Onduidelijkheid over je taken? Last van seksistische mopjes? Spanningen of pesterijen in het team? Slachtoffer van fysieke of psychische agressie?

Met de hulp van je collega’s, leidinggevende, de leden van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) of de vakbondsafgevaardigden kan je iets doen om dat te stop-pen. Ook de vertrouwenspersoon kan je helpen.

De rol van de vertrouwenspersoon is om naar je verhaal te luisteren, samen met jou te zoeken naar mogelijke oplossin-gen, raad te geven en eventueel rechtstreeks of onrechtstreeks te bemiddelen tussen jou en de andere betrokkene(n). De vertrouwenspersoon is gebonden aan het beroepsgeheim en onderneemt nooit iets zonder jouw uitdrukkelijk akkoord.

Weet je niet wie de vertrouwenspersoon is in jouw organisatie? Vraag het aan een collega of bij de personeelsadministratie. Of raadpleeg het arbeidsreglement, daarin vind je de contactgege-vens van de vertrouwenspersoon zeker terug. Het beschrijft ook uitgebreid wanneer en hoe de vertrouwenspersoon tussenkomt.

DEN

Courant

Roddels, pesten, conflicten of agressie brengen schade toe: materieel, lichamelijk, emotioneel,

Deze Courant kadert in het derde thema van de Agressie? Speel erop in!-campagne: Brokken? Maak het goed en informeert rond herstel na agressie op de werkvloer. Ruzies, conflicten, pesterijen en agressie brengen schade met zich mee. Op verschillende vlakken. Ook de relatie tussen de betrokken partijen loopt schade op. Wat kan je allemaal inzetten om die schade te herstellen? Veel leerleesplezier!

-igenGeweld

HERSTEL

BOXS O R R Y

>8

>2

>14

‘Je kan geen hand schudden met een gebalde vuist.’- Ghandi

STRAF?Het effect van enkel straffen is laag. Het verhelpt het leed van het slachtoffer niet.

relationeel. Herstel van de schade is noodzakelijk.

>4

Wist je dat… hoewel werkgevers niet verplicht zijn om een vertrouwens-persoon aan te stellen, de overheid dat zeer sterk aanraadt? Meer nog, de overheid adviseert werkgevers de voorkeur te geven aan interne vertrouwenspersonen boven externe.

De vertrouwens- persoon al

gecontacteerd?

RAILSTeams weer op de

na ernstige incidenten

HERSTELVRAGEN

2 3

Roddels, pesten, conflicten of agressie brengen schade toe: materieel, lichamelijk, emotioneel, relationeel. Om zorg- en hulpverlening verder te kunnen zetten is herstel van de schade nodig. Dat kan op verschillende manieren:

EEN SIMPEL GEBAARZoek het niet altijd ver. Soms is iets eenvoudigs al genoeg om de relatie te herstellen, zoals oprecht sorry zeggen of iets doen voor de ander.

VERGOEDINGGulden regel: stel schade zo snel en zo volledig mogelijk vast. Hoe vollediger gedocumenteerd, hoe beter. Denk aan foto’s, getuigenissen en zo nodig medische attesten.

Wat zegt je interne procedure rond klachtenbemiddeling of -behandeling over schadeafhandeling?

Doe aangifte bij de arbeidsongevallenverzekering als een medewerker fysieke of psychische schade heeft door een agressie-incident. De verzekering betaalt mee de medische kosten van lichamelijk en psychisch letsel. Dus ook de kosten van een therapieconsult. Als slachtoffer breng je best ook je ziekenfonds op de hoogte.

Voor schade die de verzekering niet dekt, zoals materiële schade, kun je als organisatie een aanvullende verzekering nemen.

Voor de vergoeding van lichamelijke of materiële schade kun je natuurlijk ook overwegen om de polis burgerlijke aanspra-kelijkheid of de familiale verzekering aan te spreken van de agressor of zijn voogd.

Een minnelijke schikking is een andere mogelijkheid.

In De Oever vzw herstellen ze zo snel mogelijk materiële schade. Ze betrekken de dader zoveel mogelijk. De technische dienst maakt een factuur op van de schade. Op die manier krijgt de dader zicht op de kost van werkuren en materiaal om dingen te herstellen. Waar mogelijk laat de technische dienst de dader meehelpen. Lukt dat niet, dan moet de dader op een andere manier de schade compenseren bij de technische dienst.

TUSSEN DADER EN SLACHTOFFER

POTJE BREKEN, POTJE BETALEN

herstellen bij de hulpverlener. Ze hebben anderen nodig om te handelen en vorm te geven aan hun emoties.

HERSTELGESPREK OF HERSTELBEMIDDELING

Soms is er meer nodig dan een schadevergoeding of een ‘sorry’. Agressie veroorzaakt emotionele en relationele afstand tussen de partijen. Pijnlijk én niet handig als je samen in groep leeft of als je samen een (hulpverlenings)traject aflegt. Om samen weer verder te kunnen, moet die afstand overbrugd worden.

