departamento de latÍn programaciÓn de latÍn i · mar pérez marsó e ana pose (dep. x. e hª)...

DEPARTAMENTO DE LATIacuteN

PROGRAMACIOacuteN DE LATIacuteN I IES MACIacuteAS O NAMORADO

Curso 2019-20

IES Maciacuteas o Namorado Departamento de Latiacuten - Latiacuten 1ordm Bach Curso 2019-20

1

Integrante do departamento Pedro Marcelo Expoacutesito Leoacuten -Xefe Departamento Profesoras que imparten docencia no departamento Rosa Enriacutequez Noya (Dep Franceacutes) Mar Peacuterez Marsoacute e Ana Pose (Dep X e Hordf) Niveis que se imparten Cultura Claacutesica 3ordm ESO Latiacuten 4ordm ESO 1ordm e 2ordm de Latiacuten e Grego en Bacharelato Libros de lectura recomendados GRAVES Robert Yo Claudio Edhasa Barcelona 1996 DAVES Lindsey calquera novela da serie do detective Marco Didio Falco

GRIMAL Pierre Memorias de Agripina El Paiacutes 2005

CRISTOacuteBAL Vicente La leyenda de Eneas Alianza Editorial Biblioteca Juvenil Madrid 2006 MANFREDI Valerio Massimo La uacuteltima legioacuten ed Grijalbo Barcelona SUTCLIFF Rosemary El aacuteguila de la novena legioacuten Plataforma editorial Barcelona 2008 TERENCI MOIX No digas que fue un suentildeo ed Planeta BULWER-LYTTON Los uacuteltimos diacuteas de Pompeya edAnaya Madrid 1989

IacuteNDICE

1 INTRODUCIOacuteN 2 2 OBXECTIVOS 2 3 ESTAacuteNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE 3 4 DISTRIBUCIOacuteN DE CONTIDOS E TEMPORALIZACIOacuteN 7 5 CRITERIOS DE AVALIACIOacuteN 9 6 PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIOacuteN E CRITERIOS DE CUALIFICACIOacuteN 10 7 MIacuteNIMOS ESIXIBLES 11 8 INDICADORES DE LOGRO 12 9 ACTIVIDADES DE RECUPERACIOacuteN PROFUNDIZACIOacuteN E REFORZO 14 10 AVALIACIOacuteN INICIAL E MEDIDAS DE ATENCIOacuteN Aacute DIVERSIDADE 14 11 METODOLOXIacuteA DIDAacuteCTICA 17 12 TEMAS TRANSVERSAIS 17 13 MATERIAIS E RECURSOS DIDAacuteCTICOS 18 14 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 18 15 PROXECTO LINGUumlISTICO DE CENTRO 19 17 PROCEDEMENTO PARA INFORMAR AO ALUMNADO SOBRE A PROGRAMACIOacuteN 20 18 PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIOacuteN 20


2

1 INTRODUCIOacuteN

A presenza do latiacuten no Bacharelato aporta aacute formacioacuten dos alumnos o contildeecemento das bases linguumliacutesticas histoacutericas e culturais da civilizacioacuten occidental De aiacute o seu grande interese na configuracioacuten do curriacuteculo dos alumnos que optaron por unha primeira profundizacioacuten ou especializacioacuten dos seus estudos nos campos das humanidades as ciencias sociais ou a linguumliacutestica Xunto co grego cuxa cultura Roma asimilou e transmitiu a toda Europa o latiacuten constituacutee un apoio difiacutecilmente substituible para a aprendizaxe das modernas linguas romances entre as que se encontran varias das faladas na peniacutensula Ibeacuterica

2 OBXECTIVOS O estudo desta materia contribuiraacute a acadar os seguintes obxectivos dos sinalados no curriacuteculo oficial (Decreto 862015 do 25 de xuntildeo)

a) Exercer a cidadaniacutea democraacutetica desde unha perspectiva global e adquirir unha conciencia ciacutevica responsable inspirada polos valores da Constitucioacuten espantildeola e do Estatuto de autonomiacutea de Galicia asiacute como polos dereitos humanos que fomente a corresponsabilidade na construcioacuten dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade

b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autoacutenoma e desenvolver o seu espiacuterito criacutetico Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais familiares e sociais

c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e

mulleres analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacioacutens existentes e en particular a violencia contra a muller e impulsar a igualdade real e a non discriminacioacuten das persoas por calquera condicioacuten ou circunstancia persoal ou social con atencioacuten especial aacutes persoas con discapacidade

d) Afianzar os haacutebitos de lectura estudo e disciplina como condicioacutens necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal

e) Dominar tanto na suacutea expresioacuten oral como na escrita a lingua galega e a

lingua castelaacute

g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxiacuteas da informacioacuten e da comunicacioacuten

h) Contildeecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporaacuteneo os

seus antecedentes histoacutericos e os principais factores da suacutea evolucioacuten Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social


3

i) Acceder aos contildeecementos cientiacuteficos e tecnoloacutexicos fundamentais e dominar as habilidades baacutesicas propias da modalidade elixida

l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigacioacuten e

dos meacutetodos cientiacuteficos Contildeecer e valorar de forma criacutetica a contribucioacuten da ciencia e da tecnoloxiacutea ao cambio das condicioacutens de vida asiacute como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenacioacuten sustentable do territorio con especial referencia ao territorio galego

n) Desenvolver a sensibilidade artiacutestica e literaria asiacute como o criterio esteacutetico

como fontes de formacioacuten e enriquecemento cultural

p) Valorar respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia e contribuiacuter aacute suacutea conservacioacuten e mellora no contexto dun mundo globalizado

