cilt: 4 sayı: ağustos 2017 - akilciilac.gov.tr · türkiye akılcı İlaç kullanımı bülteni...

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt:4 Sayı:8 Ağustos 2017

1

Cilt: 4 Sayı: 8 Ağustos 2017


2

EDİTÖR Uzm. Ecz. Elif SARIGÖL ÇALAMAK Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

YAYIN KURULU Dr. Hakkı GÜRSÖZ Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kurum Başkanı Doç. Dr. İsmail Mert VURAL Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kurum Başkan Yardımcısı

Ecz. Mesil AKSOY Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi Başkanı

Dr. Dyt. Pınar GÖBEL Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

Dr. Ecz. Melda KEÇİK Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

Uzm. Dr. Fatma İŞLİ Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

Uzm. Dr. Ali Boray BAŞCI Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

ÇEVİREN

Ecz. Emre Umut GÜRPINAR Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesi

İLETİŞİM ADRESİ: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Söğütözü Mahallesi 2176. Sok. No:5 PK 06520Çankaya/ANKARA Tel:+90 (312) 218 30 00 F:+90 (0312) 218 34 60 Soru ve önerilerinizi [email protected] e-posta adresine gönderebilirsiniz.


3

İÇİNDEKİLER

Editörün Ön Sözü…………………………………………………………………………......................................3

Dünya Sağlık Örgütü Antimikrobiyal Tüketim Ağı Verisi Raporu..…………………………….….…….4


4

EDİTÖRÜN ÖN SÖZÜ

Eylül 2011 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Ofisi, antimikrobiyal dirençle mücadele

edebilmek için stratejik eylem planını hayata geçirme kararı almıştır. Bu planın önemli maddelerinden

birisi de antimikrobiyal ilaçların tüketim miktarlarının belirlenmesi ve antibiyotiklerin akılcı

kullanılmasının sağlanmasıdır.

1997 yılından beri Avrupa Birliğine üye olan ülkeler, Norveç ve İzlanda Avrupa Hastalık Önleme

ve Kontrol Merkezi (ECDC) çatısı altında antimikrobiyal tüketimlerini hesaplamakta ve bu konuda

faaliyetler yürütmektedir. Bu ağ, Avrupa Antimikrobiyal Tüketim Sürveyans Ağı (ESAC-Net) olarak

anılmakta olup yıllardır faaliyetlerini sürdürmektedir. DSÖ’nün Avrupa Ofisine bağlı olarak faaliyet

gösteren ancak Avrupa Birliği (AB) üyesi olmayan Türkiye gibi ülkeler için ise maalesef böyle bir ağ

bulunmamaktadır.

Bu amaçla 2011 yılında DSÖ kendi Antimikrobiyal Tüketim Sürveyans Ağını kurarak (WHO-AMC

Network) AB üyesi olmayan ancak Avrupa Bölgesi’ne bağlı olarak faaliyet gösteren ülkeleri bu ağa davet

etmiştir. Bu ağa katılma kararı alan ve aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 12 ülkenin 2011 yılına ait

antibiyotik tüketimi verisiyle bir makale hazırlanmış olup bu makale 2014 yılında Vesporten ve ark.’ları

tarafından Lancet Infectious Diseases Journal’da yayınlanmıştır.

WHO-AMC ağının çıkardığı ikinci rapor olma özelliğini taşıyan bu çalışma ise bu 12 ülkeye ait

2011-2014 yılları arasındaki tüketim verilerini ortaya koymaktadır. Ülkemize ait tüketim trendlerinin

belirlenmesi ve bu tüketimlere ait analizlerin yapılması antibiyotiklerin daha akılcı kullanımını teşvik

etmede önemlidir. Bu amaçla raporun Türkiye verisine ait olan bölümleri DSÖ’nün izniyle birebir

Türkçe’ye çevrilmiş olup sizlerin bilgisine sunulmuştur.


