T.C. GAZ NVERSTES TEKNOLOJ FAKLTES NAAT MHENDSL BLM

T.C.GAZ NVERSTESTEKNOLOJ FAKLTESNAAT MHENDSL BLM

Dersin Ad ve Kodu : Yaltm Teknikleri NM-406devin Konusu :Titreim ve Deprem YaltmHazrlayan :Ltfullah zdenrenci No :101808016retim yesi :Prof. Dr. H. Ylmaz ARUNTA

NDEKLER

1. Deprem Yaltm 1.1. Deprem Yaltm Nedir?1.2. Deprem Yaltmnn Tarihi 1.3. Deprem Yaltmnn Salad Avantajlar1.4. Deprem Yaltmnn Kullanm Alanlar1.5. Deprem zolatr Sistemleri1.5.1. Kauuk Esasl Sismik zolatrler1.5.2. Srtnme Esasl Sismik zolatrler1.5.3. Snmlendirici Cihazlar (Damper Sistemler)1.6. Deprem Yaltm le lgili Standart ve Ynetmelikler

2. Titreim Yaltm2.1. Titreim Yaltm Nedir?2.2. Titreim Yaltmnda Kullanlan Ekipmanlar2.2.1. Neopren Pedler2.2.2. Neopren Ayaklar ve Asklar2.2.3. elik Yaylar2.2.4. Hava Yaylar2.2.5. elik veya Beton Kaideler2.2.6. Yzer Beton Kaideler2.2.7. Kauuk Genleme Paralar2.3. Titreim Yaltm in Alnan nai ve Mimari nlemler3. Kaynaka

1.1.Deprem Yaltm Nedir? Yksek deprem performans kriteri amalanan yeni binalarn tasarmnda veya mevcutlarnglendirilmesinde kullanlan en nemli yntemlerden biri deprem yaltmdr. Deprem yaltm bugn zerindegelimi akademik aratrmalar yaplan, uygulamalar artnamelere balanm ve dnyada ok sayda yapda kullanlm olan olgunlam bir teknolojidir.Deprem yaltm yapnn depreme dayanma kapasitesini arttrmak yerine, binaya gelen sismik enerjiyi binalarn periyodunu uzatarak azaltma esasna dayanan depreme dayankl bir dzenlemeyaklamdr. 1. DEPREM YALITIMI

Yaplarda; sva, kaplama, blme duvarlar gibi tayc olmayan mimar elemanlar ve kolon, kiri, perde duvar gibi tayc elemanlar bulunur.Yaplarn servis mrleri boyunca deiik iddetlerde ok sayda depremler olabilir.Ayrca, yapnn servis mr boyunca beklenen en iddetli bir deprem vardr. Depreme dayankl bir yapnn, deiikelemanlarndan, deiik iddetlerdeki depremlerde beklenen davranlar aadaki gibidir: Yapnn mr iinde ok sayda olmas beklenen hafif iddette ki depremlerde,tayc ve tayc olmayan elemanlarda ve yap iindeki eyalarda hibir hasar olmasn. Yapnn mr iinde birden ok kez olacak orta iddetli depremlerde, mimar elemanlarda ve az da olsa tayc sistemlerde hasar balangc olabilir.

Yapnn servis mrnce yaad en iddetli depremde can kayb olmasn. Bir dier ifadeyle tayc sistemde ileri dzeyde hasar olabilir, ancak yap yklmamaldr. Deprem yaltm teknolojisinin doru uygulamalar byk depremler srasnda bile binalarn elastik davranmasn salar(Resim1.4). artc olan da bu yaklam prensibinin hayli basit olmasdr. Yaplan bir aratrmaya gre sismik yaltml bir bina Richter leine gre 8.0 byklndeki bir depremi, sanki Richter leine gre 5.5 byklndeki bir deprem gibi hisseder.

Resim 1: Enerji snmleyici sistem

Resim 2:Taban izolasyon sistemi

Resim 3:Ayarl ktle snmleyiciler

Yaltm sistemin oluturan elemanlar yaltc birimleri olarak adlandrlr. Bu birimler genellikle: Elastomerik Yaltclar (Kurun ekirdekli Elastomer Yaltclar Yksek Snml Elastomer Yaltclar) veya Eimli Yzeyli Srtnmeli Yaltclar (Kresel yzey veya kzakl, bir veya iki tarafl) tipinde olmakta veya elik yaylar ve sndrc elemanlardan olumaktadr.

