MC LCLi ni u1Chong . C s l lun v thc tin v pht trin chn nui ni chung vchn nui ln ni ring3I_V tr, vai tr ca ngnh chn nui ni chung v chn nui ln ni ring nc taV...31. Khi nim v vai tr ca ngnh chn nui32. Vai tr ca pht trin chn nui ln Vit Nam....;.3II_c im kinh t - k thut ca ngnh chn nui ln1. c im th nht.2. c im th hai.m III Cc nhn t nh hng n pht trin chn nui ln.1. Cc nhn t t nhin2. Cc nhn t kinh t.3. Cc nhn t x hiIV Cc ch tiu nh gi kt qu v hiu kinh t ca ngnh chn nuiHt'

''vLh, pM, 0M *,hnh pht trin ngnh chn nui ln trn th gii v Vit Nam.

1. Tnhhnh pht trin chn nui ln trn th gii.2. Tnhhnh pht trin chn nui ln Vit Nam.2.1- VitNam ni chung2.2- MinBc ni ringChng n. Thc trng pht trin chn nui ln min Bc Vit Nam. I_c im t' nhin - kinh t - x hi ca min Bc Vit Nam nh hng n pht trin chn nui ln.1 .c im t nhin

2. cim kinh t3. cim x hiII Thc trng pht trien chn nui ln min Bc Vit Nam.1 .Qui m v c cu n ln2. Tchc sn xut v thm canh chn nui ln2.1- Thctrng v khu ging2.2- Thctrng c s thc n trong chn nui ln3. Tchc phng tr dch bnh cho ln4. Tnhhnh thc hin quy trnh sn xut chn nui5. Thtrng tiu th sn phm ca ngnh chn nui lc5.1- Thtrng ni a5.2- Thtrng th gii6. Hiuqu kinh t ngnh chn nuiChong 111. Phng hng v gii php chn nui ln BSH I Phng hng pht trin chn nui ln BSH n nm 2010.1. Quy m v c cu n ln n nm 20102. Nngcao cht lng sn phm u ra p ng nhu cu trong nc v xut khu.3. Kthp cht ch vi cc hot ng chn nui cng nh trng trt cao hiu qu.4. Cch gia nh chuyn dn sang hnh thc kinh t trang tri.I_Cc gii php pht trin chn nui ln BSH1 .Gii php v khu ging.2. Giiphp v thc n.3. Gii php v chung tri v thit b nui ln.4. Giiphp phng tr dch bnh.5. Giiphp cho th trng u ra.6. Giiphp v cng tc khuyn nng nghin cu.III.nh gi chung tnh hnh pht trin chn nui ln BSH

KT LUN.LI NI UChn nui l mt b phn quan trng trong nn nng nghip Vit Nam. hin nay khi t nc ta ang trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t, khi t trng gi tr sn phm trong GDP c xu hng gim i th t trng gi tr sn phm chn nui li c xu hng tng ln trong tng gi tr sn phm nng nghip, c bit l t trng gi tr sn phm tht ln. Xu hng ny xut pht t hai nguyn nhn ch yu sau:Th nht, vi s tr gip ca cng ngh hin i, nng sut chn nui ngy cng tng ln, thi gian nui c rt ngn, do li nhun thu c t chn nui ang c xu hng tng nhanh hn li nhun thu c t trng trt.Th hai, mc sng ca con ngi ngy cng tng ln ko theo s thay i trong c cu ti dng thc n, xu hng tiu dng sn phm trng trt gim i nhanh chng nhng ch cho sn phm chn nui. Nhu cu v tht trn th trng ngy cng tng ln, c bit l nhu cu v sn phm tht ln.Hai l do ch yu trn chnh l ng lc thc y ngnh chn nui ln ngy cng pht trin. Chn nui ln l ngnh chn nui khng mi nhng trong iu kin Vit Nam hin nay, li l ngnh chn nui c trin vng nht. Neu c u t y v vn, cng ngh, chn nui trn quy m ln th hiu qu thu c ca ngnh thc s l khng nh, c bit l i vi mc thu nhp ca i a s h gia nh nng dn Vit Nam trong thi k i mi kinh t, ng thi n cng gp phn vo gii quyt mt phn s lao ng nhn ri cc vng nng thn.Vy thc trng v xu hng pht trin ca ngnh chn nui ln s din ra nh th no trong nhng nm ti. Ngnh chn nui ln c thc s l mt hot ng kinh t tim nng hay khng? cng chnh l l do em mnh dn chn v nghin cu ti Thc trng v gii php pht trin ngnh chn nui ln BSH trong chuyn thc tp tt nghip ca mnh.Nghin cu ti ny nhm vo mt s nhng mc ch chnh sau: Lm r tm quan trng ca ngnh chn nui ln BSH trong c cu pht trin nng nghip ca vng. Xem xt hiu qu kinh t ca ngnh chn nui ln t c ca BSH. ra phng hng v gii php tc ng thc y pht trin chn nui ln BSH trong nhng nm ti.Do trnh v thi gia c hn, chuyn thc tp s khng th trnhChng I.CO S L LUN V THC TIN V PHT TRIN CHN NUI NI CHUNG V CHN NUI LN NI RING.I_V TR, VAI TR CA NGNH CHN NUI NICHNNUILN NI RING NC TA.1. KHI NIM V VAI TR CA NGNH CHN NUI.1.1. Khi nim:Chn nui l mt trong hai ngnh sn xut ch yu ca nng nghip, vi i tng l cc loi ng vt nui nhm cung cp cc sn phm p ng nhu cu ca con n

1.2. Vai tr ca ngnh chn nui:Th nht, ngnh chn nui l mt b phn quan trng ca nn nng nghip Vit Nam. Giai on 1990-2001, gi tr sn phm chn nui chim n 17-20% trong tng gi tr sn phm nng nghip, chim 5% tng thu nhp quc ni. Tnh hnh ny c th hin qua bng sau:Bng . T trng ca chn nui trong tng gi tr nng nghip , 1990- 2001Nm1990959697989920002001