5


6

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ANTİMİKROBİYAL TÜKETİM AĞI VERİLERİ RAPORU

(Dünya Sağlık Örgütü’nün izniyle Raporun Özet Bölümü (1. Introduction, sayfa 1-2) ve Türkiye Bölümü (13.

Turkey, sayfa 102-113) birebir Türkçe’ye çevrilmiştir.)

Orijinal rapora aşağıdaki bağlantı üzerinden ulaşılabilir.

Antimicrobial Medicines Consumption (Amc) Network. Amc Data 2011–2014. Who Regional Office for

Europe (2017; 168 pages)

http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/337984/51020-WHO-AMC-report-web.pdf?ua=1

1. ÖZET

Dünya Sağlık Örgütü Antimikrobiyal Tüketim (WHO-AMC) Ağı*, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)

Avrupa Bölge Ofisi tarafından kurulmuş olan bir yapıdır. *(Ç.N. DSÖ Avrupa Ofisine bağlı olan ve Avrupa

Birliği üyesi olmayan Ülkelerin katılımı ile oluşturulmuştur.) Bu yapı, Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol

Merkezi (ECDC) tarafından koordine edilen Avrupa Antimikrobiyal Tüketim Sürveyans Ağı’nın (ESAC-Net)

bir parçası olmayan DSÖ Avrupa Bölgesindeki tüm üye ülkeleri desteklemeyi amaçlamaktadır.

Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bosna-Hersek, Gürcistan, Kazakistan,

Kırgızistan, Karadağ, Moldova Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Tacikistan, Makedonya,

Türkiye, Ukrayna ve Özbekistan'ın yanı sıra Kosova1 halen WHO-AMC Ağına bir şekilde katılma

aşamasındadır. 2011-2014 yılları arasında, üye ülkeler bir veya daha fazla yıl boyunca antimikrobiyal

tüketim verilerini DSÖ ile paylaşarak Tüketim Ağı’nın gelişimine katkıda bulunmuşlardır.

Mevcut rapor DSÖ Antimikrobiyal Tüketim Ağı’na ait ilk rapordur ve raporda üye 11 ülke ile

Kosova'nın1 antimikrobiyal tüketimi verilerinin ortaya koyulup analiz edilmesi amaçlanmıştır.

1.1 Önemli Bulgular

Sistemik kullanılan antibakteriyellerin (Anatomik Terapötik Kimyasal (ATC) sınıflandırma grubu

J01) toplam tüketim verileri, 11 ülke ve Kosova1 için ayrı ayrı hesaplanmıştır. 2014'teki tüketim,

Azerbaycan'da 8,5 DID (1000 kişi başına düşen tanımlanmış günlük doz) değeri ve Türkiye’de 40,4 DID

değeri ile 4 kattan fazla bir tüketim farkı arasında değişkenlik göstermiştir. 12 ülke için nüfus ağırlıklı

ortalama tüketim ise 24,4 DID olarak bulunmuştur.

Parenteral (enjektabl) formülasyonların göreceli olarak kullanımında ise daha fazla farklılık

görülmüş olup bu oran Türkiye’de toplam J01 tüketiminin % 4'ü iken Azerbaycan’da % 69’u olarak

bulunmuştur.

En sık tüketilen antibakteriyel alt grubu beta laktam antibiyotikler (ATC grubu J01C) olup tüketim

yüzdesi toplam J01 tüketiminin % 35,4'ü (Beyaz Rusya) ile % 65,6’sı (Azerbaycan) arasında değişmiştir.

Sefalosporinler (J01D), toplam tüketimin % 6,1'i (Azerbaycan) ile % 30,3'ü (Türkiye) arasında; kinolonlar

(J01M) ise toplam tüketimin % 0,1'inin altı ile (Özbekistan) ve % 17’si (Moldova Cumhuriyeti) arasında

değişiklik göstermiştir.

http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/337984/51020-WHO-AMC-report-web.pdf?ua=1


7

Sefalosporinler ve kinolonlar geniş spektrumlu antibiyotiklerdir ve birçok reçeteleme kılavuzunda

ikinci sırada seçilen antibiyotikler olarak kabul edilirler. Raporlanan verilere göre, bu iki grubun toplam

J01 tüketimine oranı % 10 (Azerbaycan) ile % 38 (Moldova Cumhuriyeti) arasında değişmiştir.

