gospodarka wsieci finansów

98 | 1–8 lutego 2015

kredyt konsumencki czyli jak nie popaść w tarapaty

Fot. S

hu

tterS

toc

k

1–8 lutego 2015 | 99

zującą całkowity koszt pożyczki w skali roku, czy skorzystać z narzędzia do sporządzania domowego budżetu. Odpowiednio przygo-towany i uzbrojony w wiedzę ekonomiczną konsument bardziej świadomie, dojrzale i odpowiedzialnie będzie podejmował de-cyzje finansowe, w tym dotyczące kredytów i pożyczek.

Gdy decydujemy się na zaciągniecie długu, musimy zadać sobie podstawowe pytanie: czy rzecz, którą chcemy kupić za pożyczone pieniądze, naprawdę jest nam niezbędna.

Odpowiadając na to pytanie, warto się zasta-nowić, czy nie lepiej wybrać tańszą markę, aby nie trzeba było zaciągać pożyczki, która sta-nie się dodatkowym obciążeniem. Można też rozważyć wstrzymanie się z decyzją o zakupie do czasu, aż zaoszczędzimy na ten cel własne środki. To nie musi być trudne i długotrwałe, a na pewno uchroni nas przed ponoszeniem dodatkowych kosztów związanych z zaciąg-nięciem pożyczki. A jeśli pożyczka jest nam naprawdę niezbędna, to decyzja o jej zaciągnię-ciu powinna być poprzedzona rzetelną analizą możliwości jej terminowej spłaty. Rata kapita-łowo-odsetkowa powinna zostać wpisana do domowego budżetu na listę comiesięcznych wydatków, które trzeba zestawić z listą mie-

sięcznych dochodów. I dopiero jeśli budżet będzie się domykał, a najlepiej jeśli pozostanie nadwyżka na niespodziewane wydatki, będzie można odpowiedzialnie podjąć decyzję

Planując zaciągnięcie pożyczki, wiele osób nie mierzy sił na zamiary. Skutkiem tego bywa nadmierne zadłużenie i narastające kłopoty finansowe.

Artykuł 53 pkt. 1 Ustawy o kredycie konsumpcyjnym przewiduje, że kredytobiorca ma prawo do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego w terminie 14 dni od jej podpisania bez podania przyczyny i bez ponoszenia z tego tytułu żadnych kosztów

W relacji między konsumentem a bankiem czy inną instytucją finansową konsument zwy-

kle jest słabszą stroną. Wynika to z kilku czynników, wśród których najważniejsza jest mniejsza wiedza prawno-ekonomiczna o instrumentach finansowych i o możliwoś-ciach dochodzenia swoich praw w przypadku zaistnienia sporu. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie się do zawar-cia transakcji finansowej. I nie ma co liczyć na wszechstronną ochronę konsumentów przez państwo, bo oznaczałoby to traktowa-nie ich jako niezdolnych do podejmowania właściwych decyzji finansowych i ponosze-nie za nich odpowiedzialności. Przeciwnie, odpowiedzialne państwo powinno zachęcać obywateli do rozwagi, rozsądnego myślenia i radzenia sobie w każdej dziedzinie życia, nawet w trudnych kwestiach finansowych, dostarczając do tego celu odpowiednie na-rzędzia. Służy temu edukacja w zakresie za-rządzania finansami osobistymi.

Siedem instytucji państwowych: Naro-dowy Bank Polski, Urząd Ochrony Konku-rencji i Konsumentów, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Policja, Komisja Nadzoru Finansowego oraz Ministerstwa Finansów i Sprawiedliwości zorga-nizowało kampanię infor-macyjną „Sprawdź, zanim podpiszesz”. Zwracają w niej uwagę na niebezpie-czeństwa związane z zacią-ganiem krótkoterminowych pożyczek, a jednocześnie mobilizują konsumentów do racjonalnego podej-mowania decyzji ekono-micznych i rozsądnego zarządzania nadwyżkami pieniężnymi (szczegóły znajdują się w portalu in-ternetowym www.zanim--podpiszesz.pl). Można tam znaleźć materiały infor-macyjne i edukacyjne doty-czące kredytów oraz lokat, wskazówki, jak nie wpaść w pętlę zadłużenia i jak z niej wyjść, kalkulator pomagający policzyć rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO), obra-

100 | 1–8 lutego 2015

o zaciągnięciu pożyczki. W przeciwnym wypadku nawet najdrobniejszy deficyt w na-szym domowym budżecie może stać się po-czątkiem kłopotów finansowych i doprowa-dzić do tzw. spirali zadłużenia, polegającej na konieczności zaciągania kolejnej, najczęściej droższej pożyczki na spłatę już posiadanego długu. Dlatego tak ważnym elementem decy-zji o zadłużaniu się jest precyzyjne określenie naszej zdolności kredytowej, czyli możliwości terminowej spłaty rat i odsetek.

