1823 mei 2013 | jaargang 55

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit EindhovenVoor nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op enmm

Tussen de wervels

Doe het startersspel

Verder kijken dan Stratumseind

6 12 19

14 | Het DNA van techniek

Flip for English

2 | Vooraf

Rewwwindwww.cursor.tue.nlIn Rewwwind ‘spoelen’ we kort terug naar de afgelopen weken. Welk nieuws is na het verschijnen van de laatste papieren Cursor op de Cursor-site verschenen?

De mens achter het nieuws

Yan Li. Foto | Bart van Overbeeke

22 mei 2013 - Dr.ir. Johan Hoefnagels, universitair docent aan de TU/e-faculteit Werktuigbouwkunde, krijgt van NWO een Vidi-subsidie om extreem oprekbare elektronica te ontwikkelen. Hoefnagels is de enige TU/e’er die er deze ronde een ontvangt. In totaal

kende NWO aan 86 onderzoekers een subsidie van maximaal 800.000 euro toe. Waarom de TU/e bij de Vidi’s het ene jaar beter scoort dan het andere is niet te verklaren. Meer over het onderzoek van Hoefnagels is te lezen in de Cursor van 6 juni.

21 mei 2013 - Bij de Shell Eco-Marathon probeerden 15 tot en met 19 mei 185 door studenten gebouwde auto’s zo zuinig mogelijk een parcours om Ahoy in Rotterdam te rijden. Team TU/ecomotive werd zeventiende in de klasse UrbanConcepts Elektrisch,

van de in totaal dertig deelnemers. Voor een debuut met een wagen die in drie weken tijd is gebouwd, is dat niet slecht. Topprestatie voor TU/ecomotive is dat er 55 kilometer per kWh werd gereden, omgerekend is dat 534 km/l.

17 mei 2013 - Het TU/e-gebouw Ceres is 16 mei door de Bond van Neder-landse Architecten uitgeroepen tot Gebouw van het Jaar. Het gebouw is de thuisbasis voor het Instituut voor Complexe Moleculaire Systemen en

de activiteiten van het Eindhoven Multiscale Institute en de Eindhoven Polymer Laboratories vinden er plaats. In totaal waren er twaalf genomineerde gebouwen. Ceres is ontworpen door diederendirrix architecten.

22 mei 2013 - Een optreden van zange-res Laura Fygi, Japanse percussie, een crickettoernooi, vele muziekavonden. De organisatie van de Aziëweek pakt flink uit. Ook het TU/e-terrein is decor voor enkele festiviteiten. Bezoekers

konden vanaf 19 mei terecht voor de tweede editie van dit Eindhovens evenement. Het openingsevenement trok al meer dan achthonderd bezoekers. Het programma vind je op www.asiaweek.nl.

Magere oogst TU/e bij Vidi-subsidies

TU/ecomotive trotseert stromende regen bij Shell Eco-Marathon

Ceres gebouw van het jaar

Azië een week lang in de schijnwerpers

Yan Li is promovendus bij Electrical Engineering en voorzitter van de Association of Chinese Students and Scholars in Eindhoven. Vol trots vertelt hij over de Asia Week, waarin zijn organisatie een groot aandeel heeft. Van 19 tot 26 juni staat de Aziatische cultuur in Eindhoven centraal. Ook aan de TU/e zijn verschillende activiteiten.

Wat is volgens jou belangrijk aan deze Aziëweek?“Ik kom zelf uit China, uit het dorp Baoding. Dat ligt zo’n 150 kilometer van Beijing vandaan. Ik merk dat jullie hier in Nederland slechts een deel van China zien. Ik krijg vaak van Nederlanders

vragen over politieke kwesties, bijvoorbeeld over de verkiezingen. Maar China is veel meer dan dat. Kunst en cultuur zijn belangrijk, net als ons voedsel. Voor Chinezen is het heel belangrijk om samen eten te delen en ondertussen gezellig te kletsen. Deze week komen er ook veel culturele onderwerpen onder de aandacht, zoals traditionele dansen en bezoekers kunnen hapjes proeven. Zo kunnen we ook een ander beeld laten zien van Azië.”

Welke verschillen zie jij zelf tussen Aziaten en Nederlanders?“Chinezen zijn in het algemeen niet

zo open. Ik heb wel eens van een collega gehoord dat hij moeilijk van mijn gezichtsuitdrukking kan aflezen of ik vrolijk ben of niet. Verder vind ik dat Aziaten in het algemeen goed weten hoe ze van het leven kunnen genieten. Nederlanders gaan vaak sporten na het werk. In China en ook in andere Aziatische landen zie je dat we de hele avond met vrienden kletsen. Of dat we een massage pakken. Glimlachend: “Dat vind ik een betere manier om te relaxen dan te zweten tijdens het sporten.” (JvG)

Yan Li: “Aziaten weten hoe ze van het leven moeten genieten”

23 mei 2013

ColofonHoofdredacteur

Han Konings

EindredacteurBrigit Span

Redactie Judith van Gaal

Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk

Norbine SchalijMonique van de Ven

Medewerkers Nicole TesterinkGerard Verhoogt

Fotografie Rien Meulman

Bart van Overbeeke

Coverbeeld David Ernst

OpmaakNatasha Franc

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraadprof.dr. Cees Midden (voorzitter)prof.dr. Hans Niemantsverdriet

Angela Stevens- van GennipThomas Reijnaerts (studentlid)

Arold RoestenburgAnneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

RedactieadresTU/e, Laplace 0.35

5600 MB Eindhoventel. 040 - 2474020

e-mail: cursor@tue.nl

Cursor onlinewww.cursor.tue.nl

DrukJanssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV

tel. 023 - 5714745

Han Konings

Logo van de RoboCup 2013

Verplicht in dialoogIn november van dit jaar komt een visitatiecommissie naar de TU/e om universiteitsbreed te bekijken hoe het gesteld is met de kwaliteit van ons onderwijs. Hoe zit het met de vaardig-heden van de docenten, kunnen we de kwaliteit goed meten en hoe zorgen ervoor dat de kwaliteit op peil blijft? Als we hiervoor een mooi cijfer halen, zullen de individuele visitaties van de faculteiten in de toekomst aanzienlijk lichter van aard zijn. De voorbereidingen voor die visitatie zijn in volle gang en gisteren vond een bijeenkomst plaats waarbij de deelnemers de agenda bepaalden. Open space heet dit fenomeen, en verrek, het werkt! Een kleine honderd docenten, studenten en beleidsmakers gingen met elkaar de dialoog aan op een veelvoud aan onderwerpen. Zonder verborgen agenda’s, zonder eindeloos gemopper en zonder kinnesinne werd vrij en open gesproken over didactische problemen en mogelijke oplossingen. De algemene teneur na afloop: uitstekende discussievorm en een heel

Online aftellenWe zijn aan het aftellen, en met ons vele vrijwilligers, zo’n 2.500 deelnemers en liefhebbers van robotica. Want van 26 tot en met 30 juni wordt in ons eigen Eindhoven de RoboCup 2013 gehouden, het wereldkampioenschap voor robotica. De TU/e tekent, samen met EHV365, voor de monsterklus om dit internationale evenement te organiseren. De robotvoetballers van het TU/e-team Tech United verdedigen tijdens dit toernooi hun wereldtitel.Om het evenement wat extra aandacht te geven, tellen we op onze site (www.cursor.tue.nl, maar dat adres kennen jullie natuurlijk uit jullie hoofd ;-)) af naar 26 juni 9.00 uur. Studenten die betrokken zijn bij de organisatie beantwoorden vragen in de aanloop naar dit mega-evenement.

waardevolle ervaring.Helaas waren het toch weer veel van de usual suspects die aanwezig waren. Daarom stel ik voor om elk jaar zo’n open space te organiseren. Onderwerpen genoeg, lijkt me. De faculteiten en diensten wijzen er afgevaardigden voor aan -ja, ook die doorgewinterde cynicus- en desnoods geven we studenten er een studiepunt voor. Want wat kan het verfrissend en verhelderd werken om eens over de muur van je vakgroep of afdeling te kijken en je collega’s en medestudenten in het wild te ontmoeten.

Check dus regelmatig onze site en zoek het robotje! En breng natuurlijk een bezoekje aan de RoboCup 2013!

Vooraf | 3 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Vox Academici

Hoe kan de Brainport-regio zich optimaal profileren? Prof.dr. Sjoerd Romme, hoogleraar Entrepreneurship and Innovation, faculteit IE&IS

Foto | Ermindo Armino (Shell)

Sjoerd Romme.

Debuut TU/ecomotive bij Shell Eco-Marathon

Na in 2011/2012 uitgeroepen te zijn als ’s werelds slimste regio, moet de Brainport-regio nu zorgen voor meer eenheid wil het zijn rol als innovatieve kartrekker blijven waarmaken. Dat staat vermeld in het afgelopen week verschenen rapport ‘Krachtig bestuur in Brabant’. De gezamenlijke toekomstvisie is ambitieus: op technologisch, innovatief en creatief gebied wil Brainport wereldwijd tot de top-10 gaan behoren. Probleem is echter dat door de overdaad aan samenwerkingsverbanden en kennisinstituten een gebrek aan eenheid over de te volgen koers lijkt te ontstaan. Hoe kan Brainport als vooraanstaande kennisregio beter uit de verf komen?

“Het is nu de hoogste tijd dat we op weg gaan naar Brainport 2.0”, zegt Sjoerd Romme, hoogleraar Entrepreneurship and Innovation aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences (IE&IS). “In de afgelopen tien jaar is de regio er tamelijk goed in geslaagd een gemeenschappelijke ambitie om te zetten in daden. Maar een nieuwe impuls is hard nodig. Andere regio’s, zowel nationaal als internationaal, zijn bezig aan een opmars. Brainport heeft nog steeds moeite zich goed te verkopen. Deze regio heeft last van een ‘nerd imago’, we hebben nog niet zo’n attractiefactor op jonge mensen als

bijvoorbeeld Amsterdam. Bovendien bouw je de reputatie en ‘branding’ van een regio niet zozeer in jaren maar in eeuwen op. Regio’s met een krachtige reputatie zoals Amsterdam en Cambridge hebben daar eeuwen aan gewerkt, zoiets verander je niet in pakweg een decennium. Maar Eindhoven is op de goede weg, zeker internationaal gezien staat Brainport steeds beter op de kaart.”

“De grootste uitdaging ligt op het gebied van kennisinfrastructuur. Een groot gedeelte van deze infrastructuur is publiek gefinancierd, denk aan de TU/e en TNO, en staat onder druk. Qua bedrijfsleven is de kennisinfrastructuur van deze regio nog te afhankelijk van enkele grote bedrijven, waarvan het ook onzeker is of ze er over twintig jaar nog zijn. Kijk naar Philips, die vooral investeert in productie- en onderzoeksfaciliteiten in Azië en elders in de wereld. We moeten dus inzetten op het ontwikkelen van alternatieven, minimaal twee nieuwe grote systeembedrijven met de bijbehorende toeleverancierketens. Verder is er een toenemend gebrek aan slagklacht wat betreft het lokale bestuur. Het recente adviesrapport ‘Krachtig bestuur in Brabant’ lost dit probleem maar in beperkte mate op, met een verdeling van de regio Zuid-Oost Brabant in drie ‘steden’. Ik vind een eventuele

driedeling van de regio Zuid-Oost Brabant maar half werk. Er is op het punt van gemeentelijke dienstverlening en voorzieningen zo enorm veel te winnen via een samengaan van de Zuidooste-lijke Brabantse gemeentes in één Groot-Eindhoven.”

“Anderzijds moet er tegelijkertijd gezorgd worden voor draagvlak en leefbaarheid op het niveau van de buurten, wijken en dorpen; de lokale democratie moet versterkt worden omdat er anders een te grote afstand ontstaat tussen gemeente en burger. Dat is momenteel de grote angst van de kleinere gemeentes: gaan de Eindhovense belangen dan niet domineren? Het moet duidelijk zijn dat de vuilnisophaal of het repareren van wegen in bijvoorbeeld Eersel niet ten koste gaat van een investering in een nieuwe Eindhovense campus. Met gekozen vertegenwoordigers en

wijkkringen kun je het vacuüm tussen individuele burger en de gemeente opvullen. Er zijn verschillende oplossingen voor verdere democratisering van het lokale bestuur, en het experimenteren hiermee is volgens mij de sleutel tot Brainport 2.0. Dit betekent wel een ommezwaai voor de gemeentelijke organisaties. Het is nu aan hen om met de regio mee te gaan, en ook innovatief te worden.”

