1

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

DLA STUDENTÓW III ROKU

KIERUNKU FARMACJA

Rok akademicki 2020/2021

2

WSTĘP

Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy III roku studiów na

Wydziale Farmaceutycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Zgodnie z programem ministerialnym, studentów obowiązują następujące

przedmioty: chemia leków, biochemia, patobiochemia, farmakognozja, mikrobiologia,

technologia postaci leku I, kwalifikowana pierwsza pomoc, biologia molekularna,

metabolizm leków i immunologia.

Oddany do użytku studentów III roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo

przedstawia organizację jednostek, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych

przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie

podręczników i czasopism naukowych.

Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom III roku w poznaniu ich obowiązków

i warunków studiowania.

Przewodniczącą Rady Pedagogicznej III roku studiów jest Dr hab. Joanna Stefańska

z Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej.

Dziekan Wydziału Farmaceutycznego

dr hab. Joanna Kolmas

3

SPIS TREŚCI:

WSTĘP………………………………………………………………………………...…….....2

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO……………………..4

DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO……………………………………..5

BIOCHEMIA…………………………………………………………………………………..6

BIOLOGIA MOLEKULARNA……………………………………………………………….9

CHEMIA LEKÓW…………………………………………………………………………...11

FARMAKOGNOZJA ………………………………………………………………………..19

IMMUNOLOGIA…………………………………………………………………………….22

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC………………………………………………...24

METABOLIZM LEKÓW…………………………………………………………………….26

MIKROBIOLOGIA ………………………………………………………………………….28

PATOBIOCHEMIA……………………………………………………………….………….33

TECHNOLOGIA POSTACI LEKU I ……………………………………………………….34

PRAKTYKA WAKACYJNA ……… ……………………………………………………….37

4

WŁADZE

WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

REKTOR

prof. dr hab. ZBIGNIEW GACIONG

Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia

prof. dr hab. Marek Kuch

Prorektor ds. Nauki i Transferu Technologii

prof. dr hab. Piotr Pruszczyk

Prorektor ds. Klinicznych i Inwestycji

prof. dr hab. Wojciech Lisik

Prorektor ds. Personalnych i Organizacyjnych

prof. dr hab. Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska

Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju

prof. dr hab. Paweł Włodarski

DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO

dr hab. n. farm. JOANNA KOLMAS

Prodziekan Wydziału Farmaceutycznego

dr hab. Anna Bazylko

Prodziekan Wydziału Farmaceutycznego

dr hab. n. farm. PIOTR LULIŃSKI

5

DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO

Adres: ul. Żwirki i Wigury 81

02-091 Warszawa

Pokój 12, parter

Telefon: 22 57 20 790

22 57 20 779

E-mail: dziekfoam@wum.edu.pl

Godziny przyjęć interesantów Poniedziałek: 10.00-14.00

Wtorek: 10.00-14.00

Środa: 10.00-14.00

Czwartek: 10.00-14.00

Dyżur Prodziekan Wydziału Farmaceutycznego dr hab. Agnieszka Bazylko Poniedziałek

Godzina 12:00 - 14:00

Środa

Godzina 10:00 - 12:00

Uprzejmie prosimy o wcześniejsze wysłanie wiadomości

na adres agnieszka.bazylko@wum.edu.pl celem potwierdzenia spotkania.

mailto:dziekfoam@wum.edu.plmailto:agnieszka.bazylko@wum.edu.pl

6

BIOCHEMIA

ZAKŁAD BIOCHEMII I FARMAKOGENOMIKI KATEDRY BIOCHEMII I CHEMII

KLINICZNEJ

ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735

Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Grażyna Nowicka

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek - piątek godz. 10.00-14.00

Zespół dydaktyczny: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz dr Dorota Bryk dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska dr Zofia Suchocka dr Wioletta Olejarz mgr Beata Chełstowska mgr Elżbieta Interewicz mgr Sylwia Lewandowska-Pachecka

Liczba godzin: wykładów : ......30....... ćwiczeń : ........45....... seminaria: ..........15........ Miejsce realizacji zajęć: wykłady: sala wykładowa ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, seminaria: sale wykładowe, biblioteka Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1,

02-097 Warszawa

Liczba punktów ECTS: 6 Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania biochemii jest poznanie funkcji żywej materii, w oparciu o jej budowę molekularną oraz metabolizm w zakresie, który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:

– mechanizmu działania oraz metabolizmu leków i innych substancji egzogennych; – biologicznego wytwarzania leków; – laboratoryjnego różnicowania stanów fizjologicznych i patologicznych organizmu człowieka; Dla osiągnięcia powyższych celów niezbędne jest:

a. zrozumienie budowy i funkcji biologicznych białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów oraz hormonów i witamin;

b. poznanie metod wykrywania i oznaczania tych substancji, metod badania kinetyki reakcji enzymatycznych, głównych szlaków metabolicznych i ich współzależności, mechanizmów regulacji metabolizmu;

c. nabycie umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytych wiadomości do zrozumienia procesów fizjologicznych i patologicznych ustroju oraz działania na te procesy leków i substancji toksycznych;

d. ukształtowanie postawy twórczego rozwiązywania problemów farmaceutycznych w oparciu o postęp nauk.

7

Program nauczania:

Tematyka wykładów 1. Struktura i funkcje biologiczne białek. 2. Enzymologia 3. Struktura i funkcje błon biologicznych. 4. Utlenianie biologiczne. 5. Metabolizm węglowodanów. 6. Metabolizm lipidów. 7. Katabolizm białek. 8. Współzależność i łączność szlaków metabolicznych. 9. Mechanizmy „sprzątania” komórkowego: od lizosomów do autofagii. 10. Biosynteza kwasów nukleinowych i białek.

Tematyka seminariów 1. Enzymologia. 2. Utlenianie biologiczne. 3. Metabolizm węglowodanów. 4. Metabolizm lipidów. 5. Metabolizm białek i aminokwasów 6. Metabolizm puryn, pirymidyn, porfiryn. 7. Regulacja procesów metabolicznych, łączność ciągów metabolicznych.

Tematyka ćwiczeń 1. Aminokwasy i białka – analiza ilościowa i jakościowa. 2. Metody izolacji i oczyszczania białek. 3. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na strukturę i aktywność białek. 4. Kinetyka reakcji enzymatycznych.

5. Wyznaczanie typu inhibicji dla reakcji podlegającej kinetyce Michaelisa-Menten. 6. Metody analizy węglowodanów w materiale biologicznym. 7. Fosfatazy osocza krwi.

8. Analiza lipidów w materiale biologicznym.

Metody organizacji pracy: • wykłady:

wykład poparty prezentacją multimedialną; zajęcia odbywają się 2 razy w tygodniu i trwają 2 godziny (7,5 tygodnia);

• seminaria; forum dyskusyjne poparte prezentacjami multimedialnymi; zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 2 godziny (7 tygodni) + 1 godzina (1 tydzień);

• ćwiczenia:

ćwiczenia manualne prowadzone z wykorzystaniem materiału biologicznego w oparciu o dostępne odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny; zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 5 godzin (8 tygodni);

Formy kontroli i ocena wyników nauczania:

8

Ocena postępów nauczania studenta z zakresu biochemii ogólnej odbywa się systemem punktowym obejmującym punkty uzyskiwane w trakcie seminariów, ćwiczeń laboratoryjnych, kartkówek oraz kolokwiów. Warunkiem zaliczenia zajęć i dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60 pkt ze 100 pkt możliwych do zdobycia, w tym nie mniej niż 36 pkt z kolokwiów, nie mniej niż 14 pkt z seminariów i kartkówek (łącznie) i nie mniej niż 10 pkt z ćwiczeń. Kolokwia poprawkowe będą oceniane systemem punktowym, a liczba punktów będzie dodana do liczby punktów uzyskanych z innych kolokwiów. Student może uzyskać tylko 1 termin każdego kolokwium poprawkowego. Dodatkową możliwością zaliczenia zajęć z biochemii jest ustne kolokwium wyjściowe, odbywające się przed 3-osobową Komisją. Uzyskane punkty zostaną przeliczone na ocenę zgodnie z tabelą zamieszczoną w Warunkach zaliczenia zajęć z biochemii zamieszczonej na stronie Zakładu Biochemii i Farmakogenomiki. Egzamin testowy z biochemii ogólnej odbywa się w zimowej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu mogą przystąpić studenci, którzy zaliczyli zajęcia z biochemii do końca semestru i zostali dopuszczeni przez Dziekana do zimowej sesji egzaminacyjnej. Osoby, które z zajęć otrzymają ocenę 4.5 lub 5.0 otrzymują na egzaminie dodatkowe punkty, odpowiednio: 3 i 6, jeżeli uzyskają z testu wymagane minimum punktów. Łączna punktacja uzyskana na teście egzaminacyjnym nie może przekroczyć maksymalnej liczby punktów, jaką można uzyskać z testu egzaminacyjnego. Do egzaminu w sesji poprawkowej mogą przystąpić studenci, którzy nie zdali egzaminu w sesji zimowej oraz studenci, którzy zaliczyli kolokwium wyjściowe.

Piśmiennictwo obowiązkowe: 1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018. 2. Stryer L., Berg J.M., Tymoczko J.L.: Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2009. Piśmiennictwo zalecane:

1. Hames D.B., Hooper N.M.: Biochemia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2012.

2. Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2016.

Salvay J.G.: Biochemia w zarysie. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2012.

