de hefboom
TRANSCRIPT
waarschuw
ing
De GaragastenKrantTweeëntwintigste nummer: maart 2007
In dit nummer:
Niet te zwaar aan tillen?Hengelen met hefbomen
Handig, die De nieuwe ‘Knap Geknutseld’-opgave
handrem
hhhrem
ndremdre
handremhahahhhhhandremhahhhhhhh ndrem
dremhandr
ndrndrndr
handremhandremhhhhhandrhandrhandrhandrhanhanhanhahanhanha
Ben je tussen 12 en 14? Ben je gefascineerd door alles wat met techniek te maken heeft? Voel je de bijna onweerstaanbare drang om elk apparaat uit elkaar te prutsen om te zien hoe het er vanbinnen uitziet? Dan ben je een Garagast en dan is dit nog steeds je lijfblad!
de hefboomArchimedes verplaatst de aarde
Je hebt drie soorten hefbomen.
Alles hangt af van de positie van
het steunpunt, de inspanning en de
last ten opzichte van elkaar. Als je een
blik verf met een schroevendraaier open
wrikt, dan gebruik je een primaire hefboom.
De rand van het blik waarop
de schroevendraaier rust (steunpunt) zit dan
tussen de plaats waar jij je inspanning op uitoefent
en de weerstand van het deksel die overwonnen moet
worden (de last).
Hoe dichter het steunpunt bij de last staat, hoe minder
inspanning je moet leveren om de last op te tillen. En zo komt
het dat elke Garagast een
kan opheffen... met een hefboom. Je hebt dan wel een hééél lange
stang nodig. Want om een hefboom in evenwicht te brengen, moet het
product van de inspanning en de afstand van die inspanning tot het steunpunt
gelijk zijn aan het product van de last en de afstand van die last tot het steun-
punt. Moeilijk? Als je straks de ‘Knap Geknutseld’-opdracht hebt uitgevoerd, is
alles zo klaar als een klontje.
je hebt altijd een stang die op een
steunpunt
Een sterke uitspraak en toch al meer dan 2.000 jaar oud. Enig idee waarmee de Griekse wiskundige Archimedes de wereld dan wel wou verplaatsen? Met een hefboom, inderdaad. De oude Grieken wisten immers heel goed dat je met een hefboom weinig kracht nodig hebt om een te tillen.
“ Geef me een plaats om te staan en ik verplaats de wereld.”
Een hefboom is een heel
eenvoudige manier om
krachten te vermenigvuldigen.
Logisch dus dat het hefboom-
principe in de meest alledaagse
gebruiksvoorwerpen terug te
vinden is. Notenkraker, schaar
en pincet: allemaal hefbomen.
Hoe je een hefboom herkent?
Heel eenvoudig:
beweegt en door op die stang
een inspanning uit te oefenen
til je een last op.
De INSPANNING is de kracht die je
op de hefboom uitoefent.
De LAST is het gewicht dat aan
de andere kant van de
hefboom wordt verplaatst.
Het STEUNPUNT
is het punt
waaromheen de
hefboom draait.
Intussen heb je
begrepen dat elke
werkbank en elk
atelier barst van de
hefbomen. Knip-
tang, striptang,
hamer, moersleu-
tel, wielsleutel... hefbomen
maken het leven van de vakman makkelijker. En ook in een auto
vind je ze. De handrem moet anderhalve keer het gewicht van
een auto kunnen blokkeren. En toch kan je de handrem met
een simpel gebaar optrekken. Omdat de pook van je handrem
een hefboom is, jawel. De pook beweegt rond een steun-
punt dat in de bodemplaat van de auto vastzit. Het eind
waarmee je de handrem oprekt is lang, het andere eind
heel kort. En daaraan zit de kabel gemonteerd die de
remmen activeert.
Wist je trouwens dat het handremsysteem
onafhankelijk van het gewone remsysteem
moet kunnen functioneren, zodat je de
handrem ook kan gebruiken als de gewone
remmen uitvallen? De meeste handremmen
zijn daarom nog altijd
mechanisch. Dat is de beste manier om
te vermijden.
Ook een notenkraker is een
m
ooie secundaire hefboom.
Een flesopener is dan weer een secundaire
hefboom. Het steunpunt rust op de kroonkurk,
terwijl de weerstand van de dop (last) overwonnen
moet worden door de inspanning die jij met je hand
levert.
Of beter: twee secundaire hefbomen met een
gezamenlijk steunpunt. De last is de weerstand
van de noot die je wil kraken.
Hefbomen waarbij de inspanning tussen
steunpunt en last zit, zijn tertiaire hefbomen. Neem nu
een hengel. Wat doe je als je een vis aan de haak
geslagen hebt? Dan laat je het
handvat van de hengel in je
hand rusten terwijl je de
hengel met je andere
hand iets naar boven
trekt. Met die kleine
inspanning komt je
vangst (de last) een
heel eind uit het water.
De gegevens zullen enkel gebruikt worden om de aanvrager te voorzien van niet-commerciële informatie over toekomstopwielen.be-projecten. Wijziging of schrapping van het adres kan op eenvoudig verzoek.