“Wanneer er dan ook nog een betere regie komt op het gebied van de diverse samenwerkingsverbanden -liefst door een gemeenschappelijk politiek orgaan- staat niets Brainport 2.0 meer in de weg. Er zijn tientallen lokale initiatieven op het gebied van open innovatie en samenwerking, dat hoort natuurlijk ook bij onze regio. Als lokale overheid moet je dergelijke initiatieven faciliteren, maar tegelijkertijd ook investeren in het uitdragen van een gezamenlijke ambitie. Ga veel in gesprek met burgers, dan gaan dingen vanzelf in de gewenste richting. Juist nu moeten we niet blijven stilzitten. Eindhoven is een prachtige regio om te studeren, werken en wonen, daar mogen we best eens wat trotser op zijn.” (NT)

“Het is de hoogste tijd dat we op weg gaan naar Brainport 2.0”

3.000 studenten uit

24 landen wilden met 185

auto’s laten zien dat zij het

zuinigst konden rijden. Team

TU/ecomotive liet in zijn klasse,

UrbanConcept Elektrisch,

16 van de 30 deelnemers

voorgaan.

Het parcours was 16 kilometer

lang, de TU/ecomotive wagen

deed hier iets meer dan 37

minuten over. In het circuit

zitten 5 haakse bochten.

De topprestatie van het Eind-

hovense team: 55 km/kWh.

Omgerekend voor een

benzinemotor: 534 km/l.

Met gemak zouden ze dus

op een liter benzine Parijs

kunnen halen. Dat ligt slechts

426,3 km van de TU/e. (NS)

4 | Gelinkt

De eerste kennismaking tussen Maartje en Linda vindt plaats tijdens de derde sollicitatieronde. Eind februari, het moment dat de arbeidscontracten worden afgerond. Ze wisten toen ze hun sollicitatiebrief schreven niet dat er meer dan één medewerker werd gezocht. Maar een collega erbij? Absoluut geen punt. Integendeel. Linda: “Nee hoor, superleuk. Juist omdat we samen de aftrap mogen doen. We hebben vanaf

het eerste begin kunnen brainstormen over onze werkwijze.”

Maartje: “Eigenlijk waren we meteen ‘up and running’. We hebben al heel veel studenten en bedrijven gesproken.” Linda: “Mijn eerste indruk? Ons werk wordt heel positief ontvangen, en dat is prettig werken. Je hoort het van iedereen. Van studenten, collega’s binnen de TU/e en bedrijven. Ze zijn

ontzettend enthousiast dat het TU/e CareerCenter nu een centraal punt heeft gekregen en dat wij er voltijds op zitten. Wat ons ook opvalt, is dat er zoveel mond-tot-mondreclame plaatsvindt. Ik heb het idee dat het TU/e CareerCenter als een lopend vuurtje rondgaat.”

Niet dat het TU/e CareerCenter plotsklaps het levenslicht zag. Al een flink aantal jaren zijn Euflex en STU bezig met bemiddelen en begeleiden van masterstudenten die na hun opleiding een passende baan zoeken. Medewerkers van beide organisaties bieden studenten onder meer loopbaanadvies en trainingen om zich beter te presenteren bij bedrijven. Ook zijn er workshops om te leren netwerken en social media zoals LinkedIn, Facebook en Twitter optimaal te benutten.

Maar het ‘oude’ TU/e CareerCenter dat Euflex en STU erop nahielden, was in feite een virtuele situatie, gebouwd rond een website waar bedrijven en studenten konden rondsnuffelen naar een ‘match’. Door het openen van een

fysiek bemand kantoor is de keten in arbeidsbemiddeling en begeleiding van studenten compleet. Euflex maakt zich sterk voor bemiddeling, STU bereidt studenten voor op hun sollicitaties en het TU/e CareerCenter op het plaatsen bij bedrijven. Hoewel dat een beetje kort door de bocht is. Want in de praktijk overlappen de activiteiten elkaar en is samenwerking op alle fronten vanzelfsprekend, zo betogen Linda en Maartje. “Het TU/e Career-Center kun je het beste beschouwen als een verlengstuk van het werk dat Euflex en STU eigenlijk al jaren verrichten.”

Linda en Maartje kennen elkaar amper twee maanden, maar er is zeker een klik tussen de recruiters. Ze hebben allebei Brabantse roots. Linda groeide op in Esch, studeerde in Utrecht Communicatie & Informatiewetenschappen en woont tegenwoordig in Boxtel. Maartje bracht haar jeugdjaren door in Tilburg, ging eveneens naar Utrecht voor een studie. In haar geval was dat Amerikanistiek. Na haar opleiding bleef ze in de Domstad hangen. Beiden hebben intussen een schat aan ervaring in het recruitmentvak.

De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Het visitekaartje van het TU/e CareerCenter

Terwijl de werkeloosheidcijfers dit jaar naar recordhoogtes stijgen, is begin april het TU/e CareerCenter geopend in het Hoofdgebouw. Bedoeld om afgestudeerde en afstuderende masterstudenten aan een passende baan te helpen. Maartje van Amelsfort en Linda Scheel vormen het gezicht van het TU/e CareerCenter en zorgen voor het ‘warme contact tussen studenten en bedrijven’. Ze boeken daarmee opmerkelijke resultaten, tegen de economische stroom in.

23 mei 2013

Linda Scheel

Gelinkt | 5 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Maar dat ze samen het TU/e Career-Center mogen opzetten, vervult ze toch met enige trots.Linda: “We zitten hier pas samen op kantoor, maar ik heb het gevoel dat ik Maartje al supergoed ken. Het voelt heel vertrouwd aan. We zitten op dezelfde lijn, hebben dezelfde werkwijze.” Maartje: “Het is hard werken, dus we kletsen vooral bij tijdens de lunch. Om de TU/e te leren kennen en tegelijk wat te netwerken, eten we telkens een broodje in een andere kantine.”

De eerste weken was het vooral luisteren en oriënteren, maar zoetjes-aan worden er klinkende resultaten gehaald. Linda: “We zijn al een behoorlijk aantal studenten aan het introduceren bij werkgevers. We hebben inmiddels heel wat studenten aan een baan weten te helpen. We zouden elke week wel vijftig studenten kunnen spreken. Het is niet zo moeilijk om kandidaten voor bedrijven te vinden, het is eerder de tijd die een belemmerende factor speelt.”

wat kan ik allemaal, welke bedrijven zitten in het netwerk van de TU/e, waar kunnen jullie me introduceren? Het is dikwijls een combinatie van vragen.”

Maartje: “Je kunt veel zaken tackelen. Kijk naar de dresscode van een bedrijf, oefen je presentatie, zorg dat je op tijd bent, bereid jezelf goed voor en zorg dat je vragen over het bedrijf paraat hebt. Je kunt hier binnen zonder kloppen. Maar het ligt een beetje aan het moment. We willen iedereen aandacht geven en goed luisteren. Als dat niet goed uitkomt, dan pakken we meteen de agenda en spreken iets af voor dezelfde dag of de dag daarna. Het is allemaal heel laagdrempelig. We stellen ons zo flexibel mogelijk op.”

Heel veel ruimte om na te denken over een verdeling van het werk, houden Linda en Maartje niet over. De werkafspraken zijn ‘at random’. Maartje: “Dat gebeurt in de hectiek van de dag. Maar dat kan ook prima omdat we werken met korte lijnen.”

Linda: “We hebben continu elkaars agenda openliggen. Wiens schema het toelaat, pakt het op.”Linda: “Mijn indruk is dat er voort-durend studenten en bedrijven binnenlopen. De ene wil een cv-check, de ander advies over een arbeids-contract. Is een sollicitatiebrief wel in orde, kunnen we een keer een gesprek oefenen? Studenten komen bij ons zo van: ik ben afgestudeerd,

Ook naar de werkgevers is dat het geval, zegt Linda. “We hebben een netwerk met relevante bedrijven in de regio, maar ook daarbuiten. Dan kijken we naar aanleiding van het gesprek met een student wat beschikbaar is. Dat gaat vaak in een tijdsbestek van een paar dagen en dan zit een student voor een introductie bij een bedrijf.”

Maartje: “Ik had laatst iemand die oorspronkelijk uit Noord-Limburg komt en graag daar naar terugkeert. Daar hou je dan rekening mee. Maar er zijn genoeg studenten die het niets uitmaakt of ze in de Randstad of Vlaanderen terechtkomen.

Het TU/e CareerCenter kan qua omvang absoluut groeien. We zijn net gestart. We willen in de toekomst evenementen organiseren voor zowel studenten als bedrijven. De ruimte naast ons kantoor wordt ingericht voor bedrijfspresentaties, netwerkbijeenkomsten. Een plek waar vraag en aanbod elkaar letterlijk kunnen ontmoeten.”

Voor Linda en Maartje is het een geruststelling dat ze kunnen terugvallen op een heleboel medewerkers van STU en Euflex. “Mensen met expertise, ervaring en veel contacten”, zegt Linda: “Om studenten niet het spoor bijster te laten raken, vormen Maartje en ik een soort front office. Wij zijn het visitekaartje, het gezicht van het TU/e CareerCenter.”

Het TU/e CareerCenter wordt 10 september officieel geopend door CvB-lid Jo van Ham. De bijeenkomst is van 17.00 tot 19.00 uur.

Interview | Frits van OtterdijkFoto | Bart van Overbeeke

“Het TU/e CareerCenter gaat als een lopend vuurtje rond”

“Je kunt hier binnen zonder kloppen”

Het visitekaartje van het TU/e CareerCenter

Maartje van Amelsfort

6 | Onderzoek

Bart van Dijk. Foto | Bart van Overbeeke

23 mei 2013

Onderzoek | 7 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Een steunkous voor rugweefsel

Momenteel bestaan er voor chronische rugpijn eigenlijk alleen vrij drastische remedies, vertelt Bart van Dijk. “Bij beginnende klachten wordt wel fysio - therapie voorgeschreven in combinatie met pijnstillers, maar als de klachten meer dan een jaar aanhouden, kun je eigenlijk alleen nog operatief ingrijpen.” Dat gebeurt door ofwel de tussenwervel-schijf te verwijderen en de aangrenzende wervels aan elkaar vast te zetten, ofwel het kraakbeen te vervangen door een implantaat van kunststof. Dat betekent overigens niet altijd dat de klachten daarmee zijn verholpen. “Beide ingrepen hebben een succespercentage tussen de zestig en tachtig procent. Bovendien gaat het vastzetten van de schijven uiter-aard ten koste van de bewegelijkheid.”Voldoende reden om te zoeken naar betere geneeswijzen voor lage rugpijn, zou je zeggen. Therapieën waarbij cellen worden gestimuleerd om zelf nieuw, gezond weefsel aan te maken, zouden een oplossing kunnen bieden. Toch is er volgens Van Dijk betrekkelijk weinig geld beschikbaar voor onderzoek naar nieuwe therapieën. “Dat komt waarschijnlijk doordat rugpijn, in tegenstelling tot kanker en hart- en vaatziekten, geen dodelijke aandoening is. Ons onder-zoeksveld is daardoor een klein wereldje met een beperkt budget.”Een bijkomende complicatie is dat de meeste proefdieren niet echt geschikt zijn als zogeheten ‘diermodel’. Lage rugpijn ontstaat vooral door het slijten van de tussenwervelschijven, die zijn opgebouwd uit een geleiachtige kern met hieromheen een ring van vezelig kraakbeen. Net als alle kraakbeen-achtige weefsels ontbreekt het de tussenwervelschijven aan de mogelijk heid om schade door slijtage te herstellen. Mogelijk spelen zogeheten ‘notochordale cellen’ een belangrijke rol in dit geheel. Deze cellen zijn overblijfselen van het notochord, de embryonale voorloper van de wervelkolom, en verdwijnen bij mensen op jonge leeftijd. De tussen-

wervelschijven van proefdieren zoals muizen, ratten, konijnen en varkens behouden die cellen echter wel. Het heeft daarom niet zoveel zin om (weefsel van) deze dieren te gebruiken voor onderzoek naar lage rugpijn.

