dania. poradnik dla polskiego przedsiebiorcy 2013

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kopenhadze

DANIA Poradnik dla polskiego przedsiębiorcy

Wydanie zaktualizowane Maj 2013 r.

Dania - Poradnik dla polskiego przedsiębiorcy 2012

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kopenhadze 2

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjny oraz uwzględnia stan prawny i faktyczny na dzień 31 maja 2013 r.

Poradnik został opracowany przez zespół pracowników Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kopenhadze w składzie:

Jacek Wójcikowski – kierownik Marcin Karaskiewicz – I sekretarz

Bartłomiej Chabierski – II sekretarz Monika G. Lewinski – ekspert WPHI korzystał również z materiałów opracowanych przez Wydział Polityczno-ekonomiczny Ambasady RP.



Kopenhaga, maj 2013 r.

Szanowni Państwo,

Oddajemy w Państwa ręce kolejne wydanie naszego Poradnika dla polskiego przedsiębiorcy na rynku duńskim. Publikacja ta została gruntownie zaktualizowana oraz uzupełniona o nowe części, omawiające między innnymi zmiany w duńskim prawie podatkowym.

Wspomniane zmiany, o których wcześniej informowaliśmy na naszej stronie internetowej, mogą mieć kluczowe znaczenie przy wyborze formy Państwa działalności w Danii. Prosimy zwrócić uwagę na fakt, iż wraz z wprowadzeniem podatku od wynajmu siły roboczej, w Danii przestał funkcjonować w dotychczasowej formie mechanizm delegowanie pracowników zagranicznych do wykonywania zleceń w tym kraju. Ponadto, znacznemu obostrzeniu uległy również przepisy dotyczące Rejestru zagranicznych usługodawców (tzw. RUT). Jako, że brak wiedzy na ten temat może skutkować nałożeniem na polskiego przedsiębiorcę kar pieniężnych, sugerujemy, aby równie wnikliwie przestudiować część Poradnika poświęconą temu tematowi. Należy mieć świadomość, iż proces zaostrzania wspomnianych regulacji jeszcze się nie zakończył i na przestrzeni 2013 roku możemy spodziewać się kolejnych zmian w tym zakresie.

Wymiana handlowa pomiędzy Polską a Danią za rok 2012 jest nieco niższa zarówno po stronie eksportu, jak i importu, tym niemniej wskazuje jednoznacznie, iż po trudnych latach 2009 i 2010 wróciliśmy na ścieżkę wzrostu. Cieszy nas fakt, iż na liście największych polskich eksporterów na rynek duński, oprócz doświadczonych graczy pojawiają się wciąż nowe firmy. Nie można nie zauważyć faktu, iż lista ta zawiera również nazwy wielu firm duńskich, które zainwestowały w naszym kraju, a wytworzone przez siebie produkty eksportują do Danii. Mamy nadzieję, iż w kolejnych latach będzie utrzymywało się zainteresowanie Polską wśród duńskich inwestorów.

Rynek duński z pewnością nie należy do najłatwiejszych dla polskich producentów oraz usługodawców. Ze względu na swoje ograniczone rozmiary, konkurencja o klienta jest tutaj z pewnością większa niż na rynku polskim, podobnie jak wymagania co do jakości i ceny. Pomimo tych utrudnień, wielu polskim firmom udaje się z sukcesem sprzedawać swoje produkty i usługi w tym kraju. Warto zauważyć, iż wiele firm zagranicznych wykorzystuje Danię jako rynek testowy przed ekspansją na pozostałe kraje skandynawskie.

Mamy nadzieję, iż nasz Poradnik będzie dla Państwa przydatnym źródłem wiedzy na temat rynku duńskiego. Tradycyjnie zapraszamy Państwa do kontaktu z nami oraz do korzystania z naszej strony internetowej www.kopenhaga.trade.gov.pl.

Życząc wielu sukcesów handlowych w roku 2013, będziemy oczekiwali na Państwa sugestie co do zawartości kolejnych wydań naszego Poradnika.

Jacek Wójcikowski

Kierownik WPHI



Spis treści 1. INFORMACJE OGÓLNE ............................................................................................7

1.1. Położenie i klimat..................................................................................................7 1.2. System polityczny.................................................................................................8 1.3. Stosunki międzynarodowe....................................................................................9 1.4. Podział administracyjny kraju, samorząd terytorialny..........................................10 1.5. Polityka społeczna, system oświaty i standard życia ..........................................11 1.6. Infrastruktura ......................................................................................................12 1.7. Grenlandia..........................................................................................................13 1.8. Wyspy Owcze.....................................................................................................13

2. INFORMACJE PRAKTYCZNE ................................................................................14 2.1. Przyjazd do Danii................................................................................................14 2.2. Podróżowanie w Danii ........................................................................................15 2.3. Transport ciężarowy oraz przewozy autokarowe ................................................15 2.4. Noclegi w Danii...................................................................................................16 2.5. Przepisy i formalności celne ...............................................................................17 2.6. Waluta i banki.....................................................................................................17 2.7. Funkcjonowanie placówek handlowych i usługowych .........................................18 2.8. Opieka medyczna dla obywateli polskich............................................................18 2.9. Elektryczność .....................................................................................................18 2.10. Język ................................................................................................................18 2.11. Święta publiczne...............................................................................................19 2.12. Religia i kościoły...............................................................................................19

3. GOSPODARKA DANII..............................................................................................19 3.1. Sytuacja gospodarcza Danii ...............................................................................19 3.2. Krótka charakterystyka podstawowych sektorów gospodarki..............................21

3.2.1. Rolnictwo i przemysł spożywczy ..................................................................21 3.2.2. Przemysł......................................................................................................22 3.2.3. Budownictwo ...............................................................................................24 3.2.4. Usługi ..........................................................................................................26

3.3. Inwestycje zagraniczne.......................................................................................27 3.4. Samorząd gospodarczy w Danii .........................................................................28 3.5. Ważniejsze imprezy targowe w Danii..................................................................29

4. POLSKO-DUŃSKIE STOSUNKI GOSPODARCZE..................................................31 4.1. Wymiana handlowa ............................................................................................31 4.2. Warunki dostępu do rynku dla polskich towarów i usług .....................................35 4.3. Perspektywy dalszego rozwoju...........................................................................38 4.4. Informacje dodatkowe z zakresu eksportu do Danii ............................................40 4.5. Certyfikacja wyrobów przemysłowych.................................................................41 4.6. Certyfikaty ekologiczne.......................................................................................43 4.7. Bazy teleadresowe, wywiadownie gospodarcze, doradztwo finansowe, windykacja należności...............................................................................................44

4.7.1. Bazy teleadresowe ......................................................................................44 4.7.2. Wywiadownie gospodarcze .........................................................................44 4.7.3. Doradztwo finansowe ..................................................................................45 4.7.4. Zawieranie kontraktów i windykacja należności ...........................................45

5. OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ W DANII...........................................48 6. OCHRONA PRAW AUTORSKICH W DANII ...........................................................50 7. SYSTEM BANKOWY W DANII .................................................................................51

7.1. Charakterystyka ogólna......................................................................................51



7.2. Główne instytucje sektora bankowego................................................................52 7.2.1. Bank Centralny ............................................................................................52 7.2.2. Giełda papierów wartościowych...................................................................53 7.2.3. Banki komercyjne ........................................................................................53

8. SYSTEM PODATKOWY W DANII ............................................................................53 8.1. Rodzaje podatków..............................................................................................53 8.2. Prawne regulacje podatkowe..............................................................................55 8.3. Instytucje podatkowe ..........................................................................................55 8.4. Podatki bezpośrednie .........................................................................................56

– podatek od dochodów osób prawnych................................................................56 – podatek od dochodów osób fizycznych...............................................................57

8.5. Podatki pośrednie...............................................................................................58 – podatek od towarów i usług (VAT) ......................................................................58 – podatek akcyzowy ..............................................................................................59 – opłaty rejestracyjne samochodów.......................................................................59 – inne podatki pośrednie........................................................................................60

8.6. Umowy podatkowe Danii ....................................................................................60 9. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W DANII............................60 Zasady zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej..................................60

9.1. Omówienie form prowadzenia działalności gospodarczej ...................................60 Prowadzenie czasowej działalności gospodarczej w Danii przez polskie firmy usługowe ...............................................................................................................61 Pobyt pracowników delegowanych ........................................................................62 Samozatrudnienie..................................................................................................64 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością /Anpartsselskab - ApS/........................65 Spółka akcyjna A/S................................................................................................66 Przedstawicielstwo firmy zagranicznej /Salgskontor/ .............................................66 Oddział firmy zagranicznej /Filial af udenlandsk selskab/.......................................66 Spółka jawna /Interesselskab – I/S ........................................................................67 Spółka komandytowa /Kommanditselskab – K/S ...................................................67

9.2. Rejestracja podmiotu..........................................................................................67 Firma delegująca pracowników do pracy w Danii...................................................67 Procedura rejestracyjna w przypadku samozatrudnienia .......................................68 Rejestracja spółki ApS...........................................................................................69 Rejestracja spółki A/S............................................................................................69 Rejestracja oddziału ..............................................................................................70 Rejestracja spółki jawnej .......................................................................................71 Rejestracja spółki komandytowej...........................................................................71

9.3. Przepisy dotyczące podatku VAT .......................................................................72 9.3.1. Turystyczne przewozy autokarowe ..............................................................73 9.3.2. Kabotaż .......................................................................................................73

9.4. RUT – rejestr zagranicznych zleceniobiorców ....................................................74 9.5. Koszty związane z działalnością firmy ................................................................75 9.6. Obszary działalności regulowanej.......................................................................76

9.6.1. Uznanie kwalifikacji zawodowych hydraulików i elektryków w Danii. ............77 9.6.2. Autoryzacja przedsiębiorcy ..........................................................................78 9.6.3. Spawanie oraz prace przy azbeście.............................................................78

9.7. Duński Urząd Inspekcji Pracy (Arbejdstilsynet)...................................................78 9.8. Związki zawodowe..............................................................................................79 9.9. Zamówienia publiczne. .......................................................................................81 9.10. Zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców ..................................82



10. REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE POBYTU I PRACY OBYWATELI POLSKICH NA TERENIE DANII.................................................................................84

10.1. Agencje pracy tymczasowej..............................................................................84 10.2. Pobyt osoby pracującej.....................................................................................84 10.3. Pobyt członków rodziny ...................................................................................85 10.4. Utrzymanie się z przywiezionych z zagranicy środków finansowych.................85 10.5. Podejrzenie o nielegalną pracę w Danii ............................................................85

11. SOLVIT ...................................................................................................................86 Czym jest Solvit?.......................................................................................................86 Jak działa system? ....................................................................................................86 Solvit a rynek duński..................................................................................................87 Jak zgłaszać sprawy do Solvitu? ...............................................................................88

12. PRACA OBYWATELI POLSKICH W DANII ........................................................88 12.1. Poszukiwanie pracy..........................................................................................88 12.2. Czas pracy .......................................................................................................89 12.3. Urlop wypoczynkowy ........................................................................................90 12.4. Ubezpieczenia społeczne w Danii.....................................................................90 12.5. Ubezpieczenia zdrowotne.................................................................................91 12.6. Zasiłki chorobowe.............................................................................................91 12.7. Zasiłki chorobowe osób samozatrudnionych.....................................................92 12.8. Urlop macierzyński i związany z tym zasiłek.....................................................92 12.9. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych....................92 12.10. Zasiłki rodzinne...............................................................................................93 12.11. Emerytura.......................................................................................................93 12.12. Emerytura uzupełniająca ................................................................................94 12.13. Renta inwalidzka ............................................................................................94 12.14. Wcześniejsza emerytura.................................................................................94 12.15. Powrót z Danii do kraju po dłuższym okresie zatrudnienia..............................95 12.16. Pracownicy tymczasowi..................................................................................95 12.17. Możliwość korzystania z zasiłków przez polskich pracowników ......................95

13. PRZYDATNE ADRESY INTERNETOWE..............................................................97 13.1. Adres internetowy Parlamentu Danii.................................................................97 13.2. Adresy internetowe ministerstw rządu Danii: ....................................................97 13.3. Adresy internetowe lokalnych władz administracyjnych ....................................98 13.4. Adresy internetowe agencji rządowych.............................................................98 13.5. Adresy internetowe izb handlowych..................................................................99 13.6. Adresy internetowe branżowych stowarzyszeń i organizacji gospodarczych ....99 13.7. Adresy internetowe organizatorów targów i wystaw..........................................99 13.8. Konsulowie honorowi RP w Danii ...................................................................100 13.9. Ambasady ......................................................................................................100 14. Inne ...................................................................................................................101 15. Przykłady praktycznych zapytań polskich przedsiębiorców wpływających do WPHI................................................................................................................................101



1. INFORMACJE OGÓLNE 1.1. Położenie i klimat Królestwo Danii należy do grupy najstarszych monarchii na świecie i jest jednocześnie najmniejszym z państw nordyckich. W skład Królestwa Danii wchodzi 406 wysp na obszarze Cieśnin Duńskich, jak również terytoria autonomiczne - Grenlandia i Wyspy Owcze oraz. Dania posiada krótką granicę lądową z Niemcami (69 km), od Szwecji oddzielona jest Cieśniną Øresund oraz Cieśninami Kattegat i Skagerrak od Norwegii.Kraj posiada powierzchnię 43.098 km². Większa część obszaru to tereny równinne, na których przeważają grunty uprawne i pastwiska oraz w znacznej części lasy i jeziora. Najwyższe wzniesienie ma 173 metry. Klimat jest łagodny, morski, z dużym oddziaływaniem ciepłego prądu morskiego Golfsztrom, ze średnią temperaturą 0° zimą i 17°C latem. Rzadko zdarza się, by temperatura latem osiągała 30°C i bardzo rzadko występują zimy, kiedy temperatura spada poniżej -20°C.

Dania liczy 5,5 milionów ludności, a gęstość zaludnienia wynosi 126,4 mieszkańców na 1 km². Około 1,6 mln ludzi mieszka w Kopenhadze i na jej przedmieściach, a 0,6 mln żyje w trzech innych największych miastach, którymi są: Odense na wyspie Fionia (168 tys.), Århus (319 tys.) oraz Aalborg (126 tys.) na Półwyspie Jutlandzkim. Ogółem w miastach zamieszkuje 85% ludności. Językiem urzędowym kraju jest język duński. Powszechna jest znajomość języka angielskiego (80% osób dorosłych) i języka niemieckiego, głównie na Południowej Jutlandii.



Danię cechuje niski przyrost naturalny, około 0,2%. Kraj w ponad 90% zamieszkują Duńczycy (prawie 5 mln) oraz mniejszości narodowe turecka, norweska, miemiecka, szwedzka, angielska oraz polska (ok. 650 tys.). Ponad 66% imigrantów w Danii posiada wschodnie korzenie kulturowe.

W skład Królestwa Danii wchodzi również terytorium zamorskie Grenlandii (2.166.086 km2 i 56,1 tys. ludności) i Wysp Owczych (1.399 km2 i 46,9 tys. ludności). Więcej informacji na ten temat znajduje się w dalszej części opracowania (pkt. 1.7 i 1.8).

1.2. System polityczny Dania od 1849 r. jest monarchią konstytucyjną z systemem parlamentarno-gabinetowym. Głową państwa jest królowa Małgorzata II panująca od 1972 r.

Wewnętrzna sytuacja społeczno-polityczna Danii charakteryzuje się stabilnością gwarantowaną sprawnym funkcjonowaniem demokracji parlamentarnej oraz wysokim autorytetem monarchii.

Jednoizbowy parlament Folketing liczy 179 posłów. Izbę wyższą zlikwidowano w 1953 r. Po dwóch posłów wybieranych jest na Grenlandii i Wyspach Owczych. Obowiązuje proporcjonalny system wyborczy z 2% progiem uzyskanych głosów dla partii politycznych biorących udział w wyborach. Rząd jest formowany przez zwycięską partię polityczną lub koalicję partii politycznych, a formalnie powołuje go królowa. Wybory odbywają się co cztery lata lub wcześniej, jeśli rząd utraci poparcie w parlamencie.

Od dnia 3 października 2011 r. istnieje nowy rząd Danii, na czele którego stoi Pani Premier Helle Thorning-Schmidt. W skład rządu weszli przedstawiciele Socialdemokraterne (S), socjalliberalnej Radykalnej Lewicy (RV),Socjalistycznej Partii Ludowej (SF) oraz Lista Jedności (EL). Gabinet powstał po wyborach w 2011 r., które wygrała rządząca dotąd liberalna partia Venstre, jednak większość uzyskała lewicowa opozycja (przy wsparciu w parlamencie ze strony koalicji skrajnej lewicy).

Podstawowym aktem prawnym Danii jest konstytucja uchwalona w 1952 r., z późniejszymi poprawkami. W strukturze Folketingu działają 24 stałe komisje, których głównym zadaniem jest przygotowywanie aktów prawnych przyjmowanych w debacie plenarnej, w trzech czytaniach. Wiodącą rolę odgrywają: Komisja Finansów, w której dyskutowany jest rządowy projekt budżetu państwa i Komisja Europejska, na forum której cotygodniowo zatwierdzane jest duńskie stanowisko w sprawach dotyczących problematyki Unii Europejskiej.

Dania jest krajem, który ma najwięcej obszarów wyłączonych z zakresu działania wspólnego dorobku Unii, tzw. „opt-outs”. Należy do nich polityka obronna, wspólna polityka imigracyjna, współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i sądownictwa oraz unia walutowa.

W Danii ukształtowała się tradycja rozstrzygania najważniejszych kwestii politycznych drogą referendum. W okresie powojennym odbyło się ich jedenaście. W drodze referendum decydowano w 1972 r. o kwestii członkostwa tego kraju we Wspólnotach Europejskich, dwukrotnie wypowiadano się w sprawie ratyfikacji Traktatu z Maastricht (w 1992 i 1993 r.) oraz w sprawie ratyfikacji Traktatu Amsterdamskiego. 28 września 2000 r. duńscy obywatele wypowiedzieli się w referendum przeciwko przystąpieniu Danii do unii walutowej mimo, że rząd i przeważająca większość ekonomistów była za



przystąpieniem do strefy euro. Obecnie poparcie dla zastąpienia duńskiej korony przez euro nie jest zbyt wysokie.

W sytuacji światowego kryzysu finansowego i pozostawania gospodarki Danii w fazie recesji nie należy oczekiwać, iz rząd w najbliższym czasie podejmie decyzję o zorganizowaniu referendum w tej sprawie.

1.3. Stosunki międzynarodowe Dania jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, NATO, OECD, Rady Państw Morza Bałtyckiego i od 1973 r. Wspólnot Europejskich (od 1993 r. Unia Europejska).

Jako kraj założycielski, Dania aktywnie uczestniczy w pracach OECD, monitorując działalność wielu komitetów. Dania jest także członkiem Komitetu ds. Rozwoju (DCD-DAC), Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT), Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), Agencji Energii Nuklearnej (NEA) oraz Klubu Afryki Zachodniej i Sahel (Sahel & West Africa Club). Ponadto, od 1 stycznia 1995 r. Dania jest członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO), uznając kompetencje wspólnotowe w obszarze polityki handlowej.

Dania jest również członkiem i aktywnie uczestniczy w pracach regionalnych organizacji ekonomicznych: Unii Europejskiej (od 1973 r.); Rady Państw Morza Bałtyckiego z siedzibą w Sztokholmie (od czasu jej utworzenia w Kopenhadze w dniu 6 marca 1992 r.); Rady Nordyckiej (od momentu jej utworzenia w 1952 r.); Komisji Helsińskiej ds. ochrony środowiska Morza Bałtyckiego (HELCOM) - od wejścia w życie Konwencji Helsińskiej w 1980 r.; Współpracy Energetycznej Państw Regionu Morza Bałtyckiego – Baltic Sea Region Energy Cooperation (BASREC) - od utworzenia w 1999 r. przez Radę Państw Morza Bałtyckiego; Bałtyckiego Forum Rozwoju (Baltic Development Forum, BDF) utworzonego Kopenhadze w 1998 r. Poza tym, Dania jest udziałowcem i uczestniczy w działalności gospodarczej Grupy Banku Rozwoju Afryki (The African Development Bank Group), Grupy Banku Rozwoju Azji (The Asian Development Bank Group) oraz Grupy Banku Rozwoju Państw Ameryki (The Inter-American Development Bank Group).

W Kopenhadze ma swoje siedziby wiele organizacji międzynarodowych, których Dania jest członkiem:

1) Europejska Agencja d/s Środowiska (European Environment Agency, EEA);

2) Europejskie Biuro Radiokomunikacji (European Radiocommunications Office, ERO);

3) Europejska Organizacja Rybołówstwa (Eurofish);

4) Centrum Informacyjne Globalnej Bioróżnorodności (Global Biodiversity Information Facility, GBIF);

5) Biuro Obsługi Zamówień Publicznych UNDP (Inter-Agency Procurement Services Office, IAPSO UNDP);

6) Międzynarodowa Rada Badań Morza (International Council for the Exploration of the Sea, ICES);

7) Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (Parliamentary Assembly of the Organization for Security and Cooperation in Europe, OSCE);



8) Nordyckie Biuro Łącznikowe Funduszu Ludnościowego ONZ (UN Population Fund);

9) Fundusz ONZ ds. Pomocy Dzieciom (United Nations Childrens Fund – UNICEF);

10) Agencja Zamówień Publicznych ONZ (United Nations Office for Project Services, UNOPS);

11) Światowy Program Żywnościowy (World Food Program, WFP);

12) Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (Regional Office for Europe – World Health Organization, WHO).

Dania udziela też znacznej pomocy międzynarodowej. Ocenia się, że pomoc międzynarodowa stanowi około 3% duńskich wydatków na cele publiczne. W obliczu kryzysu finansowego zmniejsza sie liczba popierających, a rośnie liczba osób optujących za cięciami w wydatkach na pomoc dla krajów rozwijających się. Obecnie ok. 30% populacji uważa, ze wydatki te powinny zostać zmniejszone.

Dania aktywnie popierała poszerzenie UE o kraje bałtyckie oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Stanowisko to cieszyło się szerokim poparciem społeczeństwa duńskiego, które w porównaniu do pozostałych społeczeństw państw unijnych znajdowało się na czele listy popierających nowych członków Unii Europejskiej. Obecnie stanowisko Danii w sprawie dalszego rozszerzenia UE nie jest już tak entuzjastyczne, szczególnie w odniesieniu do Turcji. Dania jednak oficjalnie poparła decyzję KE o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Turcją pod koniec 2005 r.

Wśród priorytetów realizowanych przez Danię, od wielu lat, niezależnie od charakteru politycznego rządu, znajdują się problemy ochrony środowiska i zatrudnienia. Obejmując w dniu 1 stycznia 2012 r. prezydencję w Radzie UE, rząd Danii opowiedział się za odpowiedzialną, dynamiczną, zieloną i bezpieczną Europą. Priorytetem duńskiej prezydencji było pobudzenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w UE.

1.4. Podział administracyjny kraju, samorząd terytorialny Dania jest państwem o dużym stopniu decentralizacji. Od 1 stycznia 2007 r., po przeprowadzonej reformie administracyjnej, kraj jest podzielony na 5 Regionów:

Północna Jutlandia z siedzibą władz w Aalborgu;

Środkowa Jutlandia z siedzibą władz w Viborgu;

Południowa Jutlandia wraz z Fionią i szeregiem mniejszych wysp z siedzibą władz w Vejle;

Zelandia, z siedzibą władz w Sorø;

Okręg stołeczny, wraz z wyspą Bornholm, z siedzibą władz w Hillerød

Regiony, które dzielą się na 98 gmin, można porównać pod względem obszarowym, jak i zakresu kompetencji do polskich województw.

Administracja państwowa obejmuje zakresem swojego działania cały kraj. Przedmiotem jej wyłącznego działania są stosunki międzynarodowe i polityka zagraniczna, problematyka obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego, telekomunikacja i szkolnictwo wyższe typu uniwersyteckiego.



Administrację samorządową stanowią wybierane na okres czterech lat rady regionów i rady komun oraz stojący na ich czele merowie okręgów i burmistrzowie komun. Na obydwu szczeblach administracji samorządowej znajdują się organy wykonawcze realizujące ustalenia władz samorządowych, czyli rad regionów i komun. W gestii regionów znajdują się następujące obszary kompetencyjne: szpitale, ochrona zdrowia, budowa oraz utrzymanie autostrad i dróg, transport publiczny, planowanie regionalne, ochrona środowiska.

Komuny zajmują się na swoim terenie: szkolnictwem, opieką społeczną, planowaniem lokalnym, oczyszczaniem ścieków i utylizacją śmieci, budową i utrzymaniem dróg lokalnych.

Regiony są obecnie odpowiedzialne jedynie za lecznictwo szpitalne, planowanie przestrzenne, środowisko, turystykę, rozwój regionu, regionalny transport publiczny i niektóre instytucje opieki socjalnej. Pozostałe ich funkcje zostały rozdzielone miedzy komuny i administrację centralną. Uproszczony został, w związku z tym, sposób pobierania podatku dochodowego, który obecnie jest pobierany na rzecz dwóch podmiotów – komuny i administracji centralnej. Nowe regiony nie mają bezpośrednich wpływów podatkowych, lecz są finansowane z dotacji rządu.

Pewne kontrowersje wzbudziła decyzja o pominięciu trzech największych miast Danii – Kopenhagi, Aarhus i Odense przy ustalaniu siedzib władz regionów. Zostały one zlokalizowane odpowiednio w Hillerod, Viborg i Vejle.

Do państwa należy odpowiedzialność za szkolnictwo wyższe i ściąganie podatków.

Podstawowym źródłem finansowania wydatków samorządów są wpływy z podatków od dochodów osobistych, które mają charakter liniowy. Około 60% podatku dochodowego przekazywane jest do budżetów lokalnych, a tylko 40% podatku trafia do budżetu centralnego.

W Danii obowiązuje trójinstancyjny system sądownictwa. Sądy grodzkie jako sądy pierwszej instancji, sądy apelacyjne jako sądy drugiej instancji i Sąd Najwyższy. Ponadto oddzielnie działają sądy podatkowe i sądy gospodarcze. Grenlandia oraz Wyspy Owcze posiadają własne systemy sądownicze, jednakże decyzje sądów najwyższych w/w terytoriów autonomicznych mogą być zaskarżane do Sądu Najwyższego Danii.

1.5. Polityka społeczna, system oświaty i standard życia Dania jest krajem rozwiniętym gospodarczo, o wysokim standardzie życia. Niezależnie od sposobów obliczania dochodu na głowę mieszkańca, kraj ten sytuuje się wśród najbogatszych krajów świata.

Standard i zakres świadczeń socjalnych w Danii jest jednym z najwyższych na świecie (obok Finlandii, Nowej Zelandii, Australii i Kanady), co wyraża się wysokimi nakładami na poszczególne dziedziny opieki socjalnej i na spożycie zbiorowe. Od wielu lat w Danii realizowany jest program państwa socjalnego, z szeroko rozwiniętymi świadczeniami w zakresie ochrony zdrowia, opieki medycznej, pomocy rodzinie, z bezpłatnym szkolnictwem na wszystkich szczeblach i szeroko rozbudowanym systemem stypendialnym dla uczącej się młodzieży, świadczeniami na wypadek bezrobocia, rozbudowanym systemem opieki społecznej dla niepełnosprawnych i ludzi w podeszłym wieku.



Wydatki na szeroko rozbudowany program opieki zdrowotnej są pokrywane nie z odrębnych funduszy socjalnych, a z relatywnie wysokich podatków, które niwelują różnice w dochodach. Wydatki na ochronę zdrowia wynoszą 9,8% PKB Danii. Obciążenia podatkowe należą do jednych z najwyższych w Europie. Jak wykazują badania opinii publicznej społeczeństwo godzi się na wysokie podatki pod warunkiem efektywnego funkcjonowania systemu zabezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia i edukacji.

Dania posiada rozwinięty system szkolnictwa na wszystkich szczeblach. Na naukę i oświatę przeznacza się około 9% wydatków publicznych. Jedynie 28% dorosłej ludności legitymuje się wykształceniem podstawowym (10-klasowym), a pozostała część wykształceniem średnim i wyższym. Dania posiada 5 uniwersytetów: w Kopenhadze, Århus, Odense, Aalborgu i Roskilde oraz uczelnie uniwersyteckie techniczne, rolnicze i medyczne.

1.6. Infrastruktura Infrastruktura w Danii uważana jest za najbardziej rozwiniętą w świecie, a kraj ten według opinii specjalistów posiada najlepszą w Europie sieć dystrybucji. Przesyłki pocztowe docierają do adresatów w ciągu 24 godzin.

Kosztem olbrzymich nakładów inwestycyjnych oddano do użytku w czerwcu 1998 r. most drogowo-kolejowy łączący Zelandię z Fionią umożliwiający bezpośredni transport drogowy z Niemcami i Europą Zachodnią. W lipcu roku 2000 tunel i most kolejowo-drogowy połączyły Kopenhagę i Malmö (szwedzkie miasto w południowej Skanii). Obydwa połączenia pozwalają na bezpośredni transport drogowy z Finlandii, Szwecji i Norwegii do Europy Zachodniej.

W latach 2015-2021 będzie realizowana kolejna duża inwestycja, tj. połączenie tunelowo-mostowe łączące połudnowe wybrzeże Danii z miejscowości Rødby Havn na wyspie Lolland, z pó³nocnymi landami Niemiec w miejscowo ci Puttgarden.

Dania posiada 11 lotnisk. Największe znajduje się w Kopenhadze i obsługuje wszystkie najważniejsze połączenia międzynarodowe, będąc jednym z najbardziej efektywnie obsługujących loty tranzytowe portów lotniczych w Europie. Pod względem liczby obsłużonych pasażerów zajmuje ono 16 miejsce w Europie. Poza lotniskiem kopenhaskim, na Jutlandii, Fionii i Bornholmie znajduje się 10 lotnisk obsługujących połączenia lotnicze krajowe i zagraniczne. Dania posiada również dużą liczbę portów morskich, zdolnych do przyjęcia wszelkiego rodzaju morskich jednostek pływających. Porty duńskie wyposażone są w nowoczesne urządzenia do przeładunku towarów.

W Kopenhadze swoją siedzibę ma jeden z największych na świecie operatorów kontenerowych A.P. Møller-Mærsk A/S, duński konglomerat znany bardziej jako Maersk. Firma prowadzi działalność w różnych sektorach biznesu, głównie związanych z logistyką i transportem oraz w zakresie energii. Z filiami i oddziałami w ponad 135 krajach na całym świecie oraz około 120.000 pracowników, prowadzi usługi kontenerowe, logistyczne i spedycję.

Dania posiada również rozwiniętą sieć połączeń drogowych i kolejowych. W tym niewielkim kraju jest ponad 72 tysięcy km dróg publicznych z czego prawie 1000 km wysokiej jakości autostrad. Linie kolejowe o długości ponad 2.600 km łączą wszystkie większe miasta kraju.



1.7. Grenlandia W skład Królestwa Danii wchodzą dwa terytoria zamorskie: Grenlandia i Wyspy Owcze. Grenlandia jest największą wyspą świata o powierzchni 2.166.086 km², z czego 85% jest pokryte wiecznym lodem. Zamieszkana jest przez około 56 tys. osób. Stolicą jest miasto Nuuk (dawniej Godthåb) liczące 13 tys. mieszkańców. Językiem urzędowym jest język grenlandzki. Ramy autonomii wyspy zostały określone w akcie prawnym z 1 maja 1979 r. Na jego podstawie Kancelaria Premiera Danii jest odpowiedzialna za całokształt spraw administracyjnych związanych z zewnętrznymi i niektórymi wewnętrznymi funkcjami państwa. I tak np. w gestii Ministerstwa Obrony znajduje się obszar wyspy, Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiedzialne jest za wymiar sprawiedliwości, służbę więzienną i policję, zaś Ministerstwo Spraw Zagranicznych nadzoruje stosunki zagraniczne Grenlandii. Całość działań państwowych jest koordynowana przez Wysokiego Komisarza. Grenlandia ma dwa stałe miejsca w duńskim parlamencie – Folketingu.

Wyniki duńskiego referendum pozwoliły rządowi Grenlandii kontrolować politykę morską, zasoby naturalne wyspy oraz działania policji czy sądownictwa. Łącznie ok. 30 obszarów. Język grenlandzki otrzymał status języka urzędowego. Nie zmienia się natomiast polityka zagraniczna i obronna. Nowe przepisy dotyczące poszerzenia autonomii weszły w życie 21 czerwca 2009 r. Na wyspie działają sądy lokalne i Sąd Najwyższy. Apelacje składane są do duńskiego Sądu Najwyższego.

Współpraca międzynarodowa Grenlandii skoncentrowana jest na problemach Arktyki i krajów północnych. Kraj ten jest od 1984 r. członkiem Rady Nordyckiej i uczestniczy w pracach Nordyckiej Rady Ministrów. Powołana w 1996 r. Rada Arktyczna składająca się z przedstawicieli 8 narodów z rejonu Arktyki, służyć ma aktywizacji współpracy w zakresie ochrony środowiska, szkolnictwa, transportu i ochrony zdrowia. Obecnie Dania corocznie przekazuje Grenlandii wsparcie w wysokości około 450 mln EUR.

Gospodarka Grenlandii oparta jest na rybołówstwie i przemyśle wydobywczym. Poza połowem ryb prowadzi się polowania na morsy, foki i zwierzęta futerkowe. Prowadzona jest hodowla owiec i reniferów. W przemyśle wydobywczym podstawowe znaczenie ma eksploatacja rud metali kolorowych. Grenlandia posiada duże złoża kriolitu, złoża szpatu islandzkiego, kruszców ołowiu, złoża węgla, cynku i uranu. Wiele międzynarodowych firm prowadzi poszukiwania geologiczne cennych surowców i minerałów.

Ważną dziedziną gospodarczą jest również turystyka.

Szersza informacja na temat Grenlandii dostępna jest na stronie internetowej www.nanoq.gl, www.visitnuuk.com.

1.8. Wyspy Owcze Wyspy Owcze (Faroe Islands) to drugie terytorium zamorskie Danii. Składa się ono z 18 wysp, których obszar wynosi 1.399 km² zamieszkałych przez ok. 47 tys. osób. Stolicą Wysp jest miasto Tórshavn liczące 18 tys. mieszkańców.

Wyspy uzyskały dużą autonomię już w 1948 r. Posiadają własny 33 osobowy parlament Løgtingið (pełna, oficjalna nazwa: Føroya løgting), odpowiedzialny przed nim rząd – Landsstýrið tworzony przez premiera oraz sześciu ministrów (Handlu i Przemysłu, Finansów, Rybołówstwa, Kultury i Edukacji, Usług Socjalnych i Zdrowotnych oraz Spraw Wewnętrznych). Kraj dysponuje również dwoma deputowanymi w parlamencie duńskim



oraz Radzie Nordyckiej. W kompetencji rządu duńskiego leży prowadzenie polityki zagranicznej, obronnej i konstytucyjnej Wysp, choć ludność może wypowiadać się w referendach w kwestiach międzynarodowych, czego dowodem jest odrzucenie w referendum członkostwa w UE. Reprezentantem Danii na Wyspach Owczych jest królewski administrator (inaczej „wysoki komisarz”, farer. ríkisumboðsmaður, duń. rigsombudsmand).

Choć Wyspy Owcze nie należą do UE, to jednocześnie korzystają ze wszystkich swobód, jakie niesie ze sobą jednolity rynek UE. W gospodarce Wysp dominuje rybołówstwo i przetwórstwo rybne, co stanowi 98% eksportu. Pozostałe gałęzie gospodarki są ściśle powiązane z sektorem połowów i przetwórstwa ryb. Prowadzone są rybne gospodarstwa hodowli łososia. Zwiększa się też udział sektora wydobycia ropy naftowej i gazu.

Szersza informacja na temat Wysp Owczych dostępna jest na stronie internetowej www.framtak.com.

2. INFORMACJE PRAKTYCZNE 2.1. Przyjazd do Danii Na terytorium Danii można dojechać przy wykorzystaniu każdego rodzaju transportu. Najczęściej odwiedzający Danię przybywają drogą lotniczą. Większość międzynarodowych połączeń lotniczych do i z Danii obsługiwana jest przez Międzynarodowy Port Lotniczy Kastrup, usytuowany na obrzeżu Kopenhagi, będący największym portem lotniczym w Skandynawii. Polskie Linie Lotnicze LOT (www.lot.com.pl) oraz linie skandynawskie SAS (www.flysas.com) oferująpołączenia bezpośrednie pomiędzy Kopenhagą a Warszawą i innymi miastami w Polsce (Poznań, Gdańsk, Kraków, Łódź). Lot trwa ok. 1,5 godziny, a do centrum miasta można dojechać koleją/metrem, przejazd trwa ok. 20 min.- koszt biletu to 36 DKK, lub autobusem, którym przejazd zajmuje ok. 40 minut.

Drogą morską do Danii można dotrzeć przez Szwecję, wykorzystując w tym celu połączenia promowe między Świnoujściem a Ystad lub miedzy Gdynią a Karlskrone (prom linii Stena Line - www.stenaline.pl) a następnie most łączący Malmoe i Kopenhagę przez cieśninę Sund. Z terytorium Niemiec można dostać się na obszar Danii promem linii Scandlines (www.scandlines.dk). Przeprawa promem z Rostocku do Gedser trwa prawie 2 godziny, a promy odprawiane są co 2 godziny. Natomiast z Puttgarden promy odpływają do Rodby w każdej 15 i 45 minucie godziny, a przeprawa zajmuje ok. 45 minut.

Połączenie pociągiem z Danią zapewniają PKP od dworca Warszawa Centralna przez Berlin, Hamburg do Puttgarden – promem do Rodby i dalej do Kopenhagi. Podróż zajmuje ok. 12:19 godz. (www.pkp.pl). Połączenia autobusowe z Kopenhagą i 23 innymi miastami duńskimi realizowane są przez firmy Eurolines Polska i Eurobus – rozkład jazdy i rezerwacja biletów na stronie www.bilety.pl .

Lubiący podróżować samochodem mogą dostać się do Kopenhagi również z obszaru Niemiec poprzez Półwysep Jutlandzki i most nad cieśniną Wielki Bełt łączący wyspy Fionię i Zelandię. Przejazd przez most jest płatny (www.storebaelt.dk). Również płatny jest przejazd przez cieśninę Sund mostem łączącym Malmoe z Kopenhagą – przeprawa ta długości 16 km składa się z mostu i tunelu dla samochodów i pociągów (www.oresundbron.com).



2.2. Podróżowanie w Danii - samochodem W Danii honorowane jest ważne polskie prawo jazdy, jednoznacznie określające na jaki typ pojazdu jest wystawione. Samochód musi być zaopatrzony w tablice z numerem rejestracyjnym i znak kraju pochodzenia, a kierowca jest zobowiązany legitymować się obowiązkowym ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej. W trakcie jazdy kierowca oraz pasażerowie mają obowiązek zapięcia pasów bezpieczeństwa, a dzieci do 3 lat muszą podróżować w specjalnych fotelikach samochodowych. Przez cały rok obowiązuje jazda z włączonymi światłami mijania.

Na autostradach duńskich obowiązują ograniczenia prędkości do 110 km/h (w niektórych miejscach prędkość dozwolona to 130 km/h), a na drogach poza terenami zabudowanymi do 80 km/h W miastach prędkość poruszania się samochodem jest ograniczona do 50 km/h. Korzystając z parkingów niepłatnych należy ustawić odpowiednio krążek zegarowy (do nabycia na każdej stacji benzynowej) zamocowany po wewnętrznej stronie przedniej szyby samochodu, zaś na parkingach płatnych należy wykupić bilet w najbliższym parkomacie i umieścić go za przednią szybą samochodu. W przypadku awarii na autostradzie można skorzystać z telefonów awaryjnych usytuowanych przy autostradach.