9

BIOLOGIA MOLEKULARNA

BIOLOGIA MOLEKULARNA ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978 www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl e-mail: farmacjamolekularna@wum.edu.pl Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Maciej Małecki Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr Agnieszka Zajkowska Godziny przyjęć w sprawach studenckich: ustalane i podane do wiadomości studentów na pierwszym wykładzie Roczny wymiar wykładów, seminariów i ćwiczeń: 30 godzin

wykłady – 15 godz. seminaria – 5 godz. ćwiczenia – 10 godz.

Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Zakładu Farmacji Stosowanej Liczba punktów ECTS: 2 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU

Celem prowadzenia kursu jest zapoznanie studentów z molekularnymi podstawami biologii komórki głównie w zakresie funkcjonowania genów oraz białek. Przekazywane informacje dotyczą biologii komórek prawidłowych, jak i nowotworowych. W sposób szczególny omawiane są zagadnienia związane z molekularnymi podstawami cyklu komórkowego, apoptozy, nowotworzenia. Kurs biologii molekularnej obejmuje również zapoznanie studentów ze współczesnymi osiągnięciami dyscyplin biomedycznych w zakresie metod, technik i technologii – omówienia innowacyjnych metod terapii chorób – terapii genowej, oraz metod wykorzystywanych w diagnostyce molekularnej. W zakresie ćwiczeń laboratoryjnych oraz seminariów kurs biologii molekularnej uczy studentów wybranych metod molekularnych związanych z DNA, RNA oraz białkiem – izolacja, ocena ilościowa, jakościowa, identyfikacja, amplifikacja. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów: 1. Genomy, transkryptomy, proteomy 2. Niekodujące cząsteczki RNA 3. Molekularne podstawy cyklu komórkowego 4. Molekularne podstawy kancerogenezy 5. Terapia genowa 6. Metody biologii molekularnej w farmacji i diagnostyce medycznej Tematy ćwiczeń: 1. Analiza RNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, analiza elektroforetyczna 2. Analiza DNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, amplifikacja wybranych sekwencji

metodą PCR, analiza elektroforetyczna uzyskanych produktów

10

Tematy seminariów: 1. Analiza białek – izolacja z materiału biologicznego, ocena ilości, analiza elektroforetyczna, barwienie

białek w żelach poliakrylamidowych, zasady Western blot

METODY ORGANIZACJI PRACY

Wykłady odbywają się w semestrze letnim w wymiarze 3-4 godzin tygodniowo. Ćwiczenia – blok ćwiczeniowy: 2 ćwiczenia x 5 godz., Seminaria 1 x 5godz. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA 1. Wykonanie i zaliczenie dwóch ćwiczeń laboratoryjnych. 2. Aktywny udział w seminarium 3. Zaliczenie pisemnego testu końcowego 0 – 30 pkt; minimum zaliczeniowe – 60%.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: obecność i aktywny udział w seminariach, zaliczenie dwóch

ćwiczeń laboratoryjnych oraz pisemnego testu końcowego w zakresie co najmniej 60%.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA 1. Węgleński P.: Genetyka molekularna, PWN, 2012 2. Turner P.C, McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H.: Biologia molekularna. Krótkie wykłady.

Wydanie trzecie. Wydawnictwo naukowe PWN, 2020 (copyright 2011)

LITERATURA ZALECANA 1. Brown T.A.: Genomy, PWN, 2019 2. Krzakowski M.: Onkologia Kliniczna tom I i II. Borgis Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 2006

11

CHEMIA LEKÓW

CHEMIA LEKÓW 2020/2021 Zakład Chemii Leków, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. S.

Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel. 022 57 20 630

Kierownik Zakładu – dr hab. n. farm. T. Pawiński

Godziny przyjęć w sprawach studenckich - codziennie godz. 9.00-14.00 oraz

w godzinach ćwiczeń

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę – dr hab. n. farm. T. Pawiński

dr n. farm. D. Marszałek

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń – 255 (liczba godzin przeznaczona na

wykłady - 75, na ćwiczenia - 180, w tym 36 godz. na seminaria)

Miejsce wykładów i ćwiczeń – gmachy Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego

Uniwersytetu Medycznego, ul. S. Banacha 1 (sale wykładowe i seminaryjne Wydziału

Farmaceutycznego oraz sale ćwiczeniowe i biblioteka Zakładu)

Liczba punktów ECTS 17

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z chemizmem środków leczniczych, tj.

ich budową chemiczną, nazewnictwem (nazwy międzynarodowe, zastrzeżone,

chemiczne), zapoznanie z klasyfikacją leków w układzie farmakologiczno-chemicznym,

zależnością aktywności biologicznej od budowy chemicznej, metabolizmem

leków, chemicznymi aspektami mechanizmów ich działania oraz zapoznanie z metodami

poszukiwania nowych, potencjalnych środków leczniczych.

Celem jest również zapoznanie studentów z różnymi metodami analizy

chemicznej substancji leczniczych (metody analizy jakościowej i ilościowej, metody

klasyczne, fizykochemiczne z weryfikacją ich użyteczności) oraz

z metodami oceny jakości środków leczniczych zgodnie z wymogami farmakopealnymi.

Po zakończeniu ćwiczeń i wykładów z Chemii Leków przeprowadzamy wewnętrzną

ocenę procesu dydaktycznego (ankieta studencka)

Przy Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe "LEK" i prowadzone są prace

magisterskie. Opiekunem KN jest dr Iwona Winiecka

(iwona.winiecka@wum.edu.pl).

12

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy wykładów

.

1. Mechanizmy działania leków ze szczególnym

uwzględnieniem mechanizmu receptorowego oraz

metabolizmu

2. Zasady klasyfikacji substancji czynnych według kodu ATC

3. Układ nerwowy - schemat budowy i działania

4. Neuroprzekaźniki - powstawanie, mechanizmy działania

5. Leki przeciwdrgawkowe

6. Lit

7. Leki przeciwdepresyjne

8. Środki znieczulenia ogólnego

9. Neuroleptyki (leki antypsychotyczne)

10. Anksjolityki

11. Leki nootropowe

12. Analeptyki

13. Leki poprawiające ukrwienie mózgu

14. Leki stosowane w chorobie Alzheimera

15. Leki stosowane w chorobie Parkinsona

16. Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści

17. Nieopioidowe leki przeciwzapalne

18. Niesteroidowe leki przeciwzapalne

19. Środki przeciwartretyczne

20. Leki miejscowo znieczulające.

21. Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe

22. Leki pobudzające receptory cholinergiczne.

23. Leki hamujące receptory cholinergiczne

24. Leki pobudzające receptory adrenergiczne

25. Leki hamujące receptory adrenergiczne

26. Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego

13

27. Leki antyarytmiczne

28. Leki obniżające ciśnienie krwi

29. Leki podwyższające ciśnienie krwi

30. Leki stosowane w chorobie naczyń wieńcowych

31. Leki hypolipemiczne

32. Leki - inhibitory i antagoniści hormonalnego systemu regulacji ciśnienia

krwi

33. Leki moczopędne

34. Histamina i leki przeciwhistaminowe, serotonina, agoniści i antagoniści

receptorów serotoninowych

35. Leki stosowane w astmie oskrzelowej

36. Leki przeciwkaszlowe

37. Leki wykrztuśne

38. Leki wpływające na homeostazę krwi

39. Preparaty krwiozastępcze

40. Leki stosowane w skazie moczanowej

41. Prostaglandyny

42. Środki zakwaszające i środki zobojętniające

43. Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka

44. Leki żółciotwórcze i żółciopędne

45. Leki przeczyszczające

46. Leki przeciwwymiotne

47. Leki przeciwpierwotniakowe

48. Leki przeciwrobacze

49. Środki przeciw owadom pasożytniczym

50. Leki przeciwgruźlicze i przeciwtrądowe

51. Środki i leki przeciwgrzybicze

52. Środki dezynfekcyjne i antyseptyczne

53. Sulfonamidy bakteriostatyczne

54. Antybiotyki

55. Chinolony

56. Leki stosowane w zakażeniach dróg moczowych

57. Choroba nowotworowa i leki przeciwnowotworowe.

14

58. Leki przeciwwirusowe.

59. AIDS i leki antyretrowirusowe

60. Układ odpornościowy i środki immunoaktywne

61. Hormony podwzgórza

62. Hormony przysadki mózgowej

63. Hormony trzustki i doustne środki przeciwcukrzycowe

64. Hormony tarczycy i leki przeciwtarczycowe

65. Analiza leków jedno i wieloskładnikowych

66. Hormony kory nadnercza

67. Hormony płciowe

68. Witaminy

69. Enzymy stosowane w lecznictwie

70. Środki przeciwpromienne

71. Środki stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych, leki antysensowne

72. Leki oryginalne i odtwórcze

73. Nanotechnologie

74. Nowe środki w terapii genowej i komórkowej

75. Nazewnictwo substancji czynnych

Tematy ćwiczeń

Program ćwiczeń z Chemii Leków obejmuje zagadnienia związane z oceną

chemiczną środków leczniczych tj. potwierdzenie tożsamości, badanie czystości,

identyfikacje, oraz analizę ilościową przy zastosowaniu metod chemicznych

i instrumentalnych.