%chn17,918,919,319,719,318,319,716,8

nuitrong

NN

Tng Cc Thng k, Tnh hnh Kinh t X hi Vit Nam nm 2001Trong nhng nm ti, chn nui vn l mt trong nhng ngnh nng nghip quan trng ca Vit Nam.Th hai, chn nui l ngnh cung cp nhiu sn phm lm nguyn liu qu gi cho cc ngnh cng nghip ch bin thc phm v dc liu.Th ba, ngnh chn nui ng mt vai tr quan trng trong chin lc pht trin nng thn Vit Nam. iu ny da trn quan im cho rng chn nui l hp phn quan trng trong vic a dng ho ngun thu v tng trng kinh t ca Vit Nam. Vi t trin vng v tng sn lng la v s bin ng nhu cu tiu dng c th trng trong nc v ngoi nc, khu vc chn nui tr thnh mt tr ct cho chin lc pht trin nng nghip. Trc tin sn phm chn nui (i vi cc loi ng vt c vng i ngn nh ln v gia cm), c bit l trong bi cnh c tnh ca c cu nn nng nghip l sn xut qui m nh to thu nhp bnh qun trn 1 ha ln hn trng trt.Th t, pht trin chn nui s ph thuc vo mt s cc ngnh kinh t c qui m ln nh ch bin v thc n cng nghip, iu ny to iu kin cho s phi hp tt hn gia khu vc sn xut hng ho quy m ln vi cc h sn xut nh, iu ny c th dn ti bin i ln ti thu nhp dn c nng thn.Th nm, chn nui l ngnh ngy cng c vai tr quan trng trong vic cung cp cc sn phm c sn ti sng v sn phm ch bin c gi tr cho xut khu, gp phn ng k vo vic ci thin thnh phn dinh dng cho ngi dn thng qua vic tng thm cht m vo ch n ung v gip xo b tnh trng suy dinh dng cho con ngi .Th su, ngnh chn nui gp mt phn ln n thu nhp bng tin mt cho cc nng h ng thi gii quyt s lao ng tht nghip nng thn Vit Nam.2. VAI TR CA PHT TRIN CHN NUI LN VIT NAM.Chn nui ln ng vai tr ch yu trong pht trin ngnh chn nui ca Vit Nam. Trong 5 nm gn y, sn lng tht ln chim 76% sn lng tht hi cc loi. Sn phm tht ln l sn phm quen thuxv khng th thiu i vi ngi Vit Nam ta, n tr thnh loi thc n ph bin nht so vi nhng loi tht khc trn th trng nh tht b, tht tru, tht g, Vi . *tm , cua .v.v...Chnh v th ngnh chn nui ln ca Vit Nam trong nhng nm qua gp phn ch o vo vic p ng nhu cu v dinh dng cho ngi dn, c bit l ngi dn nng thn Vit Nam.Vi nhng c im ring c, chn nui ln l hot ng sn xut c th tn dng c lao ng v thc n tha gp phn tit kim chi ph v tng mt phn thu nhp cho gia nh, cho nn hot ng chn nui ny chnh l loi hnh chn nui ph bin nht trong s cc loi hnh chn nui Vit Nam hin nay.i vi cc h gia nh sn xut nh, chn nui ln l hot ng chnh tit kim thc n tha, lao ng nhn ri, to ngun phn bn hu c cho ngnh trng trt v ci to cht t, tng sc sn xut cho t nng nghip.Hin nay, vi s pht trin ca khoa hc cng ngh, chn nui ln vi quy m ln s l bin php hiu qu tit kim chi ph mua cht t v in thp sng nh s dng kh Biogas t chn nui ln.II. C IM KINH T - K THUT CA NGNH CHN NUI LN.Chn nui ln l mt ngnh quan trng ca ngnh chn nui, nn bn cnh nhng c im chung ca sn xut nng nghip, ngnh chn nui ln cn c nhng c im ring c th cn ch .1. C IM TH NHTLn l loi gia sc n tp, tuy vy tn ti, chng vn lun lun cnn mt lng tiu tn thc n ti thiu cn thit thng xuyn, khng k rng chng c nm trong qu trnh sn xut hay khng? T c im ny, t ra cho ngi sn xut hai vn . Mt l, bn cnh vic u t c bn cho n ln phi ng thi tnh ton phn u t thng xuyn v thc n duy tr v pht trin n ln ny. Nu c cu u t gia hai phn trn khng cn i th tt yu s dn n d tha lng ph hoc s lm chm s pht trin ca n ln. Hai l, phi nh gi chu k sn xut v u t cho chn nui mt cch hp l trn c s tnh ton c n i gia chi ph sn xut v sn phm to ra, gia chi ph u t xy dng c bn v gi tr o thi, la chn phng hng u t mi hay duy tr ti to phc hi.2. C IM TH HAIChn nui ln c th pht trin tnh ti tp trung mang tnh cht nh sn xut cng nghip hoc di ng phn tn mang tnh cht nh sn xut nng nghip). Chnh c im ny lm hnh thnh v xut hin hai phng thc chn nui ln khc nhau l phng thc chn nui t nhin v phng thc chn nui cng nghip.Chn nui theo phng thc t nhin l phng thc pht trin chn nui ln c t' lu i, c s thc hin ca phng thc ny l da vo ngun thc n sn c hoc d tha v lao ng nhn ri vi quy m chn nui nh. Trong chn nui ln theo phng thc t nhin, ngi nui ch yu s dng cc ging ln a phng, ln ni vn d thch hp vi mi trng sng v iu kin thc n sn c. Phng thc chn nui yu cu mc u t thp, khng i hi cao v k thut song nng sut sn phm cng thp, cht lng sn phm mang nhiu c tnh t nhin nn cng d c a chung. Do vy, hin nay nhiu vng Vit Nam cng nh trn th gii vn cn a chung hnh thc ny.Chn nui ln theo phoig thc cng nghip l phng thc hon ton i lp vi phng thc chn nui t nhin. Phng chm c bn ca phng thc ny l tng ti a kh nng tip nhn thc n, gim ti thiu qu trnh vn ng tit kim hao ph nng lng nhm rt ngn thi gian tch lu nng lng, tng khi lng v nng sut nhm mc ch ti a v li nhun.Hnh thc chn nui ln cng nghip tnh ti bng cch nht trong chung tri vi quy m nh nht c th tng c s u con trn mt n v din tch chung tri v gim ti thiu STB vn ng ca vt nui tit kim tiu hao nng lng. Thc n cho chn nui ln cng nghip l thc n ch bin sn theo phng thc cng nghip c s dng cc kch thch t tng trng chng c th cho nng sut sn phm cao nht vi chu chu k chn nui ngn nht. Phng thc ny u t thm canh rt cao, khng ph thuc vo cc iu kin ca t nhin nn nng sut sn phm cao v n nh. Tuy nhin, cht lng sn phm ln chn nui cng nghip thng khc xa nhiu so vi sn phm ln c nui t nhin k c v mt dinh dng v tnh cht v sinh an ton thc phm. Tuy vy, chn nui ln theo hnh thc cng nghip vn l mt phng thc c c th gii chp nhn v pht trin v n to ra s thay i vt bc v nng sut v sn lng tht cho x hi.III. CC NHN T NH HNG N PHT TRIN CHN NUI LN.1. CC NHN T T NHIN

Vic pht trin chn nui ln phi c da trn nhng iu kin thun li v thi tit kh hu. Nu thi tit kh hu, iu kin mi trng qu khc nghit th hot ng chn nui ln cng khng th pht trin c.Bn cnh vic pht trin chn nui ln cn do nhn t t ai tc ng vo. T l t canh tc/ngi thp s tc ng lm cho hot ng chn nui ln tng ln .2. CC NHN T KINH T2.1. VnNgun vn nh hng vic pht trin chn nui ln nh mt yu t quyt nh. Khng c vn, hoc vn t th hot ng chn nui ln ch dng li hnh thc nui tn dng, sn phm lm ra ch phc v nhu cu ca chnh mnh hoc nh mt hnh thc tit kim ca ngi sn xut. Nu c u t vn, chn nui ln s c m rng v quy m v i vo nng cao cht lng nh nui theo n ln hoc t chc thnh cc trang tri chn nui.2.2. Khoa hcKhoa hc cng ngh cng l mt yu t quan trng khng km trong vic pht trin chn nui ln. p dng cng ngh hin i trong tt c cc khu chn nui s lm cho ngnh chn nui ln tr thnh mt ngnh cng nghip chn nui thc s. Sn phm tht ln s c nng cao c v s lng v cht lng p ng y nhu cu a dng cho ngi tiu dng, khng ch l ngi tiu dng trong nc m cn c th xut khu ra nc ngoi.3. CC NHN T X HI3.1. Tp qun sn xut

Tp qun sn xut l cch thc nui ln c hnh thnh t rt lu trong mt cng ng ngi, mt vng, mt lnh th. Nhng tp qun khc nhau s c nh hng khc nhau n s pht trin chn nui ln. nhng ni nui ln theo hnh thc th rng, nui tn dng thc n tha th hot ng chn nui ln khng pht trin, sn phm ch yu l phc v cho chnh h hoc bn vi s lng khng ng k. Nhng nhng ni nui theo quy m ln v trang tri vi s u t v khoa hc cng ngh s cho php pht trin ngnh cng nghip chn nui ln.:ncangi sn xut l hiu qu kinh t v li nhun.3.2. Ngun lao ngChn nui ln l mt cng vic khng vt va lam, co tne tn dng thc n v lao ng tha. Do vy nhng ni lao ng nhn ri nhiu hn th hot ng chn nui ln cng pht trin hn nhng vng t lao ng nhn ri. Chnh v c s nh hng ca yu t ny m ta thy hot ngchn nui ln chnhngvngnngthn,chccthnhph th rt t.

3.3. Nhu cu tiu dng tht ln trn th trng D chn nui di hnh thc no th mc ch ch yu ca ngi chn nui ln cng l bn, p ng nhu cu tiu dng ca th trng, v th n cng c s bin ng tng ng theo s bin ng ca th trng. Khi nhu cu tiu dng tht ln tng ln, hoc cc chng loi sn phm ch bin t tht ln ngy a dng hn s to ng lc thc y ngnh chn nui ln pht trin mnh m. Bn cnh , nu nhu cu th trng v cc sn phm thay th nh tht tru, tht b, tht g... tng ln th cu v tht ln s t i, theo hot ng chn nui ln s gim i ng k v ngc li.3.4. Gi c tht ln rrt th trng

Gi c cng l mt nhn t nh hng n s pht trin ca ngnh chn nui ln. Gi tht ln trn th trng cao v li nhun thu c ln s l yu t kch thch pht trin chn nui ln mt cch nhanh chng v ngcIV. CC CH TIU NH GI KT QU V HIU KINH T CA NGNHCHN NUI LN.- Cng nh trong trng trt, nh gi hiu qu kinh t sn xut chn nui ni chung v chn nui ln ni ring phi s dng mt s ch tiu sau: Gi tr sn phm chn nui ln tnh trn 1 n v din tch dnh chochn nui ln.^ Gi tr sn phm chn nui ln tnh cho 1 lao ng, 1 ngy cng, 1 ng chi ph chn nui ln. ~ Li nhun t chn nui ln tnh cho 1 lao ng, 1 ngy cng, 1 ng chi ph chn nui ln. Nng sut ca ln. Gi thnh sn phm tht ln.Cc ch tiu trn c tnh trn c s s dng s liu ca nhiu nm kt qa thm chnh xc v thy r c xu hng bin ng ca cc ch tiu hiu qu chn nui.V. TNH HNH PHT TRIN NGNH CHN NUI LN TRN TH GII V VIT NAM.1. TNH HNH PHT TRIN CHN NUI LN TRN TH GII.Chn nui ln cng l mt ngnh sn xut quan trng trong nn nngnghip ca th gii. Xut pht t nhu cu tiu dng cc sn phm tht ln trn ton cu l rt ln nn hot ng chn nui ln ngy cng pht trin hu ht cc quc gia, cc nc chn nui ln nhm p ng nhu cu tiu dng ca ngi dn trong nc v xut khu ra th trng th gii. Theo B Nng nghip M nm 2002, sn lng tht ln ca th gii tip tc tng 1,8% so vi nm 2001. Trung Quc vn l nc sn xut tht ln ln nht th gii, chim gn 51 % tng sn lng ton cu, k l EU chim 21 % v M 10,2%. Mu dch tht ln ton cu nm 2002 l 3,7 triu tn, tng 4% so vi nm trc. Lin minh Chu u l khu vc xut khu tht ln ln nht th gii, nm 2002 t 1,3 triu tn, tng 7% so vi nm 2001. Canada ng th hai v xut khu tht ln V750.000 tn trong nm 2002. Tip theo M hin l nc ng th 3 th gii v xut khu tht ln t 674.000 tn. Brazil l nc xut khu tht ln ng th 4 trn th gii.Hin nay Nht Bn l nc nhp khu tht ln ln nht th gii, t 1,07 triu tn nm 2002. Tip n l Nga vi 630.000 tn, tng 15% so vi nm 2001, trong EU l khu vc xut khu chnh. M ng th 3 v nhp khu tht ln, khong 435.000 tn, nhp t Canada l ch yu. Th 4 l Mehico, khong 315.000 tn, tng 7% so vi nm 2001, ch yu l nhp t M. Hng Kng l nc ng th 5 th gii v nhp khu tht ln, t280.0 tn, tng 8% so vi nm trc, . Hi Tin vng th trng tht ln th gii nm 2002. bo Ngoi thng so 18, 2002Nh vy ta c th thy tnh hnh th trng tht ln trn th gii ang pht trin ht sc si ng, th hiu ca ngi tiu dng thay i t dng tht ti sng sang tht p lnh vi cc loi hnh sn phm c ch bin a dng v phong ph. Hnh thc chn nui ln trn th gii hin nay ch yu l chn nui cng nghip theo quy m trang tri ln c u t y v vn v khoa hc cng ngh nhm sn xut ra ngy cng nhiu sn phm cht lng tt p ng nhu cu tiu dng tht ln ca con ngi trn ton th gii.