Znane międzynarodowe oraz lokalne wypożyczalnie samochodów oferują swoje usługi, pobierając zniżkowe ceny na okres weekendu oraz preferując zapłatę kartą kredytową. Samochody wypożyczane są osobom, które ukończyły 20 lat.

Maksymalna zawartość alkoholu we krwi prowadzących pojazdy samochodowe i jednośladowe może wynosić 0,5 mg/ml.

- pociągiem Duńskie Koleje Państwowe (DSB) tworzą gęstą sieć połączeń kolejowych na terenie całej Danii. Podróżni mają do dyspozycji nowoczesne pociągi InterCity i „Lytong”, oferujące szybkie połączenia Kopenhagi z głównymi miastami Zelandii oraz Jutlandii i Fionii. Rezerwacja biletów nie jest konieczna, ale można jej dokonać w biurach DSB – adres www.dsb.dk Duńskie Koleje oferują szybkie połączenie Międzynarodowego Portu Lotniczego w Kopenhadze z centrum miasta oraz z głównymi miastami w Danii.

2.3. Transport ciężarowy oraz przewozy autokarowe Warto zwrócić uwagę, iż w Danii obowiązują „zielone strefy” dla pojazdów powyżej 3.5 ton, które muszą spełniać co najmniej normę Euro 4. Każda gmina posiada na swojej stronie internetowej mapkę "zielonych stref". Przedsiębiorstwa zainteresowane uzyskaniem właściwych certyfikatów celem poruszania się po wspomnianych strefach oraz chcące uzyskać więcej szczególowych informacji powinny kontaktować się z jednym z departamentów Urzędu ds. Ruchu Drogowego: www.trafikstyrelsen.dk.

Więcej informacji na temat zielonych stref w jęz. angielskim i wymogów dotyczących wjazdu znajduje się na stronach www.miljozone.dk/vognmand_english.php.

Link do mapki "zielonej strefy - miljoezone" gminy Kopenhaga: http://www.miljozonen.dk/google_map.php

Ponadto w przypadku turystycznych przewozów autokarowych należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z przepisami rozporządzenia o VAT nr 633 z dnia 16 czerwca 2006 r., z późn. zm., takie przewozy podlegają opodatkowaniu VAT.



W wypadku, gdy transport turystów do Danii odbywa się sporadycznie, tzn. maksymalnie dwa razy w roku, wystarczy każdorazowo wypełnić deklarację – formularz nr. 31.024:

http://virk.dk/myndigheder/SKAT/Afgifts-angivelse_-_Moms_af_turistbus_-_31024/1484,

który umożliwia obliczenie podatku VAT w odniesieniu do liczby przejechanych kilometrów i liczby pasażerów. W powyższym przypadku nie ma obowiązku rejestracji przedsiębiorstwa jako płatnika VAT. W pozostalych wypadkach, należy zarejestrować przedsiębiorstwo w urzędzie skarbowym SKAT dla potrzeb VAT – formularz:

http://www.virk.dk/myndigheder/EOGS/Registration_of_Non-Danish_Company_and_Services__Start_-_40112/pid/7499

a następnie wypełnić deklarację kwartalną z 25% stawką podatku VAT od usług transportowych (tzw. „busmoms"). Rejestracja pozwala na uniknięcie wielokrotnego wypełniania formularza 31.024. Rozliczeń dokonuje się kwartalnie na podstawie deklaracji VAT i na tej podstawie przedsiębiorstwo dokonuje odliczeń kosztów zakupu paliwa.

W przypadku uiszczenia przez przedsiębiorstwo wszystkich opłat w duńskim urzędzie celnym (na granicy), należy wysłać do SKAT deklarację kwartalną z podaniem zerowej wysokości zobowiązania podatkowego w zakresie VAT.

W związku z faktem, iż przewozy turystyczne należą z reguły do działalności sezonowej, przedsiębiorstwa mogą po zakończeniu sezonu wyrejestrować działalność, a następnie ją reaktywować z chwilą rozpoczęcia aktywności, które podlegają opodatkowaniu.

2.4. Noclegi w Danii - hotele Większość hoteli duńskich jest zrzeszona w organizacji turystycznej HORESTA i podlega klasyfikacji pod względem kategorii oznaczonej gwiazdkami od 1 do 5. Ceny za nocleg w hotelach zależą od ich kategorii i wynoszą od 460,- DKK do ponad 2.000,-DKK. Ceny hoteli zawierają podatek VAT w wysokości 25% oraz 15% opłatę za obsługę, a w odniesieniu do zdecydowanej większości hoteli również koszt śniadania.

Pełną informację o hotelach w Danii oraz ich rezerwacji można uzyskać pod adresami www.hotel.dk, www.hotellist.com lub www.visitdenmark.com. Kopenhaskie biuro informacji turystycznej również oferuje rezerwację hoteli on-line pod adresem www.visitcopenhagen.dk lub www.woco.dk.

Należy podkreślić, iż turyści odwiedzający Danię płacą stosunkowo wysokie koszty manipulacyjne za korzystanie z zagranicznych kart kredytowych Nowy system opłat za korzystanie z kart kredytowych został wprowadzony w Danii 1 lipca 2011 r. i wynosi obecnie 0,75%. Korzystanie z innych kart płatniczych/debetowych, nie generuje kosztów po stronie klienta.

- ośrodki, zamki i kwatery prywatne Również ośrodki wypoczynkowe oraz zamki i dworki szlacheckie, jak też wiejskie zajazdy oferują możliwości zatrzymania się i wypoczynku podczas pobytu w Danii. Szczegółowe informacje w tym zakresie znajdują się na stronach internetowych www.folkeferie.dk oraz www.krohotel.dk.



Relatywnie rozpowszechnione w Danii jest korzystanie z noclegów oferowanych przez niedrogie prywatne kwatery, których rezerwacji można dokonać za pośrednictwem internetu www.bbdk.dk lub www.bedandbreakfast.dk. W regionie Kopenhagi funkcjonuje organizacja Citilet Apartments oferująca elegancko urządzone, nowoczesne apartamenty. Istnieje ezerwacja za pośrednictwem internetu www.citilet.dk.

2.5. Przepisy i formalności celne - pobyt w Danii Obywatele polscy mogą przebywać w Danii bez jakichkolwiek formalności przez okres 90 dni. Planując pobyt w Danii na okres dłuższy niż 90 dni, obywatel polski powinien z odpowiednim wyprzedzeniem podjąć starania o uzyskanie certyfikatu pobytowego w urzędach regionalnych (Statsforvaltning), składając wypełniony formularz ze zdjęciem i kopią dowodu osobistego we właściwym miejscowo urzędzie. Wspomniany okres 90 dni można wydłużyć o kolejne 3 miesiące pod warunkiem, że zainteresowana osoba będzie w stanie udokumentować, iż aktywnie poszukuje pracy. Lista i adresy urzędów regionalnych znajdują się na stronie www.statsforvaltning.dk. Więcej informacji na temat w jęz. angielskim znajduje się on-line www.nyid.dk.

- przepisy celne Dania stosuje dość rygorystyczne przepisy dotyczące wwozu świeżej żywności, zwłaszcza mięsa i wędlin. Nie wolno wwozić na obszar Danii, m.in. surowego mięsa i ryb, produktów zawierających mięso wieprzowe, dziczyzny. Łączna waga produktów zwierzęcych wwożonych przez 1 osobę nie może być większa niż 1 kg.

Osoby wwożące leki winny posiadać zaświadczenie lekarskie potwierdzające konieczność ich stosowania. Zabroniony jest wwóz do Danii noży i scyzoryków sprężynowych niezależnie od długości ostrza oraz wszelkich innych noży o długości ostrza powyżej 7 cm.

2.6. Waluta i banki - waluta Jednostką monetarną w Danii jest korona duńska (DKK) dzielona na 100 ore. Kurs korony duńskiej do polskiej złotówki oscyluje wokół 0,54 PLN/1 DKK. W obiegu znajdują się banknoty wartości 50 DKK, 100 DKK, 200 DKK, 500 DKK oraz 1000 DKK, oraz monety o nominale 20 DKK, 10 DKK, 5 DKK, 2 DKK, 1 DKK oraz 50 ore. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż większość duńskich sklepów zaokrągla ceny do 1 DKK, w związku z czym używanie monet o nominale 50 ore jest ograniczone. Więcej informacji na temat vide on-line:

http://www.nationalbanken.dk/DNUK/NotesAndCoins.nsf/side/New_Danish_banknote_series!OpenDocument

- banki Duńskie banki czynne są każdego dnia tygodnia z wyjątkiem sobót i niedziel w godzinach 10.00–16.00 (w czwartki do godz.18.00). Międzynarodowe karty płatnicze nie wszędzie są akceptowane.



W znacznej ilości sklepów i supermarketów można korzystać jedynie z duńskiej karty DANKORT. Posiadane euroczeki i czeki podróżne najkorzystniej jest wymienić w banku na miejscową walutę. Czeki osobiste nie są akceptowane w Danii.

2.7. Funkcjonowanie placówek handlowych i usługowych Sklepy i domy towarowe w Danii, w zależności od regionu, są czynne od poniedziałku do czwartku w godz. 9.00 lub 10.00 do 19.00, a w piątki do godz. 20.00-22.00 oraz w soboty do godz. 13.00 lub 14.00. W dużych miastach większość supermarketów w dni powszednie pracuje do godz. 19.00 lub 20.00, a w soboty do godz. 17.00 lub 18.00. Większość sklepów jest zamknięta w niedziele, a supermarkety pracujące w niedziele czynne są nie dłużej niż do godz. 17.00. Supermarkety w regionach turystycznych pracują sezonowo, także w niedziele. Stacje benzynowe i kioski oferują ograniczony wybór artykułów i są czynne przez 7 dni w tygodniu, w większości do godz. 21.00 lub 22.00. Większość placówek handlowych i usługowych jest również otwarta w pierwszą i ostatnią niedzielę miesiąca. Urzędy pocztowe są otwarte od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 17.00, a w soboty od godz. 10.00 do godz. 13.00.

2.8. Opieka medyczna dla obywateli polskich Pracownicy wysłani przez polskiego pracodawcę do pracy w Danii uzyskali od 1 maja 2004 r. prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Przysługują im świadczenia zdrowotne niezbędne ze wskazań medycznych, biorąc pod uwagę rodzaj świadczeń i planowany czas pobytu. Kwalifikacji leczenia dokonuje lekarz, który udziela świadczenia. Prawo do świadczeń w tym samym zakresie mają także członkowie rodzin delegowanych pracowników, zgłoszeni przez nich do ubezpieczenia zdrowotnego i towarzyszący im podczas pobytu w Danii.

Podstawą udzielenia świadczeń w Danii pracownikowi jest karta EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego) wystawiana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, na podstawie poświadczonego przez ZUS druku A-1 (dawniej E-101). Placówki farmaceutyczne czynne są od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 17.00, a w soboty do godz.13.00 lub 14.00. Apteki dyżurne czynne są codziennie przez 24 godziny.

2.9. Elektryczność Napięcie prądu elektrycznego wynosi 220V/50Hz. Zdarza się, że wtyczki i gniazdka są inne niż w Polsce, zatem przyjeżdżający winni zaopatrzyć się w adaptory.

2.10. Język Językiem urzędowym jest język duński, ale posługiwanie się językiem angielskim jest powszechne, w szczególności w większych miastach na Zelandii. Wiele osób na Jutlandii posługuje się językiem niemieckim.



2.11. Święta publiczne W Danii obowiązują następujące święta publiczne i religijne: Nowy Rok, Święta Wielkanocne, Święto Wniebowstąpienia, Święto Dziękczynienia, Dzień Konstytucji, Zielone Świątki, Święta Bożego Narodzenia, Sylwester.

2.12. Religia i kościoły Większość Duńczyków należy do Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego, do którego należy ok. 80% obywateli, którzy płacą podatek kościelny, jednakże regularnie do kościoła uczęszcza jedynie 2% Duńczyków.

Najbardziej dynamiczną religią jest obecnie islam. Muzułmanie, którzy jeszcze kilkanaście lat temu nie byli wymieniani w statystykach, dziś stanowią około 4% ludności. Inne grupy religijne to katolicy – 0,7% oraz wyznawcy judaizmu – 0,1%.

Każdy obywatel Danii ma swobodę wyboru wiary oraz uprawiania praktyk religijnych. W rezultacie w duńskim społeczeństwie funkcjonuje wiele wyznań, a znaczącą część społeczności stanowią ateiści.

W większych miastach w kościołach protestanckich raz w tygodniu odbywają się nabożeństwa w języku angielskim. W niektórych kosciołach katolicy mogą uczestniczyć we mszy w języku hiszpańskim i włoskim. Nabożeństwa w języku polskim odbywają się w niedziele o godz. 12.00 w kościele Sankt Annae Kirke przy ulicy Hansh Bogbindersalle 2, 2300 Kopenhaga.

Więcej informacji praktycznych o Danii można uzyskać w języku polskim na stronach www.visitdenmark.dk i www.denmark.dk.

3. GOSPODARKA DANII 3.1. Sytuacja gospodarcza Danii Dania należy do grona sześciu najbogatszych państw UE z PKB per capita na poziomie 40 tysięcy euro i pozostaje jednym z najdroższym państw Unii. Wysoki poziom rozwoju kraju wynika przede wszystkim z zaawansowania technologicznego i dobrze rozpoznanych nisz rynkowych. O potencjale duńskiej gospodarki decyduje wysoka specjalizacja, szczególnie w zakresie czterech obszarów gospodarczych, tj. czystych (zielonych) technologii (ok. 15% eksportu), technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), nauk biologicznych (w tym farmacji, ochrony zdrowia i opieki nad osobami starszymi), przemysłu morskiego oraz, w co raz większym stopniu, przemysłu rozrywkowego (szczególnie filmowego). Gospodarkę charakteryzuje model „flexicurity”, wynikający z połączenia bezpieczeństwa socjalnego z łatwością w zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników. Liberalny gospodarczo kraj, szczególnie pod względem zasad rynkowych i praw człowieka, opiera się na zasadach solidarności społecznej, gwarantującej równy dostęp i traktowanie obywateli w ramach świadczenia opieki medycznej, edukacji, kultury, zabezpieczenia społecznego, co finansowane jest z wysokich i progresywnych podatków. Nadrzędnym celem państwa pozostaje utrzymanie wysokiego poziomu dobrobytu społecznego.

Przed głębszą recesją duńską gospodarkę ratowały wcześniejsze rządowe programy wsparcia, tzw. kick start (duże inwestycje publiczne, jak m.in. realizowana budowa 2 linii



metra i rozpoczynająca się budowa połączenia tunelowego z Niemcami, zamrożenie podatków od nieruchomości do 2020 r., remonty mieszkań socjalnych, inwestycje energetyczne, umożliwienie jednorazowych odliczeń do 115% kosztów inwestycji firm oraz wypłata funduszy zgromadzonych na kontach wcześniejszych emerytur). Duży zasięg kick startu nie przekłada się na bezpośrednie efekty gospodarcze i sytuację na rynku pracy, a będzie widoczny we wzroście deficytu budżetowego.

Poziom bezrobocia jest stabilny i wynosił w 1 kw. 2013 r. – wg. duńskich statystyk – 6,2%1. Handel międzynarodowy, inwestycje firm oraz konsumpcja prywatna pozostają na stosunkowo niskim poziomie. Nie widać poprawy na rynku nieruchomości, który wrócił do poziomu cen z 2002 r. (spadek o 25%), co bezpośrednio wpływa na stan gospodarki. Według prognoz niewykorzystanie pełnych mocy gospodarki będzie utrzymywać się do co najmniej 2018 r. (output gap). Problemem pozostaje malejąca konkurencyjność Danii w stosunku do jej największych partnerów handlowych, tj. Niemiec i Szwecji.

Za silne strony gospodarki duńskiej uznaje się: 1) elastyczny rynek pracy o niskim stopniu regulacji,

2) wysoką mobilność pracy,

3) wysoką motywację pracowników,

4) wysoki udział dorosłych w dalszej edukacji i szkoleniach,

5) dobrze funkcjonujące instytucje demokratyczne z b. niskim poziomem korupcji.

Słabe strony dotyczą przede wszystkim: 1) wysokich kosztów pracy,

2) wysokich podatków,

3) niskiego średniego czasu pracy,

4) niskiego poziomu przedsiębiorczości,

5) w perspektywie kilku lat odczuwalne będą efekty starzenia się społeczeństwa.

Wzmocnienie sytuacji gospodarczej Danii warunkowane jest w znacznej mierze poprawą sytuacji globalnej, zwłaszcza na tradycyjnych rynkach eksportowych Danii, tj. w Niemczech, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Ponadto istotną kwestią jest poprawa konkurencyjności części sektorów zwiększającej wydajność, która od wielu lat stanowi słabe ogniwo systemu, jak również poprawa sektora finansowego. Jednocześnie kluczowym czynnikiem mogącym złagodzić negatywne skutki przyszłych wstrząsów gospodarczych, jest działanie stymulujące podejmowanie pracy przez osoby pozostające na zasiłkach socjalnych, tj. szeroko zakrojona reforma systemu opieki społecznej i wzmocnienie polityki fiskalnej na rzecz konsolidacji wydatków publicznych.

1 W 1 kw. 2013 r. Duński Główny Urząd Statystyczny (www.dst.dk/en) podał poziom bezrobocia na poziomie 6,2%. Według danych EUROSTAT, bezrobocie w Danii w 2013r./3m wyniosło 7,2% (www.ec.europa.eu/eurostat).



Tabela głównych wskaźników makroekonomicznych jednostka 2008 2009 2010 2011 2012 2013

* PKB mld EUR 235,1 223,6 236,5 240,5 244,5 249,2 PKB dynamika % -0,8 -3,8 1,3 1,1 -0,5 0,7 PKB per capita tys. EUR 42,8 40,5 42,6 43,2 43,7 44,5 Nadwyżka budżetowa

% PKB 3,3 -2,7 -2,7 -2,0 -4,1 -1,7

Dług publiczny % PKB 33,4 40,6 42,9 46,6 42,0 40,7 Inflacja (12 m-cy) % 3,4 1,3 2,3 2,8 2,4 1,3 Dynamika eksportu % 2,8 -9,7 3,2 6,5 0,9 1,0 Dynamika importu % 2,7 -12,5 3,5 5,6 2,5 2,0 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Danii

mld EUR 121 131 147

160,5 - -

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne Danii

mld EUR

94

96

96 100,7 - -

Bezrobocie (metodologia Eurostat)

%

3,3

6,0

7,4

7,6

7,5

7,2

* prognoza

Źródło: Ministerstwo Finansów Danii, Statistics Denmark, Narodowy Bank Danii.

3.2. Krótka charakterystyka podstawowych sektorów gospodarki 3.2.1. Rolnictwo i przemysł spożywczy Duńskie rolnictwo uważane jest za jedno z najbardziej nowoczesnych na świecie. Dominuje w nim hodowla, produkcja zwierzęca, głównie mięsa wieprzowego oraz mleka i jego przetworów, co stanowi ok. 70% łącznej wartości sprzedaży, a produkcja roślinna to pozostałe 30%. W Danii użytki rolne obejmują 61,5% powierzchni kraju, na których znajduje się ok. 44 tys. gospodarstw. W produkcji roślinnej dominują: pszenica, jęczmień, ziemniaki i buraki cukrowe. Duńskie rolnictwo charakteryzuje trwałe powiązanie rolników z odbiorcami ich produktów, mające korzenie w rozwiniętym jeszcze w XIX w. ruchu spółdzielczym. Ta niemal monopolistyczna struktura pozwala na przeznaczanie przez wielkich producentów żywności znacznych środków na prace badawcze i rozwojowe, których wyniki, skoordynowane z wymaganiami firm przetwórczych, są wdrażane przez rolników. Taka sytuacja powoduje, z jednej strony uzależnienie rolników od firm przetwórczych, dając im z drugiej strony gwarancję odbioru produktów spełniających wymagania przemysłu spożywczego.

Choć Dania już od szeregu lat jest krajem uprzemysłowionym, to jednak rolnictwo i przemysł z nim związany odgrywają znaczną rolę w gospodarce kraju. W rolnictwie zatrudnione jest 3% siły roboczej i wytwarza ono 3,7% PKB.

W ostatnich latach w przemyśle spożywczym nastąpiła olbrzymia koncentracja produkcji. Dominują wielkie firmy, powstałe w wyniku wieloletniego procesu fuzji i koncentracji, mające nadal formę prawną spółdzielni. Pośród nich na rynku mięsnym dominuje Danish Crown (94% udziału w rynku) będąca szóstą co do wielkości przychodów firmą duńską i największym na świecie eksporterem mięsa. Na rynku mlecznym firma Arla opanowała ponad 90% rynku mleka i jego przetworów. Jest ona



piątą firmą w Danii pod względem wielkości przychodów. Rynek napojów jest zdominowany przez koncern Carlsberg, który na przestrzeni lat przejął szereg lokalnych browarów i rozlewni wód, aczkolwiek w ostatnim okresie firma ta systematycznie traci udział w duńskim rynku piwa na rzecz licznie powstających na terenie całego kraju mini-browarów.

Duży stopień monopolizacji produkcji wielu towarów ma również swoje odbicie w sektorze handlu detalicznego w Danii, gdzie dwie dominujące na rynku firmy handlowe – Coop Danmark i Dansk Supermarked dysponują ponad 65% udziałem w rynku detalicznym żywności. Oba wyżej wymienione podmioty posiadają ok. 1900 punktów sprzedaży w postaci hipermarketów, supermarketów, minimarketów oraz sklepów dyskontowych. Ponadto, w Danii działa około 30 innych, znaczących, niezależnych importerów produktów żywnościowych. Funkcjonują ponadto trzy sieciowe domy towarowe: Magasin du Nord, Illum, oraz Salling.

Na rynku duńskim praktycznie nie istnieją znane w Polsce sieci europejskie (brytyjskie, niemieckie czy francuskie). Jedyny wyjątek stanowią sklepy niemieckiej sieci Aldi oraz Lidl, które legitymują się relatywnie krótkim stażem w tym kraju.

Podobnie przedstawia się sytuacja w odniesieniu do sprzedaży hurtowej owoców i warzyw. Funkcjonujące w Danii dwa główne podmioty - Gasa Nord Grønt A.m.b.a oraz Gasa Odense Frukt-Grønt A.m.b.a. – stowarzyszenia spółdzielcze z ograniczoną odpowiedzialnością – zaopatrują w warzywa i owoce główne sieci supermarketów oraz hurtowników.

3.2.2. Przemysł Dania jest krajem ubogim w surowce mineralne inne niż ropa naftowa i gaz naturalny, w związku z tym rozwój przemysłu, który nastąpił po II wojnie światowej nie był związany z występowaniem konkretnych surowców. Obecnie do branż charakteryzujących się wysoką energochłonnością zalicza się branżę chemiczną (koncern Cheminova A/S), farmceutyczna (koncerny NovoNordisk, H. Lundbeck) oraz całą branżę spożywcza (Danish Crown, Arla Foods, DanCake, Carlsberg). Ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój przemysłów związanych z wysoko wyspecjalizowaną produkcją (tworzywa sztuczne i metale), wykorzystujących nisze rynkowe, a także opartych na osiągnięciach naukowych, jak np. produkcja specjalistycznych chemikaliów i farmaceutyków, elektronika profesjonalna i projekty inżynierskie. Najważniejsze sektory przemysłowe:

Wydobycie ropy i gazu - po odkryciu w latach 70. złóż ropy i gazu w duńskim sektorze Morza Północnego, Dania osiągnęła samowystarczalność w zakresie zaopatrzenia w ropę w 1992 r. Wraz z wydobyciem rozwinął się przemysł towarzyszący tej dziedzinie, w tym budowa platform wiertniczych, a także zostały rozwinięte nowoczesne techniki poszukiwań i wydobycia ropy i gazu jak np. wiercenie horyzontalne. Utworzona została krajowa sieć dystrybucji gazu. Od 1997 r. Dania eksportuje ropę i gaz, przede wszystkim do Niemiec i Szwecji. Głównymi firmami działającymi w tej dziedzinie są państwowy koncern DONG Energy i Mærsk Olie og Gas, jedna ze spółek należących do największego konsorcjum duńskiego o ponad stuletniej tradycji A.P. Møller- Mærsk A/S. Jednocześnie warto zaakcentować, iż od 2005 r. wydobycie gazu i ropy systematycznie zmniejsza się o 3-9% rok do roku. Wydobycie w okresie 5 lat ropy spadło z ok. 24 mln m³, a gazu z ok. 10 mld Nm³ do ok. 7 mld Nm³.



Przemysł stoczniowy - również duński przemysł stoczniowy lata swojej świetności ma już za sobą. Wprawdzie lista firm zajmujących się budową jednostek pływających liczy kilkanaście pozycji, jednak są to w większości małe stocznie jachtowe lub produkujące wyspecjalizowany sprzęt jak: platformy wiertnicze, holowniki czy sprzęt do robót podwodnych. W Danii do niedawna funkcjonowała tylko jedna duża stocznia – Odense Staalskibsværft /Lindøværftet/, założona na przełomie lat 1917/1918 przez konsorcjum A.P. Møller- Mærsk A/S. Stocznia budowała m.in. wielkie zbiornikowce o podwójnym kadłubie, największe na świecie kontenerowce oraz inne statki specjalistyczne o różnym przeznaczeniu. Stocznia od lat zmagała się z ostrą konkurencją azjatycką, która była przyczyną utraty jej rentowności, a narastający kryzys wiążący się z brakiem napływu nowych zamówień ostatecznie przekreślił nadzieję na uczynienie jej rentowną poprzez budowanie większych statków. Stocznia została ostatecznie zamknięta w 2012 r. Przemysł odzieżowy i obuwniczy - duński przemysł tekstylny i odzieżowy stracił w ostatnich latach, na skutek silnej konkurencji krajów o niskich kosztach siły roboczej (Europa Środkowa i Wschodnia, Azja) swą silną pozycję na europejskim rynku. Obecnie duńskie firmy większość swoich wyrobów wytwarzają w swych filiach zagranicznych, lub zlecają do przerobu usługowego. W Danii pozostała na ogół produkcja wyspecjalizowana, krótkie serie ekskluzywnej odzieży oraz specjalistyczne ubrania ochronne i robocze. Przemysł tekstylny i odzieżowy jest od wielu lat dziedziną kontaktów gospodarczych między Polską a Danią. Wiele firm duńskich założyło swoje filie w Polsce. Liczne są też powiązania kooperacyjne (przerób usługowy).

Przemysł farmaceutyczny - duński przemysł farmaceutyczny jest bardzo nowoczesny, rozwija się dynamicznie i odnosi sukcesy na całym świecie. Oprócz firm dużych, jak przede wszystkim NovoNordisk, wytwarzającej niemal 50% światowej produkcji insuliny, H. Lundbeck, Novoenzyms,filii Astra Zeneca czy Roche’a, jest tu wiele mniejszych firm, wykorzystujących niewielkie nisze rynkowe. Specjalność duńskiego przemysłu, to oprócz insuliny enzymy, leki hormonalne, psychotropowe i antybiotyki. Rozwój przemysłu farmaceutycznego i biotechnologicznego jest jednym z priorytetów duńskiej polityki przemysłowej. W oparciu o bazę naukową w Kopenhadze (Uniwersytet Kopenhaski, Państwowy Instytut Serologiczny) i w Lund w Szwecji, przy wsparciu władz samorządowych jest realizowany projekt „Medicon Valley”, którego celem jest wsparcie rozwoju nowych, dynamicznych i innowacyjnych firm farmaceutycznych. Obecnie w tym regionie, oprócz gigantów jak „Novo Nordisk” czy „Lundbeck” funkcjonuje blisko 100 firm biotechnologicznych, co przekształciło region Øresund w miejsce o największym nasyceniu firm biotechnologicznych w Europie. Oprócz leków duński przemysł specjalizuje się w produkcji sprzętu medycznego, w tym aparatów słuchowych. Przemysł maszynowy - duński przemysł maszynowy charakteryzuje daleko posunięta specjalizacja. Największe firmy to Danfoss, światowy lider w produkcji termostatów, systemów klimatyzacyjnych, ciepłowniczych i kompresorów oraz Grundfoss, jeden z największych na świecie producentów pomp i zarazem największy producent pomp cyrkulacyjnych, pokrywający około 50% globalnego zapotrzebowania na te urządzenia. Firmy duńskie specjalizują się także w produkcji urządzeń i maszyn dla rolnictwa i przemysłu spożywczego, elektrownie wiatrowe, a także urządzeń chłodniczych. Dania wprawdzie zaprzestała produkcji samochodów jeszcze w latach 60-tych, jednakże kraj nadal specjalizuje się w produkcji szerokiej gamy komponentów, części samochodowych oraz zaawansowanych technologicznie rozwiązań dla fabryk samochodowych w Unii Europejskiej.

Firmy duńskie specjalizują się także w produkcji urządzeń służących ochronie środowiska (Krüger), maszyn i urządzeń dla cementowni i przemysłu wydobywczego (FL



Smidth), maszyn i urządzeń dla rolnictwa i przemysłu spożywczego (APV, Kongskilde, Skako), elektrowni wiatrowych (Vestas), a także urządzeń chłodniczych (Vestfrost). Jednak o sile duńskiego przemysłu świadczy przede wszystkim duża ilość małych i średnich firm, oferujących specjalistyczne technologie i produkty na najwyższym światowym poziomie.

Przemysł elektroniczny - przemysł elektroniczny jest również przykładem daleko posuniętej specjalizacji. Praktycznie nie wytwarza się tu produktów masowych. W elektronice konsumpcyjnej duńska firma Bang & Olufsen jest znana na całym świecie ze swego luksusowego i oryginalnego wzornictwa. Dania jest też największym w Europie producentem kolumn głośnikowych (firma JAMO) i głośników, które montowane są w kolumnach wiodących firm światowych. Jednak najsilniejszą pozycję ma Dania w zakresie elektroniki profesjonalnej. Prawie 30% produkcji to elektronika medyczna, znaczną część zajmuje aparatura pomiarowa i elektroniczny sprzęt laboratoryjny. Duński przemysł elektroniczny eksportuje ponad 75% swojej produkcji i przeznacza równowartość ponad 10% obrotów na prace badawcze i rozwojowe. Duński sektor przemysłowy zatrudnia ok. 21% siły roboczej i ma ponad 26- procentowy udział w PKB. 3.2.3. Budownictwo Duński rynek budowlany i konstrukcji infrastrukturalnych to przede wszystkim mała grupa firm dużych, współpracujących z licznymi małymi i średnimi firmami podwykonawczymi.

Zdecydowana większość polskich przedsiębiorstw obecnych w Danii działa właśnie w branży remontowo-budowlanej. Szczegółowe informacje na temat wyzwań, z jakimi muszą zmierzyć się polscy przedsiedsiębiorcy budowlani opisana została w części 4.2. Warunki dostępu do rynku dla polskich towarów i usług

Konkurencja między największymi firmami wykonującymi zlecenia w ramach zamówień publicznych jest relatywnie niewielka. To m.in. wynik barier i wymogów stawianych przez reguły wspomnianych zamówień, które eliminują część potencjalnych mniejszych wykonawców przy ograniczonej liczbie klientówi zleceń. W Danii rynek budynków niemieszkalnych (komercyjnych) z udziałem 54,2% jest większy od budownictwa mieszkalnego, którego udział wynosi 45,8% Całkowity udział duńskiego sektora budownictwa w rynku europejskim wynosi 3,1%. Dla porównania, udział firm niemieckich wynosi 14,5%.

Ilość zamówień publicznych i wielkość środków finansowych na nie przeznaczanych, tj. w efekcie siła nabywcza zamawiających, uzależniona jest od ogólnej kondycji gospodarczej w kraju. W efekcie, im większa jest liczba zamówień publicznych, w które mogą zaangażować się firmy z branży, tym lepsza jest ich ogólna kondycja finansowa umożliwiająca dalszy rozwój i odwrotnie.

Duży wpływ na sytuację ekonomiczną branży mają także podwykonawcy oferujący specjalistyczne usługi oraz dostawcy surowców naturalnych wykorzystywanych, m.in. przy pracach budowlanych. Skutki recesji gospodarczej wpłynęły na znaczny wzrost cen wielu surowców i materiałów. Powyższe wpłynęło na osłabienie branży, co w połączeniu z restrykcyjnymi regulacjami prawnymi zamówień publicznych stanowi skuteczną barierę wejścia dla nowych firm i jednocześnie eliminuje najsłabszycyh uczestników rynku.

Zamówienia publiczne i organizowane przetargi są skomplikowane i zniechęcają do udziału, a jednocześnie generują znaczne koszty zarówno po stronie firm, jak i instytucji



zamawiających. Niewielki dostęp do zamówień publicznych mają również firmy zagranicze. Najczęściej szansę na liczące się kontrakty budowlane mają jedynie duże firmy o dobrej reputacji. Jednocześnie warto podkreślić, iż sama marka nie jest czynnikiem najistotniejszym. W Danii najważniejszym kapitałem pozostaje jakość, cena i wydajność.

Rys. 1 Udział procentowy w rynku budownictwa w Danii

Budownictwo mieszkaniowe

45.8%

Budynki komercyjne

54.2%

Rys. 2 Udział procentowy w rynku budownictwa w Europie

Pozostała część Europy 65.5%

Norwegia 2.4%

Szwecja 2.6%

Dania 3.1%

Wielka Brytania 11.9%

Niemcy 14.5%

Do największych firm duńskich w branży budowlanej należą:

MT Højgaard

NCC



Skanska Firma MT Højgaard zaangażowana jest zarówno w duże prace konstrukcyjne, jak również w mniejsze cywilne prace budowlane. Działalność firmy obejmuje, m.in. roboty i usługi użyteczności publicznej, konstrukcję budynków mieszkalnych, wyposażanie wnętrz i instalację urządzeń, budownictwo komercyjne, budynki użyteczności publicznej, konstrukcje sportowe i kulturalne, modernizację, rozwój i projektowanie. Firma wykonuje prace budowlane i remontowe na lądzie i morzu w Europie, na Bliskim Wschodzie, w Azji i Afryce. Aktualnie firma zatrudnia ok. 4 700 osób.

Firma NCC specjalizuje się w budowaniu i projektowaniu autostrad i innych obiektów infrastruktury lądowej, w tym również m.in. infrastruktury telekomunikacyjnej, biur, szkół, budynków komercyjnych i instytucjonalnych, a także budynków mieszkalnych. Firma działa w Szwecji, Norwegii, Danii, Finlandii oraz Niemczech. NCC oferuje również surowce naturalne stosowane w budownictwie, w tym m.in. kruszywa do asfaltu i świadczy usługi remonotwe dróg. Organizacyjnie firma podzielona jest na trzy główne segmenty, tj.: budownictwo, nieruchomości oraz drogi. Część „NCC Budownictwo” odpowiada za budowę mieszkań i budynków, biur, obiektów przemysłowych, dróg, obiektów inżynierskich i infrastrukturę. „NCC Nieruchomości” opracowuje strategie marketingowe koncentrując się na budynkach mieszkalnych i komercyjnych. „NCC Drogi” odpowiada za produkcję i dostawy kruszyw oraz mieszanek asfaltu, w tym również za rozbudowę chodników i usługi remontowe dróg. Aktualnie firma zatrudnia ok. 17 500 osób.

Firma Skanska jest jedną z największych firm budowlanych na świecie. Tworzy i rozwija projekty komercyjne i mieszkaniowe oraz wykonuje duże przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Firma prowadzi działalność w wielu krajach europejskich (m.in. Szwecji, Wielkiej Brytanii, Danii, Finlandii, Norwegii, Polsce, Czechach, Estonii) oraz na kilku kontynentach, w tym m.in. w USA i Argentynie. Firma działa w czterech branżach: inżynieria, budownictwo mieszkaniowe, budownictwo komercyjne, rozwój infrastruktury. Skanska jest jedną z czołowych firm deweloperskich w krajach skandynawskich. Od podstaw zajmuje się wykupem gruntów, projektowaniem i nadzorowaniem do momentu ostatecznej finalizacji inwestycji. Przy inwestycjach komercyjnych, firma inicjuje projekty i rozwija je, opracowuje plany dzierżawy, aktywnie działa na rynku deweloperskim skupując i odsprzedając aktywa komercyjne, tj. głównie nieruchomości z przeznaczeniem na powierzchnie biurowe, centra handlowe oraz logistyczne w głównych miastach europejskich. Aktualnie firma zatrudnia ok. 57 000 osób na całym świecie.

3.2.4. Usługi Jeszcze w 1980 r. gospodarkę Danii bazowała głównie na rolnictwie. Obecnie rolnictwo wytwarza tylko 3,7% wartości dodanej, przemysł 17,5% a sektor usług prawie 80%. Istotną rolę odgrywa tu sektor publiczny, w którym zatrudniona jest niemal połowa osób zatrudnionych w usługach. Administracja państwowa, gminy i regiony są głównymi pracodawcami w rozbudowanym sektorze opieki socjalnej, lecznictwie, szkolnictwie i administracji publicznej. Jednak dużą rolę odgrywają też firmy prywatne. Znaczna część działalności największej duńskiej firmy, koncernu A.P.Møller związana jest z usługami, transportem (Mærsk - największa kontenerowa firma świata) czy handlem (Dansk Supermarked). W Danii znajduje się także największa w Europie firma zajmująca się sprzątaniem – ISS International Service Systems, której pracownicy są obecni niemal wszędzie, czy Sophus Berendsen, gigant na rynku usług pralniczych. Światową renomę



mają także duńskie firmy doradcze i projektanckie, jak COWI Consult, Rambøll czy Niras oraz biura architektoniczne, jak Utzon-Arkitekter, czy Henning Arsen Architects A/S. Dania z pomocą oficjalnego programu rządowego „Invest in Denmark” stawia zdecydowanie na dalszy rozwój usług, w tym na lokalizację w tym kraju centrów logistyczno-dystrybucyjnych, rozwój usług software’owych oraz kompleksowe świadczenie usług, tzw. „Shared Service Centers”.

3.3. Inwestycje zagraniczne Według The Economist Intelligence Unit Dania ma najlepsze w świecie warunki do prowadzenia biznesu na lata 2008-2012. W Danii jest też najlepsza w świecie infrastrukura IT.

Zgodnie z opublikowanym przez The Economist Peace Index, Dania zajmuje 2 miejsce (po Islandii) w rankingu najbardziej spokojnych krajów do życia, wyprzedzając Norwegię, Nową Zelandię i Japonię oraz 135 pozostałych krajów ujetych w tym rankingu.

Wśród zalet Danii jako kraju atrakcyjnego dla inwestorów wymienia się:

stabilność polityczną, ekonomiczną i legislacyjną,

utrzymującą się nadwyżkę w bilansie handlowym i płatniczym,

bardzo dobry stan finansów publicznych,

łatwy dostęp do dużych potencjalnych rynków zbytu (kraje skandynawskie, kraje

regionu Morza Bałtyckiego, Polska),

łatwość zakładania przedsiębiorstw,

jeden z najwyższych w UE dochód na mieszkańca,

niską stopę inflacji,

stosunkowo niski poziom podatku CIT – 25%,

wysoko wykwalifikowaną i mobilną siłę roboczą,

wysoką wydajność pracy,

wysoki poziom innowacyjności, wzornictwa i solidność w produkcji,

znakomicie rozwiniętą infrastrukturę.

Promocją Danii jako kraju inwestowania zajmuje się agencja rządowa ”Invest in Denmark”, usytuowana w strukturze Ministerstwa Spraw Zagranicznych (www.investindenmark.com). Według danych tej agencji, przyciągnęła ona w 2012 r. 57 firmy zagraniczne zainteresowane inwestowaniem w Danii, głównie z sektora czystych technologii, nauk biologicznych oraz ICT.

Jedyną strefą wolnego handlu w Danii jest Port Kopenhaga-Malmö (Copenhagen Malmö Port), używany głównie do bezcłowego składowania towarów importowanych przeznaczonych do dystrybucji lub będących w tranzycie. Dopuszcza się przepakowywanie składowanych tam towarów.

