\.U

\-

r.J I,a

?.a:/_.

zohd-

.9:;Ns

, . , , . i : . . G R E N S r A N D S C H A p,,t ..,.;- .: :.1;;,1,.:.;..,1$*".;i,,-,,. .

IN A T U U R E N R E C R E A T I E Z O N D E R G R E N Z E N

In Grenslandschap Taxandr a werken Nederlandse en Vlaamse overheden enrnstantres samen 0m de natuurgerichte recreat e n de grensreg o van deprovinc es Antwerpen en Noord'Brabant te st imu eren.

Taxandria kenmerkt zich door een afw sselend, I cht giooiend andschap metbossen, heidevelden, vennen en beekval e en, Deze regto leent zrch dan ookLritstekend voor act ieve f ietstochten, verrassende wandel ngen, (0nt)spannendekanotochten en lange ruitertochten door het groen,

II

anron !

EINDHOVEN

TURNHOUT

rdrs I tl? IÍË

0m de recreant d chter bi j de natuur te brengen worden er nformatreborden b Inatuurgeb eden gep aatst, vogelk lkhulten en observat etorens geb0uwd,kanosteigers geplaatst en nieuwe f ets , wande , ruiter- en m0untainb keroutesu tgezet. 0p enkele plaatsen wordt het gemotor seerd verkeer verder beperkt enworden natuurgebieden toeganke i jk gemaakt voor wande aars. Bi j diversenatuurgeb eden gaan mult imedrazui en de natuurgenchte recreant dig taainformeren over natuurgebieden en recreat emogelrJIheden aan belde kanten vande grens. Verschi lende bezoekerscentra zi ln heringer cht of voorz en van eenn euwe tentoonstel ing. Al deze prolecten tezamen zu len er voor zorgen dat er 0peen duurzame manier volop van de natuur genOten kan worden.

T I L B U R G

'w*'; . - . r ,

:

ffiEdv

Rbc#

kqa

4

DIT PROJECT WORDI MEDEGEFINANCIERDDOOR DE ÊUFOPESE GEMEENSCI ]APlniereg programma voor het Bene !x M ddení leb ed

C +.==.

ltl

t t '

fueË ff*msKsk*

H et gre n soversc h r ij de n d beekda I

van het Merkske is een rivier van

rust. Het water klatert kalmpjes,

de nachtegaal zingt haar lied.

Een ontwortelde populier is van de

Nederlandse op de Vlaamse oever

gevallen. ln de takken van deze

dode boom vindt de felblauwe

bosbee kj uffe r sc h a d uwr i j ke

plekjes. Deze 'vliegende bloemen'

fladderen met hun sierlijke vlucht

ongestoord naar Nederland,

en terug.

De bosbeekfuffer ts een zeldzame libel

die in Vlaanderen alleen in de Kempen

voorkomt. Daar is hij vooral te vtnden

bij koele. tuurslohijke beehjes en

bovenlopen van rivieren. Door de

donherblauwe vleugels en het melaal-

glanzende. helderblauwe ltlf is hel een

o pva I len d e versc h tj n i n g.

V I - A A N D E N i1 ,..

Eikelenbosch

- i_*

ffiffi

V t A = { N D E R E N

Bebouwi ng

Bos

Grens

Water

Wegen

Laarzenpao

;

De moesdistel rs een hoge, opvallend

bleke zomerbloerer. De bloemen zrjn

verpakt in gevouwen bladeren, waardoor

het wel een mttni krop sla op een lange

steel lijkt. Deze plant groeit vooral op

vochtige plaatsen, langs beken, rivteren of

in elzenbroekbossen en is een typische

kwelindicator

In de val lei van het Merkskehet en het u itbreiden va n natte graslanden,schralebehoudIS

dotterbloemhooi landen enbeekdalmoerassen van groot belang.

Vroeger en nu Langs de val lei van het Merkske l iggcnvooral vochtige hooilanclen, broekbossen en beekdal-moerassen. Vroeger echter rvas cl i t gebied in hetnoorden van de provincie Antwerpen bedekr met r-r i t-gestrekte heidevelclen. Hierin kwamen talr i jke vennenvoor, die dikwijls de oorsprong van beken waren.In het begin van de twint iélsre eeuw zi jn veel van clezeheidevelden omgezet in procluct iebossen en land-bouwgronden. De natuurwaarclen werden terug-gedrongen tot het eigenl i jke beekdal: de vochtigel-rooi landen en broekbosresranren.