2. TNH HNH PHT TRIN CHN NUI LN VIT NAM.2.1. Vit Nam ni chungChn nui ln ng vai tr ch yu trong pht trin ngnh chn nui ca Vit Nam. Hu ht cc vng ca Vit Nam u pht trin loi hnh chn nui ln. Tht ln vn l loi tht c a chung nht so vi cc loi tht gia sc v gia cm khc nh tru, b, g...Giai on 1991-2002, t trng tht ln lun tng trong khi t trng tht gia cm, tru, b u gim i. en nm 2002, tht ln chim 77% trong c cu tiu dngtht ca Vit Nam, gia cm 15,8%, tru 2,4%, b 4,8%. iu ny c th hin rt r qua bng thng k c cu tiu dng tht Vit Nam nh sau:Bng : C cu tht tiu dng Vit Nam2.1.1. Cc loi hnh chnh ca h thng chn nui ln Vit Nam .

X nghip chn nui ca Nh nc: y l hnh thc t chc chn nui thuc quyn s hu ca Nh nc. Nhim v chnh ca h thng ny l pht trin ging ln cung cp cho cc n v chn nui, s u ln trong cc x nghip Nh nc chim t 0,5 - 1% tng s ln ca c nc. Theo thng k nm 1998, c nc c 53 x nghip ging ln cp tnh, 160 x nghip ging ln cp huyn v rt nhiu cc HTX trang tri. Hin nay loi hnh ny cn tn ti rt t. Trang tri chn nui ln: trang tri l hnh thc t chc sn xut hng ho quy m ln trong nng nghip, ch yu da vo h gia nh. Nm

1999, c nc c khng 5310 trang tri chn nui ln, chim 45,5% tng s trang tri chn nui trn c nc. H chn nui ln nh: l loi hnh sn xut chn nui ln ch yu ca Vit Nam. Trung bnh mi h nui t 1 - 3 con ln ni, hay 5-10 con ln tht. C h ch nui 1 - 2 con ln tht, cc h chn nui ny ch yu s cc cht d tha ca nng nghip lm thc n chn nui v ly phn bn rung. Mc d loi hnh ny quy m nh nhng li l loi hnh sn xut rt quan trng trong h thng chn nui ln ca Vit Nam.2.1.2. c im ca sn xut chn nui ln ca Vit Nam c im ni bt nht ca chn nui ln Vit Nam l quy m chn nui cn rt nh, ch yu l nui tn dng, chn nui cng nghip mc d ang c xu th pht trin mnh, nhng cn chim t trng rt thp. Theo iu tra ca Vin chn nui quc gia nm 1997, t l h chn nui ln vi quy m t 1-2 con chim trn 80% s hrhn nui ton quc. T l ny tp trung nhiu min ni pha Bc, Bc Trung B v Ty Nguyn. Trong khi , s h chn nui ln t 10 con tr ln ch chim 2% tp trung nhiu ng Nam B. HiMar quy m pht trin chn nui ca cc h ln hn nhng cng cho thy quy m chn nui ca cc h Vit Nam vn rt nh, tnh chuyn mn ho cha cao. Hu ht cc h chn nui u tham gia cc hot ng sn xut nng nghip khc, ch yu l trng trt.Bng 1 . Quy m chn nui ln Vit Nam theo vng nm 1997(%)Quy mCncMNTD pha BcBSHBc Trung BNam Trung BTyNguynng Nam BBSCL

1 -2 con82,488,979,885,878,384,072,674,0

3-5 con11,710,510,512,114,312,111,511,6

6-10 con3,90,66,31,74,23,110,27,2

11 -20 con1,60,03,10,42,20,73,75,5

21-30 con0,30,00,40,00,00,11,11,2

31-40 con0,10,00,00,00,00,00,50,4

>40 con0,10,00,00,00,00,00,40,3

Tng100100100100100100100100

**l7Ngun: Kim Anh, chn nui ln min Bc Vit Nam, 2000.

Chn nui ln Vit nam s dng lao ng gia nh l ch yu: Do quy m sn xut cha ln, chn nui cng nghip cn mc thp nn hu ht cc h gia nh v trang tri chn nui s dng lao ng gia nh l ch yu. Theo iu tra ca IFPRI - B NN & PTNT, c ti trn 92% h ch s dng lao ng gia nh cho hot ng chn nui ln. Cc h chn nui ln quy m ln th t l ny thp hn, chim khong 66%. Mc ph bin ging ln ngoi vn cn thp. Theo iu tra ca Vin Nghin cn Chnh sch, Lng thc quc t ( IFPRI ) v B NN & PTNT nm 1999, c khong 75% h sn xut ln nui ln lai hoc ln ngoi. T l ny dao ng t 69% cc h sn xut quy m nh n 90% cc h quy m ln. Trong khi ln lai c a s h nng dn chp thun, mc ph bin nui cc ging ln ngoi vn cn mc rt thp. Ch khong 20% s h c nui ln ngoi, trong c khong 18% s h nui 100% ln ngoi. Vic nui ln ngoi ph thuc vo quy m sn xut v vng lnh th. Ch c 10% s h quy m nh c nui ln ngoi. H nui ln ngoi vng ng Nam B v B SCL chim t l kh ln tng s h nui ln trong vng, vi 86,5% v 70,5%, cc vng khc t l s h nui ln ngoi ch t 3 - 4%.Trong nhng nm qua( 1990 - 2002) s u ln tng bnh qun 5,5%/nm. Trong ng u v tc tng trng l 9,44%, k l BSH vi tc tng trng t 6,1%, th ba l vng ng Bc 5,26%. Theo bo co ca Tng cc Thng k, tnh n ngy 1/10/2002, c nc c 23,16 triu con ln, tng 1,369 triu con so vi cng k nm 2001. Cng vi s tng ln v u con, sn lng tht hi trong cc nm qua cng tng lnng k. Nm 2002, Vit Nam c khong 1,65 triu tn tht ln hi, tc tng trng t 7,2%.Bng . S u ln ca Vit Nam theo vng, 1990-2002.VngS ln nmTng trng hng nm (%)

2002(1000 con)1990-1996 1997-20021990-2002

Ty Bc1050,93,26 6,034,64

ng Bc4917,95,08 5,445,26

ng Bng Sng Hng5396,65,656,10

Bc Trung B5369,94,61 5,004,81

Duyn Hi Nam Trung B2028,74,124,30

Ty Nguyn951,06,93 V '5,226,08

ng Nam B2103,011,83 |k^"7,049,44

ng Bng Sng Cu Long3151,5J 6,75 3,715,23

C nc23169,5 \5,395,50

> 71 M 9ITNgun: Tnh ton da tu s liu ca Tng cc Thng k

2.2. ng bng sng Hng ni ringChn nui ln l hot ng chim u th trong ngnh chn nui BSH. Trong hn 10 nm qua ( 1990 - 2002), tc tng trng n ln bnh qun ca BSH kh cao, t 6,1%/nm, ch ng sau vng ng Nam B( 9,4%/nm). Nm 2002, s u ln ca BSH ln ti gn 5,4 triu con, chim 24% tng n ln ca c nc. Trong 6 nm gn y (1997 - 2002), chn nui ln BSH ngy cng pht trin v t tc bnh qun v u con l 6,5%/ nm, cao hn so vi na u thp k 90 ( 5,65%/nm).Khng nhng vy, BSH cn l vng sn xut tht ln nhiu nht trong c nc. Nm 2002, sn lng tht hi ca BSH l 436.000 tn chim 26,4% tng sn lng trong c nc, cao hn BSCL l 5,4%.Trong 10 nm qua sn lng tht chn nui BSH tng kh nhanh nhng ch yu l do tng quy m n ch khng phi do tng nng sut.Sn lng tht bnh qun/con/nm cn rt nh, giai on 1996-2000 c tng trng t 2,5%. Nhng nm gn y nng sut tht c tng ln so vi giai on trc nhng n nm 2000, sn lng tht ln hi bnh qun/con ch t 69,8 kg.Bng . Tng trng sn lng tht ln hoi bnh qun/con, 1990-2000LoiSlng tht hoi/con, 2000 (kg)Tng trng bnh qun hng nm (%)