3 ESTAacuteNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE

A competencia en comunicacioacuten linguumliacutestica (CCL) eacute a competencia clave que maacuteis presenza ten na materia de latiacuten xa que o estudo da lingua latina da suacutea orixe e evolucioacuten do seu funcionamento interno do seu leacutexico e dos textos redunda nun maior contildeecemento e dominio das linguas propias O labor de traducioacuten non soacute constituacutee por si mesmo un importante exercicio intelectual senoacuten que ao mesmo tempo estimula a memoria a loacutexica de pensamento e os haacutebitos de disciplina no estudo mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender (CAA) A competencia matemaacutetica es as competencias baacutesicas en ciencia e tecnoloxiacutea( CMCCT) traballaranse nos temas de cultura e civilizacioacuten latina ( educacioacuten urbanismo enxentildeeriacutea romana e viacuteas de comunicacioacuten) As competencias sociais e ciacutevicas (CSC) traballaranse especialmente no bloque referido aacute civilizacioacuten A vida no mundo romano na suacutea dimensioacuten poliacutetico-social ou relixiosa preacutestase sempre aacute valoracioacuten e aacute comparacioacuten co mundo actual salientando semellanzas e diferenzas e fomentando un xuiacutezo criacutetico da realidade A competencia dixital (CD) deberaacute estar presente en todo momento A procura de informacioacuten na rede a suacutea seleccioacuten criacutetica e a suacutea utilizacioacuten serviraacute para programar traballos colaborativos coa posibilidade de producir materiais que se ofreceriacutean aacute comunidade educativa A competencia en conciencia e expresioacutens culturais(CCEC) estaacute presente no estudo da literatura latina nos contidos referidos aacutes artes plaacutesticas en Roma o urbanismo e a romanizacioacuten de Hispania e Gallaecia A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espiacuterito emprendedor(CSIEE) estaraacute presente sobre todo nos bloques de contidos non linguumliacutesticos para aproveitar a metodoloxiacutea do traballo en grupo de xeito responsable


4

ESTAacuteNDARES DE APRENDIZAXE COMPETENCIAS CLAVE GRAO MIacuteNIMO CONSECUCIOacuteN INSTRUMENTOS DE AVALIACIOacuteN

Bloque 1 O latiacuten orixe das linguas romances Probas escritas Probas orais

Recontildeece e distingue a partir do eacutetimo latino cultismos semicultismos e termos patrimoniais e explica as respectivas evolucioacutens Recontildeece a relacioacuten semaacutentica

entre termos patrimoniais e cultismos

CCL CAA

Explicar e ilustrar a diferenza entre palabra patrimonial e cultismo e comprender o significado de determinados latinismos e expresioacutens latinas que se incorporaron aacute lingua falada

Demostra a presencia do latiacuten no seacuteculo XXI en campos como a ciencia a cultura a publicidade os medios de comunicacioacuten internet e as redes

CMCCT CD CCEC

Ilustrar con exemplos a pegada do latiacuten nos aacutembitos propostos

Bloque 2 Sistema de lingua latina elementos baacutesicos Probas escritas Probas orais

Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino e recontildeece os tipos de alfabeto usados actualmente en Europa Le con pronuncia e

acentuacioacuten correctas textos latinos

CSC CCL CCEC CD CCL

Explica a orixe do alfabeto latino e o das diferentes linguas partindo do alfabeto latino Le coa pronunciacioacuten e acentuacioacuten correcta textos latinos


5

Bloques 34 Morfoloxiacutea e Sintaxe

Recontildeece os elementos baacutesicos da morfoloxiacutea e sintaxe apreciando as variantes con outras linguas especialmente galego e castelaacuten

CCL CCAA CD

Recontildeecer os diferentes elementos morfosintaacutecticos

Probas escritas Probas orais

Bloque 5 Roma historia cultura arte e civilizacioacuten

b

Situacutea no tempo e no espazo os acontecementos maacuteis importantes da historia do pobo romano e analiza a suacutea influencia no devir histoacuterico posterior Identifica as distintas

manifestacioacutens culturais do mundo romano e recontildeece no patrimonio arqueoloacutexico as pegadas da romanizacioacuten

CSC CSIEE CCL CAA

Distingue as diferentes etapas da historia de Roma


CAA CSC CCEC CMCCTCCLCD

Identificar as oras artiacutesticas romanas en diversas partes de Europa

Bloque 6 Textos Probas escritas Probas orais

Comprende e eacute capaz de traducir textos de dificultade graduada Redacta frases sinxelas ou

pequenos textos en latiacuten sobre un tema proposto

CCL CAA CCL

Traducir textos dunha dificultade miacutenima


6

Bloque7 Leacutexico Probas escritas Probas orais

Identifica e explica os elementos leacutexicos latinos que permanecen nas nosas linguas e deduce regras de derivacioacuten

oacute

CCL CAA

Recontildeecer os restos da influenza leacutexica do latiacuten nas nosas linguas

Contildeece o significado das principais locucioacutens latinas de uso actual e sabe empregalas no contexto adecuado

CCL CAA CD

Contildeecer as principais locucioacutens latinas


7

4 DISTRIBUCIOacuteN DE CONTIDOS E TEMPORALIZACIOacuteN

Os sete bloques de contidos quedan distribuiacutedos da seguinte maneira PRIMEIRO TRIMESTRE

1‐ Contidos linguumliacutesticos

- Historia sucinta da lingua latina latiacuten arcaico claacutesico e vulgar - Do indoeuropeo ao latiacuten Do latiacuten aacutes linguas romances - A escritura en Roma Abecedario pronunciacioacuten e acentuacioacuten - Morfoloxiacutea nominal

- Caracteriacutesticas xerais da flexioacuten - Enunciado de substantivos e adxectivos - As tres primeiras declinacioacutens - Os adxectivos

