بررسی وضعیت اقتصادی اشکانیان در دورة بلاش سوم بر اساس...

1389 -90، چهارم و پنجم، شماره و سوم شناسي مدرس، سال دوم هاي باستان پژوهش

ی یان دورر کا صادی ا ت ا وم هو بالش ش ّ اساس آزما هس ی ه ه ی گاه و A XRF د

و عليرضا گودرزي *مهدي سبزعلي

)شناسي دانشگاه تهرانارشد باستان دانشجوي كارشناسياه تربيت مدرس، شناسي دانشگارشد باستان دانشجوي كارشناسي(

چكيده پانصـد سـال حـدود كـه در اقتصادي اشـكانيان، وضعيت بررسي

ـ ايران حكومـت مـي بر سرزمين ) م. 224م تا .ق 247( ه كردنـد، بهاي خاص خود ايراني، دشواري پراكنده و غيرمكتوب دليل منابع

و در بيشتر منابع به تاريخ سياسي اشكانيان پرداخته شـده . را داردوضعيت اقتصادي اين دوره مشاهده در آنها كمتر اطالعاتي دربارة

.ودشميشناسـي اسـت اي نسبتاً جديد در باستانسنجي شاخهباستان

هـاي توسط انـواع مختلفـي از روش هاي باستاني،كه در آن يافته از جملة. گيردآزمايشگاهي مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار مي

اشـاره شناسي، فلزشناسـي هتوان به مطالعات سكّها مياين روششناسي ها در درك و حل مسائل باستاناين روشاستفاده از . كرد

هـاي مختلـف ه از زمـان در اين مقاله پنج سكّ. اردبسيار كارآيي درا بـا ) همـدان ( اكباتـان ران پادشاهي بالش سوم از ضرابخانةدو

ـ . مورد آزمايش قرار داديم XRF دستگاه دسـت آمـده از ه نتايج بها حاكي هموجود در اين سكّ )Cu( مس و) Ag( درصد عنصر نقره

است كه در آغـاز حكومـت ايـن پادشـاه اوضـاع اقتصـادي آناز ها بوده، اما ثير هجوم آالنني وجود داشته كه احتماالً تحت تأبحرا

با وجـود ايـن، . است يافته بهبود اع تقريباًبا گذشت زمان اين اوضمقايسه با اوضاع اقتصادي مطلـوب دوران اوج قـدرت هرگز قابل .نيست) مهرداد اول( اشكانيان

:واژگان كليدي .ه نقره، سكXRFّ اقتصاد، اشكانيان، بالش سوم،

1 مقدمهانـدازي در موضـوع د يكي از اولين كساني است كه چشـم كرافور

.)Crawford, 1970( داده اســتاقتصــاد دنيــاي باســتان ارائــه ه، مفـاهيم عمومي اختراع سكّ لةمطالعات او در برابر پاسخ به مسأ

ه را بـا اينكـه وي سـكّ . در روم باستان بودتجارت و اقتصاد پولي ، قابـل حمـل، سـنجيدن شـده استاندارد«: كندگونه تعريف مياين

، بيشــتر مباحــث او بــر»كــاال وضــةاي بــراي معاارزش و وســيله. متمركز است هتبادل كاال با سكّ موضوعات اقتصاد پولي و وسيلة

واقعـي آن در ن ميزان ارزش ه براي تعييبه آناليز سكّ اين، وجودبا ).Arats, 2005: 5-6( نشـده اسـت اي پـژوهش كرافـورد اشـاره

هـاي هوضعيت اقتصادي اشكانيان و تركيبات شيميايي سكّ دربارةدان شـيمي ،كـالي . اسـت يافتـه انجـام محـدودي مطالعـات آنها

ــائي ــين كســي) Caley, 1955(آمريك ــود اول ــه ب ــات ك مطالعهـاي ارد هسـكّ و اشـكاني انجـام داد هايهروي سكّ آزمايشگاهييـاري علـم آن زمان هنـوز بـه از آنجا كه در. كرد دوم را مطالعه

اي در علوم باستاني صورت نگرفته بـود، فيزيك تحقيقات گسترده

[email protected] *پست الكترونيك:

١۴٨ ... بالش سوم ةي وضعيت اقتصادي اشكانيان در دوربررس


بررسـي او . ناسايي عنصر مس بودشيميايي او محدود به ش تجزيةريـق پي بردن به وضعيت اقتصادي شاهان اشكاني از ط به منظور