1990-951996-20001990-2000

Ln69,81,02W\

' r 7 T'Nun: Tnh ton da trn s liu ca Tng cc Thng k

Y\ X* f\v ,,Cng nh tnh trng chung ca c nc, chn nui ln BSH tn ti di hai hnh thc, l chn nui h gia nh v chn nui trang tri. Trong , lai hnh chn nui h gia nh chim n 90%, trang tri ch chim 10%. Cc h gia nh nui ch yu l tn dng thc n tha v ly phn bn rung. Hin nay hnh thc chn nui ln trang tri ngy cng c pht trin m rng p ng nhu cu ngy cng tng ln ca th trng c v cht lng v s lng. y l nhng trang tri chn nui theo kiu cng nghip, p dng ging tin tin, chn nui theo quy trnh k thut chuyn mn. Cht lng tht ln ca cc trang tri ln tng i cao, t l nc c th t 55-60% nhng gi thnh chn nui cng cao. Neu bn theo gi trong nc cc trang tri s b l, sn phm ca h ch xut khu v c khch hng nc ngoi, ch yu l t Hng Kng, rt a chung.Hin nay BSH ang l mt trong 3 khu vc c trin vng nht v chn nui ln v c nhiu tim nng v hot ng ny cha c khai thc trit v pht huy nhng th mnh sn c. S dng tt nhng yu t sn c, pht huy c nhng mt mnh, hn ch c nhng mt cn yu kml vn quan trng c t ra nhm nng cao hiu qu kinh t ngnh chn nui ln em li li nhun cao cho ngi sn xut vng BSH.N#jrChng n.THC TRNG PHT TRIN CHN NUI LN BSH VITNAM.I. C IM T NHIN - KINH T - X HI CA VNG BSH NH HNG N PHT TRIN CHN NUI LN.I.1. C IM T NHINng bng sng Hng bao gm 11 tnh v Thnh ph: H Ni, Hi Phng, Hi Dng, Hng Yn, H Ty, Thi Bnh, Nam nh, H Nam, Ninh Bnh, Vnh Phc v Bc Ninh vi din tch 16.565 km2, chim 4,5% din tch c nc. a hnh BSH tng i bng phng, nm cao t 2-17 (m) so vi mt bin iu ny rt thun li cho sn xut nng nghip.Din tch t nng nghip nm 1998 l 720.747 m2, chim 56,9% tng din tch t t nhin. Bnh qun din tch t canh tc l 591 m2/ngi, thp hn so vi bnh qun c nc. y cng l yu t nh hng ti pht trin chn nui, din tch t dnh pht trin chn nui thp hn trng trt rt nhiu. V vy, khi bnh qun din tch t canh tc thp s khin mt'

DBSInhiti, chu nh hng ca gi ma ng bc v gi Ty nam. C bn ma xun, h, thu, ng, nhit cao nht vo ma h trung bnh khong 30- 36c, ma ng c nhit thp hn trung bnh khong 15-20c, kh huhot ng chn nui ln pht trin.

giu tim lc kinh t, th H Ni v Thnh ph Hi Phng l trung tm kinh t ca c vng. Mc sng ca dn trong vng kh cao so vi c nc. Chnh v th vn huy ng vn cho vic pht trin ngnh chn nui ln gp kh nhiu thun li. vn c th huy ng t chnh h gia nh, bn b, ngi thn v cc t chc tn dng ti cc Ngn hng nng nghip nng thn mt cch y v kp thi.2.2. Khoa hc cng ngh

Vng BSH c u im hn hn mt s cc vng khc, H Ni l Trung tm vn ho, kinh t ca c nc cho nn ngnh chn nui ln ca vng c iu kin thun li trong vic tip cn nhng thnh tu khoa hc cng ngh mt cch nhanh nht. Trn c s tim lc vn ca vng kh mnh vic p dng tin b khoa hc k thut s rt nhanh chng v thun3. C IM X HIBSH tuy din tch khng rng nhng dn s li tng i ng, vo khong 16,8 triu ngi, trong 13,6 triu ngi sng nng thn v 3,2 triu ngi sng th. Vi hn 80% s dn sng vng nng thn nn hot ng trng trt rt pht trin, iu ny s to ngun thc n ti sng phong ph cho chn nui ln. BSH c mt dn s cao nht c nc 1124 ngi/km2, cao gp 5 ln mt dn s c nc. Hin nay, ton vng c khong 6,4 triu lao ng. Lralng lao ng di do s l iuHT TRIN CHN NUI LN BSH VIT NAM.sut 10 nm qua, c cu tht sn xut trong vng khng c s tng k. ng ch nht l tht ln chim t l cao v vn c xu th tng trong c cu tht c sn xut trong nc. Quy lut ny hi khc vi xu th ti cc nc ang pht trin, ni khng c s nh hng ca tn gio n tiu dng tht ln, th thy, khi nn kinh t pht trin, c cu tht ln gim dn v thay vo l tht b v tht g c xu th tng dn trong c cu ba n hng ngy v tht v cc sn phm tht. Mt trong nhng l do c th gii thch cho xu th ny l, nc ta ni chung v vng BSH ni ring, so vi cc loi tht, gi tht ln vn r nht, ph hp vi sc mua ca

i b phn ngi tiu dng, c bit l nhm ngi tiu dng c thu nhp thp v ngi tiu dng nng thn, hn na, ln vn l loi vt nui d nui nht v c nui ph bin nht, c h s chuyn i thc n tt nht (trong iu kin Vit Nam, g ta nui, t l cht qu cao), t dch bnh hn so vi chn nui gia cm. Ngi Vit Nam vn c truyn thng tiu dng tht ln nhiu hn cc loi tht khc v tht ln rt a dng (bao gm nhiu chng loi nh tht thn, tht mng, tht ba ch, sn, chn gi....) v d ch bin, ph hp vi khu v v tp qun s dng thc phm ca ngi Vit Nam.VngTht ln cc loiTht gia cmTht tru, bTngs

ThnhthNngthnThnhthiNngthnThnhthNngthnThnhthNngthn

BSH( Thi Bnh) s16,8015,364,803,600,600,0022,2018,96

Trung bnh C nc19,9215,007,103,815,161,2432,1820,05

Bng 19. Mc tiu th cc loi tht ca cc h giagi/nm):1. QUI M V c CU N LN1.1. Quy m

Vng ng bng sng Hng c quy m n ln ln nht trong c nc. Theo iu tra, nm 2001, n ln ca BSH c s lng gn 6 triu con, chim 27% n ln c nc. Sn lng tht hi ca vng nm 2001 tn ca ngi&

467.0 tn, chim 30,82% tng s c nc. Hin nay xut hin cc trang tri chn nui vi quy m tng i ln, t 50-100 con ni (c trang tri ln ti 200 con ni nh trang tri ln ca anh Tnh huyn Kin Thu, Hi Phng). Sn lng tht sn xut ti cc trang tri chn nui mi chim khong 10% sn lng ton vng, ch yu vn l cc h chn nui nh.

T con s trn ta c th thy c th mnh ngnh chn nui ln ca vng BSH. Vi quy m ln nh vy, ngnh khng nhng p ng c nhu cu v tht ln ca ngi dn trong vng m cn xut sang cc vng khc v xut khu ra th trng th gii. n ln ca BSH c quy m ngy cng ln s gp phn thc y pht trin kinh t vng trong tng lai.Bng . Quy m chn nui ln trong cc h gia nh BSH nm 1997(%)Quy mC ncBSH

1-2 con82,479,8

3-5 con11,710,5

6-10 con3,96,3

11-20 con1,63J

21-30 con0,30,4 {

31 -40 con0,10,0-} fi

>40 con0,1

Tng100X100 V >

Qua bng trn ta thy chn nui h gia nh BSH ch yu vn l chn nui nh, ch yu nui t 1-2 con, t l ny chim n gn 80% v gim mnh theo chiu t tnhng ca quy m. Hot ng chn nui ln cn mang

C cu n ln ca BSHm 2000, c nc c gn 2,8 triu con ni, chim 14% tng s ln ca c nc. BSH vn l khu vc c t trng ni ln nht trong c nc vi trn 730 ngn con (nm 2000), chim 26,3%, mc tng trng s ni hng nm giai on 1990-2000 t 8,2%, cao hn so vi Trung bnh c nc(6,l%).Bng 1.10. Tng trng s ni ca vng BSH, 1990-2000.S ni

Tng trng hng nm (%)

Nm 2000 (con)1990-951996-20001990-2000

ng Bng Sng Hng73220710,246,168,20

C nc27882087,354,856,10

Nsun: B NN&PTNT

Tuy vy, sn lng tht hi/ni li thp hn so vi c nc: Bng . Tng trng sn lng tht hoi/ni (1990-2000)S tht hoi/ni 2000(kg)