- Morfoloxiacutea verbal

- Caracteriacutesticas xerais

- O verbo sum e as conxugacioacuten regulares (modo indicativo) - Sintaxe

- A orde de palabras Funcioacutens dos casos - Concordancia entre suxeito e verbo entre substantivo e adxectivo A aposicioacuten O complemento predicativo - Uso das preposicioacutens maacuteis frecuentes

- Leacutexico

- Conceptos baacutesicos - Palabras patrimoniais e cultismos - Concepto de evolucioacuten foneacutetica morfoloacutexica e semaacutentica - Evolucioacuten das vocais e ditongos - Locucioacutens latinas

2- Contidos culturais

- Fundacioacuten da cidade mito e arqueoloxiacutea - Os sete reis - A Repuacuteblica organizacioacuten social institucioacutens poliacuteticas - A expansioacuten de Roma durante a Repuacuteblica A romanizacioacuten de Hispania e as suacuteas pegadas

- O culto aos mortos supersticioacutens o mundo dos mortos


8

SEGUNDO TRIMESTRE

1- Contidos linguumliacutesticos

- Morfoloxiacutea nominal - A cuarta e quinta declinacioacuten - Visioacuten completa dos adxectivos - Os numerais - Uso das preposicioacutens maacuteis frecuentes - Pronomes persoais reflexivos e posesivos - Pronomes demostrativos

- Morfoloxiacutea verbal - Revisioacuten do modo indicativo das conxugacioacutens regulares e do verbo sum - O imperativo - As formas nominais do verbo o infinitivo e o participio

- Sintaxe - Repaso e ampliacioacuten do sistema xeral de casos - Funcioacutens do infinitivo e participio

- Leacutexico - Evolucioacuten de consoantes illadas en posicioacuten inicial medial e final

- Evolucioacuten dos grupos consonaacutenticos - Evolucioacuten dos pronomes persoais reflexivo posesivos e demostrativos aacutes nosas linguas

- Evolucioacuten das preposicioacutens latinas - Evolucioacuten do participio de presente latino - Locucioacutens latinas


- O Imperio nacemento organizacioacuten expansioacuten - A relixioacutendeidades latinas e gregas O culto privado Ritos e sacrificios - O calendario - A familia os tria nomina A educacioacuten - O matrimonio Os vestidos As comidas

TERCEIRO TRIMESTRE


- Morfoloxiacutea nominal

- Visioacuten completa e xeneacuterica do sistema de declinacioacutens en latiacuten - Revisioacuten xeral de todos os pronomes estudados - Os pronomes relativos interrogativos e indefinidos - Graos do adxectivo positivo comparativo e superlativo

Comparativos e superlativos irregulares


9

- Morfoloxiacutea verbal - Modo subxuntivo - A voz pasiva

- Sintaxe - As oracioacutens de relativo - As oracioacutens pasivas - As oracioacutens coordinadas -Esquema xeral da subordinacioacuten en latiacuten Conxuncioacutens subordinantes maacuteis frecuentes

- Leacutexico

- Evolucioacuten dos pronomes relativos interrogativos e indefinidos - Evolucioacuten da voz pasiva - Formacioacuten de palabras mediante eacutetimos de orixe grega - Evolucioacuten dos tempos e modos nas linguas galega e castelaacute


- O urbanismo e a vivenda - O exeacutercito romano a lexioacuten e mais o campamento

- O ocio en Roma termas teatro os xogos circenses o anfiteatro - O dereito romano e a suacutea pervivencia nos ordenamentos xuriacutedicos posteriores

5 CRITERIOS DE AVALIACIOacuteN

Comprender e ser capaz de traducir textos latinos breves e sinxelos

orixinais adaptados ou elaborados coa maior fidelidade posible Recontildeecer en textos latinos sinxelos os elementos baacutesicos da morfoloxiacutea regular e

da sintaxe da oracioacuten en funcioacuten da comprensioacuten do texto latino apreciando variantes e coincidencias con outras linguas contildeecidas especialmente co galego e castelaacuten

Ler e comentar textos traducidos de diversos xeacuteneros ou referentes ao mundo romano e distinguir aspectos histoacutericos e culturais contidos neles

Recontildeecer no leacutexico do galego do castelaacuten e doutras linguas faladas na Peniacutensula palabras de orixe latina e analizar a suacutea evolucioacuten foneacutetica morfoloacutexica e semaacutentica asiacute como deducir regras baacutesicas de derivacioacuten e composicioacuten

Situar no tempo e no espazo os acontecementos maacuteis importantes da historia do pobo romano identificar as suacuteas manifestacioacutens culturais e recontildeecer as pegadas da cultura romana en diversos aspectos da civilizacioacuten actual

Planificar e realizar seguindo as pautas do profesor alguacuten traballo de investigacioacuten sobre a presenza do mundo romano no contorno consultando as fontes directas (restos arqueoloacutexicos epigrafiacutea textos antigos) e utilizando as TIC como ferramenta de organizacioacuten e comunicacioacuten dos resultados


10

Comentar narracioacutens didaacutecticas novelas histoacutericas bandas desentildeadas ou peliacuteculas documentais e de ficcioacuten relativas ao mundo romano

6 PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIOacuteN E CRITERIOS DE

CUALIFICACIOacuteN Os instrumentos ou medios que nos serviraacuten para valorar o proceso de avaliacioacuten continua son os seguintes

1- Os exames tradicionais ou probas escritas-obxectivas dous como miacutenimo por cada avaliacioacuten Os exames poderaacuten tratar aspectos de diverso tipo traducioacuten exercicios gramaticais de recontildeecemento de formas e funcioacutens exercicios etimoloacutexicos e de evolucioacuten foneacutetica latinismos cuestioacutens de civilizacioacuten romana (70 da cualificacioacuten da avaliacioacuten)