Jak znaleźć najlepszą dla siebie ofertę

Poszukując odpowiedniego kredytu, więk-szość konsumentów stara się znaleźć jak najtańszą ofertę, która nie obciąży zbytnio domowego budżetu i nie sprawi w przyszło-ści kłopotów finansowych. Ale nie wszystko złoto, co się świeci. Bardzo wiele instytucji kusi klientów niskim, a czasami nawet ze-

rowym oprocentowaniem pożyczki. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zgodnie ze zna-nym wśród ekonomistów powiedzeniem nie ma darmowych obiadów. Pożyczanie pienię-dzy od banków, SKOK-ów czy firm pożyczko-wych zawsze wiąże się z kosztami, zazwyczaj

niemałymi. Dlatego przy analizowaniu ofert warto być czujnym, dociekliwym i mieć ołó-wek oraz kalkulator w ręku. Pierwsze kroki najlepiej skierować do znanego już sobie banku, np. tego, w którym mamy osobisty rachunek. Na podstawie historii naszego rachunku bank łatwiej może zweryfikować naszą zdolność kredytową, a jako stały klient jesteśmy w stanie wynegocjować niższą pro-wizję czy marżę odsetkową banku. Dzięki dobrej relacji z bankiem możemy też szybciej

uzyskać decyzję kredytową. To może być istotna korzyść w przypadku bardzo krót-kiego czasu na dokonanie transakcji. Z drugiej strony na rynku kredytowym jest dość duża konkurencja, więc kredytodawcy ku-szą klientów atrakcyjnymi ofertami. Niestety, często okazują się one atrakcyjne

tylko z pozoru. Co więcej, na rynku działają też podmioty nieuczciwe, które oferują ła-twe, szybkie i tanie pożyczki, a tak naprawdę chcą jedynie wyłudzić pieniądze z tytułu róż-nych opłat wymaganych przed podpisaniem umowy. Dlatego zanim zdecydujemy się na zawarcie umowy pożyczki, należy sprawdzić wiarygodność pożyczkodawcy.

Bardzo pomocnym narzędziem do tego jest internet. Na stronie Komisji Nadzoru

Finansowego (KNF) www.knf.gov.pl można znaleźć listę podmiotów nadzoro-wanych, czyli takich, które muszą mieć zezwolenie na prowadzenie działalności i są na bieżąco kontrolo-wane pod kątem przestrze-gania przepisów prawa. Po-nadto KNF publikuje listę ostrzeżeń publicznych, czyli wykaz przedsiębior-ców, przeciwko którym Komisja złożyła zawiado-mienie o podejrzeniu po-pełnienia przestępstwa. Z usług tych podmiotów lepiej nie korzystać. Z ko-lei UOKiK na swojej stronie internetowej prowadzi re-

jestr klauzul niedozwolonych, czyli wykaz zapisów umownych naruszających interesy konsumentów. Sporej wiedzy o instytucji finansowej mogą dostarczyć opinie klien-tów zamieszczane m.in. na forach interne-towych i w portalach finansowych.