اي هاي نقرههكه به عنوان آلياژ به سكّ) (مس( آزمايش اين عنصردليل عدم اطالعات كـافي از ه و ب به انجام رسيد )اضافه شده بود

مثبتي فراتـر از زمـان هاي اشكاني او نتوانست به نتيجةضرابخانه . خود دست يابد

ـ نظر حكومت ه يا زيردر ادوار تاريخي ضرب سكّ ي هاي محلّگرفت و يا اينكه به طور كامل زير نفوذ قدرت مركزي ميصورت

ها در طـول زمـان بـه واسـطة هعناصر شيميايي سكّ. قرار داشتندعوامل سياسي و اقتصادي مانند خراج دادن در هنگام جنگ تغيير

ييرات درصد اين ها و تغهعناصر فلزي به كار رفته در سكّ. كردميآمـد، تـا حـدودي وجود مـي ه ش در فلز بـغ فلزات كه در نتيجـة

. مورد مطالعه آشنا كند واند ما را با وضعيت اقتصادي دورةتميهـا هعادي ضرب سـكّ ةاشكاني به دو طريق در روية در دور

و بودآمد كه در اثر تحوالت سياسي و نظامي اختالل به وجود مي. ورزيدنداهتمام ميوضعيت به نفع حكومت كنترل به هاضرابخانه

ست كه جاعـل ه اهاي جعل سكّچند آبكاري نقره يكي از روشهرنقـره ةبا نقره بـه آن ارزش يـك سـكّ با روكش كردن فلز پست

نمونـه چند تاكنون تنها و ندها بسيار نادرهاين نوع سكّ اماداد، مي ,.Khademi Nadoshan et al( از آن در دنيا گزارش شده است

ه عيار سكّ پايين آوردنه، جعل سكّ ولين روش رايجا ).34 :2006اي كه در در نتيجه درصد نقره .تري به آن بودبا افزودن فلز پست

ه در ها وجود دارد، بسته به اوضاع سياسي و اقتصادي كه سكّهسكّ روش دوم بدين صورت بود كـه . ، در نوسان استآن ضرب شده

هـا را نسـبت بـه اسـتانداردهاي ههاي اشكاني وزن سكّضرابخانهبراي مثال اسـتاندارد .)35-34: همان( آوردندان خود پايين ميزم

هـا وزن چهار درهمي گرم و چهاريك درهمي اشكاني ةوزن سكّ، امـا تـاكنون بسـياري از )Sellwood, 1980: 13( بـود گرم 16اشكاني، وزن كمتري نسـبت بـه دست آمده از دورةه هاي بهسكّ

.اين استاندارد دارند

تاريخ سياسي عصر بالش سوم هاي داخلي در ميـان اشـكانيان امـري دوم ميالدي جنگ در سدة

م . 128او در ةتا زمـاني كـه بازپسـين سـكّ خسرو. يج شده بودراپـس از آن . پيكار داشـت بر سر تاج و تخت ها سال ضرب شد، ده

به نام دست از پيكار كشيد و ميدان را براي بالش سوم و غاصبيهايش شـناخته هاز سكّ، اين فرد اخير .مهرداد چهارم خالي گذاشت

دفاع از پارت در برابر تهديد جديد گويا بـر سهم عمدة. شده است

دوش بالش كه مركز خود را شمال غربي ايران قرار داد بود، افتادــكور، ( ــال ). 386: 1350مش ــدود س ــل . 136-135در ح م قباي

حريك فراسمان پادشـاه ايبـري، بـار ديگـر از بيابانگرد آالني با تهاي تحـت تسـلط شاهنشـاهي اشـكاني سوي شمال به سرزمين

تاختند و ارمنستان، آذربايجان و حتي كاپادوكيـه را مـورد حملـه بالش بيست هزار پيـاده نظـام از ). 217: 1342دبواز، ( قرار دادندوقـف امـا نتوانسـت ايشـان را مت ،سوي شمال فرستاده تيسفون ب

را تخليـه اشـكانيان ها پس از مدت كوتاهي سـرزمين آالن. سازد. دو نظر در ميان محققـان مطـرح اسـت ،داليل آن دربارة. دندكر