2- Probas perioacutedicas escritas de curta duracioacuten ou no seu caso probas orais que non necesariamente haberaacuten de ser avisadas ao alumnado para a aprendizaxe das diversas partes da materia Con isto preteacutendese que se leve un estudo continuo da asignatura (10 da cualificacioacuten da avaliacioacuten)

3- Traducioacutens ben na casa ou na aula continuas para a aprendizaxe da sintaxe e das teacutecnicas de traducioacuten (10 da cualificacioacuten da avaliacioacuten)

4- Traballos monograacuteficos individuais ou grupais escritos ou orais (exposicioacuten dun tema participacioacuten en sesioacutens de debate etc (5 da cualificacioacuten da avaliacioacuten)

5- Libros de lectura leranse textos literarios latinos ou de tema mitoloacutexico (Plauto Apuleio Catulo Virxilio Ovidio novelas actuais ambientadas no mundo claacutesico) (5 da cualificacioacuten da avaliacioacuten)

Na cualificacioacuten da avaliacioacuten se non se puideran avaliar todolos puntos

anteditos por non terse feitos (por exemplo nunha avaliacioacuten na que non se fixo ningunha lectura ‐5)esa procentaxe que falta agregarase ao peso dado ao punto 1 70 + 5)

CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE SETEMBRO Aqueles alumnos que en xuntildeo non obtentildean a cualificacioacuten de aprobado realizaraacuten

en setembro un exame no que deberaacuten contestar a preguntas gramaticais e culturais relacionadas cun texto que deberaacuten traducir Os contidos linguumliacutesticos representaraacuten un 75 da nota e os culturais o 25 restante

7 MIacuteNIMOS ESIXIBLES

- Contildeecer os mecanismos morfosintaacutecticos que permiten as relacioacutens dos elementos na oracioacuten latina

- Traducir aacute lingua propia oracioacutens e textos sinxelos de tipo narrativo - Analizar e resumir textos sinxelos de tipo narrativo sabendo distinguir a idea

principal neles expresada - Establecer diferenzas e semellanzas entre o latiacuten a lingua materna e outras

linguas contildeecidas polo alumno


11

- Contildeecer as nocioacutens baacutesicas de evolucioacuten do latiacuten e identificar aqueles aspectos foneacuteticos morfoloacutexicos e semaacutenticos que permanecen na lingua materna asiacute como noutras linguas romaacutenicas contildeecidas

- Contildeecer as institucioacutens e cultura romana incluidas na programacioacuten - Apreciar a influencia da cultura latina nas diferentes manifestacioacutens das

culturas occidentais actuais - Apreciar os vocaacutebulos expresioacutens e locucioacutens da lingua latina que

permaneceron ata os nosos diacuteas sabendo recontildeecelos nos textos dos medios de informacioacuten e nas outras materias estudadas

- Descubrir no contorno aspectos e elementos procedentes da cultura romana sabendo aprecialos nos textos monumentos institucioacutens etc


12

8 INDICADORES DE LOGRO

Para avaliar os procesos de ensinanza e a praacutectica docente teranse en conta os indicadores de logro que nos serviraacuten para comprobar o funcionamento da programacioacuten Esta avaliacioacuten realizarase ao rematar cada unidade didaacutectica Asiacute poderanse identificar aspectos que supuxeron dificultade para os alumnos e as necesidades de implementar actividades de reforzo e ampliacioacuten

Indicadores Niveles de desempentildeo

1 2 3 4 Localiza nun mapa o marco xeograacutefico da lingua latina e a suacutea expansioacuten delimitando os seus aacutembitos de influencia

Amosa importantes dificultades para localizar nun mapa o marco xeograacutefico da lingua latina e a suacutea expansioacuten

Os datos aportados non tentildeen en conta os puntos xeograacuteficos clave e baseacutease en aspectos pouco significativos

Incorpoacuteranse os puntos xeograacuteficos clave pero falta precisioacuten rigor e claridad na localizacioacuten xeograacutefica da lingua latina y su expansioacuten

As explicacioacutenss e localizacioacuten xeograacutefica da lingua latina e a suacutea expansioacuten son claras rigorosas e precisas e mostran comprensioacuten profunda do tema

Identifica as linguas derivadas do latiacuten e relacioacutenaas cos lugares xeograacuteficos correspondentes

O concepto de lingua romance e lingua non romance non estaacute ben definido polo alumno nin o de delimitacioacuten xeograacutefica de cada lingua

Identifica as linguas romances pero non as delimita nun mapa

Contildeece as linguas romances pero pero falta precisioacuten rigor e claridade na localizacioacuten

Contildeece e diferencia as linguas romances e delimiacutetaas nun mapa con rigor e claridade

Identifica e relaciona diferentes linguas coa familia linguumliacutestica aacute que pertencen e situacuteaas nun mapa

Contildeece a orixe das linguas faladas na Peniacutensula pero ten dificultades coas restantes familias de linguas faladas en Europa

Identifica as distintas familias linguumliacutesticas pero non as delimita nun mapa na suacutea totalidade

Amosa interese por identificar e situar as distintas familias pero falta precisioacuten na localizacioacuten

Delimita no mapa de Europa as zonas nas que se falan as distintas linguas e amplia informacioacuten sobre a suacutea orixe e as suacuteas caracteriacutesticas


Mostra un baixo contildeecemento do principal eixo cronoloacutexico da historia de Roma

Manifesta un contildeecemento memoriacutestico dalguacutens periacuteodos histoacutericos de Roma pero un baixo nivel de

Distingue sen dificultade os periacuteodos histoacutericos de Roma pero non amplia informacioacuten sobre estes