Kto pyta, nie błądzi

Opinie i rady innych klientów, choć cenne, zwykle nie są wystarczające. Dlatego udając się do banku, SKOK-u czy firmy pożyczkowej, warto przygotować sobie listę pytań, na które musimy dostać wyczerpującą odpowiedź. Brak dociekliwości przed podpisaniem umowy może bowiem w przyszłości drogo nas kosz-tować. A pytać należy o wszystkie koszty pożyczki: wysokość nominalnego oprocento-wania, prowizje, opłaty, koszty usług dodat-kowych i RRSO – rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, odzwierciedlającą całkowite koszty kredytu. Ponadto warto zadać pytanie o wymagane zabezpieczenie, harmonogram spłat czy konsekwencje opóźnień w spłacie rat. Zgodnie z Ustawą o kredycie konsumenckim pożyczkodawcy przed podpisaniem umowy muszą bezpłatnie udostępnić klientowi formu-larz informacyjny ze wszystkimi szczegółami i parametrami kredytu. Jeśli nawet informacje zawarte w formularzu są dla nas zrozumiałe i akceptowalne, nie zwalnia to nas z obowiązku dokładnego przeczytania, zrozumienia i prze-myślenia samej umowy jeszcze przed jej pod-pisaniem. I ponownie ważne jest, aby żądać precyzyjnych wyjaśnień zapisów budzących jakąkolwiek wątpliwość. Niezrozumienie choćby pojedynczych paragrafów może być bardzo kosztowne dla konsumenta. Szczegól-nie istotne są kwestie dotyczące wymaganych przez pożyczkodawcę zabezpieczeń, których wartość nierzadko bywa niewspółmierna do wartości zobowiązania. O tym − tak jak o peł-nych kosztach pożyczki, w tym opłatach za opóźnienia w spłacie − doradcy często milczą.

Oprocentowanie – procent wszystkich kosztówKażdy kredyt lub pożyczka wiążą się z kosz-tami. Jednym z elementów tych kosztów jest oprocentowanie, które może być stałe lub zmienne. Przy mniejszych kwotach pożycz-kodawca zwykle proponuje oprocentowa-nie stałe i gwarantuje, że nie zmieni się ono podczas całego okresu spłaty pożyczki. Choć oprocentowanie jest podstawowym składni-kiem kosztów kredytu lub pożyczki, wcale nie jest jedynym i nie zawsze najwyższym. Czę-sto zdarza się, że im niższe oprocentowanie, tym wyższe są prowizje i dodatkowe opłaty. Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego stopa procentowa wynikająca z czynności prawnej nie może przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Obecnie jest to 12 procent w skali roku. Nie oznacza to jednak, że

gospodarka wsieci finansów

Przed podpisaniem umowy kredytowej domagaj się formularza informacyjnego i wzorca umowy

W przypadku odstąpienia od umowy pożyczkodawcy nie przysługują żadne opłaty, poza odsetkami naliczonymi za czas korzystania z pożyczki i ewentualnymi bezzwrotnymi kosztami poniesionymi na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych

1–8 lutego 2015 | 101

tyle właśnie wyniosą koszty zaciągniętego zo-bowiązania. Co prawda nominalne oprocento-wanie spadło do rekordowo niskich poziomów, ale rzeczywiste całkowite koszty pożyczek utrzymują się na podobnym poziomie, a bywa, że są nawet większe. Dzieje się tak, ponieważ pożyczkodawcy nie zmienili, a nawet podnieśli inne koszty związane z zaciągnięciem i obsługą pożyczki: prowizje, opłaty, koszty usług dodat-kowych – ubezpieczenia, obsługi domowej. Na przykład opłata przygotowawcza płatna jednorazowo z góry często sięga 10% kwoty pożyczki, a nawet jest wyższa. Dlatego lepszym miernikiem całkowitego kosztu kredytu kon-sumenckiego jest rzeczywista roczna stopa oprocentowania – RRSO. Wartość ta często przekracza 100 procent, a może, w przypadku firm pożyczkowych sięgać nawet kilku tysięcy procent, dlatego pożyczkodawcy próbują ją ukryć, zapisując to mało czytelną czcionką. Możemy też samodzielnie policzyć RRSO, ko-rzystając z kalkulatora dostępnego na stronie www.zanim-podpiszesz.pl.

Jak spłacać długi po stracie dochodów?Jest kilka sposobów, aby sobie z takim kłopo-tem poradzić. Przede wszystkim należy stawić czoła problemowi i nie unikać kontaktu z kre-dytodawcą. Bankom bardziej opłaci się pomóc dłużnikowi w trudnej sytuacji, aby mógł dalej spłacać zobowiązanie, nawet w mniejszych ratach i przez dłuższy czas, niż wypowiadać umowę, licytować zabezpieczenie czy windy-kować należności. Warto więc poinformować kredytodawcę o swojej sytuacji i negocjować zmianę warunków zwrotu kredytu przez wydłużenie okresu spłaty lub tymczasowe