Er zijn overigens wel dieren die het zonder notochordale cellen in de tussenwervelschijven moeten stellen, zoals koeien en bepaalde hondenrassen zoals teckels en beagles. “Die honden-rassen krijgen ook sneller last van hun rug dan andere honden. Het lijkt dan ook waarschijnlijk dat het ontstaan van de rugpijn verband houdt met het verdwijnen van deze cellen.” Nog afgezien van de ethische bezwaren en de hoge kosten die grotere proefdieren met zich meebrengen, heeft het ‘in vitro’ -in een bioreactor- werken met aangetast weefsel van menselijke donoren voor Van Dijk echter de voorkeur. “Het beste diermodel is de mens”, zegt de biomedisch ingenieur. “De uitdaging is alleen om het humane weefsel in een kunstmatige omgeving in leven te houden. Je moet daarvoor de natuurlijke omstandig- heden zo goed mogelijk nabootsen.” Een van de lastigste aspecten daarbij is dat het weefsel van de tussenwervel-schijven veel negatief geladen eiwitten bevat. Dat zorgt voor een forse osmotische druk: door de neiging van de natuur om de concentratie opgeloste stoffen in evenwicht te houden, trekt het weefsel water uit de omgeving aan. “Als je niets doet om dat tegen te gaan, zwelt het weefsel in de reactor binnen een paar uur op tot driemaal zijn oorspronkelijke omvang. Hierdoor wordt de weefselstructuur aangetast en lekken bepaalde eiwitten weg.” Een door osmotische druk opgezwollen

stuk weefsel in de reactor lijkt in zoveel opzichten niet meer op natuurlijk weefsel, zodat het ongeschikt wordt voor onderzoeksdoeleinden.Terwijl andere onderzoeksgroepen de volledige tussenwervelschijf bestuderen, hebben Van Dijk en zijn collega’s van Orthopedische Biomechanica ervoor gekozen om alleen de geleiachtige kern van de tussenwervelschijf -afkomstig van koeien of overleden donoren met een rugaandoening- over te plaatsen naar de bioreactor. Het voordeel is dat dit systeem eenvoudiger te hanteren is. Nadeel is echter het ontbreken van de natuurlijke inbedding van het kernweefsel in een ring van kraakbeen, waardoor het weefsel in principe ongehinderd kan opzwellen. De oplossing hiervoor vormt een van de belangrijkste resultaten van Van Dijks onderzoek. Kort gezegd stopte hij het te bestuderen weefsel, een “klompje waterige kauwgom” van ongeveer een kubieke centimeter, in een soort sok gemaakt van dyneema, een supersterke kunststof die in 1979 bij DSM is ontdekt door prof.dr. Piet Lemstra, oud-decaan van de TU/e-faculteit Scheikundige Technologie. Van Dijk: “Dat materiaal is sterker dan staal en rekt absoluut niet uit. We hebben de sok speciaal laten maken, laten breien als het ware, door een fabrikant van steunkousen. Die heeft dat deels met de hand moeten doen omdat de naalden

van de naaimachine braken op de dyneema-draad.”De sok wordt in drie lagen om het weefsel gewikkeld en vervolgens dichtgenaaid, vertelt Van Dijk. “Wij zijn de eersten in de wereld die deze methode gebruiken. Het is goedkoper dan werken met volledige tussenwervelschijven en ook stabieler. Een volledige schijf blijft hooguit drie weken in leven en de koeienweefsels die we hebben gebruikt blijven minstens zes weken goed, en misschien nog wel veel langer.”Aan het eind van zijn promotie heeft

Van Dijk aangetast (versleten) weefsel uit de kern van de tussenwervelschijf van donoren tussen de zestig en tachtig jaar oud behandeld met een zogeheten groeifactor. “Dat is een enzym dat cellen stimuleert om weefsel aan te maken. Helaas moet ik zeggen dat de resultaten nog niet heel denderend zijn. Slechts in de helft van de gevallen had een injectie met groeifactoren een positief effect. En dat terwijl we al best een hoge dosis

hebben gegeven, vergelijkbaar met alsof je er met een grote hamer op slaat.”Op voorhand bestond de vrees dat de kraakbeencellen zich onder invloed van de injectie als botcellen zouden gaan gedragen en bot zouden gaan vormen. “Dat is bij levende patiënten zeker een risico. Wij hebben daar echter niets van gezien. Om het weefsel over een langere periode bloot te stellen aan de groeifactoren, hebben we ook nog gewerkt met een soort injecteerbare pil die de stof langzaam afgeeft. Bij de lage concentraties die daardoor ontstaan zagen we helemaal geen effect.” Het is Van Dijk dus niet gelukt om zelf een veelbelovende therapie te ontdekken. Hij is echter wel positief over het modelsysteem in de steunkous. Die methode heeft nog als enig probleem dat uit aangetast menselijk weefsel nog steeds eiwitten weglekken. Die complicatie treedt niet op in het -gezonde- koeienweefsel. “Het kweken van ziek weefsel gaat dus helaas nog minder goed dan gezond weefsel, en we weten nog niet of dat komt door het weefsel zelf of de gebruikte methode. Als we dat probleem opgelost hebben, hebben we een perfect modelsysteem om allerlei therapieën uit te testen. Een opvolger van mij werkt ook al met deze methode aan verschillende nieuwe tests.” (TJ)

Zo’n tachtig procent van de mensen krijgt in de loop van zijn leven te maken met lage rugpijn. Dat is niet alleen vervelend voor de

persoon in kwestie, maar zorgt ook voor aanzienlijke economische schade door ziekteverzuim of zelfs arbeidsongeschiktheid.

Door menselijk rugweefsel in een soort steunkous te wikkelen, creëerde promovendus ir. Bart van Dijk een modelsysteem dat

genezing van rugklachten dichterbij moet brengen.

“Het beste diermodel is de mens”

Om zwelling te voorkomen, stopte hij het weefsel in een soort sok

Weefsel uit de tussenwervelschijf wordt ingepakt in een soort sok van dyneema om opzwellen te voorkomen. Het geheel wordt ondergedompeld in een kweekmedium en op zijn plek gehouden met een stalen cilinder. Afbeelding | Anthal Smits

8 | Onderzoek 23 mei 2013

4 brandende vragen(Onder redactie van Tom Jeltes)

1

2

3

4

Wat zien we op de cover van je proefschrift?

Hoe leg je op feestjes uit waar je

onderzoek over gaat?

Welke persoon, techniek of apparaat is

onmisbaar geweest voor je onderzoek?

Wat heeft de samenleving aan jouw werk?

Jelle van Dijk (ID)Denken met je lichaam

1 | cover 2 | feestjes

Wat je op de voorkant ziet is een sticky-note die wordt geschreven als onderdeel van een ‘creatieve sessie’. Ik heb veel onderzoek gedaan naar hoe mensen zulke ‘artefacten’ maken en weer gebruiken als onderdeel van hun begripsvormend proces. In andere woorden: hoe sticky-notes, schetsen op het whiteboard, mock-ups en andere expressieve uitingen van mensen bijdragen aan een groeiend begrip van waar het in de creatieve sessie nu eigenlijk om gaat: wat het probleem is dat men probeert op te lossen.

De theorie van lichamelijke cognitie zegt dat mensen de wereld begrijpen met hun lichaam door voort-durende interactie met de omgeving. De theorie zegt dus dat denken niet alleen in je hoofd gebeurt, maar ook -en vooral- in de wereld om je heen, die bestaat uit allerlei fysieke objecten en andere mensen waar je voortdurend mee in interactie bent. Ik heb onderzocht hoe dat uitwerkt in creatieve sessies door te proberen interactieve technologie te ontwerpen die het denkproces tijdens een crea-tieve sessie ondersteunt.

De studenten van Industrial Design, maar ook die van de bacheloropleidingen aan de Hogeschool Utrecht waar ik werk zijn onmisbaar geweest voor dit onderzoek. Zij hebben een grote bijdrage geleverd aan het ontwerpen en vooral ook het bouwen en testen van de prototypes. En ze zijn al die jaren een klankbord geweest.

Als het goed is, zullen ontwerpers van interactieve consumentenproducten (je smartphone, Google Glass, interactieve tafels en -huizen) steeds meer moeten gaan nadenken over wat zulke technologie betekent voor het dagelijks leven van de gebruiker. Mijn proefschrift geeft richting aan dat denken.

3 | onmisbaar

4 | samenleving

Sluitstuk

Al vroeg in zijn studie wist student Elektrotechniek Joost van Pinxten dat zijn grote passie in het modelleren ligt. Voor zijn afstudeerproject klopte hij daarom aan bij de vakgroep Electronic Systems, waar hij in samenwerking met TNO Embedded Systems Innovation voor printerfabrikant Océ werkte aan een tool voor het efficiënt ontwerpen van nieuwe printers.

We staan er niet zo bij stil als we een printje uit de machine zien rollen, maar daar komt een flink stukje techniek bij kijken. En waar onze huis-tuin-en-keuken-printer nog tamelijk eenvoudig is, is dat van printers bij kantoordrukkerijen -die al snel twee grote tafels in beslag nemen- niet meer te zeggen. Voor deze geavanceerde printers is een zo optimaal mogelijke aansturing belangrijk, zodat er zo snel en zo goed mogelijk geprint kan worden. Modelleren van het printerontwerp, dus zonder de machine zelf te bouwen, is daarom efficiënt, zeker als het om een ontwerpruimte gaat met miljoenen mogelijkheden. Joost van Pinxten verbeterde zo’n toolset die in de ontwerpruimtes van Océ wordt gebruikt bij het ontwerp van nieuwe kantoor-printers. “De toolset zelf, waarin je een model kunt beschrijven en hoe je deze kunt variëren, lag er al. Maar hoe groter de modellen zijn, hoe langzamer de

Stap-voor-stap een mooier model maken

Fotomontage | Rien Meulman

Onderzoek | 9 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Promoties IntreeredeWoensdag 29 mei, 16.00 uur, CZ4: promotie E. Miloskovska MSc (ST)Promotor(en): prof.dr. G. de WithVoorzitter: prof.dr.ir. J.C. SchoutenTitel proefschrift: ‘Structure-property relationships of rubber/silica nano-composites via sol-gel reaction’

Woensdag 29 mei, 16.00 uur, CZ5: promotie ir. L.P.M. Smets (IE & IS)Promotor(en): prof.dr. F. LangerakVoorzitter: prof.dr.ir. J.W.M. BertrandTitel proefschrift: ‘Controlling Colla-borative New Product Development’

Maandag 3 juni, 16.00 uur, CZ4: promotie ir. M. Kemper (TN)Promotor(en): prof.dr.ir. M.W.J. PrinsVoorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. KroesenTitel proefschrift: ‘Non-specific protein-surface interactions in the context of particle based biosensors’

Maandag 3 juni, 16.00 uur, CZ5: promotie K. Kevrekidis MSc (IE & IS)Promotor(en): prof.dr. M.J. Newby en prof.dr.ir. A.C. BrombacherVoorzitter: prof.dr.ir. J.W.M. BertrandTitel proefschrift: ‘An end-to-end data transformation process for increasing the information yield of system traces’

Donderdag 23 mei, 16.00 uur, CZ4: promotie ir. L.J. van der Meer (B)Promotor(en): prof.ir. D.R.W. MartensVoorzitter: prof.dr.ir. B. de VriesTitel proefschrift: ‘Unbonded post-tensioned shear walls of calcium silicate element masonry’

Maandag 27 mei, 16.00 uur, CZ4: promotie ir. B.G.M. van Dijk (BMT)Promotor(en): prof.dr. K. ItoVoorzitter: prof.dr. P.A.J. HilbersTitel proefschrift: ‘A physiological in vitro model of intervertebral disc tissue’

Dinsdag 28 mei, 16.00 uur, CZ5: promotie drs. J. van Dijk (ID)Promotor(en): prof.dr.ir. C.C.M. HummelsVoorzitter: prof.dr.ir. A.C. BrombacherTitel proefschrift: ‘Creating Traces, Sharing Insight Explorations in Embodied Cognition Design’

Lex van der Meer (B)De kracht van kalkzandsteen

Marijn Kemper (TN)Magneetjes met een eiwitjasje

1 | cover 1 | cover2 | feestjes 2 | feestjes

We zien een proefopstelling staan voor de gevel van Vertigo. Een wit-grijs proefstuk van kalkzand-steen lijmwerk is voorgespannen met vier stalen voorspanstaven die zijn verankerd op de rode stalen platen aan boven- en onderzijde. De voor-spanning in de voorspanstaven en in het proef-stuk neemt af door tijdsafhankelijke vervormingen van het kalkzandsteen lijmwerk, zoals kruip en krimp. Deze zogenoemde voorspanverliezen hebben we met deze proefopstelling gemeten. Het idee voor de cover is van mijn zus, Sonja.