Vngng Bng Sng Hng C nc494505

Ngun: Tnh ton da trn s liu ca Tng cc Thng kNhng nm gn y, c cu ging ln trong cc h chn nui c s dch chuyn ng k theo chiu hng tng t l ln lai v ngoi, gim t l ln ni, tuy vy s dch chuyn ny vn cha thc s din ra mnh m, t l trung bnh h nui ln lai v ngoi t 55,42%, s h ch nui ln ngoi t 3,53%.Bng . T l trung bnh h nui ln lai v ngoi vng BSH so vi c nc (%)VngT l trung bnh h

H ch nui ln lai, ngoiCh nui ln ngoi

ng Bng Sng Hng55,423,53

Theo iu tra, nm 2001 quy m n ln ca ton vng BSH ln ti gn 6 triu con, trong H Ty c n ln ln nht vi 1030,7 ngn con chim 17,4%; ng th hai l tnh Thi Bnh tng s n ln 778,3 ngncon chim 13,1%; k n l Hi Dng (12%) v Nam nh (10,6%). Tnh H Nam c tng n ln thp nht vng vi 308,2 ngn con chim 5,2%, Ninh Bnh (5,4%) v H Ni (5,8%). Nhn vo nhng con s thng k ta thy c s phn b khng ng u v s lng u con gia cc tnh trong vng, chn nui ln BSH tp trung nhiu nhng vng dn s ng, trng trt pht trin cn nhng thnh ph ln th t l ny chim rt t.Bng: S lng ln phn theo a phng vng BSH nm 2001Ngn conTnh / Nm1995199820002001^Tl(%)

H Ni271,6298,3307,9341,3

Hi Phng398,0430,8483,05^2lj8,8

Vnh Phc347,1385,9461,^^32,87,3

H Ty680,0780,9896,s\v.030,717,4

Bc Ninh293,2368,\l9,7417,57,1

Hi Dng506,8566,7613,5709,412,0

Hng Yn310,6344,3400,2432,97,3

H Nam226,\251,6278,4308,25,2

Nam nh v\484,1523,0562,7629,110,6

Thi Bnh521,6582,1690,8778,313,1

Ninh Bnh248,5262,6283,7323,55,4

Ton yng4279,34795,05.398,55.921,9100

Ngun: NXB Thng k H Ni, 2003

S lng tht phn theo a phng(nghn con)Bng: Sn lng tha phng BSH nm 2001Ngn tn H Ni Hi Phng Vnh Phc H Ty Bc Ninh Hi Dng Hng Yn ^H NamNam nh Thi Bnh Ninh Bnh

Tnh/ Nm199820002001T l(%)

N4i31,134,136,97,9

Hi Phngt 27,332,935,040,58,7

Vnh Phc15,722,724,927,35,8

H Ty51,368,778,592,619,8

Bc Ninh18,625,029,132,57,0

Hi Dng32,040,745,050,710,9

Hng Yn19,628,031,936,97,9

H Nam15,918,321,223,55,0

Nam nh33,941,545,449,010,5

Thi Bnh43,848,352,754,611,7

Ninh Bnh15,417,218,922,54,8

Ton vng298,7374,4416,7467,0100

Sn lng tht hi t c cng tng ng vi s lng u con ti cc tnh ca BSH. H Ty ng u v sn lng tht hi vi 27.300 tn chim t l cao nht 19,8%; ng th hai lThi Bnh vi 54.600 tn , chim 11,7%; tip theo l Hi Dng 10,5%. Biu di y s th hin r iu ny.

Sn lng tht hi phn theo a phng(nghn tn)1002. T CHC SN XUT V THM CANH CHN NUI LN2.1. Thc trng v khu ging

H Ni Hi Phng Vnh Phc H Ty Bc Ninh Hi Dng Hng yn H Nam Nam nh Thi Bnh Ninh Bnh2.1.1 .GingNht nc, nh phn, tam cn, t ging, kinh nghim chm sc la ca ng cha ta c kt ln bn yu t quan trng nht nh hng n nng sut v sn lng la, trong ging ng hng th t. Nhng trong chn nui ln th ging li l yu t tin , trc tip quyt nh n nngsut, cht lng sn phm u ra v hiu qu kinh t ca hot ng chn nui .Cc loi ging ln vng BSH kh phong ph v a dng, hin nay c khong gn chc loi ln c nui gm c ging ln trong nc v ln ngoi. Trc y, khi i b phn ngi dn nui ln u nhm mc ch tn dng thc n tha v lao ng nhn ri trong gia nh th ln c nui ch yu l ging ln ni ( Ln Mng Ci), t c ging ln ngoi. S d nh vy l v mt phn nhu cu th trng cha cao, cha phong ph v c bit l ngi dn cha c thc coi nui ln l mt ngnh kinh doanh thu li nhun. Nhng vi iu kin hin nay, khi nhu cu th trng ngw cng cao, cng vi s h tr ca khoa hc cng ngh, ngi dn vng BSH dn coi nui ln cng l mt ngh kinh doanh thu li nhun gp phn pht trin kinh t gia nh. Cc trang tri v cc h nng dn u chn ging ln mau ln, t l nc cao, sc sinh trng v pht trin tt, cho nng sut cao nui. Hin nay c khong 8 ging ln c nui gm ln Mng Ci, lnlai v ln ngoi.Bng.Loi v ginix ng Knh, tnh Thi Bnh.Loi ln Ln ni Mng Ci Ln ni lai Ln c ging lai

Ln c ging ngoi5 Landrace, Yorkshire6 Ln ni ngoi

Ln th lai F]( Mng Ci, Ngoi)Ln tht lai F2( Fj X ngoi)8

Trong ngi sn xut a chung hn c ln tht ngoi, ni Mng Ci, ln tht lai. Nhng ging ny va cho nng sut cao, thi gian sinh trng ngn, kh nng sinh trng tt ( ni Mng Ci) nn li nhun thu c nhiu hn. cc trang tri hoc cc h gia nh kh gi, giong ln c chn nui ch yu l ln ngoi, v h c iu kin u t chi ph v vn v vt t u vo cao nh thc n tng hp. Ngc li, nhng h ngho li a chung ln Mng Ci c tnh d nui v d qun l, c th nui bng cc ph phm nng nghip, kh nhim bnh hn ln lai, v c bit h c th dng ln Mng Ci sn xut ln lai v tn dng c im nhiu con/la. Tuy nhin, sn sn xut tht ln th ln lai li c a thch hn, bi ln lai d nui cn t vt t u vo, tc ln nhanh, t b nhim bnh v d bn trn th trng.Nhn chung nng sut chn nui ca BSH ni ring v Vit Nam ni chung rt thp so vi cc nc trn th gii. y l kt qu ca m hnh chn nui nh, tn dng, mc p dng cc ging lai v ngoi km thp, k thut chn nui cha tt. Mc d cng tc ging ca vng c nhiu s h tr v c kh quan tm, c bit l vic lai to cc ging lai, ngoi cho nng sut, cht lng tht cao nhng n ln ca vng vn cho nng sut tht thp hn th gii.Hin nay, chi ph ging chim t 18-25 % trong tng chi ph. Trng lng xut chung trung bnh ca ln chn nui trong vng ch t 70-80 kg hi (trong thi gian nui 8 thng), nhng ca th gii ln ti 100-120kg hi (trong thi gian nui ch 6,5 thng).2. .2.Dch v gingHin nay hu ht cc tnh ca BSH, tnh no cng c cc cng ty ging chn nui. Cc cng ty ny lm nhim v cung cp ging cho cc trang tri ln v cc h chn nui ln quy m va v nh vi cht lng ging tt v loi hnh phong ph, nh vy ln ln nhanh hn v t hiu qu cao hn. Cc trang tri trong vng 100% ly ging t cc cng ty ging chn nui( ch yu l ging ln ngoi), cn cc h gia nh cng dn dn s dng ging mua t cc cng ty ging thay v t sn xut ging bng th tinh t nhin nh trc y. Mt thc t d thy l cht lng ca ln c ging ngoi nng dn nui th lun thp hn cht lng tinh dch mua t' cc cng ty ging v ln con do th tinh nhn to th ln nhanh hn th tinh t nhin. Mt xu hng kh mi m hin nay l cc h gia nh thng th tinh bng c tinh dch ca ln ngoi v ln Mng Ci c ln con cc loi, mt na l ln con Mng Ci, mt na l ln lai. y l cch nui kh mi v kinh t. Ging tt cc cng ty ging rt nhiu nhng do chi ph vn chuyn v mt s yu t khc lm cho gi ca n rt cao, cc h nng dn kh c th mua c thng xuyn. Con ging c mua t cc cng ty ging chn nui s tt hn rt nhiu so vi con ging t lai to nhng gi th qu t so vi i a s h nng dn vng BSH.2.2. Thc trng c s thc n trong chn nui ln vng BSH2.2.1. Vai tr ca thc n trong chn nui lnThc n cho chn nui cng l mt yu t quan trng khng km yu t ging quyt nh n hiu qu chn nui. Ln l con vt n tp, d n nhng m bo qu trnh sinh trng v pht trin bnh thng th chng cn phi c n thng xuyn, ng gi, ch cn b i d ch mt ngy cng lm nh hng n qu trnh sinh trng v pht trin ca ln. Chnh v th, ngun nguyn liu thc n chn nui i hi phi c m bo mt cch y v kp thi, thng xuyn lin tc. Cht lng ca ngun thc n s quyt nh nng sut, cht lng ca n ln. Thc n cho ln bao gm nhiu loi c ngun gc khc nhau, v c cu, thc n cho ln phi c m bo y , cn i gia cc yu t: cht th (xanh), cht bt, cht m v mui khong. Ngun cung cp thc n cho ln c khai thct cc ngun sn c ca t nhin, ngun thc n qua sn xut v ch bin.1.2.2. Ngun thc n cho ln vng BSH *Thc n t nhinThc n t nhin nh cc loi rau mc t nhin cc ng rung, cc sng, cc con mng, cc bi t hoang, ven ng giao thng nng thn v giao thng ni ng. Trc y, loi thc n ny cn kh phong ph, nhng hin nay loi thc n ny t v khng p ng nhu cu v dinh dng cho ln nn cc h chn nui ch nh mt phn nh ph thm tit kim chi ph hot ng chn nui quy m nh ( 1-2 con)...Vrv\V'*Ngun thc n t sn xut trng troty l ngun kh quan trng, trc ht chn nui ln s dng mt phn nhng sn phm ph t trng trt nh thn, l; mt phn sn phm chnh c cht lng thp nh khoai, la, ng. Tuy nhin loi thc n ny cng ch ph hp vi loi hkinxhn nui h gia nh quy m chn nui nh, cn vi loi hnh trang tri th ngi sn xut phi u t to ra to ra thc n t sn xu trng trt bn cch thu gom hoc t sn xut vi s lng ln. Loi thc n ny ph bin vi loi hnh chn nui c quy m t 1-4 con.#11Z1*Thc n cho ln c ch bin sn i vi nhng h c quy m ln v trang tri th khng th n thun s dng 2 loi thc n trn m phi s dng thc n c qua ch bin. y l loi thc n cng nghip m bo y cht dinh dng cn thit cho s pht trin v sinh trng ca con ln, chnh v th m n c s dng ngy cng rng ri v tr nn ph bin khng ch cc trang tri ln m cn cc h gia nh chn nui quy m va v nh. Tuy nhin, gi ca loi thc n ny vn cn kh cao so vi gi ca tht ln bn ra trn th trng.i cung cp cho th trngKg thc n/con/ngyBng: T l thc n cho lntrong nc.2.2.3. Mt s cng thc v khu phn n cho ln thng gp BSH *i vi cc h gia nh:Phn ln cc h gia nh s dng ph phm nng nghip ( cm, go, tm, rau) v thc n tha nui ln vi quy m nh. Cc h gia nh nui ln ngoi s dng thc n cng nghip l ht sc cn thit m bo cht lng tht cho tiu dng ni a, c bit l xut khu. Ngoi cm go, tm v rau, cc h gia nh thnh thong cho ln n thc n m c. Thc n cho ln tht lai v ngoi, t l 2%. Rau c th cho n di dng rau ti hay nu chn v cho n vi lng khc nhau tu thuc vo khi lng sn c. Nc c trn ln vo thc n v khng (cho ung ring i vi ln Mng Ci v ln lai, ln thng c cho n 2-3 ba mt ngy.