Analiza jakościowa

1. Potwierdzenie tożsamości dwóch środków leczniczych na podstawie Farmakopei

2. Badanie czystości jednego środka leczniczego wg FP przewidzianych dla danego leku.

3. Wykonanie 12 identyfikacji środków leczniczych z różnych grup farmakologicznych i

chemicznych w oparciu o Farmakopeę, dostępne podręczniki oraz materiały

dydaktyczne opracowane w Zakładzie. Po zidentyfikowaniu związku student

odpowiada z przebiegu przeprowadzonej identyfikacji oraz przedstawienia go w formie

pisemnego sprawozdania.

15

Analiza ilościowa

Student wykonuje 11 oznaczeń ilościowych: w tym: 9 oznaczeń pojedynczych substancji

leczniczych (wyniki jednego z tych oznaczeń są poddane ocenie statystycznej), 1

oznaczenie leku kilkuskładnikowego (w postaci substancji lub tabletki, drażetki, kapsułki

lub iniekcji) i 1 oznaczenie leku metodą opracowaną samodzielnie przez studenta. (w

postaci substancji lub tabletki, drażetki, kapsułki lub iniekcji).

Zestaw zadań ilościowych student otrzymuje na początku zajęć z Chemii Leków. W

ramach ćwiczeń student zobowiązany jest do zaliczenia teoretycznego (odpowiedź ustna

przed przystąpieniem do oznaczenia ilościowego) i wykonania praktycznego zadania

oraz przedstawienia go w formie pisemnego sprawozdania. Oznaczenia ilościowe

podlegają ocenie pod kątem organizacji pracy i dokładności wykonania.

Zadania tak są dobierane, aby obejmowały jak najwięcej grup farmakologicznych i

metod analitycznych, są wykonywane kolejno wg następującego podziału

farmakologicznego:

- Leki uspokajające i nasenne

- Leki przeciwpadaczkowe

- Środki znieczulające ogólnie

- Leki psychotropowe

• Leki o działaniu przeciwlękowym (anksjolityki)

• Leki o działaniu neuroleptycznym

• Leki przeciwdepresyjne (tymoleptyki)

● Leki o działaniu psychostymulującym (psychoanaleptyki)

- Środki lecznicze o działaniu cucącym (analeptyki)

- Leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne

• Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści

• Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne

- Leki znieczulające miejscowo

- Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe

- Leki układu krążenia i leki moczopędne (diuretyczne)

- Środki lecznicze działające na autonomiczny układ nerwowy

• Środki lecznicze działające na układ sympatyczny

• Środki lecznicze działające na układ parasympatyczny

- Leki stosowane w chorobach układu oddechowego

- Leki przeciwhistaminowe

- Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego

- Środki lecznicze działające na drobnoustroje chorobotwórcze: środki

16

antyseptyczne i dezynfekujące

- Chemioterapeutyki

Oznaczenia ilościowe wykonywane są następującymi metodami:

alkalimetryczną w środowisku wodnym i bezwodnym, acydymetryczną w

środowisku wodnym i bezwodnym, azotynometryczną, jodometryczną,

bromianometryczną, argentometryczną i kompleksometryczną. Z metod

instrumentalnych stosowane są: potencjometria, spektrofotometria UV-VIS .

Podczas ćwiczeń praktycznych prowadzone są seminaria (poprzedzone kartkówką

), których celem jest ułatwienie studentom systematycznego przyswajania

zagadnień z chemii leków i przygotowanie do kolokwiów i egzaminu. Do wszystkich

kolokwiów obowiązuje : budowa chemiczna, nomenklatura, metody, oznaczania w

oparciu o budowę i charakter chemiczny, reakcje jakościowe, zarys farmakologii i

biotransformacji oraz zastosowanie.

Tematy seminariów

1. Leki uspokajające i nasenne. Leki przeciwpadaczkowe. Środki znieczulające ogólnie.

2. Leki psychotropowe.

3. Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści .

4. Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne

5. Leki znieczulające miejscowo.

6. Leki działające na układ krążenia. Leki moczopędne (diuretyczne).

7. Leki działające na układ współczulny.

8. Leki działające na układ przywspółczulny.

9. Histamina i leki przeciwhistaminowe

10. Leki stosowane w chorobach układu oddechowego.

11. Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego.

12. Leki działające na drobnoustroje chorobotwórcze : środki dezynfekujące

i odkażające.

13. Chemioterapeutyki.

14. Identyfikacja środków leczniczych. Leki kilkuskładnikowe.

METODY ORGANIZACJI PRACY

Zakład Chemii Leków jest kierowany przez dr hab. n. farm. Tomasza Pawińskiego

organizującego pracę zarówno dydaktyczną jak i naukową.

W Zakładzie zatrudnieni są : 1 adiunkt z tytułem doktora habilitowanego nauk

farmaceutycznych, 3 adiunktów ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych,

17

1 asystent ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 5 starszych wykładowców ze

stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 1 doktor nauk farmaceutycznych na etacie

specjalisty, 1 starszy wykładowca ze stopniem magistra chemii. Jest też zatrudnionych

4 techników laborantów.

FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Zasady i metody oceny wyników nauczania

Do zaliczenia ćwiczeń studentów obowiązuje:

- potwierdzenie tożsamości 2 środków leczniczych,

- zbadanie czystości 1 środka leczniczego (poprzedzone zaliczeniem

wiadomości z tego zakresu),

- zdanie kartkówki z nomenklatury chemicznej,

- wykonanie 10 zadań ilościowych poprzedzone zaliczeniem wiadomości z

tego zakresu,

- opracowanie monografii jednego leku/substancji czynnej

- zidentyfikowanie 12 związków - każda identyfikacja, po wykonaniu, podlega

zaliczeniu,

- uczestniczenie w seminariach i zdobycie minimum 25,5 pkt.,

- zdanie 4 kolokwiów.

Na ocenę z ćwiczeń składają się oceny z części praktycznej – z zajęć

laboratoryjnych, seminariów i kolokwiów. Po zakończeniu ćwiczeń odbywa się egzamin

praktyczny. Egzamin teoretyczny (w formie testu) odbywa się po roku nauczania w sesji

letniej . Na ocenę zaliczającą przedmiot składa się : ocena z ćwiczeń oraz ocena z

egzaminu praktycznego i teoretycznego. .

PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE

1. Analiza ilościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków :

T. Pawiński i wsp., WUM 2015

2. Analiza ilościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków :

T. Pawiński i wsp., WUM 2020 nowelizacja na stronie

3. Analiza jakościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków :

T. Pawiński i wsp., WUM 2016

4. D. Marszałek ; Badanie czystości środków leczniczych , WUM,

W-wa 2016

5. Chemia leków: A. Zejc, M. Gorczyca, PZWL W-wa 2009

6. Chemia leków – krótkie wykłady : G. Patrick, PWN W-wa 2013

18

7. Chemia leków: M. Zając, E. Pawełczyk, A. Jelińska: AM Poznań 2006

8. Chemiczne mechanizmy działania leków : E. Pawełczyk i wsp., AM Poznań 1995

9. B. Fitak: Podstawowe metody badania tożsamości substancji farmaceutycznych;

AM, Warszawa 1999

10. Nomenklatura związków organicznych : PTCh, W-wa 1994

11. Farmakopea Polska V - X

PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE

1. R.Paruszewski wsp. : Analiza ilościowa środków leczniczych, WUM 2012

2. D. Kealey, P.J. Haines: Chemia analityczna – krótkie wykłady; PWN, W-wa 2009

3. J. Minczewski, Z. Marczenko: Chemia analityczna; PWN, 2005

4. R. Kocjan: Chemia analityczna; PZWL, 2002

5. D. Steinhilber, M. Schubert-Zsilavecz, H. J. Roth : Chemia Medyczna; MedPharm

Polska 2012

6. W. Kwapiszewski, J.Krężel: Podstawy nazewnictwa leków; AM, Łódź 1996

7. L. Patrick: Chemia organiczna – krótkie wykłady; PWN, W-wa 2008

8. Z. Witkiewicz: Podstawy chromatografii; WNT 2005

9. W. Szczepaniak : Metody instrumentalne w analizie chemicznej; PWN, W-wa 2007

10. M. Zając, A. Jelińska: Ocena jakości substancji i produktów Leczniczych; UM, Poznań

2010

11. A. Cygański: Metody spektroskopowe w chemii analitycznej; WNT 2010

12. W. Kostowski, P. Kulikowski : Farmakologia; PZWL 2010

13. W. Kostowski, Z.S. Herman : Farmakologia; PZWL 2005

14. European Pharmacopoeia 2005 – 2013

15. G.L. Patrick: Chemia medyczna; WNT 2003

16. R.B. Silverman: Chemia organiczna w projektowaniu leków; WNT 2004

17. L. Piela: Idee chemii kwantowej; PWN 2005

18. Skrypt z chemii leków. Chemiczna analiza środków leczniczych (leki proste):

R. Kasprzykowska, A.S. Kołodziejczyk: Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2010

19. M. Zając, A. Jelińska, I. Muszalska, M. Nogowska, B. Stanisz : Ocena jakości

substancji leczniczych i preparatów farmaceutycznych według wymagań

farmakopealnych i ICH; Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2000

19

FARMAKOGNOZJA

FARMAKOGNOZJA KATEDRA FARMAKOGNOZJI I MOLEKULARNYCH PODSTAW FITOTERAPII 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 22 5720985 e-mail: farmakognozja@wum.edu.pl https://farmakognozja.wum.edu.pl Kierownik: Prof. dr hab. Anna K. Kiss Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 11.00 – 14.00 Osoba odpowiedzialna za dydaktykę (III rok): dr Andrzej Parzonko Roczny wymiar zajęć: wykłady – 45 godz. seminaria – 15 godz. ćwiczenia – 90 godz. Miejsce wykładów: sale wykładowe w budynku Wydziału Farmaceutycznego. Miejsce ćwiczeń: ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): w związku z remontem – sale ćwiczeniowe w budynku ZIAM, ul. Żwirki i Wigury 81 (pok. 28 i 29); ćwiczenia fitochemiczne (VI semestr): sala ćwiczeniowa Katedry Farmakognozji i Molekularnych Podstaw Fitoterapii. Miejsce seminariów: sale seminaryjne w budynku Wydziału Farmaceutycznego. Liczba punktów ECTS – 11 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Wśród celów nauczania przedmiotu należy wymienić następujące umiejętności: – posługiwania się polskimi i łacińskimi nazwami surowców roślinnych, – zastosowania metod makroskopowych, mikroskopowych i fotochemicznych do badania tożsamości i jakości surowców farmakognostycznych, – wyjaśniania wpływu różnych czynników na zawartość substancji czynnych w surowcach roślinnych, – charakteryzowania ważniejszych substancji czynnych roślin pod względem cech fizykochemicznych i właściwości farmakologicznych, – wyjaśniania działania i wskazań do stosowania surowców roślinnych, – oceniania wpływu surowców roślinnych na organizm człowieka w zależności od składu jakościowego, ilościowego, drogi podawania i sposobu dawkowania, – wskazania skutków ubocznych i niepożądanych działań surowców roślinnych oraz przeciwwskazań do ich stosowania. PROGRAM NAUCZANIA – tematy wykładów przedmiot i zakres farmakognozji; pierwotne i wtórne substancje roślinne; węglowodany; biooleje; ogólne wiadomości nt. glikozydów; glikozydy fenolowe; antranoidy; fenolokwasy i depsydy; garbniki; procyjanidyny i antocyjany; fenylopropanoidy; flawonoidy; flawonolignany, izoflawony, kawalaktony; kumaryny; irydoidy; seskwiterpeny; diterpeny; triterpeny, saponiny triterpenowe; sterole, saponiny steroidowe; kardenolidy; witaminy; aminy; alkaloidy; olejki eteryczne; związki siarki.

mailto:farmakognozja@wum.edu.pl

20

– tematy ćwiczeń ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): identyfikacja surowców stabilizowanych etanolem; identyfikacja surowca z potwierdzeniem tożsamości metodą chromatografii cienkowarstwowej (TLC); identyfikacja mieszanek ziołowych; identyfikacja surowca sproszkowanego; identyfikacja leków zawierających surowiec sproszkowany; potwierdzenie tożsamości proszku farmakopealnego. ćwiczenia fitochemiczne (VI semestr): oznaczanie zawartości arbutyny w surowcach metodą kolorymetryczną (FPVI) i HPLC (FPX); oznaczanie zawartości związków flawonoidowych w substancji roślinnej metodą kolorymetryczną (FPX); badania metodą TLC preparatów zawierających antranoidy; oznaczanie zawartości związków irydoidowych metodą kolorymetryczną (FP VI) oraz badania jakościowe (TLC) surowców; oznaczanie zawartości olejku w surowcu metodą FP X, badania obecności i zawartości związków w olejkach (TLC, GC); oznaczanie zawartości alkaloidów tropanowych w surowcach metodą HPLC. – tematy seminariów Komórkowe mechanizmy działania leków roślinnych; Analiza fitochemiczna substancji roślinnych. METODY ORGANIZACJI PRACY Na ćwiczeniach mikroskopowych studenci podzieleni są na ok. 10-osobowe grupy prowadzone przez jednego asystenta. Na ćwiczeniach fitochemicznych studenci podzieleni są na ok. 8-osobowe grupy, jednak mają zajęcia z różnymi asystentami w zależności od tematyki przerabianego ćwiczenia. Kolokwia są pisemne, odbywają się w trakcie ćwiczeń, sprawdza je zespół asystentów prowadzących ćwiczenia. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA Ćwiczenia mikroskopowe rozpoczyna test sprawdzający wiedzę z botaniki farmaceutycznej. Każde zadanie/ćwiczenie zarówno na pracowni mikroskopowej jak i fitochemicznej jest oceniane (punkty). Ćwiczenia mikroskopowe kończą się sprawdzeniem (ustnym) wiedzy dotyczącej kilkudziesięciu surowców omawianych na wykładach, ich systematyki, chemizmu, działania i zastosowania. Na ćwiczenia fitochemicznych studenci piszą krótkie testy obejmujące zakres materiału przerabianego na danym ćwiczeniu. W trakcie ćwiczeń studenci pracują indywidualnie, wykonując kolejne zadania. Aby zaliczyć pracownię student musi mieć zaliczone wszystkie zadania, oraz zdobyć określoną, minimalną liczbę punktów. W trakcie roku akademickiego przewidziane są 4 kolokwia, po 2 w każdym semestrze. Do zaliczenia przedmiotu konieczne jest zaliczenie wszystkich kolokwiów. Przedmiot kończy się egzaminem testowym w sesji letniej. LITERATURA OBOWIĄZKOWA – aktualne wykłady. – Matławska I.; Farmakognozja; AM Poznań, Poznań 2008. – Kohlmünzer S.; Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji; PZWL, Warszawa 2003. – Strzelecka H., Kamińska J., Kowalski J., Malinowski J., Walewska E.; Chemiczne metody badań roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1987. – Strzelecka H. pod red.; Klucz do oznaczania sproszkowanych surowców roślinnych; Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2009 LITERATURA ZALECANA – Strzelecka H., Kowalski J. pod red.; Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa; PWN, Warszawa 2000. – Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki roślinne: PZWL, Warszawa 2007. – Borkowski B.; Zarys farmakognozji; PZWL, Warszawa 1974.

21

– Deryng J.; Atlas sproszkowanych roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1961. – Bruneton J.: Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd edition, Lavoisier Publishing Inc., Intercept Ltd., TEC&DOC Londres, Paris, New York 1999.

22

IMMUNOLOGIA

Zakład Biochemii i Farmakogenomiki, Wydział Farmaceutyczny

ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel/fax: (22) 572 07 35,

e-mail: katedrabiochemii@wum.edu.pl

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. farm. Wioletta Olejarz

Opiekun zajęć: dr n. farm. Wioletta Olejarz,

tel. 22 116 61 85

e-mail: wioletta.olejarz@wum.edu.pl

Osoby prowadzące zajęcia:

Dr Wioletta Olejarz

Dr hab. Olga Ciepiela

Dr Sławomir Białek

Mgr Dominika Łacheta

Roczny wymiar wykładów i seminariów:

Wykłady 10 godzin

Seminaria 20 godzin

Egzamin w sesji zimowej (III rok) oraz letniej (II rok)

Miejsce wykładów i seminariów:

Zgodnie z planem zajęć

Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z budową i funkcją układu

odpornościowego, mechanizmami odpowiedzi immunologicznej, wpływem leków na układ

odpornościowy oraz zastosowaniem odkryć immunologii w diagnostyce i terapii.

Program nauczania:

Tematy wykładów:

1. Wprowadzenie do układ odpornościowy: komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego, przeciwciała, układ dopełniacza, receptory limfocytów T, cząsteczki MHC.

2. Rodzaje odpowiedzi immunologicznej: odporność wrodzona, prezentacja antygenu, współdziałanie komórek w wytwarzaniu przeciwciał, komórki żerne w odporności, cytotoksyczność

odpowiedzi immunologicznej, regulacja odpowiedzi immunologicznej, odpowiedzi immunologiczne

w tkankach.

3. Immunologia zakażeń: odporność przeciwwirusowa, odporność przeciwbakteryjna i przeciwgrzybiczna, odporność na inwazje pasożytnicze, pierwotne niedobory odporności, AIDS i

wtórne niedobory odporności, szczepienia.

4. Odpowiedzi immunologiczne przeciw tkankom: tolerancja immunologiczna, autoimmunizacja i choroby autoimmunizacyjne, przeszczep i odrzucenie, odporność na nowotwory.

5. Nadwrażliwości: typu I (natychmiastowa), typu II, typu III, typu IV.

Tematy seminariów:

1. Definicje podstawowe. Budowa narządów limfatycznych. Budowa przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.

2. Odpowiedź wrodzona. Funkcja układu dopełniacza. Interferony. Funkcje makrofagów i granulocytów. Cytotoksyczność naturalna i zależna od przeciwciał. Mechanizmy cytotoksyczności

limfocytów.

23

3. Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen. Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych.

4. Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów limfocytom T. Typy odpowiedzi immunologicznej.

5. Populacji i subpopulacje limfocytów. Cytokiny i ich receptory. Rola cytokin i cząsteczek powierzchniowych w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów. Regulacja odpowiedzi

immunologicznej humoralnej i komórkowej. Zastosowanie cytokin w medycynie.

6. Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Diagnostyka niedoborów odporności oraz funkcjonowania układu odpornościowego. Terapia genowa.

7. Tolerancja immunologiczna. Mechanizmy zabezpieczające przed autoagresją. Mechanizmy indukujące autoagresję. Choroby autoimmunologiczne.