كردند كه راضي به بازگشت ينكه ايشان را با باجي هنگفتيكي اچنين باج سنگيني پيش از اين در تاريخ اشكانيان گـزارش نشـده

ي و نـاتواني سست ش سوم را نتيجةبال اقدام تحليلگران اين. استبـدين . انـد روند انحطاط آن دولت دانسته حكومت اشكاني و ادامة

هاي متجاوز با دريافـت بـاج ايـران را تـرك كردنـد آالن ،ترتيباتفاق نظـر بيشتر محققان بر اين مسأله). 209: 1380،خداداديان(

قلمـرو پـارت تـرك دانـان، َ دارند و در مجامع تاريخي اكثر تـاريخ .داننـد راضي شدن با خراجي سنگين مـي ةها را نتيجتوسط آالني

ها خبـر رسـيد كـه سـرزمين اصـلي چون به آالن م اينكهنظر دوبا شتاب مجاور ديگر قرار گرفته، ايشان مورد حملة عشاير و قبايل با ).387 -386: 1350مشكور، ( براي دفاع از كشور خود بازگشتند

.شودرة اين نظر كمتر بحث ميوجود اين، درباالت بالش سـوم شـايد در مرزهـاي شـرقي گرفتـار مشـك

مـان سـكايي شـرق اول مـيالدي دود در سدة .ديگري شده باشدفرمانروايان دودمان هنـدوپارتي داده بودنـد ايران جاي خود را به

م . 40 -20هاي كه گندوفار يكي از پادشاهان آنان در حدود سالافغانسـتان و ،اما اندكي پـس از مـرگ گنـدوفار . كردميحكومت كوشاني افتاد و آنان كشوري » چييوئه«ه دست دودمان پنجاب بتر از تاختن بـه چون ثروت هند براي آنها جالب. افكنند پهناور پي كه امروزه در سرحد محليهمان مرزي در اشكانيانبا ايران بود،

كوشـانيان در زمـان .رسيدند ، به توافقايران و افغانستان قرار دارد. به اوج قـدرت رسـيدند ،پادشاه قدرتمند خود ،فرمانروايي كانيشكا

در اشـكانيان روايت شرقي متضمن شرحي است كه از جنگـي بـا كانيشـكا شـايد دسـت كـم در .كندزمان پادشاهي او حكايت مي

قسمتي از سلطنت خويش با بـالش سـوم همزمـان بـوده اسـت حكومـت تـوان گفـت دورة مي به طور كلّي، ).150: 1380كالج، (

ثباتي بوده استرتالطم و بيبالش سوم، دوران پ .

. سوم

.ش سوم

مطالعه از بالش

د مطالعه از بالش

هاي موردهي سكّ

هاي موردهت سّك

1389

روي .1تصوير

پشت .2تصوير

Sellwood, 19(.

-90، رم و پنجم

980( هاي اشكاني

چهار، شماره سوم

ادشـاه اشـكاني است كه همـةچ يـك از آنهـا

وزن نمونـة . تةشـمار نمونـة

ة پـنجشمار ونة،آثار ط غالمرضا

همچنـين. سـتصـورت گرفتـه،متعلـق بـه ايـاممـت ضـرابخانة

ق آنهـا راه، تعلّ).2 تصـوير ( ـد

بـوده اشـكانيبخانه در دسـتت ضـرابخانه، از

دهـد سـبت مـي

هضرابخانه. 3وير

و رس، سال دوم

هاهات سكّرة بالش سوم پا

اينآنها نشانگرالبته وزن هـيچ.