Bng: T l thc n cho ln tht ngoi xut khu.Kg thc n/con/ngy

S ln cho n3 ln/ngy

NcKhng chnh xc

Trng lng lc bn20 -30kg

T l chuyn i thc n2.2 kg Hydro (Tng hp)=lkg LWG, FCR=0.a55

Ni hu b c cho n nhng lng khc nhau ph thuc vo ging Mng Ci v ging ngoi).Bng: T l thc n cho ln hu bKgthcn/con/ngyABc

Khu phn1.5kg cm go v rauCm go v thc n m c1.8kg thc n tng hp Hydro

Thnh phn phMui ( 1 tha)RauRau

Loi niNi Mng Cii ngoiNi ngoi

NcTrn vi thc nTrn vi thc nUng ring

S ln cho n2 ln/ngy

Ln ni Mng Ci thng c nui bng ph phm nng nghip, trong khi ln ngoi c nui bng ph phm nng nghip ln mt phn thc n m c hay hon ton bng thc n cng nghip. T l thc n cng nghip cho tng loi ln cng khc nhau:Ln n i Mng c,i th-ng -cnui bng ph phm nng nghip, trong khi ln ngoi -c nui bng ph phm nng nghip ln mt phn th0C "n m i^Ec hay ho|in t0|nn bng th0c "n cng nghip. T l th0c "n cng nghip cho tng lo'i ln cng kh,c nhau:Theo iu tra ca IFPRI-B NN&PTNT, t l h s dng thc n cng nghip nui ln ni ch chim 2,5%, trong khi ln lai/ngoi l 16,8%. iu ny c th hin bng sau:

Bng 8 T l cc loi thc n s dng cho chn nui (%)LoiNguyn liu thThc n xanhThc n cng nghip

Ln ni55,5422,5

Ln lai/ngoi60,22316,8

Thc n gia sc chim t trng cao nht trong tt c cc loi chi ph trong sn xut chn nui, Vit Nam, t trng ny thng chim khong t 70% n 77% tng chi ph chn nui.chim kho

Cc trang tri ln trong vng hin nay, hu ht chn nui ln hng nc xut khu v phc v nhu cu thi trng ni a. i vi cc trang tri, cc loi ln nui vi mc ch khc nhau s c nhng cng thc v thc n khc nhau theo ng tnh ton m bo ln nui pht trin nhanh nht, nng sut chn nui t c ti a.ht chn nuBng. Cng thc phi hp thc n cho ln tht t 10-30 kg hng nc.Tn thc nCngthcI(%)CngthcII(%)CngthcIII(%)CngthcIV(%)CngthcV(%)

Bt ng-46--25

Tm go56--4520

Cm kh--38--

Cm go1727351828

B ruu kh---10-

Bt c nht86557

Bt unnh89101017

Kh lc nhn9101010-

Premix vitamin11411

Premix khong11110,6

Mui----0,3

Ly sin----0,1

Ngun. S tay nui ln, NXB Nng, 2000

Bng. Cng thc phi hp thc n cho ln t 31-60 kg; 61-100 kg hng ncTn thc nGiai on ln t 31-60Giai on ln t 61-100 kg

kg

CthcCthcCthcCthc ICthCthcCthc

I (%)II (%)III (%)II (%)III (%)IV(%)

Bt ng30252$r::263042

Cm go246038V-606031

Khoai lang kh21-25---

Bt sn kh--1020--10

Bt c78758

Bt u nnh\5\X -174--7.5

Kh du lc-8-664-

Premix vitamin10.511--0.5

Premix khong10.50.610.510.5

Bt xng--1---0.3

Mui--0.3---0.1

Lysin--0.1---0.1

Ngun.s tay nui ln, NXB Nng, 2000

2.2.4. Dch v thc nCng nh cng tc ging, cc tnh ca BSH u c tr s ca cc cng ty thc n chn nui dnh cho nui ln, cc i l ca cc cng ty c b tr rng khp mi huyn, thm ch x cng c cc i l thc n gia sc tng hp. Cc dch v thc n ch yu phc v thc n tng hp/cng nghip, dnh cho chn nui quy m ln v cc trang tri chn nui ln ngoi.Cht lng thc n l yu t quyt nh i vi tng trng v mt sinh trng v sc kho ca con ln. Vic s dng thc n m c v thc n cng nghip trong nhng nm gn y ang tng vi tc nhanh, nhng tri li, ngnh sn xut trong vng vn phi i mt vi mt vi tr ngi trong vic tng sn lng cng nh nng cao cht lng sn phm thc n chn nui.Thc t cho thy rng kh khn chnh trong chn nui ln hin nay l v thc n, chi ph u vo cho nui ln phc v th trng trong nc v xut khu cao. V d, vo thi im u nm 2000, gi thc n hn hp cho v bo ln Vit Nam cao hn khong 28% so vi Malaysia. Chnh iu ny lm cho ngi sn xut gp nhiu kh khn trong vic u t m rng quy m pht trin n ln hin c.3. T chc phng tr dch bnh cho ln.3. l.Mt s cc loi bnh dchBnh dch c xem nh nguyn nhn chnh gy gim li nhun trong chn nui. Do c im t nhin, thi tit kh hu, dch bnh thng xy ra cho ln vng BSH khi Em cao chuyn giao thi tit gia bn ma. Chn nui ln thng gp phi mt s bnh sau:( iu tra ti x Nam Trung, tnh Thi Bnh):Bng. Nhng bnh thng gp lnSTTTn bnhSTTTn bnh