Sefalosporin grubundaki etken maddelerin seçimi çeşitlilik göstermektedir. Genel olarak,

dördüncü kuşak etken madde tüketiminin sınırlı olduğu tespit edilmiştir (çoğunlukla < 0,1 DID). Birinci

kuşak etken maddelerin tüketimi, toplam sefalosporin tüketiminin % 8'i (Türkiye) ile % 80’i (Sırbistan)

arasında değişmiştir. İkinci kuşak etken maddelerin tüketimi, birçok ülkedeki çok düşük tüketim

değerinden (< 0,1 DID), en yüksek kullanıldığı Türkiye’deki total sefalosporin tüketiminin % 54'üne kadar

farklılık göstermiştir. Üçüncü kuşak etken madde tüketimi, toplam sefalosporin tüketiminin % 16'sından

(Sırbistan) % 83'üne (Tacikistan) kadar değişmektedir. 12 ülkenin verilerine bakıldığında toplam

sefalosporin tüketiminin % 50'sinden fazlasını üçüncü kuşak etken maddeler oluşturmaktadır.

Benzer şekilde, amoksisilin ile daha geniş spektrumlu olan amoksisilin+klavulanik asit

kombinasyonunun göreceli tüketimi de ülkeler arasında farklılık göstermiştir. Türkiye dışında bütün

ülkelerde amoksisilin, enzim inhibitörü kombinasyonundan daha fazla tüketilirken Türkiye’de

amoksisilinin tek başına tüketimi toplamda amoksisilin ve amoksisilin+klavulanik asit kombinasyonunun

tüketiminin sadece % 11'i olarak bulunmuştur.

1.2 Sonuçlar

Bu raporda sunulan sonuçlar, Avrupa Birliği (AB) üyesi olmayan Avrupa ülkeleri arasındaki

antimikrobiyal tüketim eğilimlerini belgelemektedir. Ülkeler arası yapılan karşılaştırmalarda öne çıkan

bulgu, veri değişkenliğinin geniş bir aralıkta olmasıdır. Bu durumun sadece ülkeler arasında hastalıkların

farklı şekillerde olması veya hastalık yükünün farklı olması ile açıklanması mümkün değildir. Bu çeşitliliğin

sebeplerinin bulunması için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir ve bu da antimikrobiyallerin

daha akılcı bir şekilde kullanılmasının sağlanması için gereken müdahalelerin geliştirilmesine imkân

sağlayacaktır.

Tüketim miktarlarını raporlamak için kullanılan veri kaynaklarında bir takım kısıtlılıklar mevcut

olup sonuçlar değerlendirilirken bu durum göz önüne alınmalıdır. Buna rağmen raporlanan veriler

ışığında bazı durumlarda kullanılan antimikrobiyal etken maddelerin seçimleri konusunda düzeltici

faaliyetlerin gerektiği görülmektedir.

Tüketim verilerinin devamlı olarak izlenmesi, analiz edilmesi ve kullanılmasına ilişkin bir taahhüt

verilmesi önemli olup bu konu Mayıs 2015'te düzenlenen 68. Dünya Sağlık Asamblesi'nde kabul edilen

“Antimikrobiyal Direnç Üzerine Küresel Eylem Planı”nda yer alan temel unsurlardan biridir.

2. TÜRKİYE’DE TÜKETİM

2.1 Veri Kaynakları ve Veri Toplanılan Yıllar

Türkiye, dört yıllık verilerin her birine ait veri sağlamıştır (2011-2014). Ana kaynaklar, 2011-2012

dönemi için IMS (Intercontinental Marketing Services - Kıtalararası Pazarlama Hizmetleri) Sağlık ve 2013-

1 Bu dokumandaki tüm Kosova referansları Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1244 numaralı kararı (1999) baz

alınacak şekilde anlaşılmalıdır.