Do największych inwestorów zagranicznych w Danii należą: Szwecja, której inwestycje stanowią 25% wszystkich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Danii, następnie Luksemburg (18%), Holandia (10%) i Wielka Brytania (8,5%), USA (7%) i Norwegia



(6,5%). Najwięcej inwestycji zagranicznych jest lokowanych w sektorze usług dla przedsiębiorstw – 32%, usług finansowych – 15%, w hotelarstwie i handlu – 15% oraz w sektorze wytwórczym – 14%. Natomiast bezpośrednie inwestycje Danii za granicą lokowane są głównie w krajach członkowskich UE – 76%, m.in. w Wielkiej Brytanii, Norwegii, Szwecji, RFN. Duńczycy inwestują głównie w sektorze usług finansowych i handlowych – 34%, w produkcji przemysłowej – 26% oraz hotelarstwie i handlu – 10%.

Wśród poważnych firm światowych, które poczyniły duże inwestycje w Danii są: Microsoft, IBM, Compaq, Hewlett-Packard, Intel, Motorola, Texaco, 3M, Pfizer, Merck, Eli Lilly, Ericsson, APV, Bayer i Q8 Oil.

3.4. Samorząd gospodarczy w Danii Samorząd gospodarczy ma w Danii bardzo silną pozycję. Należy do niego większość duńskich firm pomimo, że przynależność jest dobrowolna. Duńskie organizacje samorządu gospodarczego są bardzo aktywne w życiu politycznym Danii, zwłaszcza przy opracowywaniu nowych ustaw i innych regulacji prawnych związanych z działalnością gospodarczą i ocenie polityki gospodarczej rządu. Organizacje te reprezentują duńskie środowisko gospodarcze w negocjacjach ze związkami zawodowymi w sprawach umów zbiorowych oraz na forum międzynarodowym, w tym w Unii Europejskiej i OECD, a także opracowują szereg publikacji dla swoich członków i świadczą im szeroką gamę usług.

Organizacje samorządu gospodarczego w Danii nie otrzymują dotacji rządowych na swą działalność statutową, a źródłem ich finansowania są składki członkowskie. Konfederacja Pracodawców Duńskich (DA) (www.da.dk)

Główna organizacja duńskich pracodawców, utworzona w 1896 r., zrzeszająca 14 organizacji pracodawców prywatnych z sektorów: przemysłu, handlu, transportu, budownictwa i usług (ponad 28 tys. firm prywatnych). Do głównych zadań Konfederacji należą koordynacja i pomoc w wypracowaniu wspólnego stanowiska przedsiębiorców w negocjacjach umów zbiorowych, reprezentowanie interesów pracodawców na forum politycznym i zapewnienie przedsiębiorcom takich warunków działania, które wzmacniałyby ich zdolność konkurencyjną na otwartym europejskim rynku. DA reprezentuje środowisko przedsiębiorców na forum parlamentu, w kontaktach z rządem i lokalną administracją oraz organizacjami pracobiorców. DA ma także swoje biuro w Brukseli, którego celem jest prowadzenie lobbingu w interesie swoich członków oraz śledzenie zgłaszanych propozycji i podejmowanych działań w zakresie rynku pracy przez Komisję Europejską, Radę Europy i Międzynarodową Organizację Pracy.

Konfederacja Przemysłu Duńskiego – Dansk Industri (DI) (www.di.dk)

Największa organizacja duńskiego samorządu gospodarczego – członek DA. Powstała w 1992 r. z połączenia Federacji Duńskiego Przemysłu z Radą Przemysłu, do których w 2008 r. dołączyła Federacja Handlu, Transportu i Usług. Konfederacja składa się z 8 wspólnot branżowych i 96 branżowych stowarzyszeń pracodawców, do których należy ponad 10 tys. firm. Członkostwo w Konfederacji daje również automatycznie członkostwo w 18 regionalnych organizacjach, obejmujących obszar całego kraju. Konfederacja świadczy swoim członkom szereg usług konsultingowych w zakresie prawa pracy, ochrony środowiska, oszczędności energii, wzrostu produktywności, nowoczesnych technik produkcji i zarządzania oraz dostarcza informacje marketingowe i statystyczne. DI jest członkiem Europejskiej Konfederacji Pracodawców Przemysłu



(UNICE), Międzynarodowej Izby Handlu Zagranicznego (ICC) oraz reprezentuje Danię w Doradczym Komitecie ds. Handlu i Przemysłu OECD (BIAC). Duńska Izba Handlowa (www.danskerhverv.dk)

Duńska Izba Handlowa powstała 1 stycznia 2007 roku w wyniku połączenia organizacji pracodawców sektora handlu i usług z dawną izbą handlową. Jest to organizacja zawodowa i zarazem federacja pracodawców reprezentująca około 17 tys. przedsiębiorstw i 100 organizacji branżowych z dziedziny handlu, doradztwa, transportu i usług. Zamierzeniem Izby jest zostać uznanym wiodącym politycznym reprezentantem i doradcą duńskich przedsiębiorstw, a jej misją jest uczynić atrakcyjnym prowadzenie działalności gospodarczej i dbałość o interesy przedsiębiorstw w sprawach m.in. prawa pracy i ustawodawstwa. Duńska Izba Handlowa oferuje swoim członkom fachowe doradztwo marketingowe, pomagając im rozwiązywać problemy i jest częścią międzynarodowej sieci izb handlowych, a jej głębokie transgraniczne zaangażowanie sprawia, że jest ona w stanie również doradzać przedsiębiorstwom w sprawach wybiegających poza granice Danii. Duńska Izba Handlowa posiada biura w większych miastach na terenie całego kraju oraz w Brukseli. Prowadzi ona współpracę z organizacjami zawodowymi z innych państw i jest reprezentowana w Eurocommerce, Eurochambers oraz w European Business Services Round Table. Izba jest w stałym kontakcie z rządem duńskim i Komisją Europejską w zakresie warunków prowadzenia działalności gospodarczej w kraju, jak i poza jego granicami.

Duńska Rada Rzemiosła (www.hvr.dk)

Jest główną organizacją małych i średnich firm. Została założona w 1897 roku jako federacja cechów i organizacji rzemieślniczych, a od 1910 r. zajmuje się wyłącznie reprezentowaniem małych i średnich firm. Duńska Rada Rzemiosła zrzesza ponad 20 tys. Firm, w większości poprzez którąś z 30 organizacji branżowych lub 65 organizacji terytorialnych. Jej zadaniem jest ochrona warunków działania małych i średnich firm, których interesy Rada reprezentuje w licznych komitetach, radach i zespołach ekspertów zajmujących się sprawami polityki przemysłowej i handlowej, w tym wspierania eksportu, ochrony środowiska i oszczędności energii, budownictwa oraz szkolenia zawodowego. Rada reprezentuje Danię w Europejskim Stowarzyszeniu Rzemiosła i Handlu (UEAPME).

Duńska Rada Rolnictwa (www.lf.dk) Rada jest zrzeszeniem reprezentującym główne organizacje rolnicze i dbającym o ich interesy. Jest centralnym forum, na którym przygotowuje się, dyskutuje i koordynuje główne aspekty krajowej i zagranicznej polityki rolnej. Rada powstała w wyniku połączenia pięciu organizacji: Danish Agriculture, the Danish Bacon and Meat Council, the Danish Agricultural Council, the Danish Dairy Board and Danish Pig Production.

3.5. Ważniejsze imprezy targowe w Danii W Danii znajdują się cztery centra wystawienniczo-targowe, które organizują imprezy o charakterze międzynarodowym. Są to Bella Center A/S w Kopenhadze, Odense Congress Center na Fionii oraz MesseCenter w Herning i Fredericia Messecenter na półwyspie Jutlandzkim. Kalendarze targów i wystaw dostępne są w internecie pod adresami: www.bellacenter.dk, www.messecenter.dk, www.occ.dk i www.messec.dk. Pełny wykaz targów duńskich znajduje się na stronie www.xpo.dk. Informacje o targach branżowych można znaleźć na stronie www.fagmesser.dk. Duńskie targi mają na ogół



charakter regionalny, a firmy zagraniczne są na nich reprezentowane przez swoich duńskich dystrybutorów. Wizyty na targach są dobrą okazją do nawiązania bezpośrednich kontaktów z duńskimi dystrybutorami.

Poniżej krótka charakterystyka kilku imprez, które ze względu na swój charakter oraz strukturę polsko-duńskiej wymiany handlowej mogą się cieszyć zainteresowaniem polskich przedsiębiorców. AGROMEK – międzynarodowe targi maszyn rolniczych do uprawy roli, hodowli bydła i trzody chlewnej oraz wyposażenia gospodarstw rolniczych (International Trade Fair for Agricultural Machinery, Cattle and Pigs), organizowane są co dwa lata, zwykle pod koniec roku kalendarzowego ( listopad-grudzień ). Agromek jest największą wystawą organizowaną przez Messecenter w Herning i jedną z największych w całej Danii. Regularnie odwiedza ją ok. 40 tysięcy osób, z czego 13% stanowią goście zagraniczni. Biorą w niej udział również firmy polskie od lat współpracujące z duńskimi dystrybutorami maszyn rolniczych (Praestbro Maskiner, czy Grene A/S) jak również znanymi producentami, którzy część swojej produkcji realizują w naszym kraju (Kongskilde Industries A/S i Brdr. Holst Sorensen A/S) www.agromek.dk. FOODEXPO – międzynarodowe targi produkcji i dystrybucji żywności Oprócz produktów żywnościowych reprezentowane są na nich wszystkie gałęzie przemysłu spożywczego ( maszyny i oprzyrządowanie do produkcji żywności ), wyposażenie restauracji, barów, hoteli, stołówek i zakładów gastronomicznych oraz firm cateringowych.

Targi te, odbywające się w Herning na Jutlandii co 2 lata, cieszą się niezmiennie dużym zainteresowaniem wystawców i odwiedzających. Zwykle ponad 300 wystawców z 15 krajów zajmuje powierzchnię wystawową w pięciu - siedmiu halach. W ciągu czerech dni trwania targów odwiedza je ponad 25.000 osób.

Copenhagen Food Fair –skandynawskie targi artykułów żywnościowych organizowane są co 2 lata w kompleksie wystawienniczym Bella Center w Kopenhadze, w latach, w których nie odbywają się targi FOODEXPO w Herning. Oprócz produktów żywnościowych reprezentowane są na nich wszystkie gałęzie przemysłu spożywczego (maszyny i oprzyrządowanie do produkcji żywności), wyposażenie restauracji, barów, hoteli, stołówek i zakładów gastronomicznych oraz firm cateringowych.

Targi te przyciągają wielu wystawców i odwiedzających. Zwykle ok. 400 wystawców z ponad 30 krajów zajmuje powierzchnię wystawową ponad 14.000 metrów kwadratowych. W ciągu czerech dni trwania targów odwiedza je około 35.000 osób. Kopenhaskie międzynarodowe targi odzieżowe połączone z targami obuwia i wyrobów skórzanych (Copenhagen International Fashion Fair).

Impreza ta odbywa się dwa razy w roku zazwyczaj w lutym i sierpniu. Jej głównym organizatorem jest Federacja Duńskiego Przemysłu Tekstylnego i Odzieżowego (www. www.dmogt.dk). Uczestniczy w niej ponad 1000 wystawców, a odwiedza ok. 35 tysięcy osób z wielu krajów. www.ciff.dk FORMLAND – targi sztuki użytkowej, upominków, wzornictwa i wyposażenia wnętrz w Herning odbywają się dwa razy w roku, w lutym i sierpniu. Targi te są imprezą zamkniętą dla wystawców i kontrahentów profesjonalnych prowadzących działalność gospodarczą. Uczestniczy w nich ponad 700 wystawców z 45 krajów, a odwiedza ok. 20 tys. gości. www.formlandupgraded.dk/.

Skandynawskie Targi Przemysłowe HI - targi przemysłowe HI organizowane są raz na dwa lata w centrum wystawienniczym w centrum targowo-wystawienniczym Herning na



Półwyspie Jutlandzkim. Są to największe skandynawskie targi przemysłowe. Gromadzą firmy z następujących sektorów: automatyka przemysłowa, elektronika i robotyzacja, przemysł opakowaniowy i transport wewnętrzny oraz urządzenia przemysłowe, narzędzia i komponenty do produkcji przemysłowej. Zwykle bierze w nich udział ponad 600 wystawców z 40 państw. www.hi-industri.dk Wakacje dla wszystkich (Ferie for Alle – Targi turystyczne). Odbywają się corocznie w centrum targowo-wystawienniczym Herning na Półwyspie Jutlandzkim. Powierzchnia wystawowa 62.000 m2 Bierze w nich udział ponad 700 wystawców z ponad dwudziestu krajów. Impreza jest podzielona na następujące bloki tematyczne: turystyka zagraniczna, krajowa, campingowa, golf, zdrowie i wypoczynek. Targi te są imprezą rozwijającą się bardzo dynamicznie i przyciągają ponad 50 tysięcy zwiedzających. www.ferie-for-alle.dk Targi turystyczne (Ferie & Fritid i Bella) odbywają się w Kopenhadze zazwyczaj w styczniu. W targach tych uczestniczy rokrocznie ponad 500 wystawców z 40 krajów, a odwiedza je około 30 tys. gości z Danii i zagranicy. Impreza ta może być atrakcyjna dla polskich firm i przedsiębiorców turystycznych w ich działalności marketingowej na terenie Skandynawii. www.ferieibella.dk 4. POLSKO-DUŃSKIE STOSUNKI GOSPODARCZE 4.1. Wymiana handlowa W aspekcie gospodarczym, w 2012 r. Dania pozostawała ważnym inwestorem zagranicznym w Polsce, zaś Polska w dalszym ciągu pięła się w górę w hierarchii partnerów handlowych Danii, co stopniowo przebija się do świadomości duńskiej opinii publicznej, mediów i polityków, choć często niestety z wieloma problemami (za przykład mogą posłużyć polskie artykuły spożywcze, które nie bez bólu torują sobie drogę na duńskie półki sklepowe).

Polska tradycyjnie utrzymała nadwyżkę w wymianie handlowej w wysokości ok. 662 mln EUR, generowaną nie tylko przez polskie, ale i duńskie firmy ulokowane w Polsce. Prawdziwym wyzwaniem w naszych relacjach gospodarczych jest z jednej strony zdolność obu stron do otwarcia się na projekty bardziej innowacyjne niż nieskomplikowany montaż duńskich produktów przez tańszą siłę roboczą w Polsce, a także zaakceptowanie obecności polskich produktów i pracowników w Danii, co w czasach kryzysu pozostaje kwestią wysoce drażliwą. Wyzwania stojące przed gospodarką duńską przekładają się na relacje handlowe z Polską, szczególnie jest to widoczne w poziomie wymiany handlowej. Szczęśliwie dla Polski, lepiej radzi sobie eksport, który wg. danych wstępnych w 2012 r. był niewiele mniejszy od tego w 2011 r., podczas gdy import z Danii spadł o ponad 12% i wrócił do wielkości sprzed kryzysu. Obniżona konkurencyjność gospodarki duńskiej sprzyjała również relokowaniu produkcji i outsourcingowi usług, a nieraz i przenoszeniu całych firm do Polski. Pozytywnie należy odnotować stopniową zmianę charakteru duńskich inwestycji w Polsce, które obecnie w 31% dotyczą pośrednictwa finansowego, 27% wytwórstwa, 19% transportu i handlu i 7% usług komunalnych.

Dania, relatywnie do swego potencjału gospodarczego, jest znaczącym inwestorem zagranicznym w Polsce. Skumulowana wartość duńskich inwestycji przekroczyła w 2011



r. 4,9 mld PLN2. Tego samego roku duńscy przedsiębiorcy zainwestowali w Polsce 790 mln PLN, tj. o 4% więcej aniżeli w 2010 r., co stanowi 2,98% całości kapitału zagranicznego w Polsce3.

Szacuje się, że na rynku polskim działalność prowadzi 857 duńskich firm. Wśród największych inwestorów Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ) odnotowuje 58 spółki (zob. zał. nr 6). Główne obszary inwestycji dotyczą sektora finansowego, usług biznesowych, handlu (hurtowego i detalicznego), w drugiej kolejności sektora spożywczego, alkoholu i papierosów; budowy maszyn i usług komunalnych. Około 37% inwestycji związanych jest z pośrednictwem finansowym, 20% z produkcją (żywności, papierosów i napojów w tym alkoholu – 6%, metali i maszyn – 6%), 19% z handlem i transportem, 14% stanowią usługi biznesowe. Według raportu Amerykańskiej Izby Handlowej „Business Barometr 2012”, największym problemem dla amerykańskich inwestorów w Danii jest wysoki koszt prowadzenia działalności gospodarczej w tym kraju. Z tego powodu aż 84% członków tej Izby rozważa przeniesienie swoich inwestycji oraz utworzenie miejsc pracy w innych krajach.

Powyższa diagnoza dotyczy również polskich firm, które nie decydują się na masowe inwestowanie w Danii. Uwarunkowania rynku duńskiego stymulują odwrotny kierunek inwestycyjny: to firmy duńskie znajdują w Polsce tańszych pracowników korzystając jednocześnie z przywilejów dużego rynku wewnętrznego. Duńscy inwestorzy z łatwością są w stanie rekrutować wykształconych pracowników w specjalnościach uważanych w Danii za deficytowe, a niemal bezpośrednie sąsiedztwo naszych krajów i rosnąca liczba połączeń lotniczych powoduje, iż czas dotarcia do firmy w Polsce może być zbliżony do przelotu z Kopenhagi np. do miejscowości Aalborg położonej na półwyspie jutlandzkim.

Tabela: 30 największych eksporterów

Nazwa przedsiębiorstwa 1 Animex Sp. z o.o. 16 Hempel Manufacturing Sp. z o.o. 2 Crist Sp. z o.o. 17 Iryd Sp. z o.o. 3 Electrolux Poland Sp. z o.o. 18 KGHM Polska Miedź S.A. 4 Elstar Oils spółka akcyjna 19 KK-Electronic Sp. z o.o. 5 Farm Equipment International Sp. z

o.o. 20

Oticon Polska Production Sp. z o.o. 6 Hjort Knudsen Polen Sp. z o.o. 21 Polski Koncern Naftowy Orlen S.A. 7 Philips lighting Poland S.A. 22 Press-Glas S.A. 8 Arcelormittal Poland S.A. 23 Royal Greenland Seafood Sp. z o.o. 9 Borg Automotive Sp. z o.o. 24 Sauer - Danfoss Sp. z o.o. 10 Can-Pack S.A. 25 Sondex Poland Sp. z o.o. 11 Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. 26 Stocznia Remontowa Nauta S.A. 12 Danfoss Sp. z o.o. 27 Swedwood Poland Sp. z o.o. 13 Dovista Polska Holding Sp. z o.o. 28 Volkswagen Poznań Sp. z o.o. 14 Espersen Polska Sp. z o.o. 29 Zakłady Azotowe Anwil S.A. 15 Fiat Auto Poland S.A. 30 Zakłady Mięsne Nove Sp. z o.o.

2 Więcej zob. aneks, zał. nr 7. 3 GUS.



Tabela: 30 największych importerów

Nazwa przedsiębiorstwa 1 Aanimex Sp. z o.o. 16 Lm Glasfiber Poland Sp. z o.o. 2 Cemat-Silicon S.A. 17 Logstor Holding Sp. z o.o. 3 Crist Sp. z o.o. 18 Lundbeck Poland Sp. z o.o. 4 Jysk Sp. z o.o. 19 NB Polska Spółka Sp. z o.o. 5 Mmarkisol International ltd. Sp. z

o.o. 20

Oticon Polska Production Sp. z o.o. 6 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. 21 Pandora Jewelry Cee Sp. z o.o. 7 Ship-Service S.A. 22 NIK-POL Sp. z o.o. 8 Sokołów S.A. 23 Royal Greenland Seafood Sp. z o.o. 9 Arla Foods S.A. 24 Sauer Danfoss Sp. z o.o. 10 Chr. Hansen Poland Sp. z o.o. 25 Siemens Sp. z o.o. 11 Danfoss Sp. z o.o. 26 Stocznia Remontowa Nauta S.A. 12 Dovista Polska Holding Sp. z o.o. 27 Vestas-Poland Sp. z o.o. 13 Espersen Polska Sp. z o.o. 28 Zakłady Mięsne Olewnik-Bis Sp. z o.o. 14 Grupa Lotos S.A. 29 Zakłady Mięsne Carnis Sp. jawna 15 Kk-Electronic Polska Sp. z o.o. 30 Zakłady Mięsne Nove Sp. z o.o.

Tabela: Wymiana handlowa z Danią w 2012 r.

2012r. [mln EUR] 2011r. [mln EUR] Dynamika 2012 [%]

Eksport Import Obroty Saldo Eksport Import Obroty Saldo Eksport Import Obroty

2 402,716 1 740,072 4 142,788 662,645 2 516,817 1 989,417 4 506,234 527,401 95,466 87,466 91,935

Wykres: Wymiana handlowa Polski z Danią w mln EUR



Zobowiązania Danii z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec roku w mln EUR

Na podstawie danych PAIiIZ, na liście największych duńskich inwestorów zagranicznych za 2012 rok znajduje się 58 firm duńskich (wg. kraju zarejestrowania), które podjęły działalność gospodarczą na polskim rynku przy zaangażowaniu środków własnych o wartości przynajmniej 1 mln EUR4 (wszystkie wspomniane firmy zostały wymienione w zał. nr 6).

Regionem, w którym obserwujemy największą aktywność firm duńskich oraz ich liczebność jest woj. mazowieckie (z zainwestowanymi 2,1 mld PLN), woj. zachodniopomorskie (761 mln PLN), woj. pomorskie (571,2 mln PLN), woj. wielkopolskie (455,8 mln PLN) i woj. lubuskie (306,4 mln PLN)5.

Ze względu na bliskość geograficzną, inwestorzy duńscy kontaktujący się z WPHI w Kopenhadze najczęściej przekazują zapytania dotyczące lokalizacji przyszłej działalności w Polsce na terenie Szczecina lub okolic. W efekcie, to właśnie woj. zachodniopomorskie (poprzez swoje COIE) oraz miasto Szczecin najchętniej angażują się we współorganizację imprez z WPHI na terenie Danii.

Napływ kapitału z Danii do Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec roku w mln EUR

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dania 195,2 491,3 187,1 513,9 199,9 227,3 220,0 151,0

Polskie inwestycje w Danii ograniczają się do trzech dużych przedsięwzięć. Amica Wronki w 2001 r. kupiła duńskiego producenta AGD – firmę GRAM Domestic A/S. W maju 2008 r. PGNiG SA utworzyło swój oddział w Danii, w związku z przygotowaniami do prowadzenia prac poszukiwawczych ropy i gazu. Koncesja dotyczy poszukiwań ropy i

4 PAIiIZ, więcej zob. www.paiz.gov.pl/publikacje/inwestorzy_zagraniczni_w_polsce. 5 Więcej nt. zob. zał. nr 6.



gazu w południowej części Jutlandii, w pobliżu granicy z Niemcami. PGNiG SA ma 80% udziałów, a 20% należy do państwowej firmy Danish North Sea Fund. W 2010 r. grupa informatyczna Asseco Poland zakupiła pakiet większościowy duńskiej firmy IT Practice, specjalizującej się w budowie aplikacji oraz kompletnych rozwiązań informatycznych, a także w usługach z zakresu integracji systemów, optymalizacji architektury i infrastruktury informatycznej dla firm z sektora bankowo-finansowego oraz biotechnologicznego. Wartość transakcji wyniosła 10 mln EUR.

4.2. Warunki dostępu do rynku dla polskich towarów i usług Rok 2012 był okresem wzmożonej aktywności duńskiej administracji skarbowej oraz inspekcji pracy w zakresie kontroli polskich przedsiębiorstw delegujących pracowników do pracy w Danii. Delegowanie pracowników w celu realizacji zleceń na terenie Danii było dotychczas najprostszą i najczęściej wybieraną formą funkcjonowania polskich przedsiębiorstw na rynku duńskim. Za wyborem tego typu działalności przemawiała głównie uproszczona procedura rejestracji oraz rozliczanie podatku dochodowego w Polsce. Niestety, wraz z rosnącą presją ze strony duńskiej administracji mającą na celu ograniczenie do minimum ilości przedsiębiorstw zagranicznych nie plącących podatku dochodowego w Danii, możliwość delegowania pracowników przez polskie firmy działające na zasadzie podwykonawstwa w stosunku do duńskich firm, została ograniczona do minimum. Dotychczasowa możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez polskie firmy została ograniczona m.in wskutek wejścia w życie nowej ustawy L921 z dnia 18 września 2012 r. wprowadzającej pojęcie podatku od wynajmowanej siły roboczej. Polskie firmy delegujące czasowo swoich pracowników do wykonywania zleceń w Danii, muszą stawić czoła regulacjom, według których należne im wynagrodzenie za wykonaną usługę jest pomniejszane przez duńskich zleceniodawców o 35,6% wartości zlecenia netto z tytułu podatku od wynajmowanej zagranicznej siły roboczej. Tego typu zjawisko jest powszechne w stosunku do zagranicznych firm podwykonawczych w branży budowlanej, rolniczej, leśnej i ogrodniczej. W przypadku zawierania umów o podwykonawstwo przez polskie firmy usługowe, których zakres działalności jest zbliżony do zakresu działalności duńskiego zleceniodawcy istnieje obowiązek ponoszenia przez polskie firmy ww. podatku. Przedmiotowe regulacje podatkowe skutkują ograniczeniem opłacalności realizacji większych projektów budowlanych w Danii, w których polskie firmy mogłyby działać jako podwykonawcy. Niezależnie od w/w ograniczeń, polskie firmy nadal musiały stawiać czoła administracyjnym ograniczeniom wprowadzonym przez Danię w celu ochrony rynku wewnętrznego. Część polskich firm zdecydowała się na złożenie formalnej skargi do systemu Solvit oraz polskiego MSZ.

Obecny rząd pani premier Helle Thorning Schmidt, utworzony przez partię Socjaldemokratyczną, wspieraną przez mniejsze partie lewicowe i środowiska związkowe, nie ukrywa swojej niechęci wobec „dumpingu socjalnego” ze strony firm wschodnioeuropejskich, stwarzających rzekomo nieuczciwą konkurencję dla duńskich firm z sektora budowlano-montażowego. Dla polskich przedsiębiorców oznacza to również, że bez zdecydowanej reakcji ze strony polskiej administracji należy oczekiwać dalszego zaostrzania duńskiego kursu wobec polskich firm obecnych w Danii.

Pomimo korzystnego, z punktu widzenia interesów polskich firm usługowych, wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie belgijskiego rejestru Limosa, duński rejestr zagranicznych zleceniobiorców, będący dużo bardziej uciążliwą wersją rejestru Limosa,



nadal działa, dając duńskim związkom zawodowym oraz duńskiej konkurencji doskonałe narzędzie do walki z polską konkurencją.

Należy zauważyć, że w dalszym ciągu polskie firmy masowo karane są dotkliwymi karami finansowymi na poziomie 10.000 DKK w przypadku uchybienia obowiązkowi rejestracji. Dane klientów polskich firm, opublikowane na stronach RUT służą związkom zawodowym do zastraszania zleceniodawców polskich przedsiębiorstw oraz skutkują wielokrotnymi, uciążliwymi kontrolami ze strony inspekcji pracy oraz administracji skarbowej (SKAT). Upublicznianie danych adresowych kontrahentów polskich firm na terenie Danii, umożliwia duńskim związkom zawodowym wyszukiwanie polskich firm w celu zmuszania ich do przystąpienia do układów zbiorowych. W ramach zwalczania tzw. „dumpingu płacowego” ze strony przybywających z nowych krajów członkowskich UE firm usługowych, duńskie związki zawodowe starają się zmusić takie firmy do przystąpienia do układu zbiorowego określającego płace minimalne w danej branży, co w zdecydowanej większości przypadków kończy się upadłością firmy.

Wprowadzenie przez Danię rejestru RUT przełożyło się na ograniczenie działalności polskich firm usługowych na duńskim rynku, m.in. ze względu na obawy prywatnych klientów przed odpowiedzialnością finansową w sytuacji niedopełnienia - bliżej niejasnych dla przeciętnego Duńczyka - formalności przez polskiego zleceniobiorcę oraz kontrolami ze strony administracji skarbowej oraz inspekcji pracy.

W/w działania kontrolne, poza swoją podstawową funkcją, skutkują również rosnącą niechęcią ze strony duńskich przedsiębiorstw i klientów indywidualnych do korzystania z usług firm z Polski, co przekłada się na malejącą ilość zleceń dla polskich firm.

Rok 2012 był również okresem rosnącej aktywności duńskich związków zawodowych, w strukturze których wyodrębniły się specjalne komórki zajmujące się kontrolowaniem polskich firm. Pomimo słabnącego zainteresowania duńskich pracodawców i pracowników członkostwem w związkach zawodowych i organizacjach branżowych pracodawców, pozycja związków zawodowych w 2012 r. była nadal silna. Przemawiało za tym zarówno stanowisko nowego duńskiego rządu, jak również wciąż relatywnie wysokie bezrobocie w branży budowlano-montażowej.

Wobec kryzysu w branży budowlanej, związkom zawodowym udało się w ubiegłych latach przeforsować szereg nowych zapisów do układu zbiorowego dla branży budowlano-montażowej, dyskryminujących przedsiębiorstwa zagraniczne oraz wymuszających na duńskich firmach umieszczanie specjalnych klauzul umownych, dotyczących konieczności stosowania przez zagranicznego podwykonawcę zapisów układu zbiorowego. Duńskie związki zawodowe w różny sposób próbowały wymusić na polskich firmach przystąpienie do układów zbiorowych – niejednokrotnie poprzez blokady placów budowy, wpływanie na zleceniodawców zatrudniających polskie firmy, dostawców materiałów budowlanych i innych podwykonawców.

Doprowadziło to do sytuacji, w której polskie przedsiębiorstwa, nie będące stroną układów zbiorowych, w przypadku współpracy z duńską firmą związaną umową z jednym ze związków zawodowych, są zobowiązywane do przestrzegania rygorystycznych przepisów układu zbiorowego. Wobec różnic w systemach zabezpieczenia społecznego w obu krajach oraz praktyki duńskich związków zawodowych, polskie firmy chcąc spełnić kryteria układów zbiorowych są zmuszone de facto do opłacania podwójnych składek na ubezpieczenie społeczne swoich pracowników. Warto przy tym zauważyć, że układy zbiorowe nie mają charakteru powszechnie obowiązującego w Danii i tylko ok. 50% duńskich firm stosuje się do ich postanowień. Jednocześnie, pracownicy związków zawodowych mają odgórne



zalecenie wymuszania na polskich firmach przystępowania do układów zbiorowych, nawet w sytuacji spełniania przez polską firmę kryteriów określonych w układach zbiorowych.

WPHI podjęło również próbę uzyskania oficjalnego potwierdzenia ze strony urzędu zajmującego się ubezpieczeniami społecznymi w Danii, iż wymuszany przez związki zawodowe obowiązek ponoszenia przez polskie firmy podwójnych składek na ubezpieczenie społeczne - jak ATP, Pension Denmark i inne - jest sprzeczne z prawem. W świetle prawa europejskiego, polskie przedsiębiorstwa posiadające ważne poświadczenia druków A1 są zwolnione z obowiązku ponoszenia jakichkolwiek opłat na zabezpieczenie społeczne pracowników poza tymi opłacanymi w Polsce. Stanowisko polskie zostało oficjalnie potwierdzone przez właściwy merytorycznie urząd – Pensionsstyrelsen, z czym nadal jawnie nie zgadzają się duńskie związki zawodowe.

W 2012 r. administracja skarbowa SKAT w dalszym ciągu prowadziła działalność kontrolną, polegającą na doraźnej kontroli polskich firm na przejściach granicznych, stacjach paliw oraz parkingach, podczas których zobowiązywano pracowników polskich przedsiębiorstw do wypełniania formularzy zawierających pytania na temat sytuacji finansowej firmy, sposobu zarządzania, kontrahentów, wynagrodzeń, kontaktów itp. Tego typu kontrole były przeprowadzane z reguły bez udziału właścicieli polski firm. Zebrane w ten sposób dane stanowiły podstawę do wszczęcia kontroli skarbowej w stosunku do polskiego przedsiębiorstwa w późniejszym terminie. Działalność SKAT w przedmiotowym zakresie była przedmiotem skarg przedsiębiorców do Solvit oraz MSZ.

Do pozostałych czynników utrudniających prowadzenie działalności gospodarczej przez polskie przedsiębiorstwa remontowo-budowlane należy traktować w dalszym ciągu fakt braku zharmonizowania duńskich standardów dotyczących materiałów budowlanych ze standardami unijnymi. W praktyce oznacza to konieczność kupowania przez polskie przedsiębiorstwa duńskich materiałów budowlanych, co ograniczało polski eksport oraz generowało dodatkowe koszty dla polskich firm, w szczególności w kontekście odwróconego obowiązku podatkowego i możliwości odzyskiwania nadpłacownego podatku VAT przez polskie przedsiębiorstwa. Procedura autoryzacyjna przed Duńskim Urzędem Bezpieczeństwa Technicznego – Sikkerhedsstyrelsen może być potraktowana jako kolejna forma ograniczenia konkurencji na rynku usług budowlanych. Uzależnienie możliwości wykonywania niektórych robót przez firmy zagraniczne od uzyskania autoryzacji wydawanej przez Sikkerhedsstyrelsen, oznacza w praktyce, iż pewne prace, jak np. usługi elektryczne czy hydrauliczne, są poza zasięgiem polskich firm usługowych. Konieczność uzyskania uprzedniej autoryzacji oraz wysokie koszty otrzymania wymaganego certyfikatu systemu oceny jakości, skutkują najczęściej tym, iż polskie przedsiębiorstwa mają bardzo ograniczoną możliwość kompleksowej realizacji inwestycji „pod klucz”. To z kolei wymusza konieczność kooperacji z autoryzowanymi duńskimi firmami hydraulicznymi czy elektrycznymi, które za firmowanie prac instalacyjnych zrealizowanych przez polskie przedsiębiorstwa pobierają wysokie opłaty.

W stosunku do polskich firm zainteresowanych eksportem, największy problem dla potencjalnych polskich eksporterów stanowi wysoki stopień monopolizacji poszczególnych branż, w szczególności branży spożywczej. W sektorze handlu detalicznego w Danii, działają dwie dominujące na rynku firmy handlowe – Coop Danmark (do którego należą takie sklepy jak Fakta, Fakta Quick, Irma, Irma City, Brugsen, Dagli' Brugsen, Lokal Brugsen, Kvickly, i Kvickly Xtra) oraz Dansk Supermarked (do którego należą Bilka, Føtex, Netto i Døgn Netto).



W przypadku możliwości sprzedaży hurtowej owoców i warzyw do Danii, polscy eksporterzy powinni nawiązać współpracę z dwoma głównymi podmiotami - Gasa Nord Grønt A.m.b.a oraz Gasa Odense Frukt-Grønt A.m.b.a. – stowarzyszeniami spółdzielczymi, które zaopatrują w warzywa i owoce główne sieci supermarketów oraz hurtowników.

Ze względu na funkcjonowanie licznych nieformalnych powiązań pomiędzy producentami, hurtownikami i detalistami oraz duży stopień monopolizacji produkcji wielu towarów – duński rynek jest w praktyce trudno dostępny dla polskich produktów. Duża część duńskich przedsiębiorców preferuje importowanie towarów za pośrednictwem agentów i dystrybutorów, istniejących na rynku od wielu lat i cieszących się dużym zaufaniem lokalnych przedsiębiorców. W praktyce zawieranie nowych kontraktów biznesowych oraz promocja towarów odbywa się z reguły poprzez agentów handlowych.

Polskie przedsiębiorstwa, które nie chcą angażować dużych środków finansowych na wstępnym etapie postępowania przetargowego, mają relatywnie niewielkie szanse na sukces. Duńskie przetargi, w których w zdecydowanej większości materiały powinny być tłumaczone na język duński, wiążą się dla polskich przedsiębiorców ze zbyt dużymi nakładami finansowymi na tłumaczenia niezbędnej dokumentacji. Ze względu na obowiązek tłumaczenia materiałów przetargowych oraz wymóg komunikacji w tym języku na placu budowy, polskie firmy odstępują od złożenia ofert, zadowalając się podwykonawstwem przy realizacji poszczególnych projektów.

W 2012 r. WPHI kontynuował współpracę z kilkoma kopenhaskimi kancelariami prawnymi, które oferowały polskim firmom pomoc prawną w zakresie windykacji należności od nierzetelnych duńskich dłużników. W/w kancelarie oferują polskim podmiotom uzgodnione, preferencyjne stawki godzinowe wynagrodzenia, co sprawia, że coraz więcej polskich przedsiębiorców stać jest na profesjonalne dochodzenie swoich wierzytelności. W dalszym ciągu jednak duży problemem stanowi kwestia sprawnego odzyskiwania należności. Biorąc pod uwagę relatywnie wysokie koszty zastępstwa procesowego w Danii (od 1500 do 2500 DKK/godzinę) oraz fakt, iż w Danii nie stosuje się Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, europejskiego nakazu zapłaty ani europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, wiele polskich firm w ogóle odstępuje od dochodzenia swoich roszczeń.

4.3. Perspektywy dalszego rozwoju Pomimo przedstawionych powyżej problemów i wyzwań, przed którymi stają polskie przedsiębiorstwa w Danii oraz ewidentnie niesprzyjającej atmosfery politycznej dla aktywności zagranicznych przedsiębiorstw usługowych, Dania nadal powinna być postrzegana jako kraj interesujący z punktu widzenia polskiego biznesu.

Na podstawie analiz WPHI można wnioskować, że nowe uregulowania podatkowe ograniczą do minimum działalność polskich firm usługowych świadczących usługi jako podwykonawcy dla duńskich firm. Duża część podmiotów tego typu opuści rynek duński lub zmuszona będzie, w sytuacji braku zleceń w Polsce, do zarejestrowania działalności w Danii, z czym będą się wiązały wymierne straty finansowe dla polskiego budżetu w postaci utraty płatnika podatku dochodowego i VAT. W naszej opinii, pozostawienie kwestii podatku od wynajmowanej siły roboczej bez odzewu z polskiej strony, będzie skutkowało wymiernym osłabieniem wartości eksportu usług do Danii.



Niezależnie od powyższego, polscy przedsiębiorcy bez większych przeszkód podatkowych, mogą świadczyć usługi dla osób prywatnych i podmiotów, których przedmiot działalności znacznie odbiega od głównego profilu działalności zleceniodawcy.

Z punktu widzenia polskiego biznesu, interesująca wydawać się może perspektywa realizacji przez Danię kilku dużych projektów inwestycyjnych, zarówno tych planowanych przez Danię od wielu lat, jak i nowych, deklarowanych przez duński rząd w ramach programu ożywienia wzrostu gospodarczego kraju. Jednym z ostatnich rządowych projektów jest pomysł przeznaczenia 28 mld DKK na rozwój duńskiej sieci kolejowej oraz zakupu nowego taboru kolejowego umożliwiającego ograniczenie czasu przejazdu pomiędzy głównymi miastami Danii do jednej godziny.

Jednakże zdecydowanie największą projektowaną inwestycją infrastrukturalną w Danii jest budowa podmorskiego połączenia tunelowego pomiędzy Danią i Niemcami – Femern, którego szacunkowy koszt przekroczy 5,5 mld euro w latach 2014-2021. Zaplanowana na przełom 2013-2014 r. kluczowa faza wyboru wykonawców dla tej inwestycji powinna być okresem wzmożonej działalności zainteresowanych firm inżynieryjnych i budowlanych z Polski.