Techniek op Wielen
Kan je maar niet genoeg krijgen van techniek? Dan hebben wij de
oplossing voor jou: surf naar www.garagasten.be, want daar
vind je alles wat je weten wou over techniek en auto’s. Download de
pdf van GaragastenKrant 2 en lees meer over hefbomen. Kies een
spelletje uit de spelletjesgalerij of neem ’s een kijkje in de experi-
mentenhoek. Dan zie je meteen waarom ook het stuur van een vrachtwa-
gen en zelfs de rem van je fiets hefbomen zijn. En hey, misschien heb je wel
een tip of een mening die je met andere Garagasten wil delen. Laat dan snel
een berichtje achter in het Garagasten-gastenboek. En natuurlijk kan je ook op
de Garagasten-webstek terecht voor meer info over de ‘Knap
Geknutseld’-wedstrijd. Misschien staat jouw naam wel bij de winnaars.
Er gaat niks boven een heuse ontdekkingstocht in de wereld van de techniek en de auto. Daarom is er Techniek op Wielen, het geweldig leuke doe-parcours in het Brusselse Autoworld-museum. En reken maar dat je er ook toepassingen van de hefboom vindt. Experi-menteer met steunpunt en last en zoek uit wanneer je de minste inspanning moet leveren. Of surf eerst even naar www.garagasten.be en bekijk er het filmpje over deze geweldige doe-proef. Waarna je natuurlijk zo snel mogelijk naar Autoworld vertrekt.
Deed jij mee aan de vorige wedstrijd en wil
je weten of jij de prijs hebt gewonnen? Of
ben je op zoek naar het goede antwoord?
Surf snel naar www.garagasten.be en klik op “Wedstrijd’.
Ik wil graag een gratis abonnement op de GaragastenKrant
Ik wil graag een gratis abonnement op de elektronische GaragastenNieuwsbrief
Het juiste antwoord op de wedstrijdvraag is
1 kg
2 kg
2,5 kg
3 kg
Naam:
Adres:
Geboortedatum:
E-mailadres:
Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
J. Bordetlaan 164
1140 BRUSSEL
KLEEF HIER EEN
POSTZEGEL
Knap Geknutseld, dat is niet alleen een fantastisch experiment, maar ook een
leuke wedstrijd. Lees snel even wat je precies moet doen.
In elke nieuwe GaragastenKrant vind je een experiment waarbij je passie voor
techniek je flink van pas zal komen. Je kan dat experiment alleen uitvoeren, met
een paar vrienden, of met de hele klas. En je kan er geweldige prijzen mee
winnen. Hoe dan? Wel, bij elk experiment hoort een wedstrijdvraag. Het antwoord
op die vraag kan je achterhalen door dat experiment juist uit te voeren. En het juiste
antwoord stuur je op met de antwoordkaart uit de GaragastenKrant. Je kan natuur-
lijk ook antwoorden via www.garagasten.be. Op die webstek vind je boven-
dien nog meer info bij de opdracht. Uit de juiste antwoorden worden tien
gelukkige winnaars geloot. Die mogen gratis op
bezoek in Techniek op Wielen.
Nu denk je vast dat je alleen kan winnen als je de vraag juist beantwoordt. Mis!
Ook de leukste, origineelste en mooiste uitvoeringen van het experiment worden
beloond. En nog wel met gratis tickets voor Techniek op Wielen of een gratis
exemplaar van ‘100 paarden onder de motorkap’, het boek dat het beste van drie
jaar GaragastenKrant bundelt. Maak daarom een paar foto’s van je werk. Of
beschrijf in een tekst wat je precies gedaan hebt en wat het resultaat is. Zet al je
bewijsmateriaal daarna op www.garagasten.be.
De GaragastenKrant is een initiatief van
is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project.
, J. Bordetlaan 164, 1140 BRUSSEL
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Tekeningen: Sam Vanallemeersch
EEN PASSIE VOOR TECHNIEK?
de opdracht
DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
Op de website www.garagasten.be vind je alle
studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
vind je boeiende richtingen.
Met wat handigheid en wat rekenwerk
heb je dit experiment zo voor elkaar.
Neem de bezemsteel en meet 5 cm van de beide uiteinden. Op die plaatsen
maak je een stuk touw aan de bezemsteel vast. Zet een emmer op de
weegschaal en vul de emmer met zand tot die precies 5 kg weegt. Aan het
ene stukje touw knoop je de volle emmer, aan het andere stukje de lege.
Leg de bezemsteel op de stoelleuning en zorg ervoor dat de afstand tussen
de volle emmer en de leuning 40 cm is. Hou de andere kant van de hefboom
met je ene hand stevig vast, terwijl je met je andere hand de lege emmer met
scheppen zand vult. Blijf vullen tot de hefboom in evenwicht is. Knoop de pas
gevulde emmer dan los en zet hem op de weegschaal. Het gewicht van die
emmer is het antwoord op de ‘Knap Geknutseld’-wedstrijdvraag.
Hoeveel moet de emmer wegen om
de hefboom in het experiment
in evenwicht te brengen?
• 1 kg
• 2 kg
• 2,5 kg
• 3 kg
Uit dit experiment leert een slimme Gara-
gast als jij dat er een vaste formule bestaat
om na te gaan of een hefboom in
evenwicht is of niet. Voor die
formule heb je het
gewicht van de
inspanning en de
last nodig en hun
afstand tot het
steunpunt.
Heb je ‘m?
DOE MEE AAN DE “KNAP GEKNUTSELD”-
WEDSTRIJD. BEANTWOORD DE VRAAG OF ZET JE
FOTO’S EN TEKSTEN VOOR 7 MEI 2007 OP
DE GARAGASTEN-WEBSITE!
Dit heb je nodig:• 2 emmers
• 2 stukken stevig touw
(20 cm elk)
• bezemsteel (1m30)
• 8 kilo zand
• weegschaal
• stoel met vlakke leuning
• zandschep