zawieszenie spłat. W przypadku posiada-nia wielu pożyczek czy kredytów o różnych kosztach i różnych terminach spłaty, dużym ułatwieniem może być ich połączenie, czyli zaciąg-nięcie tzw. kredytu konso-lidacyjnego, który zostanie przeznaczony na spłatę dotychczasowych długów. Umożliwia on obniżenie kosztu zadłużenia i dosto-sowanie harmonogramu spłat do naszych możliwo-ści finansowych. Przeszkodą w jego uzyskaniu może być zbyt niski poziom docho-dów. W takiej sytuacji wyj-ściem może być wsparcie kogoś z rodziny, kto zgodzi się zostać współkredyto-biorcą. Nawet niewielkie dochody takiej osoby (np. emerytura) mogą wystar-czyć, żeby bank pozytywnie rozpatrzył wniosek i udzielił kredytu.

Trudniej jest w przypadku zobowiązań zaciągniętych w firmach pożyczkowych. Niektórym wręcz zależy na tym, aby po-życzkobiorca przestał spłacać raty, bo wtedy zaczynają zarabiać na wysokich opłatach za podejmowane czynności windykacyjne. Jeśli nie możemy terminowo spłacać pożyczki, lepiej sprzedać zakupione za nią towary lub inne rzeczy i uregulować zadłużenie. Inaczej może nas to słono kosztować. Dlatego zanim zapadnie decyzja o zaciągnięciu kredytu czy pożyczki, tak ważne są: rozwaga, zdrowy roz-

sądek i dokładne sprawdzenie możliwości ter-minowej spłaty długu.

LOnginA grzegórsKA–szPyt

Chcielibyśmy poznać Państwa opinie o arty-kule o kredytach konsumenckich. Zachęcamy do

wypełnienia ankiety na stronie tygodnika www.wsieci.pl w zakładce wSieciFinansów oraz

do udziału w konkursie.Warunkiem uczestnictwa w konkursie będzie wypełnienie ankiety zamieszczonej na stronie

internetowej oraz przesłanie odpowiedzi na pytanie konkursowe. Najciekawsze propozycje

zostaną nagrodzone

Jak czytać umowy?Przede wszystkim nie podpisuj, jeśli nie rozumiesz. Każdą umowę należy przeczytać bez pośpiechu, dokładnie i do końca. Gdy zapisy nie są jasne, trzeba prosić pracowników banku, SKOK-u lub firmy po-życzkowej o ich wyjaśnienie. W przypadku wątpliwości można zwrócić się o pomoc do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów albo do Federacji Konsumentów lub Stowarzyszenia Konsumentów Polskich. Na początku warto sprawdzić, czy umowa o kredyt konsu-mencki zawiera wszystkie elementy wymagane przez prawo. Powinny być podane informacje m.in. o rodzaju pożyczki, czasie obowiązywania umowy, całkowitej kwocie zobowiązania, terminach oraz sposobie wy-płaty kredytu. Ponadto w umowie jasno musi być określona wysokość stopy oprocentowania kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopy opro-centowania (RRSO), a także całkowita kwota do zapłaty przez konsu-menta ustalona w dniu zawarcia umowy wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Oprócz tego umowa musi zawierać

informacje o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosz-tach usług dodatkowych (jeżeli są znane kredytodawcy) oraz o tym, w jakich warunkach koszty te mogą się zmienić. Nie może zabraknąć zapisów o skutkach braku płatności i oprocentowaniu zadłużenia przeterminowanego, warunkach jego zmiany oraz ewentualnych in-nych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu, a także o sposobie zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je prze-widuje. Niezbędnym elementem umowy jest też określenie terminu, sposobu i skutków odstąpienia konsumenta od umowy oraz infor-macja o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem. Jeśli w umowie nie znajdą się wszystkie przewidziane prawem elementy, konsument − po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia − ma prawo do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów (art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim).

Pojęcia kredyt i pożyczka często używane są zamiennie, jednak pod względem prawnym różnią się od siebie. Przykładowo kredytu może udzielić wyłącznie bank oraz sKOK ze zgromadzonych depozytów. Pożyczka natomiast może być udzielona przez dowolny podmiot, w tym przez osobę fizyczną, ale pod warunkiem, że pożyczane pieniądze są własnością pożyczkodawcy