8

2014 için İlaç Takip Sistemi (İTS)’nden elde edilen eczane depolarına ait satış kayıtlarıdır. Veriler, ithal

edilen ilaçları ve yerel olarak üretilen tüm ilaçları kapsamaktadır (Tablo 1.1).

Ecza depoları verisi kapsamlı İTS’nin bir parçası olarak elde edilmiştir ve İTS tedarik ve dağıtım

zincirindeki tüm ürünleri kapsamaktadır. Bu nedenle, eczanelere (hem hastane hem de serbest

eczanelere) tedarik edilen J01 grubu antibakteriyellerin miktarları doğruya en yakın şekilde tespit

edilmiştir.

Tablo 1.1: Tüketim raporlamaları için kullanılan veri kaynakları (2011-2014) a Belli Değil

2. 2 Sistemik Kullanılan Antibakteriyellerin (J01) Belirlenen Tüketim Hacimleri

Sistemik kullanılan antibakteriyellerin (ATC sınıfı J01) toplam tüketimi, uygulama yolu (oral ve

parenteral formülasyonlar) ve farmakolojik alt grup verileri kullanılarak incelenmiştir.

2.2.1 Uygulama Yoluna Göre Antibakteriyellerin Toplam Tüketimi

2011-2012 yılları için J01 grubu antibakteriyellerin oral ve parenteral (enjektabl)

formülasyonlarının tüketim değerleri ayaktan hastalar için Şekil 1.1'de gösterilmektedir. 2013-2014 yılları

için ayaktan ve yatan hastaların toplam tüketim değerleri Şekil 1.2'de görülmektedir. Aynı zamanda bu

veriler Tablo 2.1 ve 2.2'de 1000 kişi başına düşen tanımlanmış günlük doz olarak da belirtilmiştir.


9

Şekil 1.1: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01

Antibakteriyellerinin Ayaktan Hasta Tüketimi (2011-

2012)

Şekil 1.2: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01

Antibakteriyellerinin Total Tüketimi (2013-2014)

Tablo 2.1: J01 Grubu Antibiyotiklerinin Uygulama Tablo 2.2: J01 Grubu Antibiyotiklerinin Uygulama

Yollarına Göre Ayaktan Hasta Tüketimi (2011-2012) Yollarına Göre Toplam Tüketimi (2013-2014)

2011 ve 2012 yıllarında ayaktan tedavisi yapılan hastalar için parenteral formülasyonların

göreceli tüketimi total tüketim verisinin (42,3 DID) % 2’sini oluşturmaktadır. 2014 yılı içerisinde ayaktan

ve yatan hastaların tüketimine bakıldığında parenteral antibakteriyellerin toplam J01 grubu

antibakteriyel tüketiminin % 4’ünü oluşturduğu görülmektedir.

2013 ve 2014 yıllarına bakıldığında J01 grubu antibakteriyellerin total tüketiminde bir azalma

eğilimi olduğu gözlenmektedir. 2013 yılındaki 42,4 DID değerindeki tüketim 2014 yılında 40,4 DID

değerine düşmüştür. Bu durum muhtemelen, yüksek antibakteriyel tüketimini -daha önce yayımlanan-

düşürmek için Türkiye'de yapılan çalışmaların bir sonucudur.

Söz konusu hesaplamalarda kullanılan popülasyon verisinin, Türkiye İstatistik Kurumu’nun

raporladığı veri olduğunu belirtmek gerekmektedir. Bu raporlamalar aynı zamanda Türkiye’de ikamet


10

eden Suriyeli popülasyonunu da içermektedir (bu sayının 2013 yılı için 1 milyon civarında olduğu ve 2014

yılı için 2 milyon civarında olduğu bildirilmiştir). Devlet, Suriyeli mülteciler için ilaçlar da dâhil olmak üzere

sağlık hizmeti sunmaktadır.