Op de omslag staan een schematische weergave van een oppervlak, magnetische deeltjes en een magneetveld: de belangrijkste ingrediënten van veel van mijn experimenten. De deeltjes waren gecoat met eiwitten en met magnetische krachten heb ik aan de deeltjes getrokken en gedraaid om te onderzoeken of en hoe de deeltjes aan de oppervlakken gebonden waren.

Kalkzandsteen lijmwerk bestaat uit geprefabri-ceerde elementen die op de bouwplaats worden verlijmd met mortel. Dit lijmwerk heeft een hoge druksterkte maar een lage treksterkte. Vanwege deze lage treksterkte is de horizontale draagkracht van een stabiliteitswand van kalkzandsteen lijmwerk afhankelijk van de aanwezige drukspanning. Als deze laag is ten opzichte van de druksterkte, dan kan de horizontale draagkracht verhoogd worden door het aanbrengen van verticale voorspanning. Ik heb het constructief gedrag van stabiliteitswanden van voorgespannen kalkzandsteen lijmwerk onderzocht.

Een groot deel van het onderzoek bestond uit experimenteel werk, dat niet uitgevoerd had kunnen worden zonder het Pieter van Musschenbroek Labo-ratorium (in Vertigo, red.) en de vakkundige onder-steuning van de medewerkers van dit laboratorium.

Voorgespannen kalkzandsteen lijmwerk is tot nu toe amper in de bouw toegepast, terwijl het juist een voorbeeld is van efficiënt materiaalgebruik. Mijn proefschrift toont aan dat we het constructief gedrag van voorgespannen kalkzandsteen lijm-werk kunnen begrijpen en doet aanbevelingen voor rekenregels voor dergelijke constructies.

Biosensoren zijn apparaatjes om in een druppeltje bloed stoffen te meten die iets vertellen over ziekte en gezondheid, en bijvoorbeeld aangeven of iemand met pijn op de borst wel of geen hartaanval heeft gehad. Omdat deze stoffen, vaak eiwitten, in erg kleine hoeveelheden aanwezig zijn, zijn nieuwe meettechnieken nodig. Technieken op basis van magnetische deeltjes met een eiwitcoating zijn een veelbelovende nieuwe ontwikkeling in het ontwerp van biosensoren.

De meeste metingen heb ik gedaan op microscopen en met magneetopstellingen die in ons eigen lab ontworpen zijn door een eerdere promovendus.

Als het mogelijk wordt om snel en gemakkelijk heel kleine hoeveelheden eiwitten in een druppeltje bloed te meten, dan kan bijvoorbeeld een arts snel een gevoelige bloedtest doen; het bloed hoeft dan niet meer naar een gespecialiseerd laboratorium gestuurd te worden. Zulke tests kunnen in de toekomst wellicht gebruikt worden om diagnoses te stellen, om iemands conditie regelmatig te controleren, of zelfs om het verloop van een ziekte of het risico op een ziekte te bepalen.

3 | onmisbaar

3 | onmisbaar

4 | samenleving

4 | samenleving

Donderdag 30 mei 16:00 uur BZ Intreerede prof.dr.ir. J.A.M. Dam (W) - dhlVoorzitter: prof.dr. L.P.H. de GoeyTitel: ‘LNG fuels our future’

In de rubriek Sluitstuk vertellen

afstudeerders over hun afstudeeronderzoek.

vertaalslag is. Het bleek dat het traject tussen input en output veel ruis bevatte. Dat zat voornamelijk in de manier van beschrijven, waardoor ook het onderhoud aan de toolset redelijk ingewikkeld was. Ik heb gekeken hoe we dat traject onder-houdsvriendelijker kunnen maken en makkelijk aan kunnen passen aan de wisselende wensen.”

“Je kunt het vergelijken met een recept. Een beschrijving kan heel stap-voor-stap zijn: pak een ei, sla het kapot, haal de dooier eruit. Maar je kunt ook zeggen dat er een eierdooier nodig is, en dan maakt het niet precies uit hoe je daaraan komt. In dat laatste geval hangen de stappen minder van elkaar af. Je beschrijft niet hoe, maar wat je moet doen. Op deze manier kun je ook berekende resultaten grotendeels hergebruiken; wij noemen dit ook wel incrementele transformatie. Hierdoor hoeven modellen bij veel wijzigingen niet helemaal weggegooid te worden, maar worden alleen de uitgangs-wijzigingen toegepast.”

Tijdens zijn afstudeerproject liep Joost een dag per week bij Océ op de werkvloer. “Een heel mooi kijkje in de keuken en een goede afwisseling op het vele computerwerk. En voor mij werd duidelijk dat ik wel toepassingsgericht bezig wil zijn, maar ik toch meer getrokken word door het bijbehorend onderzoek. In mijn komende promotie-onderzoek aan de TU/e kan ik beide wensen perfect combineren.” Maar voor het zover is, zit Joost nog in de race voor een Summer School in York, waar nog meer modellen op hem wachten. (NT)

Stap-voor-stap een mooier model maken

“Hoe groter de modellen, hoe langzamer de vertaalslag”

10 | Mens & Mening 23 mei 2013

ALGEMEEN

Eindhoven School of Education | Voorlichtingsbijeenkomst lerarenopleidingHeb je interesse om docent te worden? Op dinsdag 4 juni geven we voorlichting over de master ‘Science Education and Communication’. Deze master leidt op tot docent bovenbouw havo/vwo in de vakken Natuurkunde, Wiskunde, Scheikunde of Informatica. Zie ook www.tue.nl/esoe. We zullen vertellen over de verschillende routes na afronding van een bachelor of een master of in combinatie. Er is ook gelegenheid tot het stellen van vragen. De lunchbijeenkomst zal plaatsvinden van 12.30 tot 13.30 uur in Traverse zaal 3.34. Je kunt je uiterlijk 2 juni opgeven via een e-mail aan esoe.master@tue.nl .

Communicatie Expertise Centrum | TU/experience Het leukste uitje voor het hele gezin!De TU/e zet op zondag 2 juni van 12.00 tot 17.00 uur haar deuren open voor het grote publiek. Dé dag waarop je de TU/e kunt beleven, met vele activiteiten voor jong en oud die in het thema staan van ‘Energie, gezondheid en slimme mobiliteit’.Auto’s die het fileprobleem oplossen. Een hart dat zichzelf geneest. Of een lichtschakelaartje dat te bedienen is met je gedachten. Bekijk hoe zorgrobots in de toekomst onderdeel kunnen uitmaken van het dagelijks leven. En probeer een goal te scoren tegen onze voetbalrobots. Of doe mee aan allerlei spannende proefjes. Er zijn vele doe-activiteiten, en een speciaal kindercollege door een echte professor. Deelname is gratis.www.tue.nl/experience .

DPO / TEACH: Teaching Support for TU/e staff | Performance skills for TUe lecturers - Follow-up Do you feel like working on your performance skills again? If you participated in the master class before, you are welcome to this one-day Follow-up. You get another chance to practice your presentation skills and to try out new things, or to focus on a more interactive presentation. Come and refresh yourself. Your audiences will be grateful to you.The date of this follow-up is 18 June 2013 More information can be obtained from Harry van de Wouw (phone 3126; email h.m.w.j.v.d.wouw@tue.nl ).

Workshop Voice trainingDo you have a sore throat or a hoarse voice after giving a lecture or presen-tation? Would you like to improve your audibility in the lecture hall? In that case you might want to participate in the workshop ‘Voice training’.The workshop will be offered on 11 and 25 June 2013. Information can be obtained from Jelmer Sieben (phone 2068; email j.m.sieben@tue.nl).

Workshop Using Clickers in TeachingIn this workshop the software accom-panying the clickers is discussed and there is ample time to practice with the software. A real-life implementation of the clickers in a teaching situation is used as a starting point for making a short redesign in which use of the clickers. The pro’s and con’s of using clickers is discussed.The workshop will be offered on 12 June 2013. Information can be obtained from Esther Vinken (phone 3117; email e.vinken@tue.nl).

For all DPO/ Teach trainingMore information at the website DPO ‘Career and Development’. Registration is possible at tue.inschrijfportal.nl.Participation by teaching staff of the TU/e is free of charge.

CURTOON

UNIVERSITEITS-BERICHTEN

Advertentie

Auto’s die het fileprobleem oplossen. Een hart dat zichzelf geneest. Zelf energie opwekken. Het kan écht! Beleef een wereld

vol technologie. Scoor een goal tegen onze voetballende robots, doe spannende proeven in het Toverlab of kom knuffelen met de

robotdino’s. Er is te veel om op te noemen. Een compleet programma voor jong en oud. Kom jij ook? Je bent van harte welkom!

Zondag 2 juni 201312.00 - 17.00 uur

tue.nl/experience

Publieksdag

www.cursor.tue.nl

Lees

het artik

el

hier:

DIVERSENQuadrivium | Muziek op de DommelOp 1 en 2 juni 2013 vindt voor de vierde maal Muziek op de Dommel plaats, het gratis festival voor klassieke muziek in de binnenstad van Eindhoven. Op zaterdag kun je vanaf 13.00 uur genieten van optredens door ruim 600 talentvolle regionale musici. Het avondprogramma start om 18.00 uur. Alle concerten op het hoofdpodium worden afgewisseld met optredens van ensembles vanaf twee kleinere podia, waar dit jaar ook workshops gegeven worden. Zondag 2 juni staat in het teken van de klassieke gitaar. Maar liefst 125 klassiek geschoolde gitaristen vormen voor dit evenement vanaf 13.00 uur eenmalig een groot gitaarorkest. www.muziekopdedommel.nl

Bijdrage aan boek over hoogbegaafde kinderenWie wil er een bijdrage leveren voor boeken over hoogbegaafde kinderen met minder begaafde ouders en verborgen hoogbegaafdheid. Wie wil zijn of haar levensverhaal op dit terrein willen vertellen? (Als men dit wenst kan men natuurlijk anoniem blijven).Interesse? Stuur een mail voor meer informatie over een of de twee onder-werpen. Je bijdrage kan van grote betekenis zijn voor vele andere mensen.Ben Daeter, bendaeter@me.com

Upact | Peace of Minds Academy 2013 zoekt studentenStudenten kunnen zich tot en met 2 juni inschrijven voor de Peace of Minds Academy 2013. In dit programma dagen wij de deelnemers uit om samen met jongerenorganisaties uit (post-)conflict-gebieden concrete vraagstukken onder handen te nemen. De Peace of Minds Academy 2013 loopt van augustus tot december. Het programma bevat onder meer een vijfdaagse summer course, diverse workshops, masterclasses en excur-sies. De bevindingen en resultaten presenteren de deelnemers tijdens een eindevent, waar zij feedback krijgen van experts op het gebied van internationale samenwerking en vrede. Inschrijven kan via www.peaceofminds.nl.

