cirrosi hepatica_jordi jove

49
CURS CURS DE NUTRICIÓ I MALALTIES CRÒNIQUES DE NUTRICIÓ I MALALTIES CRÒNIQUES ESPECIALISTA UNIVERSITARI EN SALUT I NUTRICIÓ CIRROSI HEPÀTICA ACTUALITZACIÓ I ASPECTES NUTRICIONALS Aurora Reina Jordi Jové Joan Córdoba

Upload: olvers

Post on 25-Nov-2015

22 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

cirrosis

TRANSCRIPT

  • CURS CURS DE NUTRICI I MALALTIES CRNIQUESDE NUTRICI I MALALTIES CRNIQUESESPECIALISTA UNIVERSITARI EN SALUT I NUTRICI

    CIRROSI HEPTICAACTUALITZACI I ASPECTES NUTRICIONALS

    Aurora Reina

    Jordi Jov

    Joan Crdoba

  • MALALTIA CRNICA IRREVERSIBLE AMB TRETS CLNICS CARACTERSTICS EN LA QUAL EL PACIENT VA PRESENTANT

    COMPLICACIONS QUE VAN EMPITJORANT PROGRESIVAMENT EL PRONSTIC

    AL SER MULTICAUSAL CAL IDENTIFICAR LETIOLOGIA JA QUE DE VEGADES TRACTANT LA CAUSA MILLOREM EL PRONSTIC

  • CIRROSI HEPTICA Concepte histopatolgic

    * Necrosi hepatcits* Colapse de la trama de reticulina

    amb dipsit secundari de texit conectiu

    * Regeneraci nodular de la resta del parnquima

    FIBROSI + NDULS DE REGENERACI

    (distorsi de larquitectura vascular)

  • Esteatohepatitisno enlica

    CriptogenticaTxics

    CBP Colestasiscrniques

    Hepatopatiaenlica

    Budd-Chiari MVO

    Congesti crnica

    Hemocromatosi Wilson

    alfa-1 AT

    HCA VRICA HCA

    autoimmune

  • Causes de Causes de cirrosicirrosiEstudiEstudi DionysosDionysos al al NortNort dItliadItlia

    Alcohol26%CBP

    1%

    Criptogentic24%

    Hemocromatosis 1%

    VHB / B+D9%

    VHB+Alcohol3%

    VHC28%

    VHC+Alcohol8%

    Hepatology 1994;20:1442-1449.

  • HISTRIA NATURAL

    ETIOLOGIA CIRROSI HEPTICA compensada (5-15 anys)

    CIRROSI HEPTICA descompensada (3 - 5 anys)

    Insuficincia heptica TRASPLANTAMENT xitus

    Ictercia HDA AscitisEncefalopatia PBE Infeccions Hepatoma

    Exmen fsic Analtica de rutina Laparotomia

  • CLNICA SUGGESTIVA

    DE C H

  • CLNICA SUGGESTIVA DE

    CIRROSI HEPTICA DESCOMPENSADA

  • DIAGNSTICDIAGNSTIC

    Tot i ser un concepte histopatolgic EL DIAGNSTIC DE CIRROSI ES BASA EN: CRITERIS CLNICS.- Estigmes, signes dhipertensi portal, hepatomeglia, ictercia

    DADES DE LABORATORI ORIENTATIVES.- Alteraci de PFH (citolisi, colestasi) Albmina baixa, Quickallargat, pancitopnia

    EXPLORACIONS DIMATGE COMPATIBLES AMB EL DIAGNSTIC CLNIC

    La PBH es reserva per aquells casos en que no queda clar el diagnstic, volem demostrar substncies de dipsit o necessitem un estadiatge o ndex dafectaci histolgica