Binalarda kullanlan deprem yaltm birimleri genellikle aadaki zellikleri iermektedir:.Yksek dey rijitlikDk yatay rijitlikDey yk tayabilmeEnerji yutumuDeprem sonras yeniden merkezlenmeDeprem harici yatay ykler (Rzgar gibi) karsnda yksek yatay rijitlik

1.2.Deprem Yaltmnn Tarihi Sismik yaltm sistemleri dnyada yeni yeni uygulanmaktadr. lk kez 1970lerde,Yeni Zelanda da Dr. Robinson tarafndan bulunup gelitirilmi olan sistem, bugn de dnyann pek ok yerinde kullanlan kurun-kauuk izolatrlerdir. Sismik yaltm rnleri,ok kapsaml aratrmalar ve gelitirmeler sonucu ortaya kmaktadr.

Deprem izolatrlerinin ileri imalat teknolojileri ve gelimi mhendislik tekniklerine sahip sayl uzman firmalar tarafndan iml edilmeleri ve patentlerinin alnmaya balanmas ise 25 yl ncelerine dayanmaktadr. 1980li yllardan itibaren bata Japonya, Amerika Birleik Devletleri, Kanada, Yeni Zelanda, talya olmak zere; Trkiye, ngiltere, Hindistan,Yunanistan, Romanya, in, Malezya, ili, Meksika, Portekiz, Banglade, Danimarka,Azerbaycan, Fransa, Dubai gibi pek ok lkede deprem izolatrlerinin birok farkl uygulamalar bulunmaktadr.

lkemizin deprem davranlar zerindeki bilgi ve birikimi pek ok lkeninkinden daha fazladr. Ancak bu deneyimlere ramen, sismik yaltm sistemleri zerindeki aratrma ve uygulamalar, yeterli dzeyde gelimemitir. Konu hakknda Trkiye de sadece sayl uygulamalar mevcuttur(Resim1-2).Bugne kadar ancak birka niversitemizde lisansst dzeyde eitim verilmitir. Sismik yaltm uygulamalar sadece uzmanlk sahibi kstl sayda firmalar tarafndan yaplabilmektedir.

Resim 4:Atatrk Hava Liman D HatlarTerminali/ stanbulResim5: Tarabya Otel Kompleksi.

Sismik yaltm sayesinde aada belirtilen yararlar salanr:Yksek can gvenlii, Yapnn tayc sistemi ve mimar elemanlarnda minimum deprem hasar,iddetli depremlerden sonra bile hemen kullanm, Hemen kullanm sayesinde i kaybnn nlenmesi ve pazar paynn korunmas,Yapnn deerli eya ve cihaz ieriine etkin koruma,

1.3. Deprem Yaltmnn Salad Avantajlar

Ulam yaplarnda sreklilik,Kpr ve viyadklerin hasar grmeden kullanlmasnn devam, Yklma ve hasar olmayacandan yeniden inaat ya da onarm mliyetlerine gerek kalmamas, Minimum bakm gereksinimiAratrma ve gelitirme projelerinin korunmas, Tarih bina ve deerlerin korunmas.Sismik Yaltmn Salad Teknik Avantajlar

Normal bir yapda deprem srasnda katlar aras farkl deplasmanlardan (yer deitirme) dolay, kolon ve kiri birleimlerinde hasarlar meydana gelir(Resim6). Oysa sismik yaltlm bir yapda katlar aras farkl deplasmanlar olumayacaiin kolon ve kirilerde zorlamalar minimum olacaktr (Resim7).