يسـتن چهار گـرمگرم، 57/3 دو ة

نموگرم و 58/3الش سوم توسط قـرار گرفتـه اس

پادشاه ص ن چهرةمتهـا ه كه سـكّ عالم. وم هستند

ها ضرب شدههكّدهـ نشـان مـي

هاي دورةبخانهالمت اين ضرابي بدون عالمت

ضرابخانه نسين

تصو

زي

شناسي مدر باستان

ري و مشخصاة نقر نمونه سكّ

وزن آ. اندب شده).1 تصوير( ستند

درهمي، يعني چةشمار نمونةرم، 8 چهار ةشمار نةها به بالهق سكّل

ييدمورد تأ ،سيوردنه اجرا در آ

دن را به ما بدهي بالش سوشاه

Ā سكدر پشتـادي اشـكانيان

ترين ضراب مهماي فراواني با عال

هايه سلوود سكّايرا نيز به بعد

Sellw.(

سبزعلي و گودرز ١

هاي پژوهش

بردارش نمونهين پژوهش پنجي مطالعه انتخاب

هس يك درهميتاندارد يك د اسگر 18/3 ة يكر

نمونگرم، 45/3قتعلّ. گرم است 3

شناسهصص سكّهايي كه در بهت

واند اين اطمينانپادشدورة از لفي

ان كه به شكلن قطـب اقتصـبخانة اكباتان از

هاهو سكّ )3 ويرعالوه بر اين،. ت

ن مهرداد اول بهwood, 1980:

١٤٩

روشدر ايبرايآنهاوزنشمار5 سه74/3

متخصتفاوتتوميمختلهمدا

به اينضراب

تصو(استزمان

)12

١۵٠ ... بالش سوم ةي وضعيت اقتصادي اشكانيان در دوربررس


ها سازي نمونههروش آمادهاي مورد مطالعه بـا هسنجي، سطح سكّهاي طيفآزمايش قبل اززدايي و باال بـردن دقـت در ده از اَستُن و الكل، براي رسوباستفا

.آزمايش تميز شد

XRFدستگاه ـ ـناسـبـراي ش XRF انسـنجي فلورسـ ـسـ دستگاه طيف ي و ـاي

مـدات، مايعـات و پودرهـا مناسـب گيري تركيب و درصد جااندازهبا يك ماده استفاده Xهاي كنش پرتوبراي اين كار از برهم .استگيري در اين دسـتگاه عناصر قابل شناسايي و اندازه دامنة. كندمي

ايـن . ورانيوم استشامل تمامي عناصر جدول تناوبي از سديم تا اهـاي گونه آسـيبي بـه نمونـه ب است و هيچمخرّروش كامالً غير

هـاي مختلـف هماننـد متـالوژي، هـزند و در زمينـ يـش نمـآزمايزيسـت، شناسـي، شـيمي، محـيط شناسي، علوم پليمر، باستانجرم & Kockelmann( رودكار مـي ه شناسي بشناسي و معدنزمين

Kirfel, 2004: 581-2.( هـا را دستگاه مورد استفاده كـه نمونـهدانشـگاه در دانشـكدة علـوم پايـة ،قرار داده اسـت مورد آزمايش

داراي هلنـد و سـاخت شـركت فيليـپس . رس قرار داردمد تربيت . است MV2المپ كادميوم با توانايي

نتايج و بحث

توانسـت XRFهاي مورد بحث، دسـتگاه در نتيجة آزمايش نمونهالبتـه .كنـد ها شناساييهعنصر شيميايي و ميزان آنها را در سكّ نُه

هـا، عناصـر از ارزش يند تحليل نمونهآذكر است كه در فره الزم بـ نتـايج ). 4 نمـودار ( يكساني براي اين مطالعه برخوردار نيستند ه ب

، اسـت شـده گذاشـته نمـايش به 2و 1نمودار در كه آمده دست ةنقـر هـاي هسـكّ در) Ag( نقـره عنصـر ميزان كه دهدمي نشان

نوسـان در درصـد 144/41 تـا درصـد 783/77 بين بالش سومكـه دارد هايي با نمونهاين ميزان نقره، اختالف چشمگيري .است

دوران اوج يعنـــي) م.ق 138 -171( مهـــرداد اول متعلـــق بـــهكه از ميزان نقـره ميانگيني. هستند شاهنشاهي اشكانيشكوفايي

يـك درهمـي و ضـرب ( هاي مهرداد اولهنمونه از سكّهشت در : 1386ندوشن، خادمي( صد استدر 104/94، گرفته شده )اكباتان

شـيميايي عنصر كاهش اين. )99: 1389و ديگران، سبزعلي ؛ 67 .اسـت آن بـه ) Cu(مس عنصر تعمدي افزودن اثر در) Ag( نقرهو مانـد مـي باقي 01/0 از كمتر عنصر مس ،استخراج نقره در زيرا

1 ةشمار جدول در كه هاهسكّ اين در 01/0 از باالتر مس افزايش

ـ مـس كه دهدمي نشان است، شده گذاشته نمايش به عنـوان ه بـ با هدف غـش به احتمال فراوان شده و اضافهشيميايي عنصر ه بمسـتقيمي بـا كـاهش رابطـة افزايش عنصر مس. است رفته كار