Een bewust gepland herstelgesprek draagt daar-aan bij. Samen zoek je naar de betekenis van ‘her-stel’ in die specifieke situatie. Een herstelgesprek geeft een nieuwe kijk en groeikansen. Het helpt de partijen om zich anders op te stellen tegenover de gebeurtenis en elkaar. Door het bij te leggen kom je er samen sterker uit dan voordien.

Doe je aangifte bij de arbeidsongevallenverzekering?

Schakel je justitie in? Hoe verder met slachtoffers en getuigen?

Welke hulpverlening?Hoe verder met de dader?

en bevragen van de verantwoordelijkheden en het in onderling overleg herstellen van de toegebrachte schade.

Is het gesprek tussen dader en slachtoffer moeilijk? Schakel een neutrale bemiddelaar in. Dit kan een col-lega zijn of iemand extern. De bemiddelaar probeert de communicatie weer op gang te brengen en tracht tot een overeenkomst te komen tussen slachtoffer en dader over hoe de schade hersteld wordt.

Herstelgericht werken gelooft in de kracht van de ontmoeting en de dialoog. Het vraagt dat elkeen zich kwetsbaar opstelt, naar het eigen aandeel kijkt en zijn gevoelens en behoeften kenbaar maakt. Net dat schudt de partijen wakker en brengt hen in beweging.

Wat als de dader geen onderscheid kan maken tussen goed en kwaad en het eigen gedrag niet in vraag kan stellen? Denk aan jonge kinderen of personen met een zware verstan-delijke beperking. Dan ligt het initiatief om de relatie te

Herstel vraagt oprechtheid,

bereidheid, tijd en empathie van

alle partijen.

Een hevig incident laat diepe sporen na. Gevoelens van angst, boosheid, onmacht, schaamte of schuld zijn heel normaal. Vragen spoken door het hoofd van het slachtoffer: Waarom ik? Had ik dit kunnen voorkomen? Was het mijn schuld?

Misschien wil het slachtoffer duidelijk maken wat het incident bij hem teweeg-bracht. Misschien wil de dader uitleggen waarom hij het deed.

Dat kan tijdens één of meer begeleide herstelgesprekken. Maar zo’n gesprek organiseer je wel afgewogen, zeker na een ernstige gebeurtenis. Herstel is een intens proces: een (on)rechtstreekse confrontatie met de dader kan wonden openrijten. Herstel is ook een gezamenlijke activiteit. Partijen zijn bereid samen te werken.

Ga niet over één nacht ijs. Weeg eerst volgende zaken af:

◆ Is de kans reëel dat je het gewenste effect bereikt?◆ Is er bij een of meer van de partijen sprake van een stoornis of ver-

standelijke beperking? Hou rekening met beperkte taalvaardighe-den en zelfreflectie. Eenvoudige taal, een simpel gebaar of visuele ondersteuning kunnen helpen.

◆ Is er een erg gespannen sfeer? Herstel werkt niet als het conflict nog erg hoog zit en er veel verwijten en dreigementen over en weer gaan.

◆ Willen slachtoffer en dader met elkaar spreken en naar elkaar te luisteren? Herstel vraagt van iedereen oprechtheid, een luisterend oor, empathie en bereidheid om het weer goed te maken.

◆ Kan je beroep doen op het geweten van de dader? Kan hij berouw voelen? Kan hij de verantwoordelijkheid opnemen voor zijn daden?

◆ Is er een derde persoon of neutrale partij die beide partijen aanvaarden?◆ Is die derde persoon onpartijdig en weet die iets af van oplossings-

gerichte en verbindende communicatie?

Een herstelgesprek tussen agressor en slachtoffer kan, op voorwaarde dat beide vrijwillig meewerken. En bereid zijn om naar hun gevoelens, aandeel en verwachtingen te kijken. Belangrijk is ook begrip en erkenning voor het toegebrachte leed, het benoemen

GESPREKHERSTEL

?

Bron: Omgaan met agressie, Geuk Schuur

Welke

stel je na een agressie-

incident?Het online overzicht ‘Wegwijs na agressie’

vind je op www.agressiespeel-

eropin.be

TIP

De draad terug opnemen?

Alles oké tussen ons?

Ik vind je leuk!

De draad terug opnemen?

Alles oké tussen ons?

Ik vind je leuk!De draad terug opnemen?

Alles oké tussen ons?

Ik vind je leuk!

De draad terug opnemen?

Alles oké tussen ons?

Ik vind je leuk!

4

DADENGeen woorden maarSorry zeggen of deelnemen aan een herstelgesprek, niet iedereen kan het. Kinderen, personen met een beperking of stoornis hebben hier vaak geen taal voor. Met een verzoe-ningsgebaar of een herstelactiviteit kunnen ze wel tonen dat het hen spijt en dat ze de relatie willen herstellen. Help hen daarbij. Bedenk samen een gebaar of activiteit en bereid het samen goed voor.

Dag 1: Het basisrecept: 100 gram suiker, 250 ml warm water, 1 zakje gist van 7 gram, 225 gram bloem. Doe de suiker in een glazen kom. Los de suiker op in de helft van het warme water. Strooi de gist erbij en laat 10 minuten staan. Roer er met een houten lepel de rest van het water en de bloem bij tot je een glad deeg krijgt. Dek af met een vochtige keukendoek en laat een nacht op kamertemperatuur rusten.