Sismik yaltml yapNormal yapResim 6: Sismik yaltml yap ile normal yapnn karlatrmas

Resim 7: Normal yapda farkl deplasman dolaysyla kolon-kiri davran

Sismik yaltm kullanlmak suretiyle, bir yapnn tayc elemanlarn etkileyen sismik (depremsel) i kuvvetler ortalama 1/4 orannda azaltlabilir. Sismik yaltm ile bir yapda oluan katlar aras farkl yer deiimleri, etkili biimde azaltlabilir. Katlar aras hareket farkllklarnn klmesi, yapnn daha yava ve kontroll salnm gstermesini salar. Bylece yapnn kendisinin, iindeki canllarn, deerli eya ve hassas cihazlarn etkin bir ekilde korunmas salanr.

ekil 1: Sismik yaltmn yapld bir binada, sismik yaltlm kattan sonraki katlarda farkl deplasmanlar olumaz

1.4. Deprem Yaltmnn Kullanm AlanlarYksek deprem performans istenen tm yaplar.Hastaneler, dispanserler, salk ocaklar,Stratejik neme sahip binalar (asker, sivil savunma vb. binalar),tfaiye bina ve tesisleri, PTT ve dier iletiim tesisleri,Ulam istasyonlar, hava alanlar ve terminaller, kpr, viyadk gibi sanat yaplar. Enerji retim ve datm tesisleri, lk yardm, kriz merkezleri, afet plnlama merkezleri, Toksik, patlayc vb. zellikleri olan maddelerin bulunduu veya depoland tesislerBilgi ilem merkezleri,Tarih binalar, mzeler (mevcut yaplarda da kullanlabilme zellii).

1.5.Deprem zolatr Sistemleri Sismik yaltm sistemlerin ana balk altnda toplayabiliriz. Kauuk esasl sismik izolatrler Srtnme esasl sismik izolatrler Snmlendirici cihazlar1.5.1. Kauuk Esasl Sismik zolatrler

ekil 2 : Taban izolasyon sisteminin prensibi

Yaplarn deprem kuvvetlerinden etkilenimini azaltmak iin, uygulanabilecek en basit zm; kauuk esasl izolatrlerin kullanlmasdr. Bu elemanlar, yerletirildikleri yerde topladklar deprem kuvvetini snmlemek suretiyle yapnn st taraflarnn sarsntlardan ok daha az etkilenmesini salarlar.

ekil 3: Taban izolasyonlu bina ile normal binann karlatrlmas

Kauuk zolatrlerin Uygulanmas Kauuk izolatrlerin alma prensibi; deprem dinamik yklerini emmek suretiyle, bina salnm periyodunun artrlmasna dayanmaktadr. Bir yapnn etkin salnm periyodu 0.1 ile 1 saniyelik periyot aralndadr. Kauuk izolatrlerle bu salnm periyodu, 2-3 saniyelik periyotlara uzar. Her durumda izolatr kullanm, mimar ve statik projelendirme aamalarndan nce kararlatrlmas gereken bir uygulamadr. Sismik izolatrler, hazrda bulunan bir projeye uygulanma zellii tamaz. Bu uygulamann yaplacak olmas tm statik hesaplamalar deitirir.Hangi tip sismik izolatrn kullanlaca ise gerektiinde imalat firmalarn da gr alnmak suretiyle, projelendirmenin banda yaplr.

ekil 4: Kauuk izolatrlerin kolonlarda uygulama yerleri

ekil 5: Sismik izolatrn kolon altna montaj detay

Resim 8: Kauuk izolatrn ekil deitirmesi

Kauuk izolatr sisteminin uyguland temel taban yzeyi ile yastklarn st arasnda en az 50 cm. lik bir boluk braklr. Bu boluk izolatr kat olarak adlandrlr. Yaplarn statik hesaplarna gre kauuk esasl sismik izolatrler; Kolon tabanna,Kolon ortasna,Kat altna, olmak zere ekilde yerletirilebilir.

zolatr kat zaman iinde yastklarn kontrol ve bakm iin gereklidir. Binann yaad depremler sonrasnda da bu boluk katndan yararlanlarak, gereken kontrol ve hatta yastklarn deiimi gerekletirilir (Resim 2.8). Uygulama asndan gerekli izolatr kat, mimar adan sorun oluturabilir. Bu boluk kat, eitli alternatif yollar kullanlp kapatlr. Dikkat edilmesi gereken, sistemin ilerliini bozmayacak biimde zm retmektir.Resim 2. 9 da sismik yaltm uygulanm bir binay grmektesiniz. Giri ksmndaki basamaklarla, zemin kat demesi arasnda grnen bolua dikkat ediniz.

