گزارش مقدماتی بررسی باستان شناسی شهرستان دلیجان: حجت...

18
ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻫﺎي زﻣﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ دوم، ﺷﻤﺎره اول، ﺳﺎل ﻣﺪرس، ﺷﻨﺎﺳﻲ1388 ﺠﺎن ﺘﺎن د ﻨﺎ ﺘﺎن ﯽ ﺑﺎر ﻘﺪﻣﺎ رش ا * داراﺑﻲ ﺣﺠﺖ* * ﻋﺎﺑﺪي اﻛﺒﺮ، * * * اﺳﻜﻨﺪري ﻧﺼﻴﺮ، ** * * و ﻋﻠﻴﺰاده ﻣﺤﻤﺪ** * ** ) ﺑﺎﺳﺘﺎن دﻛﺘﺮي داﻧﺸﺠﻮي دوران ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺎرﻳﺦ از ﭘﻴﺶ ﻫﻴﺄت ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و، ﺑﺎﺳﺘﺎن ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﺠﻮي ﺗﺮﺑﻴﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎن ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺪرس،( ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﻜﻴﺪه1 2345 ﺑﺮرﺳ ـ و ـ ﻨﺎﺳﺎ ﻳﻲ ﺷﻬﺮﺳ ـ ﺘﺎن دﻟ ـ ﺎن ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻬ ﻧﻘﺸ ـﺔ ﺑﺎﺳ ـ ﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳ ـ ﻛﺸﻮر، ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﻟﮕﻮ ﻫﺎ ي اﺳ ـ ﺘﻘﺮار ي و اراﺋ ﮔﺎﻫﻨﮕﺎر ي ا ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن، ﻣﺎه در ﺧﺮداد و1388 ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳ. در ﻧﺘ ا ﺑﺮرﺳ، 127 اﺛﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎ ﻳﻲ و ﺛﺒﺖ. ﺷﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ي ﺳﻄﺤ، ﭼﻬﺎر اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دور ة از ﺗﺎر ﺦ،10 اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دور ة اﺷﻜﺎﻧ، 29 اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دور ة ﺳﺎﺳﺎﻧ، دو اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﺪر اﺳﻼمﺳﺪه) ﻫﺎي1 - 5 ﻫﺠﺮ( ي، ُ اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دور ان ﺎﻧ اﺳﻼم) ﺳﺪه ﻫﺎي5 - 9 ﻫﺠﺮ ي( و86 اﺛﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دور ان ﻣﺘﺄﺧﺮ اﺳﻼﻣﻲ) از دور ة ﺻﻔﻮ ي ﺑﻪ ﺑﻌﺪ( اﺳﺖ. ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن در ا ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻮﺷ ﺪه اﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻫﺎ ي ﺷﺎﺧﺺ از ﻫﺮ دوره و اراﺋ ﺗﺼﺎو و ﻃﺮح ﺎ، ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻣﻘﺎ ﺴﻪ ا ي و ﮔﺎﻫﻨﮕﺎراﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻫﺎ ي ﻫﻢ اﻓﻖ، رو ﻗﺮار دﻫﻨﺪ. : ﻛﻠﻴﺪي واژﮔﺎن ﺑﺮرﺳ ـ ﺑﺎﺳ ـ ﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳ ـ ﻲ، ﺷﻬﺮﺳ ـ دﻟﻴﺠ ﺘﺎن ـ ﺎن،. ﻣﺮﻛﺰي ﻓﻼت اﺳﺘﻘﺮاري، اﻟﮕﻮي١* ﻫﺰ ا ﭘﮋوﻫﺶ از ﻣﺤﻞ اﻋﺘﺒﺎرات ﭘﮋوﻫﺸ ﺳﺎزﻣﺎن ﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕ، ﺻﻨﺎ دﺳﺘ و ﮔﺮدﺷﮕﺮ ي اﺳﺘﺎن ﻣﺮﻛﺰ ي و در ﺗﺎر10 / 3 / 1388 ﺑﺎ ﻣﺠﻮز رﺳﻤ آﻗﺎ ي دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻓﺎﺿﻠ ﻧﺸﻠ، ر ﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم وﻗﺖ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪ ة ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳ، اﺟﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ. ٢ ** [email protected] ٣*** [email protected] ٤ **** [email protected] ٥***** [email protected] ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮرﺳ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳ ـ ﺷﻬﺮﺳ ـ ﺘﺎن دﻟ ﺠﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ـ ﻨﺎﺳ ـ ﻳﻲ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻫﺎ، ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﺳﺎ آﺛﺎر ﺗﺎر ـ ﻓﺮﻫﻨﮕ ﺑﺮاي ﺗﻬ ﻧﻘﺸ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳ ﻛﺸﻮر و ﺗﺪو ﮔﺎﻫﻨﮕﺎر ي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺑﺮرﺳ ﺗﻐ ﻴﻴ ﺮات و ﻧﻮﺳﺎن ﻫﺎي اﺳﺘﻘﺮارﻫﺎ ي آن در دوره ﻫﺎ ي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﻜﻤ ﺑﺮرﺳ در ﺳﺎل1379 ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ) داراﺑ، 1388 .( ﻣﻮﻗﻌ ﺧﺎص ﺟﻐﺮاﻓ ﻳﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن دﻟ ﺠﺎن ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻢ دارا ي ﻧﻘﺶ ﻣﻮاﺻﻼﺗ ﻣﻬﻤ اﺳﺖ و از ﻃﺮف د ﮕﺮ ﻫﻤﺠﻮار ي ﺑﺎ دﺷﺖ ﻛﺎﺷﺎن و وﺟﻮد رودﺧﺎﻧ داﺋﻤ ﻗﻤﺮود، ﺑﺮ ﻟﺰوم و اﻫﻤ از ﺳﺮﮔ ي ﺑﺮرﺳ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘ ا ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻓﺰود. ﺎﻓﺘﻪ ي ﺣﺎﺻﻞ از ا ﺑﺮرﺳ، ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر رﻓﺖ ﺸﺘﺮ درﺑﺮﮔ ﺮﻧﺪ ة ﺑﻘﺎ ي دوران ﺗﺎر و اﺳﻼﻣ ﺑﻮد و ﺷﻮاﻫﺪ دوران از ﺗﺎر ﺑﻪ دﻻ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ، ﺑﺴ ﺎر اﻧﺪك و ﻧﺎﭼ ﺑﻮد. ﻣﻮﻗﻌ ﺟﻐﺮاﻓ ﻳﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن دﻟ ﺠﺎن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن دﻟ ﺠﺎن ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺴ ﻤﺎت ﻛﺸﻮر ي از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎ ي اﺳﺘﺎن ﻣﺮﻛﺰ ي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ25 / 2141 ﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﻣﺴﺎﺣﺖ در و اﻳﺮان ﻓﻼت ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗ ا اﺳﺘﺎن) ﻧﻘﺸﻪ1 ( واﻗﻊ ﺷﺪه و ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰ ي، ﺷﻬﺮ ﻧﺮاق و ﭼﻬﺎر دﻫﺴﺘﺎن ﺟﻮﺷﻖ، دودﻫﻚ، ﺟﺎﺳﺐ و ﻫﺴ ﺠﺎن اﺳﺖ) ﻧﻘﺸﻪ2 .( ا ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن در ﻣﺴ ﺟﺎد ة اﺻﻠ ﺗﻬﺮان ـ اﺻﻔﻬﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ اﺳﺘﺎن ﻗﻢ، از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن، از ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اراك

Upload: modares

Post on 18-Jan-2023

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش  

جان تان د ی نا تان ی با ر ی قدما *ارش

*****محمد عليزاده و****، نصير اسكندري***، اكبر عابدي**حجت دارابي

شناسي دانشگاه تربيت دانشجوي كارشناسي ارشد باستان، و سرپرست هيأت پيش از تاريخ دانشگاه تهران شناسي دوراندانشجوي دكتري باستان( شناسي دانشگاه تهران)مدرس، دانشجويان كارشناسي ارشد باستان

 12345چكيده

ـةنقش ةيته هدف با انـجيدل تانـشهرسيي ناساـش وي ـبررس زين وي تقرارـاسي هاالگو كردن مشخص كشور،ي ـشناستانـباس 1388 ريت و خرداد در ماه كي يط شهرستان، نيا يگاهنگار ةارائ ثبت ويي شناسا اثر 127 ،يبررس نيا ةجينت در. ديرس انجام به

از شيپ ةدور به مربوط اثر چهار ،يسطحي هايافته اساس برشد. ةدور به مربوط اثر 29 ،ياشكان ةدور به مربوط اثر 10 خ،يتار

نُه ،ي)هجر 5 -1هاي (سده اسالم صدر به مربوط اثر دو ،يساسان 86 و) يهجر 9 -5 هايسده( اسالم يانيم اندور به مربوط اثر. است) بعد بهي صفو ةدور از( اسالمي متأخر اندور به مربوط اثر

شاخصي هامحوطهي معرف با انددهيكوش مقاله نيا در نگارندگانو ياسهيمقا نگرشي ا،هطرح و ريتصاو ةارائ و دوره هر از

. دهند قرار روشيپ ،افقهم يهامحوطه با گاهنگارانه

ان، ـتان دليجـشهرسي، ـشناستانـي باسـبررس واژگان كليدي: الگوي استقراري، فالت مركزي.