Polskie konsorcja i indywidualne przedsiębiorstwa będą musiały zmierzyć się z ogromną konkurencją ze strony potencjalnych podwykonawców z Danii, Niemiec, Szwecji, Wlk. Brytanii, jak i krajów bałtyckich, żywotnie zainteresowanych udziałem w realizacji tej sztandarowej dla północnej Europy inwestycji. Poza międzynarodową konkurencją, przed polskimi firmami stoi również konieczność zmierzenia się ze specyficznymi wymaganiami duńskiego rynku pracy. Z oficjalnego stanowiska duńskiej administracji rządowej wynika, iż przy realizacji przedmiotowego projektu wymagane będą stawki wynagrodzeń określone w duńskich układach zbiorowych, co ze względu na wyżej opisane rozbieżności może znacznie utrudnić udział polskich firm w realizacji tego projektu.

Nieco mniej atrakcyjnie przedstawia się perspektywa dla polskich firm transportowych, działających w Danii. Wprawdzie zniesione zostały podstawowe ograniczenia wobec polskich firm świadczących usługi kabotażowe na terenie Danii, jednakże świadczenie usług transportowych taborem należącym do polskiego przedsiębiorstwa może być wykonywane w wymiarze maksymalnie 3 przewozów w ciągu 7 dni. Zgodnie z w/w przepisami, kabotaż na terenie UE może wykonywać każdy przewoźnik, który posiada licencję wspólnotową, a jego kierowca, jeśli jest obywatelem państwa trzeciego, posiada świadectwo kierowcy.

W praktyce, polskie firmy spedycyjne są coraz częściej wypierane z duńskiego rynku przez tańszą ofertę ze strony firm z Bułgarii i Rumunii. Ze względu na fakt, iż wiele polskich firm spedycyjnych działało na terenie Danii, duńskie związki zawodowe zaczęły wywierać presję na zwalczanie niedozwolonej konkurencji i dumpingu płacowego ze strony polskich firm transportowych. Efektem tego było kilka kampanii informacyjnych, ukazujących polskie firmy transportowe w negatywnym świetle, jak również wzmożona aktywność duńskiej policji, która skupiła swoją aktywność kontrolną na polskich firmach. Do WPHI w Kopenhadze wpłynęło wiele skarg na wygórowaną wysokość mandatów przyznawanych przez duńską policję polskim firmom transportowym oraz na uznaniowy sposób ustalania ich wysokości przez funkcjonariuszy. Należy również zauważyć, iż wśród nierzetelnych dłużników polskich firm w Danii zdecydowaną większość stanowią właśnie duńskie firmy spedycyjne zalegające z płatnościami za wykonane usługi.



4.4. Informacje dodatkowe z zakresu eksportu do Danii Po akcesji Polski do UE eksport towarowy do Danii odbywa się zgodnie z zasadami funkcjonowania jednolitego rynku wewnętrznego, bez barier administracyjnych (kontroli celnej, procedur kontroli weterynaryjnej, czy fitosanitarnej), co oznacza dla polskich przedsiębiorców istotne ułatwienie w wymianie handlowej i znaczne obniżenie jej kosztów.

Taryfe celne UE oraz TARIC, zawierający dodatkowo informacje o kontyngentach, zawieszeniach ceł i środkach ochronnych, znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl. Krajowe przepisy celne, tj. ustawa Prawo celne i przepisy wykonawcze do ustawy są opublikowane na stronie Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl.

Akcesja do UE oznacza przeniesienie kompetencji w zakresie prowadzenia polityki handlowej ze szczebla krajowego na szczebel wspólnotowy, gdzie należy to do kompetencji Komisji Europejskiej.

Środkami polityki handlowej w odniesieniu do towarów przemysłowych zarządza Ministerstwo Gospodarki, Departament Polityki Handlowej. Szczegółowe informacje na temat środków taryfowych (kontyngenty taryfowe, plafony, zawieszenia poboru ceł), pozataryfowych (nadzór obrotu, kontyngenty ilościowe, zakazy eksportu/importu) oraz środków ochronnych (antydumpingowe, antysubsydyjne, środki ochronne przed nadmiernym przywozem) znajdują się na stronie internetowej http://www.mg.gov.pl/Wspolpraca+miedzynarodowa/Handel+zagraniczny/Srodki+taryfowe Środkami polityki handlowej w odniesieniu do towarów rolno-spożywczych zarządza Agencja Rynku Rolnego. W UE dla każdego rynku towarowego obowiązują odmienne zasady handlu zagranicznego. Tak więc ustalono zróżnicowane zasady odnośnie rynków: mleka i przetworów mlecznych, zbóż, cukru, wołowiny i cielęciny, wieprzowiny, baraniny i koziny, drobiu i jaj, olejów i tłuszczów, ryżu, świeżych owoców i warzyw, bananów, przetworzonych owoców i warzyw, wina, lnu i konopi, alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego, nasion oraz towarów przetworzonych.

Wszystkie niezbędne informacje dotyczące zasad handlu zagranicznego towarami rolno-spożywczymi znajdują się na stronie internetowej www.arr.gov.pl

Należy jednak pamiętać, że aby móc eksportować firmy przetwórcze muszą uzyskać uprawnienia eksportowe. Zależy to od przestrzegania zasad bezpieczeństwa żywności i spełnienia wymogów określonych w dyrektywach UE oraz wyników kontroli przeprowadzonych przez odpowiednie służby UE. Najsurowsze są uregulowania dotyczące wyrobów przemysłu mięsnego i mleczarskiego. Wszelkie niezbędne informacje na temat wymogów eksportowych w stosunku do tych towarów oraz rodzajów dokumentów wymaganych przy wprowadzaniu tych towarów na rynek (świadectwa zdrowia, zaświadczenia i certyfikaty ) można znaleźć na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii http://www.wetgiw.gov.pl/

Kontrolę fitosanitarną roślin, produktów roślinnych i nasion przeprowadza Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, www.piorin.gov.pl.

Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i w obrocie, w tym wywożonych na eksport i importowanych z zagranicy, jak również wydawanie świadectw jakości leży w kompetencji Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, www.ijhar-s.gov.pl.



Równorzędną instytucją w Danii jest Urząd ds. Weterynarii i Żywności (The Danish Veterinary and Food Administration - http://www.foedevarestyrelsen.dk/english/Pages/default.aspx), znajdujący się w strukturze Ministerstwa Żywnosci, Rolnictwa i Rybołówstwa. Stoi on na straży wprowadzania dyrektyw unijnych w zakresie obrotu towarami spożywczymi. Od roku 2010 dzieli sie on na 2 urzędy regionalne: Urząd Zachodni z siedzibą w Aarhus, obejmujący całą Jutlandię i Urzad Wschodni z siedzibą w Ringsted, obejmujacy Zelandię, Fionię i małe wyspy, w tym Bornholm. Kontrola żywności i inspekcje weterynaryjne dokonywane są przez regionalne jednostki, które weryfikują i wydają dokumenty związane z importem artykułów pochodzenia zwierzęcego do Danii. Są one także odpowiedzialne za nadzorowanie składów i magazynów firm importujących żywność.

4.5. Certyfikacja wyrobów przemysłowych Wyroby przemysłowe sprowadzane do Danii winny być zgodne z wymogami określonymi przez przepisy UE dla poszczególnych wyrobów i usług. Dla swobodnego przepływu towarów podstawowe znaczenie ma zasada wzajemnego uznawania, oznaczająca, że towar legalnie wyprodukowany i dopuszczony do obrotu na terytorium jednego państwa członkowskiego musi być dopuszczony do obrotu na terytorium pozostałych państw. Żaden kraj członkowski nie może nakładać na produkt znajdujący się już na rynku UE dodatkowych wymagań, np. obowiązku przeprowadzenia wskazanych przez siebie badań.

Odpowiedzialność za produkt, tj. przyjęcie na etapie projektowania i produkcji całkowitej odpowiedzialności za zgodność procesu technologicznego z wymaganiami odpowiednich dyrektyw spoczywa wyłącznie na producencie. Dokumentem wystarczającym dla wprowadzenia towarów na rynek wewnętrzny UE jest deklaracja producenta. Należy jednak podkreślić, że odpowiedzialność za wadliwy wyrób, włączając w to wypłatę odszkodowań, spoczywa na producencie i dotyczy również podwykonawców w zakresie wykonanych przez nich prac. Polscy przedsiębiorcy mają więc obowiązek dostosowania się do standardów rynku unijnego.

Obowiązek ten dotyczy zarówno towarów objętych dyrektywami tzw. „starego podejścia”, charakteryzującymi się bardzo szczegółowymi przepisami technicznymi (np. wyroby przemysłu motoryzacyjnego, chemicznego, farmaceutycznego i spożywczego) jak również towarów objętych dyrektywami „nowego podejścia”, określającymi podstawowe wymagania, jakie musi spełniać produkt aby był uznany za bezpieczny i dopuszczony na rynek.

Każdy towar objęty dyrektywami „nowego podejścia” musi być oznaczony znakiem CE, potwierdzającym spełnienie wszystkich wymagań, po uprzednim przeprowadzeniu oceny zgodności z wynikiem pozytywnym. Dotyczy to produktów z takich dziedzin jak:

niskonapięciowe wyroby elektryczne,

proste zbiorniki ciśnieniowe,

zabawki,

wyroby budowlane,

kompatybilność elektromagnetyczna,

maszyny,



środki ochrony indywidualnej,

nieautomatyczne urządzenia wagowe,

aktywne implanty medyczne,

urządzenia gazowe,

sprawność energetyczna kotłów wodnych,

materiały wybuchowe do użytku cywilnego,

urządzenia medyczne,

wyposażenie używane w atmosferach potencjalnego wybuchu,

jachty i łodzie rekreacyjne,

dźwigi,

sprawność energetyczna chłodziarek i zamrażarek,

urządzenia ciśnieniowe,

wyposażenie terminali telekomunikacyjnych,

urządzenia diagnostyczne „in vitro”,

instalacje linowe do przewozu osób.

aparatura pomiarowa

opakowania i odpady opakowaniowe

Wybór procedury oceny zgodności pozostaje w gestii producenta – może ją przeprowadzić samodzielnie, lub przy udziale jednostki notyfikowanej. Polskie jednostki oceny zgodności ( laboratoria badawcze i pomiarowe, jednostki certyfikujące i jednostki kontrolujące ) uzyskały status jednostek notyfikowanych po przystąpieniu do UE.

Wykaz jednostek notyfikowanych znajduje się na stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji www.pca.gov.pl Szczegółowe informacje na ten temat można również znaleźć na stronie internetowej Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji www.pcbc.gov.pl

Obowiązek oceny, czy produkt podlega dyrektywie „nowego podejścia” ciąży na producencie. W przypadku, gdy dany produkt objęty jest jedną z tych dyrektyw , producent lub w jego imieniu importer dokonują notyfikacji wyrobu w jednej z akredytowanych przez UE jednostek certyfikujących, przy czym nie musi to być jednostka działająca w Danii. Raz uzyskany znak CE w jednym z państw unijnych obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej.

Informacje na temat norm "nowego podejścia" można znaleźć na stronie Unii Europejskiej http://europa.eu.int/comm/enterprise/newapproach oraz www.newapproach.org.

Instytucją zajmującą się w Danii sprawami certyfikacji i standaryzacji jest Duńskie Centrum Standaryzacji (Danish Standards Association) w Kopenhadze, Kollegievej 6, Charlottenlund, tel: 45 – 39966101, e-mail: [email protected]. Większość niezbędnych informacji można znaleźć na stronie internetowej www.ds.dk.



4.6. Certyfikaty ekologiczne Dania jest krajem o wysokim stopniu dbałości o środowisko, nie tylko ze strony państwa, ale również i obywateli. Są oni skłonni płacić wyższe ceny za produkty ekologiczne i ich udział w całości sprzedaży systematycznie rośnie. Istotne znaczenie ma tutaj wysoki poziom zamożności społeczeństwa duńskiego i dbałość o własne zdrowie.

W Danii coraz powszechniejsze są wymagania, by produkty będące w obrocie miały świadectwo, że ani one same, ani procesy ich wytwarzania nie są groźne dla środowiska naturalnego. Są dwa rodzaje takich "eko-certyfikatów" - europejski "kwiatek" (eco-flower) i nordycki "łabędź" (nordic swan). Nie są one obowiązkowe, ale w przypadku wielu produktów brak takiego oznakowania praktycznie zamyka drogę do tutejszego rynku. O wydanie certyfikatu występuje duński importer danego produktu i dlatego większość informacji w tej sprawie jest dostępna tylko w języku duńskim.

Europejski „kwiatek” jest systemem certyfikacyjnym, który powstał w 1992 r., aby pomagać konsumentom w wyborze towarów i usług przyjaznych dla środowiska naturalnego. Wszystkie produkty oznaczone tym znakiem są dokładnie przebadane przez niezależne organy pod kątem spełniania kryteriów ekologicznych. Systemem objęte są obecnie 23 grupy produktów, jak np. obuwie, tekstylia, materace, farby, żarówki, środki czyszczące, detergenty, środki uzdatniania gleby, wyroby papiernicze, sprzęt AGD, sprzęt elektroniczny, a w zakresie usług baza hotelowa dla turystów. Nie obejmuje on jednak produktów żywnościowych i farmaceutyków.

System ten jest administrowany przez European Eco-Labelling Board i koordynowany przez Komisję Europejską, DG Environment, E-mail: [email protected], strona internetowa www.ecolabel.dk

Certyfikat „łabędzia” został wprowadzony przez Nordycką Radę Ministrów. Zakres towarów objętych systemem jest zbliżony do „kwiatka”. Wydana licencja jest ważna przez 3 lata, po upływie których ponownie sprawdzana jest zgodność towaru z kryteriami. W ten sposób uzyskuje się pewność, że produkty lepiej służą środowisku i są ciągle ulepszane.

Na stronie internetowej duńskiego Sekretariatu ds. Certyfikatów Ekologicznych - Ecolabeling Denmark (Miljømærkesekretariatet), organizacji niezależnej od producentów i interesów finansowych, znajduje się wykaz produktów, na które są wydawane "eko-certyfikaty" wraz z tekstami w języku angielskim odpowiednich przepisów, zawierających szczegółowe wymagania dotyczące danego produktu - http://www.ecolabel.dk/da/in-english/.

O informację można też zwrócić się bezpośrednio do Sekretariatu: Miljømærkesekretariatet, Dansk Standard, Kollegievej 6 2920 Charlottenlund, Denmark, tel.: +45-72300450, fax: +45-72300451, e-mail: [email protected].

Produkty oznaczone czerwonym znakiem „Ø” można kupić w dużym wyborze nie tylko w supermarketach, ale prawie w każdym sklepie spożywczym.

Wymogi dla uzyskania tego znaku oraz wszelkie informacje zwiazane z tym tematem są dostępne na stronie internetowej Organic Denmark www.organicdenmark.dk



4.7. Bazy teleadresowe, wywiadownie gospodarcze, doradztwo finansowe, windykacja należności 4.7.1. Bazy teleadresowe W Danii istnieje kilka baz tele adresowych, umożliwiających bezpłatny dostęp do podstawowych danych firm duńskich. Glówną z nich jest centralny rejestr firm, znajdujący się na stronie internetowej www.cvr.dk. Baza zawiera dane wszystkich firm duńskich zarejestrowanych w Urzędzie ds. Przedsiębiorstw. Są tam zarejestrowane zarówno firmy mające formę osób prawnych, jak i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W bazie można dodatkowo zamówić płatne informacje na temat bilansów handlowych spółek, informacje finansowe i inne dane o statusie poszczególnych firm. CVR funkcjonuje w sieci podobnych firm z kilku krajów europejskich. Informacje na jej temat można znaleźć w Internecie pod adresem: www.ebr.org .

Odpłatną bazą teleadresową jest baza firmy Dun & Bradstreet. Informacje na jej temat znaleźć można na stronie: www.dnb.com. Wspomniana firma funkcjonuje także jako wywiadownia gospodarcza.

Inne (bezpłatne) bazy danych teleadresowych to:

www.krak.dk

www.eniro.dk

www.degulesider.dk

www.danishexporters.dk

Firma Eniro posiada biuro w Polsce: Eniro Polska Sp. Z o.o. ul.Domaniewska 41 02-672 Warszawa www.eniro.pl 4.7.2. Wywiadownie gospodarcze Informacje o kondycji finansowej firm duńskich, ich zadłużeniu oraz inne dane przydatne przy ocenie wiarygodności potencjalnego partnera duńskiego można zamówić w następujących firmach:

Coface Danmark www.coface.dk

Compnode Danmark A/S www.kompassonline.dk

Centrale Virksomhedsregister (CVR) www.cvr.dk

Dan & Bradstreet www.dnb.com/dk

Intrum Justitia A/S www.intrum.com

Experian A/S www.experian.dk

RKI Kredit Information A/S www.rki.dk

Firma DUN & BRADSTREET posiada także biuro w Polsce:



DUN & BRADSTREET , ul. Jana Olbrachta 94, 01-102 Warszawa, e-mail: [email protected], www.dnb.com.pl.

Firma Intrum Justitia również posiada biuro w Polsce: Intrum Justitia ul. Domaniewska 41 02-672 Warszawa e-mail: [email protected] 4.7.3. Doradztwo finansowe W Danii istnieje wiele renomowanych firm zajmujących się szeroko pojętym doradztwem finansowym dla firm. Ich usługi obejmują także całkowity lub częściowy outsourcing funkcji księgowo-finansowych i płacowych firm, doradztwo podatkowe, konsulting w zakresie reorganizacji firm, czy obsługę teleinformatyczną systemów finansowych.

Ważniejsze firmy doradcze to:

Amicorp Denmark A/S www.amicorp.com

Kresten Foged www.krestenfoged.dk

Visma Services A/S www.visma.dk

RSM Plus www.rsmplus.dk/

BDO ScanRevision www.bdo.dk

Deloitte & Touche www.deloitte.dk

Ernst & Young www.ey.dk

Grant Thornton www.grantthornton.dk

KPMG Denmark www.kpmg.dk

PriceWaterhouseCoopers www.pwc.dk

Horwath Revisorerne www.revisor.com Forum Advokater www.forumadvokater.dk

4.7.4. Zawieranie kontraktów i windykacja należności W prawie duńskim sprawy związane z zawieraniem kontraktów, warunkami wejścia w życie, interpretacją, a także związane z ich unieważnieniem, regulowane są przez odrębną ustawę - Prawo o kontraktach. Dania, która podobnie jak Polska jest sygnatariuszem Konwencji ONZ w sprawie Kontraktów na Międzynarodową Sprzedaż Towarów (Konwencja Wiedeńska), złożyła derogacje odnośnie rozdziału II tej Konwencji, dotyczącego sporządzania kontraktów. W związku z tym sprawy te na terenie Danii regulują przepisy ww. ustawy. Ustalenia rozdziału II Konwencji są tylko wtedy obowiązujące, jeśli w kontrakcie jest jasno sprecyzowane, że w sprawie sporządzania kontraktu nie obowiązują przepisy duńskie.



Prawo duńskie nie precyzuje żadnych wymagań co do formy umowy (kontraktu), który może mieć obok formy pisemnej także formę ustną, jednak w tym ostatnim przypadku problematyczne staje się udowodnienie swoich praw. WPHI Ambasady RP w Kopenhadze spotyka się z przypadkami, w których firmy polskie realizują eksport na podstawie ustnych zamówień partnerów duńskich bez określania szczegółowych warunków dostawy i płatności. W tych przypadkach współpraca układa się pomyślnie do momentu, w którym jedna ze stron przestanie wywiązywać się z przyjętych na siebie zobowiązań. Trudno jest wtedy dochodzić swoich praw nie mając argumentów w ręku. Sytuacje, w których firmy duńskie nie regulują swoich należności nie są częste, na ogólną liczbę kilkunastu tysięcy polskich przedsiębiorstw eksportujących do Danii informowani jesteśmy o kilkunastu do kilkudziesięciu przypadkach niesolidnych podmiotów duńskich w ciągu roku kalendarzowego. Aby uniknąć kłopotów związanych ze ściąganiem nie płaconych przez podmioty zagraniczne, w tym duńskie, należności za zrealizowany eksport należy przestrzegać kilku podstawowych zasad. Przede wszystkim, eksport powinien następować w oparciu o pisemne zamówienie /traktowane jako odpowiedź na ofertę/ a najlepiej kontrakt między dostawcą polskim i odbiorcą zagranicznym, w którym określone zostaną między innymi warunki płatności i sposób rozstrzygania ewentualnych sporów, tzw. klauzula arbitrażowa.

Dania jest stroną Konwencji Nowojorskiej o uznawaniu i egzekwowaniu wyroków zagranicznych sądów arbitrażowych, jednak sądy duńskie mogą w przypadku nawet drobnych uchybień zakwestionować taki wyrok i nie dopuścić do egzekucji. Dlatego należy zawsze przestrzegać podstawowych zasad ostrożności przy zawieraniu kontraktu. Przedsiębiorcom zaleca się:

sprawdzenie (przed zawarciem kontraktu) wiarygodności potencjalnego kontrahenta, przez np.

stronę internetową (czy wygląda profesjonalnie, rzetelnie, wiarygodnie),

zasięgnięcie informacji wśród innych kontrahentów,

wyciąg z rejestru przedsiębiorców,

przy większych kontraktach – wyciąg z rejestru dłużników;

sprawdzenie (przed zwarciem kontraktu) należytego umocowania przedstawiciela danego przedsiębiorcy do dokonywania określonych czynności prawnych (pełnomocnictwo, prokura, etc.);

dokładne i precyzyjne określenie terminu, miejsca i sposobu płatności (tj. gotówka, przelew bankowy, etc.), także przy płatnościach okresowych (np. wynagrodzenie za pracę, raty);

wskazanie konieczności wystawienia potwierdzenia odebrania płatności przez wierzyciela (zwłaszcza przy płatnościach gotówką);

wskazanie stopy procentowej (odsetki) na wypadek przekroczenia terminu płatności; należy pamiętać, że ich wysokość nie może przekroczyć tzw. odsetek maksymalnych;

określenie sposobu zabezpieczenia płatności (np. gwarancja bankowa, poręczenie, weksel);



wskazanie konieczności sporządzenia protokołu odbioru opisującego stan fizyczny i prawny przedmiotu świadczenia (po odebraniu całości, a w przypadku odbioru w częściach – po odebraniu każdej części),

określenie języka roboczego;

określenie sposobu rozwiązywania sporów (np. określenie jurysdykcji danego państwa, zapis na sąd polubowny, mediacja) i prawa właściwego.

W przypadku niesolidnego partnera, rozwiązanie zaistniałego sporu po wyczerpaniu drogi polubownej nastąpić może w dwojaki sposób. Pierwszym jest skierowanie sprawy do sądu arbitrażowego, pod warunkiem, że w kontrakcie istnieje odpowiedni zapis, drugim zaś jest zaangażowanie wyspecjalizowanej instytucji /na ogół firmy prawniczej lub wywiadowni handlowej/, zajmującej się windykacją należności. W przypadku Danii przekazanie sprawy adwokatowi powoduje wszczęcie procedury, która obejmuje kilka etapów działania, począwszy od wezwania do zapłaty w ustawowym terminie 10 dni do ewentualnego skierowania pozwu przeciwko dłużnikowi do sądu rejonowego. Firmy zajmujące się windykacją pobierają za swoje usługi opłatę, najczęściej w wysokości 10-15% kwoty będącej przedmiotem windykacji oraz stałą stawkę przed rozpoczęciem procedury tzw. start-up - ok. 100€ (750 DKK). Niektóre z nich stosują jednak zasadę „no cure-no pay”, tzn. w razie bezskutecznej windykacji odstepują od swego wynagrodzenia.

Więcej na ten temat przeczytać można w opracowaniu „Dochodzenie roszczeń pieniężnych w Królestwie Danii” umieszczonym na naszej stronie internetowej www.kopenhaga.trade.gov.pl w zakładce Publikacje o rynku duńskim – Opracowania tematyczne. Jednocześnie poniżej podajemy listę duńskich firm adwokackich oraz kancelarii podatkowych, zajmujących się, m.in. świadczeniem pomocy prawnej, w tym także windykacją należności:

MAGNUSSON Jesper Kronborg tel.: +45 82 51 51 22 kom. +45 20 49 44 79 e-mail: [email protected] Firma CPH LEX Christian Emmeluth tel.: +45 33 12 79 13 fax: +45 33 93 03 13 e-mail: [email protected] Firma Nordia Søren Sloth kom. +45 20 20 63 25 tel.: +45 70 20 18 10 fax: +45 70 20 18 07 e-mail: [email protected] Firma BDO Danmark (biegli rewidenci; informacje nt. zaległości podatkowch itp.). Havneholmen 29, 1561 København V tel. : +4539155200 fax: +4539155201 e-mail: [email protected]



Firma RSM Plus (biegli rewidenci; informacje nt. zaległości podatkowch itp.). Jess Sebbelin RSM Plus Revision Kalvebod Brygge 45, 2. DK-1560 København V tel.: +45 33 38 98 00 fax: +45 33 38 98 01 e-mail: [email protected] Odpowiednikiem polskiego Biura Informacji Kredytowej w Królestwie Danii jest rejestr RKI prowadzony przez spółkę Experian A/Sobecną również z Polsce). Dane negatywne opracowywane są na podstawie informacji publikowanych w duńskiej Gazecie Urzędowej (w oparciu o orzeczenia sądowe, bankructwa oraz wpisy klientów RKI).

RKI nie ma charakteru publicznego, zaś przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie ustawy o Danych osobowych (http://www.datatilsynet.dk/lovgivning/persondataloven/)

- uprawnionymi do zgłaszania informacji do rejestru uprawnione są podmioty gospodarcze (spółki prawa handlowego, przedsiębiorstwa, banki), nie ma możliwości zgłaszania dłużników do RKI przez osoby fizyczne. Podmioty uzyskują dostęp do rejestru, w którym, w ramach wykupionego pakietu, mogą dokonywać samodzielnie wpisów.

- istnieją dwa rejestry RKI: otwarty (gromadzący informacje nt. zobowiązań potwierdzonych sądowymi nakazami zapłaty) i zamknięty (zawierający informacje wprowadzane przez klientów RKI w ramach dostępnych kredytów uprawniających do edycji danych). Gromadzone są m.in. dane nt. zadłużenia w bankach, wyrokach sądowych, zaległych zależnościach wobec innych przedsiębiorstw itp.

- organem nadzorującym RKI jest urząd Datatilsynet (http://www.datatilsynet.dk/english/) nadzorowany przez duńskie Ministerstwo Sprawiedliwości;

- informacje są bezpłatnie udzielane wszystkim osobom zainteresowanym, których dotyczą wpisy

- dane przechowywane są przez okres 5 lat;

- dane muszą być aktualizowane przez podmioty uprawnione do dokonywania wpisów (klientów RKI) oraz spółkę zarządzającą rejestrem;

- do usuwania wpisów do rejestru zobowiązani są sami klienci (w momencie uregulowania należności przez dłużnika) oraz administrator na wniosek sądu/dłużnika;

- odpowiedzialność karna za ujawnianie nieaktualnych informacji regulowana jest przez ww. ustawę.

5. OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ W DANII Duński Urząd Patentów i Znaków Towarowych (Danish Patent and Trademark Office - www.dkpto.org), podległy Ministerstwu Gospodarki, jest organem administracji państwowej odpowiedzialnym za rejestrację patentów, wzorów użytkowych, zdobniczych i znaków towarowych, ochronę praw ich właścicieli, legislację w tym zakresie oraz udzielanie informacji zainteresowanym.



Oprócz wydawania patentów, praw ochronnych na wzory użytkowe, zdobnicze i znaki towarowe, świadczy w szerokim zakresie usługi komercyjne związane z ochroną własności przemysłowej. Specjalizuje się w ekspertyzach prawnych i technicznych z tego zakresu.

Działający w ramach Urzędu serwis internetowy PVS on-line daje elektroniczny dostęp do wszystkich opublikowanych duńskich praw z zakresu IPR i możliwość ich przeglądania. W ramach tego serwisu mogą również być wypełniane aplikacje o patenty, ochronę wzorów użytkowych, zdobniczych i znaków towarowych.

Należy tutaj zaznaczyć, ze firmy duńskie należą do najbardziej aktywnych w UE pod względem zabezpieczania swoich praw własności przemysłowej, a w skali światowej pod względem wzrostu aktywności patentowej plasują się na trzecim miejscu. W okresie od 1990 r. do 2007 r. ilość duńskich aplikacji patentowych potroiła się, co daje Danii 3 miejsce za Kanadą i Finlandią.

Istotne jest również, że w Danii nakłady na badania i rozwój procentują w postaci większej ilości patentów niż w innych krajach europejskich.

Duński Urząd Patentów i Znaków Towarowych szczyci się wydajnością swojej pracy. Podczas gdy w Europejskim Urzędzie Patentowym, w USA i w Japonii przeciętny czas oczekiwania przed rozpoczęciem właściwego procesu aplikacyjnego trwa od 17 do 24 miesięcy, w Danii wynosi on 7 miesięcy.

Urząd ds. Patentów i Znaków Towarowych Helgeshoej Alle 81 2630 Taastrup, Denmark tel: 45 43508000 fax: 45 43508001 E-mail: [email protected]; www.dkpto.org

Ustawa o patentach z dnia 22.09.2000 r. z późniejszymi zmianami.

Na mocy tej ustawy osoby będące autorami wynalazków nadających się do zastosowania przemysłowego mogą występować o wydanie patentu i otrzymać wyłączne prawo używania go w celach komercyjnych.

Ustawa określa definicję wynalazku, zakres ochrony, zasady i tryb składania aplikacji, procedurę wydawania patentu.

Cudzoziemcy aplikujący o wydanie patentu są zobowiązani do wyznaczenia przedstawiciela prawnego z terenu Danii.

Wydane patenty są wpisywane do rejestru patentów prowadzonego przez Duński Urząd Patentów i Znaków Towarowych.

Patenty są chronione przez 20 lat, o ile regularnie są wnoszone coroczne opłaty.

Ustawa reguluje wydawanie i transfer licencji na wykorzystanie patentu, kary za naruszenie praw patentowych oraz wydawanie „patentów Wspólnotowych”.

Ustawa o wzorach użytkowych z dnia 9.06.1998 r. z późniejszymi zmianami.

Ustanawia ona zasady ochrony nowych wytworów nadających się do zastosowania przemysłowego, stanowiących rozwiązanie problemu technicznego, które mogą być zarejestrowane jako wzór użytkowy, co daje prawo do wyłącznego używania w celach komercyjnych.

Ustawa określa definicję wzoru użytkowego, wymogi aplikacyjne, procedurę rejestracji, wydawanie i transfer licencji itp.



Wzory użytkowe rejestrowane są na 3 lata, z możliwością przedłużenia na kolejne 3 lata i ostatecznie na 4 lata (razem 10 lat), po wniesieniu odpowiednich opłat.

Ustawa zawiera podobne uregulowania jak ustawa o patentach odnośnie aplikujących cudzoziemców,

Ustawa o znakach towarowych z dnia 21.02.1997 r., z późniejszymi zmianami z 2000 r. Na mocy tej ustawy osoby prywatne i firmy mogą otrzymać wyłączne prawo do używania znaku towarowego ( nazwy handlowej, firmowej, etykiety, opakowania).

Ustala ona definicję znaku towarowego oraz określa, z jakich elementów może się on składać, sposób jego rejestracji i zakres prawa do znaku towarowego. Określa też zakres praw właściciela znaku i sposób rozwiązania ewentualnych sporów, wynikających z wykonywania praw do podobnych znaków.

Znak towarowy jest chroniony przez 10 lat od daty rejestracji, z możliwością przedłużania na kolejne 10 lat. Jeśli rejestracja nie zostaje odnowiona, następuje wykreślenie z rejestru.

Ustawa zawiera też postanowienia odnośnie rejestracji zagranicznych znaków towarowych. Cudzoziemcy są zobowiązani do wyznaczenia przedstawiciela prawnego z terenu Danii. Dania jest sygnatariuszem Porozumienia Madryckiego z 1891 r. oraz Protokołu Madryckiego z 1989 r. o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych.

Ustawa o wzorach zdobniczych z dnia 20.12.2000 r. ustala definicję wzoru zdobniczego, zasady jego ochrony i składania wniosku o rejestrację w Duńskim Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych oraz trybu jego rejestracji.

Rejestracja jest publikowana. Chroni ona prawo właściciela wzoru zdobniczego przez okres 5 lat, z możliwością odnowienia na następne okresy pięcioletnie aż do 25 lat.

Urząd ma prawo żądać od aplikującego o rejestrację wzoru zdobniczego z innego kraju, wyznaczenia przez niego przedstawiciela prawnego z terenu Danii do reprezentowania go w procesie rejestracji.

Dania jest sygnatariuszem Porozumienia Genewskiego z 1999 r. o międzynarodowej rejestracji wzorów zdobniczych.

6. OCHRONA PRAW AUTORSKICH W DANII Problematyka ochrony praw autorskich jest nadzorowana przez Ministerstwo Kultury, Departament Praw Autorskich – Dyrektor Mrs. Bente Skovgaard Kristensen

Danish Ministry of Culture Nybrogade 2, 1203 Copenhagen K Tel: + 45 33923370 E-mail: [email protected]; www.kum.dk

Ustawa o prawie autorskim (tekst jednolity) z 30.06.2006 r. definiuje podlegające ochronie dzieło jako wytwór literacki lub artystyczny, w formie pisanej lub mówionej, graficznej, plastycznej, muzycznej, dramatycznej, filmowej, fotograficznej, jako dzieło architektury i sztuki stosowanej oraz w innych formach, np. programy komputerowe.

Ustawa określa zakres ochrony dzieła, przypadki i cele, w których wykonywanie kopii jest dozwolone (np. w celach edukacyjnych, dla własnych potrzeb, w instytucjach do ich użytku wewnętrznego, w szpitalach i zakładach opieki społecznej, z przeznaczeniem dla inwalidów, itp.), specjalne postanowienia dotyczące audycji radiowych i telewizyjnych, specjalne postanowienia dotyczące programów komputerowych.



7. SYSTEM BANKOWY W DANII 7.1. Charakterystyka ogólna Dania jest jednym z niewielu krajów Unii Europejskiej, które w narodowym referendum odmówiły przystąpienia do unii monetarnej. W związku z tym, z dniem 1 stycznia 2002 roku, kiedy w większości krajów Unii Europejskiej wprowadzono euro, Dania pozostała przy swojej starej walucie. System bankowy w Danii wywodzi się z rozwiniętego jeszcze w XIX wieku systemu banków spółdzielczych, który z upływem czasu podlegał licznym przekształceniom i koncentracji. Pomimo, iż w Danii funkcjonuje obecnie ponad 190 banków i instytucji finansowych, koncentracja na rynku usług bankowych jest bardzo duża.

Charakterystyczną cechą duńskiego systemu bankowego jest duże znaczenie banków hipotecznych. W całości aktywów banków i instytucji finansowych ok. 40% przypada na klasyczną działalność bankową, 30% to działalność związana z kredytami hipotecznymi, 19% to ubezpieczenia na życie i fundusze emerytalne, pozostałe to inna działalność ubezpieczeniowa.

Oficjalną walutą Danii jest duńska korona (DKK). Działalność sektora bankowego w Danii jest regulowana ustawą o bankowości (Banking Act). Ustawa definiuje krajowe i zagraniczne podmioty gospodarcze korzystające z usług bankowych. Podmiot krajowy prawa bankowego to firma posiadająca siedzibę lub efektywnie zarządzana na terytorium Danii, zaś podmiot zagraniczny to firma umiejscowiona poza terytorium Danii. Krajowe podmioty prawa bankowego mogą otwierać i posiadać konta bankowe w walucie krajowej oraz zagranicznej w Danii i zagranicą. Zasoby kont bankowych w walucie krajowej są w całości wymienialne na waluty zagraniczne. Zagraniczne podmioty także mogą posiadać konta w bankach duńskich w walucie duńskiej lub zagranicznej. Nie istnieją prawne lub administracyjne ograniczenia dla podmiotów zagranicznych w dostępie do usług duńskiego sektora bankowego. Wwóz lub wywóz z Danii pieniędzy lub papierów wartościowych o wartości przewyższającej 15.000 euro podlega obowiązkowemu zgłoszeniu.

Wszystkie transakcje między podmiotami krajowymi i zagranicznymi, otwarcie rachunków za granicą oraz wszelkie płatności otrzymane lub dokonane przez podmioty krajowe muszą być zgłaszane do Narodowego Banku Danii, dla potrzeb bieżącej analizy bilansu płatniczego kraju.

Będąc członkiem Unii Europejskiej Dania zaprzestała stosowania mechanizmów kontroli

wymiany walut. Transfery kapitałowe zostały całkowicie zliberalizowane w 1988 roku. Od 1 stycznia 1999 roku Dania uczestniczy w systemie ERM II (European Exchange Rate Mechanizm – mechanizm stabilizacji walut krajowych – niezbędny m.in. w procesie wprowadzania wspólnej waluty – euro).

Duńskie banki zaadoptowały Międzynarodowy Numer Rachunku Bankowego (IBAN) oraz przyjmują i przekazują transfery pieniężne stosownie do jego wymogów. Duński numer rachunku bankowego składa się z 14 cyfr, z których pierwsze cztery stanowią identyfikację filii banku, a pozostałe są właściwym numerem konta. IBAN banku duńskiego jest poprzedzony kodem ISO – dla Danii literami DK, zaś w przypadku Grenlandii i Wysp Owczych odpowiednio literami GL i FO. W okresie ostatnich kilkunastu lat banki wprowadzały na szeroką skalę nowe technologie usług bankowych, dążąc jednocześnie do zmniejszenia kosztów oraz



redukcji liczby filii i pracowników. Trend ten kontynuowany jest wraz z rozwojem usług bankowych, w szczególności bankowości internetowej.

W Danii istnieje system kart płatniczych "Dankort", rozliczany za pomocą systemu PBS – Danish Payment System Ltd., który działa samodzielnie oraz w porozumieniu z systemami "VISA" i "Eurocard/MasterCard". Maleje natomiast znaczenie transakcji dokonywanych za pomocą czeków.

W Danii nie istnieją żadne ograniczenia w zakresie otwierania i posiadania rachunków bankowych przez obywateli polskich ani przez polskie firmy.

7.2. Główne instytucje sektora bankowego 7.2.1. Bank Centralny Funkcję banku centralnego w Danii pełni Duński Bank Narodowy (Danish National Bank – www.nationalbanken.dk). Duński Bank Narodowy jest odpowiedzialny za stabilność systemu finansowego państwa oraz reguluje funkcjonowanie rynku pieniężnego i kredytowego, będąc jednocześnie doradcą finansowym i bankierem rządu. Podstawą prawną funkcjonowania banku centralnego w Danii jest Ustawa o Banku Narodowym z 1936 roku.

Będąc członkiem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (European System of Central Banks) Duński Bank Narodowy jest całkowicie niezależny, ale decyzje o szczególnym wpływie na gospodarkę narodowa jest zobowiązany konsultować z rządem przed ich podjęciem.

Bank centralny reprezentuje Danię w Radzie Europejskiego Banku Centralnego. Instytucje kontrolno-doradcze W ramach duńskiego sektora bankowo-finansowego funkcjonuje kilka instytucji kontrolnych i doradczych, których działalność ma na celu rozwój systemu usług bankowych.

Zarząd Nadzoru Finansowego (Danish Financial Supervisory Authority – www.ftnet.dk) – podległy Ministerstwu Gospodarki, jest odpowiedzialny za monitorowanie operacji finansowych, formułowanie propozycji regulacji prawnych oraz gromadzenie podstawowych danych statystycznych sektora. Instytucja ta posiada ponadto kompetencje kontrolne wobec krajowego rynku usług finansowych oraz ubezpieczeniowych, w tym audytu sektora bankowego.

Rada Finansowo-Gospodarcza (Financial Business Council) – jest organem doradczym powołanym przez Ministerstwo Gospodarki. W pracach Rady uczestniczą przedstawiciele rządu, przedsiębiorców i organizacji konsumentów. Zadaniem Rady jest doradzanie Zarządowi Nadzoru Finansowego w kwestiach dotyczących kontroli sektora.

