d. cochinchinensis

การพฒนาเทคนควนวฒนวธเพอเพมผลผลตสวนปาไมพะยง

Silvicultural Techniques for Improving Production of

Dalbergia cochinchinensis Plantation

ประพนธ ผกฤตยาคาม1 (Prapan Pukittayacamee)

วโรจน ครองกจศร1 (Viroj Krongkitsiri)

กรกฎ สายแวว2 (Korakot Saiwaew)

วภารตน จนเมง2 (Viparat Jeenmaeng)

บทคดยอ

ในการจดการปลกสรางสวนปาตองอาศยเทคนควนวฒนวธเพอชวยเพมผลผลต โดยมปจจย

เกยวของมากมายทงลกษณะพนทและสงแวดลอม รวมทงความรความเขาใจเกยวกบพนธไมชนดนน

สาหรบไมพะยงนนยงขาดแคลนความรความเขาใจและไมมการถายทอดเทคโนโลยตางๆ จงจาเปนตองม

การพฒนาเทคนควนวฒนวธเพอสามารถตอยอดการศกษาใหลกซงยงขน การศกษาครงนไดศกษาถง

ลกษณะของเมลดทใชในการเพาะชากลาไม เทคนคการขยายพนธโดยไมอาศยเพศ การพฒนาเทคนค

การเพาะเลยงเนอเยอ การศกษาการเจรญเตบโตทระยะตางๆ สมพนธถงการใชปยเพอเรงการเจรญเตบโต

ผลการศกษาปรากฏวา เมลดทมเปลอกสเหลองทมความแกสมบรณเตมทจะใหเมลดทสามารถงอกไดดถง

94-95% โดยไมจาเปนตองใชวธไหนมาเรงการงอกใหเรวขนและเปนเมลดทมพลงในการเจรญเตบโตเรว

ซงภายใน 14 วน สามารถงอกไดถง 80% สาหรบการศกษาการขยายพนธโดยไมอาศยเพศปรากฏวา

เทคนคการปกตดชาและการเสยบยอดเหมาะกบการขยายพนธไมพะยง อยางไรกตาม การตดปกชายงให

เปอรเซนตการตดรากทตาอย ถงแมจะใชฮอรโมนชวยในการเรงรากยงคงไดเพยง 30.55% ซงจะตางกบ

การใชวธเสยบยอด ปรากฏวา การขยายพนธจากแมไมสายพนธดทไดคดเลอกไวจาก 6 แหลง ใหเปอรเซนต

การรอดตายระหวาง 86-100% จงควรใชวธนในการอนรกษสายพนธดและจดทาสวนผลตเมลด

คาหลก: พะยง เมลดพะยง การปกชา การเสยบยอด การเพาะเลยงเนอเยอ ระยะปลก

พนธดเพอผลตเมลดทมคณภาพดตอไปสาหรบสวนปาไมพะยงในอนาคต สาหรบเทคนคการเพาะเลยง

เนอเยอนนไดพฒนาวธการตงแตการเลอกชนสวนพช การฆาเชอชนสวนพช การชกนายอด การยดยอด

และการชกนาราก สาหรบการยายชาพะยงเนอเยอนอกหองปฏบตการยงคงตองหาเทคนคตอไป การศกษา

ระยะปลกทเหมาะสมสาหรบการปลกไมพะยงผลปรากฏวา ระยะปลกและปยมอทธพลตอการเจรญเตบโต

ทงความโตและความสง ผลการเจรญเตบโตในระยะแรก 1-4 ป แสดงวาระยะปลกทเหมาะสมสาหรบไม

พะยงขณะนคอ 3x3 และ 4x4 เมตร อยางไรกตามควรมการศกษาเพมเตมในการพฒนารปทรงและเพม

ผลผลตๆ ไมวาในรปของการดายวชพช การลดกง และการใชปยทปรมาณตางๆ กน

ABSTRACT

Forest tree plantation management needs silvicultural techniques to increase yield production

which involve in planting site and environmental climate surrounding including species knowledge. For

Dalbergia cochinchinensis, lack of knowledge, species understanding and technology transfer need to

be developed for further studies in depth. This studies were been done on seed type for sowing in

nursery, vegetative propagations, plant tissue culture development and growth of trees in relation

with spacing and fertilizer. The results showed that seed with yellow seed coat at full maturity was

the best for sowing in nursery. The germination percentage reached 94-95% without any

pretreatment and rate of germination at 14 days was 80%. For the studies of vegetative

propagations, cutting and grafting techniques were appropriated for D. cochinchinensis. However,

percentage of rooting still low even using growth hormones still got 30.55%. On the other hand,

grafting technique was better; propagation of candidate selected trees from 6 sources gave survival

percentage around 86-100%. Thus it should be used grafting technique for establishment of clonal

seed orchard of the species in order to conserve good genetic bases and produce seeds for economic

plantation in the future. Plant tissue culture techniques of D. cochinchinensis were developed on

tissues selection, surface sterilization, shoot induction and elongation and root induction processes.

However, nursing stage needs to be developed more. The results of spacing and fertilizers on plant

Keywords: Dalbergia cochinchinensis, seeds, rooted cutting, grafting, tissue culture, spacing trials

growth showed that both factors were significant differences. The appropriate spacing distances for

planting D. cochinchinensis were 3x3 and 4x4 meters. However, it should be more studied on plant

form, production increases with cleaning and pruning techniques and the amount of fertilizers.

induction and elongation and root induction processes. However, nursing stage needs to be developed

more. The results of spacing and fertilizers on plant growth showed that both factors were significant

differences. The appropriate spacing distances for planting D. cochinchinensis were 3x3 and 4x4

meters. However, it should be more studied on plant form, production increases with cleaning and

pruning techniques and the amont of fertilizers.

คานา

พะยง (Dalbergia cochinchinensis) เปนไมทมคาทางเศรษฐกจของประเทศไทยชนดหนง ซงม

จานวนมากในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตในปจจบนปรมาณไมพะยงดงเดมทขนเองตามธรรมชาต

ทงในเขตปาอนรกษเชนอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา และในเขตพนทปาสงวนแหงชาตหรอ