                                                             عيصنا ،يفرهنگ راثيم سازماني پژوهش اعتبارات محل از پژوهش نيا ةنيهز *١ي رسم مجوز با 10/3/1388 خيتار در و نيمأتي مركز استاني گردشگر وي دست اجرا ،يشناسباستان ةپژوهشكد وقت محترم استير ،ينشليفاضل حسن دكتري آقا

 .استشده ٢ 

** [email protected] ٣*** [email protected]

٤ **** [email protected]

٥***** [email protected]

مقدمهيي اـناسـش منظور به جانيدل تانـشهرسي ـشناسباستاني بررس

ةنقش ةيته برايي فرهنگـ يخيتار آثار ريسا و بناها ها،محوطه ريسي بررس و منطقهي گاهنگار نيتدو و كشوري شناسباستان

زين و مختلفي هادوره در آن ياستقرارها هاينوسان و راتييتغ ،يداراب( گرفت صورت 1379 سال در نيشيپي بررس ليتكم

امروزه كه جانيدل شهرستانيي ايجغراف خاص تيموقع). 1388 گريد طرف از و استي مهمي مواصالت نقشي دارا هم

لزوم بر ،قمرودي دائم ةرودخان وجود و كاشان دشت باي همجوار. افزوديم منطقه نيا يشناختباستاني بررسي ريسرگ از تياهم و رفتيم تصور كه گونههمان ،يبررس نيا از حاصلي اهافتهي شواهد و بودي اسالم وي خيتار دوراني ايبقاة رنديدربرگ شتريب

اريبس آمد، خواهد ادامه در كهي ليدال به خيتار از شيپ دوران  .بود زيناچ و اندك

جانيدل شهرستانيي ايجغراف تيموقعي هاشهرستان ازي كي يكشور ماتيتقس طبق جانيدل شهرستان

در مساحت ومترمربعليك 25/2141 با كه استي مركز استان و شده واقع) 1 نقشه( استان نياي شرق جنوبمركز فالت ايران و

جوشق، دهستان چهار و نراق شهر ،يمركز بخش از متشكل در شهرستان نيا). 2 نقشه( است جانيتهس و جاسب دودهك،

استان به شمال از و گرفته قرار اصفهان ـتهراني اصل ةجاد ريمس اراك شهرستان بهي غرب شمال از ،اصفهان استان به جنوب از ،قم

 .)14: 1387 ،ي

و دارد سرد و ك نوسان در متر ةدرج 5/8 النهگزارش گراديتي دارا منطقه گز مانندي اچه

. يافت توانيم جهيبار و ونَگ

از. است خوردار بايي هابوته به

اهيگ نيهمچن كرد اشاره رهيغ

و آغاز 6/3/88يي شناسا ،يرس ةنقش ةيته ظور و هيته ،يررس

يصفر( جانيدل ن

خشكمهين ميقليليم 142 تا 3ساال حرارت ةجسانت ةدرج 2/26

سرد، و خشكدرختچي هاگونههاصخره و هاگ را منطقهي هبرخيي دارو وي بتوان مي جانيل

و »تلخه وكيغ و اسپند شن،

6 خيتار در جانبرر نيا ازي اصل

به منظوي رهنگبر نيا اهداف

شهرستان مختلف

منطقهي اهيگاق دو جانيدل ن300 نيب آن ةندرج حداقل نيگ2 آن حداكثر نخمهين مياقل به

گ نيهمچن. ستورـآبش ةيـحاش ايگ شـپوش نييصنعت ارزش ازدل ةمنطق در كروـكال« و »وزهـ

شيآو ج،يبار س،.(

يررسجيدل شهرستاني

ا هدف. مه يافتفر ـيخيتار آثارگريد از .بود ر

مي هابخش .2 شه

گ پوشش و مشهرستاي كل ورساالني بارندگ ن

انگيم نيهمچننيانگيم و گرادتوجه با .است

اسي استپمهين شدر راي كوه ميترمهمي كل ورا كه دهديم لذك قابل اهانيگوـچ«ي محلي

واسير كنگر، ش،)35 :1348 ،يم

بر روش و فيشناسباستانيادام ماه يك تآ و بناها ها،طهكشوري شناسن

 1388ن

نقش

مياقلطوه بزانيم

.استگيسانتشده

پوششبادا وطوه ب

ليتشكگريد

يهانامشـيسر

هاشم(

اهدافيبررسمد به

محوطباستان

وم، پاييز و زمستا

شهرستان. شودوي شرق طولارتفاع دري شمال

).19: 1377، ي

در كشوري دارانيبني امنطقه

يشناسنيزم رمتا نيپركامبر ةرازيي هاتوده هي.است مشهود زي

يشناسنيزم رمجنس از عمدتاًنيا در نيهمچن

ينواح. خورديميشناسنيزم رمكيژوراسي هااز متشكل مدتاًيشناسنيزم رم

.يمركز استان ر

سال اول، شماره د

يم محدود التةيثان 45 و هش عرض ةيثان 0يجواد( است ته

برد نقشه سازماندر جانيدل شهرچهار دوراني ها

دور ازي طبقاتيناح نيا در. ارد

زين كرتاسه ةدور چهار دوران باتيشرقي هامته. است وسنيپل

م چشم به سنچهار دورانيهستيش آن طقعم جانيدل تانچهار دوران ت31.(

د جانيدل رستان

 

شناسي مدرس، س

محال شهرستان قهيدق 40 و جه

0 و قهيدق 59 و گرفت قرار آزادي

 طقه

س شناسيِزمين ش ،1347 سال رهآبرفت حاصل ،جانيدل جنوب

وجود داي شناسرسوبات و هك

رسوب ،جانيدلي قسم. دارد وجود

پ دوران به بوطائوس طبقات ازي يهاآبرفتي رو مناطي برخ در

شهرست ،مجموعرسوبات با كه ه

: 1377 ،يجواد

شهر وي مركز ان

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

بهي غرب جنوبدرج 50 در جاندرجه 33 نيچنيآبها سطح از 1

منطي شناس نمطالعات ساسد جانيدل ستان

است كه شده هدر نيهمچن. تشنيزم چهارم نآه ن،يآذري هاگ

يغربي هاسمتائوسن التيشك

مرب و بوده لومرايعيوس ةتود قهنيز جانيدليل

و است گرفتهم در. شوديم

بود ائوسن باتج( است شده دهي

استا تيموقع .1 ه

١١٣

 

پژ

از وجيدل

همچ530

نيزماس بر

شهرنهادهاستدورانسنگ

قس درتش و

كنگلمنطقشمالقراردهيد

رسوبيپوش

نقشه

١١  

1

ن،ا 55 ،يت سو ي ال با ز

ي

ن

ةتپ ريو 5(، ليم اثر ،ين

١۴ رستان دليجان

388يز و زمستان

شهرستاشناختي ييشناسا به كهنعمت( ديانجام يك از شدهيي

باالي هاتيقابل زين حاضري ررس

يهادوره در جاني

جايدل شهرستان

املـش اثر 12تصاو( يستقرارا

ريتصو( وانسرام پل، ،يآب ابي

. شد ثبت وي چهار اثر، 127

كانـاش ةدور به

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

شگستردة باستانك است 1379 لرهيغ و غار نا،يشناسا آثار با نبا كاشان دشت بر تا شدي ازهيگ