Dag 2: Roer 3 maal per dag om.Dag 3: Roer 3 maal per dag om.Dag 4: Voeg 2 dl melk, 150 gram bloem en 200 gram suiker toe en

roer glad. Dag 5: Roer 3 maal per dag om en zet ‘s avonds in de koelkast.Dag 6: Laat rusten in de koelkast.Dag 7: Haal uit de koelkast en roer 3 maal per dag om.Dag 8: Roer 3 maal per dag om.Dag 9: Herhaal dag 4. Verdeel nadien het deeg in vijf gelijke delen

en geef er vier weg, samen met dit recept. Hou zelf één deel.Dag 10: Voeg toe: 1,5 dl olie, 250 gram suiker, 350 gram bloem,

3 eieren, 1 lepel zout, 100 gram gehakte noten of rozijnen, 100 gram gehakte, pure chocolade, 2 eetlepels bakpoeder, 2 geraspte appels, 2 eetlepels kaneel.

Hou deze tips in het achterhoofd:◆ Ga na of beide partijen klaar zijn om de draad weer op te nemen.◆ Maak er voldoende tijd voor vrij, neem het op in de agenda.◆ Waren er nog anderen bij betrokken? Betrek ze.◆ Zoek een actie die past bij je cliënt. Een sportieveling kan een tornooi

organiseren. Een kunstenaar of kok in wording? Denk aan een schilderij of lekker feestmaal.

◆ Een herstelactiviteit is geen verdoken straf. Iedereen mag er plezier aan hebben. De bedoeling is de relatie en de sfeer te herstellen.

◆ Bied taal aan. Begeleid de acties met jouw woorden. Je cliënt kan ze overnemen en misschien in de toekomst gebruiken.

Herman is niet te koop. Je maakt hem zelf en schenkt dit lekker verzoeningsgebaar aan iemand die je hebt gekwetst. Het duurt 10 dagen om hem te maken. Iedere dag is een nieuwe stap in het herstelproces.

Hoe Herman schenken? ◆ Maak een volwassen Herman en geef hem af samen

met een sorrybrief. ◆ Schenk een jonge Herman na dag 1. De ontvanger

zorgt er 10 dagen voor alvorens hem op te eten. Zo geef je de ander tijd om je verzoeningsgebaar geleidelijk aan te aanvaarden.

◆ Verzorg Herman beurtelings: laat de zaak bekoe-len, houd nog even wat afstand van elkaar en werk intussen toch aan verzoening.

◆ Verzorg hem samen: 10 dagen lang een dagelijkse herstelactiviteit.

◆ Schrijf met smarties ‘Sorry’ op de cake.◆ Eet hem gezellig samen op.◆ Deel stukjes Herman uit aan personen die betrokken

waren bij de situatie.

Hoe begin je eraan?Heb je een volwassen Herman gekregen en wil je hem verder schenken? Start bij dag 2. Wil je Herman in het leven roepen? Begin met dag 1.

Bron: Geert Taghon , Interne herstelbemiddeling in De Patio. Een verhaal uit de forensische jeugdpsychiatrie. In: Politeia, Praktijkboeken Jeugdhulp. - Bemiddeling en herstelgericht werken.

5

SORRYKAARTEN

HermandeHerstelcake

Hoe koester en voed je Herman?Herman groeit langzaam maar zeker door het gistingspro-ces. De gist en het zuurdesem maken hem lang houdbaar. Zet hem (met uitzondering van dag 6) nooit in de koelkast, zorg dat hij warmte krijgt. Dek Herman af met een keu-kenhanddoek, zo kan hij ademen. Hij zal flink groeien, bewaar hem in een ruime, glazen kom. Werk steeds met een houten lepel. Plastic is een goede tweede optie, maar metaal is uit den boze!

Bak Herman gedurende 1u15 op 170° C in een traditionele oven. Vul de bakvorm niet meer dan de helft, anders piept Herman over de rand. Smakelijk!

Een verontschuldiging werkt het best als je:◆ verantwoordelijkheid neemt◆ spijt uitdrukt◆ belooft dat het niet meer gebeurt ◆ blijk geeft dat je de schade wilt herstellen

◆ Neem een open houding aan en luister◆ Voorkom misverstanden: controleer met vragen of je de

ander wel juist verstaat◆ Bedank de ander na afloop omdat hij de eerste stap zette

en zijn excuses aanbood◆ Stel de vraag: Hoe zorgen we er voor dat dit niet weer

gebeurt?

SUCCESVOLSORRY ZEGGEN

HOE ONTVANG

JE EEN SORRY?

BOXS O R R Y Oprecht sorry zeggen is niet altijd gemak-

kelijk. Wil je kinderen, jongeren en vol-wassenen daarin ondersteunen en taal geven? MPC Terbank ontwikkelde de gratis online tool www.sorrybox.be. De box begeleidt je om een sorrybrief te schrijven. Ze bevat oefeningen die helpen stilstaan bij gedrag en nog andere manie-ren om op een eenvoudige manier sorry te zeggen en te werken aan herstel na een incident of conflict.