พนทกรรมสทธสวนบคคลรวมถงในวดและโรงเรยน มจานวนลดลงอยางรวดเรวในชวงระยะทศวรรษทผานมา

เพราะการลกลอบตดฟนอยางผดกฎหมาย อกทงปรมาณพนทสวนปาไมพะยงของภาครฐกมไมมากนกเมอ

เปรยบเทยบกบไมชนดอนๆ เชน ไมโตเรว และไมสก ทงๆ ทปรมาตรไมพะยงมมลคาแพงกวาไมชนดอนๆ

ทงนเปนเพราะการปลกสรางสวนปาไมพะยงตองการการดแลบารงรกษาอยางด กลาไมทใชปลกตองเปนกลา

ทแขงแรงสมบรณ สามารถเจรญเตบโตแขงขนกบวชพชได รวมทงปญหาโรคและแมลงในพนทสวนปาไม

พะยง จงจาเปนตองดแลบารงรกษาเปนอยางด

การวจยเกยวกบการปลกสรางสวนปานน หากตองการเพอหวงผลทางเศรษฐกจแลวจงจาเปนตอง

ศกษาใหครบวงจร รสภาพของพนทปลกและมขอมลตางๆหรอไม สะอาด บญเกด (2534) กลาววา การบรหาร

จดการสวนปาเปนศาสตรทรวบรวมเอาความรทงหมดของงานวนวฒนวธมาใชใหเกดประโยชนสงสด ยง

เปนประเภทชนดพนธทโตชาแลว การบรหารจดการตองทาอยางประณต มฉะนนการลงทนทางเศรษฐกจ

จะใหผลตอบแทนไมคมคา

นอกจากน วนย ศรกล (2534) กลาววา การใชวนวฒนวธเพอชวยใหการปลกสรางสวนปาเปนผลสาเรจ

และชวยเพมผลผลตของสวนปานน ตองอาศยความรความเขาใจลกษณะการเจรญเตบโตของตนไม

ลกษณะชนดพนธ และปจจยสงแวดลอมทเราใหแกตนไมหรอสวนปานนๆ เชน การใหปยเพอเพมผลผลต

เปนตน

จากหลกปรชญาสองขอน จะเหนไดวามขอควรคานงถงอย 2 ประการ กลาวคอ ชวงระยะเวลา

กอนทจะเรมดาเนนการปลกสรางสวนปาไมเศรษฐกจชนดใดชนดหนงนน ตองมความรอบรเกยวกบ

ไมชนดนนกอน แลววางแผนการปลกสรางสวนปาแบบไหน อกประการหนง หลงจากการปลกแลว

เราจะทาอยางไรในการบารงดแลรกษาสวนปานใหไดผลคมคากบการลงทน ดงนนความคดในการ

ดาเนนการวจยเกยวกบการบรหารจดการไมพะยงเพอการปลกสรางสวนปาทประสบผลสาเรจเปนอยางไร

มผลงานวจยอะไรทดาเนนการแลวและสงผลใหเกดความสาเรจของการใชระบบวนวฒนวธเพอ

การปลกสราง สวนปาไมพะยง

ระบบวนวฒนวธในการบรหารจดการสวนปาไมของพนธไมทใชในการปลกสรางสวนปาจะแตกตาง

กนขนกบชนดพนธไม เชน ไมโตเรว โตเรวปานกลาง หรอไมโตชา ลกษณะสภาพภมประเทศพนทสวนปา

งบประมาณและแรงงานทใชในการปลกสรางสวนปา นอกจากการปรบปรงพนธไมเพอใหไดตนสายพนธทด

มการเจรญเตบโตดในแตละพนทแลว ระบบวนวฒนวธจะชวยในการพฒนาสวนปาไมเศรษฐกจไดดยงขน

เชน การพฒนากลาไมทใชปลก การพฒนาเทคนคการขยายพนธโดยไมอาศยเพศ การใชระยะปลก

ทเหมาะสมเพอการมสวนชวยในการพฒนารปทรงของลาตน การเรงการเจรญเตบโตของกลาไม เชน

การใหปยและนา การกาจดวชพช การลดกง การกาจดโรคและแมลง เปนตน ดงนนวตถประสงค

ในการศกษาน เพอพฒนาหาเทคนควนวฒนวธเพอเพมประสทธภาพการปลกสรางสวนปาไมพะยง

และพฒนาสงเสรมสรางความมนใจใหเกษตรกรผปลกสรางสวนปาไมพะยงเพอเปนฐานการอนรกษ

สายพนธไมพะยงอยางยงยน

วธการศกษา

เนองจากการศกษาระบบวนวฒนวธมขนตอนปจจยทเกยวของมากมาย จงไดเลอกการคนควา

ทดลองเฉพาะสงททาใหสามารถพฒนาตอยอดงานวจยทดลองใหลกซงยงขน ดงนนโครงการวจยนได

ศกษาพฒนาหวขอดงตอไปน

1. การศกษาการขยายพนธไมพะยงโดยเมลด (Seed propagation) โดยศกษาเทคนคการเรงการงอก

และลกษณะสเปลอกเมลด (สเหลอง นาตาล และดา) สาหรบวธการเรงการงอกของเมลดม 8 treatments

ไดแก control ขลบดานบนของเมลด แชนาเยนเปนเวลา 12 24 และ 48 ชวโมง และแชนารอนปลอยใหเยน

เปนเวลา 12 24 และ 48 ชวโมง

2. การศกษาเทคนคการขยายพนธพะยงโดยไมอาศยเพศ (Asexual propagation) เปนการเพมปรมาณ

ตนพชใหมปรมาณมากขนกวาเ ดม แตยงคงลกษณะ คณสมบตของพช เพอการปรบปรงพนธ

หรอเจรญเตบโตเรวใหดกวาเดม ในทนศกษาการพฒนาเทคนคโดยใชวธการตดชา (Cutting) และการเสยบ

ยอด (Grafting)

2.1 การตดชา สาหรบเทคนคปฏบตการตดชามขนตอนดงน

ในการทดลองเทคนคการตดชา ดาเนนการโดยการเกบกงยอดออนอายประมาณ 2 เดอน ทความยาว

ประมาณ 30-40 ซม. ซงแตกออกมาจากรากทไดรบความเสยหาย แตละกงยอดออนจะตดออกเปน 3 สวน

ไดแก สวนโคน สวนกลาง และสวนยอด และใชปจจยฮอรโมนในการเรงราก 4 แบบ ไดแก control (ไมใช

ฮอรโมน) ใชฮอรโมนผงเซราดกซ สารละลาย IBA ความเขมขน 300 ppm และ IBA 500 ppm โดยแตละ

ปจจยใช 3 ซาๆ ละ 24 กง รวมจานวนกงทดลองทใช 3 x 4 x 3 x 24 = 864 กง ทาการปกชากงในขเถา

แกลบชนในถาดเพาะชา และนามาวางเรยงในโรงเรอนพนหมอก ซงถาดเพาะชาหนงจะมหลมเพาะชา 24

หลม

2.2 การเสยบยอด การเสยบยอดหรอตอกงเปนการนากงพนธด (Scion) มาตอบนตนตอ (Stock)

เพอใหเนอเยอเจรญทงสองเชอมประสานเปนเนอเดยวกน สาหรบการตอยอดพะยงนจะเปนการนาเอากง

พนธดมาตอบนตนตอเหนอระดบผวดนขนไป โดยใชวธการตอกงแบบเขาลน ซงวธปฎบตใหทาการเกบกง

จากตนแมไมโดยการปนเกบกงปลายยอด (Scion) จากตนแมไมในแปลงสวนปา หรอปาธรรมชาต 6 แหลง

ๆ ละ 5-11 แมไมขนอยกบปรมาณแมไมทไดในแตละแหลง

- เตรยมตนสตอคพะยงทมอาย 1-2 ป ทไดจากการเพาะเมลดเลอกใหไดขนาดความโตประมาณ 0.5-0.8

เซนตเมตร แตละแมไมจานวน 15 ตน

- ทาการเฉอนตนสตอคในแนวเฉยงทระยะสงจากโคนตนประมาณ 10 เซนตเมตร ในแนวเฉยง แลว

ผากลางลาตนลกพอประมาณ

- เลอกกงยอดทมขนาดใกลเคยงกบตนตอและควรเปนกงกระโดง เฉอนยอดพนธดเปนแนวเฉยงและ

ผาตรงกลางพอเสยบเขาไปในตนตอใหแนบสนท หากกงทนามาตอมขนาดเลกกวาใหดานใดดานหนงชด

ขอบตนตอ แลวใชเทปพลาสตกพนดานบนและลางของรอยตอกงใหแนน

- นาตนกลาทตอกงแลวบรรจลงในถงพลาสตกใหญ รดนาผสมยาฆาเชอรา ใหมนาขงในถงเลกนอย

มดปากถงใหพองสาหรบอากาศและเพอควบคมความชนภายในไมใหแหงและโยงถงพลาสตกกบคาน เกบ

ไวในทรมหรอเรอนเพาะชาทมแสงประมาณ 50% อยางนอย 2 สปดาห จนสงเกตเหนการแตกยอดใหมจาก

กงพนธ ทาการเปดถงตรวจสอบหากมนานอยใหเตมนาและเกบไวอก 1 เดอน เพอใหเนอเยอประสานกนใหด

- หากมยอดออนแตกออกจากตนตอบรเวณโคนตนใหเดดทงเพราะจะทาใหยอดพนธดทมาตอกง

แหงตาย

- นากลาออกมาจากถงพกไวในโรงเรอนเพาะชา รดนาวนละ 2 ครง เพอใหตนกลาใหมเจรญเตบโต

- ประมาณ 3-6 เดอน หมนคอยสงเกตวาเนอเยอจากการตอกงประสานกนดแลวคอนแกะเอาเทป

พลาสตกออกเพอใหตนกลาเจรญเตบโตอยางสมบรณ บนทกจานวนตนทประสบผลสาเรจของการเสยบ

ยอด

3. การศกษาเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพะยง (Tissue culture technique) ทาการทดลอง

เพาะเลยงเนอเยอพะยงทไดจากตายอดจากตนพะยงอาย 3 ป ในหองเพาะเลยงเนอเยอทอณหภมคงท 25

องศาเซลเซยส ความเขมแสงประมาณ 2,500 ลกซ ใหแสงนาน 12 ชวโมงตอวน ทาการทดลองการฟอก

ฆาเชอบรเวณผว ชกนาใหเกดยอดและการยดยอด การชกนาใหเกดราก ซงในการศกษาครงนไดทาการ

ทดลองเพาะเลยงเนอเยอพะยงตามสตรอาหาร MS (Murashige & Skoog 1962) ทเหมาะสมในแตละ

ขนตอน รวมกบการใชฮอรโมนประเภทออกซน(Auxins) ไดแก Indolebutyric acid (IBA) และ ฮอรโมน