يدل شهرستان ده .تلف

ياستقراري هاه .مختلفي ا

شده27 ،جانيدل تان

ة امحوط ،)14 كار قبرستان، ،)

يآس ،)16 ريتصوييشناسا انبار آب7 مجموع ازي حمربوط اثر 10

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

گ ييشناسا وي سال دري نعمت ضا

بنا محوطه،ي شهرستان وسعت

مانندي مناطق باانگ ،گريدي سو .رسد انجام به

شدييشناسا آثار مخت

محوطه نوساناتي هادوره در

شييشناسا ثارشهرستي بررس ،13 ،12 ،8 ر

)7 ريتصو( قلعهت( ارتگاهيز و گاهآ و زورخانه جد،سطحي هايافته

خ،يتار از شيپ

گزارش 

شناسي هاي باستان

يبررس تنهامحمدرضي ررسيتعداد شامل ثر

ةسيمقا ).1379ب آني همجوار

ازي شناسستانگفتهشيپ هداف

نسبت .1 نمودار

يمنحن .2 نمودار

آثا شمار و وعدر ،يكل طور ه

ريتصاو( يستانق غار، ،)6،10،11

آرامگ كهن، فتمسج ،)15 ريتصو

ي اساس براندور به ربوط

ه پژوهش  

هاي سال و ند نير

وجه ،واقع ،هم

آثار به ه

تفادهبه د

رارها از تري رس

طول از جوي ري ،يس دهيـ

. سيدي ها اثر عبه اي ،ير

طور

مانند از ي

صرفاً ويي ري

طقه شده از ن

براثر9وبااه

نوبهبا6بات(

مر

هنوسان و راتيسي بررس ليكم

هدفمن مطالعاتترمهم از قمرود تو بوده، زمان ولو در است؛ رفتهارـكن در جان

. است هييشناساي براتوجه با زين و گاماستف آناني هايقمرود ةرودخاني

استقري ريگكلمت 10 نيمع لـ

برر ريمس در يشده در طخص

ج و پرس. شد هيگشكل براييبررس شروع از لـپرس منطقه نان

رسمي انجامبه هنقشه از هاوطهنوع هريي شناسايدر سطح از ن

ظاهر مشخصاتبه مختلفي

م آن تابع مناطقتعدادي زين عاصر

ص نراق شهر ند.يمالمهد ماننديقرارگ ليدل به

منطي اروانسراهاش ذكر ع مكتوبجانيدل شهرستان

.است گرفته رار

ييتغ ريسي ررستك زين و ختلفم سازنهيزم واندةرودخان كهيي

طو دري فرهنگگر قرار تيلوواجيدل شهري ونـمشده بخش نيا ر

بر شده وبيانگ به گام و شردهييراهنما از طقه،

يهاهيحاش مانند شكي براي شترـفواص با افراد ،يسطحي فرهنگ

در جهات مشخ)GPS (استفادهيكمتر تيقابل هقبل روش نيا دراكنـس از آثار ت

ثبت وي بررسمحو ةعمد تيش هنگام در. شدآن ارتفاع ويي ايم ثبت از پس و

يايزوا از عكس

طقهمني برخ و جانيمع سندگانينو ز

ارا برشمرده نانآن دانشمندان

نيهمچن .است كا ازي برخبارةدر منابع يطالب

اما ش). 1376 ،سقر توجه مورد متر

بر و منطقهي مخي هادوره رتويم امر نيا ه

آنجا از. شود دهياستقرارهاي ردري بررس نيا راميپ تـدش و د

در فشردهي ررساهداف به دني

فشي بررس روشمنط ازي محل ن

يمناطق در ردهشيب تيقابل از ه،روش نيا در. دآثار نوع هر و

حركت افرادياب تيموقع اهكهي مناطق در

د. صورت گرفتتيموقع و مكان

،آن اساس بر يموقعيي شناسا شد استفادهي اه

يجغراف مختصاتشدهي ريگدازهع و بناها الن .د

منطي شناختنيدل، به يخيتار اي برخي حت و آني فرهنگ راثي

د زين وي خيارداشته تياهم

بدر ،يارتباط راهمط ترك رباط وسيكال: ك.ر ل

كمتي شناسستان

يگاهنگار نيتدود آني ستقراركه است 1379آيند محورپرسشريگشكل عوامل

در آن نقش بهقمرود ةانـرودخبر يك سازنهيزم

يرس براير دو از ،يفرهنگساكنان شناخت

فشري بررس. شدكهرسيد نجام

اندبوده برخوردارگرفته قرار همبراي شد. ثبت

دستگا از بررسيزين فراد محلي

ص داشته، ستقرارجو، و پرس با

سپس و شدمييبرا نيهمچن

منطقه 1:50000م ابتداي فرهنگاند GPS وسيلةپال ،آثاري كروك

شد هيته جداگانه

باستان ةنيشيپكتب و منابع در

اشاره شده نراقيم و گذشته آثار

تا بافتز نظر،ينراق مالاحمد

ر سر بر جانيدلو دودهك مانندمثالي برا( ستباس مطالعات نظر

تا

9پعبرز

فششابهثباابمه

فوكج

پدنآامدمان

رودخانهي سو شهرستان از ش

شده، شناسايي در كه استي بر عالوه ؛شد

ياشكان و نگ رسديم نظر بهي ريگشكل در توجه با. است ي امروزي هوا دري سنگنهيار فقدان. است هـمواج كلـش يجانبي هانده

سطح در زرگ ابهـمش آنها ازي انيمي سنگنهE .(

دو شيمايپ و بخش نيا در هن

يش از تاريخييانيمي سنگنهير

ثبت »مس تپهسن و مس ةدورب). 1 و جدول حدي اساس نقش

داشته و سنگو آب زين و اير

پا ةدور استقرارگرفته شكل نمش با را آني بـخراشن رينظي دبزي هاتراشه ودا تـبرداش كينيپار ةدور به را

skandari et a

.يانيم

يبررسي شردگآه و مفرغ ةدورمحوطة پي نيتر

پار ةدور به وطت« نام با قالهري

د با مرتبط واهدطرح( شديي ناسا،مساعد طيمحمس وي سنگنه

در سطح از وطها رسديم نظر ستوسنيپلي چال

ـنسي گارـگاهنشواهد به توجهوجو غه،يت فقدانيتكن كهيي درها

محوطه توانيمal. 2010)(1ير

يسنگ نهيپار ةر

فش وجود با اماد از محوطه يكترميقد .شديي ا

مربو باز ةمحوطيروستا شرق ب

شوي سنگنهيپارشن محوطه نيا

مستيز و آبنيپار ةدور در طهمحوي باال تفاعهب آن، سرد تاًيخچ انيمي هاگ اخص،ـشي هات با اما. است ه

Side Scra(، فماد سنگ و طهم است، لوالوايتصو( دانست ب

دور ماالً متعلق به

 1388ن

؛كردي تنها

شناسام كي

جنوبةدوراز نيز

منابعمحوط

ارت بهبتـنس

هدورهابزارهساخته

)aper

محوطيفناور

منتسب

، احتممس تپه ةط

وم، پاييز و زمستا

اسالم درـص هياسالممياني

ياسالم متأخر نكه استي گفتنتعداد مجموع ذا ).5 جدول( ت

وي زمان ةدور سوي خيتار خ،ير

اندور با مرتبطاست محوطه و طرف يك ازمانند همجوار ق

در حداقل كهييشناسا را وره

محوط از آمده ت

سال اول، شماره د

به مربوط اثر دواندور به مربوطاندور به مربوطگ). 2 و 1 ارهاي

لذ و بود دوره كاست شدهيي ناسا

شدهيياسااساس بري كليتار از شيپ ان

م آثار و تقرارهاچهار شامل ها

قمرود ةرودخانمناطق دري خيررفتيم آن ظار

دو نيا ازي توجه

دسته بي سنگ ار

 

شناسي مدرس، س

د ،يساسان ةدورم اثر نُه ،ي)جرم اثر 86 وي) جرنمودا( است) بعديك از شيب به شن آثار كل از ش

شنا يهادوره يندبميتقس يك

دورا بهي سطح .اند

خياراست رفتيم ظارتنه و اندك اري

ر به دليل عبورتار از شيپ مهم

انتظاوي ديگر، تو قابل آثار توان

ابزا. 1 ريتصو

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

د به مربوط اثرهج 5 -1هاي ههج 9 -5 هايه

ب بهي صفو ةورمربوط آثار ازي

شيب هادوره تمام

و آثاري كندگدر هامحوطه وسي هايافته ةعدهش ميتقسي م

تا از شيپ انانتظ آنچه الف

يبس خيتار از ش.)2، 1 دارهاي

مي هامحوطه داز سو كاشان تبت قمرودي هاهي

١١۵

 