Comprende e distingue con rigor as diferentes etapas da historia de Roma


13

comprensioacuten dos mesmos

Explica e ilustra con exemplos a diferenza entre palabra patrimonial e cultismo e comprende o significado de determinados latinismos e expresioacutens latinas que se incorporaron aacute lingua falada

Mostra importantes dificultades para explicar e ilustrar a diferenza entre palabra patrimonial e cultismo Identifica con pouca precisioacuten expresioacutens latinas incorporadas aacute lingua falada

Explica e ilustra con axuda a diferencia entre palabra patrimonial e cultismo Identifica con certa precisioacuten expresioacutens latinas incorporadas aacute lingua falada

Explica e ilustra con certo grado de autonomiacutea e precisioacuten a diferencia entre palabra patrimonial e cultismo Identifica con bastante precisioacuten expresioacutens latinas incorporadas aacute lingua falada

Explica e ilustra con moita facilidade a diferencia entre palabra patrimonial cultismo Identifica con moita precisioacuten expresioacutens latinas incorporadas aacute lingua falada

Explica a orixe do alfabeto latino e o das diferentes linguas partindo do alfabeto latino

Explica con dificultades e necesitando apoio a orixe do alfabeto latino e le cuacutestalle relacionalo coa orixe do alfabeto das diferentes linguas

Explica con certa dificultade a orixe do alfabeto latino e relacioacutenao con apoio coa orixe do alfabeto das diferentes linguas

Explica a orixe do alfabeto latino e cuacutestalle relacionalo coa orixe do alfabeto das diferentes linguas

Explica a orixe do alfabeto latino e relacioacutenao moi facilmente coa orixe do alfabeto das diferentes linguas

Le coa pronunciacioacuten e acentuacioacuten correcta textos latinos

Aplica con moita imprecisioacuten as normas foneacuteticas para pronunciar e acentuar correctamente textos latinos

Aplica con algunhas imprecisioacutens as normas foneacuteticas para pronunciar e acentuar correctamente textos latinos

Aplica con bastante precisioacuten as normas foneacuteticas para pronunciar e acentuar correctamente textos latinos

Aplica con moita precisioacuten as normas foneacuteticas para pronunciar e acentuar correctamente textos latinos

Identifica diferentes tipos de palabras en latiacuten diferenciando unhas doutras

Identifica con moitas incorreccioacutens os diferentes tipos de palabras en latiacuten

Identifica con algunhas incorreccioacutens os diferentes tipos de palabras en latiacuten

Identifica con bastante correccioacuten os diferentes tipos de palabras en latiacuten

Identifica con moita correccioacuten e exactitude os diferentes tipos de palabras en latiacuten

Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexioacuten nominal latina explicando as funcioacutens que realizan dentro da oracioacuten

Enumera con Moitas incorreccioacutens os nomes dos casos e explica xeneralmente con pouca coherencia as funcioacutens que realizan

Enumera con algunhas incorreccioacutens os nomes dos casos e explica xeneralmente con coherencia as funcioacutens que realizan

Enumera con bastante correccioacuten os nombres de los casos e explica con coherencia as funcioacutenss que realizan

Enumera con moita correccioacuten e exactitude os nomes dos casos e explica con moita coherencia as funcioacutens que realizan


14

9 ACTIVIDADES DE RECUPERACIOacuteN PROFUNDIZACIOacuteN E REFORZO

Durante o curso sempre hai alumnos que por diversas causas van desligaacutendose da marcha xeral Iso fai que vaian paulatinamente abandonando o seu interese pola asignatura e por conseguinte vaian diminuiacutendo o seu rendemento Para todos aqueles alumnos que tentildean problemas en asimilar determinados conceptos ou que non poidan seguir o ritmo normal de clase tense pensado realizar

- Follas personalizadas onde aparezan actividades que reforcen os conceptos que fosen mal asimilados - Seguimento en clases de profundizacioacuten se asiacute o permiten os horarios - Tratamento individualizado de cada caso a fin de conseguir os obxectivos xerais Se alguacuten alumno suspende Latiacuten I proponse o seguinte

- Se elixe Latiacuten II pasaraacutenselle follas de traballo individualizadas que realizaraacute en clase ou na casa cos aspectos que deba repasar do curso anterior - Se non elixe Latiacuten II haberaacute de realizar unhas follas de traballo especiacuteficas e individuais que deberaacute entregar ao profesor para a suacutea correccioacuten e comentario - Se o alumno non realiza satisfactoriamente os traballos deberaacute facer os exames correspondentes aacute materia

10 AVALIACIOacuteN INICIAL E MEDIDAS DE ATENCIOacuteN Aacute DIVERSIDADE

Farase ao principio de curso unha avaliacioacuten inicial que nos daraacute informacioacuten sobre os contildeecementos que posuacutee o alumno tanto no aacutembito linguumliacutestico como no cultural A partir desta informacioacuten realizaranse todas as adaptacioacutens individuais que se precisen Hai que ter en conta que alguacutens alumnos matriculados nesta materia non cursaron latiacuten en 4ordm de ESO e precisan polo tanto dunha atencioacuten maacuteis individualizada Amoacutesase un modelo de exame


15

AVALIACIOacuteN INICIAL- 1ordm BACHARELATO

NOMEhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

1 Situacutea no mapa de Italia

- Os mares que a rodean a Magna Grecia os Alpes e os Apeninos as cidades de Roma e Naacutepoles as illas Sicilia e Cerdentildea os volcaacutens Vesubio e Etna Etruria

