Mga Salmo IntroduksyonMAGPANGAMUYO KITA PAAGI SA MGA SALMO

Ang pangamuyo amo ang buhat sang Espiritu Santo. Wala kita makahibalo kon ano ang dapat pangayuon ukon paano ang pagpangayo sini, gani ang Espiritu nagapangamuyo diri sa aton, sa pagtawag sa Dios paagi sa mga handum nga nagagikan sa aton tagipusoon (Rom 8:26). Ang pangamuyo, sa pagkamatuod, indi lamang pagpangayo; nagapasalamat man kita, nagapamalandong kita sang mga binuhatan sang Ginuo, nagapabutyag kita sa iya sang aton handum sa pagpalapit sa iya. Sa gahum sang Espiritu ang tagsa ka tawo may mga balatyagon kag mga pulong sa pagpakighambal sa Dios. Indi kinahanglan ang paggamit sang mga orasyon kag mga pangamuyo nga naaman nga daan. Tuman na ang paghambal nga may pagkabunayag sang isa ka bata nga nagasiling “Abba,” ukon “Tatay” (Rom 8:15).

Apang ang pangamuyo nagakinahanglan sang tinindugan, sa amo man nga bagay nga ang aton espiritu nagakinahanglan sang lawas. Nagakinahanglan kita sang naaman na nga mga pangamuyo bilang mga manugtuytoy sa pagtudlo sa aton sang mga pagginawi kag mga balatyagon sang mga anak sang Dios.

Amo ini ang katuyoan sang Libro sang mga Salmo, sa sini tinipon ang kalabanan sang mga pangamuyo nga nahimo sa gahum sang Dios.

May bag-o kag Kristiano nga paagi sa paghangup kag pagpangamuyo sang mga Salmo. Kon kaisa, may mga programa sa radyo nga nagahatag sang bag-o nga musika nga nasandig sa kinaandan nga mga ambahanon. Matalupangdan ang tuno sang kinaandan nga ambahanon, apang indi na ini ang daan nga kanta; sa baylo, bag-o nga ini nga kalantahon nga napakamaayo sing hilway. Nagakahanabo ini sa mga salmo. Ini tanan amo ang daan nga mga pangamuyo nga nagahatag sang mga pulong ukon mga balatyagon nga aton ginapakamaayo sing hilway samtang ginabagay naton ini sa aton kahimtangan. Kon kaisa, ang kaakig sang isa ka tumoluo nga Judio nga sa isa ka salmo nagapangayo sa Dios sang kamatayon sang mga tawo nga luyag magpatay sa iya wala nagakabagay sa akon; subong man, indi ko makabig nga akon ang pahayag sang isa ka tawo nga nagasiling sa Dios: “Wala ako sing sala.” Apang ini tanan magapabaskog sang akon pangamuyo. Sugiran ko ang Dios nahanungod sa akon kaakig sa atubangan sang di-matarong nga kahimtangan kag pagpatyanay, pangabayon ko sia sa paglaglag sa kalautan, kag dumdumon ko nga sa akon luyo yari si Kristo, “ang labing matarong,” nga wala sing sala kag nagapangamuyo para sa akon.

Si Jesus nakahibalo kon paano magpangamuyo paagi sa mga salmo; dapat man kita mag-tuon kon paano magpangamuyo paagi sini. Sa tapos kita maanad sa sining daan nga mga orasyon, makatalupangod kita nga, sa kabug-osan, ang mga salmo nagahambal nahanungod kay Kristo kag nangin lanog sang iya tingog.

Ang paghatag sang mga numero sa mga salmo sa mga libro sang Simbahan wala pirme nagasanto sa mabasahan sa Biblia sang mga Hebreo. Amon ginbutang anay ang numero sang salmo sa Hebreo nga Biblia kag, sa sulod sang panuklong, ang numero sang Latin nga teksto.

Ang mga ambahanon sa Biblia Upod sa mga salmo dapat man naton mahibaloan ang iban nga mga pangamuyo nga aton

mabasahan sa madamo nga mga bahin sang Biblia kag aton naandan nga tawgon nga “ang

mga ambahanon”: — ni Moises: Ex 15 — ikaduha, ni Moises: Deut 32 — ni Ana: 1 Sam 2 — ni Isaias: Is 12 — ni Hezekias: Is 38 — ni Habakuk: Hab 3 — sang tatlo ka mga alagad: Dan 3:52 — ni Tobit: Tob 13 — ni Sirac: Sir 36 — ni Maria: Lc 1:46 — ni Zacarias: Lc 1:68 — ni Simeon: Lc 2:29 — Ef 1:3-14; 3:14-20 — Bug: pila ka mga dinalan — Basaha man ang 2 Sam 23; Neh 9:6; Is 26:7; 59; 63:7; Jer 20:7; Jdt 16:13; Kaa

9:1; Sir 23:1; 51.

Mga Salmo komentaryo• 1 Ang nahauna nga salmo nagahambal nahanungod sa kalipay, subong nga ang nahauna

nga panaysayon ni Jesus nagsugod sa “Bulahan!” Aton makita sing masunson ang tema nahanungod sa duha ka mga dalanon sa Biblia (Deut

30:15; Jer 21:8; Hul 4:18; Mt 7:13). Nagapahayag ini sang aton katungdanan nga makita sing maathag sa adlaw sang paghukom. Bisan ano ang mga dagway kon kaisa, ang matuod nga kalipay gintuyo para sa mga tawo nga matutom sa kabubot-on sang Dios.

Si Jesus amo ang labing lunhaw kag labing mabungahon nga kahoy. Ang tanan nga maayo, dungganon, matahum kag balaan sa tagipusoon sang tawo nagapanalingsing sa kahoy nga krus.

Ang mga bersikulo 6-9 kaangay sang tagna sang Dios nga nagapaandam sa tanan nga ka-pungsoran nga sia mismo nagkorona sang iya Anak didto sa Sion, ang balaan nga bakulod sang Jerusalem. Nagasugo sia sa tagsa ka hari sa pagyaub. Ini nga hari amo ang Mesiyas, ang “Hinaplasan sang Dios” (ginatawag naton sia nga Kristo). Ang iya kawsa amo ang iya sang di-maisip nga mga imol nga nagapaabot sang iya katarungan sa bug-os nga kalibutan.

Ang mga hari sining kalibutan kag ang mga manugdumala indi lamang sila nga naga-panghingabot, kundi ang tanan nga nagagahum sa mga hunahona sang mga tawo, nga na-gatuga sang katilingbanon nga panghunahona sang kadam-an, kag sila man ang mga sindi-kato, ang kagamhanan sang kadudolman. Ang Dios nagaatubang sa ila kag upod sa iya ang madinalag-on nga Hinaplasan nga ginatawag Anak.

Ang aton kultora karon nagahatag sang labi nga pagtamod sa mga tawo nga mahinandumon sa pagpatuyang sang kabuhi suno sa kadakuon sang ila manggad kag maayong lawas.

Ang mga tawo, kay sila “mga kulon sang duta upod sa iban pa nga mga kulon sang duta,” nagahimakas sa pagpamatuod sang ila pagka-tawo. Nagahandum sila sang pagkabuhi sa bug-os nga pagpaiyaiya. Sa baylo sini, ini nga salmo nagahatag sang pagtamod sa dungog sang tawo nga nagapamati sa panawag sang Dios kag nagahamtong sa idalum sang iya pagtatap.

Ang dinalan sang mga bersikulo 5-7 sarang mapakawalay pulos sang makitid nga pagha-ngup, kay ang mga pulong nga “ang tawo” kag ang “anak sang tawo” nagatumod sing dungan sa tagsa ka tawo kag bug-os nga katawohan.

Sa paghambal nahanungod sa mga tawo, ang Biblia nagakabig sa ila sing dungan bilang mga tawo sa ila pagka-tawo, kag bilang isa ka kabug-osan: Adan, Tawo, ukon Bug-os nga Kata-wohan. Ang pangulo sining pinasahi nga kabug-osan ukon lawas amo si Kristo, sia nga mangin sadsaran sang tanan nga mga tinuga. Basaha kon paano ginpatuhoy sang mga apostoles kay Jesus ang mga pulong sini nga salmo: Mt 21:16; 1 Cor 15:27; Ef 1:22; Heb 2:6-8.

Wala sing tawo nga makatukod sang iya kaugalingon kon wala pa sia makapangita sang iya

mision sa kalibutan. Wala sia sing pulos kon wala ang iya kautoran nga nagahimakas ukon nagakabuhi sa nagaginutok nga mga duog sa bug-os nga kalibutan.

Ang mga Salmo 9 kag 10 sang Hebreo nga dinalan amo lamang ang duha ka katunga nga mga bahin sang Griego ukon Latin nga dinalan sang Biblia. Bangod sini may di-pagsinanto sa pag-isip sang mga salmo nga nagasugod diri. Ang Salmo 9 nagahambal batok sa mga kaaway sang Israel. Ang Salmo 10 nagahambal batok sa mga malauton nga mga katapo sang kati-lingban. Ang mga nagahimulos sang balo nga mga babaye kag mga ilo, mga dumoluong kag mga nagapanglakaton, sa pagkamatuod, amo ang mga kaaway sang Dios.

Ang mga manggaranon kag mga gamhanan sarang makahunahona nga ang Dios malayo gid, wala nagasapak sa aton, kag ayhan, wala sing Dios. Apang ang Dios nagapamati sa panawag sang mga pinigos. Tama kahapos ang pagmangin manggaranon sa espiritu lamang sa kalibutan sang kahakog: ang tagsa ka Kristiano kinahanglan magpamangkot sa iya kaugalingon kon tubtob diin wala sia sing salabton sa di-matarong nga kahimtangan kag pagpamigos nga aton nasaksihan.

Sang marugsak ang mga sadsaran, ano ang mahimo sang matarong nga tawo? Ini ang gina-panugyan sang manunolay, “Dili ka magpamatok sa sulog sang kalainan, kay ang tanan nagahimo sini; sunda ang ila ginahimo kag maghipos ka na lang. Palagyo sa kabukiran, bunayag nga tawo; wala ikaw sing may nakita, kalimti ang di-matarong nga kahimtangan kag dili ka magpasilabot, ukon indi gani, tumana na lang ang imo mga tulomanon sa pagtuloohan!”

Magpangamuyo kita para sa mga tawo nga nagahimud-os ba–tok sa katilingbanon nga pagpamigos, para sa mga tawo nga nagabugtaw sa tagsa ka adlaw sa katalagman sang pagpamatay.

Ang matutom kag mapinadayunon nga pangamuyo sang tumoluo pat-od nga pamatian.

Ini nga salmo kaangay sang pulong ni Propeta Hoseas: “Ginapasulabi ko ang kaluoy sangsa paghalad.” Sa pamangkot, sin-o bala ang magapuyo sa imo tolda?, nagasabat sia paagi sa paghatag sang lista sang napulo ka mga kinaiya sang katarungan: ang pag-alagad sa Dios kag ang katarungan amo ang duha ka mga dagway sang isa lamang ka batasan.

Ang mga Israelinhon nagkabuhi sa luyo sang pagano nga mga pungsod, apang bisan sa sini nga katawohan, madamo ang nag-ambit sang mga pagpati sang mga pagano samtang nagapahayag sang ila pagtuo sa isa lamang ka Dios. Kon magpakigbahin sila sa mga paghalad sa mga diosdios sang tagsa ka duog, ginasimpon nila ang pagsimba sa mga diosdios dira sa pagtuman sang matuod nga pagtuloohan.

Sa walay duhadoha, ang manunolat sini nga salmo isa ka Levita, isa ka pari. Sang nagligad nga panahon, sang mabahinbahin sang Dios ang Ginsaad nga Duta sa mga tribo, nagsiling sia sa mga Levita: “Ako mangin bahin sang inyo palanublion.” Karon ginatuytoyan niya ini nga Levita batok sa balingag nga mga sugtanay sang isa ka katawohan nga labi nga maluibon sangsa matutom.

Ang manunolat sang salmo naghalad sang bug-os niya nga kaugalingon sa bagay nga wala sia maghunahona nga bisan ang kamatayon makapauntat sang iya paghiangtanay sa Dios (b. 10-11).

Kay indi mo ako pagpabay-an sa kalibutan sang mga minatay. Ang manunolat sang salmo nakapat-od nga ang Dios makaluwas sa iya sa sining madulom kag masubo nga duog nga, suno sa pagpati sadto nga panahon, amo ang puloy-an sang mga minatay. Ang Dios magapalingkod sa iya sa iya tuo sa walay katubtoban.

Halin sa ginsugoran, ang mga Kristiano naggamit sini nga mga pulong sa pagtumod sing labi kay Jesus nga nabanhaw (Bin 2:25 kag 13:35).