پژ

ا 29سده(سده(د از(

يبرخت آثار

پراكو آثار

مطالعاسال

دورابرخال شيپنمود(

وجوددشتيحاش

١١  

1

 .يد د،يد نيا د،ي

ملو ح

حاظ از. »يي ان

١۶ رستان دليجان

388يز و زمستان

گرديد ثبت ويي جد مفرغي هاه

ا شاخصي الهاجديي آلو سفالشام كهي اكستر

طرح( كرد اشاره

لح از) 3 جدول.اندملأت قابل ه

ينكيكل«ي سفالهااشكا ةدوري گر

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

يشناسا راونجي دوره ةدربردارند

سفا از. استي س منقوش،ي د

خا سفال و نگاست رهيتي تر

.آهن

.آهن

و طرح( 1 صومدور نياي فالهاس وجود هاحوطه

سفالگ بارزي هاه

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

يروستا شمال رزين جانيدلي ر I يخيتار ةدور و

نخو سفال به رود سفال ،ييوخاكست و روشن

و متأخر مفرغصر

و متأخر مفرغصر

معص امامزادگانسفي هايژگيو مح نيابارة در

شاخصه از سفالها

گزارش 

شناسي هاي باستان

در زين آهن عصرگبر قلعه ةحوطو II آهن عصر

توانيم حوطهآلوـياقهوه سفاليخاكستر سفال ). 2 جدول

، متعلق به عصري

، متعلق به عصير

ا ةتپ و 2 دگاوآبايبرخ بودن ارا

توجه قابل كاتس نوع نيا. ست

ه پژوهش  

مدتاً قرمزي واني ها

مفرغ و) 3

عصر به ق

عمحع

محسسج

يگبر قلعه تپه ص

گبر قلعه تپه خص

ي رار از. د

ةوط

گدانكاس

عم زين محوطهق به ليمتماي د

ويح نقوش املهيژگيو ازي گ

م ةدور از. ست3و 2 ريواتص( ع از يشواهديمتعلق) ابيآس ه

شاخص يسفالها نه

شاخ يسفالها ونه

استقر ةوقف كيدارد وجود منطقه

محو مانند آنها ز

سنگ و مسودـنخي گل شـ

شا سفالها سطحهمگ كه استاسي مركز فالت

جانيدلي گبر هيدارا كه شديهدر( گورستان ك

نمون .2ريتصو

نمو .3 ريتصو

ي)ساساني ديآيبرمي شناس

من دري اشكان ةرازي برخ كه شده

ةدور به مربوطـپوش با كه بودهس نقوش. انددهيهندسي هاح

ف سنگ و مسقلعهي هانام با ييشناسا جانيست

يك نيا بر الوه

س ،ياشكان( يشباستان شواهد

دور تا. م.ق ولشيي شناسا اثر 1

مي سفالهاب رنگ يودـنخ

شد داده پوششطرح و بز رينظ

م ةدوري سفالهامحوطه دو تنهاهستي گبر قلعهعال هستند؛ آهن

يخيتار اندوراز كه گونه آناو ةهزار لياوا ز

10ي اشكان ةدور

نپنستقآ

د

اد

ي سفالها). قاني گل پوشش با ي باندها ،يريج

. هستند

ةدور در و افته داشتهي اژهيو بر همدان به ن

بافت بر عالوه بزرگان از ديبا نام گرانيد و زين و هيقاجار ة دري اژهيو تي

و جانيدل ستان

،جانيدل ستان بر. بود لفـختبه عنـوان »س دوران ازي هد

دادهي جا خود به توانيم خ

نقيس رهيز قلعهبعضاً و قرمز ةر

زنج ،يطناب ستههي گزاگيز وي

يا رونقي صفو تيموقع زين تكاشاني ارتباط ع. است افزوده است، قاجار ةور

يمالمهد ضل،ةدوري خيتار تياهم از... و دهشهرسي اسالم 3.(

شهرسي شناختنمخ دوران ازيي هامس هـتپ« ةطواهـش منطقه، خ در را سنگ خيتار از شيپ

ق ماننديي هاطهريخمي دارا كثراً

برجس ناتيتزئ و يموج ،يگندم كل

ةدور از نراق هرتجارت در و بوده راه سر بر شهر بعد بهي صفو

دو به مربوط دتاًفاض احمد مال دبافت بودن دارا لي

امامزا كاروانسرا،متأخر قروني س

نقشه( است دار

ي باستانيي شناساههـمحوط و آثارمحوط ،يبـنس ةدـشناختهـش و مس عصر و

دوراني هاان

محوط( استياك دوره نيا به طيخاكستر ويشك به كنده وي

عه سرخ هرازيجان

شه. است آبادنيارتباط مركزنياي ريقرارگ

ةدور از آن تعمد كه شهري خمانند آن ادب و

يدله ب نراق شهرك بازار، رينظييشناسباستان عاتبرخوردي مركز ن

يريگجهينت و ثش وي بررس لآ تـثب ويي اـسيگارـگاهن سةمحوط نيتريوي انيمي سنگه

مكا گريد از

 1388ن

ينظاممربوطينخوديمواز

قلع ةي ساساني تپ

سلطانقاجار.استتياهمخيتارو علمش. بردييبناها

مطالعااستان

بحثحاصل

ناسـشاسـاسيميقدنهيپار

.است

وم، پاييز و زمستا

قرار استفاده د

آنها تعداد و هشدآثار نيشتريب.كاركرد با ييها

نمونه سفالهاي .4

)خرواهدـش و رهامورد دو به و

.ستين مشخصاستقرارها تعداد

و شده افزودهيشواهد. است ده

آثار و ستقرارهاخود اوج به جارييهاگورستان دنياي روستاها

در جانيدل ستانيارتباط شاهراه.است بوده وردارنشان )3(نقشه

كه نراقة واژ. ديا عجم عراقِ

سال اول، شماره د

مور هامحوطه

ش افزوده قرارها)4 طرح و ريو

بناه و قالعاز

4تصوير

متأخ وي انيمتقرارـاس زانـيميافته كاهش تمي روشن به ره،

بر آن از پس و يموريت ةدور ر

ديرس اثر نُه بها تعداد توجه ل

قاج ةدور در آنهاوجود ،دوره نيا

اغلب در كه ستشهرس رسديمش در داشتن راربرخويي باال تي( دوره نياي گانديافته تمركز قبلند ةنقطي ن

 

شناسي مدرس، س

نياي گاهنگار

استق تعداد بري نتصو( است دهييشمار ،يخير

اسالم، صدر م المي،ـاس ـةشدت به منطقه كباي كاهشِ نييسلجوق ةدور اواخر تا دوره نهادوره نيا به

قابل شيافزا ازي آ شمار كه است

در ذكر قابل تاس متنوع نقوش نظر به. است ه

قر ليدل به جارياهم از ،امروز دپراكندگي الگو ر

نراق شهر در ثارمعن به شده ته

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

گ براي كه ند . است ه

ساسان ةدور دريرس محوطه 29تار اندور با ط

( ياسالم انـياول هايدهـس

دري شناختتانيا علت .است ده

از و زمان ذشتنيا آثار آن تبع مربوطي ايبقا ر

يحاكي شناسانا دوره نيا با طنكات از. است ده

با ييقبرها نگمشاهده قابل قهقاج وي صفو نماننده رانياي ز

ريتصو كه طورآث نيشتريب هد،

گرفت »عراق نر«

١١٧

 