Grensoverschr i jdend beekda l Het oorspronggeb iedvan her Merkske is het Moer. Hier ontspringt deNoordermark, een beek clie ontstzrat uit de Molenloorren het Gels Loopken. Meer westel i jk komt deNoordermark samen mer de rivier het Markske ensamen vormen ze het Merkske. Het Moer is een afwis-selend gebied van broekbossen en beemden, waarbi jzondere planten zrls waterclr ieblad, poelruit enwateraardbei groeien. Het beekclal van het Merkskeloopt tot aan de Halsche Beemd, en verder. Grotedelen van de val lei tussen het Moer en de HalscheBeemd zi jn in bezit van cle aFclel ing Natuur van cleVlaamse Gemeenschap.

In de beekdalen van het Merkske. het Markske en dedepressie van het Moer w<lrclt gewerkt aan het grens-

overscl'rrijdend beekdalreservaat het Merkske. Doorlandbouwgronden in cle kwetsbare val lei te rui lentegen landbouwgronclen met een lagere natuurwaardein $íortel-Kolonie, kr i jgt cle naruur in het beekdaivan her Merkske mer r r t r imte .

Naar een na tuur l i j ke va l le i In de va l le i van herMerkske is het behoucl en het uitbreiden van nattesclrrale graslanclen, dotterbloeml-rooilanden en beek-clalmoerassen van élroot belang. Het instandhoudenofna zware bemesting weer terugbrengen van dezebijzondere biotopen is echter niet gemakkeli jk.Voor het terug ontrvikkelen van de dotterbloemhooi-landen bijvoorbeeld, is veel geduld nodig geweest.Allereerst moest het gebiecl opnieuw voedselarmerrvorden: twee maal per jaar maaien, het maaiselafvoeren en de afuoergrachtjes dempen. Toch hieldende brandnetels hardnekkig srancl, totdat er na velejaren ploeteren plots prachtige bloemen als echtekoekoeksbloem en dotterbloem op het voormaligbrandnetelveld bloeiden. Die verscl 'reidenheid in plan-tengroei is ideaal voor clagvlinclers. Het oranjetipje,het bont dikkopje en het bruin zandoogje kunnen hierhun eitjes afzetten en zich te goed doen aan verschil-lende soorten nectar.

In het vooriaar zi in de I ' rooi lanclen in de val lei het

al lermooist. Ze zien dan seel van de slanke sleutel-

De sfanke sfeutelbloem is een tvoischekwellnidicator. Met zijn lange, taatewortels kan de plant zich goed hand-haven op zandige, afkalvende beek-oevers. Maar ook rn onbemestegraslanden en op schaduwrijke plekjes

vindt de slanke sleutelbloem eengroeiplaats en is daarbij een lust voorhet oog.

bloem, het speenkruicl en cle dotterbloem. Hierna

volgen drie paarse perioden: eersr komt de pinkster-

bloem, dan de echte koekoeksbloem en als laatste dekattestaart. In cle bossen zijn ,Jeze bloemen ook tezien, rnaar hier vallen toch de es en de inlandsevogelkers op. De exoten, zoals populieren, wordenweggehaald, zodat er o1> clen cluur weer een echt beek-begeleidend essen-elzenbroekbos kan onrsraan.

Leven in he t water en de luch t In de r i v ie r he tMerkske komt een natr-rr-rrlijke populatie van de kop-voorn voor. Deze vis houdt van snel stromend warer.Om het waterpeil in de beek te verhogen, komen erverschi l lende natuurl i jke obstakels in de beek teliggen zoals boomstammen. Niet alleen de kopvoornvaart hier wel bij, ook de bosbeekjuffer heeft profijtvan deze bomen: deze zeldzame libel vindt russen dedode takken schaduwri jke plekken.Dat de vallei zeer rijk is, blijkt ook uit de vogels diein het gebied broeclen. Jaarlijks maakt een aantalkoppels nachtegaal hun nest in het gebied. Zoweloverdag als 's naci-rrs is hun diepe, weemoedige zangte horen in de val iei. Ook de wespendief broedt somsin de val lei. Deze insecteneter zoekt 's winters echrerde rvarmte van Afrika <tp. Zo krijgt het grensover-schrijdend beekdal het Merkske wel een heelinternationaal karakrer

ts een grote vts van

maximaal zestig centimeter lang.