Ang pag-unong sa Dios wala nagakahulogan nga magpakig-away kita sa mga tawo nga may iban nga pagtuloohan. Sa baylo, ini nga pag-unong nagapangabay sa aton sa pag-usisa sing maid-id sa aton pag-angot sa tanan nga magagmay nga mga diosdios nga nagagamo sang aton kabuhi. Dili kita maghalad sang aton Kristiano nga dungog sa halaran sang kuarta.

• 18 Aton makita sa 2 Samuel 22 ang isa ka binalaybay nga may diutay nga kinatuhay sa sini nga salmo nga ginapatihan nga ginhimo ni David.

Ang manunolat nagapasalamat sa Dios nga naghatag sang kadalag-an sa iya, kag nagakilala sing mapinasalamaton sang iya pagbuhat kag pagpatunga. Ini nga pagpatunga ginapahayag sa mabinalaybayon nga paagi subong sang mahimayaon nga pagpakita sang Dios sa kahitaa-san sang langit (basaha ang Hab 3).

18:3. Akon kusog sang kaluwasan: sa iban nga pagbadbad: ang akon madinalag-on nga sungay.

18:10. Ginbuksan niya ang langit kag nagpanaog. Ini ang iya ginhimo sang magkari ang iya Anak sa aton sa pagluwas sang bug-os nga katawohan sa ila mga kaaway.

18:11. Sa mga tradision sang mga pungsod sang Nalitung-an nga Sidlangan, ang mga keru-bin amo ang dalagku nga mga sapat nga may mga pakpak nga ginsugo sa pag-upod sang mga dios. Sa mga Israelinhon, sila ang nagaguyod sang karwahe sang Dios ukon nagadala sang iya trono.

18:29. Si Jesus nagsiling: “Ako ang kapawa sang kalibutan,” kag nagasiling kita upod sa ma-nunolat sang salmo: Kay ikaw, O Ginuo, ang nagahatag sang kapawa sa akon suga.

Ini nga salmo isa ka pangagda sa pag-amba natungod sa himaya sang Dios. Ginapahayag ini sang mga katingalahan sang kalangitan, labi na sang adlaw (b. 1-7), kag sang Kasugoan (b. 8-15). Sa walay duhadoha, sang una nga panahon, ining duha ka bahin duha ka nagkalainlain nga mga salmo.

Ang kahusayan sa kalangitan kaangay sang simponiya. Nakahibalo bala kita kon paano ang pagpamati sa sini? Nagaupod bala kita sa iban nga mga tinuga sa pagdayaw sa Dios nga aton Manunoga? Mabatian man bala naton ang tuno sang mensahe sang ebanghelyo (Rom 10:18)? Ang Kasugoan sang Ginuo malahalon pa sa bulawan, kag matam-is pa sa dugos, nagahambal ini sa aton nahanungod sa Dios kag nagaagda sa aton sa pagtugyan sang bug-os naton nga kaugalingon sa iya.

19:15. Ang pulong nga manunobos nagakahulogan “manugtimalos.” Ini nagakahulogan man “manlulowas.”

Sa libro “Ang Pagkaangay kay Kristo,” may bahin nga nagapahibalo sang iban pa nga mga katingalahan sang Dios:

Malipayon ang tawo nga nagapamati sa Ginuo nga nagahambal sa aton kaalibutoran, kag nagabaton gikan sa iya mga bibig sang pulong sang kabuhi kag kalipay!

Malipayon ang mga mata nga nagapiyong sa bisan ano nga kitaon nga katingalahan agod magtamod sing labi sa talan-awon sa tagipusoon!

Magpamalandong ka sa sini nga paagi, akon kalag, takpi ang ganhaan sang imo panan-awan, palamatin-an kag pamatyagon agod mabatian mo ang ginasiling sa imo sang Ginuo nga imo Dios.

Ang mga tawo nagapangamuyo sa Dios para sa iya hari sa mga tion sang kabudlayan. Ini nga salmo nagaagda sa aton nga dili magtamod sing tama sa aton ikasarang, kundi sing labi sa gahum sang Dios. Sa walay duhadoha, ang ginasiling sang salmo matuod para sa aton mga politiko.

Kabay nga ang Ginuo magpangapin sang mga tawo nga nagahimakas sa pagpatigayon sang ginharian sang kamatuoran, subong sang iya pagpangapin kay Kristo nga aton Hari.

• 21 Ang Salmo 20 nagpangayo sang bulig para sa hari; ini nga salmo nagapasalamat tungod sa kadalag-an nga naagum. Nakahibalo kita kon paano magpangayo, apang nakahibalo bala kita kon paano magpasalamat?

Sa aton pagbasa sang Biblia, aton matalupangdan nga sapagkadamo sang mga bugay sang Dios, ang mga hari sang Israel kuntani may labing madamo man nga kadalag-an sangsa ila naagum. Ang Pulong sang Dios matuod: ang mga abyan sang Dios nakatukib sing hinali nga kon magpadayon sila sa katutom, ang Dios nagahimo sang mga katingalahan para sa ila.

• 22 Ini nga pangamuyo isa ka pag-agi halin sa kagab-ihon padulong sa kaagahon. Ang na-hauna nga bahin amo ang kadulom, ang ikaduha nga bahin katulad sang pagbutlak sang adlaw nga nagahatag sang bag-o nga kabuhi kag kalipay sa tagipusoon sang mga tawo. Ini ang malawig nga panalambiton sang mga tawo nga ginahingabot nga, sa bibi sang kada-dalman, ginahatagan sang kalig-unan kag kapat-uran.

Halin sa ginsugoran, ang tradision sang mga Kristiano naggamit sini nga salmo sa pagtumod kay Jesus mismo. Sa pagkamatuod, aton makita diri ang pag-antus ni Jesus: ang mga toro, mga leon, kag mga ido nagalarawan sang mga kaaway ni Jesus; ang ulod nagalarawan sang kahuloy-an sang mga pagsakit kag pagkalansang sa krus; kag ang iya mga bayo ginbahin-bahin subong sang iya ginsiling.

Si Jesus mismo nagkabig sini nga salmo nga iya kaugalingon sang magpanawag sia gikan sa krus: “Dios ko, Dios ko, ngaa ginpatumbayaan mo ako?” Si Jesus mismo nagbatyag nga walay pulos ang iya pagdangup sa Dios… Apang sa tunga sining daku nga kadudolman, ang kapawa sa kalag ni Jesus wala madulman. Nakahibalo sia nga walay sapayan sining paghipos sang

Dios, ang Dios nga Amay nagaupod sa iya sa gihapon kag ang bug-os nga ikaduha nga bahin sang salmo amo ang ambahanon sang pagsalig nga nagatapos sa pagsinggit sang kadalag-an.

Ang Nalansang sang Biernes Santo ginbalhin sa Mahimayaon nga Ginuo kag ang iya paghari magalapnag sa kabug-osan. Si Jesus nagsiling: “Kon mabayaw ako sa duta, buyokon ko ang tanan pakari sa akon.”

Ang kabuhi sang Kristiano isa ka pag-agi halin sa kamatayon padulong sa kabuhi. Ang dala -yawon amo nga paagi kay Jesus aton mapaluntad sa gihapon ang maayo gikan sa malain, ang kalipay gikan sa pag-antus kag bisan gikan sa kamatayon.

22:26. Tumanon ko ang akon mga panaad: nahanungod ini sa mga paghalad kag sa pagpa-salamat.

22:27. Isa ini ka larawan nga nagatumod sa sinalosalo nga gin-aman sang Dios para sa iya mga pinili: Is 25:6; Lc 22:30.

Ang imo sungkod kag baston: ang isa ginagamit sa paghimo sang alagyan sa katamnan, kag ang isa ginagamit sa pagpangapin sa panong.

Ang duta kag ang kabug-osan sini iya sang Ginuo. May prusision nga nagapadulong sa Tem-plo: ang mga Israelinhon nagadala sang Kaban sang Kasugtanan pakadto sa duog sa diin ang Dios mismo, ang Manunoga sang kalibutan, magapuyo sa tunga nila.

Bayawa, O mga puerta, ang inyo mga ulo, agod makasulod ang Hari sang himaya! Aton pamalandungan ining di-matungkad nga kamatuoran. Ang Makagagahum nagakari sa pagkabuhi upod sa aton kag pagpuyo sa kubos nga puloy-an nga aton ginaaman para sa iya. Sia nangin tawo sa taguangkan ni Maria.

Sin-o ang Hari sang himaya? Si Kristo nangin Hari sang himaya sang adlaw sang iya Pagkabanhaw. Sang iya Pagkayab, nagtaklad sia sa Balaan nga Bukid kag nag-una sa pagsulod sa walay katapusan nga puloy-an sang Dios. Ang tanan nga nagaambit sang iya matarong nga kabuhi kag nagapangita sa Dios, nga may tampad nga tagipusoon, magasunod kay Jesus sa himaya kag magaambit sang iya walay katapusan nga kalipay.

24:2. Pagtumod sa palanan-awon sang mga Israelinhon nahanungod sa kalibutan: ang duta kaangay sang plaka nga nahamtang sa mga haligi.

24:10. Ginuo sang mga soldado, buot silingon, ang mga soldado nga langitnon nga mga espiritu, apang ini nagatumod man sa mga soldado sang Israel.

• 25 Dumdoma ang imo kaluoy, O Ginuo, ang imo mapinadayunon nga gugma sugod sang una pa. Kalimti ang akon mga sala sang ako lamharon pa. Ang paghigugma sang Dios sa aton napahayag, sa walay katapusan, sang dugo ni Jesus. Ang Dios indi gid magpatumbaya sang iya katawohan. Ang tagsa ka Misa nagasaulog sining kasugtanan sang Dios kag sang katawohan dira sa dugo ni Jesus.

• 26 Ginahugasan ko ang akon mga kamot, isa ini ka buhat sa seremonia; isa ini ka paagi sang pagpahayag nga ang isa ka tawo wala sing mga sala.

Sa tunga sang mga paghimakas sa sini nga kinabuhi, ang tumoluo wala madula-i sang pag-laum, kay nagakapyot sia sa paglaum nga ginatigana sang Ginuo para sa iya sa katapusan sang pagpakigsumpong.

Isa ka pagsalig nga walay katubtoban: Bisan patumbayaan ako sang akon amay kag iloy, ang Ginuo magabaton sa akon sa gihapon.

Ang manunolat sang salmo makasiling: Isa ka bagay ang akon ginapangita: nga magpuyo sa balay sang Ginuo. Ang tanan nga mga paghimud-os, mga pagtilaw kag mga pagsulay indi makahimo sa aton sa pagkalipat sa puloy-an sang Ginuo sa katapusan sang dalanon.

Ang magamadinalag-on pagahimuon ko nga haligi sa templo sang akon Dios kag indi na sia pagpahalinon didto. Isulat ko sa iya ang ngalan sang akon Dios, lakip ang ngalan sang siudad ang akon Dios – ang bag-o nga Jerusalem nga ginpapanaog sang Dios halin sa langit – kag isulat ko man sa iya ang akon bag-o nga ngalan (Bug 3:12).

Kinahanglan lamang ang daku nga bagyo agod kita makahibalo nga indi tama ang aton matunog nga mga galamiton sa paglanton kag mga liturhiya. Ang salmo nagasugod sa pagpanawag sa mga anak sang Dios, buot silingon, sa langitnon nga mga tinuga nga mga katapo sang konsilio sang Dios. Ang katawohan sang Daan nga Kasugtanan wala pa magbiya sang pagpati sa mga pagsinapol sang mga dios sang ila pagano nga kaingod nga mga pungsod, apang bangod kay si Yahweh nagahari nga labaw sa ila tanan, ini sila indi maglabaw

sa mga angel kag kagamhanan sang kalibutan.

• 30 Ang bersikulo 10 nagasambit sang bagay nga nangin iskandalo sang mga tumoluo. Mahimo bala nga ang mga minatay nagakadto sa walay katubtoban sa sining duog sang mga minatay (ila ini ginatawag Sheol) kag ang Dios nga labing matutom sarang makalipat sa ila?

• 31 Si Lucas nagsulat nga si Jesus naghambal sining mga pulong sang malansang sia sa krus. Kon magpadayon kita sa pagbasa aton masapwan ang iban pa nga mga pulong, “Ikaw ang akon Dios,” nga yara man sa Salmo 22, kag may kaangtanan sa Kasakit ni Jesus. Ini ang mangin-aton katapusan nga paglaum sa tinion sang kamatayon.

Maayo ang pagpaathag kon ano ang di-matuod nga sala apang nagbunga sang balatyagon nga daw nakasala kita. Sa pihak nga bahin, wala sing pulos ang paghimutig sang kasaypanan apang sa gihapon isa ini ka sala. Sa Kristiano nga lengguahe, ang sala nagatumod sa kamatuoran nga nakasala kita indi batok sa kasugoan kundi batok sa iya nga aton gina-higugma.