  • AlgoritmeAlgoritme diagnsticdiagnsticAnamnesi / Exploraci fsica

    Laboratori / proves heptiques

    Ecografia abdominal / Fibrogastroscpia

    Ecografia compatible

    Varices esofgiquesabsents

    Ecografia compatible

    Varices esofgiquespresents

    CIRROSI HEPTICA

    Ecografa normal o pocalterada

    Varices esofgiquesabsents

    Bipsia hepticaConsiderar Considerar bipsiabipsia hepticaheptica

    Altres malaltieshepticas crniquesDiagnstic etiolgic

  • Diagnstic etiolgic

    Ecografia / FGS compatible

    Clnica i Patr de colestasi: FA GT No colestasi

    Anticossosantimitocondrials

    Cirrosi biliar primaria

    Colangio RMN

    CPREnegatius

    positius

    Colangitis esclerosantprimria

    Bipsia heptica(estadiatge)

  • Diagnstic etiolgic

    Ecografia / FGS compatible

    No colestasiPatr de colestasi: FA GTAlcohol: Anamnesi: Cirrosi alcohlica

    Virus C: Anti-VHC +: Cirrosi C

    Virus B: HBsAg +: Cirrosi B

    Inmunologia: Cirrosi Autoimmune

    Metabolisme coure: Enfermetat de Wilson

    Metabolisme Ferro: Hemocromatosi

    1- Antitripsina: Cirrosi per deficincia d 1 antitripsinaFrmacs / Txics: Hepatotoxicitat

    Bipsia heptica: Cirrosi per NASH / Criptogentica

    Alcohol, virus B y C negatius

    1a Fase

    2a Fase

    3a Fase

  • TractamentTractament (1)(1)

    Factor Factor etiolgicetiolgichepatitis viral, alcohol, hepatitis viral, alcohol, hemocromatosishemocromatosis, obstruccin , obstruccin biliar biliar

  • F.A.M. (dona) 37 Anys a lactualitat

    Lany 1986, a rel dun screening per donaci de moll ds es detecta alteraci de les proves de funci heptica (ALAT i ASAT), hepatomeglia, hipergammaglobulinmia i HBsAg (+) HBeAg(+) Anti-HBe (-) Anti-D (-) DNA-VHB (+) HBcAg(immunohistoqumica a texit heptic) (+) (els germans i cosins tamb sn portadors de VHB i la mare i la tieta sn HBsAg (+))

    HCA amb ponts de necrosi i fibrosi amb formaci incipient de

    nduls

    Alfa IFN 3 MUI 3 dies per setmana

    x 6 mesos

    La bipsia feta un any desprs dacabar el tractament mostra desaparici de lactivitat inflamatria i fibrosi vs cirrosi inactiva. Actualment est asimptomtica les ecografies peridiques sn normals, no hi ha HTP, ha tingut dos embaraos sense problemes i serolgicament s HBsAg (+) HBeAg(-) Anti-HBe (+) DNA VHB (-).

  • TractamentTractament (2)(2)

    Nutricional.Nutricional.-- DficitsDficits nutritiusnutritius propispropis de la de la colestasicolestasi crnicacrnica o de o de lalcoholismelalcoholisme i i situacionssituacions especialsespecials (ENCEFALOPATIA / (ENCEFALOPATIA / ASCITIS)ASCITIS)

    PrevenciPrevenci de les de les complicacionscomplicacionsvarices (FGS), varices (FGS), hepatocarcinomahepatocarcinoma (eco)(eco)

    TratamentTratament de les de les complicacionscomplicacions

  • MANEIG NUTRICIONAL A LA CH: INSUFICINCIA HEPTICA, ENCEFALOPATIA,

    RETENCI HIDROSALINA, ASCITES

  • Funciones del hgadoSntesis de protenas plasmticas: albmina, transferrina, protombina, prealbmina

    Produccin y excrecin de bilis

    Detoxificacin de sustancias

    Metabolismo: hidratos de carbono y grasas, aminocidos

    Almacenamiento y activacin de vitaminas

  • Insuficiencia heptica

    Insuficiencia heptica fulminante

    UCI, drogas vasoactivas, NPT, trasplante heptico

    Cirrosis heptica

    MalnutricinDescompensaciones

    encefalopataascitis

    Trasplante heptico

    Hepatitis alcohlica aguda

    marasmo, anorexia, estrs metablico grave

  • Alteraciones metablicasEnergticoAumento del gasto energtico basal

    Hidrocarbonado y lipdicoHiperinsulinemia e hiperglucemia (diabetes mellitus 2)Escasa reserva de glucgeno (riesgo hipoglucemia)Alteraciones en la sntesis de lipoprotenasDisminucin de la oxidacin de glucosa Incremento de la oxidacin de cidos grasos