Stowarzyszenie Duńskich Banków (Danish Bankers’ Association - www.finansraadet.dk) – jest organizacją branżową zrzeszającą i reprezentującą interesy duńskich banków komercyjnych, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych oraz instytucji finansowych sektora. Stowarzyszenie odgrywa istotną rolę w rozwoju usług sektora bankowego.



7.2.2. Giełda papierów wartościowych Kopenhaska Giełda Papierów Wartościowych (Copenhagen Stock Exchange – www.nasdaqomxnordic.com) wchodzi obecnie w skład giełd NASDAQ OMX. Jest jedyną w Danii giełdą walutową, na której dokonywany jest obrót handlowy papierami wartościowymi. Funkcjonowanie giełdy walutowej w Danii reguluje Ustawa o Handlu Papierami Wartościowymi (Securities Trading Act) oraz zarządzenia wykonawcze (Statutory Orders).

Obrót akcjami na giełdzie jest stosunkowo niewielki – obecnie na giełdzie notowanych jest tylko 200 spółek. 7.2.3. Banki komercyjne W wyniku połączenia się w 2000 roku największego duńskiego banku Danske Bank z trzecim co do wielkości Real Kredit oraz wejściem drugiej co do wielkości grupy bankowo-ubezpieczeniowej UniDanmark do Nordic Baltic Holding „NORDEA”, oba powstałe podmioty objęły ok. 70% duńskiego rynku usług bankowych. Istnieją jeszcze trzy banki średniej wielkości, które działają na terenie całej Danii - Jyske Bank, Sydbank i Amager Bank. Pozostałe podmioty to małe banki o lokalnym zasięgu.

Stowarzyszenie Duńskich Banków szacuje, że banki zagraniczne mają około 15% udział w rynku usług bankowych w Danii. Barierą dla banków zagranicznych, z których zaledwie 20 ma oddziały w Danii jest rozwinięty lokalny system bankowy, dostosowany do potrzeb miejscowej gospodarki oraz ograniczony rynek wewnętrzny (tylko 5,5 mln mieszkańców). Pewną przeszkodą jest też fakt istnienia jednego tylko systemu rozliczeń transakcji między bankami (PBS), stworzonego przez BG Bank (obecnie część Danske Bank), do którego przystąpiły wszystkie banki duńskie. Akces do tego systemu jest otwarty dla banków zagranicznych, ale wiąże się ze znacznymi kosztami, które mogą być opłacalne tylko przy operacjach na większą skalę.

Duńskie banki oferują kompleksowe usługi finansowe, zaś największe z nich również usługi ubezpieczeniowe. W sektorze finansowo-bankowym Danii funkcjonują ponadto wyspecjalizowane instytucje finansowe zajmujące się ubezpieczeniami, funduszami powierniczymi oraz kredytami hipotecznymi. Przedsiębiorstwa leasingowe w Danii oferują pełny zakres usług leasingowych i w większości stanowią własność większych banków.

Oba największe banki duńskie prowadzą w Polsce działalność operacyjną. Unibank, wchodzący w skład Nordic Baltic Holding "NORDEA", zakupił większościowy pakiet akcji Banku Własności Pracowniczej w Gdańsku i Banku Komunalnego w Gdyni, zaś Danske Bank przejął Polsko-Kanadyjski Bank Św. Stanisława i zmienił jego nazwę na Danske Bank Polska.

8. SYSTEM PODATKOWY W DANII 8.1. Rodzaje podatków Dania jest krajem, w którym obciążenia podatkowe są jednymi z najwyższych w Europie. Minimalną stawkę opodatkowania dochodów w 2013 r. określono na poziomie 44,63%, a maksymalną w wysokości 51,7%. Jak podaje EUROSTAT, w 2011 r. przeciętny duński obywatel oddał państwu 48,6% swojego dochodu w formie podatków. System



podatkowy w Danii jest progresywny, bardzo rozbudowany i obejmuje zarówno podatki bezpośrednie, jak i podatki pośrednie.

Podatki bezpośrednie Podatki pośrednie

- podatek odliczany od źródła dochodu (osób fizycznych i prawnych)

- podatek nie odliczany od źródła dochodu - podatki bezpośrednio kierowane do budżetu państwa - podatek miejski - składki zdrowotne - podatek kościelny - składki pracownicze - składki ATP (składka emerytalna) - podatek od wartości nieruchomości obliczany na podstawie wyceny publicznej - podatek od nieruchomości (podatek gruntowy)

- podatek od wynajmu zagranicznej siły roboczej

- VAT - podatki środowiskowe - akcyza - cła

Większa część wpływów do budżetu państwa pochodzi z podatków bezpośrednich, w tym podatków od dochodów osób prawnych i osób fizycznych, podatków pobieranych od firm uczestniczących w wydobyciu gazu ziemnego i ropy, podatków od dochodów od kapitału osób fizycznych i prawnych oraz składek na fundusz pracy.

Podatki pośrednie to podatki i cła, w tym również opłaty rejestracyjne od samochodów, które są odprowadzane do budżetu państwa w momencie nabywania towarów lub usług. Podatki pośrednie odprowadzane są przy każdorazowej operacji. Podatki pośrednie są wliczane w cenę towarów i usług. Sprzedawca jest zobowiązany do odprowadzania podatków VAT, ceł i akcyzy do budżetu państwa.

Warto w tym miejscu wspomnieć, iż Dania po okresie niepełnego roku wycofała się z wprowadzonego 1 października 2011 r. podatku tłuszczowego (fat tax), jak również zrezygnowała z planowanego wprowadzenia „podatku cukrowego” (sugar tax), który miał obowiązywać od 1 stycznia 2013 r. Podatek tłuszczowy był nakładany w wysokości 16 DKK na kilogram mięsa, wyrobów mlecznych oraz oleju o zawartości powyżej 2,3% tłuszczów nasyconych. Wywołał on sprzeciw nie tylko konsumentów, ale również producentów żywności, którzy musieli ponosić zwiększone koszty obsługi związanej z rozliczaniem nowego podatku. Niektóre koncerny zagraniczne wręcz zagroziły ograniczeniem inwestycji w przypadku, jeśli podatek ten nie zostanie zaniechany. Jak pokazały badania, w czasie pierwszych trzech miesięcy od wprowadzenia podatku, sprzedaż masła, oleju i margaryny w Danii spadła o 10-20%. W tym samym czasie sprzedaż tych samych towarów w regionach nadgranicznych, szczególnie przy granicy z Niemcami, znacząco wzrosła.

Pobierane w Danii podatki stanowią wpływy do budżetu państwa oraz władz municypalnych. Podobnie jak w wielu innych państwach Unii Europejskiej, obowiązek podatkowy w Danii jest ściśle związany z rezydencją podatkową. Za duńskiego rezydenta podatkowego uznawana jest osoba, która wyrazi chęć posiadania takiej rezydencji lub też kupując dom w Danii, postanowi się tam osiedlić. Duńskim rezydentem podatkowym staje się ponadto osoba, której pobyt na terytorium Danii przekroczy sześć kolejnych miesięcy. Jednocześnie Dania nie oferuje wakacji podatkowych ani ulg podatkowych dla inwestorów zagranicznych.



8.2. Prawne regulacje podatkowe Interpretacja ustaw podatkowych opiera się na rozporządzeniach wykonawczych i werdyktach sądowych. Orzeczenia podatkowe posiadające moc wiążącą wydawane są przez duńską Radę Orzecznictwa Podatkowego (National Assessment Council), do której wnioski o wydanie orzeczenia należy składać przed powstaniem zobowiązania podatkowego.

Całość dochodu uzyskiwanego przez osoby prawne i fizyczne posiadające siedzibę/miejsce pobytu w Danii podlega duńskim ustawom podatkowym, niezależnie od miejsca uzyskania dochodu. Natomiast jeśli osoby prawne i fizyczne nie posiadają w Danii siedziby/miejsca pobytu, to duńskie regulacje podatkowe mają zastosowanie tylko wobec uzyskanego przez te osoby dochodu na obszarze Danii. Dochód podlegający opodatkowaniu jest równoważny całości uzyskanego przychodu w roku podatkowym, pomniejszonemu o dozwolone odpisy.

Zarówno duńscy rezydenci, jak i nierezydenci podatkowi podlegają obowiązkowi podatkowemu od wszystkich dochodów mających źródło w Danii, przy uwzględnieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, jakie zawarła Dania z innymi państwami. Polsko-duńska umowa stanowi, iż przy unikaniu podwójnego opodatkowania dochodu uzyskanego w Danii należy uwzględnić metodę proporcjonalnego odliczenia. Oznacza to, że osoba, będąca polskim rezydentem podatkowym, osiągająca dochody w Danii powinna je uwzględnić przy obliczaniu efektywnej stawki podatkowej stosowanej do dochodów osiągniętych ze źródeł polskich.

Przepisy o podatku dochodowym mają zastosowanie wobec osób fizycznych, osób prawnych, firm, oddziałów firm zagranicznych, fundacji oraz nieruchomości.

Dyrektywy unijne oraz rekomendacje duńskiego stowarzyszenia autoryzowanych księgowych publicznych (Institute of State Authorized Public Accountants – FSR – www.fsr.dk) określają zawartość wymaganych dokumentów finansowych i podatkowych firm.

W Danii od lat funkcjonuje system wiążących interpretacji podatkowych. Większość tych interpretacji jest publikowana w Internecie, a także w biuletynach skarbowych, które ukazują się już od blisko 20 lat. Interpretacje są wiążące dla urzędu skarbowego, nie wiążą zaś podatnika, jeśli uważa on, że interpretacja narusza jego interes prawny. Uzyskanie interpretacji wiążącej z urzędu skarbowego kosztuje 300 DKK i jest płatne z góry. Interpretację wiążącą otrzymuje się po wypełnieniu formularza na stronie http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oId=1757489&vId=0 i uiszczeniu powyższej opłaty.

Kontrole finansowe firm przeprowadzane są przez 2 niezależnych rewizorów podatkowych, z których jeden musi posiadać autoryzację państwową. Powyższe wymogi oraz duży stopień złożoności duńskiego systemu podatkowego sprawiają, iż firmy są zobowiązane korzystać z usług niezależnych rewizorów księgowo-podatkowych, zarejestrowanych i posiadających uprawnienia państwowe.

8.3. Instytucje podatkowe Organem właściwym w sprawach regulacji podatkowych jest Ministerstwo Podatków – Skatteministeriet. Bieżącym egzekwowaniem i kontrolą przestrzegania przepisów podatkowych i celnych zajmuje się Centralny Urząd Podatków i Ceł (Central Customs and Tax Administration), który wraz z 30 regionalnymi jednostkami podatkowo-celnymi



stanowi administrację celno-podatkową - SKAT. Obecnie SKAT zatrudnia ok. 5200 osób, z których ok. 800 pracuje w Centralnym Urzędzie Podatków i Ceł.

Nadzór nad prawidłowym stosowaniem ustaw podatkowych pełnią Duńska Rada Orzecznictwa Podatkowego (wydawane dyrektywy i przepisy wykonawcze). Instytucją odwoławczą w zakresie obciążeń podatkowych jest Narodowy Trybunał Podatkowy (National Tax Tribunal).

8.4. Podatki bezpośrednie – podatek od dochodów osób prawnych Wpływy z podatków od osób prawnych (CIT) stanowią średnio 8% całości wpływów podatkowych w Danii. Ze względu na rosnącą międzynarodową konkurencję w zakresie pozyskiwania inwestycji zagranicznych, Dania na przełomie lat sukcesywnie obniżała wysokość stawek podatkowych od dochodów osób prawnych z 50% do 25%, która również obowiązuje w 2013 r. W ramach ułatwień dla przedsiębiorców zakłada się poczynając od 2014 r., stopniowe obniżanie podatku CIT z 25% na 22% w 2016 r. W opinii wiodących duńskich przedsiębiorców plan rządu pozwoli zahamować negatywny rozwój gospodarczy, a niższy podatek CIT wyhamuje przenoszenie miejsc pracy za granicę i dalszy spadek zatrudnienia w Danii.

Podstawę naliczenia podatku stanowi całkowity dochód firmy, łącznie z dochodem od kapitału. System podatku dochodowego od osób prawnych jest stosowany w jednakowym zakresie wobec spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, związków spółdzielczych i stowarzyszeń.

System ten jest stosowany także wobec oddziałów i innych stałych przedstawicielstw oraz nieruchomości stanowiących całkowitą lub udziałową własność zagranicznych przedsiębiorstw.

Składka na fundusz pracy 8 %

Ulg

a za

skł

adkę

na

fund

usz

prac

y

Dochody powyżej 421.000 DKK Drugi próg podatkowy

Pierwszy próg podatkowy

Kwot

a w

olna

42.

000

DKK

Ulg

a (z

atru

dnie

nie)

22.

300

DK

K

Składka na ubezpieczenie zdrowotne

Podatek municypalny na rzecz władz lokalnych i kościół.

15,0 % 5,83 %

6,0 %

24,8%

Podatek

dochód



Wszystkie duńskie osoby prawne, jak również oddziały firm zagranicznych, mające stałą siedzibę w Danii, są zobowiązane do rozliczenia podatku dochodowego nie później niż 6 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Możliwe jest przedłużenie terminu złożenia rozliczenia podatkowego przez firmę na podstawie złożonego wniosku.

Dochody osób prawnych w całości podlegają duńskiemu systemowi podatkowemu, jeśli są one podmiotami zarejestrowanymi w Danii lub firmami zagranicznymi, których rzeczywisty zarząd znajduje się w Danii. Całość dochodów (łącznie z dochodami kapitałowymi oraz dochodami z nieruchomości) stałych przedstawicielstw w Danii, prowadzących działalność handlową w imieniu firm zagranicznych nie posiadających siedziby w Danii, podlega opodatkowaniu zgodnie z duńskim systemem podatku dochodowego od osób prawnych.

Dochody zagranicznych oddziałów firm duńskich podlegają opodatkowaniu łącznie z dochodami firmy macierzystej w Danii, aczkolwiek jest możliwe wyłączenie z opodatkowania w Danii dochodów oddziału zagranicznego firmy.

– podatek od dochodów osób fizycznych Każda osoba fizyczna w wieku powyżej 15 lat oraz osoba poniżej 15 lat, jeśli uzyskuje własny dochód, jest zobowiązana złożyć zeznanie podatkowe za zakończony rok podatkowy w terminie do 1 lipca, jeśli termin ten nie został przedłużony na wniosek zainteresowanej osoby.

Ogólną zasadą jest oddzielne rozliczanie podatku dochodowego przez żonę i męża pozostających w związku małżeńskim. Osoby fizyczne, które w wyniku działalności zarobkowej uzyskują dochody wyłącznie na terytorium Danii, lub nie uzyskują żadnego dochodu, są zobowiązane do złożenia zeznania podatkowego w uproszczonej formie do 1 maja po zakończonym roku podatkowym. Obywatele państw obcych posiadający stałe miejsce pobytu w Danii podlegają tym samym regulacjom podatkowym co obywatele duńscy.

Duński system podatku od dochodów osób fizycznych rozróżnia całkowite i ograniczone zobowiązania podatkowe. Osoba podlegająca całkowitemu obowiązkowi podatkowemu w Danii jest zobowiązana do zapłacenia podatku od wszystkich dochodów, łącznie z dochodami od kapitału, uzyskanymi zarówno w Danii, jak i poza granicami kraju. Natomiast osoba podlegająca ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu opłaca podatek od dochodu uzyskanego tylko w Danii.

Podstawowe kryteria określające całkowity lub ograniczony obowiązek podatkowy to pobyt stały w Danii, okres pobytu, miejsce zatrudnienia, miejsce stałej siedziby pracodawcy, rodzaj uzyskiwanego wynagrodzenia. Obowiązek podatkowy osoby fizycznej wobec duńskiego wymiaru podatkowego wygasa z dniem opuszczenia przez tę osobę terytorium Danii. Obywatelstwo osoby fizycznej nie wpływa na rodzaj posiadanego obowiązku podatkowego.

Wynagrodzenie oraz dochody od kapitału osób fizycznych podlegają progresywnemu opodatkowaniu. Dozwolone odpisy od podstawy opodatkowania nie mogą przekraczać 33% wartości należnego podatku od dochodu w danym roku podatkowym.

Podatek od dochodów osób fizycznych składa się z dwóch części:

– liniowego podatku municypalnego płaconego na rzecz władz lokalnych, określany jest przez każdy z regionów indywidualnie i waha się od 22,7% do 27,8%, a podatek kościelny, który jest opcjonalny, waha się od 0,44% do 1,5%.



– progresywnego podatku płaconego na rzecz skarbu państwa, którego stawka jest uzależniona od wartości uzyskiwanego dochodu:

• 5,64% dla dochodów wyższych od kwoty wolnej od podatku 42.000,- DKK, powiększonych o dochody od kapitału;

• dodatkowo 15% dla dochodów wyższych od kwoty 421.000,- DKK, powiększonych o dochody od kapitału. Ponadto od dochodów osób fizycznych pobierany jest podatek w wysokości 8% na rzecz funduszu zatrudnienia oraz 6% składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Dochody osób fizycznych mogą być obciążone podatkami do poziomu 51,7% ustalonego jako maksymalny. Na każdy okres podatkowy ustalana jest kwota wolna od podatku oraz maksymalny pułap obciążeń podatkowych (vide rysunek s. 60).

Pracownicy zagraniczni nie posiadający stałego miejsca pracy lub nie przebywający w Danii przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, są zobowiązani do opodatkowania dochodów uzyskiwanych tylko w Danii. Natomiast pracownicy zagraniczni przebywający w Danii ponad 6 miesięcy podlegają duńskiemu obowiązkowi podatkowemu.

Przy spełnieniu określonych w ustawie warunków pracownicy zagraniczni zatrudnieni czasowo w Danii mogą opodatkować uzyskiwane dochody wg. liniowej stawki 25%, jednak wówczas nie mają zastosowania dopuszczalne odpisy od podstawy opodatkowania.

Obowiązująca stawka 8% podatku od dochodu na fundusz zatrudnienia ma zastosowanie wobec wszystkich pracowników zagranicznych w Danii.

W Danii pobierany jest ponadto podatek od dochodów kapitałowych, tj. od akcji i dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Zyski kapitałowe z tytułu akcji i dywidend są opodatkowane progresywnie w wysokości 27% dla dochodów do 48.300 DKK oraz w wysokości 42% powyżej wspomnianej kwoty.

8.5. Podatki pośrednie – podatek od towarów i usług (VAT) W Danii obowiązuje jednolita stawka VAT (dun. moms) w wysokości 25%. Obejmuje ona import oraz dostawy towarów i większość usług. Nie ma stawek obniżonych, preferencyjnych czy specjalnych dla wybranych grup towarów. Istnieje natomiast lista towarów i usług zwolnionych z VAT (m.in. opieka zdrowotna i społeczna, edukacja, przewóz osób, działalność ubezpieczeniowa, niektóre operacje finansowe, itp.). Transakcje eksportowe nie są obciążone podatkiem VAT.

Niektóre transakcje były dotychczas wyłączone z opodatkowania VAT. Począwszy od 2011 r. usługi biur turystycznych, obrót nieruchomościami oraz administrowanie nimi są objęte podatkiem VAT.

Wszystkie duńskie firmy, łącznie z oddziałami i przedstawicielstwami firm zagranicznych, dostarczające towary i usługi podlegające podatkowi VAT oraz realizujące roczny obrót o wartości ponad 50.000 DKK (6.720 €), są zobowiązane dokonać wpisu w rejestrze podatkowym i posiadać numer VAT.

Stan prawny na dzień 1 stycznia 2013 r. nie przewiduje minimalnej wartość obrotu firm zagranicznych dla potrzeb rejestracji jako płatnik VAT – oznacza to obowiązek rejestracji



VAT wraz z dokonaniem pierwszej transakcji podlegającej podatkowi od towarów i usług w Danii.

Na towary i usługi eksportowane, które podlegają obowiązkowi VAT, stawka jest równa 0%. Oznacza to w praktyce, iż nie należy naliczać VAT przy ich sprzedaży, ale nabywca zachowuje prawo do redukcji VAT przy nabywaniu tych towarów i usług. Firmy nie posiadające w Danii numeru VAT mogą aplikować o zwrot podatku stosownie do VIII oraz XIII Dyrektywy UE.

Zobacz również „Odwrócony obowiązek podatkowy w rozdziale 10”

– podatek akcyzowy Akcyza (duń. punktafgift) - w różnej wysokości zależnie od towaru, nakładana jest m.in. na: piwo, wino, mocne alkohole, wodę mineralną (z cukrem i bez cukru), tytoń, czekoladę, kawę, herbatę, lody, oraz paliwa. Płatność podatku akcyzowego staje się wymagalna z chwilą sprzedaży towaru końcowemu nabywcy. Ponadto, podatek akcyzowy jest nakładany na olej opałowy, gaz, węgiel, energię elektryczną, w połączeniu z podatkiem od dwutlenku węgla. Podatki te mogą być częściowo odzyskiwane przez firmy.

Od podatku akcyzowego zwolniono określoną grupę specjalnych produktów ropopochodnych, używanych w przemyśle m.in. do produkcji farb oraz lakierów. Produkty takie są objęte rejestracją i kontrolą zgodnie z przepisami podatkowymi dot. produktów ropopochodnych.

– opłaty rejestracyjne samochodów Dochody podatkowe z tytułu rejestracji pojazdów samochodowych określane są na poziomie 20-25 mld DKK rocznie. Przy zakupie samochodów w Danii pobierane są bardzo wysokie opłaty rejestracyjne, których wartość wynosi 105% od pierwszych 79.000 DKK ceny samochodu z podatkiem VAT łącznie oraz 180% od pozostałej części wartości samochodu. Podatek rejestracyjny opłacany jest jednorazowo na cały okres użytkowania pojazdu w Danii. Oznacza to również, iż kolejny nabywca pojazdu będzie z podatku rejestracyjnego zwolniony.

Warto zaakcentować, iż w Danii nie ma żadnych wyjątków dla samochodów hybrydowych, które również obłożone są pełną akcyzą. Jedynym wyjątkiem są samochody w 100% elektryczne, za które akcyza nie jest pobierana.

Od 2009 do 2013 bardzo często przeprowadzane są połączone akcje policji duńskiej oraz SKAT, mające na celu karanie zagranicznych kierowców posiadających pobyt stały na terenie Danii. W skrajnych przypadkach pojazdy były konfiskowane do czasu uregulowania przez właścicieli należności podatkowych.

W celu uzyskania urzędowego potwierdzenia w zakresie możliwości korzystania z samochodu na polskich numerach rejestracyjnych, należy zwrócić się do SKAT i złożyć wniosek o wydanie zgody SKAT na poruszanie się pojazdem na zagranicznych tablicach rejestracyjnych - wniosek 21.059 E: (http://www.skat.dk/blanketter/21059E_P216E_0606_ApplicationForMotorVehicleInDenmark.pdf).

Polscy obywatele, planujący pobyt w Danii w okresie od 1 do 3 lat, mają ponadto możliwość zwrócenia się do SKAT z wnioskiem o umożliwienie płacenia podatku



rejestracyjnego kwartalnie z góry. Należy przy tym zauważyć, że w powyższym przypadku spłacana jest jedynie część należnego podatku rejestracyjnego – obliczana proporcjonalnie do okresu korzystania z pojazdu na terenie Danii – wniosek 21.036: (http://www.skat.dk/blanketter/21036.pdf).

– inne podatki pośrednie Jako podatek pośredni w Danii stosowany jest podatek od listy płac, płacony przez firmy sektora finansowego, fundacje, stowarzyszenia i większość firm nie będących płatnikami VAT; podatek od dochodów funduszy ubezpieczeniowych i powierniczych oraz opłata skarbowa.

8.6. Umowy podatkowe Danii W związku z faktem, iż w duńskim systemie podatkowym stosowana jest zasada dochodu globalnego, Dania zawarła ok. 80 bilateralnych umów podatkowych o unikaniu podwójnego opodatkowania, w formach przewidzianych konwencją OECD.

W stosunkach dwustronnych pomiędzy Polską i Danią obowiązuje Konwencja między RP a Królestwem Danii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z dnia 6 grudnia 2001 r. Ponadto, w dniu 23 października 2003 r. podpisano Porozumienie między Ministrem Finansów RP a Centralnym Zarządem Ceł i Podatków Królestwa Danii o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych.

W dniu 7 grudnia 2009 r. został podpisany Protokół pomiędzy RP a Królestwem Danii o zmianie Konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania z dnia 6 grudnia 2001 r.

Protokół wprowadził zmianę metody unikania podwójnego opodatkowania w stosunku do dochodów osiąganych przez rezydentów polskich, które na podstawie Konwencji mogą być opodatkowane w Danii. Metody zaliczenia proporcjonalnego została zmieniona na metodę wyłączenia z progresją. Dochody z dywidend, odsetek, należności licencyjnych itp. podlegają nadal metodzie zaliczenia proporcjonalnego. 9. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W DANII Zasady zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej 9.1. Omówienie form prowadzenia działalności gospodarczej Dania należy do państw realizujących w gospodarce zasadę wolnego rynku, swobodnej konkurencji i braku ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wszystkie formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej są dostępne w jednakowym stopniu dla podmiotów krajowych i zagranicznych.

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej na terenie Danii określają następujące przepisy:

ustawa o podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej w celach zarobkowych /The Carrying on Bussines for Profit Act z czerwca 1996 r./

ustawa o spółkach akcyjnych /The Public Limited Companies Act z czerwca 1973 r. ze zmianami wprowadzonymi w styczniu 2002 r. i czerwcu 2003 r./



ustawa o przedsiębiorstwach prywatnych /The Private Companies Act z maja 1996 r. ze zmianami wprowadzonymi w kwietniu 2003 r./

ustawa o rachunkowości spółki /The Company Accounts Act z czerwca 1996 r./

ustawa o sporządzaniu sprawozdań finansowych przez firmy /Act on Commercial Enterprises’ Presentation of Financial Statements nr 448 z 7 czerwca 2001/.

Polscy przedsiębiorcy mają swobodę wyboru formy prawnej tworzonej firmy /zezwolenie wymagane jest dla utworzenia oddziału przez cudzoziemców spoza Unii Europejskiej/. Najbardziej powszechnie stosowane są formy prawne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - ApS, oddziału firmy zagranicznej - Filial oraz spółki akcyjnej - A/S.

Obowiązkową rejestracją wszystkich podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie Danii, niezależnie od ich formy prawnej, zajmuje się Erhvervsstyrelsen. www.eogs.dk. Urząd nadaje firmom numer Centralnego Rejestru Firm/CVR – www.cvr.dk. Zajmuje się ona także ewidencjonowaniem (w tzw. systemie RUT) firm zagranicznych świadczacych na terenie Danii usługi i delegujących do tego kraju na czas określony swoich pracowników na podstawie dyrektywy unijnej 96/71 z dnia 16 grudnia 1996 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług. Ewidencjonowane przez Urząd na tych zasadach firmy nie otrzymują numeru CVR.

Prowadzenie czasowej działalności gospodarczej w Danii przez polskie firmy usługowe Czasowe delegowanie pracowników w celu realizacji umowy z duńską firmą lub osobą prywatną jest zdecydowanie najprostszą formą funkcjonowania polskich przedsiębiorstw w Danii. Główną zaletą tego typu rozwiązania jest zminimalizowanie formalności związanych z funkcjonowaniem firmy na rynku oraz rozliczaniem podatku dochodowego przedsiębiorstwa w Polsce.

Dyrektywa 96/71 z dnia 16 grudnia 1996 r. stanowi, iż na terenie Unii Europejskiej zabronione są wszelkie ograniczenia w zakresie świadczenia usług oparte o przynależność państwową lub miejsce zamieszkania. Świadczenie usług w ujęciu Dyrektywy polegać może na wykonywaniu prac przez przedsiębiorstwo na własny rachunek i pod kierownictwem własnych pracowników, w ramach realizacji umowy zawartej z odbiorcą usług, delegowaniu pracowników zakładu należącego do grupy przedsiębiorców lub też na wynajmowaniu pracowników przez polskie agencje pracy tymczasowej. Warunkiem podstawowym we wszystkich przypadkach jest fakt istnienia stosunku pracy między firmą delegującą a delegowanym pracownikiem przez cały okres delegowania.

Wprowadzająca omawianą dyrektywę duńska ustawa nr 256 z 25 marca 2011 roku o delegowaniu pracowników (Act Concerning Posting of Workers) wymienia duńskie regulacje prawne, które muszą być przestrzegane przez firmy unijne spoza Danii, świadczące w tym kraju usługi w oparciu o Dyrektywę 96/71:

Ustawa o środowisku pracy;

Ustawa o równym traktowaniu mężczyzn i kobiet w zakresie zatrudnienia i urlopu rodzicielskiego;

Ustawa o równości płac;



Ustawa o stosunkach prawnych;

Ustawa zakazująca dyskryminacji na rynku zatrudnienia;

Przedmiotowe przepisy mówią m.in. o ochronie praw pracowniczych, bezpieczeństwie pracy, przewidzianych prawem urlopach, czasie pracy czy zakazie dyskryminacji pracowników ze względu na ich płeć. Żaden z wymienionych dokumentów nie określa minimalnego wynagrodzenia pracowników, gdyż wynagrodzenia minimalne negocjowane są w Danii przez związki zawodowe z organizacjami pracodawców danej branży. System układów zbiorowych funkcjonuje w Danii od 100 lat i wpisał się na stałe w duński system zatrudnienia. Dlatego, aby uniknąć, jak to często określają związkowcy, „dumpingu płacowego” ze strony przybywających z nowych krajów członkowskich UE firm usługowych, duńskie związki zawodowe stosując różne formy zachętlub przymusu, starają się skłonić takie firmy do przystąpienia do układu zbiorowego określającego płace minimalne w danej branży.Trzeba tutaj podkreslić, że ewentulane przystąpienie do jednego lub kilku układów zbiorowych oznacza automatycznie wiele zobowiązań finansowych dla firmy w postaci obowiązkowych diet i dodatków do pensji w razie delegacji, składek urlopowych i emerytalnych itp.

Podstawowymi dokumentami określającymi zasady delegowania pracowników firm usługowych do pracy w Danii są:

na poziomie UE - Dyrektywa 96/71 z dnia 16 grudnia 1996 o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług;

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii);

na poziomie krajowym – w Danii - ustawa nr 256 z 25 marca 2011 r. o delegowaniu pracowników (Act Concerning Posting of Workers) wprowadzająca w życie zapisy w/w dyrektywy UE.

Pobyt pracowników delegowanych Na bazie ww. dyrektywy, każda firma usługowa kraju wysyłającego, tzn. kraju pochodzenia firmy, ma prawo delegować do wykonania określonej usługi do innego kraju członkowskiego UE swoich pracowników, w tym także tych, którzy nie posiadają obywatelstwa Unii Europejskiej.

Aby świadczenie usług przez pracowników delegowanych na terenie Danii odbywało się zgodnie z prawem, muszą być spełnione następujące warunki:

Pracownik firmy delegującej musi być zatrudniony w danej firmie. Żadna inna forma zatrudnienia (na czas próbny, na umowę o dzieło czy umowę zlecenia) nie jest możliwa.

Pracownik przed wyjazdem do Danii musi mieć prawo stałego pobytu w kraju wysyłającym oraz prawo do wykonywania pracy w tym kraju.

Pracownik musi zgodnie z duńską Ustawą o Cudzoziemcach być zwolniony z konieczności posiadania wizy albo posiadać wizę lub pozwolenie na pobyt.

Pracownik po zakończeniu oddelegowania do pracy na terenie Danii musi mieć możliwość oraz zamiar powrotu do kraju z którego został delegowany.



Niezależnie od powyższych postanowień należy zaakcentować, iż w dniu 19 września 2012 r. weszła w życie ustawa (L-921) wprowadzająca reformę podatkową w Danii, przewidującą m.in. zaostrzenie przepisów podatkowych dla zagranicznych firm usługowych obecnych na tutejszym rynku.

Wspomniana ustawa wprowadzają nowe instytucje prawne umożliwiające administracji celno-skarbowej SKAT ocenę charakteru stosunku prawnego pomiędzy duńskim zleceniodawcą i zagranicznym zleceniobiorcą. W przypadku ustalenia, iż działalność zagranicznej firmy podwykonawczej stanowi „istotną i integralną część działalności duńskiej firmy”, SKAT jest uprawniony do żądania potrącania od wynagrodzenia zagranicznego pracownika składki na duński fundusz zatrudnienia 8% oraz podatku od wynajmowanej siły roboczej 30%, co w łącznej wysokości daje 38% (realnie 35,6%).

Według nowych regulacji, w przypadku uznania przez SKAT – w drodze zastosowania nieprecyzyjnych kryteriów oceny – iż działalność zagranicznej firmy stanowi „istotną część działalności” duńskiego zleceniodawcy, stosunek zlecenia pomiędzy stronami zostanie uznany za pozorny oraz potraktowany jako wynajmowanie siły roboczej i opodatkowany w całości w Danii.

Przykład międzynarodowego najmu siły roboczej:

Duńska firma X otrzymała kontrakt na budowę domu. Firma X wynajmuje zagranicznego podwykonawcę Z, aby wykonać wszystkie prace. Firma Z nie jest opłacana do momentu zatwierdzenia odbioru budowy przez właściciela. Jeśli pracownicy firmy X mogą zbudować wspomniany dom samodzielnie (jako duńska firma), wynajęta firma Z będzie traktowana jako wynajmowana siła robocza firmie X (firma X musi pomniejszyć przychód firmie Z i odprowadzić podatek 38%). Przykład sytuacji nie uznawanej za międzynarodowy najem siły toboczej:

Duńska firma produkcyjna zawiera umowę z zagraniczną firmą IT na szkolenia pracowników w zakresie korzystania z nowego, zaawansowanego oprogramowania wymaganego do obsługi produkcji. Szkolenia odbywają się w duńskiej firmie. Szkolenia IT nie są integralną częścią działalności duńskiej firmy (duńska firma nie musi potrącać 38% podatku od wystawionej faktury). Wspomniane regulacje znacząco wpływają na ograniczenie aktywności polskich przedsiębiorstw usługowych w takich branżach, jak budownictwo, przemysł, rolnictwo i leśnictwo, w głównej mierze ze względu na fakt, iż praktycznie każda aktywność podwykonawcy jest obecnie traktowana jako „stanowiąca integralną część działalności duńskiego zleceniodawcy” i opodatkowana w Danii.

W sytuacji wątpliwości, czy polska firma może działać jako podwykonawca dla duńskiego przedsiębiorstwa, można zwrócić się bezpośrednio do SKAT z wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej (bindende svar) dotyczącej konkretnego przypadku (załączając projekt umowy). Interpretacje są wiążące dla urzędu skarbowego. Uzyskanie wiążącej interpretacji podatkowej to obecnie koszt 300 DKK płatne z góry. Interpretację otrzymuje się po wypełnieniu formularza na stronie http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oId=1757489&vId=0 i wcześniejszym uiszczeniu opłaty. Poniżej załączamy link do strony SKAT z informacją o rachunku bankowym, na który należy wpłacać należność z ww. tytułu: http://skat.dk/SKAT.aspx?oID=389251.



Więcej informacji (w jęz. angielskim) dotyczących nowych regulacji ws. wynajmowania siły roboczej można zanleźć on-line SKAT: http://skat.dk/SKAT.aspx?oId=170532.

Samozatrudnienie Samozatrudnienie jest w Danii najbardziej popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej. Jest ona prowadzona przez osobę fizyczną na własny rachunek. Działalność prowadzona jest pod własnym nazwiskiem lub nazwą przyjętą dla firmy przez jej założyciela. Firma może, oprócz założyciela (właściciela), zatrudniać także inne osoby.

Taki rodzaj działalności gospodarczej jest łatwy w prowadzeniu i nie wymaga zgromadzenia kapitału zakładowego. Z drugiej strony, działalność w tej formie obarczona jest ryzykiem związanym z nieograniczoną odpowiedzialnością majątkiem osobistym za zobowiązania firmy.

Z punktu widzenia prawa, działalność na zasadzie samozatrudnienia wiąże się ściśle z założycielem (właścicielem) firmy. W przypadku jego śmierci firma zaprzestaje działalności, pozostawiając po sobie określony majątek trwały. Ponieważ majątek ten nie jest wydzielony z całości majątku właściciela, trudno jest zbyć firmę jako całość.

Przychody z prowadzenia działalności na zasadzie samozatrudnienia są traktowane jako przychody właściciela firmy. Firma nie może opodatkować swoich przychodów osobno. Podatek od działalności gospodarczej jest w tym przypadku deklarowany na jednym zeznaniu podatkowym właściciela. Taki stan rzeczy powoduje, że przychód jest opodatkowany tylko raz, w przeciwieństwie do przychodów spółek kapitałowych, które są rozliczane osobno jako podmioty gospodarcze, a następnie ma miejsce opodatkowanie dochodów otrzymywanych przez udziałowców lub akcjonariuszy w formie dywidend.

Osoba prowadząca firmę odprowadza analogiczne składki oraz uiszcza takie same podatki jak pracobiorcy. W związku z tym przysługują jej takie same, jak w przypadku pracobiorców, świadczenia zdrowotne, emerytalne itd.

Duńska administracja maksymalnie ułatwia załatwienie wszystkich niezbędnych formalności związanych z rejestracją i prowadzeniem firmy. Erhvervsstyrelsen, po przyjęciu podania o rejestrację sama przesyła dokumenty do Urzędu Celno-Podatkowego SKAT w celu nadania numeru identyfikacji podatkowej CVR. Deklaracje podatkowe VAT i w zakresie podatku dochodowego składane są raz na kwartał lub co pół roku, a dokumentację płacową pracowników małej firmy można prowadzić na stronie internetowej Urzędu w specjalnym systemie LetLøn (http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oId=1709571), który po wpisaniu stawki godzinowej pracownika automatycznie oblicza wszelkie składniki podatkowe i odnotowuje wyliczone dane do późniejszego rozliczenia rocznego. Omawiana usługa jest bezpłatna.

Firmy działające na zasadzie samozatrudnienia nie muszą wynajmować do prowadzenia ksiąg rachunkowych i rozliczeń podatkowych wyspecjalizowanych księgowych, choć robią to dość często w celu uniknięcia ewentualnych pomyłek.

Dwa razy do roku (20 marca oraz 20 listopada) odprowadza się zaliczki na podatek dochodowy. Kwota podatku zależy wyłącznie od właściciela firmy. W związku z tym, że kwoty nadpłacone w stosunku do wynikającego z kalkulacji rocznej poziomu podatków są oprocentowane. Zdarza się, że właściciele firm decydują się na wpłacanie wyższych



zaliczek podatkowych, aby otrzymać zwrot podatku z odsetkami, które często przewyższają odsetki bankowe. Możliwe jest to jedynie przy wpłacie 20/3. Natomiast pózniejsza wpłata tj. 20/11 oznacza obniżenie oprocentowania o 0,4 i nie jest wtedy opłacalną lokatą firmowych pieniędzy w porównaniu do banków.

Oznakowanie pojazdów

Istotną kwestią dla wszystkich firm, w tym również działających na zasadzie samozatrudnienia, są zmiany i wymogi jakie duńskie władze wprowadziły od dnia 12 stycznia 2013 r. wobec firm budowlanych, remontowych i innych, które zajmują się działalnością rzemieślniczą. Wszystkie wspomniane firmy są obecnie zobowiązane do wyraźnego oznakowania swoich samochodów nazwą lub logotypem firmy oraz numerem CVR.

Według duńskiego Ministerstwa ds. Podatków, powyższe zmiany mają na celu ułatwienie identyfikacji przedsiębiorców, w tym również usprawnienie działań kontrolnych SKAT, który będzie mógł łatwo sprawdzić, jaka firma wykonuje prace w danym miejscu i czy robi to legalnie. Powyższe rozwiązanie ma również zapewnić większą przejrzystość zleceń realizowanych poza standardowymi godzinami pracy.