Ang ikaayo sang bug-os naton nga pagka-tawo, sa matuodtuod nga kahulogan, nagasandig sa sahi sang aton paghiangtanay sa Dios: kon ano ang nalaglag sang sala mapabalik lamang sa nahauna nga kahimtangan sini paagi sa pagsalig sa Dios nga nagapatawad sa mapainobuson kag mahinolsulon nga tawo. Kon kita magpangabay sa Dios sa pag-ayo sang nagamasakit nga tawo, wala naton ginapahamulag ang ikaayo sang lawas kag ang ikaayo sang kalag. Ini ang ginapahayag sang masunod nga pangamuyo para sa paghaplas sang lana sa masakiton:

O Jesus nga amon Manlulowas, nagapakitluoy kami sa imo nga, paagi sa gahum sang Espiritu Santo, paayuha ini nga tawo nga nagaantus sa iya balatian, ayuha ang iya mga pilas, patawara ang iya mga sala, kuhaa ang tanan nga nagapaantus sang iya lawas kag kalag; hatagi sia liwat sang espirituhanon kag lawasnon nga kaayo agod nga, sa iya pag-ayo paagi sa imo kaayo, makabalik sia sa iya bulohaton.

Ini nga salmo nagapakita sang kinatuhay sang mga buko sang kapungsoran, kon ano ang ila ginhunahonaan, kag sang mga buko sang Dios, kon ano ang iya ginahunahona (b. 10-11).

Ang lengguahe sini nga salmo daw tama ka simple sa panan-aw sang kadam-an: ang kalibutan bala matuod nga masinolundon sa mga luyag sang Dios? Ini tanan palaligban nahanungod sa pagtuo. Ang pagtuo wala nagahatag sa aton sang ikasarang sa pagtan-aw, paagi sa matahum nga antipara, sang butang nga indi matahum; apang ang panan-aw sa talon indi mag-alangay para sa tawo nga nagaagi sa katamnan kag para sa tawo nga nagatan-aw sa sini gikan sa eroplano.

Ang salmo nagahambal nahanungod sa dumoluong nga kapungsoran nga nagahatag sang katalagman sa katawohan sang Dios. Isa ka daku nga pribilihiyo ang pagtapo sa iya katawohan!

• 36 Ang nahauna nga bahin (b. 1-5) nagapakita sa aton sang kalautan bilang nagpakatawo nga gahum. Ang ikaduha nga bahin (b. 6-13) nagasugid sa aton nga ang gahum sang Dios labi nga gamhanan.

• 37 Ini nga salmo ginapatuhoy indi lamang sa mga tumoluo, kundi sa katawohan sang Dios nga nagakabalaka nahanungod sa ila kadutaan.

Dili ka madulaan sang paglaum kon ang iban nga mga tawo maghatag sa imo sang mga ka-budlayan; ukon magpadamo sila sang magagmay nga mga katublagan nga gintuyo sa pagpa-halin sa imo. Magpakalinong ka kag magmaisog. Ang mga anak sang katawohan nga naga-kabuhi sa paghiliusa kag nagapati sa mga saad sang Dios mangin mga agalon sa pila ka adlaw.

Ang tion nagabuhat para sa Dios; ang kahoy nga wala pagtanuma sang Dios nga Amay pagagabuton. Ang maragtas nagapakigbatok sa mga tawo nga nagapilit sa pagpatuman sang ila kamatuoran.

• 38 Ang ikatlo sang ginatawag nga pito ka mga Salmo sang Paghinulsol: Salmo 6, 32, 38, 51, 102, 130, 143. Kon labi nga daku ang sala, kinahanglan nga labi nga daku man ang aton pagsalig sa Dios.

Ginatuad ko ang akon mga kasaypanan; nagahinulsol ako sang akon mga sala (b. 19). Ang Daan nga Kasugtanan wala nagahatag sang maathag nga kinatuhay sang sala sa malain nga

nadangatan; kon ang isa ka tawo nagamasakit kag may mga pagtilaw, ginapatihan nga ini bangod kay sia may utang sa Dios. Siempre, sa panghunahona indi ini matuod: mag-andam sa salabton sa sala kon makadangat kita sang malain! Sa pagkamatuod, ang masakiton isa ka makasasala sa gihapon; ang iya kaluyahan magabulig sa iya sa pagkahibalo sang kamatuoran.

• 40 Duha ka pangamuyo ang gintingob sa sini nga salmo. Ang nahauna amo ang mga bersi-kulo 2-12 (ukon 13).

Nagahulat ako sa Ginuo sing mapailubon. Sino bala ang nagahambal sa sini nga salmo? Kon ipaanggid ini sa Mga Binalaybay sang Alagad (Isaias 49–53) ukon sa mga Salmo 22 kag 68, aton matalupangdan nga indi ini salmo sang isa lang ka tawo. Ang salmo nagapahayag sang pagpasalamat sang magamay nga grupo sang mga tumoluo nga mga katapo sang katawohan sang Dios, ang mga alagad sang Dios para sa kaluwasan sang kalibutan. Matuod man, sa Biblia may isa ka tawo, isa ka manlulowas ukon ang Manlulowas, nga nagatiglawas sa gihapon sang katawohan ukon sang matutom nga grupo. Gani ini nga salmo, sa pinasahi nga paagi, nagatumod kay Kristo, bisan nga nagapahayag ini sang pangamuyo sang katawohan sang Dios sa ila mga pagtilaw.

Ginbatak niya ako sa madalum nga bubon. Madamo ang makakita, magdayaw kag magsalig sa Ginuo. Ang Simbahan yara sa mga kamot sang Dios kag indi niya ini pag-ipaiway sa mga pagtilaw sang kabuhi. Ini bala, kon wala ina, magmangin galamiton sang kaluwasan? Ang Dios nagapangabay sa aton tanan sa pagbaton, sa nanuhaytuhay nga mga paagi, sa sining pana-wag sa pagsakripisio, apang natuman lang ini sing himpit sa kahimtangan ni Kristo: Dayon ako nagsiling, Yari na ako nagapakari!

Sugod sa bersikulo 14, aton mabasahan ang dinalan sang Salmo 70: ayhan ang bersikulo 13 bahin sini.

Isa ka Levita nga pari, nga gintapok sa Babilonia, nagadumdom kon daw ano ang iya kalipay, sang nagligad nga panahon, sa pagkadto sa Jerusalem sa pagtambong sa mga piesta. Kita man gintapok diri sa duta, kay indi naton makita ang nawong sang Dios. Maayo nga indi kita malipay gilayon sa pila ka matahum nga mga seremonia.

Ang manunolat sini nga salmo nagadumdom sing mahidlawon sang Templo sa Jerusalem kag sang matahum nga mga seremonia sang nagligad nga mga panahon. Karon nagapuyo sia sa duta sang mga dumoluong, sa diin ang iya mga pulong, ang iya kultora, ang iya pagtuo wala sing kahulogan sa bisan kay sin-o. “Diin bala ang inyo Dios?” ang siling nila, kag ginapamangkot niya ang iya kaugalingon: “Sin-o bala ako?”

Ang mabinatyagon nga panawag sa Dios kag mga pagtuaw sang paglaum amo ang mga kinaiya sini nga salmo, subong sang bahin sang ambahanon nga ginasulit sing makatlo.

Sin-o bala sa aton ang indi makakabig sini nga salmo bilang iya kaugalingon? Ang tawohanon nga kauswagan, bisan daw ano ini kadaku kag kadalayawon, nagadala sang bag-o nga mga palaligban kag nagapukaw sa aton sang bag-o nga mga handum. Kon kaisa, nakapanumdom kita nga gintuga kita para sa labi nga daku nga katuyoan: wala sing subong sini nga nagapalipay sing bug-os sa aton, kag ang kamatayon sa gihapon yara sa katapusan. Paano bala naton mapabalik ang mga tinion nga nakabatyag kita sang matuod nga kalipay?

• 44 Bisan diin, bisan sa pungsod sang mga Kristiano, ang matuod nga mga Kristiano tama ka diutay gihapon sa tunga sang kadam-an nga may iban nga mga pagtuloohan, ukon malayo ka tama sa pagtuo kay Kristo. Gani aton ginadumdom sing mahidlawon ang iban nga mga panahon nga ang tagsatagsa may isa lamang nga pagtuo kag nagpakigbuylog sa mga seremonia sang pagtuloohan.

Ang mga Judio may amo man nga kahimtangan sang ginsulat ini nga salmo. Ayhan ini ang panahon sang mga Macabeo, sang ang diutay nga grupo sang mga tumoluo nagtinguha sa pagbayaw sang Israel sa atubang sang pagpanghingabot sang mga taga-Siria kag sang pagyaub sang kalabanan nga mga tawo.

Sa mabinalaybayon nga pagpaanggid, ang manunolat sang salmo nagapakita sang kina-tuhay sang kapaslawan sang matutom nga mga soldado kag sang madinalag-on nga pagsakop sang Palestina sang nag-alabot nga mga Israelinhon nga naghalin sa Ehipto sa pagpangulo nanday Moises kag Josue, sang anum ka siglo na ang nagligad (b. 2-9).

Mga bersikulo 10-17: Ining ginpakahuy-an nga katawohan nagapabutyag sang kalisdanan sa pagkadula sang Dios mismo: wala na sia nagahimo sang mga katingalahan subong sang iya ginhimo sadto nga panahon sa pagpamatuod nga sia lamang ang Dios.

Apang ining mapaninghakulon nga reklamo (b. 24-25) may paglaum: ang manunolat sang salmo nagapati nga ang Dios labing gamhanan kag ang iya paghigugma matutom (b. 27). Amo man sini sa aton. Kita may maayo nga kabangdanan nga madulaan sang paglaum: daw ano

kadamo sang mga panaksi nga nagapamatok! daw ano kadamo sang mga pagtinguha sa pag-patin-ad sang pagtuo nga daw napaslawan; daw ano kadamo sang mga kahigayunan nga ang Dios daw nagatugot nga ang iya Simbahan magdukot sa lunang sang dumaan kag patay nga mga kapasaran! Daw ano nga ang mision sa kadam-an nalimtan! Ang Dios bala indi na mag-balik? Bisan ano ang mangin salabton sang mga Kristiano sa matuod nga kahimtangan, ang Dios nakahibalo gihapon kon paano magkuha sang labi nga maayo gikan sini.

Ini nga salmo mahimo nga nasulat sang paghiwat sang kasal sang isa ka hari sang Israel sa isa ka dumoluong nga prinsesa. Apang ayhan isa ini ka mabinalaybayon nga panawag sa pinili nga katawohan sa paghalad sing bug-os sa kasugtanan sa ila Dios bilang ila bana. Ang Dios nagpabatyag sang iya presensia paagi sa iya Mesiyas nga Hari, nga iya ginhaplasan (b. 9). Ang Israel nagpakasal sa Dios kag nagsunod sa iya ang tanan nga mga pungsod nga nagabaton sang bugna sang Dios kag kaluwasan. Ang mga bersikulo 13-16 nagagamit sang amo man nga mga pulong nga aton mabasahan sa Isaias 60-62.

Ini tanan magamit man sa pagtumod sa Simbahan kag sa tagsa sa aton. Ang pagbunyag amo ang bug-os nga pagdulot kay Kristo. Sa aton bahin, ang dulot magpabilin sa mga pulong kag mga buhat, apang kita iya na ni Kristo kag ang bug-os nga pangabuhi indi tama kalawig agod ina magmatuod.

Pamati, O anak nga babaye, kalimti ang imo pungsod. Sa tion nga magpakasal ang isa ka tawo, kinahanglan bayaan niya ang madamo nga mga butang. Subong man sini diri: sa pila ka adlaw ang Dios mangin tanan para sa tanan, apang sa pagdangat sina, ang isa ka tawo kina-hanglan magbiya sang iya pungsod kag pamilya, magbalhin sang iya paagi sa paghunahona kag sang iya mga pamatasan agod magbaton sang iya sang Dios.

Kalimti ang imo mga katigulangan kag dumdoma ang imo mga anak. Aton makita diri ang mga saad ni Jesus sa mga tawo nga nagabiya sang tanan sa pag-alagad sa iya.

Ini nga salmo isa sang mga salmo nga nagadumdom sang mamilagruhon nga pagluwas sa Jerusalem sadtong panahon ni Isaias (Is 36–37).

Indi kami magkahadlok… bisan maglinog ang kabukiran sa pagtay-og sini. Ang Hinebreo nga binalaybay pirme nagapakita sang kaangtanan sang kalibutan kag sang mga hitabo sa politika. Ang maragtas sang Israel nangin natublag nga maragtas: napat-inan ini sang pungsodnon nga mga katublagan kag mga pagsalakay sang mga kaaway. Apang indi ini magamo nga maragtas. Ini nga maragtas natuytoyan sang di-makita nga kamot, gamhanan kag malulo – ang kamot sang Dios.