ประเภทไซโตไคนน (Cytokinin) ไดแก benzylaminopurine (BAP) และ gibbereric acid (GA3) (บญเทอง โพธเจรญ 2544,

ประศาสตร เกอมณ 2538) ซงไดทาการศกษา ณ ศนยเมลดพนธไมภาคกลาง จงหวดสระบร โดยศกษา

วธการทดลองดงน

3.1 การทดลองฟอกฆาเชอบรเวณผว

การทดลองฟอกฆาเชอชนสวนตาทไดจากตนพะยง ในการฟอกฆาเชอบรเวณผวม 2 ชนด ไดแก

นายาไฮเตอร (6%Sodium hypochlorite) ทระดบความเขมขน 5 และ 10% และนายาซนไลต 1-2 หยด โดย

นาชนสวนแชลงในนายาไฮเตอรทผสมนายาซนไลต 1-2 หยด เปนเวลา 10, 15 และ 20 นาท แลวลางดวย

นาทนงฆาเชอแลวอก 3 ครง จากนนตดแตงชนสวนใหมความยาวประมาณ 1-2 ซม. นาเพาะเลยงบน

อาหารสตร MS เกบขอมลการเปลยนแปลงของชนสวนทเพาะเลยงไวทกวน

3.2 การทดลองชกนาใหเกดยอด

การทดลองชกนาชนสวนตาขางใหเกดยอด โดยตดแตงชนสวนทไดจากการฆาเชอแลวใหเหลอ

เฉพาะสวนขอทประกอบดวยตาขางของยอดนาไปเพาะเลยงบนอาหาร MS โดยใชฮอรโมน Benzylaminopurine

(BAP) นามาทาเปนสารละลายทระดบความเขมขนแตกตางกน คอ 0 20 30 ml/l เปนสตรอาหารรวม 3

ชนดซงชนดท 1 เปนอาหารสตร MS ทปราศจาก BAP ใชเปนตวควบคมหรอไวเปรยบเทยบ แลวเพาะเลยง

ในหองควบคมอณหภม ความเขมแสง ระยะเวลาใหแสงดงกลาวขางตน บนทกผลทไดจากการทดลอง

3.3 การทดลองชกนาใหเกดการยดตวของยอด

การทดลองชกนาใหเกดการยดตวของยอด โดยการนาตนออนในขวดทไดจากการขบวนการชกนา

ยอดแลวทไดจากไปเพาะเลยงในอาหารทเตรยมไว คออาหารสตร MS ทมฮอรโมน BAP ทระดบความ

เขมขน 20 ml/l และเตม GA3 ทระดบความเขมขน 0.5 ml/l มสตรอาหาร 2 ชนด ไดแก ชนดท 1 เปนสตร

อาหารทม BAP 20 ml/l ปราศจาก GA3 ใชเปนตวเปรยบเทยบแลวเลยงในหองควบคมอณหภมความเขม

แสง ระยะเวลาใหแสงดงกลาวขางตน บนทกผลทไดจากการทดลอง

3.4 การชกนาใหเกดรากของยอด

การชกนาใหเกดราก โดยการตดแตงเอาเฉพาะสวนเปนตนจากการเพาะเลยงขนตอนยดยอดทยง

ไมมรากไปเลยงบนสตรอาหาร MS ทเตม Indolebutyric acid (IBA) โดยใชระดบความเขมขนของฮอรโมนท

2 ml/l ม 2 ชนด โดยชนดท 1 เปนสตรอาหาร MS ทเตมฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโตประเภทออกซน

ไดแก IBA ทระดบความเขมขน 2 ml/l และชนดท 2 สตรอาหารMs ทเตมฮอรโมน IBA กบ NAA ทระดบ

ความเขมขนชนดละ 1 ml/l บนทกผลทไดจากการทดลอง

4. อทธพลของระยะปลกและปยตอการเจรญเตบโตของพะยง โดยกาหนดระยะปลกไว 6 ระยะ คอ

1x1, 1x2, 2x2, 2x3, 3x3 และ 4x4 เมตร และมการเพมปจจยการใสปย เปน 2 แบบ คอ ไมใสปย และใส

ปยสตรเสมอ 16-16-16 โดยแตละ treatment ประกอบดวยตนไม 25 ตน/ซา จานวน 4 ซา รวมจานวน

ตนไมทปลกเทากบ 6 x 2 x 4 x 25 = 1,200 ตน โดยทดลองปลก ณ สถานวนวฒนวจยดงลาน จงหวด

ขอนแกน วนท 20 กรกฎาคม 2553 และเกบขอมลการเจรญเตบโตดานความสงและเสนผาศนยกลางท

ระดบคอดนทระยะเวลา 6 เดอน 1 2 3 และ 4 ป

ผลการศกษาและวจารณผล

1. การศกษาการขยายพนธไมพะยงโดยเมลด

วธการเพาะชากลาไมพะยงโดยใชเมลดทาใหไดปรมาณกลาไมมากนน ตองมาจากเมลดทม

คณภาพดทงกายภาพ สรระ และพนธมความแขงแรง เจรญเตบโตด เมลดทไดนนปกตโดยทวไปจะมเมลด

คณภาพตางๆ ปนกน จงตองดาเนนการแยกสกดเอาเมลดทมคณภาพตาออกมา สาหรบเมลดพนธไม

การเปลยนผวสของเปลอกหมเมลดเปนดชนชใหเหนถงการแกเตมวยของเมลด (Seed maturity)

(Rimbawanto et al 1989) เชน Pukittayacamee (1987) พบวา ผลทมผวสนาตาลและเมลดทมเปลอกผวส

ดาของไมกระถนณรงค (Acacia auriculiformis) จะเปนดชนชวดความสกแกของเมลดในเชงคณภาพเมลดพนธไม

แตละชนดจะมการพฒนาผวสแตกตางกนไปในชวงการสกแกของเมลดซงสมพนธถงพฤตกรรมการงอก

ของเมลด Mishra (1991) รายงานวา เมลด Dalbergia sissoo ทมผวสนาตาลแกมดามเปอรเซนตการงอกดกวาเมลดทมผวสนาตาลเขมและดา Srimathi et al. (1991) รายงานวา เมลด Acacia mellifera ทมผว

เปลอกสเขยวจะมเปอรเซนตการงอกและแขงแรงดกวาเมลดทมผวสเขยวอมนาตาลและนาตาลพบวา

เมลดพะยงเมอเกบขณะสกแกเตมท (Full maturity) จะมสเหลองและแหง หากเกบกอนทเมลดแกจะม

ลกษณะขาวอมเหลองหรอเหลองออน ผวเปลอกจะเหยวยนเนองจากยงมปรมาณนาในเมลดสง หากเกบ

ลาชาผลของพะยงจะแหงปลวและถกการเปลยนแปลงของอณหภมกลางวนและกลางคนรวมทงความชน

ของไอนายามคาคน ทาใหผวสเปลอกเมลดเปลยนเปนสนาตาล และหากยงเกบลาชา ผวเปลอกเมลดก

คอยๆ เปลยนเปนสดา

นอกจากนการเรงการงอกทาใหไดกลาไมทสมาเสมอเจรญเตบโตดกวาเพราะเมลดยงอยในดน

นานๆ จะถกเชอราเขาทาลายไดงายเปนผลใหตนกลามอาการออนแอ จะไดตนกลาทไมสมบรณหรอ

ผดปกต (Abnormal seedling) โดยเฉพาะเมลดยงมเปลอกหนายงงอกชายงขน สาหรบเมลดพะยงทม

เปลอกเมลดสเหลองจะแหงแขงกวาเมลดเปลอกสนาตาลและดา

ผลการทดสอบการงอกของเมลดพะยงทมผวเปลอกหมเมลดสเหลอง นาตาล และดา ภายใต

วธการเรงการงอกตางๆ นน ปรากฏวา เมลดพะยงทมเปลอกสเหลองจะมเปอรเซนตการงอกดทสด

สวนรองลงมาคอ เมลดเปลอกสนาตาล และเมลดดามเปอรเซนตการงอกตามาก สวนวธการเรงการงอก

ใหเมลดงอกเรวนนปรากฏวา เมลดพะยงไมจาเปนตองใชวธการเรงการงอก สามารถหวานเมลดในแปลง

เพาะชาไดทนท ภายใน 14 วน เมลดจะงอกถง 80% จากเปอรเซนตการางอกทงหมด 94.50% ในขณะท

Bhodthipuks (1999) รายงานวา เมลดพะยงงอกไดถง 50% ภายใน 9 วน และเปอรเซนตการงอกสงกวา