2 Cales son as etapas nas que se divide o sistema poliacutetico romano 3 A que chamamos romanizacioacuten En que seacuteculo chegaron os romanos aacute Peniacutensula IbeacutericaiquestE a Galicia 4 Que linguas romaacutenicas se falan na Peniacutensula Ibeacuterica iquestE no resto de Europa 5 Sabes de que lingua procede o latiacuten 6 De la palabra latina CLAVEM temos os resultados CLAVE y CHAVE LLAVE iquestque nome recibe cada un deles 7 As palabras curriculum ultimatum referendum son latinismos contildeeces alguacuten outro 8 Que deuses estaacuten representados nestas imaxes


16

9 Relaciona os seguintes termos co seu significado correcto

caldarium escola elemental forum punzoacuten co que se escribiacutea sobre a cera augur tendeiro stylus praza principal das ciudades romanas ludus litterarius data do calendario romano tabernarius sacerdote que pusuiacutea as teacutecnicas da adivinacioacuten Idus sala das termas 10 Le e responde aacutes seguintes preguntas Romani homines mane cum sole hora prima e lecto surgebant et faciem et bracchia lavabant Servi semper labores arduos faciebant

- Quid homines prima hora faciebant - Qui labores arduos faciebant


17

- Para o alumnado que presente problemas na asimilacioacuten dos diversos contidos haberaacute diversas medidas de reforzo - Realizacioacuten de resumos e esquemas dos distintos temas - Revisioacuten do vocabulario empregado nos temas - Actividades de dificultade graduada para os temas linguumliacutesticos e leacutexicos - Lecturas e traballos axeitados aacutes capacidades do alumno para preparar os temas culturais

- Aqueles alumnos que acaden satisfactoriamente as competencias clave propostas realizaraacuten se o desexan distintas tarefas de profundizacioacuten traballos de investigacioacuten en Internet sobre temas culturais traducioacutens ou lecturas complementarias actividades de ampliacioacuten de leacutexico da propia lingua mediante dicionarios ou textos apropiados No caso de que haxa alguacuten alumno que presente algunha necesidade educativa e que requira unha atencioacuten especial contarase co apoio do Departamento de Orientacioacuten

11 METODOLOXIacuteA DIDAacuteCTICA

Para a aprendizaxe da lingua latina e da suacutea gramaacutetica seguirase un meacutetodo no que as regras morfosintaacutecticas se deduzan da praacutectica da lectura e da traducioacuten de textos En latiacuten I os textos utilizados ao longo do curso seraacuten de dificultade progresiva preferentemente en prosa e se eacute posible leranse alguacutens textos orixinais Non se utiliza o dicionario neste curso porque a polisemia de determinados termos e o escaso contildeecemento que tentildeen os alumnos sobre os enunciados das palabras poden confundilos

12 TEMAS TRANSVERSAIS Os elementos transversais preseacutentanse como un conxunto de contidos que

interactuacutean en todas as aacutereas do curriacuteculo escolar e o seu desenvolvemento afecta aacute globalidade do mesmo Os temas transversais deben impregnar a actividade docente e estar presentes na aula de forma permanente xa que se refiren a problemas e preocupacioacutens fundamentais da sociedade Consideraranse todos aqueles que dalgunha maneira contribuacutean ao correcto contildeecemento e comprensioacuten do conxunto das materias do curriacuteculo e non soacute da materia de latiacuten (comprensioacuten lectora expresioacuten oral e escrita comunicacioacuten audiovisual tecnoloxiacuteas da informacioacuten e comunicacioacuten o emprendemento e a educacioacuten ciacutevica e constitucional)

Nos textos analizaranse as aportacioacutens de personaxes histoacutericos a prol da convivencia e da paz Tras contildeecer as formas de organizacioacuten social da Repuacuteblica romana realizaranse coloquios sobre se algunhas actitudes discriminatorias daqueles tempos sobreviven na actualidade e mostrarase un compromiso persoal para respectar os dereitos das persoas


18

Valoraranse os elementos sociais culturais e poliacuteticos da antiguumlidade romana sabendo extraer o positivo e trasladaacutendoo ao presente A criacutetica da sociedade romana permite unha mellor educacioacuten para a democracia Proporanse actividades relacionadas co recontildeecemento en textos claacutesicos e actuais de situacioacutens nas que se produza calquera tipo de discriminacioacuten por razoacuten de sexo a fin de aportar posibles solucioacutens para evitar a discriminacioacuten alcanzarase o compromiso de evitar en calquera situacioacuten comunicativa ou nacida da convivencia formas termos e expresioacutens que denoten discriminacioacuten Aplicacioacuten das Tecnoloxiacuteas da informacioacuten e comunicacioacuten

Nesta materia apliacutecanse habitualmente estas tecnoloxiacuteas de diversos modos - Buacutesqueda seleccioacuten e tratamento da informacioacuten dixital - Propoacutentildeense actividades relativas aacute recollida seleccioacuten e anaacutelise da informacioacuten

aplicando teacutecnicas de siacutentese como a identificacioacuten de palabras clave e a distincioacuten entre ideas principais e secundarias

- Buacutesqueda de viacutedeos en Youtube Vimeo etc - Utlizacioacuten en clase do proxector como ferramenta didaacutectica e para presentacioacuten

de traballos dos alumnos - Utilizacioacuten do email para enviar e recibir informacioacuten didaacutectica - Creacioacuten de presentacioacutens en Powerpoint

13 MATERIAIS E RECURSOS DIDAacuteCTICOS

- Fotocopias - Proxeccioacuten de videos documentais - Presentacioacutens en Powerpoint - Paneis biblioteca do centro - Visitas arqueoloacutexicas - Asistencia a representacioacutens teatrais - Textos claacutesicos traducidos para ler analizar e comentar - Letura de novelas histoacutericas - Uso de paacutexinas web blogs paacutexinas colaborativas enciclopedias e dicionarios en

lintildea programas de presentacioacutens e outras ferramentas de internet para realizacioacuten de traballos