Ang mga ilog sang suba nagadala sang kalipay sa siudad sang Dios. Ang punong sang Shiloah, sa diin ang tubig nagasulod paagi sa ililigan sa idalum sang mga pamakod nagapa-mat-od sang kabuhi sang siudad sa tion sang pagkibon: isa ka larawan sang tinago nga pagpangapin sang Dios. Si Ezequiel magadumdom sang tuboran nga nagailig gikan sa Templo, isa ka larawan sang kabuhi kag pagkamabungahon.

Ginpauntat niya ang mga inaway. Ang espirituhanon nga Israel (ang Simbahan) magapadayon sa pagbalita sang mga katingalahan sang Dios sa tion nga magkalapukan ang mga soldado kag kagamhanan sang emperio.

Nagakatunaw ang duta sa iya nagadaguob nga tingog. Matuod gihapon ini kon ang Dios magbatyag sang kasulhayan diri sa aton: kon kita may madamo nga mga kabangdanan sa pagkahadlok, sa hinali ang talan-awon nagabalhin kag ang tanan nangin kapat-uran kag paghidaet.

• 48 Ini nga salmo, subong sang Salmo 46, nagasambit sang mamilagruhon nga pagluwas sang Jerusalem.

Ang balaan nga bukid, ang mabasahan sa dinalan: ang Bukid Sion sa malayo nga naaminhan nga bahin – ang dumaan nga mga tradision nagkabig sang kabukiran sang naaminhan nga bahin bilang puloy-an sang mga dios.

Libuta ninyo ang Sion: ayhan nagatumod ini sa labing dumaan nga binatasan sa pagtuloohan sa paglibot sa santuario kag pagtandog sa pader.

• 50 Sa sulod sang malawig nga panahon, nangin butang nga ginapamalandungan kag ginabaisan sang katawohan sang Dios ang pagkahibalo kon ano ang labing malahalon sa panan-awan sang Dios: ang pagdulot sang mga halad ukon ang pagtuman sang Kasugoan? Ang salmo nagapatuman sang pagtahod sa Dios paagi sa pagdulot sang mga halad, apang maathag nga nagahatag sang pagtamod sa pagkabuhi sing matarong.

Suno sa iban nga mga tawo, lakip ang mga Kristiano, ang pulong nga “sala” wala na sa husto nga panahon. Ang sala ginakabig nga kaluyahon na lang sang aton kinaugali ukon bunga sang malain nga katilingbanon nga mga kapasaran. Gani ang manuglubad sang sala amo ang mga doktor, mga manugbulong sang mga tawo nga may di-maayo nga hunahona, kag mga sampaton sa tawohanon nga paghiangtanay. Apang yara ang krus ni Jesus: ini ang timaan sang pagluntad sang sala kag ang bug-os nga kalaglagan sini.

May kapuslanan nga ang Dios nagpanudlo sang katawohan sang Daan nga Kasugtanan sa sulod sang mga siglo, paagi sa paghatag sa ila sang ihibalo nahanungod sa sala. Ini nga salmo nagtipig sang dumaan nga mga pulong: sala, salabton sa sala, kasaypanan, malain nga mga buhat apang amat-amat nga nagbiya sa bisan ano nga nagikan sa kahadlok, ukon sa bisan ano nga kapaslawan sa pagtuman sa kasugoan, agod maghatag sang pagtamod sa labing malaha-lon: ang kalautan nga nahimo ko sa imo panulok nga amo ang pagluib sa Dios nga nagahigugma sa aton.

Luyag mo ang kamatuoran sa tagipusoon. Ang pagkilala sa sala amo ang pagdangat sa kamatuoran. Ang nalisdan nga espiritu amo ang mangin pamatuod sang aton paghigugma. Ang panawag sa Dios sa paghatag sa aton sang putli nga tagipusoon amo ang mangin pahayag sang aton pagtuo.

Maluoy ka sa akon, O Dios, sa imo padayon nga kaluoy. Ang Dios wala ginahigugma, ukon wala sia ginahigugma sing maayo. Ang pagbaton sang kapatawaran amo ang ganhaan nga nagapadulong sa pagkilala sa Dios, subong sang ginasiling sa Roma 5–6. Kag ang bunga sini amo nga ang Espiritu sang Dios igahatag sa aton sa paghimo sa aton nga matarong kag malipayon.

Luwasa ako sa sala nga pagpatay. Ang kalautan ukon ang mga krimen nga aton nahimo nagahimo sa aton nga mahinadlukon sa pag-atubang sa kamatayon: ginadala naton ini sa aton tagipusoon. Nagagikan sa sini ang handum sa pagpakig-uli, sa pagsugod liwat, sa pagluwas sang isigkatawo: Itudlo ko ang imo banas sa mga nagahimo sing malain. Apang ini magasandig sing labi sa Dios sangsa aton.

Ini nga salmo nagatumod sa pagpanginbabaye ni David (2 Sam 11): sa pagkamatuod, nasulat ini sing labi nga ulihi sang makatalupangod ang katawohan sang Dios, sa kabug-osan, sang inagihan sang ila sala. Sa katapusan nagapamatuod ini liwat nga ang Dios sang kama-tuoran wala nagahatag sang pagtamod sa aton mga buhat sa pagtuloohan kon ang aton ta-gipusoon wala matublag sing labi. Sadto nga panahon, ini nga pamatuod mabudlay batunon kag amo gani may tawo nga luyag magtadlong sini paagi sa pagdugang sang mga bersikulo 20-21 sa bagay nga indi mapakibot ang maayo nga mga tawo nga nagkari sa pagpangamuyo sa Templo.

Ang bug-os nga salmo nagahatag sang kahimtangan sang katawhayan (10-14), kay ang Dios wala magbuot nga mapatay ang makasasala, kundi sa baylo, nagbuot nga sia mabuhi. Ang makasasala, nga napatawad kag nakapat-od sang padayon nga pagpatawad sang Dios, amo ang mangin saksi sang Diosnon nga kaluoy sa isa ka nalisdan nga kalibutan nga nagapaabot sang malain nga madangatan.

Sa tion nga aton ginabaton ang sakramento sang pagpatawad sa Simbahan, nagapakigkita kita kay Jesus mismo, ang aton Manlulowas nga nagapatigayon, kag sa Dios nga Amay nga nagapatawad. Ang tagsa naton ka pagpangumpisar isa ka malipayon nga pagsaulog sang kaluoy sang Dios kag tuboran sang pagbag-o sang kabuhi.

• 52 Ang manunolat sang salmo nagapangabay sa Dios sa paghatag sang katarungan batok sa manugpigos. Ang pagkapukan sang di-matarong nga sistema amo ang paghukom sang Dios, apang nakahibalo kita nga indi lang ini nahanungod sa grupo sang maayo nga mga tawo nga nagaatubang sang malaut nga grupo.

• 53 Ini nga salmo daw halos kasubong sa Salmo 14.

• 54 Sa bersikulo 1, aton makita nga ang ngalan sang Dios kag ang iya gamhanan nga pagpatunga daw halos magkaangay (basaha ang Mc 16:17; Bin 3:6; Flp 2:9). Kon magsalig kita sa ngalan ni Jesus, ang aton pangamuyo indi magmangin walay pulos.

• 58 Ang mga pangulo kag mga tawo nga may salabton sa katilingbanon nga katarungan ginatawag nga mga dios, kay nagatiglawas sila sang Dios sa pagtuman sang ila mga palangakoan.

• 59 Ang Dios bala malayo sa malaut nga mga duog? Wala bala sia sing may ginahimo

didto? Wala bala sing pangamuyo, wala sing saksi nga makapahulag sa ila?

• 60 Ayhan mabudlay sa aton ang paghangup sa sini nga salmo. Ang katawohan nahuy-an kag nagareklamo sa Dios nga iya ini kasaypanan. Dayon sa Templo, may pari ukon propeta nga nagalawag sang nagapalugpay nga mensahe gikan sa Dios: magapakig-away sia kag ang iya mga butkon amo ang mga tribo sang Israel: ang Galaad, ang Efraim, ang Juda… kag pagalapakon niya ang kaingod nga mga pungsod… ang Edom, ang Moab…

• 61 Ang hari sang Israel may palaligban kag nagapangamuyo sia ukon may isa ka alagad nga ginsugo sa pagpangamuyo sini nga tal-os sa iya. Ayhan daw ano ang aton pagpangayo sa Dios adlaw-adlaw sang balay, bana, mga anak kag sang hinuptanan nga sapat. Ang Dios naka-hibalo nga labi nga maayo nga indi pagpamatian ang tanan apang ginakahamut-an niya nga luyag kita magpanawag sa iya: sa pagkamatuod, sia ang tanan nga kulang sa aton.

Isa pa ini ka salmo nga daw tama ka layo sa mga tumoluo sa mahidaeton nga mga pungsod. Ang mga salmo amo ang mga pangamuyo sang katawohan nga pirme nagahimud-os kag nagaantus sang kapintas. Hatagi sang pagtamod ang mga balita sa telebision, kag ang pagsinakitay sang kalibutan manginyari gid sa aton sa bagay nga magpangamuyo kita nahanungod sini sa sini nga gab-i, ang pangamuyo sang matuod nga kalibutan nga nagahimakas agod mabuhi.

Isa lamang ang ginsiling sang Dios, apang duha ang akon nabatian. Ang Dios nagbugna sing dungan sang duha sang iya daku nga mga kinaiya: ang gahum kag kaayo.

Natak-an na kita tungod sa tanan nga mga butang. Wala sing tawohanon nga paghigugma nga makapalipay sing bug-os, kay ang landong sang pagbulagay ukon sang kamatayon yara sa ibabaw sini. Sia lamang nga tuboran sang tubig nga nagahatag sang kabuhi kag indi nabuka nga sulodlan ang makapadula sang tawohanon nga kauhaw. Si San Agustin nagpahayag na sini sa sining bantog nga mga pulong: “Gintuga mo kami para sa imo, Ginuo, kag ang amon mga tagipusoon indi mapahamtang tubtob ini mapahamtang sa imo.”

Matuod man, ang aton mga binuhatan ginahatagan sang labi nga pagtamod sang Dios sangsa aton mga pulong, apang sa pila ka paagi, ang aton mga handum labi pa nga mala-halon. Nagapat-in ini sang natigana nga duog para sa Dios diri sa aton, sa adlaw nga luyag sia maghimo sa aton nga manggaranon. Si Jesus kag si Maria, sa iya Ambahanon, nagapahayag nga bulahan ang mga tawo nga ginagutom kag ginauhaw sa Dios, kag nagapahayag man nga kailo ang mga tawo nga nalipay na sa ila kaugalingon.

Malipayon kita kon sa pila ka mga tinion sang aton kabuhi, samtang kita nagapamalandong nahanungod sa pulong sang Dios, nagapangamuyo ukon nagasabat sing maalwan sa iya panawag, nakabatyag kita sang iya presensia paagi sa mga balatyagon nga nagapahayag sa iya: paghidaet, kalipay, kapat-uran, malig-on nga pagpati, kapupon-an… Dayon makapukaw kita sa isigkatawo sang paghigugma kag kauhaw sa Dios.

• 64 Ang bug-os nga katawohan matingala. Dili naton pagtamayon ang kahadlok sa Dios, luas lang kon mga katapo na kita sang himpit nga katawohan nga nangin putli na sa paghigugma sa Dios. Ang isa ka bata wala ginatudloan nga wala ginatadlong. Ang kalabanan sang mga tawo indi mga angel, kag kinahanglan sila makatalupangod nga ang katarungan mabungahon. Daw ano kadamo sang mga tawo nga nakakita sang pagtin-ad sang katarungan sang Dios sa mga pungsod sa nasidlangan! Pangabaya sia sa pagpatin-ad sini sa aton nakatundan nga kalibutan.

Ining dutan-on nga kabuganaan nagapahanumdom sa aton sang iban nga sahi sang kabuganaan nga ginatigana sang Dios sa iya mga abyan. Ang Simbahan nakahibalo man naha-nungod sa mga ulan sang tigpanalingsing, mga alanyon sa tingadlaw kag mga ambahanon sang kalipay.

Ini dili magpalipat sa aton nga ang Dios nagabuhat paagi sa mga panahon kag mga pag-ulan. Kon ang kalabanan sang mga Kristiano kag ang mga katilingban sang Simbahan indi na magpangahas sa pagpangayo sa Dios sang tiempo nga kinahanglan agod may alanyon, indi ini pamatuod nga ang aton pagtuo karon labi nga espirituhanon kundi nga sa kadimalasan nakabatyag kita sing kasulhayan sa isa ka Dios nga wala sing may mahimo.