90% ภายใน 21 วน การเรงการงอกโดยการการขลบเมลดไมเหมาะสมทาใหเมลดบางสวนไดรบความ

เสยหายสงผลใหเปอรเซนตลดลง สวนการแชในนาเยนนน ยงแชในนานานยงทาใหเปอรเซนตการงอกลดลง

เลกนอย สาหรบการแชในนารอนแลวปลอยใหเยนไมควรเกน 24 ชวโมง โดยเปอรเซนตการงอกยงคงสงถง

91.50% สาหรบเมลดเปลอกสเหลอง ผลการทดลองนทาใหไดขอคดเหนวา การเพาะชากลาไมพะยงจาก

เมลดสเหลองทงอกภายใน 14 วน นาจะใหกลาไมทมความแขงแรงเจรญเตบโตดกวากลาไมทไดจาก

การงอกในชวงเวลาหลงจาก 14 วน จงควรทาการศกษาตอไปในอนาคต

Table 1. Percent total germination of D. cochinchinensis seeds with various pretreatments after

sowing 14 and 28 days.

Pretreatment

% germinationof with various seedcoat colors

Yellow Brown Black

14 days 28 days 14 days 28 days 14 days 28 days

Control 80.00 94.50 38.75 60.00 1.50 5.50

Scarification 73.00 78.75 43.25 43.25 0.50 0.50

Soaked in water 12 hr. 70.50 90.75 40.00 58.00 7.25 8.00



Soaked in hot water leave

cool 12 hr.

74.50 94.50 52.50 55.50 0.25 0.50


cool 24 hr.

74.75 91.50 40.50 42.50 4.50 5.50


cool 48 hr.

52.00 52.00 5.25 7.50 1.75 1.75

2. การขยายพนธไมพะยงโดยไมอาศยเพศ

2.1 การตดชา (Cutting) การตดชากลาไมยนตนมวตถประสงคหลกเพอเพมปรมาณจานวนตน

กลาไมใหมากขนและมการเจรญเตบโตเรวกวาการปลกดวยกลาจากเมลด ซงประสบผลสาเรจเหมาะกบ

พนธไมบางชนดเชน ยคาลปตส กระถนณรงค และสก ซง ณฎฐากร เสมสนทด และ บณฑต โพธนอย

(2554) ไดบรรยายถงเทคนคขนตอนปฏบต เชน ลกษณะกงทใชชาจากแปลงรวมพนธหรอเกบทอนแมพนธ

มาปก ในเรอนเพาะชาเพอการเกดยอดออนเพอใชชา วธการสงเสรมเรงการเกดรากเชนการใชสารเรงราก

วสดชาและโรงเรอนในการปฏบตการตดชา

สาหรบไมพะยงแลวเนองจากยงไมมสวนรวมพนธสาหรบการขยายพนธ (Hedge garden) จง

จาเปนตองหาวธการชกนาไดยอดออนสาหรบการตดชา เมอไดทาการคดเลอกตนแมไมทเหมาะสม วธหนง

คอ การตดเอาทอนพนธขนาดเสนผาศนยกลาง 5-10 ซม. ยาวประมาณ 40-50 ซม. มาปกในกระบะเลยง

ในโรงเรอนเพอใหเกดยอดออน ถาทอนมขนาดเลกปรมาณยอดออนทแตกออกมาจะนอยและสน อกวธ

หนงโดยการสบใหเกดบาดแผลบรเวณรากทอยชดโคนตนแมไมและใหรากโผลมาเหนอดน กจะทาใหเกด

ยอดออนขนมา ซงจะไดปรมาณยอดออนมากกวาวธแรก (Figure 1)

Figure 2 แสดงถงเทคนคการปฏบตงานการปกชา จนกระทงไดตนกลาจากการปกชา ซงจะแสดง

การเรมแตกยอดและใบออน กลาทอยในถาดเพาะชาตองเลยงตอไปอกประมาณ 2 เดอน แลวจงยายกลา

นามาเลยงตอในถงชาทมสวนของวสดชาเปนดนอกประมาณ 3 เดอน จะไดกลาพะยงตดชานาไปปลกได

แตเพอใหไดกลาตดชาทมระบบรากแขงแรงสมบรณกควรเลยงตอในโรงเรอนอกระยะหนง

Figure 1 Shoot rejuvenation from injured root and big branches of D. cochinchinensis

New shoots from

New shoots from big

Figure 2 Technique for rooted cutting of D. cochinchinensis

Young shoots Soak in fungicide solution

Dip in growth hormone and place in

bloocks

Nurse under mis-spray condition

Ready for nursing in plastic bags Rooted cutting seedling

ผลการศกษาเทคนคการตดชากลาไมพะยงโดยพจารณาจากลกษณะของกงชาและชนดของ

ฮอรโมนทใช ขนาดของกงชาจากยอดออนทใชคอ สวนโคน สวนกลาง และสวนยอด จะมขนาด

เสนผาศนยกลางตางกนคอ 3.10±1.05 2.37±0.47 และ 1.56±0.39 มลลเมตร ตามลาดบ ปรากฏวา หาก

ไมมการใชฮอรโมนเรงราก กงชาพะยงจะมเปอรเซนตรอดตายเฉลยเทากบ 17.12±8.95 แตถาหากใช

ฮอรโมนเรงรากแลว เปอรเซนตการรอดตายเฉลยของกงชาจะเพมขนเปน 30.55±12.77 และมคาเฉลยการปกชา

ทประสบผลสาเรจเทากบ 27.20±15.83% เมอพจารณาถงความแตกตางระหวางชนดฮอรโมนเรงรากทใช

ปรากฏวา การใชฮอรโมน Seradix และ IBA ความเขมขน 300 ppm ไมมความแตกตางกน แตเมอเพม

ความเขมขนของสารละลาย IBA เปน 500 ppm เปอรเซนตการรอดตายและตดรากจะลดลงเลกนอย เมอ

พจารณาเฉพาะกงชา ปรากฏวา หากใชกงชาจากสวนตรงกลางของยอดออนจะมเปอรเซนตการรอดตาย

เทากบ 35.76±19.09 ซงดกวาการใชกงชาสวนโคนและสวนยอด ทมเปอรเซนตการรอดตายเทากบ

23.95±14.45 และ 21.87±10.07 ตามลาดบ ผลของการวเคราะหคาความแปรปรวนของการทดลองน

แสดงไวในตารางท 2 และผลสาเรจของการตดรากระหวางปจจยตาแหนงของกงชาและฮอรโมน ทใชใน

ตารางท 3 อยางไรกตามตองมการพฒนาเทคนคเพอเพมอตราการรอดตายของกงชา และทสาคญทสดคอ

การอนบาลดแลรกษาหลงจากยายกลาลงถงซงมวสดชาเปนดนจะมสวนสาคญทสดเนองจากระบบรากของกลา

พะยงตดชาคอนขางออนไหวกบการพฒนา จงควรมการศกษาเทคนคการเพาะชากลาไมพะยงใหม

ประสทธภาพดทสด

Table 2. Analysis of variance of branch position and hormone of D. cochinchinensis rooted cutting.

Source of variation d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.

Replication 2 736 368 2.63

Branch 2 1346.4 673.2 4.80 0.019

Hormone 3 1321.1 440.4 3.14 0.046

Branch.Hormone 6 2279.6 379.7 2.71 0.040

Residual 22 3083.9 140.2

Total 35 8767

Table 3. Percent of rooting of different shoot positions and hormones.