14 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES - Asistencia ao do festival de teatro grecolatino en A Coruntildea Ourense ou Lugo

Ademais desta actividade poderiacuteanse realizar outras que se nos ofrezan ao longo do curso e que sexan interesantes para o alumnado


19

15 PROXECTO LINGUumlISTICO DE CENTRO Introducioacuten O noso centro estaacute en proceso de elaboracioacuten do Proxecto Linguumliacutestico de centro para mellorar a competencia comunicativa do alumnado a traveacutes da accioacuten coordinada de todos os membros da comunidade educativa Dentro desta coordinacioacuten seguindo o Decreto 862015 Cap I 275 todos os departamentos de linguas do Centro estaacute a desenvolver os seguintes acordos 1‐ Criterios metodoloacutexicos baacutesicos A comisioacuten reunirase mensualmente para debater e tomar acordos sobre a distribucioacuten dos contidos para o desenvolvemento do curriacuteculo 2‐ Terminoloxiacutea que se vai empregar Dentro destes acordos estamos inmersos na elaboracioacuten da terminoloxiacutea axeitada a empregar polo alumnado para aunar criterios que faciliten o seu proceso de aprendizaxe linguumliacutestica 1ordm e 2ordm ESO Morfoloxiacutea Categoriacuteas artigo substantivo (e non nome) adxectivos determinativos (posesivos demostrativos indefinidos) verbo Manteranse as duacuteas terminoloxiacuteas en cada unha das linguas na que maacuteis se usa (indicativo presente preteacuterito perfecto -cast-preteacuterito -gal- preteacuterito imperfecto -cast-copreteacuterito preteacuterito pluscuamperfecto -cast-antepreteacuterito -gal- condicional -cast-postpreteacuterito -gal- subxuntivo presente preteacuterito imperfecto -cast-preteacuterito -gal-) Sintaxe Falarase de determinantes referido a artigo e adxectivos determinativos Falarase de sintagmas SN SAdx SPrep SVerbhellip 3ordm 4ordm ESO e Bacharelato Complemento Directo Complemento Indirecto Complemento Circunstancial Complemento Predicativo Complemento de Reacutexime ou Suplemento Atributohellip Frase en 3ordm e 4ordm de ESO Frase Nominal (DetNuacutecleoModificador) Frase Preposicional (EnlaceTeacutermino) 1ordm de Bach Morfoloxiacutea Adverbio usarase a mesma terminoloxiacutea en todas as linguas Sintaxe A anaacutelise sintaacutectico-funcional farase en forma de aacuterbore ata chegar aacute anaacutelise morfoloacutexica Usarase o termo frase


20

Falarase de clauacutesula e non de oracioacuten O se Non se usaraacute o se voz media O se aspectual -cast- = o se eacutetico -gal- sen funcioacuten sintaacutectico-textual Hai verbos non pronominais pronominais (haberaacute que explicarlle ao alumnado que alguacutens verbos son pronominais nunha lingua e noutra non) pasiva reflexa (en 3ordf persoa sing ou pl) Manterase o termo dativo eacutetico en galego mentres en castelaacuten falaremos de dativo aspectual (No me come nada) A partir de 4ordm de ESO Segundo os seus compontildeentes a oracioacuten pode ser Oracioacuten simple (clauacutesula) ou oracioacuten composta xuxtaposta (por coordinacioacuten ou subordinacioacuten) coordinada e subordinada A nivel oracional falaremos de oracioacutens subordinadas e interordinadas (bimembres) A clasificacioacuten das oracioacutens subordinadas substantivas adxectivas e adverbiais propias (de lugar modais e temporais) e impropias (causais finais concesivas e condicionais) 3‐ Tratamento dos contidos criterios de avaliacioacuten e estaacutendares de aprendizaxe

1 Contidos Trataranse nas xuntanzas que a comisioacuten tentildea ao longo do curso de maneira que se evite a repeticioacuten dos aspectos comuacutens aacute aprendizaxe de calquera lingua

2 Criterios de avaliacioacuten e os estaacutendares de aprendizaxe A comisioacuten aiacutenda non tomou ninguacuten acordo

Nota No momento no que se aprobe en Consello Escolar introduciranse as modificacioacutens correspondentes

16 PROCEDEMENTO PARA INFORMAR AO ALUMNADO SOBRE A PROGRAMACIOacuteN As canles empregadas pola profesora para informar ao alumnado seraacuten diversas bullExplicacioacutens detalladas na aula dos contidos da programacioacuten dos miacutenimos esixidos dos instrumentos de cualificacioacuten e dos criterios da cualificacioacuten bull Exposicioacuten nos paneis da aula dos miacutenimos esixidos da materia asiacute como os instrumentos e criterios de cualificacioacuten bull Publicacioacuten da Programacioacuten do Departamento na paacutexina web do centro

17 PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIOacuteN Ao final de curso farase unha anaacutelise global da programacioacuten tendo en conta os

resultados obtidos Introduciranse os cambios e correcioacutens que se estimen oportunas para o seguinte curso especialmente no que atingue aacute metodoloxiacutea e aos recursos didaacutecticos empregados


21

ADECUACIOacuteN DA PROGRAMACIOacuteN DIDAacuteCTICA

RESULTADOS ACADEacuteMICOS

PROPOSTAS DE MELLORA

Preparacioacuten da clase e dos materiais didaacutecticos

Hai coherencia entre o programado e o desenvolvemento das clases

Existe unha distribucioacuten temporal equilibrada

Adecuacutease o desenvolvemento da clase coas caracteriacutesticas do grupo

Utilizacioacuten dunha metodoloxiacutea adecuada

Tiveacuteronse en conta aprendizaxes significativas

Consideacuterase a interdisciplinariedade (en actividades tratamento dos contidos etc)