Ang manunolat sang salmo nakahibalo nga ang Dios indi lang ang manunoga sang mga butang sa kalibutan, kundi nga sia man ang mangangapin sang iya katawohan batok sa

palaaway nga bahin sang kalibutan, kag ginadumdom niya diri ang makatilingala nga mga pagluwas sang Dios.

“Nagapasalamat kami sa imo, Ginuong Dios, nga Makagagahum sang tanan, nga amo sadto kag amo sa gihapon. Kay gin-gamit mo ang imo daku nga gahum kag nagsugod ikaw sa pag-hari. Naakig gid ang mga pungsod, apang nag-abot na ang tion sang imo kaakig, ang natalana nga panahon sa paghukom sa mga minatay, sa pagpadya sa imo mga alagad, ang mga propeta kag ang mga balaan kag ang tanan nga nagatahod sa imo ngalan, nga magagmay ukon dungganon man, kag sa pagpapas sa mga nagapapas sang duta” (Bug 11:17-18).

• 68 Yari ang labing dumaan nga salmo, nga nagalarawan sing maayo, bisan nga sa pila ka mga bahin ang dinalan mahimo nga di-maathag, kay wala ini matipigan sing maayo.

Ini nga salmo ginaamba sa mga prusision sa pagtaklad sa Templo sang Jerusalem. Ang mga tumoluo nakahibalo nga ang Dios kaupod nila, kag ang prusision kaangay sang pagsulod sang madinalag-on nga Dios sa iya Templo.

Nagapaathag ini sang mga larawan nga aton makita sa sini nga salmo. Ang Ginuong Dios nag-abot sa Balaan nga Duta, halin sa Sinai, nga nagasakay sa mga panganod, ukon sa mga kerubin. Yadto sia sa luyo sang iya katawohan, kag ang iya mga milagro sa desierto nagpakibot sang kalibutan (b. 9-10). Ang kaaway nga mga hari nalutos: isa ini ka pagtumod sa kadalag-an ni Deborah sa sapa sang Ki-shon (Huk 4). Ang manunolat sang salmo dayon nagadumdom sang pagpili sang bukid sang Dios, ang Jerusalem (b. 16-17). Ini nga pagpili nangin kabangdanan sang kahisa sa dalagku nga kabukiran.

Ang salmo nagatapos sa isa ka palanan-awon nahanungod sa palaabuton nga puno sang paglaum: ang Dios nga nagasakay sa mga panganod magapakilala sang iya kaugalingon sa tanan nga kapungsoran. Sa liturhiya, ini nga salmo ginagamit sa Pagkayab sang Ginuo.

• 69 Ang pangamuyo sang tumoluo nga, sa walay duhadoha, indi na pagyagutaon kag pag-tamayon sang iya kaupdanan kon wala sia makilala bilang Kristiano. Ang kapisan tungod sa imo puloy-an subong sang kalayo nga nagasunog sa akon. Ang mga pagtampalas sang mga nagatampalas sa imo nagtupa sa akon (basaha ang Jn 2:17). Dili kita maghunahona gilayon nga ginahingabot kita, ini bangod kay kita mga tumoluo; apang si Jesus nagsiling nga ini ang dapat mahanabo. Ang kahuloy-an – sa masunson matarong – magaupod sa mga grasia kag sa himaya nga ginahatag sang Dios sa iya mga anak (2 Cor 4:7).

• 70 Ini nga salmo halos pagsulit sang Salmo 40:14-18; diri, ang Ginuo ginabayluhan sang Dios. Ini bangod kay sa wala pa ini malakip sa Biblia, ang mga salmo naglapnag sa nanuhay-tuhay nga mga tinipon.

• 71 Makaagum kita sang labing maayo nga ihibalo nahanungod sa paghigugma sang Dios sa katapusan sang aton mga kabuhi, kag mangin mahapos sa aton ang pagdumdom sang mga katingalahan nga iya ginhimo para sa aton. Kabay nga ang Dios maghatag sa aton sang matuod nga kalipayan sa katapusan sang aton kabuhi karon.

Ang himpit nga ginharian indi gid magmatuod diri sa duta. Ang nabanhaw nga Ginuo magahiwat sang pagsugod sini sa katapusan sang panahon. Apang ang pagtuo nagapatigayon sa aton sa pagtukib sang mga tanda sang pagkari sang ginharian: ang bug-os nga katawohan nagapadulong sa paghiliusa; ang handum sa katarungan kag paghidaet para sa tanan nagaamat-amat sa pagbaskog sa tagsa ka pungsod.

Ang Hari sang Paghidaet nagadala sang maayo nga balita sa mga imol (Lc 4:18). Nagapangapin sia sang mga kinamatarong sang mga kubos. Nagawali sia sang bag-o nga panahon nga ang Dios magatigayon sang pagpakig-uli sang bug-os nga katawohan; ang mga maluya may kinamatarong sa pagkabuhi, kag may kalan-on para sa tanan.

Ang aton kalibutan malayo sa katumanan sang kalibutanon nga kasugtanan nahanungod sa tawohanon nga mga kinamatarong, kag indi kita dapat maghulat na lang sa sining paghari. Ang Dios matinatapon sa bug-os nga katawohan, nga gintuga suno sa iya larawan, sa bagay nga luyag niya nga ang mga tawo magpakigbuylog sa tanan niya nga mga binuhatan, lakip ang katumanan sang walay katapusan nga siudad.

Maathag nga ini mangin dulot sang Dios, apang indi simple nga dulot subong sang pagluntad sang bug-os nga kalibutan. Ini mangin katumanan sang bulohaton nga ginsugdan sang mga tawo diri sa duta.

B. 8: sa tanan nga kadagatan, kon sayuron, kutob sa Dagat Mediteraneo tubtob sa Patay nga

Dagat; kag ang Suba amo ang Suba Eufrates sa aminhan. B. 10: Ang Tarsis amo ang Espanya sang Gibraltar, ang dulonan sang Mediteraneo nga ka-

libutan sa katundan. Ang Sheba kag Seba nagatumod sa Arabia kag Etiopia. Dayawon ang Ginuo (b. 18). Dumdomon naton nga ang aton mga salmo, sang una, nabahin-

bahin sa lima ka mga libro kag ang tagsa sining lima ka mga libro nagtapos sa “doxolohiya” – isa ka malip-ot nga pahayag sang pagdayaw. Basaha ang subong man sini sa katapusan sang mga Salmo 41 kag 89.

“Ngaa bala ako nangin matampad?” Ini ang pamangkot sang amay nga may pamilya nga na-budlayan sa pagkabuhi kag nakabatyag sang pagtampalas bangod sa pagpatuyang sang madaya nga mga manggaranon.

Daw ano ka hinali sang ila pagkapukan. Ang mga malaut nagataliwan samtang ang Dios nagatuytoy sang iya mga abyan sa pagpakig-ambit sang iya himaya.

Sa gihapon magaunong ako sa imo. Sa sini nga bahin ang salmo yara sa labing malahalon nga bahin. Indi tuman ang pagsiling nga ang madaya nga mga manggaranon dapat silutan sa ila mga sala diri sa duta, kay indi ini matuod sa tanan nga tion. Ang inagihan nahanungod sa presensia sang Dios diri sa duta tuman na bilang katumbas sa bisan ano nga mga pagtilaw nga maagihan, kag ang manunolat sang salmo, bisan nga wala sia magpangahas sa pagpamatuod nga may pihak nga kinabuhi, nagapati sing malig-on nga ang Dios, sa iya bahin, indi mag-patumbaya sa iya sa tion sang kamatayon.

• 74 Ang daku nga mga pagtilaw kag mga pagpanghingabot sang panahon sang mga Macabeo nangin paghangkat sa Dios: indi bala sia makabuhat ukon indi bala sia dapat mag-buhat? Subong man sini sa mga duog sa diin ang Simbahan matuod nga nahingabot. Sa bersikulo 14, aton makita ang dumaan nga mga sugilanon ukon mga gintunaan nahanungod sa pagtuga sang kalibutan: ang Dios nagpihak sang dalagku nga sapat sang dagat, ang malaut nga diosa nga si Rahab, kag iya sia gintagbong sa dagat agod kaunon sang mga pawikan.

• 77 Ang Labing Mataas wala na nagabuhat subong sang una. Ang manunolat sang salmo nagapamalandong nahanungod sa mga katingalahan sang Dios sang nagligad nga panahon, kag dayon nagabalik sa iya panahon. Ang Dios daw nagapatumbaya sang iya katawohan sa tunga sang di-malubad nga mga palaligban. Sa pagkamatuod, ang nagligad nga panahon matalupangdan nga labi nga matahum sangsa una nga panan-aw sa sini, bisan sa Biblia. Subong man, ang matuod nga mga katublagan sa Simbahan sarang makabig nga pagkapukan, apang ang madason nga kaliwatan makatalupangod nga may pagkabanhaw. Kag subong man, sa kabuhi sang tagsa ka tumoluo, may mga tinion nga ang Dios nagabugna sang iya kauga-lingon kag nagabayaw sa aton, kag may iban pa nga mga tinion nga nagapangayo sia sang aton katutom, bisan nga wala sia nagahatag sang pagpabakod.

Dumdumon ko ang mga binuhatan sang Ginuo; dumdumon ko ang imo makatilingala nga mga binuhatan sang una. Makasiling kita upod kay Pablo: “Ngaa bala ang Dios, nga naghatag sang iya Anak para sa aton, indi maghatag sa aton sang tanan upod sa iya?” Aton dumdumon ang aton nagligad nga panahon, ang maragtas sang aton pungsod kag sang aton katilingban sang mga Kristiano kag magpangita kita sa pagtukib sang pagpailob sang Dios kag sa pagtalupangod sa aton malain nga mga nadangatan sang bunga sang aton mga sala. Dapat naton makita nga ang pagbinahinbahin sang mga Kristiano sa tama kadamo nga mga sim-bahan dapat magpabatyag sa aton nga wala kita nagmatutom sa pagtulon-an ni Kristo.

• 78 Efraim… Jacob… Jose. Dili kita magkalipat nga sa sulod sang mga siglo, ang Israel nabahin sa duha ka mga ginharian. Ang labi nga gamhanan, ang yadto sa aminhan nga ginatawag ginharian sang Israel, nagkabig sang iya kaugalingon bilang matuod nga manunobli ni Jacob-Israel nga ila katigulangan, kag ang pangulo nga tribo amo ang iya ni Efraim, anak ni Jose.

Sa walay duhadoha, ang salmo ginsulat sa sini nga ginharian sa wala pa ini madula. Sang madala ini liwat sa Templo sang Jerusalem, sa ginharian sang Juda, gindugang ang mga bersikulo 67-72. Ang nahauna nga bahin nagpakita sang paglalis sang katawohan sang na-aminhan, kag dayon nagtapos sa kaalwan sang Dios sa katawohan sang nabagatnan – sa aton, matuod man, nga yari pa diri.

• 79 Sa liwat yari ang salmo nga bunga sang pagpanghingabot sa pagtuloohan sang panahon sang mga Macabeo. Ang Biblia luyag magkabig sang mga salmo bilang mga pangamuyo nga ginhimo ni David. Kon ang mga apostoles maggamit sang salmo, nagasiling

sila: “Ang Dios nagsiling paagi sa baba ni David…” Sa pagkamatuod, ang mga salmo amo ang pangamuyo sang katawohan nga nagkabuhi kag nag-antus.

Ini nga salmo nagapahanumdom sa Dios nga nakataya ang iya kadungganan: ano bala ang iya ginahunahona? Handa bala kita sa pagbaton nga ang himaya sang Dios nagalakip sang kapaslawan kag kon kaisa, kahuy-anan para sa iya katawohan?

• 80 Ini nga salmo nagatumod sa mga tinuig sang pagtilaw para sa ginharian sang Israel sang panahon ni Eliseo. Ang Efraim, ang Benjamin kag ang Manases amo ang labi nga importante nga mga tribo sang naaminhan nga ginharian. Sang nagligad nga siglo, nagsakop ini sang kadutaan kutob sa Mediteraneo tubtob sa Eufrates (b. 12).

Ang bersikulo 18 nagatumod sa Hari.

Ang Dios nagatipon sang mga dios sang kalibutan, mga pangulo sang kapungsoran, nga nagaambit sang bulohaton sang pinakamataas nga hukom. Ang Dios nagapahanumdom sa ila sang balaan nga mga kinamatarong sang katawohan. Ang mga pangulo mamalatyon man kag may salabton sa Dios.