Resim 9: Kauuk izolatr uygulamasndan bir grnm

Resim 10: Sismik yaltml bir binann giri ksm

1.5.2. Srtnme Esasl Sismik zolatrler zel metaller kullanlarak i bkey kresel yzey zerinde kayabilen mesnet eleman, bu yatay hareket srasnda binay ykselten bir zellii olduundan gelen enerjiyi snmler. Bylece deprem etkisi %80 orannda azalr (Resim 10). Deprem yk etkisi altndaki srtnme esasl izolatrl yapda, belirli ykselmeler gerekleecektir.Yk ok fazla olan yaplarda sarka altndaki plakann yrtlma riski olacandan, kauuk esasl izolatrlerin tercihi dnlebilir.Burada hatrlatlmas gereken bir nokta da tm izolatrlerin hazr retilmi bir raf rn olmaddr. Tm izolatrler, retici firmalar tarafndan projelendirme esaslarna ve siparie gre retilir.

Resim 11: Srtnme esasl sismik izolatrler Resim 11 de gsterilen bir elik yapnn d kolonlarnn altnda kauuk esasl izolatrler ,ykn daha az olduu i kolon altlarnda ise srtnme esasl izolatrlerinkullanld grlmektedir.

Resim 12: Kauuk ve srtnme esasl izolatrlerin karma olarak kullanld bir elik yap sistemi

Baz durumlarda srtnme esasl izolatr elemanlar, kauuk esasllarla birlikte Resim 11de olduu gibi kullanlabilirler. Bu sistemlere de karma (Hibrid) sistem ad verilir. Karma sistemin tercih nedenleri u ekilde sralanabilir;Statik gereksinim ve tercihler,Kauuun sahip olduu dezavantajlarn ortadan kaldrlmas,zolatr fiyat farklarndan tr maliyet drme amal olmas,Performansn ykseltilmesidir.

Resim 13: Bir kolonun ortasnda srtnme esasl sismik izolatr uygulamas

1.5.3. Snmlendirici Cihazlar (Damper Sistemler) Deprem, sert rzgrlar, makinelerin, trafiin ve benzeri nedenlerin binalarda oluturaca olumsuz etkilerin kontroln salamak amacyla gelitirilmi sistemdir. Sismik yaltm sistemlerinde enerji snmlendirme zelliinin artrlmas amacyla kullanlan cihazlar, eliin plastik deformasyonu srasnda dinamik enerjiyi s enerjisine dntrr. Olduka yeni olan bu sistemin salad teknik avantajlar u ekilde sralayabiliriz;Yaplarn deprem ve rzgr gibi yatay etkilerine kar korunmas,Yapnn dinamik enerji snmlendirme zelliinin gelitirilmesi,Sismik yaltm cihazlar ile birlikte kullanlarak sz konusu cihazlarn zelliklerinin gelitirilmesi.

Yapdaki yatay hareketleri minimuma indirmek ve yatay deprem enerjisini snmlendirmek amal kullanlan bu sistem, yatay rijitlik salamas beklenen akslara (kiri ortalarna) yerletirilir (Resim 13). Hidrolik esasl svlarn skmas prensibine dayanarak alan cihazlar yatay ykleri snmlediklerinden, rijit balantlardan daha kullanl ve elverilidir. Damper sistemler aada belirtilen zel kullanm avantajlarna sahiptirler.Deiik kullanmlar iin geni bir model yelpazesiEtkili alan ve pahal olmayan malzemeler Kolay ve abuk montajKurulu olduu yerde kontrol edebilme ve yeniden ayarlayabilme imknBasit fakat k bir tasarmYaplardaki byk yer deitirmeleri idare edebilme kapasitesi

Resim 14: Snmlendirme cihazl bir yapnn basit tasarm

Resim 15: Bir imento silosunda damper uygulamas (Ykseklik= 52 m)

39

Snmlendirici Cihazlarn Kullanm AlanlarSnmlendirici cihazlarn kullanm alanlarn u ekilde sralayabiliriz;Yksek deprem performans istenen tm yaplar,Sismik yap yaltm ile birlikte kullanma uygun tm yaplar,Yksek yaplar,Kprler.