با تحوالت سياسي و اقتصادي در توان اين را مي. دارد ميزان نقرهدر كشـورهاي رسـد به نظـر مـي . دانست مرتبط زمان اين پادشاه

افت عيار هـم شده است، ستد مي و ها دادههمجواري كه اين سكّ ,Kohler( تـر صـورت گيـرد راحـت ستد و افتاده تا داداتفاق مي

2010.( نيز )Au( طال عنصر در تركيب هر پنج نمونه درصد كمي از

نكته نيز اشـاره كـرد البته بايد به اين ). 1 جدول( شودمشاهده مي. كمتر قابل شناسايي است XRFدستگاه به وسيلة طال كه عنصر

كشـف ي مهم درعامله عنوان تواند باين مقدار كم عنصر طال ميندوشـن، خـادمي ( معادن استخراج شده، مورد مطالعـه قـرار گيـرد

گـذار در توان آن را به عنوان يك عنصر تأثيرو نمي) 173: 1384همچنـين وجـود ). 3نمودار ( ه به حساب آوردزش سكّباال بردن ارمـورد يهاهتقريباً در تمامي سكّ )Ca( كلسيمو Cl)( تركيبات كلر

ني مـدفون ها براي مدت طوالهنشانگر اين است كه سكّ ،آزمايشجدول ( انده حاصل شدهيند ضرب سكّآفر بودند يا اينكه در نتيجة

ه بـراي اينكـه از سـكّ كننـدة گونه كه ضـرب ؛ بدين)4و نمودار 1ه مقـداري سـكّ ه به قالـب جلـوگيري كنـد، روي سر چسبيدن سكّ

موجود روي ) Ca( كلسيم و Cl)( در نتيجه كلر. نمك ريخته استو ديگـران، سـبزعلي ( اسـت موضـوع ها ناشي از همين هاين سكّ

توان به عنوان كلر را نمي دو عنصر كلسيم و بنابراين،. )95: 1389كه بـه ها هاوزان اين سكّ از طرفي با مشاهدة. كرد غش محسوب

بينـيم كـه وزن اند، مـي طور قطع با قالب يك درهمي ضرب شدههاسـت، گاه به چهار گرم كه وزن استاندارد يك درهمـي آنها هيچ

به طور حتم اين كاهش وزن ناشي از تغييراتي است . نرسيده استزيـرا ؛تـه اسـت روي آن صـورت گرف هكه بعد از اتمام ضرب سكّ

). 1تصـوير ( ه كـامالً نمايـان اسـت ها در محيط سـكّ مسير برشهـايي از مـتن قسـمت بريـده شـدن ها سـبب همچنين اين برش

ها در هـر پـنج نمونـه شـده هبيروني پشت سكّ هاي حاشيةكتيبهاوزان را در كمتـرين اينكـه نكتـة قابـل توجـه ). 2تصـوير (است كمتـر از ديگـر زان نقرة آنها نيـز بينيم كه ميمي 3 و 1هاي نمونه هـاي يـك درهمـي فاقـد تـاريخ هبا اينكه اكثر سـكّ . هاستهسكّ

ديگـر تر از سه نمونةقديمي تواناين دو مورد اخير را مي هستند،شناسـي سـيماي از نظر چهره 3زيرا نمونة شمارة . بندي كردطبقه . دهدهاي ديگر نمايش مينسبت به نمونهرا تري از بالش جوان

هاي نقـرة هسكّعيت اقتصـادي

هايش از ه سكّوضاع سياسـي ن اين پادشاه را

درسـ ه نظر مي درصد نقرة ها،

انـد بـا وانسـته ش از دو برابـر

شـود وشن مـي هـاي هبـا سـكّ

و دوم مقايسـه 96و 95ير بـه

كاهش مقداري نـد و بـر ايـن كـاهش قابـل ي شـايد در اثـر

طـور كـه مان شدد و مجبور

. ـع خطـر كنـد اواسـط دوران

كه به 5و 4و و ميزان نقـرة

يك در هيچ ن،ي اين سلسله را

ندوشن بـه ادمييشـان در طـول

ن بازرگانان بودند هـا را هسـكّ ،شـتر

نـد خوردرش مـي

در س) Cu( مسوضع. شده است

موجود در ر نقرةدهد او نشان مي

قتصادي زمانت ابه. داشته استي

ههيش تعداد سكّتو آنهـا . اند داده

خـود را بـه بـيش براي ما بهتر رويـن پادشـاه را ب

اول وي مهـرداد ي پادشاهان اخييز بازرگانان با كاود خـود داشـته ادي درآمد آنهاـعيت اقتصـادي