Shoot position Hormone

control Seradix IBA 300 ppm IBA 500 ppm

Base 11.1 19.4 29.2 36.1

Intermediate 15.3 51.4 45.8 30.6

Top 25.0 25.0 20.8 16.7

2.2 การเสยบยอด

จากการปฏบตเพอหาวธการเสยบยอดพบวาวธการตอกงแบบเขาลนเหมาะกบไมพะยงดกวา

วธการตอกงแบบเสยบขางและเสยบลม เนองจากสองวธหลงจะพบการแยกของเนอเยอบรเวณรอยตอ

ดานบน ชวงเวลาทเหมาะสมในการทาการเสยบยอดเปนชวงทตามการพกตวประมาณเดอนธนวาคมถง

มนาคมหรอกอนชวงฤดฝน ซงขนตอนการเสยบยอดใหประสบผลสาเรจมดงน (Figure 3)

- เตรยมตนตอสตอกกลาพะยงอาย 1-2 ป ทไดจากการเพาะเมลด ทมขนาดความโตประมาณ

0.5-0.8 มลลเมตร

- เฉอนตนตอทระดบความสงประมาณ 10 ซม. ในแนวเฉยง แลวผากลางลาตนลกพอประมาณ

- เลอกกงยอดทมขนาดใกลเคยงกบตนตอและควรเปนกงกระโดง เฉอนยอดพนธดเปนแนวเฉยง

และผาตรงกลางพอเสยบเขาไปในตนตอใหแนบสนท หากกงทนามาตอมขนาดเลกกวาใหดานใดดานหนง

ชดขอบตนตอ แลวใชเทปพลาสตกพนดานบนและลางของรอยตอกงใหแนน

- นาตนกลาทตอกงแลวบรรจลงในถงพลาสตกใหญ รดนาผสมยาฆาเชอรา ใหมนาขงในถง

เลกนอย มดปากถงใหพองสาหรบอากาศและเพอควบคมความชนภายในไมใหแหงและโยงถงพลาสตกกบ

คาน เกบไวในทรมหรอเรอนเพาะชาทมแสงประมาณ 50% อยางนอย 2 สปดาห จนสงเกตเหนการแตก

ยอดใหมจากกงพนธ ทาการเปดถงตรวจสอบหากมนานอยใหเตมนาและเกบไวอก 1 เดอน เพอใหเนอเยอ

ประสานกนใหด

- หากมยอดออนแตกออกจากตนตอบรเวณโคนตนใหเดดทงเพราะจะทาใหยอดพนธดทมาตอกง

แหงตาย

- นากลาออกมาจากถงพกไวในโรงเรอนเพาะชา รดนาวนละ 2 ครง เพอใหตนกลาใหมเจรญเตบโต

Figure 3 Technque for grafting D. cochinchinensis

Stock preparation Stock operation Scion preparation

Grafting between scion and stock

Nurse in close plastic bag with some

Seedling from grafting technique

- ประมาณ 3-6 เดอน หมนคอยสงเกตวาเนอเยอจากการตอกงประสานกนดแลวคอนแกะเอาเทป

พลาสตกออกเพอใหตนกลาเจรญเตบโตอยางสมบรณ

Table 4. Survival percentage of grafting seedlings from various sources.

Sources No of plus

trees

% survival

Kao-eto Nat. For. Res., Prachinburi Prov. 11 100

Donglan plantation, Khonkaen Prov. 11 94.45±6.53

Chamkaen plantation, Khonkaen Prov. 10 99.30±2.21

Silvic. For. Res. Stat., Pitsanulok Prov. 5 98.60±3.13

Moosi Silvic. For. Res. Stat., Nakhonratchasima

Prov

10 86.80±11.59

Saithong Silvic. For. Res. Stat.,

Prachuapkhirikhan Prov.

6 86.67±11.74

จากผลของการขยายพนธไมพะยงโดยวธเสยบยอดนทาใหสามารถพฒนาเพอดาเนนการตอไปใน

การจดสรางสวนผลตเมลดพนธไมจาก clone (Clonal Seed Orchard) โดยการเกบกงพนธพะยงจากแมไม

สายพนธดไมวาจากปาธรรมชาตหรอจากสวนปาไมพะยงสาหรบการพฒนาสวนปาเศรษฐกจตอไป

3. เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพะยง ในการพฒนาเพอหาเทคนควธการเพาะลยงเนอเยอพะยงไดดาเนนการหาสตรอาหารในแตละ

ขนตอน เชน อาหารพนฐานเมอเรมตนเพาะเลยง อาหารสาหรบการชกนายอด การยดยอด และการชกนา

ราก ซงวธนจะใชสตรอาหาร MS เปนตวหลก

3.1 การทดลองฟอกฆาเชอบรเวณผว (Surface sterilization)

การฟอกฆาเชอบรเวณผวชนสวนพชเปนการปองกนมใหมเชอโรคเชอราปนเปอนระหวางการเพาะเลยง

เนอเยอ โดยการใชนายาไฮเตอร ทระดบความเขมขน 5% 10% และใชเวลา 10 15 และ 20 นาท ปรากฎวา

ชนสวนพะยงมการปนเปอน (contamination) ประมาณ 8-16% และชนสวนพชจะตายเพมขนเมอใชนายา

ฆาเชอเขมขนขนและเวลาทนานขนผลการทดลองนปรากฏวา การใชนายาฆาเชอเขมขน 5% เปนเวลา 10

นาท ใหผลประสทธภาพดทสด ชนสวนพชไมเสยหายถง 88% (Table 5)

Table 5 Percent of contamination, tissue death and successful of sterilization after 7-day culture.

Expt. Hiter conc. (%) Time

(min)

No. of

tissue

contamination

(%)

Death (%) Successful (%)

1

5

10 50 10 2 88

2 15 50 16 32 52

3 20 50 8 50 42

4

10

10 50 10 36 54

5 15 50 0 100 0

6 20 50 0 100 0

3.2 การทดลองชกนาชนสวนใหเกดยอดและแคลลส

หลงจากการฆาเชอทผวของชนสวนพช ทาการตดแตงใหเหลอเฉพาะสวนขอทประกอบดวยตาขาง

นาไปเลยงบนอาหารสตร MS ทมฮอรโมน BAP ทระดบความเขมขน 0, 20 และ 30 ml/l ผลจากการศกษา

พบวา ยงมการปนเปอนจากแบคทเรยและเชอราสงประมาณ 30% ในสตรอาหารทใสฮอรโมน สวนทเหลอ

ยงมการชกนาใหมการพฒนาเพมปรมาณยอดใชเวลาประมาณ 4 สปดาห ปรากฏวา อาหารสตร MS ทม

ฮอรโมน BAP ผสมทระดบความเขมขน 20 ml/l พบการพฒนาของตาขางแตกยอดมากทสด คดเปน 95%

สวนในอาหารสตร MS ทมฮอรโมน BAP ผสมทระดบความเขมขน 30 ml/l จะปรากฏการพฒนาของตาขาง

75% สวนสตรอาหาร MS ทไมใสฮอรโมน BAP พบวา มการพฒนาตาขาง 71% (Table 6)

ขอสงเกตอกประการของอาหารสตร MS ทมฮอรโมน BAP ผสมทระดบความเขมขน 30 ml/l จะ

สงเกตเหนวา สวนทอยในอาหารจะกลายเปนสคลากวาทมฮอรโมน 20 ml/l เมอถกปลอยเอาไวเปนเวลานาน

(Figure 4)

Table 6 Percenr of shoot induction with MS media and hormones within 3-4 weeks

Media+hormone No of tissue contamination successful %shoot

elongation

MS 20 13 5 71

MS + BAP 20 ml/l 30 11 18 95

MS + BAP 30 ml/l 30 10 15 75

3.3 การทดลองชกนาใหเกดการยดตวของยอด (Shoot elongation)

ผลจากการศกษาทดลองการยดตวของยอดของไมพะยง ในสตรอาหาร MS ทมฮอรโมน BAP 20

ml/l และเตม GA3 ทระดบความเขมขน 0.5 ml/l เปรยบเทยบกบยอดทเพาะเลยงบนอาหารสตรเดยวกน แต

ไมมสวนผสมของ GA3 พบวา ยอดทเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทม GA3 ผสมอยมการยดตวไดดถง

87.50% เมอเปรยบเทยบกบยอดทไมม GA3 ผสมอยในอาหารสตรเดยวกน ทมเพยง 20% (Figure 4 และ

Table 7)

Table 7 Percent of shoot elongation with MS media and hormones within 6 weeks.


elongation

MS + BAP 20 ml/l 20 5 3 20

MS + BAP 20 ml/l + GA3 0.5

ml/l

20 4 14 87.50

3.4 การทดลองชกนาชนสวนใหเกดราก (Root induction)

การทดลองชกนาใหเกดรากของยอดทไดจากการทดลองชกนาใหเกดยอด โดยการตดแตงเอา

เฉพาะสวนยอดทยงไมมรากไปเลยงบนอาหารสตร MS ทเตมฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโตประเภทออก

ซน ไดแก IBA และ NAA โดยใชระดบความเขมขนของฮอรโมน ท 2 ml/l และการผสมกนระหวางฮอรโมน

IBA กบNAA ทระดบความเขมขนชนดละ 1 ml/l พบวา ภายใน 6 สปดาห การชกนาใหเกดรากจากยอด

พะยงในสตรอาหารทมการผสมกนระหวางฮอรโมน IBA กบ NAA ทระดบความเขมขนชนดละ 1 ml/l ไดถง

43% (Table 8)

ลกษณะของรากทเกดขน จะมขนาดสน ไมมรากแขนง แตในการเลยงบนอาหารสตร MS ทเตม

ฮอรโมน IBA ระดบความเขมขนของฮอรโมนท 2 ml/l ปรากฏรากขนาดยาว และรากแขนงจานวนมาก

(Figure 4)

Table 8 Percent root induction with Ms and hormone within 6 weeks.


elongation

MS + IBA 2 ml/l 32 4 4 14

MS + IBA 1 ml/l + NAA 1 ml/l 59 12 20 43

Figure 4 Tissue culture technique of D. cochinchinensis

Tissue sterilization

Shoot induction

MS + BAP 30 ml/l MS + BAP 20 ml/l

Good sterilization Bad sterilization showing fungi

Figure 4 Tissue culture technique of D. cochinchinensis (cont.)

Shoot elongation technique

Root induction

MS + BAP 20 ml/l + GA3 0.5 ml/l

MS + IBA 1 ml/l + NAA 1 ml/l

MS + IBA 2 ml/l

MS + BAP 20 ml/l

การศกษาการเพาะเลยงเนอเยอของพนธไมพะยงโดยใชสวนขอของยอดทแตกจากตาขางของกงทไดปลก

เอาไวภายในพนทของ ศนยเมลดพนธไมภาคกลาง จงหวดสระบรสามารถสรปผลการศกษาได ดงน

1. การฟอกฆาเชอบรเวณผวของชนสวนยอดทแตกจากตาขางของไมพะยง โดยนาชนสวนแชลงใน

นายาไฮเตอรทความเขมขน 5% ทผสมดวยนายาซนไลต 1-2 หยด เปนเวลา 10 นาท แลวลางดวยนาทนง

ฆาเชอแลวอก 3 ครง เปนวธทมประสทธภาพในการฟอกฆาเชอดทสดไดชนสวนทปราศจากเชอ 88%

2. ชนสวนขอจากยอดทแตกจากตาขางของกงไมพะยง สามารถชกนาใหเกดยอดไดในอาหารสตร

MS ทมฮอรโมน BAP 20 ml/l โดยปรากฏยอดทแตกจากตาขางมากทสด คดเปน 95%ในระยะเวลาประมาณ

4 สปดาห

3. การยดตวของยอดทไดจากการทดลองการชกนาใหเกดยอดพบวา การใส GA3 0.5 ml/l ลงใน

อาหารสตร MS ผสม BAP 20 ml/l สามารถชวยใหยอดยดตวดกวา อาหารสตร MS ทผสม BAP ทระดบ

ความเขมขนเดยวกนแตไมใส GA3

4. การทดลองชกนาใหเกดรากของยอดทไดจากการทดลองชกทเตมฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโต

ประเภทออกซน ไดแก IBA และ NAA โดยใชระดบความเขมขนของฮอรโมน ท 2 ml/l และการผสมกน

ระหวางฮอรโมน IBA กบNAA ทระดบความเขมขนชนดละ 1 ml/l ชกนาใหเกดยอด เมอนาไปเลยงบนอาหาร

สตร MS ทเตมฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโต IBA ผสมกบ NAA ทระดบความเขมขนชนดละ 1 ml/l

สามารถชกนาใหเกดรากภายใน 4 สปดาห โดยมลกษณะของรากทเกดขน ขนาดสน ไมมรากแขนง

หลงจากการเพาะเลยงเนอเยอจนไดรากทพฒนามสนาตาลแลว ทาการเปดคลายฝาขวดใหกลา

ปรบตวกบหองเพาะเลยงและหองอณหภมปกตกอนหนงวน จากนนนากลาพะยงออกจากขวดและลางวน

ออกเบาๆ ยายกลาลงถาดมวสดเพาะขเถาแกลบ รดนาใหชม หอลงถงพลาสตกขนาดใหญ รดปากถง

อยางไรกตาม การอนบาลกลาไมยงไมประสบผลสาเรจ กลาไมจะตายทงหมดโดยระบบรากไมคอยแขงแรง

ซงจะพฒนาหาวธการอนบาลกลาพะยงตอไป

4. อทธพลของระยะปลกและปยตอการเจรญเตบโตของพะยง

ผลจากการศกษาการเจรญเตบโตของไมพะยงทระยะปลก 6 ระยะ และการใสปยหรอไมใสปย

ปรากฏวา ปจจยทงสองอยางมผลตอการเจรญเตบโตทางความโตอยางมนยสาคญ ดงแสดงไวใน Table 9.

ซงโดยสภาพรวมเมอแยกพจารณาแตละปจจยจะพบวา ระยะปลกแคบเชน 1x1 1x2 2x2 และ 2x3 เมตร

จะมความเจรญเตบโตทางความโตนอยกวาระยะปลกทกวางของ 3x3 และ 4x4 เมตร โดยระยะปลก 4x4

เมตร เมออาย 4 ป จะใหตนพะยงทมการเจรญเตบโตเฉลยเทากบ 4.26 เซนตเมตร หรอประมาณ 1

เซนตเมตร/ป โดยตนทโตมากทสดเทากบ 6.8 เซนตเมตร (1.7 เซนตเมตร/ป) ซงเปนผลจากการใสปยอก

ประการหนง หลงการปลกได 6 เดอน ยงไมเหนความแตกตางของการใหปยมากนก แตเมออายมากขน

ผลของการใสปยทาใหตนพะยงมการเจรญเตบโตทางความโตเพมขนเมอเปรยบเทยบกบการไมใสปย

เทากบ 0.26 0.64 0.53 และ 0.97 เซนตเมตร ในปท 1 2 3 และ 4 ตามลาดบ Figure 5 แสดงถงผลของ

การใสปยตอการเจรญเตบโตของตนพะยงทระยะปลกตางๆ จะสงเกตไดวา ทกระยะปลกและไมใสปย

การเจรญเตบโตทางความโตไมคอยแตกตางกนมากนกในแตละชวงเวลา เชน ทระยะเวลา หลงการปลก 4

ป ในทกระยะปลก จะมความโตอยระหวาง 3.15-3.44 เซนตเมตร เชนเดยวกบแปลงทใสปยกจะแตกตาง

กนเพยงเลกนอยโดยมความโตอยระหวาง 3.93-5.11 เซนตเมตร เมอระยะปลกกวางออกไป

เชนเดยวกนการวเคราะหคาทางสถตปรากฏวา ระยะปลกและปยมผลตอการเจรญเตบโตทาง

ความสงอยางมนยสาคญ (Table 10) แตการเจรญเตบโตทางความสงนนจะใหผลทตรงขามกบการ

เจรญเตบโตทางความโต โดยภาพรวมของแปลงปลกทงหมดนนระยะปลกแคบ เชน 1x1 1x2 2x2 และ 2x3

เมตร จะมความสงมากกวาทระยะปลก 3x3 และ 4x4 เมตร เลกนอย อยางไรกตามเมอพจารณาถง

ความเพมพนทางความสงรายประหวางระยะปลกกบการใหปยปรากฏวา ตางกนเพยงเลกนอยเชนกน

โดยระยะปลก 1x1 1x2 2x2 2x3 3x3 และ 4x4 เมตร มความเพมพนรายปเทากบ 0.54 0.59 0.67 0.61

0.70 และ 0.60 เมตร ตามลาดบ Figure 6 เมอพจารณาแยกดความสมพนธระหวางการใสปยกบ

การเจรญเตบโตทางความสงของแตละปแยกตามระยะปลกทตางกนคอนขางจะเปนรปแบบเดยวกน โดยใน

ปท 1 จะแตกตางกนไมมากนกประมาณ 0.15-0.23 เมตร ระหวางการใสปยกบการไมใสปยในแตระยะ

ปลก แตเมอตนไมโตขนในปท 2 เปนตนไปจะเรมเหนความแตกตางระหวางแปลงใสปยกบแปลงทไมใสปย

อยางชดเจน โดยทระยะปลกตางกนไมผนแปรมากนก ซงในปท 2 3 และ 4 ความแตกตางทางความสง

ระหวางแปลงทใสปยกบไมใสปยเทากบ 0.61-0.74, 0.77-1.15 และ 1.03-1.39 เมตร ของแตละระยะปลก

Table 9 ANOVA of diameter growth at soil level of D. cochinchinensis within 4 years

SOV d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.