1a chy8Ho

2Bnh ph thng hn9Thu u

3T huyt trng10Vim phi

4ng du11Lit

5To bn12Vim khp

6Eczema13Chng ng kinh

7Dch t ln14L mm long mng

Cc bnh xy ra vi ln nu khng cha hoc khng cha kp s gy t vong cho ln, cn nu cha kp th tc ln ca ln s b nh hng mt cch ng k. Tnh trng ln mc bnh rt hay xy ra, nht l nhng vng v sinh chung tri v mi trng khng c m bo. y cng l l do khin cho cht lng sn phm khng cao, chi ph b ra ln, thi gian nui di hn khin li nhun b gim st, ngi nui khng thu c li.3.2. Dch v th y ti vng BSH.Thc t l c s khng cn i rt ln gia tnh hnh ln mc dch bnh v cng tc th y. Trong khi ln mc bnh rt nhiu th dch v th y li hot ng mt cch l t. i ng cn b th y ni chung trong ton vng cn qu mng, trong khng phi tt c cc cn b th y u c chuyn mn v c o to bi bn. Ch c cp huyn tr ln th i ng cn b th y mi c m bo v chuyn mn, cn i b phn cn b th y cp x thng c chuyn mn khng cao, hu ht h c trnh vn ho cp II, III v i hc thm nghip v v th y, tuyt nhin khng c trnh i hc. Vi iu kin pht trin ca ngnh hin nay th dch v th y qu l s bt cp rt ln, cn phi c gii quyt. Theo kin ca ngi chn nui, gi thuc v vcxin ca Vit Nam ni chung l rt cao, y cng l mt vn rt kh khn i vi ngi chn nui. Vic qun l, kim sot thuc v vc-xin th y rt kh. Chnh v th trn th trng vn cn tn ticc loi thuc gi, thuc km cht lng, thuc nhp lu... lm thit hi n ngi nhn nui.Cc t tim phng dch bnh thng din ra l t, khng thng xuyn. Hu ht khi ln mc bnh ngi nui mi gi cn b th y n cha chy. Hn na gi thuc th y hin nay trong vng cng nh trong c nc cn rt cao, thuc lu, thuc gi ln vi thuc tht, y cng l mt l do khin cho h gia nh ngi gi cn b th y m t cha chy ly. Bn thn ngi nui ln cng khng c kin thc v cc loi dch bnh v cch thc phng chng chng, nhng ngi nng dn thng t cha bng thuc hoc bng kinh nghim sn c dn n t l t vong cho ln l rt cao lm cho hiu qu chn nui ln b st gim ng k.Mt s nng dn x Nam Trung, tnh Thi Bnh khi c hi ni rng, cn b th y khng bao gi ni cho h bit l h dng thuc g v s lng l bao nhiu. Cn b th y ch thng bo chi ph iu tr l bao nhiu, khng ni bnh tn lgb khng chu trch nhim nu vt nui b cht. Trnh ca cn b th y thp v kh chn on c bnh. Thng thng cn b th y s dng thuc khng sinh ba bi cho mi bnh ca vt nui. y cng l tnh trng bt cp chung ca ton vng BSH hin nay.i vi cc trang tri ln, th dch v th y c m bo hn, cc bnh nh th thng c pht hin ngay v cha chy kp thi, nhng khi c dch xy ra th cc trang tri li l ni b thit hi nghim trng nht.4. Tnh hnh thc hin quy trnh sn xut chn nui ln4.1. Von sn xute pht trin ngnh chn nui ln theo hng cng nghip th vn cng l mt yu t ht sc quan trng, vn t l mt trong nhng nguyn nhn ch yu cc h nng dn trong vng khng coi vic chn nui ln nh mt hot ng kinh t thc s m ch coi nh mt hnh thc tit kim b ng v tn dng cc ngun thc n tha, lao ng nhn ri.

Hin nay khi vng BSH, hot ng nui ln kh pht trin v ngi nui ln cng dn thy c hiu qu kinh t ca ngnh chn nui ny th vn li l vn cn phi quan tm xem xt. Nhng h gia nh nui ln vi quy m nh ( 1-2 con) th ch yu vn l vn t c, vn nhn ri trong gia nh, nui ln ch yu l dnh tin. nhng h nui ln vi quy m l hn( 3-6 con), vn ch yu cng l vn quay vng t cc hot ng sn xut khc, khng phi l vn i vay. Mt thc t d thy l cc h gia nh chn nui ln quy m va v nh rt ngi n cc Ngn hng vay tin, bi h thng lo rng li nhun thu c s khng b p c phn li phi tr. Hn na cc th tc cho nng dn vay vn vn cn rt rm r, cho nn nng dn ngi. Thiu vn l cho ngi sn xut kh mua c con ging, thc n v xy chung tri. V thiun nn h ch c th nui t, thu c li t, hn ch tng s vt nui.i vi cc trang tri th ngc li, cc trang tri trong vng hu ht c u t y v vn, nguntyi c th l huy ng t gia nh v ngi thn, thm ch l von i vay Ngn hng. Thiu vn cng l mt tr lc rt ln cho vic hnh thnh cc trang tri ln vi quy m ln trong4.2.Chung triBn cnh vic u t thc n cho ln, mun ln ln nhanh, nng sut cao th phi m bo c ch cho ln, tc l vn v chung tri c

quan tm xem xt mt cch thch ng. Cc h gia nh BSH c kiu xy chung ln truyn thng l na trn nm trn mt t, na di thp di t t 60-100 cm. Chung ln cng c xy dng khc nhau tu thuc vo ging ln l ln ngoi hay ln ni ( Mng Ci). Hu ht cc h gia nh nui ln Mng Ci trong cc chung bn ni hay trn mt t. Cc h c nui ln ngoi hay ln lai/ngoinui tht th xy chung ln trn mt t bng gch v mi ngi, nhiu h cn kt hp vic nui c gia cm trong

chung ln. Chung tri dng ny c u im l thong, nhng cng c ngng hn ch khi gp cc ma khc nhau, m vo ma ng nhng s rt nng vo ma h. Phn chung ln di t c dng trn phn vi rm v lm ch nm cho ln ni. Khi ln ni sinh con, n chuyn ln phn chung pha trn mt t gi v sinh cho ln con. Khi ln con cai sa, ln ni li c chuyn xung phn chung pha di v phn chung pha trn dnh cho nui ln tht. Tuy nhin chung tri BSH thng c din tch nh nn lu thng khng kh v nh sng km, ln d b nhim bnh v m. V sinh km s dn n sc kho v tc ln ca ln b nh hng ng k. Thc t tn ti nh trn s nh hng n hiu qu nui ln rt nhiu. Cc h gia nh u hiu kiu chung truyn thng l khng tt nhng li khng c kinh ph xy dng nhng kiu chung mu nh trong sch bo, bn cnh cc h gia nh cng cha c iu kin xy tng loi chung ring cho tng loi vt nui. cc trang tri ln, chung tri c xy dng v c u t cc thit b k thut nh h thng chiu sng, nc ung, h thng x l cht thi mt cch y . Chung tri c ngn ra tng cho tng con va m bo v sinh va gim thiu s vn ng lm tiu tn nng lng ca ln, h thng mng n trang b theo c m hnh tin li cho vic cho ln n,

Thit b v cng ngh l yu t ph tr kh quan trng c nh hng trc tip n nng sut, cht lng sn phm u ra trong chn nui ln. Thit b v cng ngh bao gm h thng chiu sng v si m vo ma ng, h thng lm mt vo ma h, h thng x l cht thi .v.v...Trc y cc h gia nh BSH hu nh khng trang b nhng thit b ph tr trn nn ln nui thng chm ln, nng sut khng cao. Tuy nhin hin nay, cng vi s pht trin v quy m ca n ln, cc h gia nh cng trang b nhng thit b ny, d mi ch mi mc n gin. Cn nhng thit b hin i v cng ngh tin tin th vn cha c cc h nng dn trang b m n ch xut hin trong cc trang tri ln, chn nui ln xut khu tht.5. TH TRNG TIU TH SN PHM CA NGNH CHN NUI LN.Trc y, vng BSH vn cn tn ti hnh thc t sn t tiu, tc l sn xut vi quy m nh t tiu dng( dp L, Tt). Nhng hin nay hin tng ny hu nh khng cn na. Tt c cc h gia nh v cc trang tri nui ln u nhm mc ch bn ra trn th trng thu li nhun. Nhu cu tiu th trn th trng cng ln th hot ng chn nui ln cng pht trin. Hin nay vi sc sn xut v cht lng sn phm hin c, BSH c th trng tu th kh ln, bao gm th trng ni a v th trng th gii.Cht lng tht ca Vit Nam so vi cc nc khc cn thp. T l tht mc hm trung bnh ca ln ni v ln ci tin tng ng l 68,5 v 72,2%. Trn th gii, t l ny phi t t 72 n 80%. T l tht nc cn thp. Trung bnh t l nc ca ging ln a phng ch chim 34,5 %. T l nc cao hn i vi ging ln ngoi, chim 42,6%. Trong khi t l nc bnh qun trn th gii chim 55%. T l tht x ca b Vit nam cng thp, ch t 36,6% .Loai vt nuiVngTrung bnh