پژ

هستنگرفته

9 بهمرتبط

ادورس درتـباسديرسگذ بابه و

شمارباستا

مرتبطديرسسن با

منطقاندور

مركزهمانط

ديم« از

١١  

1

ي ز رات ؛كرد ران نده

30 به ي را

ين، تي

١٨ رستان دليجان

388يز و زمستان

كشاورزي براي رييتغ به ديبا گرك توجه زين آندور به متعلقي

ما دور ما ديد

00 به مناطقي آن، خشك و رد

بري مناسب كاناي وجود با اند؛دهيعـوض وي ميل

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

يمناسبي هانيزمگيد طرف از. ست

آ ازي ناش وباتيهامحوطه شده از و شده دفن

يبرخ در كه تانسري هوا و آب

مك باال ارتفاع نبودي خيتار از اقل راتييـتغ ة .تـداش

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

ز كهي طور به اس آورده وجود ه

رسو زين و مرودباعثي گذاربقسمت نيا ر

شهرست زياد فاعزين و رسديم ا

با مناطق داقلشيپي تقرارهاـةلأـمس بهاره ـ

توجه زين منطقه

.جانيدل ن

گزارش 

شناسي هاي باستان

،اندشده نباشتبه قسمت نيا رقم ةدخانرو ريس

رسوب نيا حتماالًد خيتار از شي

.شندارتف به توجه با. 2

ايدر سطح از ترحد رسديم ظرتـاسي ريگكلـشـب نيا در دياـمي طيمحتـسي

شهرستاني ستان

ه پژوهش  

عصر و ن

نظر خيار

ي را امرشت

ليدل در ت در ن

خانه

انبد

مساحيپبا2متنظشـبيز

باي هامحوطه و ر

ع و ديجد مفرغآهن و مفرغ ربه. كرد ارهـشتا از شيپ ران

دا كه است شتنيا .است مرود

انباش و اطرافد به اما ؛ست

رسوبات از نوع نيا .است شدهرودخ اطراف در

آثاري پراكندگ .3

م به مربوط نعصر به متعلق ا آهن عصر به دور شواهد و ها

:است لتدرشدانهي البيس

قم ةرودخان رفيهاكوه خاك

شده ا رودخانهنيا ماسه، و ن

انباشت ودخانهشتريبي سر و ز

3 نقشه

جايدلي گبر عهجانيهستي ر

متعلق ابيـآسهامحوطه ندك

عل دو حاصل نس دشت يك نطر به و غرب

شدن تدريجير ةيحاش در يشن درشتدانه ترو ةيحاش از رتر

زيردانه رسوبات

قلعي هامحوطهگبر قلعه آهن،آ هدر تانـگورس

ا شمار رسديمجايدل شهرستان

جانيدل دشت .1به شرق بيش

شسته ش باعثفراواني رسوبات

رسوباتي نيسنگدوري هاقسمت

كه استي حال

مآگمش

شبرسقح

 

 

انتشارات آستان :

 انتشارات آفرينه.

آرشيو ،ن دليجان

اي، فريدون بدره

، تهران: خورهه

شناسي ي باستان.]منتشرنشده[ ،ي

تهران: انتشارات

 ت سمت.

ةتصحيح و تحشي

، شهرستان دليجانگردشگري استان

صفهان: انتشارات

ي بر اساس سفال ارشد كارشناسي ة

شگاه تهران، به

Eskandari,"Tapeh MDelijan Plaproject Ga

ل.

:، مشهد آينه ايران

ا: ، تهرانينه تاريخشناسي شهرستانن .]ه

ة، ترجم اسماعيليه

شناسيي باستان ور.

هايين فصل كاوششناسيشكده باستان

،بانزدهاي دليجاني

، تهران: انتشاراتن، به تقم تاريخ .13 س.

هاي باستاني شهانصنايع دستي و گر

، اص عمومي دليجان ه اصفهان.

ساساني ةهنگي دورةنام، پايانور سياه)

علوم انساني دانش .]شر نشده

, N.; A., Abedi;es: A possible Main, central Iran

allery.

،ديد از شمال 2د

آ .1377 دليجان در

نراق در آي .1375 ،بررسي باستان .13

منتشرنشد[ ،شناسيا .13 تاريخ و عقايد

 وز.

هايكاوش .1382 يراث فرهنگي كشو

سوميگزارش .138، آرشيو پژوهشكزيها و زباداستان .13

عصر مفرغ ايران .13367 ،مد بن حسن

هراني، مطبعه مجلسبررسي مكا .1379

راث فرهنگي، ص .]دهع .1348 جغرافياي

علوم انساني دانشگاتطور فره ةمطالع .1

باستاني ماهو ةحوطادبيات وة شكدمنتش [،آذرنوشود

; N., Niazi & S.Middle Palaeoln". Antiquity, v

. محوطة گاو آباد6

نامه فارسي

7 ،جوادي، غالمرضا دس رضوي.

خسروي، محمدرضا388 ،ارابي، حجت

شباستان ةژوهشكد375 ،فتري، فرهاد

هران: نشر فرزان رالف ،هبر، مهدي

تشارات سازمان مير82 ب ،هبر، مهدي

استان مركزـ خورهه387 ،صفري، حسين

 خ.

385 ،طاليي، حسنمي، حسن بن محم

الدين طهسيد جالل9 ،عمتي، محمدرضا

رشيو سازمان ميرمنتشرنشد[ ،ركزي

،هاشمي، سيد جعفرادبيات و ع ةانشكد

1380 ،هژبري، عليموردي مح ةمطالعشناسي، دانشستان

هنمايي دكتر مسعو

 غير فارسي

. Saeediyan, 20ithic site in the

vol. 84, No.323,

6تصوير

 1388ن

كتابناالف) ج

قد خ دا

پژ دف

ته ره

انت ره

خو ص

بلخ ط قم

س نع

آرمر

هاد ه

(مطباسرا

ب) غ010.

,

وم، پاييز و زمستا

نشان )3نقشهژهيوه ب وي خير

هب ؛بوده خوردارةعمدي هجر م

يساسان دشاهانهامحوطه شمار

ازي ناش حتماالًبوده آنان توسطنسبتاً هامحوطه

و انياسماعل ضوردوران تا آنان ر

كهكي روستااست مشاهده ل

ةعمد ،است دهوي اسالم تأخربر شهر نيا تنو كاروانسراها دوران در تيهاو كرد حفظ را

... و نيخواني ،تهـگذش آثار ة

،يكل طور بهتبادالت دري همياصل ليدل زين

يد از غرب.

سال اول، شماره د

( هامحوطهي گتار اندور در و خبرخي خاص تيم

چهارم قرن درپاد به منتسب راش اسالم صدر درا كاهش نيا .تت آثار ةعمد بيرم شمار زينيحض دارد تيهم

حضور كه چنانبهي نزار انيليع

قابل آشكار طورآمد زين باال در ه

متدوران به وطگرفت قرار ليدل

تهران و كاشاننه در. است شدهخود تياهم ن

هاخانه امامزاده،عمدي هامرمت

.است دوره نيمهم نقش جانيل

امروزه كه نان

سي (دودهك)، دي

 

شناسي مدرس، س

پراكندگ نمودار پيش از تاريخن اهم از منطقه ن

قم خيتار كتابر جانيدل رستان

دي يعن دوران ناست يافته هش

تخر و مناطق نياسالمي انيم اه دوران نيا در چ است؛ منطقه ن

اسماعي اصل مقرّطه ب افته،ي قالكه گونههمان ا

مربو جانيدل انهب. است بودهي

ك قم،ـ صفهانش ساخته زمان ن

همچنان هرستانا قالع، از اعمي

م فت. همچنينيا در منطقه تد شهر ژهيوه ب چن داشته،ي اقه . است مر

نسراي شاه عباس

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

كه طورهماناندور از پس هدنياي ساسان عصرك ةسندينو كهيشهر توابع و تاهانيا از بعد اما. اندكاي فراوان زاني

نيا به اعراب التهايسده در. ت

آنچه يافت. شنيا در قالع تم كهي اسالم خر

انتق جانيدل وابعاما). 1375 ،يرشهرستا رونق ويصفوة دور ژهي

اصي ارتباط راهنيا دري اديزيشه نيا زين هير

ييازهاـس و ختورت گرفـن ص

تياهم دهندةنو جانيدل ستانمنطق نيب جارت

ام نيهم شهر، ق

. كاروان5تصوير

١١٩

پژ

ديمع در

يطورروست

ديميم به

حمالاستشيافزا

ساختمتأخر

تو ازدفتر(

و آثاريوه ب

سريپلهاقاجار

اخـسدر آن

انـنششهر

تج ورونق

١٢  

1

٢٠ رستان دليجان

388يز و زمستان

د از شمال شرق.

شمال شرق.

.غرب ل

از شرق.