Replication 3 27.91 9.30 18.28

Spacing 5 11.34 2.27 4.46 <.001

Fertilizer 1 128.65 128.65 252.85 <.001

Time 4 3151.45 787.86 1548.50 <.001

Spacing.Fertilizer 5 6.67 1.33 2.62 0.026

Spacing,Time 20 15.73 0.79 1.55 0.071

Fertilizer.Time 4 56.31 14.08 27.67 <.001

S.F.T 20 11.54 0.58 1.13 0.319

Residual 177 90.06 0.51 4.18

Total 1898 3196.48

Table 10 ANOVA of height growth of D. cochinchinensis within 4 years.

SOV d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.

Replication 3 44.25 14.75 69.86

Spacing 5 2.68 0.54 2.54 0.030

Fertilizer 1 207.03 207.03 980.45 <.001

Time 4 1581.12 395.28 1871.98 <.001

Spacing.Fertilizer 5 1.46 0.29 1.39 0.229

Spacing,Time 20 1.20 0.06 0.28 1.00

Fertilizer.Time 4 112.48 28.12 133.18 <.001

S.F.T 20 2.92 0.15 0.69 0.831

Residual 177 37.37 0.21 2.77

Total 1898 1835.30

ในการปลกสรางสวนปานน การกาหนดระยะปลกทเหมาะสมจะทาใหไดผลผลตทมากทสดในชวง

ระยะเวลารอบตดฟนหนง พงษศกด สหนาฬ และ คณะ (2538) ไดศกษาผลของระยะปลกและการลดกง

ตอไมยคาลปตส คามาลดเลนซส พบวา ผลของการลดกงทระยะปลกตางกนใหคาแตกตาง Figure 6

ความเจรญเตบโตทางความสงของไมพะยงทระยะปลกและการใสปยตางกน

Figure 5 diameter growth at soil level of D. cochinchinensis in different spacing and fertilized plot

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)

ระยะปลก 1X1 เมตร

ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

1 2 3 4

ความ

โตคอ

ดน (ซ

ม.)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

Figure 6 Height growth at soil level of D. cochinchinensis in different spacing and fertilized plot

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

1 2 3 4

ความ

สง (เมต

ร)

อาย (ป)


ไมใสปย

ใสปย

Figure 7 Stem form of D. cochinchinensis in different spacing plot

1x1 m. spacing

2x2 m. spacing

3x3 m. spacing 4x4 m. spacing

Figure 8 Tree form of D. cochinchinensis at different spacing distances at Kamcharoen Temple, Wangthong sub-district,

Bandung District, Udonthani Province.