Bits&Chips Hardware Conference | Key-note Duitse meesterhacker Karsten NohlDe Duitse meesterhacker Karsten Nohl geeft op 12 juni in Den Bosch een lezing over de veiligheidsrisico’s rond betaalterminals. De Duitse crypto-grafie- en beveiligingsspecialist verwierf bekendheid met zijn onderzoek naar de veiligheid van de ov-chipkaart en gsm-netwerken.Met zijn keynote op 12 juni opent Nohl de Bits&Chips Hardware Conference, waar een complete lezingencyclus is gewijd aan de veiligheidsaspecten

van moderne hardware en embedded systemen.www.hardwareconference.nl.

VAT driving innoVATion | Roadshow op TU/eOnze Europese Roadshow stopt op 5 Juni bij de TU/e tussen het Hoofdgebouw en de vijver bij MetaForum (9:00-14:00). In onze rijdende expositie tonen wij d.m.v. ‘hands-on’ de werking van onze gepatenteerde afdichttechnologieën. Voor de vacuümspecialisten leggen wij de nadruk op de unieke VAT-kenmerken. Meer info: www.vatvalve.com National Honours Conference 2013: Connecting AmbitionsOp vrijdag 7 juni zal op de Universiteit Leiden een Nationale Honours Confer-entie gehouden worden, speciaal voor honours- en excellente studenten. Gedurende de dag (10:00-18:00 uur) zullen verschillende lezingen, work-shops en debatten gehouden worden. Daarnaast krijgen studenten zelf ook de kans om posterpresentaties en muzikale optredens te geven. Enkele prominente sprekers: prof.dr. Hans Adriaansens, Simon Verwer en Imre Végh. Bedrijven zoals Daretoask, Talentwalks en YER zullen workshops verzorgen.Entreegeld is €7,50; lunch en drankjes zijn hierbij inbegrepen. Meer informatie: www.nhc2013.nl

Mens & Mening | 11 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

UR-podium

OntbEItIn de ochtend van 16 mei vond het jaarlijkse Groep-één OntbEIt met het College van Bestuur en de secretaris van de universiteit plaats. Tijdens dit evenement kunnen studenten informeel in gesprek gaan met het bestuur van de TU/e. Men is vrij om alles te bediscussiëren en kan dus zijn of haar ‘ei’ kwijt. Dit jaar was het de eerste keer dat er internationale studenten deelnamen aan het evenement, wat deze editie memorabel maakt. Verscheidene onderwerpen zijn de revue gepasseerd aan de verschillende tafels. De internationalisering van de TU/e werd uitgebreid besproken met rector Hans van Duijn, aangevuld met persoonlijke ervaringen van internationale studenten. Daarnaast zijn onderwerpen als integratie tussen Nederlandse en internationale studenten, de reputatie van de universiteit in het buitenland en de betrokkenheid van internationale studenten in het beleid van de TU/e besproken. De voorzitter van het college, Arno Peels, deelde enkele persoonlijke ervaringen uit zijn studietijd, gevolgd door een discussie over hoe de universiteit zich zou moeten profileren in de Nederlandse markt. Dit onderwerp werd tevens aan de andere tafels aangehaald. Een generale conclusie was dat de TU/e trotser moet zijn op wat wij

doen en dit moet uitstralen naar de samenleving. Ook studenten zouden trotser moeten zijn dat ze studeren aan een van de beste universiteiten van Nederland. Bij het derde lid van het College van Bestuur, Jo van Ham, zijn de nodige kritische opmerkingen gemaakt over de website van de TU/e, die op dit moment niet geheel naar behoren functioneert en ongetwijfeld meer aandacht nodig heeft. De instellingstoets van de universiteit inclusief het Bachelor College zijn uitbundig bediscussieerd met Nicole Ummelen, die tevens erg geïnteres-seerd was in alle opmerkingen die gemaakt zijn. Al met al een erg geslaagd evenement. Aan alle aanwezigen: heel erg bedankt voor de input. Tot volgend jaar!

TUssen de oren

Gulliver’s XboxTijdens een groot persevenement, een paar dagen geleden, heeft Microsoft de nieuwste loot aan de gaming boom gepresenteerd - de Xbox One, opvolger van de Xbox 360 die in menig huiskamer prijkt. De Xbox One beoogt het ultieme alles-in-één entertainmentsysteem te worden voor games, tv, muziek en films. Al dit moois zal in ‘de cloud’ worden opgeslagen - een prachtig eufemisme voor een serverpark van zo’n 300.000 servers waarop Xbox Live draait.

Het bijzondere van Xbox One zit in de mens-techniek interactie. De speler staat centraal en de techniek neemt een stap achter de coulissen. Er is geen afstandbediening. Wanneer je “Xbox On” zegt, start het systeem op, en herkent ook welke gebruiker dat

heeft gezegd. Dankzij de Kinect-camera kun je vervolgens door de menu’s scrollen met hand- en armbewegingen.De verbeterde Kinect-camera blijkt ook in staat om subtiele bewegingen (zoals gelaatsuitdrukkingen) en verkleuringen van de huid waar te nemen. Dit is zeer bruikbare informatie in het interpreteren van iemands emotie. Wat kunnen we zoal doen met die informatie? Het ligt voor de hand om te denken aan zogenaamde emotioneel adaptieve games - waarbij de emoties van de gamer worden meegenomen om zo de game-ervaring nog leuker, heftiger, of mooier te maken.

Echter, uit een recente patentaanvraag getiteld ‘Targeting Advertisements Based on Emotion’ blijkt dat Microsoft ook andere toepassingen voor ogen heeft. Het patent beoogt om emotietracking van gebruikers te combineren met hun surf- en zoekgedrag op internet, ‘with the highest monetization values to the users that are emotionally compatible’.

De astrofysicus Vincent Icke heeft ooit naar aanleiding van het Electronisch Patiënten Dossier een treffende vergelijking getrokken met Gulliver’s Reizen. Gulliver, na een schipbreuk aangespoeld op het eiland Liliput, werd daar, terwijl hij nog buiten westen was, door de Liliputters ingesponnen in een web van honderden draadjes. Elk draadje, aldus Icke, staat symbool voor een stukje persoonlijke informatie - of het nu het EPD betreft, of de Albert Heijn Bonuskaart. Elk draadje op zichzelf lijkt ongevaarlijk, maar het is de combinatie die ons muurvast zet. Wanneer er straks in iedere woonkamer een camera meekijkt die eenieder van ons herkent, onze emoties registreert, en deze informatie combineert met ons online-, tv-, en gamegedrag, is er weer zo’n draadje bij. En niet zo’n kleine dit keer.

Psychologie wordt steeds belangrijker aan de TU/e. Technische systemen en artefacten, of het nu games, auto’s, robots, lichtsystemen of gebouwen betreft, zijn uiteindelijk bedoeld voor een menselijke eindgebruiker. Kennis over hoe die gebruiker waarneemt, denkt, voelt en handelt is onontbeerlijk. De nieuwe mensgerichte opleiding Psychology & Technology beschouwt elk technisch ontwerp in dat psychologisch perspectief. In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd.

De combinatie van draadjes zet ons muurvast

Wijnand IJsselsteijn, hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology

Interaction. Foto | Bart van Overbeeke

Lars Beke | fractievoorzitter Groep-één

In memoriam

Met grote droefenis hebben wij kennisgenomen van het overlijden van IJke Kappelhof op donderdag 16 mei 2013.

IJke was een zeer markante student aan onze faculteit. Hij begon in 1992 op 22-jarige leeftijd met zijn studie. Door het feit dat hij leed aan progressieve spierdystrofie van Becker was hij aan een rolstoel met beademings apparatuur gekluisterd. Bovendien was hij dyslectisch. Dankzij een bijna bovenmenselijke inzet was hij toch in staat de studie te volgen, zij het in een aangepast tempo. Ik herinner me dat hij bij mij het tentamen Optica aflegde en blijk gaf van een zeer diepe beheersing van de stof. Er rolde dan ook een zeer hoog cijfer uit.

Zijn vader Rieks ondersteunde IJke constant tijdens de studie. IJke en Rieks waren bekende gezichten binnen onze faculteit. Rieks meldde wel vaker dat hij “IJke’s armen en benen” was, en dat was een terechte kwalificatie. Het hoogtepunt was ongetwijfeld de uitreiking van het bachelordiploma aan IJke door toenmalig decaan prof.dr.ir. Wim de Jonge op 15 april 2004.

IJke vormde met deze prestatie een lichtend voorbeeld van het feit dat tomeloze inzet en wilskracht bergen kunnen verzetten onder wat voor omstandig heden dan ook.

IJke was ook buiten de TU/e actief. In 2002 overlegde hij met de toenmalige onderwijsminister Loek Hermans over mogelijkheden de integratie van gehandicapten in het onderwijs te bevorderen. De minister gaf toen toe dat dat verder gaat dan het aanpassen van gebouwen.

Wij wensen IJke’s familie alle kracht en sterkte toe in deze moeilijke tijd.

Namens de faculteit Technische Natuurkunde, prof.dr.ir. Gerrit Kroesen, decaan.

Foto | Bart van Overbeeke

Impressie van het OntbEIt.

12 | Focus 23 mei 2013

Startersganzenbord

• TU/e Innovation Lab / BCE• Syntens • Kamer van Koophandel • Oud ondernemers fungeren als

coach, tegen geringe vergoeding: www.ondernemersklankbord.nl/

• Start up’s: www.kauffman.org

• TU/e Innovation Lab en BCE: geïntegreerde cursus Entrepreneurship Education / Entrepreneurship Experience. Het vervolg hierop: New Business Development, met gratis bedrijfsruimte, coaching, financiering (maximaal 100.000 euro).

• Diverse Summerschools

• TU/e Innovation lab: deelnemers aan New Business Development maken kans op gratis ruimte.

• Stichting Ruimte, beheert in Eindhoven lege panden voor de creatieve industrie www.stichtingruimte.nl/

Tekst | Gerard Verhoogt Foto | Shutterstock

Je bent technostarter en wilt een eigen bedrijf beginnen. Maar waar moet je beginnen en waar haal je de kennis over het voeren van een administratie en het oprichten

van een bv vandaan? Hoe kom je aan startkapitaal en hoe schrijf je een businessplan? Pak een pion en dobbelsteen

en ‘ganzenbord’ jezelf door alle stappen voor de jonge ondernemer heen.

TU/e Innovation Lab

Het Innovation Lab van de TU/e kent vier pijlers, waarvan Entre preneurship speciaal voor studenten is. Het biedt een totaalpakket met subsidies, gratis advies, workshops, innovatie-stimulering, lezingen, aandacht voor financiën, administratie en businessplannen. Ook zijn er gerichte projecten voor minoren, bachelors en masterstudenten. Er komt ook een flexroom: gratis ruimte voor student ondernemers om tussentijds te werken, samen met andere student ondernemers.Kenmerkend is het geïntegreerde aanbod, waarbij starters door kunnen stromen naar een volgende fase. Het TU/e Innovation Lab begeleidt ook spin-offbedrijven van hightech-starters, zie www.tue.nl/innoveren/kolom-3/tue-innovation-lab

Brabant Center of Entrepreneurship (BCE)

Het BCE bevordert het ondernemerschap binnen het Brabants academisch onderwijs. De nadruk ligt op kennisintensief ondernemerschap. Het BCE is een samenwerkingsverband van de TU/e en Tilburg University. Binnen de TU/e zijn er twee partners, de faculteit IE&IS en het TU/e Innovation lab. Voor de activiteiten zie het TU/e Innovation Lab.www.bc-e.nl

Kamer van Koophandel

Doel is o.a. het verbeteren het ondernemersklimaat. De Kvk bestrijkt veel gebieden, zoals algemene informatie, informatieavonden, het opzetten van een bv tot contactdagen. De KvK geeft (betaald) advies en verwijst mensen door naar de juiste partner, adviseur, variërend van financieel expert tot oud-ondernemers. www.kvk.nl/

Bizzi is een facebookpagina over de Kamer van Koophandel waar studenten ervaringen kunnen uitwisselen. www.facebook.com/ikbenbizzi

Legenda

Gelukt!?Laat het ons vooral weten!cursor@tue.nl

Je hebt bedrijfsruimte nodig:

Spijker jezelf bij in diverse cursussen: Win advies

in of laat je coachen bij:

Focus | 13 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Startersganzenbord

• TU/e Innovation Lab • TU/e Innovation Lab / Brabant Centre of

Entrepreneurship (BCE): bootcamp, een lang werkweekend voor studenten

• KIVI NIRIA • De Umbrellian Foundation organiseert Startup

Weekenden www.umbrellian.org• Kamer van Koophandel Brabant• Syntens

• TU/e Innovation Lab / BCE• Kamer van Koophandel: Startersdagen en Bizzi• Algemeen: congressen, symposia, etc.