2.2.2 Farmakolojik Alt Gruba Göre J01 Grubu Antibakteriyellerin Toplam Tüketimi

J01 grubu antibakteriyellerin farmakolojik alt gruplara göre tüketim verileri 2011-2012 ve 2013-

2014 yılları için Şekil 2.1 ve 2.2’de gösterilmiştir. Aynı zamanda bu veriler Tablo 3.1 ve 3.2’de de

belirtilmiştir.

Şekil 2.1: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01 Grubu

Antibakteriyellerin Ayaktan Hasta Tüketimi (2011-

2012)

Şekil 2.2: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01 Grubu

Antibakteriyellerin Toplam Tüketimi (2013-2014)

Ayakta tedavi edilen hastalar için J01 grubu antibakteriyellerin tüketim hacmi 2011 ve 2012'de

aynı iken, beta-laktamların (J01C) tüketiminde artış ve sefalosporinlerin (J01D), kinolonların (J01M)

tüketiminde azalma gibi kullanılan etken madde sınıfları arasında bazı farklılıklar tespit edilmiştir.

Beta-laktamların ve sefalosporinlerin hacimleri 2013 ile 2014 yılları arasında azalmıştır. Bu,

toplam tüketimde gözlenen genel azalmanın bir parçasını oluşturmaktadır (2014'te 42,4, 2014'de 40,4

DID).


11

Tablo 3.1: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01 Grubu Tablo 3.2: Farmakolojik Alt Gruplara Göre J01 Grubu

Antibakteriyellerin Ayaktan Hasta Tüketimi (2011-2012) Antibak teriyellerinin Toplam Tüketimi (2013-2014) b Toplam yuvarlamadan dolayı değişebilir

2.3 J01 Grubu Antibakteriyellerin Alt Gruplara Göre Göreceli Tüketimi

2.3.1 J01 Grubu Antibakteriyellerin Farmakolojik Alt Gruplara Göre Göreceli Tüketimi

2011-2012 yılları arasında ayaktan tedavi gören hastalar için J01 grubu antibakteriyellerin

toplamı yüzde olarak Şekil 3.1’de gösterilmiştir. 2013-2014 yılları arasında ayaktan ve yatan hastalar için

ölçülen farmakolojik alt grupların göreceli tüketimi ise Şekil 3.2’de gösterilmiştir. Ayrıca bu veriler Tablo

4.1 ve 4.2’de de belirtilmiştir.

Ayaktan tedavi gören hastalardaki alt grupların göreceli tüketiminde bazı değişiklikler olmuştur.

Beta-laktam antibakteriyellerinin tüketiminde artış (J01C) ve sefalosporinlerin tüketiminde (J01D) azalma

gibi değişiklikler gözlenmiştir.

Ayaktan ve yatan hastalar için toplam tüketimde 2013 ve 2014 yıllarında beta-laktam

antibiyotiklerinin göreceli tüketiminde belirgin bir değişiklik gözlenmemiştir (sırasıyla % 44 ve % 44,5).

Sefalosporinlerin tüketiminde azalma (% 32 ve % 30,3) gözlenirken makrolidlerde, linkozamidlerde ve

streptograminlerde ise artış (% 9,6 ve % 10,1) olduğu gözlenmiştir.