W związku z powyższym, polskie firmy usługowe powinny od dnia 1 stycznia 2013 r. oznaczyć swoje pojazdy nazwą firmy z podaniem numeru firmowego telefonu, lub z logiem firmy i numerem NIP/SE. Polscy przedsiębiorcy powinni również podawać numer rejestracji RUT. Przedmiotowe informacje należy umieszczać w widocznym miejscu, litery i cyfry nie powinny być mniejsze niż 3 cm i wykonane w kolorze wyraźnie odróżniającym się od koloru nadwozia i umieszczone po obu stronach pojazdu. W przypadku pojazdów powyżej 3,5t, litery powinny być nie mniejsze niż 10 cm. Powyższe informacje mogą być umieszczone na pojazdach w formie tablic lub samoprzylepnych folii.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością /Anpartsselskab - ApS/ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ApS jest jedną z najczęściej stosowanych form prawnych w działalności gospodarczej średnich firm w Danii. Jest ona stosowana najczęściej przez tych przedsiębiorców, którzy chcą sprawować ścisły, osobisty nadzór nad działalnością spółki /np. w przypadku firm rodzinnych/.

W celu założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ApS wymagane jest, aby:

udziałowcy sporządzili i podpisali umowę założycielską;

sporządzona została umowa spółki;

dokonana została wpłata kapitału założycielskiego;

rejestracja spółki w Erhvervsstyrelsen nastąpiła nie później niż 8 tygodni od daty podpisania umowy założycielskiej.

Wraz z wejściem w życie, w dniu 18 stycznia 2010 r., nowej ustawy Prawo spółek, wymagany kapitał zakładowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością został obniżony do 80 tys. DKK. Udziały mogą być pokryte zarówno poprzez wkład pieniężny, jak i niepieniężny (aport). Rejestracja spółki ApS w Erhvervsstyrelsen jest bezpłatna.



Tak jak w przypadku A/S, możliwe jest także kupno udziałów już utworzonej spółki, która nie podjęła jeszcze działalności /tzw. „shelf company”- spółka z półki/, ale jest to rozwiązanie droższe i bardziej czasochłonne.

Spółka ApS posiada osobowość prawną, zaś jej wspólnicy odpowiadają za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania do wysokości wniesionego kapitału zakładowego.

Spółka akcyjna A/S Spółka akcyjna A/S jest formą prawną przeznaczoną dla średnich i dużych firm oraz jedyną, która może być notowana na giełdzie papierów wartościowych w Danii. Aby ustanowić spółkę akcyjną A/S jest wymagane, aby:

założyciele sporządzili i podpisali umowę założycielską;

sporządzony został statut spółki;

dokonano emisji kapitału akcyjnego;

spotkanie statutowe udziałowców zatwierdziło wniosek o założeniu spółki akcyjnej A/S oraz wybrało zarząd i radę nadzorczą.

Ustawa nie wymaga, aby założyciele byli właścicielami akcji spółki. Spółka akcyjna A/S może zostać utworzona również przez jednego założyciela. Spółka może mieć minimum 1 akcjonariusza. Indywidualni akcjonariusze muszą powiadomić spółkę w terminie miesiąca o wejściu w posiadanie minimum 5% kapitału akcyjnego spółki.

Przedstawicielstwo firmy zagranicznej /Salgskontor/ Firma zagraniczna może ustanowić przedstawicielstwo w celu podejmowania działań promujących produkty i usługi firmy. Przedstawicielstwo nie może prowadzić działalności polegającej na sprzedaży towarów lub usług, nie może też zawierać umów na ich dostawę.

Przedstawicielstwo nie ma osobowości prawnej, zaś wszelkie jego zobowiązania podejmowane są w imieniu i na rzecz firmy macierzystej, która w pełni odpowiada za działalność swojego przedstawicielstwa.

Nie istnieją przepisy odnoszące się do obowiązku rejestracyjnego przedstawicielstwa w Danii, ani też określające wymagany poziom zaangażowania finansowego przez firmę macierzystą.

Poza ogólnymi regulacjami prawnymi w zakresie pobytu cudzoziemców na terenie Danii, nie zostały określone dodatkowe wymagania w odniesieniu do pracowników oraz osób zarządzających przedstawicielstwem w Danii.

Oddział firmy zagranicznej /Filial af udenlandsk selskab/ Oddział firmy zagranicznej /Filial af udenlandsk selskab/ stanowi szczególnie interesującą dla polskich spółek formę prawną funkcjonowania na rynku duńskim. Utworzenie oddziału nie wymaga angażowania środków finansowych /wpłaty założycielskiego kapitału akcyjnego/, tak jak to jest w przypadku spółki akcyjnej A/S lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ApS.



Firma polska może utworzyć oddział w Danii pod warunkiem, że jest zarejestrowana w kraju w formie prawnej zbliżonej do występujących na rynku duńskim form prawnych spółek A/S i ApS /odpowiednio spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością/. Nazwa oddziału musi zawierać słowo „oddział” /filial/ wraz z nazwą firmy zagranicznej i kraju jej siedziby.

Spółka jawna /Interesselskab – I/S Spółkę jawną mogą utworzyć dwie lub więcej osób fizycznych lub prawnych, podejmujących wspólne zobowiązania. Umowa założycielska powinna określać zależności pomiędzy wspólnikami.

Spółka I/S nie posiada osobowości prawnej, może jednak zawierać umowy, pozywać i być pozywana. Spółka posiada swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Nazwa firmy musi zawierać skrót I/S wskazujący jej formę prawną.

Spółka komandytowa /Kommanditselskab – K/S Spółkę komandytową mogą utworzyć dwie lub więcej osób fizycznych lub prawnych podejmujących wspólne zobowiązania.

Spółka komandytowa jest spółką osobową, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz). Nie jest wymagany kapitał zakładowy.

9.2. Rejestracja podmiotu Obligatoryjną rejestracją wszystkich podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie Danii, niezależnie od ich formy prawnej, zajmuje się Erhvervsstyrelsen (www.eogs.dk). Urząd zajmuje się także ewidencjonowaniem (w tzw. systemie RUT) zagranicznych zleceniobiorców, świadczących na terenie Danii usługi poprzez delegowanie do pracy swoich pracowników, na podstawie dyrektywy unijnej 96/71 z dnia 16 grudnia 1996 o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Firma delegująca pracowników do pracy w Danii Firma delegująca pracowników do Danii w ramach świadczenia usług musi zarejestrować się w systemie RUT (www.virk.dk/rut), zarządzanym przez Erhvervsstyrelsen. Rejestracja powinna nastąpić najpóźniej w dniu podjęcia pracy. Przy każdorazowym rozpoczęciu wykonywania nowego zlecenia przedsiębiorstwo ma ponadto obowiązek ponownej rejestracji oraz podania informacji na temat wykonujących je pracowników oraz miejsca świadczenia usług.

Od stycznia 2009 roku obowiązuje zasada tzw. odwróconego VAT-u – co oznacza, że firma polska delegująca pracowników do Danii, świadcząca usługi firmie duńskiej, nie nalicza VAT-u na wystawianej fakturze. VAT płaci firma-usługobiorca naliczając go



uprzednio sama od wartości netto wykonanej usługi. Oznacza to, iż polskie przedsiębiorstwa pełniące rolę podwykonawców dla duńskich firm nie muszą rejestrować się w SKAT jako płatnicy podatku VAT. Obowiązek rejestracji powstaje w sytuacji świadczenia usług dla osób prywatnych lub podmiotów nie będących płatnikami duńskiego VAT.

Delegowani przez firmę polską pracownicy powinni otrzymać przed wyjazdem poświadczone przez ZUS druki A-1 (dawniej E-101), potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz określające, jakie przepisy kraju wysyłającego w zakresie ubezpieczeń społecznych odnoszą się do pracowników delegowanych. Zaświadczenia te – wydawane w Polsce przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - zawierają następujące informacje:

imię i nazwisko delegowanego pracownika

datę urodzenia

narodowość

nazwę i numer statystyczny firmy delegującej

informacje o miejscu pracy w okresie delegowania

okres, na jaki zaświadczenie jest wydawane.

W przypadku firmy usługowej, pracownicy wykonują swoje obowiązki pod kierownictwem pracownika tej firmy, zaś pracownicy agencji pracy czasowej pod kierownictwem duńskiego zleceniodawcy.

Duński zleceniodawca wynajmujący pracowników agencji jest zobowiązany płacić podatek związany z ich wynagrodzeniem. Musi także odprowadzać składki na fundusz zatrudnienia oraz składkę emerytalną.

Skonstruowana w oparciu o Dyrektywę 96/71 duńska Ustawa o Delegowaniu Pracowników z 25 marca 2011 r. nie wyznacza minimalnych stawek zarobków płaconych przez polskie firmy usługowe swoim delegowanym do Danii pracownikom. W w/w ustawie nie wspomina się także o konieczności przystępowania przez firmy z nowych krajów członkowskich UE do układów zbiorowych z tutejszymi związkami zawodowymi. Powodem takiego stanu rzeczy jest fakt, że Dania nie posiada określonego przepisami prawnymi minimalnego wynagrodzenia. Stawki płacowe są ustalane w układach zbiorowych, negocjowanych przez związki zawodowe z organizacjami pracodawców.

Prawem zwyczajowym w Danii jest podejmowanie przez związki zawodowe działań w postaci strajków i bojkotów, w celu skłonienia określonej firmy duńskiej czy zagranicznej do przystąpienia do układu zbiorowego. Spory w zakresie zdefiniowania legalności lub nielegalności konkretnej akcji strajkowej, czy innych działań związków zawodowych rozstrzygane są w trybie przyspieszonym przez specjalny organ sądowniczy (Industrial Court).

Procedura rejestracyjna w przypadku samozatrudnienia Podobnie, jak ma to miejsce w przypadku spółek kapitałowych, rejestracji działalności gospodarczej w opisywanej formie dokonuje się w Erhvervsstyrelsen (www.eogs.dk). Przy rejestracji firmy na zasadzie samozatrudnienia przez obcokrajowca, niezbędne jest, oprócz wypełnienia formularza, okazanie się numerem identyfikacji podatkowej CPR



oraz dokumentem informującym o miejscu siedziby firmy lub wskazaniem przedstawiciela na stale zamieszkałym w Danii, posiadającego duński nr CPR.

Obywatel polski, chcący prowadzić działalność na zasadzie samozatrudnienia w Danii musi w pierwszej kolejności starać się o certyfikat pobytowy obywatela UE/EOG w duńskich Urzędach Regionalnych (www.statsforvaltning.dk).

Po uzyskaniu certyfikatu pobytowego, obywatel polski powinien zwrócić się do właściwego miejscowo urzędu gminy o uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej CPR.

Wraz z uzyskaniem numeru CPR, dana osoba jest objęta duńskim ubezpieczeniem zdrowotnym oraz może podjąć działania zmierzające do zarejestrowania działalności gospodarczej, poprzez wypełnienie i przesłanie do Erhvervsstyrelsen formularza: http://english.virk.dk/integration/54564.

Firma musi być zarejestrowana w Erhvervsstyrelsen najpóźniej na 8 dni przed rozpoczęciem działalności podlegającej opodatkowaniu lub innym opłatom.

Rejestracja spółki ApS Przedsiębiorcy chcący założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ApS w Danii mogą zarejestrować ją w sposób tradycyjny, poprzez przesłanie dokumentów do Erhvervsstyrelsen lub skorzystać z usług kancelarii prawnych.

Ze względu na możliwość złożenia wszystkich dokumentów on-line oraz użycie podpisu elektronicznego, skuteczna rejestracja spółki może odbyć się w ciągu jednego dnia. Orientacyjny koszt założenia spółki przy pomocy profesjonalnej firmy prawniczej to 3-5 tys. DKK, przy czym należność za obsługę prawną może zostać potrącona z kwoty przeznaczonej na kapitał zakładowy spółki, przelewanej dla potrzeb rejestracji na konto kancelarii prawnej.

Aby wszcząć tradycyjną procedurę rejestracyjną, należy, poza zgromadzeniem dokumentów wymienionych powyżej, wypełnić formularz rejestracyjny, który należy przesłać do Erhvervsstyrelsen: http://www.eogs.dk/sw16080.asp

Przekazując formularz do Erhvervsstyrelsen, należy uzupełnić dokumentację o umowę spółki z informacjami o podziale udziałów wspólników, statut spółki oraz sprawozdanie ze zgromadzenia udziałowców, w którym wskazany jest wybór prezesa spółki.

Celem rozliczania podatku VAT nowo powstałą spółkę należy także zgłosić do SKAT: http://webregforum.pro.dir.dk/log/eogs/library/startblanket-revideret2-prod-maj06.pdf

Do czasu skutecznej rejestracji spółki, współwłaściciele ponoszą pełną majątkową odpowiedzialność za zobowiązania podjęte przez spółkę.

Podstawowe informacje o spółce można znaleźć bezpłatnie w centralnym rejestrze firm na stronie www.cvr.dk.

Rejestracja spółki A/S Podobnie jak utworzenie spółki z o.o. (ApS), skuteczna rejestracja spółki akcyjnej (A/S) poprzez Internet zajmuje jeden dzień, głównie ze względu na możliwość rejestracji przy użyciu podpisu elektronicznego. Koszt rejestracji spółki A/S przez duńską kancelarię prawną wynosi ok. 4500–6000 DKK. Spółka może podjąć działalność od daty podpisania umowy założycielskiej, przy założeniu, że do nazwy firmy dodane są słowa



„w trakcie rejestracji” /under stiftelse/. Możliwe jest kupno akcji już utworzonej spółki, która nie podjęła jeszcze działalności /tzw. spółka z półki/. Jednakże jest to rozwiązanie bardziej kosztowne i nie daje oszczędności czasu, albowiem organ zarządzający spółki w każdym przypadku podlega rejestracji. Nazwa firmy musi wskazywać jej formę prawną /zawierać skrót A/S/.

Minimalna wartość akcyjnego kapitału założycielskiego wynosi 500 tys. DKK. Kapitał założycielski musi być wniesiony w całości przed rejestracją spółki. Rejestracja spółki jest bezpłatna.Aby wszcząć procedurę rejestracyjną, należy, poza zgromadzeniem dokumentów wymienionych powyżej, wypełnić formularz rejestracyjny, który należy przesłać do Erhvervsstyrelsen: http://www.eogs.dk/sw16080.asp

Przekazując formularz do Erhvervsstyrelsen, należy uzupełnić dokumentację o umowę spółki, z informacjami o podziale udziałów wspólników, statut spółki oraz sprawozdanie ze zgromadzenia udziałowców, w którym wskazany jest wybór prezesa spółki.

Celem rozliczania podatku VAT, należy także zgłosić nowo powstałą spółkę do SKAT: http://webregforum.pro.dir.dk/log/eogs/library/startblanket-revideret2-prod-maj06.pdf

Zarząd spółki A/S powinien wystąpić do Erhvervsstyrelsen z wnioskiem o rejestrację spółki nie później niż 6 miesięcy po podpisaniu umowy spółki. Do czasu skutecznej rejestracji spółki, współwłaściciele ponoszą pełną majątkową odpowiedzialność za zobowiązania podjęte przez spółkę.

Dokumenty założycielskie spółki są publikowane i dostępne do publicznej wiadomości. Kopie tych dokumentów można uzyskać z Erhvervsstyrelsen za niewielką odpłatnością. Podstawowe informacje o spółce można znaleźć bezpłatnie w centralnym rejestrze firm na stronie www.virk.dk.

Rejestracja oddziału Aby wszcząć procedurę rejestracyjną, należy, poza zgromadzeniem dokumentów wymienionych powyżej, wypełnić formularz rejestracyjny, który należy przesłać do Erhvervsstyrelsen: http://www.eogs.dk/sw16080.asp.

Wniosek o rejestrację oddziału firmy zagranicznej musi zawierać:

nazwę firmy zagranicznej i jej formę prawną, adres siedziby, numer KRS, przedmiot działalności, wartość kapitału akcyjnego oraz roczne sprawozdanie finansowe;

nazwę, adres siedziby i przedmiot działalności oddziału, jak również pełną informację o danych personalnych, działalności oraz miejscu zamieszkania osób upoważnionych do podejmowania zobowiązań w imieniu oddziału;

następujące dokumenty:

oficjalne zaświadczenie potwierdzające prawne funkcjonowanie firmy zagranicznej;

statut firmy zagranicznej;

notarialnie potwierdzone pełnomocnictwo udzielone osobie pełniącej funkcję dyrektora oddziału.

Od 2011 r. powyższe dokumenty nie muszą być tłumaczone na język duński. W odniesieniu do oddziałów nie jest wymagane zabezpieczenie środków finansowych



na poczet kapitału zakładowego, jednakże dla celów podatkowych wartość kapitału zakładowego spółki założycielskiej nie powinna być niższa niż 80 tys. DKK.

Założenie oddziału firmy zagranicznej jest bardziej czasochłonne niż założenie nowej spółki A/S lub ApS. Orientacyjny koszt założenia oddziału spółki zagranicznej przez kancelarię prawną to ok. 6000 DKK. Oddział spółki zagranicznej w Danii nie może podjąć działalności gospodarczej przed zarejestrowaniem w Erhvervsstyrelsen.

Nowo powstały oddział powinien zostać zgłoszony do SKAT – dla potrzeb rozliczania podatku VAT: http://webregforum.pro.dir.dk/log/eogs/library/startblanket-revideret2-prod-maj06.pdf

Zyski oddziału spółki zagranicznej podlegają duńskiemu podatkowi dochodowemu od osób prawnych – tj. 25%. Dodatkowym obowiązkiem jest coroczne przesyłanie kopii rocznego sprawozdania finansowego spółki założycielskiej do Erhvervsstyrelsen.

Wszelkie spory oddziału z klientami i duńskimi instytucjami muszą być rozwiązywane stosownie do duńskiego prawa, a założycielska firma zagraniczna ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania oddziału.

W związku z dużą ilością aktów prawnych regulujących podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej na rynku duńskim oraz z uwagi na aspekt językowy zaleca się, aby zagraniczne podmioty podejmując działalność tego typu korzystały ze wsparcia lokalnych firm doradczych i prawnych.

Rejestracja spółki jawnej Dla potrzeb rejestracji spółki należy przedstawić umowę założycielską. Spółka I/S jest spółką osobową, w której każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nie jest wymagany kapitał zakładowy.

Aby wszcząć procedurę rejestracyjną, należy, poza zgromadzeniem dokumentów wymienionych powyżej, wypełnić formularz rejestracyjny i przesłać do Erhvervsstyrelsen http://webregforum.pro.dir.dk/log/eogs/library/startblanket-revideret2-prod-maj06.pdf

Wspólnicy powinni wystąpić do Erhvervsstyrelsen z wnioskiem o rejestrację spółki nie później niż 8 tygodni po podpisaniu umowy spółki.

Rejestracja spółki komandytowej Spółka komandytowa jest tworzona na podstawie umowy założycielskiej wymaganej w procesie jej rejestracji. Nazwa spółki musi zawierać skrót K/S wskazujący na jej formę prawną oraz powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy.

Jeśli komplementariusz spółki komandytowej jest osobą prawną, wtedy spółka musi posiadać zarząd. Aby wszcząć procedurę rejestracyjną, należy, poza zgromadzeniem dokumentów wymienionych powyżej, wypełnić formularz rejestracyjny, który należy przesłać do Erhvervsstyrelsen: http://webregforum.pro.dir.dk/log/eogs/library/startblanket-revideret2-prod-maj06.pdf

Wspólnicy powinni wystąpić do Erhvervsstyrelsen z wnioskiem o rejestrację spółki nie później niż 8 tygodni po podpisaniu umowy spółki.



9.3. Przepisy dotyczące podatku VAT Od dnia 1 stycznia 2009 r. dla zagranicznych firm świadczących usługi w Danii obowiązuje odwrócony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że firma Polska sprzedająca na terenie Danii usługi duńskim firmom-zleceniodawcom, nie nalicza na wystawianych przez siebie fakturach podatku VAT. Duński zleceniodawca jest zobowiązany naliczyć, na podstawie otrzymanej faktury i zapłacić Urzędowi Skarbowemu 25 % VAT wartości netto zrealizowanej usługi.

Odwrócony obowiązek podatkowy nie dotyczy jednak firm zagranicznych wykonujących usługi na rzecz osób fizycznych. Firmy takie są zobowiązane do rejestrowania się jako płatnicy VAT w SKAT i naliczania 25% VAT-u na wystawianych fakturach.

Odwróconym obowiązkiem podatkowym są objęte wszystkie usługi objęte w Danii podatkiem VAT, które polska firma dostarcza firmom-zleceniodawcom duńskim, będącym płatnikami VAT w Danii. Jako przykład można tu wymienić usługi związane z robotami budowlanymi, naprawami i pracami konserwacyjnymi nieruchomości i ruchomości, usługi sprzątania, leasing pracowniczy i usługi związane z wystawami, konferencjami i wydarzeniami sportowymi i rozrywkowymi.

W ramach odwróconego VAT-u, zamiast naliczania tego podatku na fakturze, należy wpisać na niej formułę jasno wskazującą na to, że nabywca ma obowiązek naliczenia i zapłacenia VAT-u od usługi której wartość netto obejmuje faktura. Może to być np. formuła: "Reversed charge". Na fakturze należy także podać numer rejestracyjny nabywcy CVR lub SE-nummer. Jeśli firma polska zarejestrowana jest jako płatnik podatku VAT w Danii (np. w związku z faktem świadczenia usług osobom fizycznym), musi ona podać na fakturze nadany jej przez duński Urząd Skarbowy (SKAT) nr SE. Jeśli firma nie jest zarejestrowana jako płatnik podatku VAT w Danii, podaje na fakturze swój polski NIP.

W przypadku świadczenia usług firmom, które nie są zarejestrowanymi płatnikami VAT, duński odbiorca usług ma obowiązek dokonania rejestracji do celów podatku VAT i zapłacenia duńskiego VAT-u od świadczonej przez firmę zagraniczną usługi.

Nowe regulacje, pozwalają firmom polskim nie będącym płatnikami VAT w Danii nadal otrzymywać zwrot tego podatku od opodatkowanych nim kosztów poniesionych na terenie Danii (np. zakup materiałów, narzędzi itd.). Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są na stronach internetowych duńskiego Urzędu Skarbowego (SKAT) – www.skat.dk

Jeśli firma dokonuje zakupów w innym zagranicznym przedsiębiorstwie (korzysta z poddostawcy/podwykonawcy), staje się płatnikiem podatku VAT i musi dokonać rejestracji do celów podatku VAT w Danii. Musi sama naliczyć i zadeklarować VAT zgodnie z przepisami o odwróconym obowiązku podatkowym. Musi także zaksięgować VAT w swoim sprawozdaniu finansowym oraz uwzględnić naliczony VAT w swojej deklaracji podatkowej. Dotyczy to także polskich firm, świadczących czasowo usługi w Danii, które posiadają polskich podwykonawców

Należy zwrócić uwagę na fakt, że firma polska korzystająca z zagranicznych poddostawców/podwykonawców ma obowiązek naliczyć i zadeklarować VAT także w przypadku, kiedy poddostawca/podwykonawca nie napisał na fakturze formuły "Odwrócony obowiązek podatkowy - nabywca rozlicza VAT”. Jeśli poddostawca/podwykonawca błędnie naliczył jednak VAT na fakturze, nie można go odliczyć. W takim przypadku należy zwrócić się o nową, poprawną fakturę.



Wypełniając deklarację VAT, w przypadku korzystania z poddostawcy/podwykonawcy, podatek VAT dotyczący usług budowlanych i leasingu pracowniczego (dostarczanie siły roboczej) należy podać w oddzielnej rubryce na deklaracji podatkowej.

Wszelkie wątpliwości dotyczące podatku VAT należy wyjaśniać w duńskim Urzędzie Podatkowym (SKAT) - (nr tel. +45 72 22 18 18, www.skat.dk).

9.3.1. Turystyczne przewozy autokarowe Zgodnie z przepisami rozporządzenia o VAT nr 633 z dnia 16 czerwca 2006 r., z późn. zm., turystyczne przewozy autokarowe podlegają opodatkowaniu VAT.

W wypadku, gdy transport turystów do Danii odbywa się sporadycznie, tzn. maksymalnie dwa razy w roku, wystarczy każdorazowo wypełnić deklarację (blankiet nr. 31.024): http://www.virk.dk/myndigheder/stat/SKAT/Afgifts-angivelse_-_Moms_af_turistbus_-_31024, na której oblicza się VAT w stosunku do liczby przejechanych kilometrów i liczby pasażerów. W tym przypadku nie ma obowiązku rejestracji przedsiębiorstwa jako płatnika VAT.

W pozostalych wypadkach, należy zarejestrować przedsiębiorstwo w SKAT dla potrzeb VAT:http://www.virk.dk/myndigheder/EOGS/Registration_of_Non-Danish_Company_and_Services__Start_-_40112/pid/7499 (formularz), a następnie wypełnić deklarację kwartalną z 25% stawką podatku VAT od usług transportowych (tzw. "busmoms"). Rejestracja pozwala uniknąć wielokrotnego wypełniania blankietu 31.024. Odbywa sie to tylko raz, kwartalnie, na podstawie deklaracji VAT, jak również na tej podstawie przedsiebiorstwo dokonuje odliczeń kosztów zakupu paliwa.

Jeśli wszystkie opłaty zostały uprzednio uiszczone przez przedsiębiorstwo w duńskim urzędzie celnym na granicy, wtedy należy wysłac do SKAT deklarację kwartalną z podaniem zerowej wysokości zobowiązania podatkowego w zakresie VAT.

W związku z faktem, iż przewozy turystyczne należą z reguły do działalnosci sezonowej, przedsiębiorstwa mogą po zakończeniu sezonu wyrejestrować działalność, a następnie ją reaktywować - z chwilą rozpoczęcia aktywności podlegajacych obowiązkowi podatkowemu.

9.3.2. Kabotaż Z dniem 1 maja 2009 r. zniesione zostały podstawowe ograniczenia wobec polskich firm świadczących usługi kabotażowe na terenie Danii. Świadczenie usług transportowych taborem należącym do polskiego przedsiębiorstwa, może być wykonywane w wymiarze maksymalnie 3 przewozów w ciągu 7 dni. Przedmiotowe ograniczenie zostało wprowadzone europejskimi przepisami ograniczającymi usługi przewoźników w obszarze kraju, w którym ich firmy nie mają siedziby - począwszy od maja 2010 r.

Zgodnie z nowymi przepisami, kabotaż na terenie UE może wykonywać każdy przewoźnik który posiada licencję wspólnotową, a jego kierowca, jeśli jest obywatelem państwa trzeciego, posiada świadectwo kierowcy.

Przyjmując zlecenie na wykonanie przewozu kabotażowego, należy ustalić, czy zleceniodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT w tym kraju, w którym kabotaż bedzie wykonywany. Taki zleceniodawca może bowiem przejąć na siebie obowiazek podatkowy i uwolnić przewoźnika polskiego wykonujacego kabotaż od obowiazku rejestracji na podatek VAT w tym kraju. Zleceniodawca kabotażu w składanej



deklaracji VAT w swoim kraju rozlicza podatek od importu usług. Gdyby zleceniodawca nie był podatnikiem zarejestrowanym w kraju, w którym usługa została wykonana, na przewoźniku ciąży wtedy obowiazek rejestracji i zapłaty podatku.

Wymagane dokumenty do przewozów kabotażowych w Danii W przypadku pojazdów o dopuszczalnej ładowności przekraczającej 3,5 tony wymagane jest posiadanie poświadczonej kopii licencji Związku Przewoźników. Ponadto wymagane są dokumenty spedycji międzynarodowej bez względu na kraj, w którym był on realizowany, jak również dokumenty dla każdej z operacji kabotażowych realizowanych na terytorium Danii. Dokumentacja nie musi być zawarta w jednym dokumencie, jednak dla każdego przewozu miedzynarodowego musi zawierać następujące informacje:

a) nazwa, adres i podpis nadawcy;

b) nazwa, adres i podpis spedytora;

c) nazwa i adres odbiorcy, jak również jego podpis i data dostawy będącą dniem dostarczenia towarów;

d) miejsce i data przkazania towarów i miejsce wyznaczone na dostawę;

e) opis towarów sformułowane za pomocą ogólnie stosowanego słownictwa oraz sposób pakowania, a w przypadku materiałów niebezpiecznych – powszechnie stosowany ich opis, jak również liczba opakowań, ich specjalne oznakowania i numeracje;

f) masa brutto towarów, lub ich liczba;

g) numery rejestracyjne pojazdu silnikowego i przyczepy.

Dokumentacja może być w formie międzynarodowego listu przewozowego CMR lub innego dokumentu przewozowego, o ile zawiera wymagane informacje. Dokumentacja może również być w formie elektronicznej.

Do udokumentowania międzynarodowego transportu i operacji kabotażowych nie są wymagane inne dokumenty. Nie oznacza to jednak, że nie można wykorzystać innych dokumentów wymaganych przez przepisy dotyczące transportu, które zaświadczałyby, że operacja przewozu kabotażowego przebiega zgodnie z tymi przepisami. Mogą to być np. nagrania z urządzeń monitorujących związane z jazdą i odpoczynkiem w podróży, lub dane dotyczące opłat drogowych.

Z uwagi na bardzo silną pozycję Duńskiego Stowarzyszenia Spedytorów Danske Speditører (www.dasp.dk), intensywnie lobbującego na rzecz ochrony swoich interesów na rynku krajowym, istnieje duża presja na rzecz kontroli przewoźników zagranicznych, w tym również polskich. Celem uniknięcia dotkliwych mandatów wystawianych przez duńską policją w trakcie rutynowych kontroli, które mają zniechęcić do świadczenia usług kabotażowych, proponuje się drobiazgowe przestrzeganie przepisów obowiązujących na terytorium Danii.

9.4. RUT – rejestr zagranicznych zleceniobiorców Obowiązkową rejestracją wszystkich podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie Danii, niezależnie od ich formy prawnej, zajmuje się Duńska Agencja Handlu i Przedsiębiorstw (Danish Commerce and Companies Agency). Agencja nadaje firmom numer Centralnego Rejestru Firm, jak również, od dnia 1 maja 2008 r., jest



odpowiedzialna za ewidencjonowanie zagranicznych firm świadczących usługi na terenie Danii w systemie RUT (Registrering af Udenlandske Tjenesteydelser).

Zobligowane do rejestracji w rejestrze RUT są wyłącznie zagraniczne przedsiębiorstwa świadczące usługi zarówno dla duńskich firm jako podwykonawcy, jak i dla inwestorów prywatnych.

Od dnia 1 stycznia 2011 r. zaczął funkcjonować portal stworzony dla potrzeb systemu RUT – www.rut.dk (również w polskiej wersji językowej) – odtąd rejestracja może odbywać się tylko elektronicznie. Do najistotniejszych zmian zaliczyć należy niewątpliwie objęcie rejestrem RUT wszystkich zagranicznych firm świadczących usługi w Danii, również podmiotów jednoosobowych. Ponadto, nowe regulacje nakładają uciążliwe kary finansowe na podmioty, które pomimo istnienia obowiązku nie dopełniły formalności rejestracji usług w systemie RUT (do 10 tys. DKK). Nowe przepisy zakładają ponadto obowiązek przedstawienia duńskiemu kontrahentowi dowodu zarejestrowania zagranicznej firmy w systemie RUT przed podpisaniem kontraktu na wykonanie usługi. Wyżej wymieniony przepis dotyczy usług w sektorze budownictwa, ogrodnictwa, rolnictwa oraz leśnictwa. W przypadku stwierdzenia przez duńską firmę lub osobę fizyczną braku dopełnienia przez zagranicznego usługodawcę w/w formalności, strona zlecająca usługę zobowiązana jest poinformowania o tym fakcie duńską Inspekcję Pracy, pod rygorem kary finansowej dla obu stron kontraktu.

Każda polska firma świadcząca usługi na terenie Danii powinna dokonać rejestracji poprzez stronę internetową RUT, podając dane firmy, właściciela, pracowników oraz rodzaj prac i adres, pod którym w Danii świadczone są usługi.

Informacje zawarte w rejestrze RUT są częściowo upubliczniane – poprzez stronę www.rut.dk, jak również stanowią wsparcie dla duńskiej Inspekcji Pracy, która z reguły kontroluje większość zarejestrowanych podmiotów. Należy przy tym zauważyć, że kontrole Inspekcji Pracy mają z reguły charakter ogólny, podczas których inspektorzy kontrolują posiadanie przez pracowników ubrań i butów roboczych, stan techniczny użytkowanych narzędzi, sposób zamocowania rusztowań, zabezpieczenia pracowników wykonujących prace na wysokościach itp. Warto zaakcentować, iż wyłącznie firmy, które przyjeżdżają do Danii w celu wykonania jedynej w swoim rodzaju wyspecjalizowanej usługi, której czas trwania nie przekracza 8 dni, nie muszą rejestrować się w RUT (przykłady: polscy górale celem postawienia wyjątkowej konstrukcji z drewnianych bali techniką znanej wyłącznie tej firmie; lub polscy monterzy stawiający metalową konstrukcję dla duńskiej firmy, która indywidualnie nie mogłaby tego dokonać przy wykorzystaniu swoich zasobów i ludzi).

9.5. Koszty związane z działalnością firmy Utworzenie firmy w Danii jest stosunkowo kosztowne i zależy od stopnia złożoności oraz ilości wymogów z tym związanych. Koszty towarzyszące założeniu firmy najczęściej wahają się w granicach od 10 tys. do 15 tys. DKK. Składają się na to opłaty za usługi firm doradczych, prawników, itp. Planując podjęcie działalności gospodarczej na rynku duńskim należy także uwzględniać koszty związane z usługami tłumaczy przysięgłych języka duńskiego.

Poważnym kosztem, który należy kalkulować przy wynajmowaniu nieruchomości przeznaczonej np. na sklep w atrakcyjnym miejscu, jest rodzaj depozytu czy odstępnego



(zwanego AFSTAELSE), płaconego przez dzierżawcę lokalu poprzedniemu dzierżawcy. Kwota ta sięgać może wieluset tysięcy koron. Po zakończeniu dzierżawy, dzierżawca żąda wpłacenia AFSTAELSE przez kolejnego użytkownika. Odzyskuje on więc wpłaconą na początku dzierżawy kwotę, która jest jednak bezproduktywnie zamrożona, często przez bardzo długi okres.

Koszty związane z funkcjonowaniem firmy na rynku duńskim są różne w zależności od przedmiotu, skali i zakresu terytorialnego jej działalności. Dania jest krajem o wysokich kosztach robocizny i dlatego płace są zazwyczaj najważniejszym składnikiem kosztów działalności biznesowej. W wielu przypadkach płace przewyższają koszt materiałów zakupionych dla potrzeb produkcji. Jednakże siła robocza w Danii posiada wysokie kwalifikacje.

Związki zawodowe mają silną pozycję na rynku pracy i nie są skłonne do rezygnacji z wynegocjowanych warunków pracy. Administracja centralna podejmuje działania na rzecz obniżenia kosztów pracy oraz utrzymywania tempa wzrostu płac na umiarkowanym poziomie. Jednocześnie wprowadziła wspomniany już podatek od wynajmowanej (zagranicznej) siły roboczej w wysokości 38%, co de facto powoduje, iż delegowanie pracowników przestaje być opłacalne. Głównym założeniem wprowadzenia przedmiotowego podatku jest z jednej strony chęć pozyskiwania i zatrzymania podatków w duńskim budżecie, a także próba „zachęcenia” zagranicznych przedsiębiorców do przenoszenia i rejestrowania działalności gospodarczej do Danii. Warto zaznaczyć, iż rezygnacja z prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i założenie firmy w Danii (bądź zatrudnienie się w duńskiej firmie), z jednej strony wiąże się z akceptacją odprowadzania większych składek z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz podatków dochodowych, jednakże z drugiej strony zdecydowanie wpływa na poprawę całokształtu funkcjonowania w Danii. Przedsiębiorcy decydujący się na taką zmianę mogą oczekiwać, iż będą mieli takie same obowiązki i prawa, jak firmy duńskie (np. nie będę musiały rejestrować się w systemie RUT, etc.). Szczególnie istotny jest również fakt, iż obecnie obowiązujące przepisy powodują, iż finansowo korzystniejsze jest zatrudnienie się w duńskiej firmie (bądź prowadzenie duńskiej firmy). Ponadto dla obywateli polskich tymczasowo zatrudnionych przez firmę duńską oznacza to również brak konieczności odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce do ZUS.

9.6. Obszary działalności regulowanej Podobnie jak ma to miejsce w Polsce, w przypadku działalności regulowanej, przedsiębiorca jest uprawniony do jej wykonywania, jeżeli spełnia szczególne warunki i uzyskał odpowiednią koncesję/licencję od uprawnionych duńskich organów państwowych.

Poza koncesjami na prowadzenie działalności w zakresie poszukiwania i wydobywania kopalin ze złóż, wytwarzania, magazynowania i obrotu paliwami i energią, w Danii istnieje szereg ograniczeń wymuszających na przedsiębiorcach uzyskanie stosownych pozwoleń na prowadzenie określonej działalności gospodarczej.

W zależności od rodzaju regulowanej działalności, organami właściwymi mogą być:

- policja - dla działalności polegającej na sprzedaży alkoholu. Procedurę uzyskania licencji wszczyna się poprzez wypełnienie on-line formularza: http://www.virk.dk/myndigheder/stat/POL/Ansoegning_om_alkoholbevilling_for_personer_-_P700-02



- Danish Veterinary and Food Administration (Fødevarestyrelsen) - dla działalności restauracyjnej: http://www.virk.dk/myndigheder/stat/FVST/Foedevarevirksomhed_-_Autorisation_eller_registrering_samt_ansoegning_efter_autorisationsbekendtgoerelsen_mv

Na stronie www.virk.dk, prowadzonej przez duńską administrację, znajdują się wszystkie niezbędne informacje na temat wymaganych zezwoleń i koncesji na prowadzenie reglamentowanej działalności gospodarczej w Danii. Ze względu na możliwość realizacji całej procedury elektronicznie, proces uzyskiwania niezbędnych pozwoleń jest relatywnie krótki.

9.6.1. Uznanie kwalifikacji zawodowych hydraulików i elektryków w Danii. Polski pracownik, chcący wykonywać czasowo zawód hydraulika lub elektryka w Danii powinien, przed rozpoczęciem wykonywania zawodu, złożyć pisemne zgłoszenie w Duńskim Urzędzie Bezpieczeństwa Technicznego (Sikkerhedsstyrelsen).

Zgodnie z Zarządzeniem Nr 1201 wnioskodawca powinien złożyć następujące dokumenty:

informację o ewentualnej ochronie ubezpieczeniowej lub innym rodzaju indywidualnej lub zbiorowej ochrony w związku z wykonywaniem zawodu,

dokument poświadczający przynależność państwową (np. paszport),

dokument potwierdzający uprawnienia do legalnego wykonywania zawodu hydraulika/elektryka w kraju osiedlenia,

potwierdzenie kwalifikacji zawodowych,

potwierdzenie wykonywania zawodu hydraulika/elektryka lub odpowiadającej tym czynnościom działalności zawodowej, przez co najmniej 2 lata w przeciągu ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem,

zaświadczenie o niekaralności potwierdzające, iż w ciągu ostatnich 3 lat wnioskodawca nie był karany za przestępstwa związane z nadużyciem stanowiska, zgodnie z § 78 pkt 2 duńskiego kodeksu karnego.

Dokumentacja może zostać przesłana drogą elektroniczną na adres Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Technicznego [email protected].

Urząd Bezpieczeństwa Technicznego jest uprawniony do sprawdzenia kwalifikacji zawodowych przed rozpoczęciem wykonywania zawodu przez wnioskodawcę.