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

خ هرازيجان، ديد

ي پيربابا، ديد از

مس، ديد از شما

قلعه گبري، ديد

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

وطة تپة قلعه سر

محوطة استقراري

. محوطة تپه12ر

. محوطة تپة14

گزارش 

شناسي هاي باستان

. محو8تصوير

.10تصوير

تصوير

تصوير

ه پژوهش  

ق.

شرق.شمال

ن واران.

ت سرباره.

شرق يد از جنوب

ي راونج، ديد از ش

گ قبرهاي قبرستا

بابا، انباشت تي پير

، دي1گان معصوم

. قلعة شش برجي7

. نمونة سنگ9ير

. محوطة صنعت11

حوطة تپة امامزادگ

7تصوير

تصوي

تصوير

. مح13تصوير

رب.

دوره ش

اشكاني سته

مس وسنگ ش

مس وسنگ ش

غر ديد از شمال

 

نقش پخت

برجس كافي

منقوش كافي

منقوش نا كافي

. امامزاده يحيي،

.سنگ و اشكاني

آميزه لعاب ش/

ماسه ي قرمز

ماسه نخودي

ماسه ي قرمز

.16تصوير

ق به عصر مس و س

پوشش گ داخل

گلي قرمز

گلي نخودي

گلي قرمز

 1388ن

ة تپه مس، متعلق

رنگ رنگ خارج

قرمز

نخودي

نخودي

وم، پاييز و زمستا

ي شاخص محوطة

.1، طرح

كيفيتت ساخت

متوسط

متوسط

متوسط

سال اول، شماره د

يل نراق.

. نمونه سفالهاي1

محوطة تپه مس،

نوع ساخت ع

چرخساز

چرخساز

چرخساز

 

شناسي مدرس، س

. مي15تصوير

طرح

سفالهاي شاخص

ارتفاع ضخامت

5/1 5/7

1 5/4

5/0 5/1

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

. مشخصات س1ل

نوع قطعه ه

بدنه

بدنه

بدنه

١٢١

 

پژ

جدول

شمار

8

9

10 

١٢  

1

ت

138 :

-3

138 :

-3

138 :

-3

138 :

-3

138 :

-3

٢٢ رستان دليجان

388يز و زمستان

توضيحا دوره

 مفرغ

 مفرغ85طاليي

137،-31شكل

 مفرغ85طاليي

137،-31شكل

 مفرغ85طاليي

137،-31شكل

 مفرغ85طاليي

137،-31شكل

 شكاني

 مفرغ85طاليي

137،-31شكل

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

د نقش ت

- فيم

منقوش فيم

منقوش فيم

م منقوش في

م منقوش في

اش كنده في

م منقوش افي

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

وطة قلعه گبري.

/

پخت آميزه

كاف ماسه ز

كاف ماسه ي

ماسه يكاف

يكاف ماسه

يكاف ماسه

يكاف ماسه

زنا كا ماسه

گزارش 

شناسي هاي باستان

غ جديد/آهن محو

رنگ داخل

پوشش/لعاب

گلي قرمز قرمز

گلي نخودي خودي

گلي نخودي خودي

گلي نخودي خودي

گلي نخودي خودي

گلي نخودي خودي

قرمزگلي قرمز

ه پژوهش  

لق به عصر مفرغ

.2 طرح

رنگ خارج

رد

قرمز

نخ نخودي

نخ نخودي

نخ نخودي

نخ نخودي

نخ نخودي

قرمز

هاي شاخص متعل

ه گبري دليجان،

وع خت

ت كيفيساخت

متوسط سازت

ظريف سازت

متوسط سازت

متوسط سازت

متوسط سازت

متوسط سازت

متوسط سازت

سفاله. 2طرح

خص محوطة قلعه

ارتفاع تنوساخ

8 دست

5/5 دست

4 دست

دست 5

5/3 دست

5/3 دست

دست 9

صات سفالهاي شاخ

ضخامت قطر

12 5/0

7 4/0

25 7/0

20 7/0

10 5/0

- 1

- 5/1

. مشخص2جدول

شمارهنوع قطعه

لبه 1

2 و لبه

دسته

لبه 3

لبه 4

لبه 5

لبه 6

لبه 7

ج

ش

توضيحات

،27: 1380هژبري 5شكل

ةلوح :1384رهبر 1/55طرح ،11

.اني

دوره پخت

اشكاني كافي

اشكاني كافي

ساساني كافي

اشكاني كافي

ساساني كافي

ساسا و اشكانية

ش/ ب

پ آميزه

ك ماسه خودي

ك ماسه خودي

ك ماسه رمز

ك ماسه رمز

ك ماسه رمز

، متعلق به دورة1

گ داخلپوششلعاب

گلي نخ قرمز

گلي نخ قرمز

گلي قر قرمز

گلي قر قرمز

گلي قر آجري مز

 1388ن

معصوم مزادگان

.3رح

رنگ رنگ خارج

 نخودي

 نخودي

 قرمز

 قرمز

قرم آجري قرمز

وم، پاييز و زمستا

اما ةمحوطاخص

، طر1گان معصوم

ت

ت كيفي ساخت

ر

متوسط ز

متوسط ز

متوسط ز

متوسط ز

متوسط ز

سال اول، شماره د

شاي سفالها مونه

محوطة امامزادگ

ارتفاعنوع

ساخت

چرخسا 5/6

چرخسا 5/4

چرخسا 5/5

چرخسا 3

چرخسا 5/4

 

شناسي مدرس، س

نم .3 طرح

سفالهاي شاخص

ضخامت طر

- 2

16 6/0

17 6/0

20 6/0

8 8/0

دارابي و ديگران ١

هاي باستان ژوهش

. مشخصات س3 ل

رهنوع قطعه

قط

 لبه

6 لبه

7 لبه

 لبه

 كف

١٢٣

 

پژ

جدول

شمار

1

2

3

4

5

١٢  

1

1، 2

2، 9

9، 2

٢۴ رستان دليجان

388يز و زمستان

توضيحات

98: 1380هژبري24طرح ،43شكل04: 1380هژبري9طرح ،46شكل

91: 1380هژبري22طرح ،23شكل

شناسي شهرباستان

ل، شماره دوم، پايي

دوره قش

سته و  ساساني كنده

 ساساني -

 ساساني جسته

 ساساني جسته

 ساساني -

سته و  ساساني كنده

 ساساني كنده

 ساساني -

مقدماتي بررسي ب

مدرس، سال اول

نق پخت زه

كافي هبرجسك

كافي ه

برج ناكافي ه

برج كافي ه

 كافي ه

 كافي هبرجسك

ك كافي ه

 يكاف ه

ساساني به دورة

گزارش 

شناسي هاي باستان

پوشش/ لعاب

آميز

ماسه گلي نخودي

ماسه گلي قرمز

ماسه گلي قرمز

ماسه گلي قرمز

ماسه گلي نخودي

ماسه گلي قرمز

ماسه گلي قرمز

ماسه گلي نخودي

، متعلقهرازيجان

ه پژوهش  

.يجان

رنگ خارج

رنگ داخل

نخودي خودي

 قرمزقرمز آجري

 قرمز قرمز

 قرمز قرمز

 نخودي خودي

 قرمز قرمز

 قرمز قرمز

 قرمز خودي

قلعه سرخ ه ةتپ

قلعه سرخ هرازي

ت

كيفيت ساخت

رخ

نخ متوسط ز

ق متوسط ز

ق متوسط ز

ق متوسط ز

نخ متوسط ز

ق متوسط ز

ق متوسط ز

نخ متوسط ز

شاخص سفالهاي

تپه خص محوطة

ارتفاع نوع

ساخت

چرخسا 7

چرخسا 4

چرخسا 7

چرخسا 7

چرخسا 5/7

چرخسا 13

چرخسا 5/2

چرخسا 4

نمونه س. 4طرح

صات سفالهاي شاخ

ضخامت قطر

16 6/0

17 1

- 7/0

- 6/1

20 1

- 2

23 2/1

4 4/0

. مشخص4 جدول

شمارهنوع قطعه

لبه 1

لبه 2

لبه 3

لبه 4

لبه 5

بدنه 6

كامل 7

كف 8

ج

ش

 دارابي و ديگران ١٢۵

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش 

شده در بررسي شهرستان دليجان.هاي شناساييمشخصات محوطه. 5جدول

دوره موقعيت جغرافيايي مختصات جغرافيايي محوطه

ساساني شرق روستاي كهك Y:3782667 X:439485 غار سن ايك

اسالمي متأخر در داخل روستاي رباط ترك Y:3735276 X:486579 كاروانسراي رباط ترك

اسالمي متأخر خرداد15متري جنوب درياچه 500در غرب و چسبيده به رودخانه قمرود و Y:3763574 X:465145 برج زرقان