هم. ش آمده باشدن هجوم بر نيامدـب برانـد و دفـت و يـا حـداكثر

و 2 هاي نمونةهوزن داراي، رندبا وجود اين. ندت

هايهسكّ د نقرة . بينيمنمي

دكتر فرهنگ خا هايش و راهنمايي . ا داشته باشيم

در بازار بوده و ايندها براي سـود بيشها در ضرابخانه بـر

!شدكتيبه حك مي

م د باالي عنصرن غش استفاده ش بر اساس مقداردار بوده است و

شدت وضعيته و حالت بحراني

ها براي افزايخانهصد هم كاهشر

هاي خهعداد سكّضعيت هنگامي

هـاي ايهسـكّ ةن سلسله يعنـي

هايهجود در سكّها نينين در بازار

سـو افزايش در ر تحوالت اقتصا

ايـن وضـ 1.سـت ها پيشه با آالن

اين سوم از پسن آنان را بـه عقـر اوايل حكومته است، زيرا سكّ

ق داري تعلّتريدهست ديگر نمونة

درصد استاندارد اول ثبت شده، ن

دانيم از جنابميآزمايشهاي هزينهراقدرداني و شكر

گردش ر در نتيجةستد و صادي، در داد

ههزيرا اگر سكّ اند،هك ، و يا بعد از برش

1389

گيريجه

رسد درصدظر ميش سوم به عنوانصر بالش سومم زيادي برخورد

هب ،ن بالش سومثير قرار داده تأ

ن دوران ضرابخدر 41را حتي تا

ش ميزان نقره تعاين وض. ش دهند

يزان غلظت نقرهان قدرتمند اين

موج درصد نقرةهمچن. رسدد ميها سعيهن سكّ

در اثرس، احتماالً اي داشته اسـهظهاي اين پادشاهگ

شد، سپاه بالشن باجي سنگينالً اين شرايط دهي او رخ داده

جدبه تاريخ ل،ن ي نسبت به دو

ها هرگزن نمونهر دوران مهرداد

سگزاري ان بر خود الزم م پرداخت تمامي ه

كمال تش ،ش مقاله

وشتهاي مذكورهش سكّ

قتصاحت شرايط بد و كاهش وزن داده

رفتها از بين نمي

-90، رم و پنجم

نتيجهبه نظبالش

عص درتالطمدورانتحتدر اينآنها ركاهشافزايشكه ميپادشاه.كنيمدرصداز وزناساسظمالحجنگذكر شبا دادناحتماالپادشاهاحتمالبهترياز اينركه د

سپاسدر پاياخاطر

نگارش نوپي

برش. 1كه تحبرش وهكتيبه

چهار، شماره سوم

.رحسب درصد

.حسب درصد

.صدسب در

و رس، سال دوم

قرة بالش سوم بر

حي بالش سوم بر

بالش سوم برحس

زي

شناسي مدر باستان

هاي نقهس در سكّ

هاينقره در سكّه

هايه طال در سكّ

سبزعلي و گودرز ١

هاي پژوهش

ميزان مس. 1 ودار

ميزان ن. 2 نمودار

ميزان .3نمودار

١٥١

نمو

ن

١۵

1

نه

3

- Aw

- CNSo

- Cw

- K“PJo

- KstP

- KE

- SeSe

٢ ... بالش سوم ةر

389 -90، و پنجم

نمون Sio2

1 2.65

2 3.328

3 3.605

4 3.814

5 3.861

Aarts, J., 2005. world, CambridgCaley, E., 1955Numismatic not

ociety 129: 1-49Crawford, M. Hworld”, journal Khademi NadosParthian Forgeournal of The C

Kockelmann, Wtudies of Archa

Physics of CondeKohler, B., 2010Economic viewp

ellwood, D., 19econd Edition,

ي اشكانيان در دور

چهارم و، شماره

P2O5

0.101

0.108

0.121

4 0.143

0.128

Coins, money ge University pr5. “chemical cotes and monogr9, Cambridge.