Werk mee aan de Sorrybox 2.0 MPC Terbank en Icoba nodigen je uit om de sorrybox verder uit te bouwen. Heb je frisse ideeën, materiaal of een-voudige methodieken die je reeds inzet om herstel te bevorderen? Of wil je de nieuwe versie mee uittesten? Stuur een mailtje naar icoba@vivosocialprofit.org. De definitieve Sorrybox 2.0. mag je eind 2017 verwachten.

Receptknip ze uit of download ze op www.agressiespeeleropin.be

In het midden van deze krant vind je

Sommige mensen hebben meer aandacht voor de zorg voor anderen dan voor zichzelf. Zorgen voor een ander geeft voldoening: je zorg wordt meestal geapprecieerd en beantwoord met een ‘Dankjewel, dat doet deugd!’ Wat stimuleert om nog meer te zorgen.

Maar als je nog vele jaren in de zorgsector wil werken, is het belangrijk dat je ook goed zorg draagt voor jezelf. Dat betekent dat je oog hebt voor en voeling houdt met je eigen behoeften. Anders brand je heel snel op. Zeker als jouw zorg voor de ander niet altijd gewaardeerd wordt. Of als je net omver bent geblazen door een dreigende cliënt of manipulatieve collega.

GEENKOMT EEN SORRY NIET METEEN MAAR VOEL JIJ DE NOOD OM HET BIJ TE LEGGEN?

◆ Zet de eerste stap. Geef op een constructieve manier je grenzen aan en beschrijf het effect van zijn gedrag op jou. Zeg welke gevoelens dit bij jou opwekt en wat je behoeften zijn.

◆ Geef zelf het goede voorbeeld. Heb je zicht op jouw aandeel in de situatie? Wees niet te trots en bied zelf je verontschuldiging aan.

WAT ALS JE

SORRY KRIJGT?

6 7

Sorry zeggen krijg je van kindsbeen af met de paplepel ingegeven. Je vriendje scheldt je uit, jij doet er een schepje bovenop en de tegenpartij schreeuwt moord en brand. Je ouders hollen naar de plaats delict en jij krijgt de schuld: ‘Zeg maar sorry!’ Maar hoe oprecht was dat?

◆ Probeer anders te denken over wat je overkwam. Hoe denk je over tegenslagen, situaties, gebeurtenissen? Zijn er bepaalde denkpatronen? Zorg voor afleiding en richt de aandacht op iets anders. Zet een andere bril op: vervang opvattingen door andere, meer realistische opvattingen.

◆ Zorg elke dag voor iets leuks en eenvoudigs: doe even helemaal niets, gun jezelf een cadeautje, maak een wan-deling, lees een boek, werk in de tuin…

◆ Haal herinneringen op aan positieve en deugddoende ervaringen. Bekijk de foto’s van een geslaagde activiteit.

NOG GEEN RESPONS?

◆ Wacht af. De andere heeft misschien tijd nodig om tot inkeer te komen en de relatie te herstellen.

◆ Vraag hulp. Liefst aan iemand die buiten de situatie staat. Hij kan bemiddelen of een herstelgesprek organiseren. De voorwaarde is dat de tegenpartij akkoord gaat.

◆ Stel je eisen bij. Misschien probeert de ander op zijn manier sorry te ‘zeggen’: door je te helpen met iets, door op een bepaalde manier contact met je te zoeken of simpelweg door samen de afwas te doen. Een sorry uit zich niet per se in woorden, het kan ook blijken uit daden.

◆ Relativeer: leg je focus op de intenties van de ander. Zoek de positieve bedoeling achter het gedrag. Wat probeerde hij te doen? Wat was zijn nood of verlangen op dat moment?

◆ Aanvaard dat je de ander niet kan veranderen. Misschien is er volgens hem niks mis? Hecht hij minder waarde aan jullie rela-tie dan jij verwacht? Of voelt boosheid, irritatie en emotionele afstand bij hem comfortabeler aan dan nabijheid?

◆ Laat het los en vergeef. Neem het gebeurde niet te persoonlijk en laat pijn en boosheid varen. Vergeven betekent dat je iemand niet eindeloos verantwoordelijk stelt voor jouw welzijn. Je hoeft je niet per se te verzoenen met de ander. En het betekent ook niet dat je zijn gedrag goedkeurt of vergeet. Vergeven betekent dat je alle negatieve gevoelens loskoppelt van een kwetsende gebeurtenis. Het is wat het was.

Een echte sorry kan je niet afdwingen. Weet dat niet iedereen in staat is om naar zichzelf te kijken en de verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag te nemen. Soms spelen schuld, trots of schaamte mee. Of meent de ander oprecht dat hem niets te verwijten valt.

‘Een ander vergeven, is een cadeau aan jezelf.’- Willem Glaudemans

◆ Doe aan zelfonderzoek. Luister naar jezelf en voel wat jij voelt. Zoek uit wat jou hindert en dwarszit. Sluit je niet langer op.

◆ Stel je doelen niet te hoog. Minder hoog gespannen verwachtingen leiden tot meer haalbare doelen en dus tot grotere tevredenheid.