Resim 16: Srbistan da kpr elik kablolarnda damper sistem uygulamas

1.6. Deprem Yaltm le lgili Standart ve Ynetmelikler lkemizde henz deprem yaltm ile ilgili ynetmelik ve standart bulunmamaktadr.Ancak bu konudaki almalar devam etmektedir.Deprem zolasyon Derneinin Boazii niversitesi ve stanbul Teknik niversitesi ile birlikte yapt bir ynetmelik tasla vardr.Bu taslak henz mar ve ehircilik Bakanl tarafndan onaylanmamtr.lkemizde yaplmakta olan deprem yaltm projeleri ABD, AB ve Japonya artnamelerine gre yaplmaktadr.ABD artnameleri:ASCE/SEI 7-10 (2010), FEMA P-750 (NEHRP. 2009) ve IBC (2009) AB artnamesi: Eurocode8(EC8)Japonya artnamesi: MOLIT,2000

2. TTREM YALITIMI2.1. Titreim Yaltm Nedir? Titreim, belirli zaman aralklarnda, bir ktlenin belirli bir mesafede yapm olduu periyodik hareketlerdir. Buradaki mesafe genlik, bir saniyedeki titreim says ise frekans olarak adlandrlr. Titreim kontrolnde en nemli olaylardan birisi rezonanstr. Rezonans, cihazn alma frekans ile titreim alcnn doal frekansnn ayn zaman diliminde ayn frekansta olmas durumudur. Rezonansn olumasn engellemek iin cihaz destekleyen yapnn dinamik sertliinin titreim alc sistemin en az kat olmas gerekir.

Titreim ve darbe kontrolnde titreim alclarn kullanmnn iki amac vardr. Bunlardan biri; zerine yerletirilmi cihazdan sabitlendii yapya geen kuvvetlerin etkisini azaltmak, dieri ise; sabitlendii yapnn hareketinden sarslarak zarar grmemesi gereken hassas cihaz korumaktr. Bir mekanik tesisatta titreim yaltm yaplmas gereken yerler; pompalar, havalandrma niteleri, fanlar, chillerler, soutma kuleleri, kazanlar, jeneratrler, boru hatlar ve klima kanallardr. Titreim alclar, btn bu ekipmanlarn bir takm zellikleri gz nnde bulundurularak seilmelidir. Seim yaplrken dikkat edilmesi gereken hususlar yledir:

Titreim yaltm yaplacak olan ekipmann tr,rnein; Pompa, Fan, Chiller v.b.Titreim yaltm yaplacak olan ekipmann bulunduu yer,rnein; Zemin kat, ara kat v.b. Yaltm yaplacak ekipmannn arl, Ekipman alk merkezinin yeri, Yaltm yaplacak birimin tm ebatlar, Cihazn en dk alma hz, aplarna gre boru metrajlar ve projeleri, Kesitlerine gre boru metrajlar ve projeleri.

2.2. Titreim Yaltmnda Kullanlan Ekipmanlar

2.2.1. Neopren Pedler Pedler, ister neopren veya mantar, ister her ikisinin kombinasyonu, fiberglas, sisal lifler, kee, kurun veya baka bir malzeme olsun, snrl bir kmeye sahiptirler. kmeler normal olarak 1" kalnlndaki bir ped iin kalnln %10-20'si gibidir. Yksek katlardaki cihazlarn titreimlerinin alnmas iin bu kme miktarlar yeterli olmayaca iin, kullanm alanlar bodrum katlar, ve kritik olmayan cihazlar ile snrldr.