• TU/e Innovation Lab • Agentschap: WSBO fiscale regeling, projectsubsidies • Samenwerkingsverband Regio Eindhoven • Syntens • Bright Move: pre-seed fonds en proof-of-concept fonds • Onderzoekssubsidies: STW, Europese Unie,

Topsecorenbeleid• MKB Servicedesk: www.mkbfinancieringsgids.nl/home • Keep an eye foundation (voor de creatieve industrie):

www.keepaneye.nl/ • Investeerders: ABN Amro Informal Investment services

Money Meets Ideas (http://www.moneymeetsideas.nl/) Meet & Match platform (Eindhoven; Incubator 3+)

• Kamer van Koophandel: verwijzen door naar participatie maatschappijen

• Start up weekenden • Brains Award: www.brainseindhoven.nl/ • New Venture: newventure.nl/nl • TU/e Innovation Lab: Global Entrepeneurship Week

Agentschap NL

Het Agentschap NL (onderdeel van het ministerie van Economische Zaken) zorgt ervoor dat het overheidsbeleid wordt gerealiseerd, met name voor duurzaamheid en innovatie. De steun varieert van belastingmaatregelen tot financiering. www.agentschapnl.nl

Syntens

Syntens is opgericht door het ministerie van Economische Zaken en heeft hetzelfde doel als de KvK, maar is regionaal georganiseerd. Het richt zich vooral op duurzame innovatie. Activiteiten variëren van subsidieregelingen, projecten, advies, haalbaarheidsonderzoek en het zoeken van partners. www.syntens.nl

Bright Move

Is de opvolger van Incubator3+ en wil startende, innovatieve ondernemers in Zuidoost-Brabant helpen met start-up financiering. Startende ondernemers worden gefinancierd met een pre-seed fonds en een proof-of-concept fonds. www.brightmove.nl

Je moet financiële steun zoeken:

Doe mee aan prijs-vragen en wedstrijden

Het is tijd voor netwerken!

Volg een workshop bij:

14 | Uitgelicht 23 mei 2013

Kijkje in het DNA van BrainportDutch Technology week van 31 mei tot en met 7 juni

Technologie is uitdagend, fun en kansrijk om in te werken, te studeren, te ondernemen en te investeren. Dat is de kernboodschap die Brainport Development -organisator van de Dutch Technology Week (DTW)- en partners willen uitdragen tijdens de tweede editie van het evenement, dat vorig jaar zo’n 25.000 bezoekers trok. Een week vol

technologische verrassingen moet het worden, met uiteraard vooral aandacht voor de inbreng vanuit Brainport: ‘Alle inwoners van deze regio, Nederland en de rest van de wereld moeten weten hoe bijzonder deze regio is’.

Volgens Ester Bolkestein van het Communicatie Expertise Centrum van

de TU/e was het eigenlijk niet meer dan gerechtvaardigd dat er, in navolging van de inmiddels befaamde Dutch Design Week, een groot technologie-evenement zou komen. “Technologie is één van de pijlers van deze regio, het zit in onze genen. De roep om een dergelijk evenement kwam dan ook vooral vanuit de triple helix zélf - vanuit bedrijven, overheid en kennisinstituten. Iedereen heeft er direct de schouders onder gezet.”

Bolkestein heeft gemerkt dat partijen in de regio Brainport elkaar door de DTW “makkelijker weten te vinden en bijvoorbeeld graag met elkaar meedenken over activiteiten en het totale programma.

Het evenement heeft een positieve uitwerking op het hele klimaat”. Voor de TU/e is de DTW volgens Bolkestein vooral “een belangrijk platform om te laten zien wat we hier allemaal doen”. Ze heeft allerminst het gevoel dat bijvoorbeeld de jaarlijkse TU/eXperience-Publieksdag vorig jaar in het woud aan DTW-activiteiten ondergesneeuwd is geraakt. Integendeel. Zo trok de dag volgens haar vorig jaar opvallend veel nieuwkomers, “mensen die geen relatie met de TU/e hebben. De DTW maakte een bezoek aan de TU/e kennelijk toch wat laagdrempeliger. ‘Ik was hier anders waarschijnlijk nooit gekomen’, hoorden we van veel bezoekers”.

Ook de verhuizing van het evenement op de kalender -van het najaar naar het voorjaar- heeft volgens de CEC-medewerkster geen al te nadrukkelijke gevolgen gehad. “Wel zitten we nu, in juni, in een wat drukkere periode qua

evenementen. Het is ook dit jaar even afwachten hoe dat gaat uitpakken.”

Bolkestein verwacht dat de Publieksdag en de RoboCup, later in dezelfde maand in Eindhoven, elkaar in elk geval juist kunnen versterken. “Op de Publieksdag zullen we in elk geval veel aandacht vestigen op de RoboCup en er zullen volop robots te zien zijn.”

“Iedereen moet weten hoe bijzonder deze regio is”

“Partijen in Brainport weten elkaar door de DTW makkelijker te vinden”

Tekst | Monique van de VenFoto’s | Bart van Overbeeke

Illustraties | David Ernst

Ervaren hoe leuk en spannend het is om mee te werken aan uitvindingen die de wereld veranderen. Het kan tijdens de tweede

Dutch Technology Week, van 31 mei tot en met 7 juni in en rond Eindhoven. De TU/e levert een belangrijke bijdrage aan het

programma met onder meer de TU/eXperience-Publieksdag en het studentensymposium ’50 Tinten Groen’.

High Tech Ontdekkingsroute | zaterdag 1 juni Acht technologiebedrijven in de regio gunnen bezoekers vandaag een kijkje achter de schermen. De TU/e is met haar strategic area’s Smart Mobility en Health vertegenwoordigd op respectievelijk de AutomotiveCampusNL in Helmond en bij Philips Healthcare in Best. Toegang en busvervoer naar en tussen deze ‘hotspots’ zijn gratis.

TU/eXperience-Publieksdag | zondag 2 juni Het evenement is al jarenlang goed voor een paar duizend bezoekers: de Publieksdag, waarop de universiteit haar deuren openzet voor jong en oud. Het evenement, van 12.00 tot 17.00 uur in diverse TU/e-gebouwen, is één van de grote trekkers tijdens het publieksweekend van de DTW. Er zijn allerlei activiteiten, demonstraties en (kinder)colleges. Toegang is gratis. Zie www.tue.nl/experience voor het hele programma.

Talent meets Top | 3, 4 en 5 juni Met pizza en pils in de hand gaan studenten van de TU/e, Fontys en Summa in gesprek met CEO’s en jonge, talentvolle ondernemers en afgestudeerden die werkzaam zijn in technologie en innovatie. Wat betekent ondernemerschap, wat zijn de ups and downs, hoe kunnen ze hun eigen carrière richting geven? Maandag 3 juni staat in het teken van vrouwen in de wereld van technologie en innovatie, dinsdag 4 juni gaat over beginnend ondernemerschap, woensdag 5 juni krijgen deelnemers tips voor het beginnen van een degelijk persoonlijk netwerk.De avonden vinden plaats in de Schellens Fabriek in de binnenstad. Per avond is er plaats voor zestig studenten, inschrijven kan via DTW13@fontys.nl.

Night of the Nerds | donderdag 6 juni ‘Certified’ nerds zorgen voor een feestelijke avond in het Klokgebouw op 6 juni. Augmented reality, hightech fashion, gaming, 3D-printers, robots en sensor-technologie zijn een paar van de technologieën die voorbijkomen, onder andere in crash courses en nerdtalks. De avond, vanaf 18.00 uur, is bedoeld voor jongens en meiden vanaf vijftien jaar.Kaarten kosten vijf euro (voor scholen zijn gratis kaarten beschikbaar), kijk opwww.nightofthenerds.nl.

Up 2 Business | 2 t/m 6 juni Brainstormen over Eindhoven Airport 2020 of over het duurzamer maken van het hoofdkantoor van Stork: het waren twee van de cases waarover studenten zich bogen tijdens de vorige editie van Up 2 Business, georganiseerd door UniPartners. Ook dit jaar gaan studenten van uiteenlopende opleidingen weer in teams aan de slag met concrete vraagstukken van bedrijven, om te komen tot concrete oplossingen of nieuwe inzichten. Volgens UniPartners is het evenement voor studenten een uitgelezen kans om zichzelf te laten zien aan het bedrijfsleven. Up 2 Business vindt plaats in de Schellens Fabriek aan de Vestdijk, meer informatie is te vinden op www.up2business.nl.

Uitgelicht | 15 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Kijkje in het DNA van BrainportDutch Technology week van 31 mei tot en met 7 juni

Smart meets Smart | vrijdag 31 mei Studenten en vertegenwoordigers van bedrijven, overheid en kennisinstellingen komen bij elkaar in het DTW Café in de Eindhovense Schellens Fabriek. Diverse gasten, onder wie TU/e-hoogleraar Bert Meijer, spreken over wat technologie, onderzoek en innovatie voor ons betekenen. Astronaut André Kuipers sluit het evenement af met een presentatie. Alleen op uitnodiging bij te wonen.

TEDx Brainport | dinsdag 4 juni ‘Making the Future: People, Planet, Purpose’ is het thema van de derde editie van TEDx Brainport. In diverse lezingen komen enkele van de grootste problemen in de wereld aan bod, zoals honger, ziekte en klimaat-verandering. Sprekers vanuit de TU/e zijn hoogleraar Maarten Steinbuch (Werktuigbouwkunde, Automotive) en studentcoach Marina Toeters (Industrial Design, Wearable Senses). Ook is er een presentatie van het Solar Team Eindhoven. Een jury selecteerde daarnaast enkele pitches van studenten die een presentatie mogen geven tijdens TEDx. Onder hen TU/e-studenten Jacqueline Vonken en Mirjam van Laarhoven (Werktuigbouwkunde), die ingaan op ‘how to get and keep women in science’. Kijk voor meer informatie op www.tedxbrainport.nl.

Quiz Night XL | vrijdag 7 juni Het Klokgebouw vormt dit jaar het decor voor de tweede Quiz Night XL, het slotevenement van de DTW. Er is plaats voor 1.250 quizzers, die in teams (van maximaal vijf personen) de slimme strijd aangaan. Thema is ‘Science & Technology’, maar de vragen daaromheen zijn breed. De interactieve quiz wordt gepresenteerd in zowel het Nederlands als Engels. De TU/e is sponsor van het evenement en stelt 75 tafels beschikbaar zodat studenten en medewerkers gratis kunnen meedoen. Aanmelden hiervoor kan via http://forms.dtw.tue.nl/InschrijvenNL. De Quiz Night XL begint om half acht ’s avonds, kijk voor meer info op www.quiznightxl.nl.

50 tinten groen | maandag 3 juni ‘Crisis in de duurzaamheid - 50 tinten groen’ is het thema van het Eindhovens Studenten Symposium dat op 3 juni plaatsvindt op de TU/e-campus. In lezingen en workshops wordt ingegaan op de impact van de economische crisis op duurzame ontwikkeling. Het symposium is bedoeld voor technische studenten die zich vooraf kunnen inschrijven via www.ess2013.nl. Deelname kost vijf euro, lunch en afsluitende borrel inbegrepen.

www.cursor.tue.nl

Het hele

programma

van de

DTW:

www.cursor.tue.nl

Trailer van

de Dutch

Technology

Week:

16 | Student

Activiteitenkalender

23 mei 2013

Donderdag 23 mei, 20.30 uur, Gaslab | Sticks + support

Dinsdag 4 juni, 20.00-22.15 uur, Boekhandel Van Pierre | Science Café: Smart Grids, door prof.dr.ir. Han Slootweg

Woensdag 29 mei, 11.45-13.00 uur, Blauwe Zaal Auditorium | Lezing/interview: Trainen in tolerantie, door prof.mr.dr. Fokko Oldenhuis

Woensdag 5 juni, 11.45-13.00 uur, Blauwe Zaal Auditorium | Discussie: Kunst, omdat het moet! Door dr.K. Vuyk, drs.M. v. Schijndel, en D. Boomsma MSc

Chillen met hoofdletter ‘C’! Een van de meest gewaardeerde MC’s van Nederland, Sticks (o.a. Opgezwolle), doet zijn taalkunsten eens niet op buitenaardse beats maar neemt je met producer Dr. Moon mee op een soulzacht en funkvol tripje. Enne er is natuurlijk ook ruimte voor talent uit ons eigen Zieke Zuiden. Wie? Komt dat ziennnnnn.