◆ Probeer dat te doen waarvan je zelf denkt dat je het moet doen. Spiegel je niet aan de verwachtin-gen of eisen van je collega’s, familie en vrienden.

◆ Praat erover. Het is niet altijd gemakkelijk om gevoelens uit te drukken in woorden. Tracht toch aan je omgeving duidelijk te maken dat je je niet goed voelt. Collega’s, familie en vrienden kunnen je steunen.

◆ Contacteer Tele-onthaal voor een anoniem gesprek als je niet over je gevoelens of problemen met collega’s, familie of vrienden kunt praten.

◆ Beweeg voldoende in de buitenlucht.

HOE DOE JE DAT, VOOR JEZELF ZORGEN?

Bron: www.cm.be

Zorg voor jezelf Je kan maar goed zorgen voor een ander, als je ook goed zorgt voor jezelf.

Schrijf je in op de ‘Weetjes en tips rond

herstel’ op www.agressie- speeleropin.be en test hoe het met jouw zelf-

zorg is gesteld.

TIP

Het effect van enkel straffen is laag. Het is eenzijdig gericht op de dader. Het verhelpt de pijn van het slachtoffer niet. Louter straffen leidt tot verzuring. Straf is een vorm van vergelding. Je brengt extra leed toe.

De sterkte van herstelgericht werken is dat je kijkt naar de hele context en dat je uitgaat van waardering en verbinding. Zo plaats je ook de dader in zijn kracht. Want je geeft hem zijn verantwoordelijkheid en waardigheid terug. Zeker als de herstelactiviteit aansluit bij zijn talenten en interesses. Het gaat er om dat hij zich aangesproken voelt om de schade op een persoonlijke en constructieve manier te herstellen en om opnieuw deel te nemen aan het gemeenschapsleven.

Herstelgericht werken sluit een straf niet per se uit. Beide kunnen parallel lopen. Met een sanctie begrens en normeer je en werk je disciplinerend. En dat is soms nodig.

Om de constructieve sfeer van het herstelgericht werken te behouden is het belangrijk dat er aan de straf een fair proces vooraf gaat.

Hoe bereik je dat ? ◆ Communiceer vooraf duidelijk de regels, afspraken en verwachtingen en de

gevolgen als je deze overtreedt. ◆ Betrek en consulteer de verschillende belanghebbenden bij het zoeken naar

een geschikte sanctie. Iedereen mag ideeën geven en voorstellen doen. ◆ Kies aan de hand van verschillende criteria het beste idee. ◆ Leg duidelijk uit hoe je tot de sanctie kwam en welke criteria daarin

meespeelden.

Bron: Ligand (2014 ). Samen wijs! Herstelgericht werken op school. Acco

STRAF?8

‘Straf maakt jongeren boos.

Het ontneemt hen de kans

om na te denken over

hun gedrag en er verant-

woordelijk-heid voor te

nemen.’ - J. Braithwaite

De d

raad

teru

g op

neme

n?

Alle

s oké

tuss

en on

s?

Ik vi

nd je

leuk

!

‘Straf moet zijn als sla: met meer olie dan azijn.’

- Friedrich von Logau

Maatjes?

Ben je nog boos?

Zorg goedvoor jezelf.

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

Hers

tellen

Hers

tellen

Hers

tellen

Hers

tellen

Mensen met een verstandelijke beperking beschikken vaak niet over de mogelijkheid om situaties te overschouwen en om sorry te zeggen. Volgens Jacques Heijkoop, een Nederlandse psycholoog, ligt het initiatief dan bij de begeleider.

Op het hoogtepunt van een conflict of crisis breekt de acti-viteit of handeling waar je mee bezig was af. Alle aandacht gaat naar het conflict. Om het nadien weer goed te maken en dat ook duidelijk te maken aan je cliënt, besteed je als begeleider best eerst aandacht aan het herstel van deze han-delingsbreuk. Het is een eenvoudig maar krachtig gebaar.

Je neemt als het ware het gewone leven, de draad van het leven weer op. Je neemt je cliënt bij de hand en geeft de boodschap dat je opnieuw aan de activiteit begint. Je cliënt voelt daarmee aan dat jullie samen verder kunnen. Je geeft het signaal dat jullie iets hebben. En daarmee zet je tegelijk de eerste stap om de emotionele breuk te herstellen. Voor de cliënt is het belangrijk dat hij het gevoel krijgt dat hij er opnieuw bij hoort.

Hoe doe je dat?◆ Zorg voor nabijheid, je cliënt heeft jou nodig.

Vaak wordt een cliënt op het moment van crisis alleen gelaten. Deels om te kalmeren, deels door de emotie van de begeleider en deels om hiermee rust te bieden aan de rest van de groep. Toch is dat geen rustgevend signaal voor de cliënt.

◆ Geef je cliënt bewust aandacht en zoek echt contact.

◆ Gebruik in je contact zijn interesses.

◆ Ga samen naar de basisplaats van de cliënt: waar zit hij op zijn gemak, waar voelt hij zich ontspannen?

◆ Geef hem ruimte zodat hij zichzelf kan zijn.

Hoe neem je de draad weer op bij personen met een verstandelijke beperking?