اسالمي متأخر جنوب شرق روستاي كهك Y:3782271 X:438755 قبرستان كهك

اسالمي متأخر غرب روستاي راوه Y:3790144 X:443371 قبرستان راوه

اسالمي متأخر غرب روستاي راوه Y:3790637 X:443892 زيارتگاه قبر كولي

اسالمي متأخر شمال روستاي دودهك Y:3782615 X:457671 قلعه گاو آباد

اسالمي متأخر شمال روستاي دودهك Y:3781823 X:458617 قلعه دودهك

متأخراسالمي شمال غرب روستاي دودهك Y:3778207 X:459065 آسياب آبي دودهك

اسالمي متأخر در جنوب روستاي راونج بر باالي كوهي Y:3780291 X:473146 محوطه سنگر راونج

اسالمي متأخر كيلومتري شمال شرق راونج 2در Y:3781712 X:474156 امامزاده پير داوود راونج

اسالمي متأخر در وسط روستاي راونج Y:3780790 X:471957 گورستان راونج

اسالمي متأخر متري شمال شرق روستاي كروگان 100در Y:3776798 X:485217 امامزاده حمزه كروگان

اسالمي متأخر در شمال شرق روستاي واران Y:3777884 X:484456 قبرستان قديمي واران

متأخراسالمي در دل روستاي جديد واران Y:3777884 X:484456 بافت قديمي روستاي واران

اسالمي متأخر در يك كيلو متري شمال غرب روستاي واران Y:3779067 X:484719 پناهگاه صخره اي واران

اسالمي متأخر در مركز روستاي هرازيجان Y:3776233 X:484234 برج هرازيجان

متأخراسالمي در مركز روستاي هرازيجان Y:3776207 X:484339 مسجد جامع هرازيجان

اسالمي متأخر در شرق روستاي وشتگان Y:3773476 X:482953 امامزاده محمد وشتگان

اسالمي متأخر در وسط روستاي وسقونقان Y:3774635 X:482606 قبرستان وسقونقان

متأخراسالمي كيلومتري شمال شرق روستاي بيجگان 1در Y:3771441 X:481561 امامزاده اسحاق بيجگان

اسالمي متأخر در بخش غربي روستاي بيجگان Y:3770350 X:481262 قبرستان بيجگان

اسالمي متأخر كيلومتري جنوب غرب روستاي رباط ترك 2در Y:3731698 X:480576 قبرستان پير بابا

اسالمي متأخر كيلومتري جنوب غرب روستاي رباط ترك 2در Y:3731330 X:480718 محوطه استقراري پير بابا

اسالمي متأخر كيلومتري جنوب غرب روستاي رباط ترك 2در Y:3731358 X:480497 زيارت پير بابا

اسالمي متأخر كيلومتري جنوب غرب روستاي رباط ترك 2در Y:3731797 X:480808 محوطه صنعتي پير بابا

اسالمي متأخر كيلومتري شمال غرب روستاي رباط ترك 5در Y:3736878 X:481931 تخت كوهگورستان

اسالمي متأخر كيلومتري شمالغرب روستاي شانق 1/5در Y:3746685 X:488321 قبرستان دنباب

  ١٢۶ شناسي شهرستان دليجانگزارش مقدماتي بررسي باستان 

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش  

دوره موقعيت جغرافيايي مختصات جغرافيايي محوطه

اسالمي متأخر در جنوب غرب روستاي شانق Y:3744445 X:496490 شانققلعه باالي

اسالمي متأخر چسبيده به كناره شرقي روستاي شانق Y:3744549 X:490866 قبرستان روستاي شانق

اسالمي متأخر در ابتداي ورودي روستاي قالهر Y:3749868 X:499861 قبرستان روستاي قالهر

اسالمي متأخر كيلومتري شرق روستاي قالهر 3در حدود Y:3749135 X:502639 آرونغار پلنگ

اسالمي متأخر در جنوب روستاي درب جوقا Y:3751084 X:496627 امامزاده شاهسواران دربجوقا

اسالمي متأخر در مركز روستا دوريدان Y:3750599 X:488990 قلعه عليخان دوريدان

اسالمي متأخر متري شمال روستاي فرنق 300در Y:3752610 X:479225 سياه(قبرستان) فرنقتپه سنگ

اسالمي متأخر در جنوبشرق روستاي مزوش Y:3755238 X:496894 زورخانه مزوش

اسالمي متأخر در ابتدا و چسبيده به روستاي توت Y:3754261 X:493287 قلعه توت

اسالمي متأخر جنوبشرقي روستاي سينقان Y:3757423 X:493888 امامزادگان كاظمه و حوريه خانم

اسالمي متأخر در وسط روستاي سينقان Y:3757677 X:493840 آب انبار صفوري

اسالمي متأخر ريجان و الراندر دره هاي ميان كوهي شمال روستاهاي Y:3769249 X:502125قتلگاه سلطانعلي بن محمد باقر(ع)

اسالمي متأخر در يك كيلومتري غرب روستاي بهار اردهال Y:3762363 X:503570 آسياب باال

اسالمي متأخر غرب روستاي بهار اردهال Y:3762343 X:503840 آسياب آقا هادي

اسالمي متأخر غرب روستاي بهار اردهال Y:3762663 X:503981 آسياب آقا محمود

اسالمي متأخر كيلومتري غرب روستاي مهدي اباد 1در Y:3765520 X:499131 امامزاده ابوالفضل مهدي آباد

اسالمي متأخر در وسط روستاي مهدي آباد Y:3765310 X:499869 آب انبار مهدي آباد

اسالمي متأخر كيلومتري شمال شهرستان دليجان 3در Y:3765195 X:469369 قلعه نشست آباد

اسالمي متأخر متري شمال غرب مقبره امامزادگان معصوم 300در Y:3765347 X:466995 قلعه امامزادگان معصوم

اسالمي متأخر كيلومتري غرب دليجان و بر روي رودخانه قمرود 2در Y:3760134 X:464810 پل دائم آباد

اسالمي متأخرخرداد15متري شمال درياچه 500متري غرب رودخانه قمرود و 100حدود Y:3771501 X:463719 قلعه سياه كوه

اسالمي متأخر كيلوكتري جنوب شرق شهرستان نراق 7در Y:3758941 X:489202 بي زبيده خاتونامامزاده بي

اسالمي متأخر در سينه كوهي معروف به ال و مشرف به شهر نراق Y:3764901 X:485252 1غار ال

اسالمي متأخر متري غرب راه ارتباطي جنوب شهر نراق 200در حدود Y:3762606 X:485130 برج چاله سرخ نراق

اسالمي متأخر كيلومتري شمال شرق نراق ما بين كوه هاي زل و باغ آقا Y:3766666 X:488252 3 گورستان گرينان نراق

اسالمي متأخر كيلومتري شمال شرق نراق ما بين كوه هاي زل و باغ آقا Y:3766790 X:488513 3 قلعه گرينان نراق

اسالمي متأخر كيلومتري جنوب غرب نراق 1در Y:3762252 X:482008 قلعه محمدآباد

اسالمي متأخر جنوب غرب روستاي كهك Y:3782282 X:438396 محوطه قاش قلعه

 دارابي و ديگران ١٢٧

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش 

دوره موقعيت جغرافيايي مختصات جغرافيايي محوطه

اسالمي متأخر؟ متري غرب غار عبدل 250جنوب روستاي فرنق و Y:3749888 X:480653 برج ديدباني زل

اسالمي ميانه شمال شرقي روستاي درب جوقا Y:3751685 X:497769 قلعه جوقا

اسالمي ميانه جنوب شرقي روستاي دربجوقا Y:3751069 X:496701 قلعه امامزاده دربجوقا

اسالمي ميانه غرب روستاي كهك Y:3782538 X:438317 قلعه اسماعيليه كهك

اشكاني روستاي دودهكشمال Y:3783756 X:457009 2محوطه گاو آباد

اشكاني جنوب غربي روستاي قالهر Y:3749346 X:499737 قلعه قوقاي قالهر

اشكاني متري جنوب شرق مقبره امامزادگان معصوم 200در Y:3764805 X:467842 2تپه امامزادگان معصوم