W przypadku, gdyby zaistniały istotne różnice pomiędzy kwalifikacjami wnioskodawcy a kwalifikacjami zawodowymi wymaganymi do wykonywania zawodu hydraulika/elektryka na terenie Danii, Urząd Bezpieczeństwa Technicznego może przeprowadzić test przydatności.

W terminie 1 miesiąca od wpłynięcia zgłoszenia wnioskodawcy, Urząd Bezpieczeństwa Technicznego ma obowiązek potwierdzić otrzymanie wniosku i podać do wiadomości wnioskodawcy czy wniosek jest zasadny, czy potrzebne są dodatkowe dokumenty oraz czy będzie wymagane przeprowadzenie testu przydatności.



Jeżeli w terminach podanych w Zarządzeniu nr. 1201 wnioskodawca nie otrzyma zawiadomienia z Urzędu Bezpieczeństwa Technicznego, jest on uprawniony do wykonywania, czasowo lub okazjonalnie, zawodu hydraulika/elektryka na terenie Danii.

Zgłoszenie musi być odnawiane raz w roku. Formularze są dostępne na stronie internetowej Urzędu: http://www.sik.dk/Global/English/Authorisation

9.6.2. Autoryzacja przedsiębiorcy Każdy przedsiębiorca w Danii, dla którego pracuje osoba zatrudniona w charakterze hydraulika/ elektryka, ma obowiązek posiadania autoryzacji.

Oznacza to w praktyce, iż bez względu na fakt, czy wnioskodawca prowadzi przedsiębiorstwo jednoosobowe, pracuje jako pracownik w innym przedsiębiorstwie, wykonuje zawód hydraulika/elektryka tymczasowo lub okazjonalnie, czy też chce pozostać na stałe na terenie Danii – wymagane jest przeprowadzenie autoryzacji.

Wniosek o autoryzację dla przedsiębiorcy jest składany do Urzędu Bezpieczeństwa Technicznego. Formularze są dostępne na stronie internetowej Urzędu: http://www.sik.dk/Global/English/Authorisation

Za opracowanie wniosku o autoryzację dla przedsiębiorcy należy uiścić opłatę w Urzędzie Bezpieczeństwa Technicznego w wysokości 1.250 DKK.

Przedsiębiorstwo zamierzające świadczyć usługi w zakresie instalacji wodnych/elektrycznych jest zobowiązane do wdrożenia systemu zarządzania jakością (np. ISO 9000).

9.6.3. Spawanie oraz prace przy azbeście Polskie firmy, zamierzające świadczyć usługi w Danii w zakresie spawania powinny uprzednio zwrócić się do Inspekcji Pracy (Arbejdstilsynet) na adres e-mail: [email protected], informując o zamiarze świadczenia usług w przedmiotowym zakresie (wystarczy ogólna informacja nt. planowanego miejsca pracy, danych osobowych pracowników oraz kopie dokumentów potwierdzających kwalifikacje i doświadczenie zawodowe spawaczy).

Firmy zamierzające świadczyć prace przy azbeście w pomieszczeniach zamkniętych muszą uprzednio przeszkolić swoich pracowników w zakresie zasad bezpieczeństwa pracy. Obligatoryjne szkolenia organizowane są przez Inspekcję Pracy (informacja pod adresem e-mail: [email protected]).

Dla usług związanych z usuwaniem azbestu na otwartym powietrzu dodatkowe szkolenia nie sa wymagane, jednakże nadal obowiązują ścisłe zasady w zakresie ubioru ochronnego oraz masek dla pracowników.

9.7. Duński Urząd Inspekcji Pracy (Arbejdstilsynet) Duński Urząd Inspekcji Pracy (Arbejdstilsynet) przeprowadza inspekcje w przedsiębiorstwach. Urząd jest organem sprawującym pieczę nad przestrzeganiem duńskich przepisów obowiązujących w zakresie waruków i bezpieczeństwa pracy. Inspektorzy urzędu mają pełne prawo dostępu do publicznych i prywatnych miejsc pracy za okazaniem stosownej legitymacji i w zakresie niezbędnym dla wykonywania swoich obowiązków służbowych. Inspekcja odbywa się bez uprzedzenia, a inspektorzy



dokonują kontroli przedsiębiorstw i oceniają, czy firma spełnia wymogi w zakresie środowiska pracy. Inspektorzy sprawdzają m.in. działania, jakie firma realizuje we własnym zakresie w dziedzinie polepszenia warunków pracy i ergonomii, ograniczania hałasu, ryzyka wypadków, itp.

Jeśli firma nie przestrzega przepisów obowiązujących w zakresie bezpieczeństwa pracy, urząd może nakazać wprowadzenie wymaganych zmian i działań naprawczych, w tym również w trybie natychmiastowym. Urząd może również zakazać dalszych prac do momentu doprowadzenia bezpieczeństwa pracy do obowiązujących norm. W poważniejszych przypadkach inspektorat może powiadomić policję o przestępstwie, a także nałożyć grzywnę. Inspektorzy mogą nakazać firmie skontaktowanie się z autoryzowanym doradcą ds. środowiska pracy, który poradzi, w jaki sposób zapobiegać problemom warunków pracy i jak usunąć istniejące zagrożenia. Koszty takiego doradztwa ponosi firma.

Urząd Inspekcji Pracy stworzył dla swoich potrzeb podział statystyczny 48 branż, do których stosuje indywidualne zasady kontroli. Bardzo specyficznym rozwiązaniem jest możliwość kontrolowania przedsiębiorstw w tym samym czasie zarówno przez Arbejdstilsynet, SKAT i policję. Dotyczy to głównie firm usługowych, głównie budowlanych, ogrodniczych, etc. Takie kontrole dotyczą zarówno firm duńskich, jak i zagranicznych. W praktyce, najczęściej ograniczają się do duńskich firm korzystających z zagranicznej siły roboczej, bądź do zagranicznych, w tym również polskich usługodawców.

Więcej informacji nt. działalności urzędu, w tym również o praktycznych informacjach związanych z RUT można znaleźć na stronach internetowych Duńskiego Urzędu Inspekcji w jęz. polskim http://arbejdstilsynet.dk.

9.8. Związki zawodowe Dania jest krajem, w którym stosunek pracy nie jest regulowany ustawowo, lecz w drodze układów zbiorowych - zawieranych pomiędzy związkami zawodowymi a związkami pracodawców. Cechą charakterystyczną gospodarki duńskiej jest długoletnia tradycja samorządu gospodarczego. Stowarzyszenia branżowe mają bardzo silną pozycję, a ich wewnętrzne regulacje w zakresie poszczególnych zawodów i branż są niejednokrotnie ważniejsze niż oficjalna legislacja rządowa.

Stosunki między pracodawcami i pracownikami są regulowane ustawą o Stosunkach Pracodawców i Pracobiorców (The Employers' and Salaried Employees' Legal Relationship Consolidation Act , ustawą nr 68 z 21 stycznia 2005)

oraz branżowymi

układami zbiorowymi (łącznie z Główną Umową Zbiorową - Main Agreement - z 31 października 1973 r. z poprawkami ze stycznia 1993 r.) między duńskimi organizacjami pracodawców (www.da.dk) i związków zawodowych (www.lo.dk).

Umowy te są negocjowane mniej więcej co 4 lata. Niektóre układy branżowe (np. w budownictwie), ze względu na dużą liczbę pracowników polskich w tej branży na duńskim rynku pracy, dostępne są także w języku polskim. Poniżej załączamy link do najnowszego układu zbiorowego z sektora budownictwa: http://copenhagen.trade.gov.pl/pl/przewodnik/article/detail,529,Uklad_zbiorowy_pracy.html

Stowarzyszenia są żywotnie zaangażowane w ustalanie wspólnych norm, negocjowanie cen z sieciami handlowymi, ustalanie warunków dostępu do wybranych zawodów,



kontrolują sprawy wewnętrznej konkurencji między członkami, w tym reklamowania towarów oraz działalności sieci handlowych.

Tak silna pozycja związków zawodowych oraz stowarzyszeń branżowych powoduje, iż pomimo formalnej otwartości duńskiej gospodarki, dostęp do wielu segmentów rynku jest bardzo utrudniony.

Duńskie związki zawodowe w różny sposób próbują wymusić na polskich firmach przystąpienie do układów zbiorowych – niejednokrotnie poprzez blokady placów budowy, wpływanie na zleceniodawców zatrudniających polskie firmy, dostawców materiałów budowlanych i innych podwykonawców.

Zapisy proponowanych przez związki zawodowe umów zobowiązują firmy polskie do zaakceptowania poziomu płac pracowników w wysokości znacznie przekraczającej przyjęte w tym zakresie minimum płacowe. Umowy określają także inne rodzaje świadczeń na rzecz polskich pracowników oraz wysokość środków przekazywanych na fundusz związkowy.

Formalnie, układy zbiorowe pracy w Danii nie są traktowane jako układy powszechne – czyli obowiązujące wszystkie podmioty danej branży, co potwierdza m.in. duńskie Ministerstwo Pracy. W związku z powyższym nie ma prawnego obowiązku przystępowania do układów zbiorowych przez polskie firmy usługowe. W praktyce jednak, związki zawodowe poprzez różne, niejednokrotnie niedozwolone prawem działania, zmuszają polskich przedsiębiorców do przystępowania do porozumień, powodując znaczne obniżenie konkurencyjności cenowej oferowanych przez nich usług. Wraz z redukcjami zatrudnienia w firmach budowlanych należy oczekiwać wzmożonej działalności związków i stowarzyszeń branżowych.

Polscy przedsiębiorcy w kontaktach z przedstawicielami związków zawodowych powinni zachować ostrożność i nie podejmować decyzji o przystąpieniu do umów ani układów zbiorowych bez uprzedniego uzyskania szczegółowych informacji na temat zasad i kosztów z nich wynikających. Należy również pamiętać, iż pracownicy/funkcjonariusze związków zawodowych nie mają żadnych uprawnień kontrolnych wobc polskich firm niebędących stronami układów zbiorowych, tak więc polscy przedsiębiorcy nie są zobligowani do udostępniania im jakichkolwiek informacji na temat firmy, poziomu wynagrodzeń, ilości pracowników itp.

W ostatnim okresie do Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kopenhadze wielokrotnie zgłaszali się polscy przedsiębiorcy, którzy pod wpływem presji ze strony przedstawicieli związków zawodowych pochopnie zdecydowali o podpisaniu porozumienia, na podstawie którego zobowiązali się do płacenia wynagrodzeń oraz opłacania dodatkowych składek na poziomie uniemożliwiającym dalsze funkcjonowanie ich przedsiębiorstw na duńskim rynku.

Należy pamiętać, iż po podpisaniu porozumienia przez polską firmę, duński związek zawodowy będzie miał możliwość przeglądania dokumentacji firmowej polskiego przedsiębiorstwa oraz, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, do skutecznego pozywania przedsiębiorcy przed duńskie sądy.

Reasumując, należy pamiętać, iż zawsze istnieje kilka wariantów, które umożliwiają relatywnie płynne funkcjonowanie na duńskim rynku. Po pierwsze warto mieć na uwadze, iż najgorszym rozwiązaniem jest brak dialogu ze związkami zawodowymi i czekanie na rozwój sytuacji. Należy pamiętać, iż przedkładane przez związki zawodowe umowy do podpisania są jedynie szymelami i zawarte w nich stawki godzinowe dla pracowników są negocjowalne. Jednocześnie zamiast podpisywania takiego układu,



warto rozważyć członkostwo w jednym z duńskich związków pracodawców (np. Dansk Byggeri www.danskbyggeri.dk lub Dansk Industri www.di.dk), które mogą w imieniu polskiej firmy wynegocjować lepsze stawki aniżeli zrobiłaby to indywidualnie (opłacalność członkostwa jest ściśle uzależniona od długości kontraktu). Po drugie żaden z duńskich zleceniodawców usługi nie może zmusić polskiego podwykonawcy do przystąpienia do układu zbiorowego. W przypadku, gdy duński zleceniodawca nie jest częścią układu zbiorowego, siła argumentacji związków zawodowych jest właściwie zerowa. Podobnie jest przy świadczeniu usług dla osób prywatnych, wobec których przełożenie związków zawodowych jest również marginalne. 9.9. Zamówienia publiczne. Dania, jako pierwszy kraj w UE, zaadoptowała unijne regulacje prawne dotyczące zamówień publicznych i przetargów. Dyrektywa 2004/18/EC i 2004/17/EC z 31.03.2004 r. zostały w pełni implementowane Rozporządzeniem nr 937 z dnia 16.09.2004, które weszły w życie od 1 stycznia 2005 r.

Organem rządowym odpowiedzialnym za stosowanie oraz przestrzeganie procedur przetargowych oraz udzielanie pomocy firmom duńskim w tym zakresie jest Duńska Agencja Konkurencji (Danish Competition Authority – www.ks.dk).

Agencja , wychodząc naprzeciw potrzebom duńskich firm i instytucji, napotykających trudności w praktycznym zastosowaniu przepisów prawnych dotyczących zamówień publicznych i przetargów, opracowała specjalny przewodnik, zawierający omówienie i interpretację przepisów, jak również konkretne wskazówki i wzory dotyczące organizacji przetargu – „Przetargi krok po kroku”, zamieszczone na stronie internetowej Agencji.

Uruchomiła ona również szybką telefoniczną/mailową linię pomocową – Procurement Hotline, umożliwiajacą natychmiastowe uzyskanie odpowiedzi i wyjaśnień w sprawach dotyczących przetargów.

Duńskie regulacje prawne wyszczególniają dwa podstawowe rodzaje przetargów: budowlano – inżynieryjne oraz dot. zakupu towarów i usług. Przetargi budowlano - inżynieryjne o wartości powyżej 44 mln DKK podlegają unijnym procedurom przetargowym, zaś o wartości od 500 tys. DKK do 44 mln DKK są przedmiotem duńskich regulacji narodowych. Przetargi dot. zakupu towarów i usług o wartości powyżej 1 mln DKK /w przypadku inwestorów sektora państwowego/ oraz powyżej 1,7 mln DKK /w przypadku inwestorów sektora regionalnego lub lokalnego/ podlegają unijnym regulacjom prawnym dot. przetargów publicznych. Przetargi usługowo – handlowe o wartości od 500 tys. DKK do 1,0/1,7 mln DKK podlegają duńskim regulacjom narodowym. Duńskie regulacje narodowe ujęte są w Ustawie o procedurach przetargowych dotyczących kontraktów na prace publiczne nr 338 z 18.05.2005 r., która weszła w życie we wrześniu 2005r. Przepisy szczegółowe zawiera Rozporządzenie Ministra Gospodarki nr 817 z dnia 23.08.2005r.oraz Zarządzenie nr 1410 z dnia 17.12.2007r. Zarządzenie to wprowadza obowiązek publicznego ogłaszania zakupów towarów i usług o wartości powyżej 500.000 DKK. Ma ono również zastosowanie do zamówień na projekty i prace budowlano – inżynieryjne o wartości powyżej 3 mln DKK, czyli poniżej progu dla unijnych procedur przetargowych. Zarządzenie nie precyzuje, gdzie mają być umieszczane ogłoszenia o zakupie towarów i usług. Może to być strona internetowa Agencji www.udbudsavisen, strony poszczególnych gmin ( kommune ), prasa codzienna i regionalna. Ważne jest, aby był zapewniony dostęp do tych informacji dla



wszystkich potencjalnych dostawców krajowych oraz pochodzących z krajów członkowskich UE.

Wszystkie przetargi publiczne organizowane wg procedur unijnych i część przetargów podlegających regulacjom duńskim są ogłaszane na stronie internetowej www.udbudsportalen.dk należącej do Narodowej Agencji Budownictwa i Przedsiębiorstw /National Agency for Enterprise and Construction – www.ebst.dk /. Wielu inwestorów - organizatorów przetargów podlegających duńskim regulacjom narodowym ogłasza je także na własnych stronach internetowych lub/i w regionalnych gazetach.

W przypadku naruszenia prawa w zakresie zamówień publicznych, bądź procedury przetargowej, należy jak najszybciej tj. przed zakończeniem przetargu i zawarciem kontraktu, złożyć skargę w Duńskiej Agencji Konkurencji lub specjalnym Zarządzie Skarg dot. Zamówień Publicznych. Agencja kontaktuje sie z dostawcą i podejmuje interwencję, która często bywa skuteczna. Jeśli kontrakt już został podpisany, można jedynie wystąpić z wnioskiem do Zarządu Skarg, załączając opłatę w wysokości 4.000 DKK. Opata ta podlega zwrotowi w przypadku, gdy w wyniku wszczętego postępowania

Zarząd Skarg stwierdzi, że skarga była uzasadniona. Może on także przyznać wnoszącemu skargę rekompensatę za straty poniesione w wyniku naruszenia prawa.

Jeśli firma duńska napotkała problemy z zamówieniem publicznym w innym kraju UE, może ona skorzystać z systemu pomocy Public Procurement Network, utworzonego przez Duńską Agencję Konkurencji we współpracy z agencjami krajów członkowskich UE, Norwegii, Szwajcarii i Lichtensteinu w styczniu 2003r. PPN ma za zadanie udzielanie praktycznej pomocy firmom napotykajacym bariery przetargowe za granicą oraz wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk dotyczących zamówień publicznych. Chodzi o uproszczenie i ułatwienie interwencji prowadzącej do rozwiązania problemu i stworzenie alternatywy dla długiej i skomplikowanej drogi prawnej. Firma powinna zwrócić się jak najszybciej do punktu kontaktowego PPN w swoim kraju, a on po przeprowadzeniu rozpoznania sprawy i ustaleniu, że nastąpiło naruszenie prawa, zwraca się do punktu kontaktowego danego kraju z prośbą o wyeliminowanie nieprawidłowości. Często interwencje te przynoszą zamierzony skutek.

Celem działania tego systemu jest zapewnienie otwartości, przejrzystości i swobodnego dostępu do przetargów w danym kraju dla firm pochodzących ze wszystkich krajów członkowskich UE, przy zachowaniu pełnej konkurencyjności.

Aktualne informacje o przetargach publicznych w Danii sa zamieszczane w Portalu Promocji Exportu – www.exporter.gov.pl.

9.10. Zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców Zasady nabywania nieruchomości w Danii określone zostały przez kilka aktów prawnych – ustawę ws. nabywania ziemi z 1969 r., ustawę o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, rozporządzenie dot. nabywania nieruchomości przez obywateli i firmy pochodzące z Unii Europejskiej, ustawę o domkach letniskowych i kempingach oraz ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym. W Traktacie z Maastricht przyjęto Protokół 1 stanowiący derogację od zasad zawartych w Traktacie i uwzględniający przepisy obowiązujące w Danii w tym zakresie.

Generalna zasada stanowi, że osoby nie zamieszkujące na stałe w Danii muszą uzyskać z Ministerstwa Sprawiedliwości specjalne zezwolenie na nabycie nieruchomości. Zwolnione z tego obowiązku są osoby mieszkające w Danii co najmniej



5 lat lub też w przeszłości zamieszkujące w Danii co najmniej 5 lat. Wobec obywateli Unii Europejskiej przepisy zawierają złagodzone wymogi, a obowiązek uzyskania zezwolenia zastąpiony jest obowiązkiem złożenia deklaracji przez kupującego. Chcąc nabyć nieruchomość osoby te nie muszą starać się o uzyskanie zezwolenia, jeżeli nieruchomość ma być wykorzystywana jako ich pierwsze miejsce zamieszkania podczas pobytu w Danii, albo nieruchomość jest niezbędna do podjęcia w Danii działalności gospodarczej lub zawodowej.

W przypadku obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej prowadzących działalność gospodarczą, zezwolenie na zakup nieruchomości nie jest wymagane, jeżeli nieruchomość ma stanowić stałe zamieszkanie dla pracowników lub ma być wykorzystywana dla działalności firmy.

W przypadku drugich rezydencji /np. domków letniskowych/ zarówno Duńczycy, obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz osoby spoza UE muszą uzyskać zezwolenie na nabycie takiej nieruchomości. Zezwolenia w tym przypadku wydaje Agencja Lasów i Przyrody. (Skov- og Naturstyrelsen) W przypadku niespełnienia warunków użytkowania nieruchomości /gdy nie jest ona użytkowana jako druga rezydencja/ Ministerstwo Sprawiedliwości wydaje nakaz sprzedaży posiadłości w ciągu 6 – 12 miesięcy. Karze podlega zakup nieruchomości przez osobę podstawioną oraz wynajmowanie lub wydzierżawianie nieruchomości bez odpowiedniej zgody. Zgodnie z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym domy położone na terenie przeznaczonym do rekreacji mogą być jedynie domami letnimi.

Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców i ustawa o nabywaniu ziemi muszą być czytane łącznie z ustawą o domkach letniskowych i kempingach oraz ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym.

Reguły nabycia gospodarstw rolnych określa ustawa ws. gospodarstw rolnych z 1967 roku, wielokrotnie nowelizowana. W 1973 roku wprowadzono wymóg stałego zamieszkania nabywcy gospodarstwa rolnego na terenie Danii, a w 1994 roku zaostrzono jej przepisy poprzez wzmocnienie zasady pierwokupu w nabywaniu nieruchomości rolnych, wprowadzenie limitu produkcji zwierząt hodowlanych oraz obszaru gruntu w przypadku hodowli zwierząt, określenie maksymalnego obszaru w przypadku łączenia gospodarstw /maks. 150 ha/ i liczby nabywanych gospodarstw /maks. 3/.

Na mocy ustawy podejmowana jest decyzja o tym, kto może nabyć lub wydzierżawić gospodarstwo rolne, grunty rolne, jak można łączyć poszczególne parcele, ile zwierząt może być hodowanych w ramach posiadanych gruntów. Ustawa ta ma być gwarantem odpowiedniego wykorzystania ziemi rolnej. Odnosi się ona do wszystkich gospodarstw powyżej 2 ha zarejestrowanych w krajowym rejestrze katastralnym.

Nabywca ziemi rolnej musi być pełnoletni, posiadać obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zadeklarować osiedlenie się w gospodarstwie rolnym nie później niż w ciągu 6 miesięcy po jego nabyciu. Ponadto powinien wykazać się odpowiednim wykształceniem i sam prowadzić gospodarstwo w przypadku powierzchni powyżej 30 ha.

Wszystkie zawarte w ustawie przepisy odnoszą się zarówno do cudzoziemców jak i Duńczyków. Każda osoba ubiegająca się o prawo do kupna gospodarstwa rolnego musi uzyskać zezwolenie, jeśli mieszka w Danii krócej niż 5 lat, oraz wykazać się odpowiednim wykształceniem.



10. REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE POBYTU I PRACY OBYWATELI POLSKICH NA TERENIE DANII 10.1. Agencje pracy tymczasowej Zgodnie z interpretacją Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, pracownicy agencji pracy czasowej traktowani są w Danii nie jako pracownicy firmy wykonującej w Danii usługi lecz jako dostarczana na rynek duński siła robocza. W przeciwieństwie do pracowników delegowanych przez polskie firmy usługowe, pracownicy agencji pracy czasowej wykonują swoje zadania pod kierownictwem duńskiego zleceniodawcy.

Duński zleceniodawca wynajmujący pracowników agencji jest zobowiązany płacić podatek związany z ich wynagrodzeniem. Musi także odprowadzać składki na fundusz pracy oraz składkę emerytalną.

Polskie agencje pracy tymczasowej są zobowiązane poinformować duńskiego zleceniodawcę o zarobkach delegowanego pracownika. Na podstawie tej informacji, duński przedsiębiorca będzie potrącał z wynagrodzenia polskiego pracownika 8% na poczet składki na fundusz pracy oraz 30% jako zaliczkę podatku dochodowego. W przypadku braku informacji na temat zarobków pracowników ze strony agencji pracy tymczasowej, pracodawca potrąci ww. składki od całkowitej wartości wystawionej faktury.

Delegowani przez firmę polską pracownicy powinni otrzymać przed wyjazdem z ZUS druki A1, stwierdzający opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz określające jakie przepisy kraju wysyłającego w zakresie ubezpieczeń społecznych odnoszą się do pracowników delegowanych.

Pracownicy delegowani do Danii na okres dłuższy niż 3 miesiące, muszą starać się o certyfikat pobytowy obywatela UE/EOG w duńskich Urzędach Regionalnych (www.statsforvaltning.dk).

10.2. Pobyt osoby pracującej Począwszy od dnia 1 maja 2009 r., w Danii nie ma obowiązku uzyskiwania przez obywateli polskich zezwolenia na pobyt i pracę. Przy pobycie do 3 miesięcy, a w przypadku pobytu związanego z poszukiwaniem pracy do 6 miesięcy, nie istnieją w tym kraju żadne wymogi związane z koniecznością załatwiania formalności pobytowych.

Osoby przyjeżdżające do Danii w celu podjęcia pracy na okres dłuższy niż 3 miesiące muszą najpóźniej przed upływem 3 miesięcy od przyjazdu wystąpić do władz duńskich o zarejestrowanie i wydanie certyfikatu pobytowego obywatela UE/EOG w duńskich Urzędach Regionalnych (www.statsforvaltning.dk).

Rejestracja następuje po złożeniu formularza wniosku OD1 (link: http://www.nyidanmark.dk/resources.ashx/Resources/Blanketter/Ansoegningsskemaer/2008/OD1_ansoegning_eu_opholdsdokument_statsforvaltningen.pdf)

Do formularza należy dołączyć umowę o pracę lub wystawione przez pracodawcę zaświadczenie o zatrudnieniu. Powyższy dowód rejestracji pobytu wystawiany jest bezterminowo i zachowuje swoją ważność, dopóki spełnione są warunki, które stanowiły podstawę jego wystawienia.



Prawo do uzyskania certyfikatu pobytowego mają osoby pozostające w stosunku pracy, prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, studiujące oraz osoby posiadające odpowiednie środki finansowe w zakresie wystarczającym na utrzymanie, nie stanowiące ryzyka stania się ciężarem dla społeczeństwa (posiadanie min. 50 tys. DKK).

Niezbędną formalnością jest także wystąpienie do departamentu podatkowego lokalnego urzędu gminy o wyrobienie karty podatkowej. Karta ta powinna zostać przekazana pracodawcy, umożliwiając mu prawidłową kalkulację wysokości podatku, o który będą pomniejszane zarobki danej osoby.

10.3. Pobyt członków rodziny Członkowie rodzin osób mających obywatelstwo któregoś z krajów UE lub EOG legalnie przebywających na terenie Danii, w tym członkowie rodzin obywateli nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej mogą starać się o pobyt w Danii po spełnieniu określonych warunków.

Muszą oni otrzymać w regionalnym urzędzie samorządowym certyfikat pobytowy jako członkowie rodzin osób samozatrudnionych (www.statsforvaltning.dk), utrzymujących się na terenie Danii z własnych środków finansowych, wykonawców usług lub studentów. Certyfikat pobytowy wydawany jest tylko w przypadku, kiedy pracownik/osoba samozatrudniona jest w stanie utrzymać na terenie Danii starających się o ten dokument członków rodziny.

10.4. Utrzymanie się z przywiezionych z zagranicy środków finansowych Osoby zamierzające przebywać na terenie Danii przez okres ponad trzymiesięczny, muszą wystąpić o certyfikat pobytowy obywatela UE do duńskich władz regionalnych (www.statsforvaltning.dk).

Po uzyskaniu deklaracji, że występująca o certyfikat pobytowy osoba jest w stanie zapewnić sobie utrzymanie na terenie Danii (wykazanie posiadania na koncie co najmniej 50 tys. DKK) oraz przedstawieniu ubezpieczenia zdrowotnego, wydają odpowiedni certyfikat. Osoby posiadające certyfikat pobytowy mogą bez spełnienia żądnych dodatkowych wymagań formalnych nawiązywać stosunek pracy lub, po uzyskaniu numeru CPR, podejmować działalność gospodarczą w Danii.

10.5. Podejrzenie o nielegalną pracę w Danii W przypadku podejrzenia, iż obywatel jednego z nowych krajów członkowskich UE pracuje na terenie Danii z naruszeniem zasad dotyczących zatrudnienia, regulowanych przez Ustawę o Cudzoziemcach, właściwa miejscowo jednostka policji zobowiązana jest do podjęcia działań wyjaśniających.

Policja kontaktując się z właściwymi organami (Urząd Imigracyjny, Urząd Skarbowy, regionalny urząd samorządowy) stwierdza, czy osoba, której dotyczy podejrzenie o nielegalną pracę oraz jej pracodawca posiadają wymagane dokumenty.

Obcokrajowcowi pracującemu na terenie Danii nielegalnie grozi w skrajnych przypadkach kara pozbawienia wolności do 1,5 roku oraz kara finansowa w wysokości 1 tys. koron duńskich za pierwszy miesiąc nielegalnej pracy. Kara wzrasta o 500 koron



duńskich miesięcznie za każdy kolejny miesiąc. Pracodawcy zatrudniającemu pracowników na terenie Danii nielegalnie grozi kara do 2 lat pozbawienia wolności oraz kary finansowe – 10 tys. koron duńskich miesięcznie za pracownika.

11. SOLVIT Czym jest Solvit? SOLVIT jest bezpłatnym i nieformalnym systemem, który pośredniczy w rozwiązywaniu konkretnie zaistniałych problemów, sporów z administracją publiczną innego państwa członkowskiego UE (oraz Norwegii, Lichtensteinu i Islandii), powstałych w związku z niewłaściwym stosowaniem przepisów prawa UE. SOLVIT pomaga zarówno obywatelom, jak i przedsiębiorcom. System funkcjonuje w oparciu o sieć Centrów SOLVIT utworzonych przez Państwa Członkowskie w strukturach administracji krajowej. Centra SOLVIT zajmują się skargami pochodzącymi zarówno od obywateli jak i przedsiębiorców i zobowiązane są znaleźć rozwiązanie zaistniałego problemu w krótkim terminie ustalonym na dziesięć tygodni. SOLVIT działa bezpłatnie. SOLVIT rozpoczął swoją działalność w lipcu 2002 r. Jest obsługiwany przez Państwa Członkowskie, a Komisja Europejska zapewnia właściwą infrastrukturę oraz, jeżeli jest to potrzebne, oferuje pomoc zmierzającą do szybszego rozwiązania problemów. Komisja również przekazuje do sieci SOLVIT niektóre z otrzymanych skarg formalnych, jeżeli istnieje szansa, że dany problem będzie mógł zostać rozwiązany bez podejmowania formalnych działań prawnych.

W przypadku uznania, że w wyniku niezgodnego z regułami rynku wewnętrznego działaniami administracji jednego z państw członkowskich, zanegowano czyjeś prawo do osiedlenia się, podjęcia nauki, pracy, czy prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium jednego z państw Unii Europejskiej, należy skontaktować się z Centrum Koordynacyjnym SOLVIT, które funkcjonuje w Polsce, w Ministerstwie Gospodarki.

Jak działa system? System funkcjonuje w oparciu o sieć Centrów Koordynacyjnych utworzonych w każdym państwie członkowskim, współpracujących ze sobą za pośrednictwem internetowej bazy danych, aby szybko i skutecznie znaleźć rozwiązanie zgłoszonego do SOLVITu problemu. Zadaniem systemu nie jest zastąpienie istniejących mechanizmów rozwiązywania problemów na rynku zatrudnienia, takich jak postępowanie sądowe na szczeblu krajowym lub wspólnotowym. SOLVIT stanowi dla nich alternatywę. Dochodzenie swoich praw na drodze sądowej jest często bardzo kosztowne i długotrwałe. SOLVIT oferuje możliwość uzyskania szybkiego rozwiązania. Krajowe Centrum Koordynacyjne przekazuje skargę do bliźniaczego Centrum Koordynacyjnego w innym państwie członkowskim, w którym pojawił się problem. Centrum to potwierdza przyjęcie sprawy w ciągu tygodnia, a następnie, współpracując z administracją swojego kraju – autorem/źródłem problemu, przedstawia ostateczne rozwiązanie w ciągu 10, najpóźniej 14 tygodni. Zaproponowane rozwiązanie nie jest wiążące i nie istnieje możliwość jego formalnego zakwestionowania.

Chcąc zwrócić się do SOLVITU o pomoc w rozwiązaniu problemu, należy pamiętać, że organizacja ta nie może zająć się sprawą, jeśli:



- nie ma ona charakteru „transgranicznego”, czyli dotyczy sytuacji czysto wewnętrznej (problem wynikł z niewłaściwego stosowania prawa europejskiego przez organ administracji krajowej);

- problem pojawił się w relacjach przedsiębiorca – przedsiębiorca, konsument – przedsiębiorca;

- gdy postępowanie sądowe zostało już wszczęte. Solvit a rynek duński W Danii nie odnotowuje się zbyt wielu przypadków niewłaściwego stosowania prawa unijnego w zakresie rynku zatrudnienia przez duńskie organy administracji publicznej. Podstawowym problemem na jaki napotykają polskie firmy usługowe na tutejszym rynku to działania tutejszych związków zawodowych, które stosując różne formy nacisku starając się skłonić firmy do przystąpienia do układów zbiorowych określających minimalne stawki płac. Podpisanie takiego układu nie jest obowiązkowe z prawnego punktu widzenia, lecz w związku z faktem, iż pracownicy polscy akceptując niższe niż określone układami zbiorowymi zarobki, zdaniem związków naruszają zasady funkcjonowania tutejszego rynku pracy. Dlatego zdarza się, że związki zawodowe stosują wobec firm polskich manifestacje i blokady placów budowy. Sprawa nacisku przez duńskie związki zawodowe na polskich usługodawców, szczególności w sektorze budowlanym, mające na celu wymuszenie przystąpienia do duńskich umów zbiorowych była już przedmiotem interwencji SOLVIT. Niestety sprawa została odrzucona przez duńskie Centrum SOLVIT jako zbyt „delikatna politycznie”. Poza tym, problemy dotyczą związków zawodowych, które nie są organami administracji publicznej.

W opinii duńskiego Ministerstwa Zatrudnienia odnośnie przedmiotowej sprawy wynika, że domagając się przystąpienia do układu zbiorowego, związki zawodowe mają prawo do strajku, blokady lub bojkotu określonego pracodawcy, niezależnie od tego, czy jest to firma duńska czy zagraniczna. Działania te należą do podstawowych praw na tutejszym rynku pracy. Sprawy w których kwestionowana jest legalność podejmowanych przez związki działań mogą być wnoszone do Sądu Rynku Pracy, który powinien wydać orzeczenie w trybie pilnym. Jednocześnie Ministerstwo Zatrudnienia stoi na stanowisku, że fizyczna blokada placu budowy nie jest działaniem legalnym.

W przypadku podjęcia decyzji o złożeniu skargi do ww. sądu, polski przedsiębiorca może bezpośrednio odwołać się do uregulowań unijnych w zakresie transgranicznego świadczenia usług (głównie art. 49 Traktatu Wspólnot Europejskich oraz Dyrektywa 96/71 o delegowaniu pracowników), a nawet zasugerować złożenie pytania prejudycjalnego do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Problem działania związków zawodowych w niektórych krajach był omawiany na spotkaniu krajowych koordynatorów SOLVIT z przedstawicielami Komisji Europejskiej. Zasugerowali oni, aby w przypadku zgłaszania podobnych problemów proponować przedsiębiorcom składanie oficjalnych skarg do Komisji Europejskiej.

Z informacji przekazanych przez polskie biuro SOLVIT wynika, że przedsiębiorcy unijni (w tym również z innych nowych państw członkowskich, np. Estonii), składali już podobne skargi. Wydaje się, że duża ilość podobnych skarg może przyczynić się do podjęcia stosownej interwencji przez Komisję Europejską i wszczęcia oficjalnej procedury przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości (ETS) o naruszenie przez Danię prawa UE. Przykładem na to, iż podobne działania mają sens jest wyrok ETS-u w



sprawie łotewskiej firmy Laval świadczącej usługi w Szwecji. Trybunał uznał, że związki zawodowe nie miały prawa blokować placu budowy, by wymóc na usługodawcy z innego kraju członkowskiego UE - w tym wypadku łotewskiej firmie - zaakceptowanie stawki płac przewidzianej w umowie zbiorowej - o wiele wyższej niż na Łotwie.

Solvit Polska zajmował się w roku 2009 również tematem polskiego obywatela, którego samochód został skonfiskowany z powodu nie przerejestrowania pojazdu na numery duńskie oraz nie uregulowania należnego podatku. Niestety, we wszystkich przypadkach gdzie doszło już do rozprawy sądowej pomoc Solvitu nie ma zastosowania ze względu na nieformalny charakter rozwiązywania problemów.

Sukcesem SOLVIT w Danii było rozwiązanie problemu jednej ze szwedzkich firm. Właściciele domów w Danii moga otrzymać dotacje od państwa w wysokosci 20 tys. DKK, jeśli zastąpią swe stare olejowe systemy grzewcze systemami pomp grzewczych. Jednak klienci szwedzkiej firmy instalującej pompy w Danii nie otrzymywali pomocy finansowej, ponieważ była ona gwarantowana tylko dla firm z siedzibą w Danii, posiadajacych numer rejestracyjny (CVR) w duńskim centralnym rejestrze podmiotów gospodarczych. Po interwencji SOLVIT-u wladze duńskie ogłosiły, że systemy instalowane przez firmy niemające duńskiego numeru CVR również kwalifikują się do dotacji.

Jak zgłaszać sprawy do Solvitu? Z Solvitem Polska, zlokalizowanym w Departamencie Spraw Europejskich Ministerstwa Gospodarki w Warszawie, można kontaktować się telefonicznie w następujących godzinach: poniedziałek, środa, piątek: 12.00-15.00, wtorek, czwartek: 9.00-12.00.

Na stronie Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl (dolna część strony) znajduje się link do strony Solvit Polska. Można z niej pobrać formularz służący do opisu sprawy, który następnie można przesłać drogą elektroniczną, faksem lub pocztą do Centrum Solvit. Możliwe jest również zgłoszenie sprawy w systemie on-line.

W przypadku jakichkolwiek problemów związanych ze skladaniem skargi do Solvitu, prosimy uprzejmie o kontakt z WPHI. Będziemy również wdzieczni za zgłaszanie do nas w formie pisemnej wszelkich przypadków łamania lub ograniczania swobody świadczenia usług przez polskie firmy w Danii.

12. PRACA OBYWATELI POLSKICH W DANII 12.1. Poszukiwanie pracy Poszukiwanie pracy w Danii można rozpocząć jeszcze przed przyjazdem do tego kraju korzystając z różnych portali internetowych. Kompleksowym portalem tego rodzaju jest portal organizacji EURES, który pomaga zarówno pracodawcom jak i osobom poszukującym pracy w Europejskim Obszarze Gospodarczym skupiającym kraje członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandię, Lichtenstein, Szwajcarię i Norwegię. EURES to skrót od angielskiego European Employment Services czyli Europejskie Służby Zatrudnienia.

EURES jest siecią współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich partnerów na rynku pracy. Wspiera mobilność w dziedzinie zatrudnienia na poziomie międzynarodowym i transgranicznym. Sieć EURES została powołana przez Komisję Europejską aby ułatwiać



swobodny przepływ pracowników na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego poprzez:

- międzynarodowe pośrednictwo pracy,

- informowanie na temat warunków życia i pracy w krajach członkowskich oraz sytuacji na rynkach pracy tych krajów.

EURES nastawiony jest na informowanie, doradztwo i wspomaganie poszukujących pracy z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy chcą pracować w innym kraju członkowskim oraz pracodawców, którzy chcą rekrutować pracowników z innych krajów członkowskich. Do dyspozycji poszukujących pracy oraz pracodawców pozostają:

- baza ofert pracy pracodawców zainteresowanych rekrutacją pracowników z zagranicy,

- baza CV osób poszukujących pracy, zainteresowanych pracą za granicą,

oraz wiele innych użytecznych informacji, znajdujących się na stronie internetowej EURES Komisji Europejskiej: www.europa.eu.int/eures Portal duńskiego EURES-u znaleźć można pod adresem: www.eures.dk.