Bron: Vignero, G. (2014). De draad tussen cliënt en begeleider - de emotionele ontwikkeling als inspiratiebron in de begeleiding van personen met een verstandelijke handicap. Garant.

Speel met poppenkastpoppen situaties na die vaak uitlopen op ruzies. Als de ruzie begint, leg je het poppenspel stil en vraag je de kinderen hoe het nu verder moet. De kinderen komen met verschillende scenario’s. Zet ze op een rij. Speel de oplossingen voor. Goede en slechte. Zo zien de kinderen het verschil. Laat hen de regie doen. Tot het goed is voor alle poppen. De kleuters zullen trots en tegelijk verwonderd zijn dat ze de ruzie zelf oplossen.

KLEUTERSCONFLICTEN BESPREEKBAAR MAKEN BIJ

Maak een groot boek met tekeningen, foto’s, prenten… bijvoorbeeld een kindje dat iets of iemand omduwt, roept of met zand gooit. Bekijk en bespreek de situaties regelmatig met de kinderen. Ga samen na wat er aan vooraf ging en welke oplossingen ze voorstellen.

9

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

ICOBA

Agressie

? Speel

erop in!

Hers

tellen

Hers

tellen

Hers

tellen

Hers

tellen

HeavenVerzoeningsgebaren

made inMatch

De fashionista◆

De neuroot◆

◆

De boekenwurm

De lamme goedzak◆

◆

De psychopaatDe hipster

◆

Met een verzoeningsgebaar zet je de eerste stap om de relatie te herstellen. Het is jouw signaal dat je de ander, ondanks wat er tussen jullie gebeurd is, blijft waarderen en respecteren en dat je met hem verder wil.

Verzoeningsgebaren ontgiften de situatie. Je blijft niet focussen op het negatieve maar laat zien dat je oog hebt voor de positieve elementen. Je toont dat de ander meer is dan zijn gedrag.

Met een cadeautje, schouderklop, extraatje, lie-velingsgerecht of een gezamenlijke uitstap geef je aan dat je rekening houdt met de behoeften van de ander. En dat jullie relatie uit meer dan conflicten alleen bestaat.

Aanvaardt de ander je verzoeningsgebaar niet? Laat je niet ontmoedigen. Jij deed een positieve daad die bijdraagt aan een fijnere sfeer. Hou vol. Het tij kan uiteindelijk keren.

10 11

◆

De gamer ◆

Bak een sorry cake.

◆

Schenk een vergrootglas en een prachtig stuk perkament.

Waarom zou je ooit tegen hem sorry moeten zeggen?

◆

◆

Organiseer een fotoshoot met glamoureuze outfits. ◆ Rook samen een sigaar en drink samen een goed glas whisky.

◆

Geef een vel etiketjes om

producten in de gezamenlijke

koelkast te labelen.

Schenk een analoge ‘vind ik leuk’: Steek je duim op en geef een schouderklop.

◆

Ghandi en Martin Luther King waren ervan overtuigd dat gebaren van respect en verzoening positieve stemmen in het andere kamp sterker maken. Doe je dat niet en stel je je gewelddadig op, dan groeien juist de gewelddadige stem-men. Verzoeningsgebaren zijn een hoeksteen in ‘Geweldloos Verzet’ van Haim Omer. Omer maakt er een punt van dat je verzoeningsgebaren strategisch en systematisch inzet om positieve interacties te stimuleren. Los van het gedrag van de andere, zonder dat je een tegenprestatie verwacht en zeker in moeilijke tijden.

Stuurt iemand jou een verzoeningsgebaar? Erken het als een teken van respect en een signaal dat de ander met jou verder wil. Herken ook de kleine of soms onhandige verzoeningsgebaren: een kerstkaart na een lange periode van conflicten, een uitnodiging voor een diner na een opmerking over je gewicht. Hoe ze ook op je overkomen, de intentie is er. Ben je klaar om verder te gaan, is de rela-tie jou de moeite waard en wil je ze een positieve wending geven? Ga er op in!

Een oog voor een oog maakt iedereen blind.

Wil je het weer goed maken? Verras de ander met een gepersonaliseerd verzoeningsgebaar. Oefen alvast: verbind elk personage met het juiste verzoeningsgebaar.

Meer weten over het hoe, wat en waarom van

sorry-zeggen en de stappen in het vergevingsproces?

Schrijf je in op ‘Weetjes en tips rond herstel’ op www.agressiespeel-

eropin.be

TIP

HERSTELGERICHT

WERKEN12 13

HERSTELGERICHT WERKEN IS MEER DAN METHODIEKEN INZETTEN

De methodieken renderen in een organisatiecultuur die de waarden en kenmerken van een herstelgerichte benadering voorleeft:◆ Investeer in de sociale en emotionele vaardigheden van medewer-kers, cliënten en hun achterban. Kunnen ze ideeën en ervaringen uitwisselen? Zijn ze mondig? Is er luisterbereidheid en empathie? Aanmoediging en geduld?◆ Vertrouw erop dat mensen op eigen kracht oplossingen vinden

voor hun situatie. En een conflict positief kunnen afronden.◆ Toon respect en erkenning voor alle betrokkenen, ook nadat zich ernstige conflicten voordeden.◆ Zoek naar respectvolle uitwegen en oplossingen. Vermijd uitsluiting. Kies voor inclusieve maatregelen. Herstelgerichte maatregelen zijn altijd verbindend.