اسالمي ميانه اشكاني، ساساني، خردادكيلومتري غرب درياچه پانزده 2در Y:3766076 X:460951 قلعه مرد

اشكاني، ساساني متري شمال شرق روستاي وسقونقان 500در Y:3776593 X:483327 تپه شاهزاده محمود

اشكاني، ساساني متري شمال غرب مقبره امامزادگان معصوم 200در Y:3765231 X:467131 1تپه امامزادگان معصوم

اسالمي ميانه اشكاني، ساساني، متري غرب روستاي چنارستان 500در Y:3778342 X:465607 تپه قلعه كهنه

اسالمي ميانه متري غرب امامزاده سليمان در جنوب غربي نراق 300در Y:3763155 X:484813 امامزاده يحيي

مس و سنگ، اشكاني سنگي مياني،پارينه كيلومتري جنوب شرقي روستاي قالهر Y:3743588 X:502722 2 تپه مس

ساساني غرب روستاي راوه Y:379064800X:0443975 محوطه قبر كولي

ساساني كيلومتري شمال شرق روستاي راونج 2در Y:3781884 X:474085اي پيرداوود راونج پناهگاه صخره

ساساني غرب روستاي واران كيلومتري شمال 1در Y:3779347 X:483454 تپه قلعه كوه خدا

ساساني متري شمال روستاي هرازيجان 500در Y:3776593 X:484405 تپه قلعه سرخ هرازيجان

ساساني در يك كيلو متري شرق روستاي وسقونقان Y:3774180 X:483214 تپه قلعه وسقونقان

ساساني متري شرق روستاي وشتگان 500در Y:3773564 X:483024 تپه قلعه وشتگان

ساساني كيلومتري شمالغرب روستاي بيجگان 1/5در Y:3772074 X:481558 تپه قلعه بيجگان

ساساني كيلومتري جاده جاسب 10در Y:3767449 X:477303 غار ازنا

ساساني كيلومتري جاده جاسب 10در Y:3767367 X:477463 برج ازنا

ساساني يك كيلو متري شرق روستاي فرنق Y:3750299 X:482951 غار تخت غال

ساساني متري جنوب روستاي مزوش 300در Y:3754521 X:496431 قلعه دزور مزوش

ساساني در يك كيلو متري شمال روستاي سينقان Y:3759045 X:494142 قلعه زيره سينقان

ساساني متري شمال شرقي محوطه تپه مس 500در Y:3743968 X:503584 قلعه غرقاب

ساساني متري جنوب روستاي بهار اردهال 400در فاصله حدوداً Y:3762784 X:503848 تپه قلعه زرين كفش

  ١٢٨ شناسي شهرستان دليجانگزارش مقدماتي بررسي باستان 

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش  

دوره موقعيت جغرافيايي مختصات جغرافيايي محوطه

ساساني متر جنوب غرب روستاي بهار اردهال 400در Y:3762653 X:504133 محوطه كش آسياب

ساسانيمتري شرق رودخانه قمرود 200قم و –كيلومتري غرب جاده دليجان 2در Y:3762069 X:466086 تپه رودخانه

ساساني در سينه كوهي معروف به ال و مشرف به شهر نراق Y:3764861 X:485205 2غار ال

ساساني، اسالمي متأخر متري غرب غار عبدل 250جنوب روستاي فرنق و Y:3749783 X:486658 غار زل هستيجان

ساساني، اسالمي متأخر در ابتدا و چسبيده به روستاي توت Y:3754252 X:493112 محوطه توت

ساساني، اسالمي متأخر جنوب شرقي روستاي خاوه Y:3768824 X:497066 تپه كيخسرو

ساساني، اسالمي ميانه كيلوكتري جنوب شرق شهرستان نراق 7در Y:3758916 X:489090 تپه كافران

ساساني، اسالمي ميانه كيلومتري شمال شرق نراق ما بين كوه هاي زل و باغ آقا Y:3766951 X:488536 3 محوطه گرينان نراق

ساساني، صدر اسالم متري شمال شرق روستاي كروگان 100در Y:3776918 X:485314 تپه قلعه كوه امام ولي

ساساني؟ يك كيلو متري شرق روستاي فرنق Y:3750149 X:482808 برج تخت غال

اسالمي ميانه و متأخر در غرب شهرستان دليجان و در جنوب خيابان ولي عصر Y:3760860 X:470126 مسجد النبي

صدر اسالم، اسالمي متأخر درمركز روستاي زر Y:3777685 X:483529 قلعه زر

ساساني يك كيلو متري شرق روستاي فرنق Y:3750299 X:482952 غار تخت غال

ساساني متري جنوب روستاي مزوش 300در Y:3754521 X:496432 قلعه دزور مزوش

ساساني يك كيلو متري شرق روستاي فرنق Y:3750299 X:482952 غار تخت غال

ساساني متري جنوب روستاي مزوش 300در Y:3754521 X:496432 قلعه دزور مزوش

ساساني در يك كيلو متري شمال روستاي سينقان Y:3759045 X:494143 قلعه زيره سينقان

ساساني متري شمال شرقي محوطه تپه مس 500در Y:3743968 X:503585 قلعه غرقاب

ساساني متري جنوب روستاي بهار اردهال 400در فاصله حدودا Y:3762784 X:503849 تپه قلعه زرين كفش

ساساني متر جنوب غرب روستاي بهار اردهال 400در Y:3762653 X:504134 محوطه كش آسياب

اسالمي متأخر جنوب غربي شهر نراق در قسمت شرقي گلزار شهدا Y:3763255 X:484928 امامزاده سليمان

عصر آهن متري شمال روستاي راونج 700در Y:3781778 X:473761 گورستان دره آسياب راونج

فاقد آثار جنوب شرق روستاي كهك Y:3781288 X:439128 غار كهك

فاقد آثار متري شرق جاده تهران اصفهان و روبروي روستاي هستيجان 300در Y:3749144 X:481248 غار عبدل هستيجان

فاقد آثار نراق ـكيلومتري جاده دليجان 2كيلومتري شرق دليجان و 8در Y:3766317 X:478386 غار چال نخجير

اسالمي متأخر وسط روستاي راوه Y:3790358 X:444054 مسجد جامع راوه

اسالمي متأخر وسط روستاي راوه Y:3790204 X:444026 مجموعه خان روستاي راوه

 دارابي و ديگران ١٢٩

 

1388شناسي مدرس، سال اول، شماره دوم، پاييز و زمستان هاي باستان پژوهش 

 

دوره موقعيت جغرافيايي مختصات جغرافيايي محوطه

اسالمي متأخر وسط روستاي راوه Y:3790195 X:443972 مجموعه هشتي روستاي راوه

اسالمي متأخر شمال روستاي دودهك Y:3783994 X:457211 1محوطه گاو آباد

اسالمي متأخر در ابتداي روستاي راونج Y:37781059 X:472778 امامزاده سليمان

اسالمي متأخر در شرق روستاي راونج Y:3780774 X:472899 قلعه شش برجي راونج

اسالمي متأخر در وسط روستاي بيجگان Y:3770186 X:481367 مسجد جامع بيجگان

اسالمي متأخر متري شمال غرب رباط ترك 120در Y:3735401 X:486193 قلعه رباط ترك

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763314 X:488699 منزل تقي خان رئوفي

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763120 X:485360 آب انبار حاج مهدي

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763120 X:485360 حسينيه حاج مهدي

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763126 X:485380 مسجد جامع نراق

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763243 X:485533 ها ( نراق) منزل قاسمي

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763243 X:485533 ها ( نراق) منزل يوسفي

اسالمي متأخر در داخل شهر نراق Y:3763149 X:485564 ها ( نراق) منزل احمدي

اسالمي متأخر در شرق بازار نراق در بافت قديمي شهر Y:3763271 X:485455 خانه فاضلين نراقي

اسالمي متأخر در بافت قديمي شهر و در مجاورت خيابان امام خميني Y:3763314 X:485190 مجموعه بازار نراق

مفرغ، اشكاني، اسالمي متأخر تقريبا متصل به جنوب شرقي روستاي هستيجان Y:3746526 X:479609 محوطه قلعه گبري هستيجان

مفرغ، آهن، اشكاني چسبيده به كناره غربي رودخانه قمرودكيلومتري غرب دليجان و 4در Y:3760688 X:464699 تپه قلعه گبري