Ang tanan nga mga sadsaran sang duta nagatay-og. Ang Biblia wala nagapain sang dutan-on sa espirituhanon nga kalibutan. Ang kalautan sang mga tawo nagaguba sang kahusayan sang kalibutan kag nagadala sang mga kalaglagan.

Mga anak sang Labing Mataas (b. 6). Sa madamo nga mga bahin ang dinalan sang Biblia nagasambit sang “mga anak sang Dios.” Ining mga pulong sang mga Hebreo sarang mabadbad “diosnon nga mga tinuga” kag nagatumod sing masami sa mga anghel. Ang mga pangulo gintawag sa pag-ambit sa dungog sang langitnon nga mga espiritu apang ang pag-hukom sang Dios sarang makabawi sini sa ila.

• 83 Ang mga bersikulo 10-13 nagatumod sa mga inaway sang pagpahilway sang Israel sang panahon sang mga Hukom (mga kapitulo 4 kag 7).

Ang tagsa ka tumoluo isa ka manugpanglakaton nga nagapangita sang walay katapusan nga duta nga puloy-an. Kon kaisa, nakabatyag kita nga kinahanglan kita magbuylog sa daku nga mga pagpanglakaton kag mga pagtambong sa mga piesta agod ang mga tawo makapangabuhi kag makapamatuod liwat sang ila pagtuo.

Bulahan ang mga nagapuyo sa imo Templo: nagatumod ini sa mga pari kag mga Levita nga nagadumala sang mga pagsaulog kag paglanton.

Maayo pa nga ako magpabilin sa ganhaan sa balay sang akon Dios… Labi nga maayo ang pagtulog na lang sa gua sang balay didto sa pasiyuhan sang Templo sangsa pagpangabay sang madayunan sa isa ka pumoluyo sang Jerusalem – kay sia mahimo nga bugalon kag wala sing ikasarang sa pagpakig-ambit sa kalipay sang tumoluo nga dumoluaw sa Templo.

Ini nga salmo ginsulat sang ang mga Israelinhon nakabalik na halin sa kabihagan sa Babilonia. Nagagamit ini sang labing nalapnag nga mga pulong sang tawohanon nga leng-guahe: kahilwayan, kabuhi, kasadya, kaluwasan, paghigugma, katarungan, paghidaet, kalipay.

Apang ining pagbalik sang tinapok nga mga Judio isa lang ka tikang padulong sa matuodtuod nga kahilwayan. Wala pa sing may nagapadayon sa walay katubtoban, kag ang tagsa ka halintang nagapadulong sa madason pa nga halintang sa katumanan sang buko sang Dios. Ang katawohan sang Dios walay katapusan nga ginatawag sa padayon nga paglakat. Bisan ang matuod nga paghari ni Kristo nga nabanhaw kag ang bulohaton sa pagluwas nga ginatu-man sang Simbahan isa lang ka larawan sang walay katapusan nga ginharian.

Ang Dios nagahigugma sang aton kalibutan. Kon kita magbatyag sang katublagan kag madulaan sang paglaum bangod sa madamo gid nga mga butang nga malaw-ay sa aton palibot, magbalik kita sa pahayag sini nga salmo: Imo gintatap ang imo kadutaan, O Ginuo; ang katarungan magaduko gikan sa langit; ang himaya magapuyo sa aton duta.

Ang kaluwasan nagagikan sa Dios, apang ginadala ini sang isa ka tawo, si Kristo, nga ginbaton sing kinabubot-on sang isa ka babaye sa ngalan sang bug-os nga katawohan. Bangod sa pagpakatawo ni Kristo, indi mahimo ang pagtuo sa Dios nga wala ang pagpati sa bug-os nga katawohan.

• 86 Yari ang malinong gid nga salmo, nga wala sing pagpakamalaut kag mga panawag sang kalisdanan: ang anak sang imo suloguon may mga kaaway, matuod man, apang didto sa isa ka magagmay nga banwa. Apang ang iya kalisdanan daku gihapon bangod sina.

Aton ginadugang diri ang pila ka mga bersikulo gikan sa libro “Ang Pagkaangay kay Kristo”: si Kristo nagatawag sa aton sa pag-ambit sang iya kalisda- nan.

Madamo nga mga tawo ang nagahigugma sang akon ginharian, apang diutay lang ang handa sa pagpas-an sang akon krus.

Madamo ang naluyag sang akon pagpalugpay, apang diutay lang ang naluyag sang akon mga pag-antus. Ako may madamo nga mga kasalo sa akon kalan-an, apang diutay lang ang nagaambit sang akon kinawala.

Madamo ang luyag magkasadya upod sa akon, apang diutay lang ang luyag mag-antus upod sa akon.

Madamo ang nagasunod sa akon tubtob sa pagpamihakpihak sang tinapay, apang diutay lang ang nagasunod sa akon tubtob sa pag-inum sang kalis sang akon kasakit.

Madamo ang nagatahod sang akon mga milagro, apang diutay lang ang nagahakus sang kahuy-anan sang akon krus.

Madamo ang nagahigugma sa akon samtang wala sila sing mga pagtilaw. Madamo ang nagadayaw kag nagapakamaayo sa akon samtang nagabaton sila sang mga

bugay. Apang kon magpanago ako kag magbiya sa ila sing makadali, nagareklamo sila kag nagapa-

ngalisod sing tama. Sa pihak nga bahin, ang mga tawo nga nagahigugma sa akon tungod sa akon kaugalingon

kag indi bangod sa bisan ano nga ila naluyagan, nagapakamaayo sa akon sa tion sang pagtilaw kag kalisdanan sang tagipusoon, subong sang ila ginahimo sa tion sang daku nga kalipay.

Ini sia kag ina sia nabun-ag sa sini. Ginatan-aw sang Dios ang katawohan sang tanan nga mga kaliwat kag ginalista niya sila sa iya libro bilang matuod nga kaanakan sang iya balaan nga siudad.

Kag nahanungod sa Sion ini ang igasiling. Sia ang iloy. Ang bag-o nga Jerusalem amo ang Simbahan, ang iloy sang tanan. Si Maria, ang iloy sang Manlulowas, amo ang larawan sang Simbahan; sia man ang iloy sang tanan nga mga tumoluo.

Dili kita magsiling nga ang katawohan sang tagsa ka pagtuloohan mga katapo sang Simbahan bisan wala sila makahibalo sini. Sa katapusan lang sang maragtas, ang Simbahan manginyara sa sentro sang tanan nga mga palaligban sang bug-os nga katawohan. Sa tapos lang sang Simbahan ang tanan magapakigbuylog sa pag-amba kag pagsinaut.

• 88 Isa ka salmo nga may panan-aw nga daw nawad-an sang paglaum. Apang ang ma-sakiton wala madula-i sang pagsalig. Ang iya panan-aw nahanungod sa “kahimtangan sa tapos sang kamatayon,” nga ginapatihan sang mga Judio tubtob sa malip-ot nga tion sa wala pa magkari si Jesus, wala nagahatag sang tama nga pagpabakod (b. 5, 10, 12).

• 89 Ang paghigugma kag katutom amo ang tema sining salmo. Ining duha ka daku nga mga kinaiya sang Dios ginahatagan sang pagtamod sa bug-os nga Biblia. Ang paghigugma ukon grasia, kaayo, kalulo, kaluoy; katutom ukon pag-unong, kamatuoran. Sang adlaw sa ta-pos ang daku nga mga pagkalutos, ang manunolat sini nga salmo nagadumdom sang mga saad sang Dios: Diin na bala ang Manlulowas nga Hari nga magahatag sang himaya kag kaus-wagan sa iya katawohan? Subong man karon, ang tumoluo kon kaisa nagapamangkot: Ginuo, ano na bala ang natabo sa imo mga saad? Ngaa bala wala sing kalan-on para sa imo mga anak? Diin na ang imo katarungan? Ngaa bala ang imo Simbahan wala nagapangabuhi suno sa Ebanghelyo?

Ini ang pangamuyo sang mga tumoluo nga nagpanglakaton sa pagtambong sa mga piesta nga nagapahuway sa kagab-ihon didto sa mga pasiyuhan sang Templo. Sila ang mga dumoluaw sang Ginuo kag nagasalig sila sa iya dalayon nga pagpangapin.

Si San Policarpio nga isa ka martir nagsiling sa iya mga hukom: “Paano bala ako makapaka-malaut kay Kristo? Sa sulod sang otsenta ka mga tuig nangin maayo sia sa akon sa gihapon.” Ang mga santos amo ang nagbilin sang labing dayon nga bunga sa maragtas sang mga tawo.

Labi sangsa katahum sang bug-os nga kalibutan, ang katilingban sang mga tawo napasad sa katarungan nga nagapanghimaya sa Dios: may kalipay sa bug-os nga mga tinuga sa tion nga

ang Dios magpasad sang iya ginharian sa tunga naton. Huo, kalipay sang bug-os nga kalibutan, nga tubtob sa sini nga tion nalaglag sang aton nagalumapaw nga mga pagpang-handum. Kalipay sang kapungsoran nga nakatukib kon ngaa sila nagakabuhi.

Sa masunson nabudlayan kita sa pag-ambit sa kapagsik kag kalipay sang manunolat sang salmo nga nakakita sing maathag sang kalibutan nga nabahinbahin sa mga maayo kag mga malaut. Sa baylo, luyag kita magtan-aw sa kalibutan nga natabunan sang gal-um sa diin ang tagsatagsa may iya mga balibad kag bahin sa kalautan. Apang umalagi ang kinagamo, kay may maayo nga binhi kag may mga hilamon, kag ang tagsatagsa nagapadulong sa iya naluyagan. Ang Dios naugot sa kalautan subong nga iya ginahigugma ang iya kaugalingon, kag ang indi makabalik sa Dios dapat laglagon.

• 99 Huo, balaan sia! Ini nga pagdayaw makita sing makatlo sa salmo. Aton hatagan sang pagtamod ang palanan-awon ni Isaias kon luyag kita maghangup sang kahulogan sang pulong nga “balaan.” Suno sa iban nga mga tawo, nagatumod ini sa kamatuoran nga ang Dios bug-os nga tuhay, napain sa tanan nga indi “iya”: sia ang “bug-os nga iban.” Matuod ini. Mahimo nga kinahanglan ang pagdugang diri sang kahulogan sa aton sang pulong nga “mabaskog nga sahi sang kuryente”: isa ka makatalanhaga nga gahum nga nagatublag sang tanan naton nga mga mekanismo, nga nagapamihag sang bug-os sini nga palibot, nga nagatuga sang mga pag-igrab sa mga butang nga ginapatihan nga dili matublag, nga nagaigo sang bisan ano ukon bisan sin-o nga nagapalapit sa sini (2 Sam 6:7).

Ining harianon nga pagkabalaan may katahum nga nagahimo sa aton nga wala sing may masiling sa atubang sang gugma nga nagadaog sang aton pagpamatok kag mapiguson nga kabug-aton. Indi ini makapugong sa Dios sa paghatag sang bug-os niya nga kaugalingon sa aton sa himpit nga kasal ukon paghiusa. Ang matuod nga kahadlok sa Dios, ang pagkaluyag nga ginatuga sang iya di-matungkad nga kamatuoran sa aton (magapangabuhi kita sini sa walay katubtoban) wala sing kahilabtanan sa kahadlok ukon sa paglalis. Ang makahaladlok nga dagway sang kamatayon – kinahanglan sa pagbalik sa Dios – nagabulig sa aton sa pagtakus sang nagapain sa aton sa iya.

• 101 Sa pagsugod sang iya bulohaton sa matag-adlaw, ang tumoluo nagatapat sa pagka-buhi suno sa kamatuoran, sa paghimud-os tungod sa katarungan, samtang nagalaum sa pag-kari sang Ginuo.

• 102 Ini nga salmo nagatingob sang duha ka binalaybay: ang panawag sang isa ka napa-tumbayaan nga masakiton kag ang pangamuyo para sa pagpatindog liwat sang Jerusalem.

Ang bersikulo 10 nagasiling: Nagakaon ako sang mga abo subong sang kalan-on, kon sayuron: nagapuasa ako, wala ako nagakaon kag ginatabunan ko ang akon kaugalingon sang mga abo.

• 103 Bangod sa ginsugoran kag kahuyang sang mga tawo, mga “yab-ok” sila. Kaangay sila sang mga bulak sa mga latagon. Apang sila man ang mga tinuga kag mga anak sang Dios. Ang Dios Makagagahum apang ang iya matuodtuod nga pagkahalangdon amo ang iya walay katub-toban nga ikasarang sa paghigugma, sa pagpadabadaba pa gid sang iya paghigugma gikan sa iya kalayo. Ang kinaiya sang Dios amo ang pagkamaluloy-on sa pagpatawad. Nahanungod sini, ang manunolat sang salmo nagagamit sang mahapos hangpon ugaling daku nga larawan: ang daku gid nga gin-utlan sa tunga sang langit kag duta, sang sidlangan kag sang katundan, wala diri nagalarawan sang kadakuon sang Dios kundi nagalarawan sing labi sang iya maluloy-on nga paghigugma. Ang isa ka Kristiano makatukib sang madamo nga mga kamatuoran sa sini nga salmo:

– Ang Dios tama ka maluloy-on bangod kay nakahibalo sia nga kita “yab-ok” lamang, kag bangod man kay luyag sia makaagi sang tawohanon nga kahimtangan lakip ang pag-antus, kamatayon kag bisan pa ang pagsulay.