    ProteicoIncremento de la sntesis y degradacinIncremento de las necesidades aminocidosAlteracin en el perfil de aminocidos plasmticosIncremento del amonaco plasmtico

  • Dficit nutricional

    Deplecin de masas musculares y reservas lipdicasalteraciones metablicas, estrs metablico+ ingesta inadecuada (dieta, anorexia)

    Dficit de vitaminas y mineralesalcohol (zinc, tiamina)+ colestasis (vitaminas liposolubles, calcio)

  • Valoracin nutricionalDificultadesDificultades

    Protenas de sntesis heptica: albmina, protombina, prealbmina...

    Catabolismo proteico aumentado, alteracin sntesis urea: balance nitrogenado en funcin de urea en orina 24 h poco fiable

    Ascitis = retencin hidrosalina: IMC,

    Insuficiencia renal: ndice creatinina/altura

    SolucionesSoluciones

    Indices antropomtricos: pliegue tricipital,

    Dinanometra

    Valoracin global subjetiva

    peso, ingesta, estrs metablico, valoracin subjetiva global...

  • Estado nutricional y hepatitis alcohlica agudaEstado nutricional y hepatitis alcohlica aguda

    Time (days)0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

    S

    u

    r

    v

    i

    v

    a

    l

    %

    50

    60

    70

    80

    90

    100

    110

    N= 259p= 0.001

    Severe malnutritionModerate malnutrition

    Hepatitis alcohlica aguda + malnutricin = peor supervivencia

    Hepatology 1993;17:564

  • Estado nutricional y cirrosis hepticaEstado nutricional y cirrosis heptica

    N=525

    Cirrosis + malnutricin = peor supervivencia Hepatology 1996;23:1041

  • Estado nutricional y trasplante hepticoEstado nutricional y trasplante heptico

    N= 150

    Malnutricin pre-trasplante = peor supervivencia post-trasplante

    Hepatology 1997;25:652

  • Intervencin nutricional en hepatitis alcohlica aguda

    HAA = enfermedad inflamatoria con gran estrs metablico en pacientes malnutridos (alcohol)

    Tratamiento estndar = corticoides

    Nutricin hipercalrica e hiperproteca

    Valorar nutricin artificial

  • Riesgos de la dieta hospitalariaRiesgos de la dieta hospitalaria

    Cabr 1990:Cabr 1990:Ensayo clnico aleatorizado (n= 35) Hepatitis alcohlica aguda con malnutricin graveDieta hospitalaria vs. nutricin enteral isocalrica

    Mortalidad hospitalaria:N Enteral 12% Dieta oral 47%

    Dieta oral:Objetivo 2115 kcal/d Ingesta real 132075 kcal/d

  • Beneficios de la nutricin Beneficios de la nutricin enteralenteral

    N = 71 (multicntrico)

    La nutricin enteral sin esteroides es equivalente a la dieta hospitalaria + esteroides.

    El grupo esteroides sufren ms infecciones.

    Cabr, Hepatology 2000; 32:36

  • Intervencin nutricional en cirrosis

    Aporte calorias y nutrientes para cubrir necesidades y restituir los dficits.

    Restriccin de protenas ?

    Empleo de preparados de aminocidos especficos ?

  • Por qu una dieta hipoproteicaen la cirrosis heptica ?