8. Nadwrażliwość. Typy nadwrażliwości ze szczególnym uwzględnieniem nadwrażliwości typu I. Immunoterapia alergenem.

9. Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów alogenicznych. Charakterystyk przeszczepów różnych narządów. Indukcja tolerancji transplantacyjnej.

10. Immunologia nowotworów. Mechanizmy ucieczki nowotworu spod kontroli układu odpornościowego. Odpowiedź przeciwnowotworowa układu odpornościowego. Współczesna

immunoterapia nowotworów.

Metody organizacji pracy:

Kurs składa się z wykładów i seminariów. Na wykładach przedstawiane są aktualne osiągnięcia w

wybranych dziedzinach immunologii. Studenci proszeni są o wcześniejsze zapoznanie się z tematami

poszczególnych seminariów. Szczegółowy plan i tematyka seminariów dostępne na stronie

internetowej Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej. Na wybranych seminariach studenci są

proszeni o przygotowanie prezentacji na zadany temat i aktywnej dyskusji z prowadzącym zajęcia.

Formy kontroli i ocena wyników nauczania:

• Kolokwia testowe 30 pytań

• Egzamin testowy przeprowadzany w sesji zimowej. Obejmuje on 60 pytań (jednokrotnego wyboru). Aby zostać dopuszczonym do egzaminu, należy być obecnym na seminariach

oraz zaliczyć kolokwia.

Literatura obowiązkowa:

1. “Immunologia” DB Roth , D. Male , I. Roitt, J. Brostoff, wydanie polskie pod red. Jan Żeromskiego. Edra Urban & Partner, Wrocław 2008.

2. „Immunologia” pod redakcją J. Gołąba, M. Jakóbisiaka, W. Laska i T. Stokłosy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012r.

Literatura uzupełniająca:

1. „Diagnostyka immunologiczna w praktyce lekarskiej” J. Żeromski, K.Madaliński, JM Witkowski. Mediton, Łódź 2017, wyd.1

https://www.medicon.pl/ksiazki/david-b-rothhttps://www.medicon.pl/ksiazki/david-malehttps://www.medicon.pl/ksiazki/ivan-roitthttps://www.medicon.pl/ksiazki/jonathan-brostoffhttps://www.medicon.pl/ksiazki/jan-zeromskihttps://www.medicon.pl/ksiazki/jan-zeromski

24

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC

Liczba pkt ECTS: 2 Miejsce odbywania zajęć: I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, SK Dzieciątka Jezus ul. Lindleya 4, Kierownik: dr hab. n. med. Janusz Trzebicki Telefon: 22 502 17 21, Liczba godzin – 40 20 godzin wykładów w formie e-learningu 10 godzin seminariów (5 godzin w formie e-learningu; 5 godzin w Klinice) 10 godzin ćwiczeń Cele nauczania: C1. Nauczenie studentów prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej według aktualnych wytycznych C2. Zapoznanie studentów z metodami oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia życia C3. Nauczenie studenta rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu człowieka Tematy zajęć: Obowiązkowe wykłady i seminaria w formie e-learningu: Należy zalogować się na Platformę WUM www.e-learning.wum.edu.pl jak do usługi SSL-WUM. Identyfikator (s0 + nr indeksu): s0XXXXX Hasło: takie samo jak do usługi SSL-WUM W1. Pacjent nieprzytomny – postępowanie. W2. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Zastosowanie AED – wytyczne dostosowane do COVID 19 W3. Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych W4. Pierwsza pomoc w zatruciach W5. Metaboliczne i neurologiczne stany zagrożenia życia W6. Oddechowe i krążeniowe stany zagrożenia życia W7. Leki w resuscytacji W8. Podstawowe monitorowanie czynności życiowych W9. Śmierć mózgu S1. Historia resuscytacji. S2. Etyczne i prawne zagadnienia związane z udzielaniem pomocy. S3. Transplantacja S4. Podstawy leczenia bólu Ćwiczenia/Seminaria Odbywają ̨się w I Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii ul.Lindleya 4 Uwaga: Przed przystąpieniem do zajęć praktycznych konieczne jest wysłuchanie wykładów w e-learningu 1. Pacjent nieprzytomny – postępowanie. Metody udrażniania dróg oddechowych. Algorytmy postępowania w doraźnej pomocy. Wypadek – kolejność czynności ratowniczych. Uraz pojedynczy i mnogi. Złamania i krwotoki – zasady zaopatrzenia. 2. Przyczyny zatrzymania krążenia. Ból w klatce piersiowej. Duszność. Zagrożenia środowiskowe.

25

Wyposażenie podstawowe apteczki. 3. BLS u dorosłych. AED 4. Stany zagrożenia życia u dzieci. Pierwsza pomoc u dzieci. 5. BLS dorośli, dzieci + AED -Podsumowanie i zaliczenie praktyczne i teoretyczne zajeć (na ocenę!) Kryterium zaliczenia: Aktywny udział we wszystkich ćwiczeniach. Zaliczenie wykładów i seminariów w formie e-learningu, samodzielne poprowadzenie resuscytacji krążeniowo oddechowej na poziomie BLS Rozwiązanie testu – 15 pytań. Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa. W przypadku nieobecności na zajęciach, konieczne jest odrobienie ich z inną grupą, wszelkie problemy związane z tą kwestią należy zgłosić Kierownikowi Kliniki. Dodatkowe szczegóły dotyczące przedmiotu zostały zawarte w sylabusie

26

METABOLIZM LEKÓW

ZAKŁAD BIOCHEMII I FARMAKOGENOMIKI KATEDRY BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735 Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Grażyna Nowicka Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek - piątek godz. 10.00-14.00 Zespół dydaktyczny: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz

dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska dr Jadwiga Piwowarska mgr Sylwia Lewandowska-Pachecka

Liczba godzin: wykładów:..8... seminariów:..2... ćwiczeń:..5... ogółem:..15... Miejsce realizacji zajęć: wykłady: sala wykładowa ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa. Liczba punktów ECTS: 1 Cel nauczania i zakres przedmiotu: Celem nauczania metabolizmu leków jest zapoznanie studentów z mechanizmami biochemicznym i podłożem molekularnym procesów metabolizmu leków oraz systemami regulacji tych przemian, w zakresie który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:

- farmakokinetyki i biodostępności leków; - interakcji leków;

- populacyjnego i osobniczego zróżnicowania efektywności farmakoterapii;

- współczesnych strategii opracowywania nowych leków oraz profilów farmakoterapeutycznych. Program nauczania: Tematyka wykładów 1. Biochemiczne mechanizmy biotransformacji ksenobiotyków. 2. Cytochrom P-450: budowa, kinetyka i mechanizm reakcji enzymatycznej, funkcje, polimorfizm

genetyczny. 3. Procesy metabolizmu ksenobiotyków a interakcje lek-lek, lek-metabolit etc., lek – składniki

żywności, lek-toksyny środowiskowe. 4. Znaczenie badań nad metabolizmem ksenobiotyków dla strategii opracowywania nowych leków.

Kliniczne znaczenie metabolizmu leków. Tematyka seminarium

- Lokalizacja ustrojowa i znaczenie biotransformacji leków.

- Reakcje I, II i III fazy biotransformacji leków.

- Udział mikrosomalnych monooksygenaz w biotransformacji leków.

- Formy molekularne cytochromu P-450: polimorfizm genetyczny, znaczenie metaboliczne.

- Regulacja metabolizmu leków.

- Indukcja enzymów metabolizujących leki: czynniki indukujące, znaczenie metaboliczne i farmakokinetyczne.

- Czynniki wpływające na szybkość biotransformacji leków.

- Procesy metabolizmu leków a ich biodostępność.

27

- Metaboliczne podłoże interakcji leków. Tematyka ćwiczeń Oznaczanie metabolitów wybranych leków w surowicy krwi z zastosowaniem metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Metody organizacji pracy:

- wykłady poparte prezentacjami multimedialnymi z elementami forum dyskusyjnego,

- seminaria w postaci forum dyskusyjnego,

- ćwiczenia laboratoryjne obejmujące: wprowadzenie merytoryczne i metodyczne poparte prezentacją multimedialną, realizację zadań praktycznych na podstawie udostępnionych przewodników metodycznych z użyciem powierzonego sprzętu i przygotowanych odczynników; bieżący komentarz do realizacji zadań praktycznych oraz weryfikację prawidłowości ich wykonania przez pracowników naukowo-dydaktycznych; analizę wyników realizacji zadań praktycznych w systemie forum dyskusyjnego.

Formy kontroli i ocena wyników nauczania: Bieżąca kontrola postępów nauczania studenta dokonywana jest poprzez ocenę aktywności na seminariach i ćwiczeniach. Końcowa ocena wiedzy studenta ma postać zaliczenia testowego. Do zaliczenia dopuszczone zostają osoby, które uzyskały pozytywną ocenę z seminarium i ćwiczenia. Zaliczenie przedmiotu następuje na podstawie wyników zaliczenia testowego. Literatura obowiązkowa: 1. Pachecka J., Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.: Od biotransformacji leków do

farmakogenetyki – 45 lat badań nad cytochromem P450; rozdział w: Jelińska A., Marciniec B. [red.]: Osiągnięcia w chemii leków. Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2007: str. 131-158.

2. Pachecka J., Rytka J., Skonieczna-Maruchin M., Kuczyńska J., Suchocka Z., Suliński A., Żołądek T., Soliło-Mierzejewska A., Kubiak-Tomaszewska G., Tomaszewski P., Zielińska A., Interewicz E.: Przewodnik dydaktyczny do zajęć z biochemii I metabolizmu leków dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2016.