Studenten gratis, reserveren via www.tue.nl/sg. Anderen betalen 12,50 euro, reserveren via www.effenaar.nl

Smart grids gaan in de toekomst vraag en aanbod van duurzame energie op elkaar afstemmen. Het Solar Team Eindhoven bouwt een gezinsauto op zonne-energie en laat zien hoe deze auto’s onderdeel kunnen worden van een smart grid.

De weigerambtenaar, toegang van de kerken tot de gemeentelijke basisadministratie, ritueel slachten - bijzonder hoogleraar Religie en Recht Fokko Oldenhuis gaat in op de discussies over de positie van religie in het publieke domein en stelt dat religieuzen en niet-religieuzen zich moeten trainen in tolerantie.

Clmn

In de manier waarop we studeren is een verandering zichtbaar: steeds meer vakmaterialen zijn online beschikbaar. Veel studenten kopen geen boeken meer omdat de informatie ook online beschikbaar is. Vaak zelfs gratis.

Ondertussen speelt aan andere universiteiten iets anders. Hier trekken we nog veel volle zalen, maar in Nijmegen en Leiden wordt aan de alarmbel getrokken vanwege leegstromende colleges en roept men op tot meer ‘nieuwe’ lesvormen. Dat het online aanbieden van vakken ook aan onze TU/e speelt, had ik mij niet gerealiseerd, tot me een aantal dingen opviel.

Ten eerste verscheen een paar maanden geleden op de derde verdieping van het MetaForum opeens een volledige opnamestudio voor videocolleges. Ten tweede vertrok van dezelfde verdieping Arjeh Cohen, de decaan van de W&I-faculteit. In zijn laatste stukje voor het magazine Supremum van studievereniging GEWIS schreef hij over zijn nieuwe doel binnen de universiteit: Moocs. Massive Open Online Courses. Vakken waarvoor tienduizenden studenten van waar ook ter wereld zich kunnen inschrijven.

Voor mij kwam de overtuiging dat Moocs grote toegevoegde waarde hebben uit een totaal onverwachte hoek: van Robert, de grootste onderwijshater die ik tot mijn vriendenkring reken. Rond zijn achttiende besloot hij het onderwijs af te zweren. Verschillende pogingen op verschillende scholen om een diploma te halen waren geen succes. Hij zegde zijn vertrouwen in het scholensysteem op, ging zich met zijn eigen projecten bezighouden en keek neer op iedereen die geloofde dat je een beter mens wordt door naar school te gaan.

Kortgeleden verbaasde Robert mij. In een lang, persoonlijk verhaal beschrijft hij hoe hij Moocs ontdekte. Hoe de lage drempel van online onderwijs ertoe leidde dat hij weer was gaan geloven in de droom van studeren aan een universiteit, van boeken en van kennis, en hoe hij voor het eerst in lange tijd weer naar school ging - vanuit thuis. En als dit in de toekomstvisie van de TU/e past, ben ik helemaal voor.

Mooc Magic

Bor de KockStudent Software Science & Web Science

TU esWat is de meest bijzondere gebeurtenis sinds je in Eindhoven studeert?Het onverwachte periodekampioenschap met mijn voetbalteam Milheezer Boys 3. Wat moet je als student in Eindhoven zeker hebben gedaan?Doe meer dan alleen studeren, ga in een commissie, loop een halve marathon, organiseer een huisfeest of neem een leuke bijbaan. Als je jezelf één keer kon -laten- teleporteren, waar zou je dan heengaan?Naar de koffieautomaat in het Hoofdgebouw van Philips, Eindhoven, 1964, naast het kantoor van Frits Philips. Wat is de grootste blunder die je ooit hebt begaan?Ik ben ooit in slaap gevallen in de nachttrein. Ben toen om 2 uur ‘s nachts in Rotterdam wakker geworden, in plaats van in Eindhoven. Wat is het spannendste dat je ooit hebt gedaan?Ik heb wel eens gespiekt bij Calculus B. Welk onderwerp/probleem zou je als eerste aanpakken als je op de stoel van de minister-president zit?Ik zou ervoor zorgen dat er wat meer sociale academische studies in Eindhoven kwamen, in plaats van puur technische. Dit ter bevordering van het man-vrouw gehalte donderdags op Stratumseind. Ultieme kijk-, lees-, web-, luister-, of doe-ervaring?Een commerciële ruimtetrip met bijvoorbeeld Virgin Galactic. Voor 200.000 euro ben je dan 7 minuten in de ruimte. Waar heb je jezelf afgelopen week ontzettend aan geërgerd?Huisgenoten die weigeren om de afwas te doen. Waar hecht je het meeste aan?De vrijheid om te kunnen doen en studeren wat je maar wilt. Na wat verplichte vakken en projecten kun je je hele studie inrichten naar je eigen interesses.

Stan Hurkmans (22 jaar)vierdejaars student Electrical Engineering

Stan gooit de vraag ‘Waar hecht je het meeste aan?’ eruit en wil weten in plaats daarvan weten: ‘Wie is jouw grootste held, en waarom?’. (FvO)

Foto | Bart van Overbeeke

‘Kunst is pure luxe, een linkse hobby voor hoger opgeleiden en pure geldverspilling.’ Of: ‘kunst is het zuurstof van de samenleving. Een maatschappij zonder kunst is pure armoede’. Een cultuurwetenschapper,

politicus en kunstkenner gaan met het publiek in gesprek

over de waarde van kunst.

Student | 17 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

En hoe is het in Buenos Aires?

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

Van de polonaise naar de tango, van het platte land van Willem-Alexander naar het ruige land van Maxima, van de à la minute Hollandse lapjes naar de Argentijnse steak en van het vertrouwde Brabants naar het ingewikkelde Argentijnse Spaans. Meer dan drie maanden geleden vertrok ik naar Buenos Aires voor een internationaal semester aan de ITBA (Instituto Tecnológico de Buenos Aires).

In Nederland had ik al een paar Spaanse lessen achter de rug, maar bij het bestellen van de taxi richting het centrum bij aankomst op de luchthaven werd meteen duidelijk dat ik nog niet alle woordjes en zinconstructies wist te doorgronden. Gelukkig was er een heel enthousiaste docente aan de universiteit

die mij en andere exchange-studenten in een maand een spoedcursus Spaans gaf. Weinig Argentijnen spreken Engels, waardoor het bezoekje aan de super-markt, de wasserette , een restaurant of een club een extra lesje Spaanse betekent. Ook dat helpt. Inmiddels volg ik alle colleges in het Spaans.

De universiteit is kleinschalig met zo’n 2.000 studenten waaronder ieder semester ongeveer 35 exchange- studenten. Dit maakt dat buitenlandse studenten nauw contact hebben met de professoren en de lokale studenten. Ze zijn erg behulpzaam en vinden het geweldig dat je aan hun universiteit, ver van huis, komt studeren. De universiteitscultuur is anders dan in Eindhoven, soms zelfs een beetje

schools. Verplichte aanwezigheid en anders geen eindcijfer, je zit met niet meer dan 30 studenten bij een college, je kunt meestemmen over je tentamen-data, een presentatie geef je met zeven studenten tegelijk en van een tentamen worden vijf verschillende versies gemaakt om fraude te voorkomen. Zo is iedere collegedag een ware belevenis.

Naast het studeren geniet ik hier van de gevarieerde Argentijnse natuur. Ik heb onder andere de beroemde gletsjer Perito Moreno in het diepe zuiden zien én horen kraken. Ik heb kunnen hiken naar de berg de Fitz Roy en ademloos mogen kijken en luisteren naar de Iguazu watervallen (zie foto) op de grens van Argentinië en Brazilië, 4.000 km noordelijker. Het semester ga ik afsluiten met een reis door Bolivia en Peru. En overal die heerlijke steaks, minstens 4 centimeter hoog en zo groot als schoenmaat 45, die op de parrillas (soort barbecue) geduldig liggen te bruinen om vaak pas rond middernacht te worden verorberd met daarbij een goed glas Argentijnse Malbec-wijn.

Als je aangeeft dat je uit Nederland komt, koppelen de Argentijnen dit meteen aan Maxima. De Argentijnen vinden het geweldig dat een Argentijnse

Regenachtig en fris

De 33ste editie van het Prof. Van Lint International

Studenten voetbaltoernooi van 17 tot 19 mei zal de boeken

ingaan als ‘regenachtig en fris’. Een paar honderd deel-

nemers uit Europa -van Frankrijk tot Polen en van Italië tot

Noorwegen- lieten zich echter niet afschrikken. Het vrouwen-

toernooi telde teams van ieder zes speelsters. De mannen

deden het ouderwets met zijn elven. De Noorse dames

van BSI Jentefotball wonnen de finale. De heren van VSE

Praag deden dat ook. Tom Heuvelmans, vijfdejaars student

Werk tuigbouwkunde en secretaris van het organiserende

Pusphaira, spreekt van een ‘prima voetbalsfeer’ op de

Hondsheuvels, grenzend aan het Studentensportcentrum.

Ongetwijfeld hebben de barbecue en kroegentocht daaraan

bijgedragen. (FvO)

Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar

het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het

verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken

over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

In the picture

Politecnico di Milano - Eindhoven AV op een bruin uitgeslagen voetbalveld.

Volgende keer jouw foto op deze plek?

Mail ‘m naar cursor@tue.nl

Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij deze zomer in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar cursor@tue.nl.

koningin is geworden. Daardoor is ook hier de troonwisseling een groot feest geworden. Toch bizar om dat aan de andere kant van de wereld mee te maken. Overigens is de benoeming van ‘hun’ paus nog belangrijker voor deze gelovige mensen.

Ik weet nu al dat dit exchange semester voor mij een onvergetelijke ervaring wordt waarbij ik niet alleen veel leer

over Argentinië maar ook veel leer over mezelf omdat je in heel korte tijd een heel nieuw leven met nieuwe vrienden in een volkomen ander deel van de wereld opbouwt. Ik raad het iedere student van harte aan!

Hasta luego!

Maud Bollen, studente Industrial Engineering

18 | Mens 23 mei 2013

Margit van Tuijl | “Het maakt niet uit welke deur je kiest”

Sinds januari waait er een frisse wind door T!NT, het ontmoetings- en verdiepingscentrum voor studenten en promovendi van de TU/e, Fontys en de Design Academy. De verhuizing vanuit De Bunker naar het stadscentrum en een nieuwe studentenpastor zorgen voor nieuwe activiteiten, alhoewel pastor Margit van Tuijl bescheiden is over haar rol in het geheel. Maar haar agenda staat wel vol afspraken over het opzetten van workshops, samen-werkingen en ontmoetingen.