    Cirrosis heptica causa incremento de amonaco

    Relacin entre amonaco y encefalopata heptica

    La ingesta de protenas provoca un incremento del amonaco plasmtico

  • SNC

    Msculo

    RionIntestinos

    Colaterales

    Hgado NH3

  • Motivos para no hacer una dietahipoproteica:

    Dietas hipoproteicas asociadas a incremento de mortalidad

    Dieta hipoproteica disminuye amoniaco plasmtico a corto plazo pero lo incrementa a largo plazo

    Una dieta hipoproteica no mejora el curso de la encefalopata heptica

    Dieta hipoproteica empeora el metabolismo proteico de la insuficiencia heptica

  • Efecto de las protenas de la dietasobre la amonemia

    Dias0 7 14 21 28 35

    A

    m

    o

    n

    e

    m

    i

    a

    50

    100

    150

    200

    250

    300

    350

    400

    HipoproteicaNormoproteica

    Felipo V, Arch Biochem Biophys 1990

  • Efecto de las protenas de la dieta en el curso de la encefalopata heptica

    PacientesPacientes

    Cirrosis + EH aguda (n=30)Exclusin: hemorragia digestiva, hepatitis alcoholica aguda

    Finalizan estudio (n=20)

    Exitus: 7

    Abandono: 2

    Hem Dig: 1

    No finalizan (n=10)

    HipoproteicaHipoproteicaN=10

    NormoproteicaNormoproteicaN=10

  • Efectos de la dieta sobre la EH

    DIA0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

    E

    S

    T

    A

    D

    O

    M

    E

    N

    T

    A

    L

    (

    C

    O

    N

    N

    )

    0

    1

    2

    3

    4HIPOPROTEICANORMOPROTEICA

  • Metabolismo proteico

    0

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    0

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    NORMO-PROTEICAHIPOPROTEICA

    P< 0.05

    SINTESIS DEGRADACION

  • Restriccin proteica a largo plazo?

    Dietistas britnicas (110 centros, 1046 cirrosis/1 ao) Restriccin proteica: 73%, en el 30% < 30 g/protMotivo restriccin: 50% prevencin de la encefalopata

    Soulsby CT, BMJ 1999

    Encuesta AEEH (n=128) Episodio de EH emplean dieta hipoproteicaSiempre: 52% Slo si grave: 21%

    Prevencin recidiva emplean dieta hipoproteica 62%

    Crdoba, AEEH 2005

  • En el coma heptico se puede restringir las protenas durante unos das, pero se debe instaurar pronto un aporte proteico adecuado.

    Los pacientes con cirrosis heptica necesitan un aporte proteico elevado (1-1,5 g/kg/d)

    La encefalopata leve no es un motivo para restringir protenas

    Recomendaciones ESPEN

    Clinical Nutrition 1997

  • AMINOACIDOS DE CADENA RAMIFICADA

  • INSUFICIENCIA HEPATICA BHE

    ENCEFALOPATIA ENCEFALOPATIA HEPATICAHEPATICA

    AMINOACIDOS AROMTICOS

    TYR, PHE, TRY

    AMINOACIDOS RAMIFICADOS

    VAL, LEU, ISOLEU

    SINTESIS DE FALSOS NEUROTRANSMISORES

    CORRECCIN DE LOS TRASTORNOS DE LA NEUROTRANSMISION

    TRATAMIENTO CON AMINOACIDOS TRATAMIENTO CON AMINOACIDOS DE CADENA RAMIFICADADE CADENA RAMIFICADA

    Fischer J, Lancet 1971

  • AAR en encefalopata agudaAAR en encefalopata aguda

    9 ensayos clnicos (n=446)

    Mejoria EH: AAR = 59%, control = 45%

    Difcil anlisis combinado (diseo variable)

    3 meta-anlisis: conclusiones diferentes

    No tienen un efecto importante en la encefalopata aguda

  • AAR en encefalopata crnicaAAR en encefalopata crnica11 ensayos clnicos (n=204)Mejoria EH: 3 estudios (mayor nmero de enfermos y mayor duracin del tratamiento)

    HorstHorst 19841984 EH crnica-recurrente intoleran protenas Incremento en 3 semanas de 20g a 60 g (n=37)Recidiva EH: AAR 6% vs control 35%.