Min Bc Min TrungMin Nam

Ln a phng33,6 363434,5

Ln ci tin40,6 41,44642,6

B35,7 37,536,736,6

5.1. Th trng ni aSn phm ngnh chn nui ln ca BSH c tiu th ngay trong ni vng v trn c nc. Vng BSH l ni tp trung ng dn c, gm 2 thnh ph ln l H Ni v Hi Phng nn mc sng l kh cao so vi c nc. Chnh v vy nn nhu cu tiu dng tht ln ln v kh n nh. Hnh thc tiu th tht ln BSH c 2 knh ch yu: l tiu th ngay ti a phng v tiu th cc tnh khc.Knh hng ho a phng chnh:Nng dn -> Git m a phng -> Ngi tiu dng a phngKnh hng ho ngn bn th trng thnh th:Nng dn -> Git m a phng -> Tiu dng thnh thKnh hng ho di bn th trng thnh th:Nng dn -> Trung gian -> Thu gom -> L m -> Bn l thnh th ->Tiu dngthnh th.Cc hnh thc ny p dng vi cc h nng dn chn nui quy m va v nh, cn ln cc trang tri quy m ln thng c xut khu, t l tiu dng trong a phng l rt nh.Sn phm tht ln cng dc xut ra cc vng khc trong c nc nhng ch yu di dng sn phm c ch bin ( ng lnh..)Vic tiu th sn phm tht ln c mt c im c trng l c rt nhiu khu trung gian tham gia vo vic a sn phm t tay ngi sn xut n ngi tiu dung. Ngi tiu dng phi mua vi gi rt cao m li nhun ngi sn xua thu c vn mc thp. l mt tn ti ln ca th trng ni a ca ta.Knh marketing biu hin dng hng ho vn chuyn t ngi sn xut ti tay ngi tiu dng cui cng, trong c cc thnh phn tham gia th trng. H thng knh marketing nh hng khng nh ti gi tiu dng cui cng. C nhiu sn phm, gi ti ch tng i thp nhng do chi phtrung gian qu ln nn gi bn cui cng li cao, li nhun khng v tay ngi sn xut.Vic nghin cu knh th trng ca sn phm tht cho thy, t l bn ln hi trung bnh ca h chn nui cho cc l m tng i ln (khong trn 50%), k tip l bn cho ngi thu gom v bn bun (12% v 23%).Bng .T l bn ln tht ca h (%)

H nui lnNgi thuBn bun

gom

Quy m nh2312 V

Quy m ln3030

Nsun: IFPRI-B NN&PTNT, 1999

Bng: Knh Marketing tiu th tht ln ti BSH

5% hi h^i I2%_Thu gom

35% Ln hiLn hiLn h-!

Bn bun70% Tht x 60%30%LnhiGit mLnn II Ln hi- l\\>l

ThtBn l100% Tht x,khc% Tht x

Hu ht ngi thu gom, li bun n tn h chn nui thu mua sn phm. Thiu nhng ch bn bun cc a phng hn ch c hi trao i trc tip gia nhng nh chn nui vi khch hng gim bt khu trung gian. Bn cnh , hn ch ngun thng tin rt ln cho cc h chn nui, bao gm c cc thng tin v gi, v ging, k thut chn nui, thc n,chnh sch...lm tng s bp mo thng tin trong th trng chn nui, gy bt li i vi ngi sn xut.5.2. Th trng th giiTht ln l mt sn phm ph bin trong tiu dng ca hu ht cc nc trn th gii. T lu trn th gii xut hin nhng cng qu v xut khu tht ln nh EU, Canada,v M ng thi c nhng nc nhp khu rtht ln vi khi lng khng l nh Nht Bn, Nga, M, Mehico, Hng Kng. Chng ta c th thy th trng th gii ht sdsi ng nhng khng thc s l mt cnh ca ng cho chng ta t do bc vo. Tht ln ca nhng nc xut khu va c cht lng tt li m bo yu cu v sinh an ton thc phm. y cng l yu t quan trng nht. Trong khi , sn phm tht ln ca Vit Nam ni chung v BSH ni ring gi t hn, t l nc thp hn v v sinh an ton thc phm km. Chnh l do ny l ro cn, l mt kh khn ln cho chng ta bc vo th trng mu dch trn th gii.Ni nh vy khng c ngha rng chng ta khng th bc vo th trng ny. Hin nay, sn phm tht ln ca BSH c t l nc kh cao, nu gii quyt c khu an ton thc phm th cng c th cnh tranh c trn th trng th gii.Hin nay mt s trang tri chn nui ln ca BSH c u ra kh ln do tm kim c mt s bn hng xut khu tht ln sang Hng kng. y cng l mt hng i v m hnh rt tt, nhng trang tri nui ln siu nc (m lng dy < 1 cm) kiu ny cn rt him, vn u t tng i ln, chn nui theo kiu cng nghip v c s h tr c lc ca cc nh ch bin thc n ( nh tp on CP) v k thut chn nui, th y...Tuy nhin gi thnh sn xut ca cc trang tri ny cn tng i cao ( 13.000-14.000 /cn hi). Chnh v th m nu bn cho th trng trong nc s b l nn sn phm ca h ch yu l xut khu.Do chi ph thc n cao cng vi phng thc n sn xut nh, manh mn nn nhn chung gi thnh sn xut tht ln trong vng cao, trong khi gi xut khu khng cao hn nhiu so vi gi thnh. Chnh v th, li nhun t hot ng xut khu tht ln trong vng l rt thp. Thm ch c nhng nm, nu em so snh hiu qa kinh t th nu xut khu tht ln s b l.Mt thc t d thy l kh nng cnh tranh ca sn phm tht ln so vi cc nng sn khc nh go, c ph cn thp v thc cht trong nhng nm qua, vng BSH ni ring cng nh Vit Nam ni chung khng c li th cnh tranh trong vic xut khu tht ln. Tuy nhin, iu ny khng c ngha l chng ta nn nhp khu tht ln, bi v khi nhp v ti th trng ni a th gi tht ln cn c th cao hn nhiu so vi gi trong nc, y l cha cp n cc vn khc nh khi tng nhp khu tht s nh hng n sn xut chn nui trong nc, khng khuyn khch to cng n vic lm v thu nhp cho dn c nng thn.Nhng nm gn y, kh nng cnh tranh ca sn phm tht ln c tng ln, tuy nhin vn cn rt yu v vn ch yu l do "gi thnh sn xut tht ca ta cn cao". Chnh v th, ch c mt s t cc doanh nghip hay trang tri quy m ln, p dng chn nui theo kiu cng nghip, ging tt th mi c kh nng xut khu ra th trng Hng Kng, Nga, i Loan,...cn phn ln lng tht ln sn xut vn l phc v ni tiu.Hin nay tnh hnh bt u c ci thin, vng BSH ch bin c tht ln ng lnh, ch yu l ln choai v ln sa xut khu ra th trng th gii v nhanh chng chim c u th. Thi Bnh l mt v d in hnh. T u nm 2004 n nay, cng ty xut nhp khu Thi Bnh ch bin xut khu c 2.122 tn tht ln ng lnh sang Hng Kng, i Loan, Trung Quc v mt s nc trong khu vc ng Nam ..., t doanh thu hn 2,5 triu USD, tng 25% so vi cng k ny nm ngoi. Khng ch chim lnh th trng trong khu vc, cng ty ang xc tin thng mi, ni li th trng truyn thng tiu th tht ng lnh trc yl Lin Bang Nga v cc nc ng u. Cng ty phn u trong nhng thng cui nm nay ch bin xut khu tip gn 3.000 tn tht ln ng lnh, nng tng s tht ln xut khu nm nay ca tnh Thi bnh 5.000 tn, chim 50% s lng ton vng v chim 10% th phn xut khu tht ng lnh ca Vit Nam.6. HIU QU KINH T NGNH CHN NUI LN.Nh phn tch trn, chn nui ln l loi hnh chn nui ph bin nht trong ngnh chn nui ca ton b vng BSH. i b phn cc h nng dn trong vng u nui ln vi cc mc ch khc nhau nh tit kim, tng li nhun, tng thu nhp cho gia nh. Vv hiu qu kinh t cahot ng ny t c nh th no?e tnh hiu qu ta xem xt phn c)oanhthuvChiph phi b ra:Li nhun= Doanh thu - Chi phChi ph cho chn nui bao gm gi vt t u vo( con ging, thc n chn nui, c s h tng, thuc th y v lao ng. Doanh thu l tng gi tr thu c t vic bn ln hi v gi tr cc ph phm. Neu Doanh thu > Chi ph th ngi sn xut c li cn ngc li ngi sn xut phi chu l. BSH hin nay tn ti ba khuynh hng:+ Mt l, ngun thc n cho ln ch yu ly t hot ng trng trt, hnh thc ny ch yu tn ti cc nng h.+ Hai l, thc n cho ln hon ton i mua ngoi, hnh thc ny tn ti cc h gia inh phi nng nghip v cc trang tri.+ Ba l, ngun thc n cho ln kt hp t' hai ngun trn.Mt tnh trng tn ti chung khng ch BSH l chi ph u vo cho thc n chn nui chim mt t l tng i cao so vi tng chi ph, khong 70 - 77% khin cho ngi sn xut khng c li hoc li t. Chi ph cao ch yu do gi thc n hin nay qu cao so vi kh nng i b phn

ca ngi sn xut trong vng. C mt thc t gy bt li cho ngnh chn nui ln, trong khi gi vt t u vo( thc n, th y) cao v n nh th gi sn phm u ra li thp v khng n nh. Li nhun thu c t hot ng nui ln ni v lai/ngoi cng khc nhau, ln lai/ngoi cho doanh thu cao hn nhng chi ph u vo cng cao hn. Gi bn ca ln lai/ngoi tng i cao , nu bn th trng ni a ngi sn xut thu c li t, nn tht lai/ngoi phn ln c xut khu ra nc ngoi.Do tp qun chn nui ln BSH v th trng tiu th ni a kh rng ln, mc d li t vn khin cho ngi sn xut duy tr hot ng chn nui ny. mt mc no , li do chn nui ln mang li vn ln hn li thu c t cc hot ng trng trt khc( ri ro do thi tit khng thun li). Hot ng chn nui ln vn mang li hiu qu gp phn tng thu nhp gia nh. Chnh iu khuyn khch ngi sn xut tip tc duy tr v ngy cng pht trin ngnh chn nui ln.J