12

Şekil 3.1: Ayaktan Hastada J01 Antibakteriyellerinin Şekil 3.2: Ayaktan ve Yatan Hastada Antibakteriyelleri-

Farmakolojik Alt Gruplarına Göre Göreceli Tüketimi nin Farmakolojik Alt Gruplarına Göre Göreceli Tüketimi

(2011-2012) (2013-2014)

Tablo 4.1: Ayaktan Hastada J01 Antibakteriyellerinin Tablo 4.2: Ayaktan ve Yatan Hastada Antibakteriyellerinin

Farmakolojik Alt Gruplarına Göre Göreceli Tüketimi Farmakolojik Alt Gruplarına Göre Göreceli Tüketimi

(2011-2012) (2013-2014)


13

2.3.2 J01 Grubu Antibakteriyellerin Toplam Tüketimi İçerisinde Sefalosporinlerin ve Kinolonların

Tüketimi

Sefalosporinler ve kinolonlar geniş spektrumlu antibiyotiklerdir ve birçok reçeteleme kılavuzunda

ikinci basamak antibiyotikler olarak kabul edilmektedir. Genellikle birinci basamak antibiyotiklerin

başarısız olması durumunda bunların ikinci basamak tedavisi olarak kullanılabilirliğinin sağlanması için

tüketimlerinin sınırlandırılması önerilmektedir.

2011-2012 yılları arasında ayaktan tedavi gören hastalar için ve 2013-2014 yılları arasında

ayaktan tedavi gören ve yatan hastalar için J01 grubu antibakteriyellerin bir yüzdesi olarak ölçülen

sefalosporinler ve kinolonların göreceli tüketimi Şekil 4.1 ve 4.2’de gösterilmiştir. Ayrıca bu veriler Tablo

5.1 ve 5.2’de de belirtilmiş ve Tablo 6.1 ve 6.2’de özetlenmiştir.

Şekil 4.1: Ayaktan Hastalarda Sefalosporin ve Kinolon- Şekil 4.2: Tüm Hastalarda Sefalosporin ve Kinolonların

ların J01 Antibakteriyellerine Göre Göreceli Tüketimi J01 Antibakteriyellerine Göre Göreceli Tüketimi

(2011-2012) (2013-2014)


14

Tablo 5.1: Ayaktan Hastalarda Sefalosporin ve Kinolon- Tablo 5.2: Tüm Hastalarda Sefalosporin ve Kinolonların

ların J01 Grubu Antibakteriyellerine Göre Göreceli J01 Antibakteriyellerine Göre Göreceli Tüketimi

Tüketimi (2011-2012) (2013-2014)

Sefalosporinlerin ve kinolonların göreceli tüketiminin, 2011-2012 yıllarında ayaktan hastalar için

neredeyse sabit değerde kaldığı bulunmuştur. 2013 ve 2014 yılları toplam tüketim için ise kinolonların

göreceli tüketim değerinde herhangi bir farklılık yok iken sefalosporinlerin tüketiminde azalma olduğu

tespit edilmiştir (% 32’den % 30’a).

2.4 Etken Maddelerin Seçimine Göre Göreceli Tüketim

2.4.1 Sefalosporinlerin Kuşaklarına Göre Göreceli Tüketimi

Üçüncü ve dördüncü kuşak sefalosporinler hem Gram-pozitif hem de Gram-negatif

organizmalara etki ettiklerinden dolayı birinci ve ikinci kuşak sefalosporinlere kıyasla daha geniş bir

spektruma sahiptirler. DSÖ, kritik önem taşıyan antimikrobiyallerin hem insan hem de veteriner

hekimlikte dikkatli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla üçüncü ve dördüncü kuşak

sefalosporinleri risk yönetimi için en öncelikli etken maddeler kapsamına almıştır.

2011-2012 ve 2013-2014 yılları arasındaki birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü kuşak

sefalosporinlerin göreceli tüketimi Tablo 6.1 ve 6.2’de özetlenmiştir.

Tablo 6.1: Ayaktan Hastalarda Sefalosporinlerin Ku- Tablo 6.2: Tüm Hastalarda Sefalosporinlerin Kuşaklarına

şaklarına Göre Göreceli Tüketimi (2011-2012) Göre Göreceli Tüketimi (2013-2014)


15

Dördüncü kuşak sefalosporinlerin tüketiminin her iki dönemde de çok sınırlı olduğu tespit

edilmiştir (<0,1 DID). Ayrıca, birinci, ikinci ve üçüncü kuşak sefalosporinlerin göreceli tüketim değerleri

genel olarak 2013-2014 yılları arasında sabit kalmıştır.