– Makita ang iya pagpatawad: ang krus ni Jesu-Kristo ginbayaw sa pagdaog sa kalibutan kag maragtas tubtob sa katapusan sang panahon.

– Ang iya kasugtanan sa Israel: katapusan kag nalapnag sa kabug-osan.– Ang tanan nga maayo nga nagkari sa aton paagi kay Kristo nagalabaw gid sa ginalauman

sang manunolat sang salmo: ang kamatuoran sang Ebanghelyo kag ang grasia sang pagtubos nga nagatuytoy sa aton sa walay katapusan nga kabuhi.

– Ang pagpadayon sang Simbahan, ang madamo nga mga saksi kay Jesu-Kristo, ang mga

tumoluo sang nagligad nga panahon kag ang mga tumoluo sang palaabuton, kag sa katapusan ang aton inagihan nahanungod sa presensia sang Dios sa sini nga kinabuhi.

Ini ang pila sang aton mga kabangdanan sa paglaum sa Dios kag sa pagsaulog sang iya la-bing daku nga himaya.

Indi lamang nga ang tanan nagagikan sa Dios kundi nga ang tanan iya kag nagahambal nahanungod sa iya. Ang pinakamagamay nga mga bahin, ang kalibutan, ang mga dagway kag mga duag, ang tanantanan mga silak sang iya kamanggaran: ang kapawa amo ang imo panapton; ang mga panganod amo ang imo karwahe; ang kalangitan amo ang tolda sang imo puloy-an. Ang katahum sang bug-os nga kalibutan amo ang panganod nga nagatago sang katahum sang Dios.

Bisan pa kita may sientipiko nga panan-aw sa kalibutan karon, ini nga salmo, nga yari diri sa sulod sang 2,500 ka tuig, mapuslanon gihapon. Ang kalibutan nga aton nahibal-an labi nga masangkad, may labing madamo nga mga kinatuhay, kag labing makatilingala. Apang paano bala kita makahunahona nga naghimo ini sang kaugalingon sini ukon nga bunga ini sang isa ka butang nga nataboan lang?

Sa gihapon ang Dios nagahatag sang kabuhi sa tagsa ka tinuga kag nagatipig sini sa iya mga kamot. Ano bala ang matabo sa ila kon sa isa ka pisok magkuha sia sang iya Espiritu? Hunahonaa lang bala kon ano ang nagakatabo kon wala na sing kuryente – wala na sing suga, kusog, paghulag – ini subong nga ang kalibutan nag-untat sa pagluntad.

Yari ang pangagda sa paglaum. Ang tanan nga mga tinuga maayo kag may paghiangtanay sa paghiliusa. Sa pagdayaw, ang manunolat sang salmo nagahingalan sing tag-isaisa sa dalagku nga kagamhanan sa kahawaan kag sa labi nga kalulo, sa mga pispis, mabangis nga mga sapat kag mga isda. Apang ini nga salmo may madalum nga tawohanon nga kinaiya: ang tanan yari para sa kaayuhan sang bug-os nga katawohan. Ang bug-os nga katawohan ginatawag nga mangin maalam nga mga tinuga nga makahangup sa bug-os nga kalibutan kag makadayaw sini, ang tingog nga nagadayaw sa Manunoga, ang manugbuhat nga gintawag sa pagpatahum sini kag paghatag sang kahusayan sa sini para sa pag-alagad sa katawohan, sa tanan nga katawohan. Ang aton mga salmo kag mga ambahanon sang pagdayaw mangin walay pulos kon ini tanan wala magpahayag sang tawohanon nga pagtinguha sa pagpatindog sang kalibutan nga nagalarawan sang kaputli kag walay katubtoban nga kamanggaran sang Dios.

“Ang Ginuo nagtuga sa akon – nahauna nga bahin sang iya bulohaton – halin sa ginsugoran, sang wala pa ang duta. Sang paghimo niya sang mga sadsaran sang duta, yara ako sa iya luyo subong sang sampaton nga manugbuhat kag ako ang iya kalipayan sa tagsa ka adlaw nga sa gihapon nagahampang sa iya atubangan. Akon kalipay ang pagtan-aw sa mga tinuga kag pag-pakig-upod sa mga tawo” (Hul 8:23-31).

• 108 Ini nga salmo nagatingob sang bahin sang Salmo 57 kag sang bahin sang Salmo 60.

• 109 Ayhan ini ang salmo nga nagatublag sing labi sa mga Kristiano, subong nga kita may maayo nga tinun-an. May nagtinguha sa pagbalhin sang pagbadbad (sa baylo sang pagpaka-malaut ang mga bersikulo 6-20 sarang makabig nga maluloy-on nga paagi sang pagsiling sang sarang matabo sa tawo nga nagahimo sing malaut). Wala ini paghilakip sa opisyal nga kati-lingbanon nga mga pangamuyo sang Simbahan. Sin-o bala ang nagsayop, kon nangin bahin ini sang Biblia kag sang pulong sang Dios?

Wala pa kita mag-abot sing bug-os sa bag-o nga panahon sang Ebanghelyo (nagapadayon kita sa patyanay sa “maayo nga paagi” sa mga pungsod sang mga Kristiano) kag pat-od nga wala sing may nakadangat sa sini. Sila tanan may kinamatarong sa pagpangamuyo. Ini nga mga pagpakamalaut mga panawag sa katarungan sang Dios nga nakahangup sa ila kag – huo, sia man – nakahibalo sa pagpakamalaut.

Mahimo gid nga ini nga salmo ginsulat sing una para kay Simon Macabeo: basaha ang paathag nahanungod kay Melkisedek sa Sulat sa mga Hebreo 7. Apang bisan wala ini paghungda, ini may panagnaon nga mensahe kag indi na naton ini mabasa nga wala pagtumda si Kristo.

Ang Ginuo nagsiling sa akon Ginuo. Kon kaisa, makabatyag kita nga daw nabilanggo kita sang mga palaligban sang kabuhi. Ini nga salmo kasubong sang isa ka igrab sang kilat nga nagasanag sa bilanggoan kag nagapakita sa aton sang walay ginalauman nga alagyan sa pagpalagyo padulong sa langit. Walay sapayan sa pila ka di-maathag nga mga pulong – kay ini dumaan – maathag ang kabug-osan nga kahulogan: halin sa Sion may magakari nga, subong

sang ginalarawan sang mga bersikulo 5-6 nga daw nagapakita sang inaway, magmadinalag-on batok sa tanan nga kaaway nga kagamhanan.

Magainum sia gikan sa sapa nga pat-od nga nagatumod sa Huk 7:4 – ang mga hangaway nga makabatas sang mga pagtilaw. Ang paghimud-os mangin mabudlay, apang ang Dios magapangabay sa iya, sa katapusan, sa paglingkod sa iya tuo kag ang tanan magpasakop sa iya.

Si “Melkisedek” amo ang makatalanhaga nga tawo sa Genesis (14:18) – nga wala paghinambiti ang iya mga katigulangan – nga sa iya gindulot ni Abraham ang ikanapulo nga bahin sang mga pagkabutang nga inagaw sa inaway. Si Melkisedek, hari kag pari, amo ang larawan ni Kristo (Heb 7).

Ini nga salmo ginhimo sa balayan sang “abakada.” Ang beinte-dos ka mga letra sang aba-kada sang mga Hebreo nagasugod sang beinte-dos ka mga bersikulo. Ang iban nga mga salmo ginsulat man sa sini nga paagi (subong abi sang mga salmo 34, 37 kag 119).

Subong sang Salmo 111, ini nga salmo ginhimo suno sa balayan sang abakada. Nagagamit ini sang amo man nga mga pulong, apang sa sini nga kahigayunan nagadayaw ini sa matarong nga tawo, ang larawan sang Dios.

Sa gihapon dapat kita maghambal batok sa mga diosdios sang ordinario nga mga tawo subong man sa mga diosdios sang mga tawo nga nagapakunokuno nga nahilway sa tanan nga di-matarong nga paghukom. Yari ang panghunahona ni Paul Claudel, isa ka mamalaybay:

“Dayawon ka, O akon Dios, nga naghilway sa akon sa tanan nga mga diosdios kag naghimo sa akon sa pagsimba sa imo lamang, kag indi kay Isis ukon Osiris, ukon sa Katarungan, Kauswagan, Kamatuoran, Pagka-Dios, Pagka-tawo, mga Kasugoan sang Kalibutan, Kaambong ukon Katahum.

Kag wala ka magtugot nga magluntad ini nga mga butang, mga butang nga walawala ukon kinawala nga nabilin sang wala ka. Nakahibalo ako nga ikaw indi ang Dios sang mga minatay kundi sang buhi nga mga tinuga.

Ginuo, nakita ko na ikaw! Ang tawo nga nakakita sa imo wala na sing kahilabtanan sa kama-tayon.”

Si Jesus nagpangamuyo sini nga salmo sa pagsugod sang iya pag-antus, kag ang iban nga mga pulong may lain nga kahulogan kon aton ipatuhoy ini kay Jesus: Ginhilway mo ang akon kalag sa kamatayon; bayawon ko ang kalis sang kaluwasan; ang kamatayon sang mga balaan malahalon sa panulok sang Ginuo. Ang Misa – ang presensia diri sa aton sang paghalad ni Kristo – amo ang “eukaristiya” ukon pagpasalamat.

Yari diri ang isa sang mga pangamuyo nga ginagamit sadto sa pagsaulog sang Simbahan sang una nga panahon; makit-an ini sa libro nga Didake:

Subong nga ining mga trigo, nga naglalapta anay sa kabakuloran, ginatipon sa paghimo sang binilog nga tinapay, sa amo man nga bagay, kabay nga ang imo Simbahan matipon gikan sa tanan nga mga dulonan sang duta sa pagsulod sa imo ginharian.

Himaya sa imo sa walay katubtoban! Balaan nga Amay, nagapasalamat kami sa imo tungod sa imo balaan nga ngalan nga imo

ginpapuyo sa amon mga tagipusoon kag tungod sa ihibalo, sa pagtuo kag sa pagkadi-mamalatyon nga imo ginbugna sa amon paagi sa imo alagad, si Jesus.

Makagagahum nga Agalon, gintuga mo kami sa pagdayaw sang imo ngalan, kag ginahata-gan mo kami sang kalan-on kag ilimnon para sa amon kalipayan – isa ka kabangdanan sa pagdayaw sa imo – apang paagi sa imo alagad nga si Jesus, ginhatagan mo kami sang espiri-tuhanon nga kalan-on kag ilimnon para sa walay katapusan nga kabuhi. Labaw sa tanan, nagapasalamat kami tungod sa imo gahum.

Dumdoma, Ginuo, ang imo Simbahan: hilwaya sia sa tanan nga kalautan, pahimpita sia sa iya paghigugma sa imo; tipuna ang imo balaan nga Simbahan gikan sa apat ka mga pamusod sang kalibutan sa pagsulod sa ginharian nga imo gin-aman para sa iya.

Himaya sa imo sa walay katubtoban. Amen!

Ini nga salmo labi nga diutay sangsa ikap-at nga bahin sang kinaandan nga salmo, apang ang tanan yari diri: kaayo (grasia, pagpasulabi) kag katutom (kamatuoran) nga amo ang kamatuoran sang Dios.

Ini nga salmo gin-amba sang nagapasulod ang mga prusision sa Templo sang Jerusalem. Ang mga tawo kag ang ila pangulo nagbulosbulos sa pag-amba sa koro sang mga Levita. Sa katapusan nga bahin, ang mga pari nagahatag sang bendision ni Aaron (Num 6:22). Ano bala ang ginaamba sang Israel? Ang ila pagpasalamat sa Dios nga nagaluwas sa ila sa kamatayon ukon nagabayaw sa ila, ang pagpasalamat sa Dios nga nagapili sang mga imol kag mga talamayon sining kalibutan agod mapatindog ang iya ginharian upod sa ila.

Ang bato nga ginsikway sang mga manunokod… Isa ini ka paagi sang pagsambit liwat sang tagna sang Isaias 28:16. Apang sin-o bala ang magpangahas sa paghimo sini, kundi si Kristo nga nabanhaw? (basaha ang Mt 21:42; Bin 4:11).