◆ Geef alle betrokkenen en hun achterban consequent de mogelijkheid om deel te nemen en verantwoor-delijkheid op te nemen. Ook in de zoektocht naar gepaste maatregelen die gevolgen van een incident rechtzetten of compenseren.

Dat veronderstelt dat de organisatie zorg draagt voor de veerkracht, attitude en vaardigheden van haar medewerkers. Denk bij het laatste aan vaardigheden in waarderende en verbindende communicatie, onpartijdig blijven, niet veroordelen, kijken naar de gehele context

en verantwoordelijkheid opnemen in het opbouwen, onderhou-den en herstellen van relaties.

Wil je meer herstelgericht werken? Neem je hele sanc-tiebeleid onder de loep. Ga na hoe de balans ligt tussen straffen, beschermen en herstellen.

INBEDDINGVRAAGT EEN STEVIGE Het misdrijf betekent een overtreding van

de wet, gevolgd door een straf. De focus ligt op de bestraffing van de dader.

Het misdrijf betekent een conflict dat schade veroorzaakt, gevolgd door een herstelgerichte werkvorm. De focus ligt op het herstel van de schade en het leed dat het misdrijf veroorzaakte.

STRAFRECHT HERSTELRECHT

HERSTELGERICHT WERKEN BINNEN HET GERECHTELIJK KADER

Herstelrechtelijke en Constructieve Afhandeling of HCA-dienstenDeze diensten handelen in opdracht van het parket en/of de jeugdrechtbank, zijn uitsluitend gericht op minderjarige delictplegers en zijn georganiseerd per arrondissement of provincie. Ze hebben een ambulant aanbod en ondersteunen vier herstelgerichte werkvor-men: de slachtoffer-dader bemiddeling, het herstelgericht groepsoverleg of HERGO, de gemeenschapsdienst en het leerproject.

Bemiddeling binnen herstelrechtEen neutrale bemiddelaar stimuleert de slachtoffers enerzijds en de jongeren en ouders of andere steunfi-guren anderzijds om een communicatieproces tot stand te brengen over wat er is gebeurd en wat er volgens hen moet gebeuren om tot een vorm van herstel te komen. Een voorstel tot herstel wordt neergeschreven in een overeenkomst die alle partijen ondertekenen.

Voorwaarde: vrijwilligheid, vertrouwelijkheid en neutraliteit.

HERstelgericht GroepsOverleg of HERGODit is een vorm van bemiddeling binnen herstelrecht, geleid door een HERGO-moderator. In volgende punten verschilt het met bemiddeling: er is steeds een politiebeambte aanwezig, zo ook de advocaat van de minderjarige, de betrokkenheid van vertrouwenspersonen uit de leefwereld van dader en slachtoffer is groter, het kan alleen op rechtbankniveau en er komt een inten-tieverklaring tot stand.

HERSTELGERICHT WERKEN BUITEN HET GERECHTELIJK KADER

Herstelgerichte acties van de daderDenk aan sorry zeggen, teruggeven wat iemand gesto-len heeft, repareren wat werd stukgemaakt, vergoeden, compenseren of combinaties ervan.

Pro-actieve cirkelsPreventieve werkvorm die je kan inzetten in je leefgroep. De cliënten zitten in een cirkel en beantwoorden één voor één een vraag van de gespreks-(bege)leider. Een aantal gespreksregels ondersteunen de gang van zaken. Zo gaat het gesprek niet over persoonlijke problemen, maar over de aangerichte schade en het herstel ervan, heeft iedereen een gelijkwaardige positie in de cirkel, krijgt iemand het woord in plaats van het te nemen, is er voor ieder evenveel tijd en aandacht, is er geen discussie.

HerstelgesprekCuratieve werkvorm die je kan inzetten in je leefgroep. De gespreksleider stelt vier basisvragen: Wat is er gebeurd? – feiten, Hoe heeft jou dat geraakt? – gevoelens, Wat is jouw aandeel? – verantwoordelijkheid, Wat zijn jouw verwachtingen? – afspraken.

Herstelgerichte time-out Dit is een schakel in een breder hulpverleningstraject. Als de dialoog met de betrokkene moeizaam verloopt, krijgt hij tijd en ruimte om de lopende hulpverlening langzaam terug op te nemen in een gemeenschapsin-stelling. Een voorbeeld is De Zande, in Ruiselede.

Bronnen: www.kennisplein.be Bemiddeling en herstelgericht werken, Steunpunt Jeugdhulp

VOOR BEGINNERSHerstelgericht werken

of vul deze beste lbon in, knip uit en stuur op.

VERGEEF

RAILS

Een belangrijke vraag, zeker als je weet dat je in de fout ging en de ander jouw sorry niet aanvaardt. Hoe ga je verder met jezelf? ◆ Weet dat alle mensen fouten maken. Dat mag, zolang je er maar uit leert.◆ Soms heb je fouten nodig die je wakker schudden en tot andere inzichten

brengen. Ze stimuleren en helpen om een nieuwe weg in te slaan. Je fouten bepalen mee wie je vandaag bent.