3. Pych U, Moroz-Kalata J., Bidziński A., Planik A.: Fenotypowanie metabolizmu leków. Farmakoter Psychiatr Neurol 2000; 3: 284-301.

4. Kostka-Trąbka E., Woroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

Literatura zalecana: 3. Pachecka J. , Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.:Cytochrome P450 polymorphism molecular,

metabolic and pharmacogenetic aspects. I. Mechanisms of activity of cytochrome P450 monooxygenases. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 303-306.

4. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Pachecka J.: Cytochrome P450 polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. II. Participation of CYP isoenzymes in the metabolism of endogenous substances and drugs. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 307-318.

5. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Łukaszkiewicz J., Pachecka J.: Cytochrome P450 polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. III. Influence of CYP genetic polymorphism on population differentiation of drug metabolism phenotype. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 319-329.

6. Jarosz M: Biochemia. Interakcje leków z żywnością i alkoholem. Wydawnictwo Medyczne Borgis, Warszawa 2004.

Zachwieja Z.: Leki i pożywienie - interakcje. MedPharm, Wrocław 2008.

28

MIKROBIOLOGIA

Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej

02-007 Warszawa, ul. Oczki 3, tel.(22) 628-08-22

oraz

Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT), ul. Banacha 1b, 02-097 Warszawa

tel.(22)116 61 77 (sekretariat pok. nr 6) http://zmf.wum.edu.pl

Kierownik Zakładu: dr hab. Joanna Stefańska

Godziny przyjęć w sprawach studenckich: w CePT po uzgodnieniu telefonicznym.

Asystenci udzielają konsultacji po zakończeniu ćwiczeń lub w terminach uzgodnionych

uprzednio telefonicznie lub mailowo (e-mail: zmf@wum.edu.pl)

Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: dr hab. Joanna Stefańska, dr Renata Wolinowska

Roczny wymiar zajęć: 90 godzin (wykłady 30h, ćwiczenia 40h, seminaria 20h).

Miejsce wykładów - sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha 1

Ćwiczenia laboratoryjne - sala ćwiczeń Zakładu, ul. Oczki 3 (parter)

Zespół prowadzący zajęcia: Prof. dr hab. Stefan Tyski, dr hab. Joanna Stefańska,

dr hab. Agnieszka Laudy, dr Anna Pietruczuk-Padzik, dr Anna Laskowska, dr Renata

Wolinowska, mgr Izabela Maciąg, mgr Iwona Makuch

Liczba punktów ETCS: 6

CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU

Cel nauczania i zakres przedmiotu: Celem nauczania jest zapoznanie studentów

z podstawowymi zagadnieniami mikrobiologii ogólnej z elementami diagnostyki

molekularnej drobnoustrojów, mikrobiologii lekarskiej oraz z zagadnieniami mikrobiologii

farmaceutycznej, zarówno w zakresie wiedzy teoretycznej jak i w zakresie pracy praktycznej.

Wykłady prowadzone są przez cały rok akademicki, ćwiczenia laboratoryjne i seminaria -

w II semestrze.

Bieżące informacje o prowadzonych zajęciach, terminach kolokwiów i egzaminów są

podawane na stronie internetowej Zakładu.

PROGRAM NAUCZANIA

Tematy wykładów z mikrobiologii

Mikrobiologia ogólna

1. Historia mikrobiologii, podstawy taksonomii bakterii. 2. Organizmy eukariotyczne a prokariotyczne. 3. Budowa komórki bakteryjnej, formy wegetatywne i przetrwalnikowe, formy

planktonowe i biofilm.

4. Biochemia drobnoustrojów oraz materiał genetyczny.

Mikrobiologia lekarska

1. Bakterie istotne klinicznie - charakterystyka, choroby, leczenie. 2. Czynniki i mechanizmy chorobotwórczości. 3. Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwdrobnoustrojowe - podział, przykłady

związków, mechanizm działania, mechanizmy oporności.

4. Zakażenia szpitalne i odlekowe. 5. Rodzaje grzybów istotnych klinicznie - charakterystyka, choroby, leczenie. 6. Wirusy chorobotwórcze - charakterystyka, choroby, leczenie; bakteriofagi. 7. Podstawowe pojęcia epidemiologiczne. Surowice i szczepionki; program szczepień

ochronnych.

http://zmf.wum.edu.pl/mailto:zmf@wum.edu.pl

29

Mikrobiologia farmaceutyczna

1. Europejskie i krajowe instytucje związane z opracowywaniem i dopuszczaniem

leków do obrotu, Farmakopea.

2. Dobra Praktyka Wytwarzania leków jałowych oraz niejałowych - aspekty

mikrobiologiczne, ograniczanie skażenia.

3. Metody sterylizacji i ich kontrola.

4. Higiena produkcji - dezynfekcja i antyseptyka - zakres, związki czynne, metody

badania preparatów, normy PN i EN.

5. Wymagania farmakopealne dotyczące mikrobiologicznych metod badania

produktów leczniczych i ich kategoryzacja.

6. Woda do celów farmaceutycznych.

7. Klasyczne i alternatywne farmakopealne metody mikrobiologiczne.

8. Wykorzystanie drobnoustrojów w biotechnologii.

9. Probiotyki i prebiotyki.

Tematy ćwiczeń:

Mikrobiologia ogólna

1. Zasady BHP w laboratorium mikrobiologicznym. Higieniczna dezynfekcja rąk

metodą wcierania - ćwiczenie praktyczne z użyciem lampy UV. Podstawowe pojęcia

mikrobiologiczne. Tok identyfikacyjny nieznanego drobnoustroju. Rodzaje

mikroskopów stosowanych w mikrobiologii i metody barwienia preparatów

bakteriologicznych. Techniki posiewów drobnoustrojów na podłoża stałe i płynne.

2. Rodzaje pożywek bakteriologicznych i metody hodowli drobnoustrojów.

Metody sterylizacji szkła laboratoryjnego, plastików i pożywek.

3. Określanie właściwości fizjologicznych drobnoustrojów. Metody serologiczne

stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej.

4. Metody i cele oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów.

Elementy diagnostyki molekularnej

1. Rodzaje i znaczenie plazmidów naturalnie występujących w bakteriach. PCR i jej odmiany.

2. Metody molekularne stosowane w epidemiologii: RAPD, RFLP, PFGE, rybotypowanie. Diagnostyka drobnoustrojów trudnych

w hodowli z wykorzystaniem metod molekularnych.

Mikrobiologia lekarska

1. Ziarenkowce Gram-dodatnie z rodzajów: Staphylococcus, Streptococcus

i Enterococcus - chorobotwórczość, metody hodowli i diagnostyki. Corynebacterium

diphteriae oraz bakterie beztlenowe z rodzaju Clostridium - chorobotwórczość.

2. Bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz Gram-ujemne pałeczki niefermentujące

z rodzaju Pseudomonas i Haemophilus - chorobotwórczość, metody hodowli

i identyfikacji.

3. Grzyby chorobotwórcze dla ludzi (grzyby pleśniowe, drożdżopodobne

i dermatofity) – metody hodowli i diagnostyki, najważniejsze gatunki i ich

chorobotwórczość .

30

4. Prątki kwasooporne - gruźlica i inne mykobakteriozy. Drobnoustroje wywołujące

choroby przenoszone drogą płciową.

Mikrobiologia farmaceutyczna

1. Badanie czystości mikrobiologicznej preparatów farmaceutycznych metodą posiewu

bezpośredniego. Sprawdzanie właściwości podłoży stosowanych w badaniach

czystości mikrobiologicznej.

2. Badanie jałowości preparatów farmaceutycznych. Badanie czystości

mikrobiologicznej powietrza i powierzchni. Biologiczna kontrola procesów

sterylizacji

3. Badania aktywności bakteriobójczej wybranego środka dezynfekcyjnego metodą

rozcieńczania-neutralizacji oraz metodą filtracji. Oznaczanie aktywności

antybiotyków metodą dyfuzyjną.

4. Badanie preparatów probiotycznych: ocena ilościowa oraz ocena właściwości

antagonistycznych i oporności na antybiotyki wybranych szczepów drobnoustrojów

stosowanych do produkcji probiotyków - preparatów farmaceutycznych.

Tematy seminariów

1. Budowa i mechanizmy działania leków przeciwdrobnoustrojowych oraz

najważniejsze mechanizmy oporności bakterii.

2. Wykorzystanie wybranych środków dezynfekcyjnych i antyseptycznych w produkcji preparatów farmaceutycznych.

3. Szczepionki swoiste i nieswoiste: mechanizm działania, skład, sposoby przechowywania.

4. Metody oznaczania pirogenów, ze szczególnym uwzględnieniem endotoksyn bakteryjnych w produktach leczniczych.

METODY ORGANIZACJI PRACY

Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się 2 razy w tygodniu dla każdej grupy ćwiczeniowej (w

ZMF, Oczki 3 parter). Zwykle wyniki prób diagnostycznych, posiewów wykonanych na

jednych ćwiczeniach odczytywane są na ćwiczeniach następnych. Przed rozpoczęciem

ćwiczeń studenci powinni zapoznać się z zasadami BHP obowiązującymi w laboratorium

mikrobiologicznym oraz ze szczegółowym regulaminem zajęć.