A metodoloxiacutea fomenta a motivacioacuten e o desenvolvemento das capacidades do alumnoa

A metodoloxiacutea incluacutee o traballo de competencias e intelixencias muacuteltiples

Regularizacioacuten da praacutectica docente

Grao de seguimento dos alumnos

Validez dos recursos utilizados na clase para as aprendizaxes

Os criterios de promocioacuten estaacuten acordados entre os profesores

Avaliacioacuten das aprendizaxes e informacioacuten que deles se daacute aos alumnos e aacutes

Os estaacutendares de aprendizaxe avaliables atoacutepanse vinculados aacutes competencias contidos e criterios de avaliacioacuten

Os instrumentos de


22

familias avaliacioacuten permiten rexistrar numerosas variables da aprendizaxe Os criterios de cualificacioacuten estaacuten axustados aacute tipoloxiacutea de actividades planificadas

Os criterios de avaliacioacuten e os criterios de cualificacioacuten deacuteronse a contildeecer - aos alumnos - aacutes familias

Utilizacioacuten de medidas para a atencioacuten aacute diversidade

Adoacuteptanse medidas con antelacioacuten para contildeecer as dificultades de aprendizaxe

Ofreceuse resposta aacutes diferentes capacidades e ritmos de aprendizaxe

As medidas e recursos ofrecidos foron suficientes

Apliacutecanse medidas extraordinarias recomendadas polo equipo docente atendendo aos informes psicopedagoacutexicos


1

Integrante do departamento Pedro Marcelo Expoacutesito Leoacuten -Xefe Departamento Profesoras que imparten docencia no departamento Rosa Enriacutequez Noya (Dep Franceacutes) Mar Peacuterez Marsoacute e Ana Pose (Dep X e Hordf) Niveis que se imparten Cultura Claacutesica 3ordm ESO Latiacuten 4ordm ESO 1ordm e 2ordm de Latiacuten e Grego en Bacharelato Libros de lectura recomendados GRAVES Robert Yo Claudio Edhasa Barcelona 1996 DAVES Lindsey calquera novela da serie do detective Marco Didio Falco

GRIMAL Pierre Memorias de Agripina El Paiacutes 2005

CRISTOacuteBAL Vicente La leyenda de Eneas Alianza Editorial Biblioteca Juvenil Madrid 2006 MANFREDI Valerio Massimo La uacuteltima legioacuten ed Grijalbo Barcelona SUTCLIFF Rosemary El aacuteguila de la novena legioacuten Plataforma editorial Barcelona 2008 TERENCI MOIX No digas que fue un suentildeo ed Planeta BULWER-LYTTON Los uacuteltimos diacuteas de Pompeya edAnaya Madrid 1989

IacuteNDICE

1 INTRODUCIOacuteN 2 2 OBXECTIVOS 2 3 ESTAacuteNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE 3 4 DISTRIBUCIOacuteN DE CONTIDOS E TEMPORALIZACIOacuteN 7 5 CRITERIOS DE AVALIACIOacuteN 9 6 PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIOacuteN E CRITERIOS DE CUALIFICACIOacuteN 10 7 MIacuteNIMOS ESIXIBLES 11 8 INDICADORES DE LOGRO 12 9 ACTIVIDADES DE RECUPERACIOacuteN PROFUNDIZACIOacuteN E REFORZO 14 10 AVALIACIOacuteN INICIAL E MEDIDAS DE ATENCIOacuteN Aacute DIVERSIDADE 14 11 METODOLOXIacuteA DIDAacuteCTICA 17 12 TEMAS TRANSVERSAIS 17 13 MATERIAIS E RECURSOS DIDAacuteCTICOS 18 14 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 18 15 PROXECTO LINGUumlISTICO DE CENTRO 19 17 PROCEDEMENTO PARA INFORMAR AO ALUMNADO SOBRE A PROGRAMACIOacuteN 20 18 PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIOacuteN 20


2

1 INTRODUCIOacuteN









lingua castelaacute





3










4





CCL CAA



CMCCT CD CCEC





CSC CCL CCEC CD CCL



5



CCL CCAA CD




b



CSC CSIEE CCL CAA








CCL CAA CCL



6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









2

1 INTRODUCIOacuteN









lingua castelaacute





3










4





CCL CAA



CMCCT CD CCEC





CSC CCL CCEC CD CCL



5



CCL CCAA CD




b



CSC CSIEE CCL CAA








CCL CAA CCL



6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









3










4





CCL CAA



CMCCT CD CCEC





CSC CCL CCEC CD CCL



5



CCL CCAA CD




b



CSC CSIEE CCL CAA








CCL CAA CCL



6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









4





CCL CAA



CMCCT CD CCEC





CSC CCL CCEC CD CCL



5



CCL CCAA CD




b



CSC CSIEE CCL CAA








CCL CAA CCL



6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









5



CCL CCAA CD




b



CSC CSIEE CCL CAA








CCL CAA CCL



6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









6



oacute

CCL CAA



CCL CAA CD



7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









7










- Leacutexico






8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









8

SEGUNDO TRIMESTRE










TERCEIRO TRIMESTRE






9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









9



- Leacutexico














10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









10



















11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









11







12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









12

























13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









13




























14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









14








15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









15







16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









16





17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









17









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









18












19



20









21



















Os instrumentos de


22









19



20









21



















Os instrumentos de


22









20









21



















Os instrumentos de


22









21



















Os instrumentos de


22









22








departamento de latÍn programaciÓn de latÍn i · mar pérez marsó e ana pose (dep. x. e hª)...

Documents