Ben je nog niet zo ver? Tracht jezelf al wat te bevrijden: onderzoek je gedachten en kom tot nieuwe inzichten. Volgende vragen helpen je:1) Is deze gedachte waar? Bij nee kan je doorgaan naar vraag 3.2) Kan je absoluut weten of het waar is? Ja of nee?3) Hoe reageer je, wat gebeurt er als je die gedachte gelooft? 4) Wat levert jou deze gedachte op? Helpt ze je vooruit? Of beperkt ze jou? 5) Beperkt de gedachte je? Zoek een bruikbare die geloofwaardig is en minder

negatieve gevoelens oproept. Stel deze tegenover de eerste gedachte. Welke is het meest aannemelijk?

HOEJE JEZELF?

Icoba wil je graag helpen door de bomen het bos weer te zien. Contacteer ons voor een verkennend gesprek. Daarin bekijken we samen wat je zelf kan en moet doen en waar en op welke manier Icoba of andere externen een steentje kunnen bijdragen.

In dat plan wegen we af welke acties nodig zijn en of financiële tussenkomst voor een externe begeleiding of coaching aangewezen is. ICOBA@VIVOSOCIALPROFIT.ORG

14

‘Vergeef jezelf,

je had de ervaring

nodig.’- Gezegde van de

Cherokee-indianen

Na een ernstig agressie-incident gaat er soms een schokgolf door de organisatie. Teams liggen lam en medewerkers weten niet hoe verder.

Veel dingen eisen de aandacht op: verzekeringen, opvang en nazorg, het verzekeren van de continuïteit in de werking, vraagtekens bij het verder zetten van de hulp- of dienst-verlening, analyse van het incident, communicatie met de context, de pers en mogelijks ook de politie. Je team zit met veel vragen. Hoe krijg je iedereen weer op de been? ->

WWW.AGRESSIESPEELEROPIN.BE

CAMPAGNEMATERIAALDOWNLOAD OF BESTEL

Materiaal is kosteloos voor organisaties uit de Vlaamse kinderopvang, de gezondheids-, opvoedings- en huisvestigingsinstellingen- en diensten – PC 331* & 319.01**.

Naam besteller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Naam organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .RSZ nr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Straat en huisnummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Postcode en gemeente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Telefoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .E-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

BESPREKEN

REAGEREN

HERSTELLEN

. . . . x Poster ‘Hoe maak jij agressie bespreekbaar? Kaarten op tafel!’ . . . . x Sticker ‘Hoe maak jij agressie bespreekbaar? Kaarten op tafel!’ . . . . x Bladwijzer 'Spookt er wat door je hoofd? Zeg het!'

. . . . x Poster ‘Stop geroddel, stop venijn . Maak het samen fijn .’ . . . . x Den Geweld-igen Courant - krant over pesten, roddelen en ander venijn . . . . x Poster ‘Spanning, ruzie of ambras? Reageer gepast’ . . . . x Sticker ‘Spanning, ruzie of ambras? Reageer gepast’ . . . . x Infobundel ‘Reageer gepast’

. . . . x Poster ‘Brokken? Maak het goed .’ . . . . x Sticker ‘Brokken? Maak het goed .’ . . . . x Den Geweld-igen Courant - krant over herstel van schade na agressie

MIJN ORGANISATIE BESTELT ROND HET THEMA:

Teams weer op de

na ernstige incidenten

Op de hoogte blijven van onze activiteiten?

Icoba stimuleert, ondersteunt en bevordert competent omgaan met agressie . Ons uitgangspunt: het recht op veiligheid en welzijn . Icoba bevordert de integrale en structurele aanpak van agressie . Icoba maakt deel uit van VIVO vzw en is een kennis- en expertisecentrum van en vóór de sectoren 331* & 319 .01** .

V.U

. Fat

iha D

ahma

ni –

Eoli

s geb

ouw

– Sa

incte

lettes

quar

e 13-

15 –

100

0 Br

ussel

– N

ovem

ber 2

016

Ga naar www.icoba.be en schrijf je in op onze nieuwsbrief

of volg ons op Facebook.

* Sector 331: initiatieven voor buitenschoolse opvang, kinderdagverblijven, diensten en initiatieven voor onthaalouders, consultatiebureaus voor het jonge kind, centra voor ontwikkelingsstoornissen, diensten voor adoptie, centra voor teleonthaal, centra geestelijke gezondheidszorg, preventiediensten, vertrouwenscentra kindermishandeling .

** Sector 319 .01: bijzondere jeugdbijstand, gehandicaptenzorg, autonome centra voor algemeen welzijnswerk, centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning, centra voor integrale gezinszorg, sociale verhuurkantoren en huurdersbonden .

IEDEREEN COMPETENT IN HET BEHEERSEN VAN AGRESSIE

Icoba p.a. Vivo vzwEOLISgebouwSainctelettesquare 13-151000 Brussel

€ 0,79Iedereen competent in het beheersen van agressie