Uwaga: już na pierwszych ćwiczeniach studenci muszą posiadać fartuchy ochronne,

które przez czas trwania ćwiczeń pozostają w Zakładzie. Studenci prowadzą zapisy

dotyczące odbytych ćwiczeń, dokumentujące uzyskane wyniki oznaczeń.

FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest zdanie 3 obowiązujących kolokwiów testowych: I -

z mikrobiologii ogólnej i podstawowej wiedzy o antybiotykach; II - z mikrobiologii

lekarskiej z elementami diagnostyki molekularnej drobnoustrojów; III - z mikrobiologii

farmaceutycznej oraz wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych w programie. Próg

zaliczenia – 60% poprawnych odpowiedzi.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie ćwiczeń praktycznych z mikrobiologii oraz

zdanie egzaminu końcowego.

31

Piśmiennictwo obowiązkowe:

1. Wykłady.

2. Dzierżanowska D: Antybiotykoterapia praktyczna. -medica press. Bielsko-Biała

2018

3. Farmakopea Polska XI, tom I i II, - odpowiednie monografie. Wyd. Polskiego

Towarzystwa Farmaceutycznego 2017

4. Gromadecki J., Wróbel R.: Składniki aktywne występujące w preparatach

dezynfekcyjnych i antyseptycznych. Zakażenia 1; 29-36, 2010

5. Kutrowska E.: Antyseptyki stosowane do leczenia ran i błon śluzowych oraz do celów

profilaktycznych. Zakażenia 2; 17-22, 2009

6. Maciąg I. E., Starościak B. J. [red.]: Mikrobiologia praktyczna. Materiały do ćwiczeń

dla studentów Wydziału Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej.

Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2013

7. Murray P.R., Rosenthal K.S., Pfaller M.A.: Mikrobiologia. Wyd. Elsevier, Edra

Urban & Partner, Wrocław 2018

8. Stefańska J., Starościak B. J. [red.]: Materiały do ćwiczeń i seminariów

z mikrobiologii lekarskiej dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego oraz oddziału

Analityki Medycznej (część 1 i 2). Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu

Medycznego, Warszawa, 2008

9. Tyski S.: Zakres prac normalizacyjnych komisji technicznych ds. dezynfekcji

i antyseptyki PKN i CEN. Część I – Informacje ogólne, normy fazy I oraz normy

obszaru medycznego. Laboratorium 10; 10-15, 2006

10. Wolinowska R.: Metody molekularne w diagnostyce mikrobiologicznej. Oficyna Wydawnicza

Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, 2009 oraz dodatkowy rozdział tego

skryptu „Rybotypowanie”

11. Wytyczne Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości

Drobnoustrojów www.korld.edu.pl – części dotyczące mechanizmów oporności w

zakresie omawianym na zajęciach (wykłady, seminaria, ćwiczenia).

12. Materiały do ćwiczeń i kolokwium obejmujące tematykę szczepionek, probiotyków

i środków dezynfekcyjnych.

Piśmiennictwo uzupełniające:

1. Baj J., Markiewicz Z. [red.]: Biologia molekularna bakterii. Wyd. Naukowe PWN,

Warszawa 2019

2. Goździcka-Józefiak A. [red]: Wirusologia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2019

3. Hryniewicz W., Mészáros J. [red]: Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń; Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2001

4. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej. I. Nowe antybiotyki i chemioterapeutyki dopuszczone do obrotu. Przegląd

Epidemiologiczny 66(4): 567-573, 2012

5. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.

II. Badania kliniczne i nowe antybiotyki -laktamowe i inhibitory β-laktamaz.

Przegląd Epidemiologiczny 67(1): 135-140, 2013

6. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.

http://www.korld.edu.pl/

32

III. Nowe chemioterapeutyki przeciwbakteryjne z grupy chinolonów w badaniach

klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 67(3): 557-561, 2013

7. Karpiuk I, Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.

IV. Nowe związki przeciwbakteryjne z grupy aminoglikozydów, makrolidów i

tetracyklin w badaniach klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 69(4): 865-870,

2015

8. Karpiuk I, Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.

IV. Nowe związki przeciwbakteryjne z grupy oksazolidynonów w badaniach

klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 71(2): 207-219, 2017

Artykuły 4-8 dotyczące nowych preparatów dostępne są na stronie:

http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/

9. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. [red]: Immunologia; Wyd. Naukowe

PWN, Warszawa 2017

10. Gromadecki J., Wróbel R.: Składniki aktywne występujące w preparatach

dezynfekcyjnych i antyseptycznych. Zakażenia 1/2010; s. 29-36

11. Heczko P.B., Wróblewska M., Pietrzyk A. [red]: Mikrobiologia lekarska.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014

12. Markiewicz Z., Kwiatkowski Z. A.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. Wyd.

Naukowe PWN, Warszawa 2012

13. Nawrotek P., Grygorcewicz B.,, Augustyniak A.: Zmiany w taksonomii -

Proteobacteria, modyfikacja nazwy rzędu Enterobacteriales i nowe rodziny w obrębie

Enterobacterales Ord. Nov. Postępy Mikrobiologii 56(4); 465-469, 2017

14. Rohm-Rodowald E., Jakimiak B., Chojecka A., Podgórska M.: Oporność

drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne. Zakażenia 3; 5-9, 2009

15. Szewczyk E. [red]: Diagnostyka bakteriologiczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa

2019

16. Węgleński P. :Genetyka molekularna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012

Dla zainteresowanych artykuły poglądowe w czasopismach:

Farmacja Polska, Postępy Mikrobiologii, Polish Journal of Microbiology, Zakażenia,

Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia, Przegląd Epidemiologiczny oraz referaty na

posiedzeniach towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, Polskiego

Towarzystwa Farmaceutycznego (ogłoszenia znajdują się w gablocie na terenie Zakładu).

Uwaga: W Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe, w którego pracach mogą brać udział

studenci po zaliczeniu przedmiotu Mikrobiologia po III roku studiów.

http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/

33

PATOBIOCHEMIA

Katedra Biochemii i Chemii Klinicznej: Banacha 1, 02-097 Warszawa, budynek Farmacji WUM,

, parter (BLOK I)

tel/fax: (22) 572 07 35, e-mail: katedrabiochemii@wum.edu.pl

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka

Godziny przyjęć w sprawach studenckich:

Poniedziałek, środa godz.: 10:00–12:00.

Roczny wymiar wykładów i seminariów: Wykłady 30 godzin, Seminaria 20 godzin.

Cel nauczania i zakres przedmiotu:

Celem nauczania jest zapoznanie studenta z molekularnym podłożem i przebiegiem procesów

patologicznych oraz wybranymi zagadnieniami biochemii klinicznej i diagnostyki

laboratoryjnej istotnymi z punktu widzenia praktyki farmaceutycznej Kształtowanie

umiejętności analizowania podłoża molekularnego procesów patologicznych oraz stosowania

wiedzy biochemicznej do analizy i oceny procesów fizjologicznych i patologicznych.

Tematyka zajęć:

Homeostaza naczyniowa. Miażdżyca i choroby układu krążenia: patomechanizmy, ocena ryzyka.

Zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej: kluczowe patomechanizmy molekularne,

diagnozowanie, monitorowanie terapii. Otyłość: powstawanie, rozwój, zapobieganie, konsekwencje

– mechanizmy wiążące otyłość z rozwojem innych zaburzeń i chorób. Biochemia wysiłku fizycznego.

Gospodarka mineralna organizmu. Metabolizm tkanki kostnej. Osteoporoza. Hormony tarczycy,

zaburzenia ich działania, konsekwencje. Biochemia kliniczna wątroby i nerek. Biochemia a genetyka:

metabolizm grup jednowęglowych, jego regulacja i rola biologiczna. Gospodarka wodno-

elektrolitowa. Choroby układów czerwonokrwinkowego i białokrwinkowego. Badania laboratoryjne

w ocenie stanu zdrowia. Medycyna oparta na faktach: współczesne spojrzenie na formułowanie opinii

i ich wdrażanie do praktyki klinicznej/farmaceutycznej

Metody organizacji pracy:

Kurs składa się z wykładów i seminariów. Na wykładach przedstawiane są zagadnienia o kluczowym

znaczeniu dla zdrowia populacji i praktyki farmaceutycznej. Szczegółowy plan i tematyka wykładów

i seminariów dostępne na stronie internetowej Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej. Studenci

proszeni są o wcześniejsze zapoznanie się z tematami poszczególnych seminariów i materiałami,

które będą dostępne na platformie e-learningowej, aby mogli aktywnie uczestniczyć w zajęciach i

pozytywnie zaliczać kartkówki przeprowadzane za seminariach.

Formy kontroli i ocena wyników nauczania:

Podstawą zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie kolokwium testowego (udzielenie > 60%

prawidłowych odpowiedzi).

Literatura obowiązkowa: Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej”, (red. A.Dembińska-Kieć, J.Naskalski). Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2018.