Ontmoeten is voor studentenpastor Margit van Tuijl een rode draad in haar leven. Of het nu een sambadanseres is met wie ze tijdens een georganiseerde Mexicaanse avond danst of een vluchteling die zijn verhaal doet op het Vreemlandfestival, het zijn juist die kleine momenten die ze koestert. Ontmoeten hoeft niet altijd groots te zijn, wil ze ermee zeggen. En dat is juist iets wat ze binnen T!NT wil stimuleren. “We houden regelmatig Eat&Meet-avonden, waarbij een bepaalde cultuur centraal staat. Eerst wordt er samen gekookt en gegeten, en vaak komt het gesprek dan vanzelf op gang. Het is mooi om van elkaar te kunnen leren. Wel is het jammer dat de Nederlandse student ons iets minder makkelijk lijkt te vinden dan de internationale student. Want ook voor hen zijn we er”, benadrukt Van Tuijl. Daarom zoekt ze de

samenwerking met studentpsychologen, Studium Generale, het Sportcentrum andere organisaties met T!NT-raakvlakken. “T!NT is veel breder dan veel mensen denken. En omdat onze activiteiten gedeeltelijk met andere diensten overlappen, is het goed de krachten te bundelen. Neem bijvoorbeeld een student die worstelt met bepaalde levensvragen. Die kan door een studentpsycholoog prima naar ons doorgestuurd worden voor individuele begeleiding op het gebied van zingeving. Omgekeerd kunnen wij in het geval van psychische problematiek naar een studentpsycholoog verwijzen. Voor het opzetten van discussieavonden over bijvoorbeeld technologie en ethiek of eenzaamheid, zouden we heel goed iets samen kunnen doen met SG. Ik zie genoeg mogelijkheden.”

Nog maar drie maanden is ze bezig in haar nieuwe functie als studentpastor, haar draai lijkt ze al helemaal gevonden te hebben. Hoewel Van Tuijl lange tijd ‘boven de rivieren’ vertoefde, is Eindhoven -als geboren en getogen Nuenense- haar niet vreemd.

“De afgelopen zes jaar heb ik als predikant in een Betuws dorp gewerkt. Voor mij was dat een logische stap nadat ik erachter kwam dat mijn passie op het gebied van zingeving ligt. Dat was overigens geen gemakkelijke zoektocht. Al tijdens mijn puberteit begon ik me te verdiepen in allerlei levensvragen en religies. Ondanks dat ik niet-kerkelijk ben opgevoed, was er thuis wel altijd ruimte om daar over te praten. Na een breed oriëntatiejaar met veel persoon-lijke ontwikkeling, spiritualiteit en kunst, besloot ik dat ik toch wilde focussen op een religie. Ik ben daarom theologie gaan studeren, als een stukje verdieping in mijn eigen cultuur. En tijdens die studie ontdekte ik hoe mooi het is mensen te begeleiden bij zingevingsvragen. Maar juist vanwege mijn brede achtergrond merkte ik dat ik als predikant op een dorp iets miste, je wordt daar meer in een soort kader geplaatst. Op den duur begon ik steeds meer te verlangen naar een wijdere horizon, naar ontmoetingen met mensen met een andere achtergrond.”

Toen er een vacature als studenten-pastor bij T!NT vrijkwam, was de keuze snel gemaakt. Een beslissing die ze niet alleen voor zichzelf nam, maar voor haar hele gezin. Met man en twee jonge kinderen -drie en zes jaar- is ze recent naar Eindhoven verhuisd, doelbewust van dorp naar stad. “Het is een veel

bruisendere stad dan ik altijd gedacht heb. Er gebeurt zo ontzettend veel, op cultureel, intellectueel en internationaal vlak. Ik wil dat allemaal meemaken.”

Want ook in haar privéleven zoekt Van Tuijl naar verbreding van haar blikveld en nieuwe ontmoetingen die haar kunnen inspireren. Ze is al druk aan het ‘snuffelen’ in het enorme aanbod aan cursussen - wordt het zingen bij een koor, iets met dans of toch haar andere passie: yoga? “Naast het bezig zijn met je geest, vind ik het fijne aan yoga dat je ook heel bewust je lichaam voelt. En het biedt een rustpunt in het hectische leven dat we met z’n allen leiden. Zo’n rustpunt willen we als T!NT ook bieden, een plek waar studenten tot zichzelf kunnen komen en kunnen nadenken over het leven. Dat kan met individuele gesprekken, maar ook heel praktisch met worshops ‘social media’ en ‘timemanagement’. Of tijdens een avondsessie mindfullness, die we regelmatig houden.”

Samen met collega-studentpastor Elisabeth Fricker, die wegens ziekte voorlopig afwezig is, en haar andere

collega’s probeert Van Tuijl T!NT meer bekendheid te geven. Ze hoopt zo nog meer studenten de helpende hand te kunnen bieden. “We zien dat juist aan het eind van de studententijd of bij beginnende promovendi er veel vragen naar voren komen: wie ben ik, wat wil ik en wat kan ik? Je maakt natuurlijk een nieuwe stap in de maatschappij, maar het kan ook te maken hebben met het ouder worden, dat je meer nadenkt over relaties en vriendschappen. Wij maken tijd vrij om naar mensen te luisteren, of ze nu met iets kleins of groters zitten, en proberen mee te denken. Een personal life coach -onze titel in het Engels- dekt de lading eigenlijk perfect. En ik denk dat ik me door mijn brede achtergrond heel goed in anderen kan verplaatsen. Want als er iets belangrijk is wat ik heb geleerd, dan is het wel dat het eigenlijk niet uitmaakt welke deur je kiest. Je komt vaak allemaal dezelfde dingen tegen.”

Sinds januari 2013 heeft T!NT een nieuwe locatie in het centrum van Eindhoven, aan de Nachtegaallaan 13A. Voor meer informatie over de activiteiten van T!NT kun je terecht op www.facebook.com/tint.tue

Interview | Nicole TesterinkFoto | Bart van Overbeeke

“T!NT is veel breder dan veel mensen denken”

“We willen een rustpunt bieden”

Mens | 19 Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Niek van de Klundert | Studenten verder laten kijken dan Stratumseind lang is

Het Stratumseind, de sociëteit, de faculteitskroeg en zo nu en dan naar het Beursgebouw voor een avondje dance. En dan na het afronden van je studie zo snel mogelijk weer weg uit Eindhoven, want “daar is toch niks te doen”. Het is misschien wat kort door de bocht, erkent TU/e-alumnus Niek van de Klundert, “maar Eindhoven heeft veel te bieden waarvan studenten denken dat het hier niet bestaat of waarvan ze de drempel te hoog vinden”.

Als student Bouwkunde (ruim vier jaar terug studeerde hij af) was Van de Klundert al volop actief in de muziek. Zo zat hij in diverse bands (hij is nog altijd zanger en toetsenist van de Mississippi Delta Brothers) en trad hij in 2011 op als voorprogramma van rock-‘n-roll-legende Jerry Lee Lewis.Hij herinnert zich hoe hij als student zelf wat zoekende was in het Eindhovense uitgaansleven. Na drie, vier jaar had hij het Stratumseind wel een beetje gezien “en er waren méér studenten die wel eens wat anders wilden horen. We hadden alleen geen idee waar we dan naartoe moesten. Of we kenden de plek wel, maar vonden de drempel te hoog”. Hij snapt dan ook best dat ook studenten van nu niet zomaar ergens binnenstappen. Wat Van de Klundert méér dwarszit, is dat Eindhoven nog te vaak de naam heeft dat er maar bar weinig te beleven valt. “Het wordt gelukkig wel minder,

maar elders in het land reageren mensen nog steeds verbaasd wanneer een jong, dynamisch iemand naar Eindhoven verhuist om daar te studeren. ‘Hoezo? Daar is niets te doen’, hoor je nog te vaak.” Anderzijds verlaten volgens Van de Klundert nog steeds veel studenten na hun studie de stad weer “omdat ze van mening zijn dat Eindhoven, behalve Stratumseind, niet veel te bieden heeft. Ik spreek wel eens jonge Eindhovenaren die al jaren hier wonen, maar bijvoorbeeld nog nooit op Strijp-S zijn geweest.”

Ook de TU/e is volgens Van de Klundert gebaat bij een “levendige, gevarieerde en toegankelijke leisure scene, waarin ook studenten hun weg vinden”. Onder andere de universiteit en de gemeente zien maar wat graag dat Eindhoven zich nadrukkelijker profileert als studenten-stad. “Maar als studenten alleen op donderdagavond naar Stratumseind gaan en zich de andere avonden terugtrekken op hun eigen locaties, draagt dat nog steeds niet bij aan een verlevendiging van de stad”, vindt Van de Klundert. Ook internationale studenten en expats in de stad “bivakkeren nagenoeg in een eigen domein”, constateert de Eindhovenaar. “Ze organiseren hun eigen feesten en andere activiteiten - en dat is ook goed. Elke subcultuur zal en moet zijn eigen domein houden. Maar het samenbrengen van alle nieuwe

culturen en de gevestigde cultuur kan tot een nieuw en internationaal klimaat van allure leiden.”Van de Klundert probeert een steentje bij te dragen met livemuziekavonden in bijvoorbeeld kleine buurtcafeetjes, waarvoor hij sinds een paar jaar samenwerkt met Ad van Meurs. Deze Eindhovense muzikant is onder meer bekend van de populaire voormalige Manic Mondays in -het inmiddels gesloten- café De Buut: laagdrempelige muziekavonden in het buurtcafé, wijkgenoten ontmoeten, een babbeltje maken.

“Met een aantal bevriende muzikanten willen we live-muziekevents organiseren, buiten de gebaande podia en uitgaans-gebieden, op die plekken waar je anders niet zo snel komt. Dat café waarvan je dacht dat het in Eindhoven niet bestond, dat theaterzaaltje waar je nog nooit van gehoord had dat op een New Yorkse jazzclub lijkt. Geen grootse bands met veel kabaal, maar die ene bijzondere Amerikaans singer-songwriter die over een paar jaar misschien wel doorbreekt. Of die Duitse indieband op doorreis van Paradiso naar Berlijn, die graag nog

even in Eindhoven komt spelen omdat wij zo’n prettige plek te bieden hebben.”

Het initiatief startte twee jaar terug op dinsdagavond in café De Oude St. Joris onder de noemer Blue Border Folk Club. “Prettige luistermuziek” is volgens Van de Klundert de draad in de programme-ring, met muziek van beginnende acts tot bekende namen als John Fullbright. Inmiddels heeft zich ook een tweede locatie bij het initiatief aangesloten, ’t Rozenknopje in Gestel. Onder de naam Live in De Knop treden wekelijks artiesten -solisten, duo’s, trio’s en soms bandjes- op in de karakteristieke bovenzaal van het café.De Oude St. Joris trekt gemiddeld zo’n twintig, dertig toehoorders per avond, ’t Rozenknopje wat meer, maar studenten zien de organisatoren er sowieso maar weinig. Van de Klundert realiseert zich dat de studiedruk voor studenten is toegenomen en dat ze in hun porte-monnees vast ook de crisis voelen. “Of misschien vinden ze het niet leuk, maar het zou ook kunnen dat ze het gewoon niet weten te vínden”. Van de Klundert hoopt dat langzaam meer studenten de livemuziekscene gaan ontdekken en er zelf ook aan gaan bijdragen. “Er zijn vast studenten die al een jaar op een zolder met een gitaar zitten te rommelen. Zo’n groepje zou prima eens als voorprogramma tijdens zo’n avond kunnen optreden.”

Van Meurs en Van de Klundert broeden daarnaast volop op uitbreiding van het aanbod, op andere locaties, maar ook in andere genres, bijvoorbeeld met comedy-avonden en open podia. Daarnaast bekijken ze de mogelijkheid van krachtenbundelingen met andere partijen, bijvoorbeeld met de organi-satie van Stukafest -het jaarlijkse studentenkamerfestival- en PopEi. Met het laatstgenoemde muziekinstituut zette Van de Klundert, samen met zijn band Mississippi Delta Brothers, het Cajun Moon Festival op, op 30 juni bij het Klokgebouw.

De Eindhovenaar houdt ervan om dingen te organiseren, zo verklaart hij zijn gedrevenheid. “En, als je het vanuit stedenbouwkundig oogpunt bekijkt, ik vind het leuk om te bouwen aan een stad, om te helpen om een toegankelijke structuur op te zetten. Maar bovenal ben ik een groot Eindhoven-fanaat, die grote potentie ziet in de stad - ook voor studenten. Nu is het nog zaak om het hen óók te laten zien.”

Studenten die willen meedenken over een levendig Eindhoven mogen Van de Klundert mailen: niekvandeklundert@gmail.com.

Interview | Monique van de VenFoto | Bart van Overbeeke

“Ik ben een groot Eind-hoven-fanaat”