2.2.2.Neopren Ayaklar ve Asklar Neopren ayaklar ve asklarn kme miktarlar 0.20" - 0.50" arasndadr. 3 HP'ye kadar olan pompalarn, kk stma ve havalandrma niteleri gibi cihazlarn, yksek hzl kk ekipmanlarn titreim yaltmnda, dengesiz kuvvetlerin ok kk olduu, sadece ses probleminin ya da kk bir titreim probleminin olduu yerlerde gerekli statik kmeyi salayabilirler. Neopren asklar, nadiren titreen, aslnda normal olarak yksek frekansl slk sesi kartan buhar hatlarnda kullanlrlar. Neopren ayaklar ve asklarn kullanlaca yerlerde yay kullanlmas nerilir. nk neopren ayaklarla kk yaylarn fiyatlar arasnda fazla fark yoktur. Neopren ask elemanlar, genellikle yaylarla seri olarak kullanlrlar. nk neopren malzemeler, yaylarn tek balarna yapamayacaklar kadar yksek frekansl sesleri elimine ederler.

2.2.3. elik Yaylar elik yaylar, kritik durumlarda kullanm en yaygn olan titreim alclardr.elik yaylar, pratik olarak 5", baz zel durumlarda da daha fazla kme yapabilirler. Yaylar, eitli dizayn imkanlar verirler. elik yaylar, makine kadar kalc ve uzun mrldr. Modern titreim alclar yani ilave bir eye gerek kalmadan gerekli stabiliteyi salayacak yeterli byklkteki elik yaylarn balant ekilleri ok nemlidir. Yaylar genellikle bir ayar cvatas ve neopren ped veya yksek frekansl sesi hafifletici malzemeler ile birlikte retilirler.

Resim 17:Titreim Alc elik Yaylar

2.2.4. Hava Yaylar Titreim alclarn en randmanls hava yaylardr. Genel olarak bir hava yay; 100 psi veya daha fazla hava basncna dayankl olarak retilmi ve cihaza stabil destek salayan geni lifli takviyeli kauuk balondan oluur. Uygun bir ekilde dizayn edilmi bir hava yay, elik yayn 6 - 7" kmesine edeer bir kme salarlar. Hava yaynn cidarlar kauuktan olduu iin, elik yaylarda meydana gelebilen rezonans veya ses kprs riski yoktur. Hava yaylan, tek bir boyuttaki yay ile hava basncn ok az miktarda deitirerek, eitli arlklardaki ykleri tayabilme avantajna sahiptir.

Hava yaylar, kk kaaklar ya da byk scaklk farklarndan doabilecek genileme veya bzlme hareketlerini kompanze edecek bir ykseklik kontrol vanas ile birlikte monte edilirler. Hava yaylarnn montaj, elik yaylarnkine nazaran daha pahal olduu iin hava yaylar, son derece kritik yerlerde uygulanr.

Resim 18 :Hava Yaylar

2.2.5. elik veya Beton Kaideler elik veya beton kaideler, genellikle ekipman dzenli bir biimde muhafaza etmek iin kullanlrlar. Kaideler, dkme demir pompa kaidesi gibi mevcut bir kaidenin kuvvetlendirilmesi, santrifj kompresrler gibi uzun cihazlar stabil hale getirmek veya uzun ve bir ok blmden oluan stma ve havalandrma nitelerini bir arada tutmak iin de kullanlabilirler.Bir ok durumda, beton yerine elik kaideler kullanlr nk kullanlaca mahale kaynaklanm, hazrlanm halde gnderilebilmektedir.

Beton kaide ile karlatrldnda hafiflii sebebi ile deme betonunun glendirilmesine ihtiya kalmaz. elik kaidelerin kullanlmas halinde dikkat edilmesi gereken en nemli konular; cihaz tayabilmesi iin yeterince rijit olmas ve tadklar cihazn frekansnda rezonansa girmemesidir. En iyi yntem, kaide elemanlar olarak elik kirilerin kullanlmasdr. Kiri derinlikleri, kaidenin en uzun kenarnn en az 1/10'u kadar olmaldr. zellikle byk gl cihazlar iin ilave bilezikler kullanlabilir.

2.2.6. Yzer Beton Kaideler Yzer beton kaideler zellikle pompalar iin tavsiye edilmektedir.Pompa iin gerekli olan ekstra salamlk ve aplanm yzey gibi zellikler, yzer beton kaidelerde mevcuttur. Eer en nemli faktr salamlk ise, beton derinlii kaidenin en uzun kenarnn 1/12'si kadar olmaldr. Beton kaideler, cihazn balansszlna, dardan gelebilecek bir takm kuvvetlere kar dayanm iin bir ktle art gerekli olmas halinde de kullanlmaktadr.