2X2 m. spacing 2X4 m. spacing

ดานการเจรญเตบโตทงความสงและความโตอยางมนยสาคญ รงเรอง พลศร และ พงษศกด สหนาฬ

(2539) พบวา รปทรงของลาตนจะเปลยนไปตามระยะปลก โดยระยะปลกแคบจะเพมปรมาณผลผลตของ

ลาตนทปราศจากกงมากกวาการปลกทระยะปลกกวางนนคอ มความเรยวเพมมากขน แตเนองจากไมยคา

ลปตสเปนไมโตเรวคาความแตกตางนจงเหนไดชดเจน ในกรณของไมพะยงซงมการเจรญเตบโตทชากวา

ไมยคาลปตส ลกษณะของรปทรงของลาตนและกงกานยงไมเหนเดนชด Fugure 7 แสดงถงลกษณะรปทรง

ของตนพะยงในแปลงทดลองทระยะปลกตางกน เนองจากอายของตนไมยงนอย จงยงไมเหนความแตกตาง

อยางชดเจน แตกมแนวโนมทระยะปลกทกวางจะมรปทรงทกวางขน Figure 8 แสดงถงลกษณะรปทรงของ

ตนพะยงทระยะปลก 2x2 และ 2x4 เมตร ซงปลกทอาเภอบานดง จงหวดอดรธาน ซงมอายประมาณ 20 ป

จะเหนความแตกตางกน โดยระยะปลก 2x2 เมตร จะใหลาตนทเปลาตรงกวา สวนระยะปลก 2x4 เมตร

ลาตนจะมการบดงอไปมาเพมขนและมทรงพมกวางขน ดงนนการปลกในระยะชดกนกอน นอกจากจะชวย

ใหวชพชนอยแลว อาจจะชวยใหกลาไมพะยงมความแขงขนดานความสง สงผลใหตนไมเปลาตรงและ

มการบดคดงอนอยลง ซงในระยะตอไปควรมการศกษาการลดกงและตดสางขยายระยะ มสวนเพมการ

เจรญเตบโตและรปทรงของลาตนอยางไร ซงจะสงผลไปถงความเชอมนในการปลกไมพะยงเปนไม

เศรษฐกจทสาคญของประเทศในอนาคต

สวนปาทไดรบการปฏบตทางวนวฒนทดยอมใหผลผลตทมทงปรมาณและคณภาพทเหนอกวาสวน

ปาอน เชน การควบคมความหนาแนนของตนไมในสวนปาในแตระยะของการเจรญเตบโต ซงจะทาใหม

การกระจายของตนไมอยางสมาเสมอและเพมการเจรญเตบโตของตนไมจากการลดการแกงแยง

ของสงแวดลอมตางๆ รวมทงใหมการเกบเมลดไมเพอกระจายพนธไปสพนทอนๆ รวมทงพฒนาวธการสบ

ตอพนธไปจนถงการเกบเกยวผลผลต สาหรบไมพะยงนนการศกษาทางวนวฒนวธยงตองดาเนนการ

อกมากไมวาการพฒนาของกลาไมในเรอนเพาะชา การพฒนาการขยายพนธใหดขนและการเปรยบเทยบ

การเจรญเตบโตจากการขยายพนธวธตางๆ โรคและแมลงในแตละชวงของการเจรญเตบโต การลดกงและ

ตดสาง พนธกรรมกบการเพมผลผลตสวนปา การทาความสะอาด สวนปากบการเพมผลผลต โดยเฉพาะ

ไมเถาเลอยจะเปนปญหากบสวนไมพะยงมาก ความเหมาะสมของพนทกบสวนปาพะยง เชน พนทนามาก

แหงแลง ลกษณะดนและธาตอาหาร การประเมนผลผลตและการรวบรวมขอมลแปลงสวนปาพะยงเดม

เพอพฒนาระบบบรหารจดการสวนปาพะยงเชงเศรษฐกจอยางยงยน

สรปผล

ผลการศกษาการพฒนาวนวฒนวธนอาจมสวนทไมตอเนองกน เนองจากการขาดแคลนขอมล

เบองตนของไมพะยงโดยเฉพาะขอมลการบรหารจดการสวนปาและการปรบปรงพนธ ผลของการวจยน

สามารถนาไปตอยอดตอไปได สรปผลของการศกษาแบงเปนขอๆ ไดดงน

1. การศกษาการขยายพนธไมพะยงโดยเมลด ผลปรากฏวา การเพาะเมลดพะยงควรเปน

เมลดสเหลองเทานน และไมจาเปนตองเรงการงอก จะใหเปอรเซนตการงอกสงกวา 90% อยางไรกตาม

ควรยายชากลาเฉพาะเมลดทงอกภายใน 14 วน จะใหกลาทมคณภาพดโตเรว

2. การขยายพนธไมพะยงโดยไมอาศยเพศ

2.1. การตดชา (Cutting) ผลการศกษาเทคนคการตดชากลาไมพะยงโดยพจารณาจาก

ลกษณะของกงชาและชนดของฮอรโมนทใช ขนาดของกงชาจากยอดออนทใชคอ สวนโคน สวนกลาง และ

สวนยอด จะมขนาดเสนผาศนยกลางตางกนคอ 3.10±1.05 2.37±0.47 และ 1.56±0.39 มลลเมตร

ตามลาดบ ปรากฏวา หากไมมการใชฮอรโมนเรงราก กงชาพะยงจะมเปอรเซนตรอดตายเฉลยเทากบ

17.12±8.95 แตถาหากใชฮอรโมนเรงรากแลวเปอรเซนตการรอดตายเฉลยของกงชาจะเพมขนเปน

30.55±12.77 และมคาเฉลยการปกชาทประสบผลสาเรจเทากบ 27.20±15.83% ซงยงอยระดบตา จงควร

ศกษาเพมเตมใหไดเปอรเซนตการตดเพมขนและพฒนาระบบรากใหสมบรณ

2.2. การเสยบยอด (Grafting) ผลการศกษาการปฏบตเพอหาวธการเสยบยอดพบวา วธการ

ตอกงแบบเขาลนเหมาะกบไมพะยง ชวงเวลาทเหมาะสมในการทาการเสยบยอดเปนชวงทตามการพกตว

ประมาณเดอนธนวาคมถงมนาคม หรอกอนชวงฤดฝน โดยผลสาเรจของการเสยบยอดระหวาง

80-100%

3. เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพะยง

3.1 การฟอกฆาเชอบรเวณผวของชนสวนยอดทแตกจากตาขางของไมพะยง โดยนาชนสวนแช

ลงในนายาไฮเตอรทความเขมขน 5% ทผสมดวยนายาซนไลต 1-2 หยด เปนเวลา 10 นาท แลวลางดวยนา

ทนงฆาเชอแลวอก 3 ครง เปนวธทมประสทธภาพในการฟอกฆาเชอดทสดไดชนสวนทปราศจากเชอ 88%

3.2. ชนสวนขอจากยอดทแตกจากตาขางของกงไมพะยง สามารถชกนาใหเกดยอดไดใน

อาหารสตร MS ทมฮอรโมน BAP 20 ml/l โดยปรากฏยอดทแตกจากตาขางมากทสด คดเปน 95% ใน

ระยะเวลาประมาณ 4 สปดาห

3.3. การยดตวของยอดทไดจากการทดลองการชกนาใหเกดยอด พบวาการใส GA3 0.5 ml/l

ลงในอาหารสตร MS ผสม BAP 20 ml/l สามารถชวยใหยอดยดตวดกวาอาหารสตรMS ทผสม BAP ท

ระดบความเขมขนเดยวกนแตไมใส GA3

3.4. การทดลองชกนาใหเกดรากของยอดทเตมฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโตประเภท

ออกซน ไดแก IBA และ NAA โดยการผสมกนระหวางฮอรโมน IBA กบNAA ทระดบความเขมขนชนดละ

1 ml/l สามารถชกนา ใหเกดรากภายใน 4 สปดาห โดยมลกษณะของรากทเกดขน ขนาดสน ไมมรากแขนง

4. อทธพลของระยะปลกและปยตอการเจรญเตบโตของพะยง ผลการทดลองสรปไดวา

ปจจยทงสองอยางมผลตอการเจรญเตบโตทางความโตและความสงอยางมนยสาคญ ซงโดยสภาพรวมเมอ

แยกพจารณาแตละปจจยจะพบวา ระยะปลกแคบเชน 1x1 1x2 2x2 และ 2x3 เมตร จะมความเจรญเตบโต

ทางความโตนอยกวาระยะปลกทกวางของ 3x3 และ 4x4 เมตร โดยระยะปลก 4x4 เมตร เมออาย 4 ป

จะใหตนพะยงทมการเจรญเตบโตเฉลยเทากบ 4.26 เซนตเมตร แตการเจรญเตบโตทางความสงนน

จะใหผลทตรงขามกบการเจรญเตบโตทางความโต โดยภาพรวมของแปลงปลกทงหมดนน ระยะปลกแคบ

เชน 1x1 1x2 2x2 และ 2x3 เมตร จะมความสงมากกวาทระยะปลก 3x3 และ 4x4 เมตร เลกนอย อยางไร

กตามเมอพจารณาถงความเพมพนทางความสงรายประหวางระยะปลกกบการใหปยปรากฏวาตางกนเพยง

เลกนอยเชนกน โดยระยะปลก 1x1 1x2 2x2 2x3 3x3 และ 4x4 เมตร มความเพมพนรายปเทากบ 0.54

0.59 0.67 0.61 0.70 และ 0.60 เมตร ตามลาดบ นอกจากนความสมพนธระหวางการใสปยกบ

การเจรญเตบโตทางความโตและความสงของแตละปแยกตามระยะปลกทตางกนคอนขางจะเปนรปแบบ

เดยวกน

กตตกรรมประกาศ

คณะดาเนนงานโครงการวจยขอขอบคณ คณวฑรย เหลองวรยะแสง นกวชาการปาไมชานาญการ

พเศษ หวหนางานวจยปรบปรงพนธไมปา กลมงานวนวฒนวจย ทใหคาแนะนาและวเคราะหขอมลผลการ

ดาเนนงาน และขอขอบคณ คณจรส ชวยนะ หวหนาสถานวนวฒนวจยพษณโลก คณชยสทธ เลยงศร

หวหนาสถานวนวฒนวจยหมส และคฯคงศกด มแกว หวหนาสถานวนวฒนวจยทรายทอง และคณธรวฒน

ออนสาล (อานวยการศนยจดการปาสงวนแหงชาตนาตกเขาอโต จงหวดปราจนบร ในขณะทางานวจยนท

อนญาตใหเกบสายพนธเพอการทดลอง

เอกสารอางอง

ณฎฐากร เสมสนทด และ บณฑต โพธนอย 2554. เทคนคการปกชาพนธไมปา กลมงานวนวฒนวจย

สานกวจยและพฒนาการปาไม กรมปาไม 36 หนา.

ณฎฐากร เสมสนทด บณฑต โพธนอย ธต วสารตน สมบรณ บญยน จานรรจ เพยรอนรกษ ดรยะ สถาพร

สาโรจน วฒนสขสกล 2556. คมอ เทคนคการขยายพนธไมปาแบบไมอาศยเพศ สานกวจยและ

พฒนาการปาไม กรมปาไม 40 หนา.

บญเทอง โพธเจรญ 2544. การเพาะเลยงเนอเยอพช ภาคบรรยาย สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขต

ปทมธาน 130 หนา.

ประศาสตร เกอมณ 2538. เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพช ภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 158 หนา.

พงษศกด สหนาฬ ปรชา ธรรมานนท บวเรศ ประไชโย และ คณต มวงนล 2538 ผลของระยะปลกและ

ความหนกเบาของการลดกงตอการเตบโตและผลผลตของสวนปาไมยคาลปตส คามาลดเลนซส

วารสารวนศาสตร 14: 118-130.

วนย ศรกล 2534. การเจรญเตบโตของตนไมและสวนปา สมมนาทางวนวฒนวทยา ครงท 5 กรมปาไม

หนา 18-21.

รงเรอง พลศร และ พงษศกด สหนาฬ 2539. ผลของความหนาแนนของการปลกปาตอรปทรงของไมยคา

ลปตส รายงานสมมนาวนวฒนวทยา ครงท 6 “วนวฒนวทยาเพอพฒนาสงแวดลอม 100 ป กรมปาไม”

กรมปาไม หนา 223-236.

สอาด บญเกด 2534. งานวจยการปลกสรางสวนปา การสมมนาทางวนวฒนวธ ครงท 5 กรมปาไม หนา

13-17.

Bhodthipuks, J. 1999. Physical and Physiological Characteristics of Dalbergia cochinchinensis Pierre

Seeds in Thailand. Thesis, Master of Science (Forestry), Kasetsart University, Thailand. 77

pages.

Mishra, M. 1991. The quality of Dalbergia sissoo seeds as affected by seed coat color. Vaniki-

Sandesh. 15(4): 13-15.

Murashige, T. and F. Skoog 1962. A revised medium for rapid growth and bioassaya with tobacco

tissue culture. Phisiologia Pl. 15: 473-497.

Pukittayacamee, P. 1987. Seed maturation in Acacia auriculiformis. M.S. Thesis, Univ. of Alberta,

Canada.

Rimbawanto, A., P. Coolbear and A. Firth. 1989. Morphological and physiological changes associated

with the onset of germinability in Pinus radiate (D. Don) seed. Seed Sci. & Technol. 17: 399-

411.

Srimathi, P., R.S.V. Rai and C. Surendran. 1991. Studies on the effect of seed coat colour and seed

size on seed germination in Acacia mellifera (Vahl) Benth. Indian J. of For. 14(1): 1-4.

d. cochinchinensis

Documents