2.4.1.1 Birinci Kuşak Sefalosporinlerin (J01DB) Seçimi

2011-2012 ve 2013-2014 yıllarında birinci kuşak sefalosporinlerin tüketimine ait veriler Tablo 8.1

ve 8.2’de gösterilmiştir. Birinci kuşak sefalosporinler arasında en çok kullanılan etken maddelerin

sefaleksin ve sefazolin olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 7.1: Ayaktan Hastalarda Birinci Kuşak Sefalospo- Tablo 7.2: Tüm Hastalarda Birinci Kuşak Sefalosporinle-

rinlerin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2011-2012) rin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2013-2014)

2.4.1.2 İkinci Kuşak Sefalosporinlerin (J01DC) Seçimi

2011-2012 ve 2013-2014 yıllarına ait birinci kuşak sefalosporinlerin tüketimine ait veriler Tablo

8.1 ve 8.2’de gösterilmiştir. İkinci kuşak sefalosporinler arasında en çok kullanılan etken maddelerin

sefuroksim, sefaklor ve sefprozil olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 8.1: Ayaktan Hastalarda İkinci Kuşak Sefalospo- Tablo 8.2: Tüm Hastalarda İkinci Kuşak Sefalosporinle-

rinlerin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2011-2012) rin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2013-2014)

2.4.1.3 Üçüncü Kuşak Sefalosporinlerin (J01DC) Seçimi

2011-2012 ve 2013-2014 yıllarına ait birinci kuşak sefalosporinlerin tüketimine ait veriler Tablo

9.1 ve 9.2’de gösterilmiştir. Seftriaksonun tüketimi 2011-2014 yılları arasında makul sayılabilecek ölçüde

düşük bulunmuştur. Üçüncü kuşak sefalosporinler arasında en çok kullanılan etken maddelerin sefdinir

ve sefiksim olduğu tespit edilmiştir.


16

Tablo 9.1: Ayaktan Hastalarda Üçüncü Kuşak Sefalos- Tablo 9.2: Tüm Hastalarda Üçüncü Kuşak Sefalospo-

porinlerin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2011-2012) rinlerin (J01DB) Göreceli Tüketimi (2013-2014)

2.4.1.4 Dördüncü Kuşak Sefalosporinlerin (J01DC) Seçimi

Dördüncü kuşak sefalosporinlerin tüketimi 2011-2014 yılları arasında düşük olduğu tespit

edilmiştir. Sefepim ve sefpirom küçük oranlarda tüketilmiştir.

2.4.2 Florokinolonların (J01MA) Göreceli Tüketimi

2013-2014 yılları için kinolon grubu antibakteriyellerin tüketimi total J01 grubu

antibakteriyellerin tüketiminin % 7’si kadarını oluşturmuştur. Kinolon tüketimlerinin neredeyse

tamamının florokinolon (J01MA) grubundan olduğu tespit edilmiştir. En çok tüketilen ajan ise

siprofloksasindir; siprofloksasinden sonra ise en çok levofloksasin ve moksifloksasin tüketilmiştir (Tablo

10.1 ve 10.2).

Tablo 10.1: Ayaktan Hastalarda Florokinolonların Tablo 10.2: Tüm Hastalarda Florokinolonların

(J01MA) Göreceli Tüketimi (2011-2012) (J01MA) Göreceli Tüketimi (2013-2014)


17

2.4.3 Amoksisilin ile Amoksisilin ve Klavulanik Asit kombinasyonunun Göreceli Tüketimi

Amoksisilin ve klavulanik asit kombinasyonu, amoksisilinin beta-laktamaz üreten bakterilere karşı

da etki göstermesini sağlayarak spektrumunu genişletmektedir. Amoksisilin ve klavulanik asit

kombinasyonu birçok tedavi kılavuzunda ikinci basamak ilaç olarak tavsiye edilmektedir.