H., 1970. “moneof Romam stud

shan, F.; T. Azeries: The numCelato, pp: 34-3

W. & A. Kirfeaeological objeensed Matter 3

0. The Seventh coints, Oxford: B

980. An IntroduLondon: Spink

ي وضعيت اقتصادي

و سوم ، سال دوم

.طالعه

.حسب در صدSo3

2.977 1

1.887 3

2.03 1

1.535 2

2.507 2

and exchange

ress. omposition of raphs”, Americ

ey and exchangdies 60: 40-48. zizipour & M. mismatic evide35. l, 2004. “Neu

ects on ROTAX50 (1-3): E581-century IslamicBlackwell.

uction to the Pak & Son Ltd.

يبررس

شناسي مدرس، ان

مورد مط هايسكه

بر ح ،بالش سوم Cl

CU

1.64 24.9

3.545 12.2

.633 39.6

2.541 18.8

2.776 9.0

غير فارسي) بe in the Roman

Parthian coinscan Numismati

ge in the roman

Qanbari, 2006ence”, Amrican

utron diffractionX”, Physica B-E585.

c Gold standard

arthian Coinage

هاي باستا پژوهش

سناصر موجود در

به دورة حكومتU Ag

906 66.55

206 76.53

657 41.14

843 72.18

56 77.78

صـغر

كـساالتـراث

تفادهسـتانـتان،

نــگهرداد ستگاه91-

ـاريخ

بn

s, c

n

6. n

n B:

d,

e,

درصد عن. 4ار ود

د مطالعه، مربوطAu

54 1.171

31 1.087

44 0.446

88 0.589

83 1.235

اصعلـي ترجمة ،»ن

ورسـانس پرتـو ايكمجموعـه مقـاال ،»ن

ميـ كـل ادارة ارات

يان بـا اسـتدي پارتيخي دانشگاه سيسـه سيسـتان بلوچسـ

. قلم آشنايد،فرهنو كـوهپر يــي

كانيان در دوران مهوسيله دسه ب) همي

:صصسيزدهم، ة

.هيرمند: ، تهراننياتـ( ، جلـد اول ـديم

نمو

مورد هايدر سكهCaO 0

0.578

11.028

0

0.902

اشكانيان« سي پارت

سـنجي فلوئوطيـفي ايـراندر موزه ملّ، انتشـاستان تهران

-177 . سي سيستم اقتصاد

هاي تاريخه پژوهش انتشارات دانشـگاه

دينشر به: ، تهراننمصـطفي خزا ؛زي

دي اشكضعيت اقتصاهيك در( هاي نقره

سال هفتم، شمارة

نمسعود رجب رجمةهـا يـا پهلويـان قـد

ن عناصر موجود دAl2O3

0

0.234

0.336

0.347

0.687

تاريخ سياس. 1342 .كتابخانه ابن سينا

ط«.1384رهنـگ، ي اشكانيان موجود دن ميراث فرهنگي اس

-169 :، صصهرانبررس«. 1386 ،ــــمجله، »سنجيطيف

اول، ل اول، شمارة .

اشكانيان. 1380ير، عليرضــا گـودرز ؛ي

وضمطالعه « .138ههآزمايش سكّ س

،شناسپيام باستان

، تراشكانيان .138هپارتي. 1350واد،

. دانشسراي عالي

ميزان. 1دول ج

Weight/g

3/18

3/57

3/45

3/58

3/74

كتابنامه فارسي) الف

دوبواز، نيلسون، -ك: حكمت، تهران

ندوشن، فرخادمي -ايهاي نقرههسكّ

پژوهشي سازماناستان ته فرهنگي

ــــــــــــــــ -از روش تجزيه ط

سال ،و بلوچستان.68 - 57 :صص

خداداديان، اردشي -مهـدي ،سـبزعلي -

9، ندوشنخادميراساسب ،دوم و اول

XRF ، پيمجله100.

80كالج، مالكوم، -جومشكور، محمد -

:، تهران)سياسي

كا-

-

-

-

-

-

-

بررسی وضعیت اقتصادی اشکانیان در دورة بلاش سوم بر اساس...

Documents