„Patobiochemia – pytania, odpowiedzi, komentarze”, (red. D.Sitkiewicz). MedPharm, Polska 2019

34

TECHNOLOGIA POSTACI LEKU I

ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978 www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl e-mail: farmacjamolekularna@wum.edu.pl Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Maciej Małecki Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr Małgorzata Woźniak Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek godz. 11.00 – 12.00 Roczny wymiar wykładów, seminariów i ćwiczeń 135 godzin (semestr VI) wykłady – 15 godz. seminaria – 10 godz. ćwiczenia – 110 godz. Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Zakładu Farmacji Stosowanej Łączna punktów ECTS: 7 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU: Technologia Postaci Leku realizowana na III roku Farmacji wiąże się bezpośrednio z recepturą apteczną. Celem przedmiotu jest praktyczne nauczenie studentów przygotowania, rozpoznawania preparatów recepturowych, jak i przekazanie niezbędnej wiedzy z zakresu funkcji, aktywności biologicznej, zastosowania preparatów recepturowych przygotowanych w warunkach receptury aptecznej. Zagadnienia realizowane w ramach prowadzonych zajęć mają na celu zapoznanie studentów z:

• podstawowymi pojęciami używanymi w praktyce farmaceutycznej,

• rodzajami recept i ich obiegiem w aptece,

• zasadami wytwarzania różnych postaci leku recepturowego, w tym postaci sporządzanych w warunkach aseptycznych,

• wymaganiami farmakopealnymi stawianymi tym postaciom,

• niezgodnościami w postaciach leku recepturowego,

• zasadami sporządzania leku roślinnego,

• zasadami sporządzania leku homeopatycznego,

• funkcjami apteki- praktyczne zajęcia w aptece szkoleniowej. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów: 7. Wstęp do technologii postaci leku 8. Wymagania farmakopealne dla postaci leku recepturowego 9. Technologia płynnych postaci leku 10. Dwufazowe układy rozproszone: emulsje i zawiesiny 11. Niezgodności w leku recepturowym. 12. Technologia półstałych postaci leku: maści, past, żeli, kremów 13. Technologia doodbytniczych i dopochwowych postaci leku 14. Wstęp do aseptyki. 15. Leki roślinne, metody sporządzania i kontrola jakości. 16. Farmacja galenowa przemysłowa.

mailto:farmacjamolekularna@wum.edu.pl

35

17. Homeopatia. 18. Stała postać leku - proszki Tematy seminariów: 1. Wprowadzenie do receptury. Ogólne zasady sporządzania leków recepturowych i realizacji recept. 2. Recepturowe leki płynne: roztwory do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, roztwory zapasowe,

krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary, maceracje, rozwiązywanie niezgodności w płynnych postaciach leku.

3. Recepturowe płynne postacie leku w formie dwufazowych układów rozproszonych: emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego, pudry płynne, mazidła.

4. Recepturowe leki stałe: proszki dzielone, niedzielone, mianowane, rozcieńczane, czopki doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki, rozwiązywanie niezgodności w stałych postaciach leku.

5. Recepturowe leki półstałe: maści, żele, pasty, kremy. 6. Receptura postaci leku z antybiotykami. 7. Preparaty roślinne: nalewki, wyciągi, intrakty oraz metody kontroli jakości. Lek homeopatyczny. 8. Przygotowanie studentów do praktyki wakacyjnej w aptece szkoleniowej. Tematy ćwiczeń: 1. Recepturowe płynne postacie leku: roztwory lecznicze do użytku wewnętrznego i zewnętrznego,

roztwory zapasowe. 2. krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary, maceracje. Niezgodności w

płynnych postaciach leku 3. Dwufazowe układy rozproszone: emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. 4. Recepturowe stałe postacie leku: proszki proste, złożone, dzielone i niedzielone, niezgodności w stałych

postaciach leku 5. Czopki doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki 6. Recepturowe półstałe postacie leku: maści, żele, pasty, kremy 7. Receptura postaci leku z antybiotykami 8. Leki roślinne: preparaty sporządzane z suchych roślin (nalewki, wyciągi) oraz badanie ich jakości. Lek

homeopatyczny. METODY ORGANIZACJI PRACY Wykłady poparte prezentacją multimedialną odbywają się w salach wykładowych Wydziału Farmaceutycznego. Ćwiczenia i seminaria z Technologii Postaci Leku Recepturowego odbywają się w salach ćwiczeń Zakładu Farmacji Stosowanej. Seminaria odbywają się w oparciu o wiadomości z wykładów i są uzupełniane informacjami dotyczącymi praktycznych zasad sporządzania leku recepturowego i odpowiednimi obliczeniami. W trakcie ćwiczeń studenci wykonują leki recepturowe, leki apteczne, preparaty galenowe, leki roślinne (nalewki i wyciągi), leki homeopatyczne. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA Warunkiem dopuszczenia studentów do praktycznego wykonywania poszczególnych postaci leku wchodzących w zakres każdego z działów jest wykazanie się podstawowymi wiadomościami dotyczącymi danej postaci leku i stosowanych substancji pomocniczych. Seminarium przeprowadzane jest grupowo przed rozpoczęciem danego działu, może być zakończone kartkówką lub testem.

Wykonane preparaty oraz protokół ich sporządzenia są zaliczane przez asystenta prowadzącego grupę. Studenci zobowiązani są wykazać się znajomością budowy chemicznej, nazw synonimowych, działania farmakologicznego oraz dawek maksymalnych substancji leczniczych wchodzących w skład recepty. Działy płynna i stała oraz półstała postać leku recepturowego kończą się kolokwium sprawdzającym praktyczną umiejętność wykonania postaci leku wraz z niezbędnymi obliczeniami, znajomość synonimów, dawek maksymalnych oraz działania substancji leczniczych. Aby zaliczyć przedmiot wszystkie kolokwia muszą być zaliczone. Pod koniec semestru odbywa się praktyczne przygotowanie do praktyki wakacyjnej po III r w aptece szkoleniowej.

36

W letniej sesji egzaminacyjnej odbywa się zaliczenie przedmiotu w formie testu obejmującego materiał wykładowy, seminaryjny i ćwiczeniowy.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

1. Farmakopea Polska IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI PZWL i Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa 1965,1993, 2002, 2006, 2008, 2011, 2014, 2017

2. Farmakopea Polska IV, tom I i II, PZWL, Warszawa 1965. 3. Janicki S., Fiebig A.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996. 4. Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

2003,2012. 5. Bauer K.H., Fromming K.H., Fuhrer C.: Technologia postaci leku z elementami biofarmacji, MedPharm.

Polska, Wrocław 2012. 6. Jachowicz R.: Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, 2008, 2015 7. Krówczyński L., Jachowicz R.: Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,

Kraków 2000. 8. Chałasińska B., Rostek A., Miodek D., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki E.: Technologia postaci leku

recepturowego. Półstałe postacie leku. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006.

9. Siedlecka E., Starosta B., Zdzieborska M., Żmudzin U., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki E.: Technologia postaci leku recepturowego. Wstęp do receptury. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006.

10. Siedlecka E., Zdzieborska M., Karpińska J., Chałasińska B., Sieradzki E.: Technologia postaci leku recepturowego. Płynne postacie leku. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2008.

LITERATURA ZALECANA

1. Podlewski J.K., Chwalibogowska- Podlewska A.: Leki współczesnej terapii, Medical Tribune Polska,

Warszawa 2010 2. Pharmindex . Kompendium Leków, CMP Medica Poland, Warszawa 2016.

37

PRAKTYKA WAKACYJNA

P r o g r a m miesięcznej praktyki wakacyjnej w aptekach ogólnodostępnych

dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego

Praktyka trwa jeden miesiąc, w wymiarze 160 godzin dydaktycznych ( 5 pkt. ECTS ). Student jest zobowiązany do prowadzenia dziennika praktyk i zeszytu pomocniczego. Praktyka obejmuje:

1. zapoznanie się z rozmieszczeniem i przeznaczeniem poszczególnych pomieszczeń

apteki, sposobami przechowywania produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz surowców farmaceutycznych stosowanych w recepturze

2. zapoznanie się z suplementami diety i środkami spożywczymi specjalnego

przeznaczenia żywieniowego

3. zapoznanie się z prowadzeniem różnego rodzaju ewidencji aptecznej, w tym

ewidencji leków recepturowych i aptecznych, środków odurzających z grup IN i IIP, substancji psychotropowych z grup IIIP i IVP, prekursorów kategorii 1 oraz preparatów zawierających te środki lub substancje z wyżej wymienionych grup.

Zapoznanie się z dokumentacją dotyczącą produktów leczniczych lub wyrobów medycznych w stosunku do których została wydana decyzja o wstrzymaniu w obrocie, wycofaniu z obrotu, dopuszczeniu do obrotu

4. zapoznanie się z warunkami ekspedycji produktów leczniczych i wyrobów

medycznych

zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich. Zapoznanie się z procedurą wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Zasady otaksowania recept

5. zapoznanie się z obiegiem recept w aptece i sposobem przechowywania

zrealizowanych recept

6. zapoznanie się ze sposobem postępowania z produktami leczniczymi, którym

upłynął

termin ważności

7. sporządzanie leków recepturowych. Student powinien szczegółowo opisać

wykonanie

30 leków recepturowych uwzględniając różne postaci leku. Sporządzanie niektórych leków

aptecznych np. 3% Sol. Ac. borici, Aquae Menthae piperitae, Aq.Calcis, Sir. Simplex

8. zapoznanie się z lekami gotowymi uwzględniając ich nazwy synonimowe i

działanie terapeutyczne ( należy opisać 30 leków gotowych )

9. zapoznanie się z systemem informatycznym apteki ( Kamsoft, ILC)

Zaliczenie praktyki odbywa się po jej zakończeniu w Katedrze Farmacji Stosowanej i Bioinżynierii.