Tablo 11.1 ve 11.2, 2011-2012 ve 2013-2014 yılları için amoksisilin ve daha geniş spektrumlu olan

amoksisilin ve klavulanik asit kombinasyonunun göreceli tüketimini göstermektedir. Tüketimin tamamına

yakınını amoksisilin ve klavulanik asit kombinasyonu oluşturmuştur (2014 yılında neredeyse % 90).

Tablo 11.1: Ayaktan Hastalarda Amoksisilin ile Amoksi- Tablo 11.2: Tüm Hastalarda Amoksisilin ile Amoksisilin

silin ve Klavulanik Asitin Göreceli Tüketimi ve Klavulanik Asitin Göreceli Tüketimi

(2011-2012) (2013-2014)

2.5 En Çok Kullanılan 10 Etken Madde

Mevcut J01 grubu antibakteriyel etken maddelerin sayısı çok olmakla birlikte, ESAC-Net'ten ve

diğer analizlerden elde edilen önemli verilere göre; tüketimin çoğunu çok az sayıda etken madde

oluşturmaktadır. Nispeten çok az sayıdaki antibakteriyellere odaklanmaktadır.

2.5.1. En Çok Kullanılan 10 Etken Madde – Oral Formülasyonlar

Tablo 12, 2014'te oral olarak kullanılan ve en çok tüketilen etken maddelerin tüketimini

özetlemektedir. İlk altı etken madde (amoksisilin ve enzim inhibitörü, sefuroksim, klaritromisin,

siprofloksasin, sefdinir ve amoksisilin) total tüketimin yaklaşık % 75'ini oluşturmaktadır.


18

Tablo 12: Oral Formülasyonlarda En Çok Tüketilen 10 Etken Madde (2014)

2.5.2 En Çok Kullanılan 10 Etken Madde – Parenteral Formülasyonlar

Tablo 13, 2014’te en çok tüketilen 10 parenteral etken maddenin tüketimi özetlemektedir.

Bunların ilk yedi tanesi (seftriakson, sefazolin, ampisilin ve enzim inhibitörü, sefuroksim, gentamisin,

meropenem ve klindamisin) tüketimin % 76’sından fazlasını oluşturmaktadır.


19

Tablo 13: Parenteral Formülasyonlarda En Çok Tüketilen 10 Etken Madde (2014)

2.6 Yorumlar

2011 yılında antibiyotik tüketim verileri hesaplandıktan sonra (bunlar daha sonra Lancet’te

Versporten ve ark., 2014 adıyla yayınlandı), Türkiye, bildirilen yüksek tüketim seviyelerini düşürmeye

yönelik bir dizi faaliyette bulunmuştur. Bu çalışmaların sonuçlarının, toplam J01 grubu antibakteriyel

tüketimindeki düşüşlerle birlikte 2013 ve 2014 verilerine yansıdığı düşünülmektedir.

Daha sonraki yıllara ait veriler, genel tüketimin azalmasına yönelik belirgin eğilimleri teyit

edecektir. Türkiye'deki geniş ve çeşitlilik gösteren nüfus göz önüne alındığında, tüketim kalıplarındaki

bölgesel farklılıkların incelenmesi, antimikrobiyal ajanların daha akılcı bir şekilde kullanılmasını

hedefleyen müdahaleler için ek fırsatlar sağlayacaktır.

Kaynaklar

Versporten A, Bolokhovets G, Ghazaryan L, Abilova V, Pyshnik G, Spasojevic T et al. (2014). Antibiotic use

in eastern Europe: a cross-national database study in coordination with the WHO Regional Office for

Europe. Lancet Infect Dis. 14(5):381–387. doi: 10.1016/S1473-3099(14)70071-4.

cilt: 4 sayı: ağustos 2017 - akilciilac.gov.tr · türkiye akılcı İlaç kullanımı bülteni...

Documents