    MarchessiniMarchessini 19901990 EH crnica-persistente leve Dieta de 45-65 g prot + AAR por 3 meses (n=64)Estado mental: AAR 1,4 -> 0,5 vs control 1,2 ->1,1

  • AAR: beneficio nutricional AAR: beneficio nutricional

    Efecto anablico: balance nitrogenado positivoEfecto anti-anorexgeno

    MarchessiniMarchessini 2003:2003:Ensayo clnico aleatorizado (n=174) 1 ao de tratamiento en cirrosis avanzadaMejora de funcin heptica

    Mejora de parmetros nutricionales

  • AAR y cirrosis heptica graveAAR y cirrosis heptica grave

    N= 174

    Los AAR disminuyen la mortalidad y morbilidad hepticaMarchessini, Gastroenterology 2003, 124:1792

  • Cirrosis hepticaCirrosis heptica

    Asegurar un aporte calrico elevado (>35 kcal/kg/d)

    Hidratos Carbono 50-60% Lpidos 30-35%

    No restringir las protenas (1,2 1,5 g/kg/d)

    Fraccionar la dieta en 5-7 tomas/daEvitar periodos de ayuno. Recomendar resopn de HC de absorcin lenta

    Si retencin hidrosalina: restriccin sodio< 2g/da,

    no restringir agua (a menos que exista hiponatremia)

    Aporte elevado de micronutrientes

    alcohlicos, enfermedades colestsicas,corticoides

  • Hepatitis alcohlica aguda

    Asegurar balance energtico positivo

    Nutricin enteral:malnutricin graveno ingesta oral adecuada

  • Encefalopata heptica

    Favorecer un buen estado nutricional

    No a las dietas bajas en protenas

  • Conclusiones

    Insuficiencia heptica se asocia a problemas metablicos y

    nutricionales importantes .

    Intervencin nutricional adecuada.

    Aporte calrico, proteico y de micronutrientes necesario.

    En algunos casos medidas especializadas (AAR).

    Evitar ideas equivocadas (dietas hipoproteicas) que

    pueden empeorar la situacin nutricional

  • Soulsby CT, Morgan MY. Dietary management of hepatic encephalopathyin cirrhotic patients: survey of current practice in United Kingdom. BritishMedical Journal 1999; 318:1391

    Merli M, Riggio O, Dally L, PINC. Does malnutrition affect survival in cirrhosis? Hepatology 1996; 23:1041-1046.

    Plauth M, Merli M, Weimann A, Ferenci P, Mueller MJ. ESPEN guidelinesfor nutrition in liver disease and transplantation. Clinical Nutrition 1997; 16:43-55.

    Marchesini G, Bianchi G, Merli M, Amodio P, Panella C, Loguercio C, et al. Nutritional supplementation with branched-chain amino acids in advanced cirrhosis: a double-blind randomized trial. Gastroenterology2003; 124:1792-1801.

    Cordoba J, Lpez-Helln J, Planas M, Sabn P, Sanpedro F, Castro F, Esteban R, Guardia J. Normal protein diet for episodic hepaticencephalopathy: results of a randomized study. Journal of Hepatology2004; 41:38-43.

    Kondrup J, Mueller MJ. Energy and protein requirements of patients withchronic liver disease. J Hepatol 1997; 27:239-247.

  • PREVENCI DE NOVES COMPLICACIONS PREVENCI DE NOVES COMPLICACIONS ((ControlsControls evolutiusevolutius i i analiticaanalitica peridicsperidics, , FGSFGS perper control de varices control de varices esofgiquesesofgiques, , ECOGRAFIAECOGRAFIA perper control control dascitesdascites, , lesionslesionsfocalsfocals ((DetecciDetecci precopreco de carcinoma de carcinoma primitiuprimitiu de de fetgefetge, , HipertensiHipertensi portal) portal)

    ValoraciValoraci de de trasplantamenttrasplantament heptic heptic

    TractamentTractament (3)(3)

    Causes de cirrosiEstudi Dionysos al Nort dItliaAlgoritme diagnsticTractament (1)Tractament (2)