Deze vis komt in allerlei stromende

waters voor, maar verktest bovenal

andÍepe rivteren met een harde

bodem. Door de waterverontrernt-ging is deze soort vrij zeldzaamgeworden in Vlaanderen.

ry

ËI

{€

, * I

Fzr*.*cÊÈEÈarÈ. .*.-

lllil/lllilfrf,

Natuur houdt zich niet aan landsgrenzen,

maar soms is de landsgrens wel uitgeleverd aan

de grillen van de natuur. In het grensover-

schrijdend beekdal van het Merkske is dat

laatste het geval. Al meanderend verlegt de

rivier haar grenzen, dus is de landsgrens tussen

Nederland en België hier ook zeer dynamisch.

Op sommige punten vormt het Merkske de

grens tussen beide landen, op andere punten

ligt de rivier geheel in Vlaanderen, dan weer

in Nederland. Ook zi jn er talr i jke enclaves van

Vlaanderen in Nederland, en omgekeerd, die

de toch al grillige grens een nog wispelturiger

karakter geven.

Tijdens de grootscheepse rechttrekkingen van

allerlei rivieren en beken, is de functie als

landsgrens de redding van de vallei gebleken.

Een groot deel van het Merkske kon ongehin-

derd verder meanderen. Zo bleven de natuur-

waarden van deze bijzondere vallei bewaard.

Om de natuurlijke beekvallei te behouden,

moet zowel de Nederlandse als de Vlaamse

zijde worden beschermd. Daarom werken

Staatsbosbeheer Nederland en de afdeling

Natuur van de Vlaamse Gemeenschap samen

aan het grensoverschrijdend beekdalreservaat

het Merkske. Er worden gronden aangekocht

om dit beekdalreservaat verder uit te bouwen.

Samen met andere partners zoals Natuurpunt,

de Koning Boudewijn Stichting en het fonds

Kok-Krahé worden de grillige grens en de

prachtige vallei die haar flankeert behouden.

iL l e r u ^ , ' ,---\:Íe

\

M inde rhout

Hoogstrate

E ike le nbosch

Merkske \-'-)-*)..*.

Aanri jrouteAutostrade E19 (Antwerpen - Breda) afrit nr. 1.ln Meer nchtÍng Minderhout. Vanuit Minderhoutenkele km richting Baarle - Hertog rijden enafslaan naar Castelré (NL). De wandeltng start inhet Centrum. Een tweede wandeling start inEikelenbosch (NL). Hiervoor de weg naar BaarleHertog verder volgen [ot tn Heesboom (NL),

daar afslaan naar Etkelenbosch (ND.

Recreat ieAan Nederlandse zijde lrgt een 'laarzenpad' dat zichdoor het gebted heen slingert. Deze wandelroute sluitaan bij de wandelpaden aan Vlaamse zijde. Groepenkunnen een geletde wandeling aanvragen.De afdeling Naluur heell ooh gronden in de nabijgelegen Wortel-KolonÍe en in het Moer op de grensvan Merksplas en Baarle Hertog. ln berde gebiedenzijn uitstekende wandelmogelijkheden. Voor fietserszijn er de Landlopersroute en Enclaveroute, die beideWortel-Kolonie aandoen. Ruiters kunnen het grens-overschrÍjdend ruiterpad verkennen dat loopt doorWortel Kolonie. Dit pad doet in Nederland ook delenvan het beekdal aan. ln het Moer loopt deM oerenwa n d e I i n g, een WV-wa n d el pad.

l / lasm<p Camaancehan

Afdeling Natuur

Copernicuslaan I bus 7

2018 Antwerpen

telefoon (03) 224 62 75

fax (03) 224 60 87natu u r.a nt@ l i n.vl aa n d ere n. be

I Mirrirt.ri. van deI Vlaamse Gemeenschal

I afdeling Natuur