Szukając pracy sezonowej w Danii warto skorzystać z portalu www.seasonalwork.dk Można tam znaleźć informacje na temat pracy w rolnictwie, ogrodnictwie, czy leśnictwie. Na tej stronie znajduje się także formularz zgłoszeniowy, który można wypełnić za pomocą internetu.

Największa duńska baza ofert pracy znajduje się pod adresem www.jobnet.dk Jest to baza duńskiego Urzędu Pośrednictwa Pracy (Arbejdsformidlingen). Drogą internetową można przesłać tam swój życiorys, który będzie dostępny dla pracodawców.

W Kopenhadze urząd ten znajduje się przy: Vesterbrogade 123, 1620 Kopenhaga V Tel. 33 55 10 20

Inne interesujące bazy danych o zatrudnieniu w Danii to: www.workindenmark.dk, www.jobindex.dk oraz www.job-guide.dk. Pod tym ostatnim adresem znajdują się linki do prasy z ogłoszeniami o pracy oraz firmach poszukujących pracowników.

Odpowiadając na ofertę pracy należy przygotować zwięzłe podanie, które odnosi się do zawartej w ofercie treści, opisuje kwalifikacje zainteresowanego, przekazuje informacje na temat jego indywidualnych predyspozycji mogących mieć pozytywny wpływ na wykonywanie określonej pracy. Do podania załączyć należy życiorys (CV), posiadane referencje z poprzednich miejsc zatrudnienia, kopie dokumentów potwierdzających kwalifikacje.

Przydatność posiadanych dyplomów i innych uprawnień zawodowych na terenie Danii warto sprawdzić w Duńskim Centrum Oceny Kwalifikacji Zagranicznych (CVUU). Strona internetowa tej instytucji to www.cvuu.dk.

12.2. Czas pracy W związku z brakiem przepisów powszechnie obowiązujących, regulacje w zakresie czasu pracy są ustalane w drodze układów zbiorowych. W większości branż usługowych, tygodniowy wymiar pracy jest ustalony na poziomie 37 godzin, od poniedziałku do piątku włącznie. Jeśli umowa stosunku pracy nie przewiduje inaczej,



wszystkie godziny wykraczające poza 37 godzin w tygodniu lub wymiar 7,4 h/dziennie to godziny nadliczbowe.

Do pracowników nie objętych układami zbiorowymi zastosowanie mają przepisy ustawy implementującej regulacje wspólnotowe w zakresie czasu pracy, przerw w pracy oraz pracy w godzinach nocnych - The Working Environment Act, art. 50, 51, 53-58. Na podstawie w/w przepisów, pracownik może świadczyć pracę w wymiarze średnio 48h/tygodniowo przez max. okres 4 miesięcy.

Dodatek za 3 pierwsze godziny nadliczbowe wynosi zazwyczaj 50 % stawki godzinowej, zaś za kolejne 100 %. W ramach poszczególnych zbiorowych układów pracy zawarty został szereg szczególnych postanowień dotyczących wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe w dni świąteczne, wczesne godziny poranne itp.

Możliwe jest również ustalenie zmiennego czasu pracy bez obowiązku wypłacania pracownikom wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, jeżeli wymaga tego rodzaj wykonywanej pracy lub jeżeli takie warunki korzystniejsze są dla przedsiębiorstwa i pracowników.

12.3. Urlop wypoczynkowy Rok urlopowy w Dani liczony jest od dnia 1 maja i kończy się w dniu 30 kwietnia każdego roku. Osoby zatrudnione w Danii nabywają prawa do urlopu w wymiarze 2,08 dnia za każdy przepracowany miesiąc.

Pracownikom przysługuje ustawowo urlop w wymiarze 5 tygodni rocznie, z czego 15 dni nieprzerwanego urlopu musi przypadać na okres od 1 maja do 30 września. Wynagrodzenie za okres urlopu (feriepenge) pobierane jest ze specjalnej kasy urlopowej. Pracodawca zobligowany jest do wpłacania do kasy urlopowej co miesiąc kwoty odpowiadającej 12,5% rocznego wynagrodzenia pracownika brutto.

Prawo do urlopu oraz związanego z nim wynagrodzenia jest zagwarantowane w Danii ustawowo, a wszelkie odstępstwa od tej zasady są bezprawne.

12.4. Ubezpieczenia społeczne w Danii System zabezpieczenia społecznego w Danii obejmuje:

ubezpieczenie emerytalno-rentowe,

ubezpieczenie chorobowe i macierzyńskie,

ubezpieczenie pielęgnacyjne,

ubezpieczenie na wypadek bezrobocia,

zasiłki rodzinne oraz

ubezpieczenie od wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

System zabezpieczenia społecznego w Danii do 1993 r. finansowany był z budżetu państwa. Składki na zabezpieczenie społeczne zostały wprowadzone w 1994 r. dla pracowników i pracujących na własny rachunek, a w 1997 r. dla pracodawców.

Zarówno pracownicy jak i osoby funkcjonujące w Danii na zasadzie samozatrudnienia muszą, oprócz płaconych określonych podatków na rzecz skarbu państwa i gminy,



płacić 8 procentową składkę na tzw. fundusz rynku pracy, z którego płacone są zasiłki dla bezrobotnych.

Odprowadzenie tych składek jest obowiązkiem pracodawcy. Zasiłki te płacone są w przypadku bezrobocia w jednakowej wysokości, niezależnie od tego, jak wysoką kwotę stanowi ww. 8% od zarobków.

Dodatkowym, dobrowolnym zabezpieczeniem w przypadku utraty pracy są ubezpieczenia od bezrobocia. Dobrowolne składki na ww. ubezpieczenie wpłaca się do funduszy celowych (A-kasse), które zazwyczaj funkcjonują przy związkach zawodowych. Aby wpłacać składki na taki fundusz nie trzeba być jednak członkiem związku, przy którym on funkcjonuje.

12.5. Ubezpieczenia zdrowotne Podobnie jak ubezpieczenia społeczne, w Danii ubezpieczenia zdrowotne są także finansowane poprzez system podatkowy. Kartę ubezpieczenia zdrowotnego (sygesikringskort) otrzymuje się automatycznie po zarejestrowaniu się w rejestrze ludności, wraz z numerem identyfikacji podatkowej CPR. Kartę należy okazywać podczas wszystkich wizyt u lekarza i w przypadku innych wizyt związanych z szeroko pojętą ochroną zdrowia.

W Danii można wybrać jedną z dwóch kategorii ubezpieczeń w zakresie ochrony zdrowia. Kategoria pierwsza, w której wszystkie świadczenia są bezpłatne a wizyta u specjalisty jest możliwa jedynie po otrzymaniu skierowania od wybranego przez siebie wcześniej lekarza rodzinnego oraz druga, gdzie świadczenia lekarskie są częściowo płatne, natomiast istnieje wolny dostęp do lekarzy specjalistów. Decyzję co do zmiany kategorii podejmować można raz w roku.

Ubezpieczenia zdrowotne pokrywają część wydatków na leki, zabiegi dentystyczne czy fizykoterapię (w przypadku otrzymania skierowania od lekarza rodzinnego). Pobyt w szpitalu jest bezpłatny dla osób należących do obu w/w kategorii. Istnieje także wolny wybór szpitala, jednak jedynie w określonym rejonie.

Karta ubezpieczenia zdrowotnego jest ważna także w niektórych krajach za granicą, jeśli pobyt nie przekracza 4 tygodni. Na stronie internetowej: www.sygeforsikring.dk można dokonać takich czynności jak zmiana kategorii, zmiana lekarza rodzinnego, zamówienie nowej karty ubezpieczenia zdrowotnego. 12.6. Zasiłki chorobowe Pracownicy otrzymują świadczenie od pierwszego dnia choroby. Koszty świadczenia przez pierwsze 21 dni ponosi pracodawca. Po tym okresie wypłatę zasiłków przejmuje gmina. Prawo do zasiłku nabywa się po przepracowaniu co najmniej 13 tygodni i minimum 120 godzin. Stawka zasiłku na dzień 1 stycznia 2013 r. wynosi 4.005 DKK/tygodniowo6.

Warunki w zakresie zasiłków chorobowych różnią się w zależności od układu zbiorowego, w którym są określone. W razie wypadku przy pracy czy chorób zawodowych, pracodawca w niektórych przypadkach wypłaca zasiłek przez okres nawet 4 miesięcy.

6 Więcej informacji nt.: http://bm.dk/da/Tal%20og%20tendenser/Satser%20for%202013/Sygedagpenge.aspx



Wypłata zasiłku chorobowego ustaje, jeśli przekroczony jest limit 12 miesięcy w ciągu 1,5 roku. Lokalne władze podejmują okresowe działania kontrolne. Pierwsze po 8 tygodniach absencji spowodowanej chorobą. Przy pierwszym badaniu lub przy kolejnym, nie później jednak niż po 6 miesiącach choroby trwającej 12 miesięcy władze lokalne powinny przedstawić osobie chorej propozycje zabezpieczenia na przyszłość.

12.7. Zasiłki chorobowe osób samozatrudnionych Osoba pracująca na zasadzie samozatrudnienia może otrzymać zasiłek chorobowy od gminy po 2 tygodniach choroby, ale jedynie w przypadku, kiedy prowadzi działalność gospodarczą z zyskiem nie krócej niż 6 miesięcy. Osoby z tej kategorii, które płacą dodatkowe, dobrowolne składki na ubezpieczenia chorobowe, otrzymują zasiłek od pierwszego dnia choroby. Od dnia 1 stycznia 2013 r., maksymalny zasiłek chorobowy wynosi 4.005 DKK/tygodniowo.

12.8. Urlop macierzyński i związany z tym zasiłek Pracujący rodzice w Danii są uprawnieni maksymalnie do 52 tygodni urlopu macierzyńskiego wraz z dodatkiem na zwrot kosztów utrzymania.

Ciężarna kobieta może skorzystać z urlopu macierzyńskiego na cztery tygodnie przed planowaną datą porodu i jest zobowiązana korzystać z tego świadczenia przez dwa tygodnie po porodzie.

Na podstawie pisemnego zaświadczenia wystawionego przez lekarza, urlop można rozpocząć wcześniej z powodów zdrowotnych. Po porodzie matka dziecka uprawniona jest do 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, a ojciec do dwóch tygodni urlopu w ciągu 14 tygodni od urodzenia się dziecka. Po tym okresie rodzicom wspólnie przysługuje jeszcze dodatkowe 32 tygodnie urlopu. Podczas trwania urlopu macierzyńskiego istnieje możliwość wykonywania pracy w niepełnym wymiarze czasu.

Zasiłek macierzyński jest płatny przez gminę lub pracodawcę, któremu gmina zwraca następnie kwotę wypłaconego pracownikowi zasiłku.

12.9. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Wszyscy zatrudnieni w Danii objęci są obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym w zakresie wypadków przy pracy. Niektóre osoby pracujące na zasadzie samozatrudnienia – jak np. rybacy i właściciele statków – muszą ubezpieczyć się osobno. Do ubezpieczenia można wybrać którąkolwiek z funkcjonujących na rynku firm ubezpieczeniowych. Koszty ubezpieczenia ponosi pracodawca. Musi on zgłosić wypadek przy pracy w ciągu 8 dni od jego daty. Jeżeli tego nie uczyni, rodzina lub sam poszkodowany mogą zgłosić wypadek do firmy ubezpieczeniowej w ciągu roku od wystąpienia wypadku. Wypadki w drodze do i z pracy nie są objęte niniejszym ubezpieczeniem. Ubezpieczenie obejmuje wypadki, oraz wiele chorób zawodowych. Świadczenia z ubezpieczenia obejmują m.in.:

• leczenie i rehabilitację,

• rekompensatę za niezdolność do wykonywania pracy,

• odszkodowanie za trwałe kalectwo,



• rentę,

• czasowe wsparcie dla członków rodziny w wypadku śmierci.

Świadczenia te wypłaca firma ubezpieczeniowa. Renta, jak i odszkodowania, mogą być także wypłacane w innym kraju członkowskim UE lub EOG. Szczegóły dotyczące wypadków przy pracy znaleźć można na stronie internetowej National Board of Industrial Injuries: www.ask.dk. 12.10. Zasiłki rodzinne Ubezpieczeniem objęci są wszyscy obywatele Danii, cudzoziemcy mieszkający w Danii przynajmniej 1 rok (3 lata dla specjalnego zasiłku) oraz cudzoziemcy objęci specjalnymi umowami, mający dzieci w wieku poniżej 18 lat. Wszyscy pracujący, w związku z płaconymi przez siebie podatkami, mają prawo do zasiłków rodzinnych na każde dziecko, które nie ukończyło 18 roku życia. Jeżeli zarówno dziecko jak i rodzice są zarejestrowani w Rejestrze Ludności, zasiłek wypłacany jest automatycznie i zwyczajowo przelewany na konto matki dziecka.

Jeżeli dziecko przebywa w innym kraju, należy wystąpić do urzędu gminy o przyznanie zasiłku.

Zasiłki nie są związane z wysokością przychodów rodziców i nie są opodatkowane. Zależą natomiast od wieku dziecka. Im dziecko jest starsze, tym zasiłek niższy. Wysokość zasiłków kształtuje się następująco w poszczególnych grupach wiekowych: Od 1 stycznia 2010 roku wysokość zasiłków kształtuje się następująco:

0–2 lat – 17.196 DKK rocznie;



15-17 lat – 893 DKK miesięcznie7.

Poza podstawowym zasiłkiem rodzinnym istnieją także dodatkowe zasiłki porodowe, adopcyjne, zasiłki dla sierot oraz dla dzieci wychowujących się w rodzinach niepełnych.

12.11. Emerytura W Danii funkcjonują trzy systemy zabezpieczenia na wypadek starości (3 filary):

system powszechny oparty na miejscu zamieszkania (nieskładkowy),

uzupełniający system emerytalny ATP (oparty na zawodowych systemach

emerytalnych, składkowy),

specjalny system emerytalny SP (oparty na indywidualnych systemach

oszczędnościowych).

Ubezpieczeniem emerytalnym objęci są:

w systemie powszechnym - wszyscy mieszkańcy Danii,

7 Więcej nt. http://www.skat.dk/display.aspx?oId=4917&vId=0



w uzupełniającym systemie ATP - obowiązkowo wszystkie osoby w wieku 16-66 lat, pracujące 9 i więcej godzin tygodniowo, osoby, które otrzymują dzienne zasiłki chorobowe, zasiłki porodowe, zasiłki z tytułu adopcji lub bezrobocia albo uczestniczą w programie szkolenia.

Dobrowolnie objęte są osoby, które pobierają wcześniejszą emeryturę, rentę inwalidzką lub otrzymują przejściowy dochód (podczas bezrobocia) oraz pracownicy etatowi mający niedochodowe zajęcie, jeśli płacili składki przez ponad 3 lata.

Pełna emerytura przysługuje osobom, które ukończyły 65 rok życia i mieszkają w Danii przez co najmniej 40 lat po przekroczeniu 15 roku życia. Jeżeli dana osoba mieszka w Danii krócej, jej emerytura będzie zmniejszana o 1/40 za każdy rok krótszego pobytu. Omawiana emerytura jest świadczeniem bezskładkowym.

Emerytura składa się z kwoty podstawowej 63.048 DKK rocznie (przy spełnionym warunku zamieszkiwania w Danii przez 40 lat), jednakowej dla wszystkich i może być pomniejszana, jeżeli emeryt uzyskuje jeszcze dochody ze świadczenia pracy. Emerytura uzupełniana jest dodatkiem w wysokości 29.640 DKK, uzależnionym od łącznej sumy dochodów emeryta i jego współmałżonka. 12.12. Emerytura uzupełniająca Emerytury uzupełniające pochodzą z dodatkowych programów emerytalnych, które są obowiązkowe dla osób pracujących więcej niż 9 godzin tygodniowo. Poziom tej emerytury jest wprost proporcjonalny do płaconych składek emerytalnych. Składki są opłacane w 1/3 przez pracownika a w 2/3 przez pracodawcę, a ich poziom zależy od ilości przepracowanych tygodniowo godzin. Np. wysokość składki na ATP w 2010 r. dla pracownika zatrudnionego na cały etat, pracującej w wymiarze przekraczającym 117 godzin miesięcznie - wynosi łącznie 270 DKK miesięcznie. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej: www.atp.dk. 12.13. Renta inwalidzka Prawo uznaje za inwalidę osoby w wieku 18-65 lat, których zdolność do pracy jest czasowo zmniejszona co najmniej o połowę ze względu na umysłową lub fizyczną ułomność.

Ubezpieczeniem z tytułu inwalidztwa w systemie powszechnym objęci są wszyscy mieszkańcy Danii. Świadczenia waloryzowane są corocznie w zależności od wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość renty uzależniona jest od stopnia inwalidztwa i przyczyn społecznych. Po osiągnięciu wieku 65-67 lat renta jest automatycznie zamieniana na emeryturę.

Świadczenia są waloryzowane corocznie, w zależności od wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Świadczenia z tytułu inwalidztwa można łączyć z pracą, jednakże wówczas wysokość świadczenia zostanie obniżona.

12.14. Wcześniejsza emerytura Pomimo, iż wiek emerytalny w Danii to 65 lat, można starać się o przejście na wcześniejszą emeryturę po ukończeniu 60 roku życia. Spełnione być przy tym muszą następujące warunki:



należy mieć stały pobyt na terenie Danii,

być członkiem któregoś z funduszy ubezpieczeń od bezrobocia przez co najmniej 25 lat.

Omawiana tu emerytura nie jest wypłacana osobom mieszkającym przez dłuższy czas za granicą. Aby ją otrzymać należy złożyć podanie do ww. funduszu ubezpieczeń od bezrobocia. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej: www.adir.dk.

12.15. Powrót z Danii do kraju po dłuższym okresie zatrudnienia Przed powrotem do kraju po dłuższym okresie zatrudnienia w Danii, należy pobrać druk E-301, który ewidencjonuje okres zatrudnienia oraz opłacania składek na fundusz ubezpieczenia przed bezrobociem.

Jeżeli pracownik był członkiem ww. funduszu, z podaniem o wydanie druku E-301 należy zwrócić się do tego funduszu. W przypadku nieuczestniczenia w funduszu, druk E-301 będzie jedynie dokumentował okresy zatrudnienia, a z podaniem o jego wystawienie należy wrócić się do Narodowej Dyrekcji Pracy (Arbejdsdirektoratet) – www.adir.dk.

Osoby, które 14 dni przed opuszczeniem Danii zwrócą się do SKAT, mogą liczyć na wyliczenie nadpłaconego podatku lub określenie kwoty, jaką będą musiały z tytułu podatku dopłacić. W pierwszym przypadku pieniądze zostaną przekazane po upływie około miesiąca - jeżeli kwota zwrotu wyniesie co najmniej 20% łącznego podatku i przekroczy 1000 DKK.

12.16. Pracownicy tymczasowi Przed powrotem do kraju po dłuższym okresie zatrudnienia w Danii, należy pobrać druk E-301, który ewidencjonuje okres zatrudnienia oraz opłacania składek na fundusz ubezpieczenia przed bezrobociem.

Jeżeli pracownik był członkiem ww. funduszu, z podaniem o wydanie druku E-301 należy zwrócić się do tego funduszu. W przypadku nie uczestniczenia w funduszu, druk E-301 będzie jedynie dokumentował okresy zatrudnienia, a z podaniem o jego wystawienie należy wrócić się do Narodowej Dyrekcji Pracy (Arbejdsdirektoratet) – www.adir.dk.

Osoby, które 14 dni przed opuszczeniem Danii zwrócą się do SKAT, mogą liczyć na wyliczenie nadpłaconego podatku lub określenie kwoty, jaką będą musiały z tytułu podatku dopłacić. W pierwszym przypadku pieniądze zostaną przekazane po upływie około miesiąca - jeżeli kwota zwrotu wyniesie co najmniej 20% łącznego podatku i przekroczy 1000 DKK.

12.17. Możliwość korzystania z zasiłków przez polskich pracowników System zabezpieczenia społecznego w Danii do 1993 r. finansowany był z budżetu państwa. Składki na zabezpieczenie społeczne zostały wprowadzone w 1994 r. dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę oraz pracujących na własny rachunek, a w 1997 r. dla pracodawców.



Zarówno pracownicy jak i osoby prowadzące działalność w Danii na zasadzie samozatrudnienia, oprócz odprowadzenia podatków na rzecz państwa i gminy, muszą płacić 8 procentową składkę na tzw. fundusz rynku pracy, z którego wypłacane są zasiłki dla bezrobotnych. Odprowadzenie tych składek jest obowiązkiem pracodawcy. Zasiłki te wypłacane są osobom bezrobotnym w jednakowej wysokości, niezależnie od tego, jak wysoką kwotę stanowi ww. 8% od zarobków.

Dodatkowym, dobrowolnym zabezpieczeniem w przypadku utraty pracy są ubezpieczenia od bezrobocia. Dobrowolne składki na ww. ubezpieczenie wpłaca się do funduszy celowych (A-kasse), które zazwyczaj funkcjonują przy związkach zawodowych. Aby wpłacać składki na taki fundusz nie trzeba być jednak członkiem związku, przy którym on funkcjonuje.

Członkowstwo w kasie zapomogowej dla bezrobotnych tzw A-kasse.

Członkiem funduszu można zostać jeśli:

ma się 18 – 63 lata;

mieszka i pracuje w Danii;

otrzymuje wynagrodzenie za pracę.

Jako członek funduszu ma się prawo do zasiłku w przypadku utraty pracy, jeśli było się członkiem przez minimum 1 rok i ma się wypracowane 1924 godziny pracy w okresie członkowstwa.

Pracując i mieszkając w Danii warto zapisać sie do A-kasse w celu zabezpieczenia finansowego w razie bezrobocia.

Aby zostać członkiem należy wypełnić i podpisać formularz zgłoszeniowy w wybranej kasie zapomogowej zwanej A-kasse. W Danii rodzaj A-kasse wybiera się według wykształcenia/zawodu lub wykonywanej pracy. Tak więc np. osoby z branży budowlanej powinny starać się o członkostwo w kasie podlegającej pod związki zawodowe 3F, inżynierowie powinni aplikować do IDA która jest ich organizacją związkową, osoby z wykształceniem wyższym/humanistycznym do MA, a ekonomiści i prawnicy do DJØF. Prywatni przedsiębiorcy mogą się zwrócić do np ASE. Pomoc w wypełnieniu formularza można uzyskać w lokalnym oddziale związków zawodowych, który także doradzi we wszystkich kwestiach dotyczących funduszu bezrobocia w Danii. Stawki na rok 2013 Mieszkając i pracując w Danii można liczyć na pomoc w razie utraty pracy ze strony A-kasse nie tylko jeśli jest się jej członkiem, ale również można starać się o szereg świadczeń socjalnych w danej gminie, w której ma się stały adres zamieszkania.

Jakich kwot można się spodziewać z kas zapomogowych dla bezrobotnych oraz z kas zapomogi społecznej? Ile wynosi stawka zasiłku chorobowego? Poniżej prezentujemy stawki podane przez Ministerstwo Pracy w Danii.

Wybrane stawki na wypadek bezrobocia:

Dagpenge - zapomoga dla bezrobotnych pracowników etatowych (1 dzień)

Pełne ubezpieczenie - 801 DKK/dzień;

Ubezpieczenie, pół etatu - 534 DKK/dzień;



Absolwent uczelni (Pełne ubezpieczenie) 82 % - 657 DKK;

Młodzież (Pełne ubezpieczenie) 50 % - 394 DKK;

Dagpenge (zapomoga dla bezrobotnych) - prywatni przedsiębiorcy (maksymalna stawka na 1 dzień) – 801 DKK.

Wybrane stawki pomocy socjalnej otrzymywanej z gminy: Gminna zapomoga dla bezrobotnych, stawka miesięczna:

Ukończone 25 lat, ma na utrzymaniu dzieci - 13.952 DKK;

Ukończone 25 lat - 10.500 DKK;

Poniżej 25 lat, własne mieszkanie - 6.767 DKK;

Poniżej 25 lat, mieszka z rodzicami - 3.265 DKK8.

Więcej informacji na stronie www.bm.dk (Ministerstwo Pracy w Danii)

13. PRZYDATNE ADRESY INTERNETOWE Urzędy państwowe, izby handlowe, stowarzyszenia i związki, międzynarodowe targi i wystawy, konsulowie honorowi 13.1. Adres internetowy Parlamentu Danii www.ft.dk 13.2. Adresy internetowe ministerstw rządu Danii: Premier Helle Thorning-Schmidt, www.stm.dk

Ministerstwo Gospodarki i Spraw Wewnętrznych, Minister Margrethe Vestager, www.oeim.dk

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Minister Villy Søvndal, www.um.dk

Ministerstwo Współpracy i Rozwoju, Minister Christian Friis Bach, www.um.dk

Misisterstwo Współpracy Nordyckiej, Minister Manu Sareen, www.um.dk

Ministerstwo Spraw Europejskich, Minister Nicolai Wammen, www.um.dk

Ministerstwo Handlu i Inwestycji, Minister Pia Olsen Dyhr, www.um.dk

Ministerstwo Finansów, Minister Bjarne Corydon, www.fm.dk

Ministerstwo Sprawiedliwości, Minister Morten Bødskov www.justitsministeriet.dk

Ministerstwo Nauki, Innowacji i Szkolnictwa Wyższego, Minister Morten Østergaard, www.fivu.dk

Ministerstwo Kultury, Minister Marianne Jelved, www.kum.dk

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Wzrostu, Minister Ole Sohn, www.evm.dk

Ministerstwo ds. Podatków, Minister Holger Kirkholm Nielsen, www.skm.dk

8 Więcej nt.: http://bm.dk/da/Tal%20og%20tendeser/Satser%20for%202013/Kontanthjaelp.aspx



Ministerstwo Obrony, Minister Nick Hækkerup, www.fmn.dk

Ministerstwo Spraw Społecznych i Integracji, Minister Karen Hækkerup, www.sm.dk

Ministerstwo Zdrowia, Minister Astrid Krag, www.sum.dk

Ministerstwo Transportu, Minister Henrik Dam Kristensen, www.trm.dk

Ministerstwo Pracy: Minister Mette Frederiksen, www.bm.dk

Ministerstwo Spraw Miejskich, Wiejskich i Mieszkalnictwa: Minister Carsten Hansen, www.mbbl.dk

Ministerstwo Środowiska, Pia Olsen Dyhr, www.mim.dk

Ministerstwo Spraw Klimatycznych, Minister Martin Lidegaard, www.kemin.dk

Ministerstwo Spraw Dzieci i Młodzieży, Minister Christine Antorini, www.uvm.dk

Ministerstwo Żywności, Rolnictwa i Rybołówstwa, Minister Mette Gjerskov, www.fvm.dk

Ministerstwo Spraw Wyznaniowych, Minister Manu Sareen, www.km.dk

Linki do wszystkich resortów rządu duńskiego znajdują się na głównej stronie internetowej Kancelarii Premiera Danii www.stm.dk

13.3. Adresy internetowe lokalnych władz administracyjnych www.statsforvaltning.dk

13.4. Adresy internetowe agencji rządowych Urząd Statystyczny – www.dst.dk

Agencja ds. Inwestycji Zagranicznych – www.investindk.dk

Duńska Rada Eksportu – http://um.dk/en/tradecouncil/about/abroad/

Urząd ds. Patentów i Znaków Towarowych – www.dkpto.dk

Służba Celna – www.skat.dk

Urząd ds. Przedsiębiorstw – www.erhvervsstyrelsen.dk

Duński urząd ds. Przedsiębiorczości – www.deaca.dk

Rada ds. Rolnictwa i Żywności – www.lf.dk

Urząd ds. Energetyki – www.ens.dk

Nadzór ds. Energetyki – www.energitilsynet.dk

Urząd ds. Konkurencji i Konsumentów – www.ks.dk

Agencja ds. Konsumentów – www.forbrug.dk

Urządds. Bezpieczeństwa Drogowego i Transportu – www.fstyr.dk

Duński Urząd Morski – www.dma.dk

Urząd ds. Ochrony Środowiska – www.mst.dk

Urząd ds. Zdrowia – www.sst.dk



Duńska Służba Imigracyjna – www.udlst.dk

13.5. Adresy internetowe izb handlowych Duńska Izba Handlowa – www.danskerhverv.dk (posiada liczne przedstawicielstwa we wszystkich 5 regionach Danii)

Skandynawsko-Polska Izba Gospodarcza – www.spcc.pl Polish Danish Chamber of Commerce – pdcc.dk

13.6. Adresy internetowe branżowych stowarzyszeń i organizacji gospodarczych Konfederacja Duńskiego Przemysłu – www.di.dk

Duńska Federacja Przemysłu Farb i Lakierów – www.fdlf.dk

Duńska Federacja Przemysłu Tworzyw Sztucznych – www.plast.dk

Zrzeszenie Duńskiego Przemysłu Meblarskiego – www.danishfurniture.dk

Federacja Duńskiego Przemysłu Tekstylnego i Odzieżowego – www.textile.dk

Duńskie Centrum Wzornictwa – www.ddc.dk

Duńskie Zrzeszenie Budownictwa – www.danskbyggeri.dk

Duńskie Centrum Standaryzacji – www.ds.dk

Duńskie Zrzeszenie Transportu i Logistyki – www.dtl-dk.dk

Duńska Agencja Leków – www.dkma.dk

Duńska Konfederacja Związków Zawodowych – www.lo.dk

Zrzeszenie Duńskiej Prasy Specjalistycznej – www.specialmedierne.dk

Pełna lista stowarzyszeń branżowych znajduje się na stronie internetowej www.danskerhverv.dk (w zakładce Brancheforeninger).

13.7. Adresy internetowe organizatorów targów i wystaw Centrum Targowo-Konferencyjne w Kopenhadze Bella Center – www.bellacenter.dk

Centrum Targowe w Herning – www.mch.dk

Centrum Wystawienniczo-Konferencyjne w Kopenhadze – www.forumcopenhagen.dk

Centrum Targowe we Fredericii – www.dmh.dk Centrum Kongresowe w Aalborg – www.akkc.dk

Centrum Kongresowe w Odense – www.occ.dk

Informacje o targach organizowanych w Danii znajdują się również na stronie specjalizującej się w problematyce targowo-wystawienniczej – www.fagmesser.dk.



13.8. Konsulowie honorowi RP w Danii Konsul Honorowy RP w Svendborg - Fionia Jan Krossteig Hvidkilde Ladeggard Faaborgvej 240 DK 5700 Svendborg tel. (+45) 62 20 25 40 fax (+45) 62 20 25 42 e-mail: [email protected] Konsul Honorowy RP w Aarhus - Jutlandia Ole Ravnsbo Strandvejen 94 DK 8100 Aarhus C tel. (+45) 87 34 34 34 fax. (+45) 87 34 34 00 e-mail: [email protected] [email protected]

13.9. Ambasady Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Kopenhadze Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Danii Ryvangs Alle 46 Kopenhaga 2900 Hellerup Denmark/Dania tel.: (+45) 39 622 633 fax: (+45) 39 622 554 www.copenhagen.trade.gov.pl e-mail: [email protected] Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Danii Richelieus Alle 12 2900 Hellerup Denmark / Dania tel.: (+45) 39 46 77 00 fax: (+45) 39 46 77 66 www.copenhagen.polemb.net e-mail: [email protected] Wydział Konsularny Ambasady RP w Królestwie Danii Richelieus Alle 10 2900 Hellerup Denmark/Dania tel.: (+45) 39 46 77 21 fax: (+45) 39 46 77 88 e-mail: [email protected]

Ambasada Królestwa Danii w Warszawie www.ambasadadanii.pl; www.danishembassy.pl



14. Inne Skandynawsko-Polska Izba Gospodarcza - www.spcc.pl

Polish Danish Chamber of Commerce – www.pdcc.dk

15. Przykłady praktycznych zapytań polskich przedsiębiorców wpływających do WPHI Na jakich zasadach mogę sprzedawać towary do Danii przez internet? Działalność polskiej firmy sprzedającej towary poprzez internet do Danii jest możliwa na zasadach ogólnych. Nie istnieją żadne duńskie przepisy regalmentujące tego typu działaność w stosunku do podmiotów z krajów członkowskich UE (poza limitem sprzedaży wysyłkowej).

Zgodnie z art. 23 ust. 2 i 3 ustawy o VAT (PL), jeżeli całkowita wartość towarów wysyłanych lub transportowanych do danego państwa UE nie przekroczyła w roku podatkowym oraz w poprzednim roku podatkowym limitu sprzedaży wysyłkowej - ustalonego przez to państwo (na dzień 1 stycznia 2013 r. w Danii jest to kwota 280.000 DKK = 37.551 EUR), to dostawę towarów uznaje się za wykonaną w Polsce.

Firma zajmująca się sprzedażą wysyłkową z Polski do innego państwa UE może wybrać miejsce opodatkowania dostaw, których całkowita wartość nie przekroczyła w/w limitu ustalonego w danym państwie członkowskim. W przypadku sprzedaży towarów podmiotom nie będącym płatnikami podatku Vat w Danii (np. osobom prywatnym) może Pan wystawić fakturę brutto z polskim VAT.

Istnieją natomiast ograniczenia w zakresie handlu art. spożywczymi. Wymaga to posiadania magazynu na terenie Danii, czyli sprzedaż artykułów spożywczych będzie wymagała zarejestrowania duńskiego przedsiębiorstwa jako importera na terenie Danii. Poniżej przesyłam link do naszego Przewodnika dla przedsiębiorcy:

http://www.copenhagen.trade.gov.pl/pl/przewodnik/article/detail,381,Poradnik_dla_polskiego_przedsiebiorcy_w_Danii.html

Prowadzenie działalnosci tego typu (handel art. spożywczymi) jest regulowane przez rozporządzenie 852/2004 and (EC) No 853/2004, art. 6 and 4.

Poniżej załączam link do formularza o udzielenie autoryzacji przedsiębiorstwa:

http://www.foedevarestyrelsen.dk/Selvbetjening/Blanketter/Sider/Autorisation-registrering.aspx?Listevisning=http://www.foedevarestyrelsen.dk/Selvbetjening/Blanketter/Sider/forside.aspx

oraz dodatkowe informacje dla nowych podmiotów gospodarczych sprzedających art. spożywcze ze strony Danish Veterinary and Food Administration: http://www.foedevarestyrelsen.dk/Kontrol/Ny_virksomhed_hvordan/Sider/Forside.aspx

oraz linki do rejestracji przedsiębiorstwa jako importer art. spozywczych: http://www.foedevarestyrelsen.dk/Foedevarer/Import_og_eksport/Import_foedevarer/Sider/forside.aspx

Uprzejmie informuję, że kwestia możliwosci przesyłania ofert handlowych w Danii regulowana jest ustawą - Bekendtgørelse af lov om markedsføring (LBK nr 58 af 20/01/2012) – poniżej podaję link do aktu prawnego:

https://www.retsinformation.dk/Forms/R0710.aspx?id=140282



Generalnie istnieje możliwosć przesyłania ofert handlowych osobom fizycznym i prawnym w formie elektronicznej lub faksem, jednakże wyłącznie za uprzednią zgodą adresata.

Ile w Danii wynoszą odsetki ustawowe? Od dnia 1 stycznia 2012 do 30 czerwca 2012 r. odsetki ustawowe w Danii wynoszą 7,7% w skali roku:

http://www.nationalbanken.dk/DNDK/minfo.nsf/(sysPrintViewDefault)/Morarenteprocesrente!OpenDocument&popUpWindow+CloseWindow+PrintIcon

W okresie czerwiec-grudzień 2011 r. odsetki wynosiły 8,3%. Dla potrzeb wyliczenia wysokości odsetek od wierzytelności poniżej podajemy link do pliku zawierającego informację nt. zmian w wysokości odsetek ustawowych na przełomie ostatnich kilku lat (od 2002 r.):

http://www.nationalbanken.dk/C1256B730054214F/sysOakFil/Hist_mora_excel/$File/Historiske_mora_excel.xls

Kalkulator: http://www.renteberegning.dk/

Co muszę zrobić, aby odzyskać należności od niesolidnego kontrahenta? W przypadku niesolidnego partnera, rozwiązanie zaistniałego sporu po wyczerpaniu drogi polubownej nastąpić może w dwojaki sposób. Pierwszym jest skierowanie sprawy do sądu arbitrażowego, pod warunkiem, że w kontrakcie istnieje odpowiedni zapis, drugim zaś jest zaangażowanie wyspecjalizowanej instytucji (na ogół firmy prawniczej lub wywiadowni handlowej), zajmującej się windykacją należności.

Przekazanie sprawy adwokatowi powoduje wszczęcie procedury, która obejmuje kilka etapów działania, począwszy od wezwania do zapłaty w ustawowym terminie 10 dni do ewentualnego skierowania pozwu przeciwko dłużnikowi do sądu rejonowego. Firmy zajmujące się windykacją pobierają za swoje usługi opłatę. Z reguły za napisanie pisma wzywającego do zapłaty na papierze kancelaryjnym i wysłanie pod wskazany adres, wspomniane firmy pobierają do 1500 DKK (warto również mieć na uwadze późniejsze honorarium kancelarii, które pobierają najczęściej wynagrodzenie w wysokości 10-15% kwoty będącej przedmiotem windykacji. Ostateczna kwestia honorarium winna być jednak ustalona wyłącznie z daną kancelarią prawną).

W związku z powyższym, proponujemy bezpośredni kontakt z kancelariami prawnymi (np. vide poniżej) prosząc o wycenę skierowania pozwu przeciwko dłużnikowi (następnie wybrać tę, która będzie np. tańsza).

1) MAGNUSSON Jesper Kronborg (jęz. angielski) e-mail: [email protected] tel. +45 82 51 51 22 kom. +45 20 49 44 79

2) Firma CPH LEX Christian Emmeluth (jęz. angielski) Monika Szkudlarek (jęz. polski) [email protected] e-mail: [email protected] tel.: +45 33 12 79 13 ; fax: +45 33 93 03 13



3) Firma Nordia Søren Sloth (jęz. angielski) Cell. +45 20 20 63 25 Phone. +45 70 20 18 10 Fax +45 70 20 18 07 e-mail: [email protected] Jaka jest minimalna stawka godzinowa pracownika niewykwalifikowanego, którą duńskie związki zawodowe mogłyby zaakceptować? Korzystając z ogólnego szablonu płac wynagrodzenia minimalnego dla niewykwalifikowanych pracowników budowlanych, należy przyjąć:

Minimalna stawka godzinowa DKK 115,20 12,5 % składka urlopowa (pracodawca) DKK 14,40 6,9 % składka na święta publiczne (pracodawca) DKK 7,95 DKK 137,55 8,5 % Dodatkowy fundusz emerytalny (pracodawca) DKK 11,21 4,0 % Dodatkowy fundusz emerytalny (pracownik) DKK 5.50 Składka emerytalna do zapłacenia DKK 16,71 Całkowita stawka godzinowa dla pracownika firmy bez składki emerytalnej (115,20 + 14,40 + 7,95) wynosi 137,55 DKK. Od kwoty 137,55 DKK należy odjąć dodatek do funduszu emerytalnego 5,50 DKK, co daje łączną kwotę 132,05 DKK. Kwota 132,05 DKK jest kwotą do opodatkowania, czyli pomniejszenia o 8% na fundusz zatrudnienia oraz 30% z tytułu podatku dochodowego, co daje łączną kwotę 85,05 DKK (132,05 – 8% = 121,48 oraz 121,48 – 30% = 85,05 DKK).

Minimalna godzinowa stawka dla niewykwalifikowanego pracownika budowlanego wynosi 85,05 DKK/godz. Przy czym, od powyższej kwoty należałoby odliczyć dodatki wakacyjne (12,5% i 6,9%) co daje 62,7 DKK netto. Zatem kwota 62,7 DKK jest stawką minimalną, jaką winien otrzymać pracownik netto, tj. „do ręki”.

dania. poradnik dla polskiego przedsiebiorcy 2013

Documents