2.2.7. Kauuk Genleme Paralar Kauuk genleme paralar, ses kprsn ve borudaki gerilimi azaltmas iin, kesme vanalarnn cihaz tarafna yerletirilmelidir. Scaklk ve basncn ok yksek olduu tesisatlarda kauuk yerine paslanmaz elik veya bronz metalik hortumlar nerilir. Flexible metalik hortumlar, boru hattndaki seslere kar ok az koruma salarlar. Cihaz balant noktalarnda esneklik salarlar. Bu da, flanlardaki gerilimi azaltr ve titreim yaltm yaplm olan cihazn, yaylar zerinde serbest olarak hareket etmesine olanak verir. Kauuk balant paralan, ses kprlerini ve borudaki gerilimi azaltr.

2.3.Titreim Yaltm in Alnan nai ve Mimari nlemler Gnmzde pek ok bina kalabalk caddelere, tren veya metro gzergahna ok yakn ina edilmektedir.Bu evre artlar nedeniyle oluan titreim ve grlty aranan konfor artna gre azaltmak gerekecektir.Bunu salamak iin yzer odalar ad altnda sistemler uygulanr. Yzer deme ve /veya tavanlar destekleyen izolatrn frekans genellikle bir mimar veya akustik danman tarafndan giri frekansna bal olarak belirlenir.Kauuk izolatrler 30 Hz. zeri titreimler iin idealdir.

Titreim genliinin yksek olmas veya frekansn 20 Hz.den dk olduu ortamlarda en doru zm elik yayl izolatrlerin kullanlmas olacaktr.Yayl izolatrler iin gerekli olan kme miktar giri frekansna baldr.Spor salonlar, restoran mutfaklar gibi iddetli darbelerin olaca dnlen yerlerde yayl izolatr kullanlmas gerekir. Yzer oda sistemleri genellikle yksek katl binalardaki makine odasndaki cihazlardan kan sesi gidermek iin kullanlr.Bu sistem ayrca uak grltsnden de koruma salar.Yzer odann doal frekans bir ekipmann titreim yaltmn salayamayacak kadar yksek olduundan dolay sistemin tek ilevi hava ile iletilen sesi yaltmaktr.Yzer odadaki ekipmanlarn titreim yaltm uygun izolatrler ile yaplmaldr.

Ar ekipmanlar altlarndaki kauuk izolatrlerde ar kmeye sebep olaca iin yzer demeye oturtulan ekipmanlarn altlarndaki blgelere uygun izolatrler seilerek aralklar sklatrlmal ve projeler mutlaka arlk dalm gz nne alnarak yaplmaldr. Ekipman kaideleri titreim ve ses izolasyonu salamakla beraber ar betonarme kaideler frekans genliini azaltarak evreye daha az rahatsz edici grlt iletilmesine yardmc olur.Kaide tasarmlar yaplrken mutlaka sismik nlemler alnmaldr.nk ekipman ana yapya balayan en nemli ara olan dbellerin kaide kenarna olan mesafesi sismik tasarmlarda byk nem tar. Sismik, titreim ve akustik izolasyon iin yaplan tasarmlar birbirleriyle koordinasyon iinde olmal ve uzmanlar tarafndan yrtlmelidir.Btn bu tasarmlar tek bir detayda uygulama projesi olarak bir araya getirilmelidir.

ekil 6:Betonarme kaidelerde dikkat edilmesi gerekenler

KAYNAKA1. Megep. Deprem zolatr Sistemleri2. Erdik , Mustafa. Binalarda Deprem Yaltm ve lkemizdeki Uygulamalar3. P.glkan,ODT. Depreme Kar Koruma:Temel zolasyonu4. Erdik,Mustafa.Boazii niversitesi. Binalarda Deprem Yaltm5. Buzluk,Seda(Mak. Mh.) Mekanik Sistemlerde Titreim Kontrol6. Sever,mer Okan. Yksek Binalarda Deprem ve Titreim Yaltm