Ang mga tumoluo nga nagtaklad pakadto sa Templo sa pagtambong sa mga piesta may mga palaligban: ang iban sa ila wala magpakighidaet sa ila mga kaingod; ang iban nagreklamo nga wala sila magpangabuhi upod sa mga tumoluo kundi upod sa mga pagano. Luyag nila maambit ang paghidaet nga ginahatag sang Dios sa mga tawo nga nagapalapit sa iya.

Ang mga Salmo 120–134 may isa lang ka ngalan ukon titulo: “Ambahanon sa Pagtaklad.” Pat-od nga ang mga tumoluo nga nagpanglakaton sa pagtambong sa mga piesta nag-amba sini nga mga salmo samtang nagataklad sila padulong sa Templo sang Jerusalem. Gani kon kaisa, aton makita ang isa ka antifona nga ginasulit sang kadam-an sang mga tumoluo nga nagatambong sa mga piesta.

Ang Dios matutom, nagabantay sia kon adlaw kag gab-i. Sa dalan padulong sa Emmaus, si Jesus nagaupod sa mga tumoluo ugaling wala sila makakilala sa iya.

“Kon ang Dios kaupod naton, sin-o bala ang makabato sa aton?” Isa man ini ka pangamuyo sa pagsugod sang mabudlay nga bulohaton: isa ka pagkonbertir,

isa ka mision sa kabuhi, ang pagsugod sang isa ka pamilya, ang mga pagpasimpalad para sa kaayuhan sang tanan.

Isa ka singgit sang kapagsik kag kalipay sang isa ka tumoluo nga nagpanglakaton kag karon nag-abot sa Templo sa pagtambong sa mga piesta. Pagdayaw sa daku nga balay, kalipay sa pagkakita sa kadam-an, kag isa ka butang nga may madalum nga kahulogan: kalipay sa pag-ambit sang inagihan sa iban nga mga tumoluo.

Ang Templo amo ang tanda sang presensia sang Dios sang tunga sang iya katawohan, gani si Jesus nagkadto didto sa paghiusa sa iya Amay. Sa sulod sang mga siglo, ang Kristiano nga mga tumoluo nagpanglakaton sing linibo ka mga kilometro sa pagkadto sa mga duog sa diin ang Dios nagbugna sang iya kaugalingon, sa Compostello, sa Lourdes, sa Fatima, ukon sa Medjugorje. Sa pagkamatuod, ang matuodtuod nga mga sumilimba magasimba sa Dios nga Amay sa espiritu kag kamatuoran (Jn 4:21), apang sila tanan dutan-on kag mamalatyon gihapon kag ang Dios nagahulat sing masunson sa ila sa katapusan sang pagpanglakaton nga kon wala ini ang ila pagtinguha wala kuntani magmatuod. Ini ang pangamuyo sang tumoluo nga nagadayaw sang presensia sang Dios sa Simbahan, subong man sang mga tawo nga nagapangita sang kalipay nga nagaupod sa pagtuo.

Isa ini ka pangamuyo sang mga nalisdan. Isa man ini ka panawag sa pag-ampo kag paglaum sang mga Judio nga, sa ila pagbalik halin

sa pagkatapok, ginpakahuy-an kag gintamay sang ila kaingod nga mga pagano. Daw ano ka masunson nga aton mabatian sa Ebanghelyo ang subong man sini nga panawag

sang mga nalisdan! Hunahonaa sing labi ang Canaanhon nga babaye: “Ginuo, kaluoyi ako!” Ginalagas niya si

Kristo sa tama nga pagpamilit, kay nakabatyag sia nga ini na lang ang nabilin nga kahigayunan para sa iya.

Sa pagdayaw kag pagpasalamat, ang katawohan sang Dios nagadumdom kon paano sila na-kadaog sang ila mga pagtilaw bangod kay ang Dios kaupod nila. Isa ini ka pangagda sa pag-pasalamat. Sa Ebanghelyo, sa napulo ka mga aruon nga gin-ayo, isa lang ang nagbalik sa pagpasalamat sa Ginuo. Kon wala kita sing tagipusoon nga nagapasalamat sa Dios, ini bangod kay wala kita makahibalo kon paano ang pagtukib sang mga katingalahan sa aton kabuhi kag sa kalibutan.

Makatilingala ini, nga sa mga katilingban sang mga imol kag mga ginahingabot, ang mga pa-ngamuyo sa pagpasalamat wala sing katapusan.

Ang mga tumoluo nga nagatambong sa mga piesta nagadayaw sang mga pader sang Jerusalem – matag-as kag mapag-on. Isa ini ka larawan sang pagpangapin sang Dios. Isa ini ka

pangamuyo sa madulom nga mga tinion sang kabuhi, kon makabatyag kita nga daw wala kita sing may mahimo sa atubangan sang di-matarong nga kahimtangan kag katilingbanon nga kapintas, kon mag-atubang kita sa kalautan kag kabuangan – ayhan bisan sa sulod sang Sim-bahan.

Isa ini ka pangamuyo sa tion sang pagbalik halin sa pagkatapok – ang daku nga pagtilaw sang katawohan. Ginapakita diri ang kalipayan kag kakibot sa pagtapos sang kabihagan, isa ka butang nga daw indi mapatihan: “Daw sa nagdamgo lang kami.”

Indi kita makapugong sa pagdumdom kay Birhen Maria: “Daku gid ang ginhimo sang Ma-kagagahum sa akon, balaan ang iya Ngalan,” ukon kay Pedro nga ginhilway sa bilanggoan. Karon, madamo nga mga tawo ang nagasab-og nga may mga luha; ang nagasab-og lain sangsa nagaani.

Ang tumoluo nagakabuhi adlaw-adlaw. Wala sia magpatumbaya sa pagtigana sang tion sa pagpangamuyo, sa pamilya, sa pagpakig-abyan kag pagpakig-ambit sa kabuhi sang katilingban sang mga Kristiano. Wala niya ginahatagan sang katalagman ang iya lawas paagi sa pagpangabudlay sing tama. Nakahibalo sia nga ang mga pamilya nga may labing daku nga kinitaan kag may isa lang ka anak nga indi luyag magpakig-ambit indi pirme ang mga tawo nga pinakamaayo sa pag-atubang sang mga galastuhon sa pangabuhi, kag ang labing manggaranon nga mga panimalay indi ang pinakamalipayon. Ang Dios nga Amay nagapanga-bay sa aton sa pagpangabudlay apang luyag man sia nga magtuman kita sang kasugoan sa Adlaw nga Inugpahuway.

Bugay sang Ginuo ang mga anak nga lalaki. Ang Biblia wala nagakalipat nga ang tagsa sa aton nakabaton sang tanan gikan sa iya pamilya kag pungsod. Ang indi paghatag sang kabuhi kag tinun-an sa bag-o nga kaliwatan, pat-od nga indi pagbayad sang utang, apang ini man ang pagkadula sang kaugalingon nga kabuhi.

“Pangitaa anay ang ginharian sang Dios kag ang iya katarungan, kag ang iban pa ihatag man sa imo” (Mt 6:33).

Ini ang pangamuyo sa tion sang malawig nga pagpaabot. Ini ang mga tinuig sang kabuhi sang tawo, ayhan mga kaliwatan sa kabuhi sang isa ka pungsod. Nakapangayo na bala kita sa sulod sang beinte ka mga tuig?

Nagalaum ako sa Ginuo, ang akon kalag nagahulat, kag nagasalig ako sa iya pulong. Nagma-tuod ini sa mga Judio nga nagpaabot sang pungsodnon nga kahilwayan, kag sarang man ini magmatuod sa aton: nakabaton na bala kita kag nagakalipay sang tanan nga ginsaad sang Dios sa aton?

Ang tanan nahatag na sa aton sa paglaum. Subong nga ang isa ka manugbantay nagahulat sa pamanagbanag, sa amo man nga bagay ang tumoluo nagahulat sa pagkari ni Kristo – ang pag-abot nga iya ginahandum.

Isa pa ini ka salmo nga bunga sang kalipay sa pagtan-aw sa Templo sa diin ang mga Levita kag mga pari, ang “mga anak ni Aaron,” nagtipon sa pagsaulog sang seremonia sa pagsimba kag nag-amba sang dalayon nga pagdayaw. Sa gihapon manginyara ang kinahanglanon sang mga katilingban sang mga Kristiano nga nagasaad sang kaugalingon sa pag-alagad sa Dios.

Sa madamo nga mga tion, si Jesus nagpangamuyo sa bug-os nga gab-i. Si Jesus nagtaklad sa isa ka bakulod sa pagpangamuyo sing isahanon.

Makahunahona man kita sang aton kaupdanan nga nagapangabudlay kon gab-i, sang mga masakiton nga indi makatulog, agod nga ang ila pagpangabudlay, ang ila kakapoy, ang ila mga pag-antus magmangin ambahanon sang pagdayaw sa Ginuo.

May paagi sa pagpamalandong nahanungod sa presensia sang Makagagahum nga Dios nga nagadugmok sa aton. May iban pa nga paagi nga nagapuno sa aton sang kalig-unan. Ang Biblia indi makapamalandong nahanungod sa sining di-matungkad nga kamatuoran sang Dios nga wala nagabalik gilayon sa mga paghimud-os sang matuod nga kalibutan: ang Dios sang Biblia may pagpaninghakol sa pagluntad sang katarungan, kag ang matutom nga tawo indi malipay sa tungatonga nga mga talaksan ukon makahimo sang kasugtanan sa kalautan. Ini ang kabangdanan sang pahayag nga nagapakibot sang iban nga mga tawo apang makahangup kita sang naghatag sang kaisog sa sini nga matarong sa gihapon: “Ginakaugtan ko sila kag ginakabig bilang akon mga kaaway.” Sa pagkamatuod, ini ang kaugot batok sa

kalautan.

Dili kita magpadaladala sa mga kalingawan nga nagausik sang tion, kundi magtamod kita sa kamatuoran. Ang kalibutan napuno sang kalautan kag di-matarong nga mga kahimtangan kag ang Dios nagapangabay sa aton sa paghimo sang iya ginahimo: ang “pagtadlong sang mga tiko.”

Aton ibalita nga wala sing kahadlok nga ang Dios amo ang nagahilway sang mga imol. Kon kita nagapati sing labi nga malig-on sa sini, labi pa gid nga kita magtinguha sa pag-ambit sang mga panghunahona sang Ginuo, sa paghalad sang aton mga kabuhi sa pag-alagad sa mga kubos, sa mga ginagutom kag mga ginapakahuy-an.

Sa mga Judio, ang Jerusalem labi pa sa sentro nga siudad: ini ang Balaan nga Siudad sa diin ang Dios nagpuyo sa iya Templo. Ang iya presensia nagpangapin sa siudad kag sa katawohan batok sa kaaway nga kagamhanan: ang Jerusalem amo gid ang Simbahan. Ang aton Dios nagapuno sang gin-utlan sa tunga sang kahusayan sang kalibutan kag sang kabuhi sang tagsa sa aton. Ginatawag niya ang mga bituon suno sa ila mga ngalan kag ginabuligan niya ang mga mapainobuson. Sa suod nga paagi, malapit sia sa tagsa niya ka anak apang nagapalapit sia sa ila paagi sa kamatuoran – nga sa tawohanon nga talaksan daw malimbungon sa madamo nga mga kahigayunan – sang iya Simbahan.

Ang mga Judio nagkatingala sa pagbalhin sang tubig sa yelo: paano bala ang Dios makabalhin sang mga butang? Sa amo man nga bagay nagakatingala kita, kon sa gilayon ang Dios nagatunaw sang mga kahimtangan sa aton kalibutan nga daw nagtig-a sa walay katubtoban.

• 148 Sa liwat: Dayawa ang Dios! Aton matalupangdan nga ang katawohan nga labi nga bunayag sa aton daw wala nagatapos sa pagdayaw sa Dios. May kulang pa bala kon kita napapat-od na sang tanantanan kag ang aton mga mata nagakalipay sa gihapon sang mga katingalahan nga aton nahimo?

Ang libro sang mga salmo nagatapos sa isa ka ambahanon nga ginalanton sang bug-os nga mga manuglanton. Ini nga larawan may madalum nga kahulogan: agod mangin bug-os ang pagdayaw sa Dios, nagakinahanglan ini sang pagpakigbuylog sang tanan nga kapungsoran, mga kaliwat, mga sibilisasion kag mga kultora. “Ang tanan nga nagakabuhi magdayaw sa Ginuo.” Ang libro nga Bugna magasiling sini liwat (5:13): “Kag nabatian ko sila nga nagasabat: Sa iya nga nagalingkod sa trono kag sa Kordero, pagdayaw, kadungganan, himaya kag gahum sa walay katubtoban.”