chuj de san mateo ixtatán, guatemala [iso:cnm]

1930
A Chßaå Biblia Dßa Chuj San Mateo Santa Biblia SOCIEDAD BÍBLICA DE GUATEMALA

Upload: phamkien

Post on 09-Jan-2017

324 views

Category:

Documents


27 download

TRANSCRIPT

  • A Cha Biblia

    Da Chuj San Mateo

    Santa Biblia

    SOCIEDAD BBLICA DE GUATEMALA

  • Las ilustraciones por Horace KnowlesThe British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972,

    se encuentran en las pginas: 5, 14, 102, 133, 137,157, 206, 229, 233, 279, 286, 302, 328, 340, 466,467, 598, 634, 658, 800, 815, 838, 932, 933, 1109,1122, 1132, 1201, 1281, 1284, 1326, 1378, 1390,1425, 1437, 1475, 1483, 1556, 1581, 1613, 1677,

    1770, 1782, 1827, 1835, 1849, 1873, 1887.

    Las ilustraciones por Horace KnowlesThe British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972,

    las adiciones y modificaciones por Louise BassThe British & Foreign Bible Society, 1994,se encuentran en las pginas: 30, 168, 1608

    La ilustracin usada con el permiso deDavid C. Cook Publishing Co., 1978,

    se encuentra en la pgina: 1650.

    Biblia en Chuj de San Mateo IxtatnPrimera Edicin 6M

    Sociedad Bblica de Guatemala, 200711 Calle 6-67, Zona 9

    Guatemala, Centro Amrica

    Impreso en Corea del Sur 2007

  • A Stzolal Juntza Libro

    Da Yol Cha Biblia

    Ttulo Abreviatura Pgina

    A Cha Antiguo TestamentoGnesis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1xodo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Levtico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157Nmeros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Deuteronomio . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Josu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Jueces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361Rut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4021 Samuel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4092 Samuel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4631 Reyes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5092 Reyes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5611 Crnicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Cr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6132 Crnicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Cr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661Esdras. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Esd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718Nehemas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Neh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733Ester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Est . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756Job. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769Salmos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815Proverbios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 934Eclesiasts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 977Cantares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cnt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 990Isaas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 998Jeremas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1090Lamentaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . Lm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1185Ezequiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1194Daniel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1271Oseas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Os . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1297Joel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1312Ams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Am . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1318Abdas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Abd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1329Jons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1331Miqueas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1335Nahum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1344

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Ttulo Abreviatura Pgina

    Habacuc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1348Sofonas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1353Hageo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1358Zacaras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1361Malaquas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1375

    A Cha Nuevo TestamentoSan Mateo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1383San Marcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1452San Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1494San Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1561Los Hechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1612Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16801 Corintios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17082 Corintios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1735Glatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1752Efesios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1762Filipenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1772Colosenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Col . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17791 Tesalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . 1Ts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17862 Tesalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . 2Ts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17921 Timoteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Ti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17952 Timoteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Ti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1803Tito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1809Filemn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Flm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1813Hebreos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . He . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1815Santiago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18351 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18422 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18501 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Jn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18552 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Jn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18623 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Jn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1864Judas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1866Apocalipsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1869

    Diccionario. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1899Mapas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1909

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • A Tas Yaj Cha Biblia

    A Cha Biblia tic, cha maca yaj cha. Jun maca cha scuchan AntiguoTestamento, axo junxo maca cha scuchan Nuevo Testamento. A Cha AntiguoTestamento, tzibabilcan cha da ti hebreo da peca yuj eb schecab Dios. A tas syalcha, aton yabixal tas ajnac yel yich yolyibaquinal, tas ajnac scajnaj eb babelanima da sat lum luum tic, tas nabil yuj Dios da eb. Syalpax cha tas ajnac yel yichchoab Israel yed tas yaji.

    Axo cha Nuevo Testamento tzibabil cha da ti griego. A tas syal cha, atonyabilxal Jesucristo, yic yaljubal, yic ix munlaji, yic ix chami, masanto ix pax dasatchaa. Syalanpax yabixal eb apstol cha, tas ajnac yel yich iglesia yed tas ol ajslajvicoch yolyibaquinal tic.

    Axo eb smunlaj da yic Sociedad Bblica Unida, snibej eb to a cha Biblia tictzacji traducir cha da sti junjun choabil anima, yic vach syojtaquej slolonel Dioseb, icha syal Apocalipsis 1.3, xchi icha tic: A eb tzavtani yed eb tzabani, tatoscanabajej eb tas syala, te vach yic eb, xchi. Aneja syalpaxcot da Apocalipsis 7.9Ix lajvi chi ix vilani, maxo jantacoc anima ayec da yicha Dios, baj cojanemi yedda yicha jun Calnel sbi. A eb chi, cotnac eb da junjun nacin, da junjun itilal, dajunjun choab yed da junjun tial. Maxo jantacoc sbisul eb, xchi.

    Tato scavtej cha, jantac tas tzilchaj cuj da yol cha, sjacvi co pensar yuuj,sjelanbi co pensar. Tato scacoch da co col cavtan slolonel Dios tic, sco caybani, scocanabajanpaxi, ma jantacoc tas scojtaquejeli.

    Ayic squilan cha da juntac el, ay juntza letra ay da snaal ma da slajvub junjunversculo. A juntza letra chi schoxani to ay junoc lolonel, ma junoc versculo ajaltacsnachajeli, yuj chi syal co sayan quil da slajvub junjun pgina, ata syala tas yaj junlolonel chi, ma jun versculo chi.

    Ay pax juntza yechel anima ma tastac ayoch da yol cha, yic vach snachajel cuujtas yednac juntza abix chi.

    Axo da slajvub cha Biblia tic ay jun yune Diccionario, ay juntza bi ma lolonelay tas syalelcochi. Ata aycani tas syalelcoch jun bi, ma lolonel chi. Aejtona, ay paxjuntza mapa baj slajvicoch jun Diccionario chi, a juntza mapa chi, a schoxanbajtac scan junjun lugar ma junjun choab sbinaj da yol cha Biblia tic. Schoxjuntza lugar ma choab ecnac da stiempoal Antiguo Testamento yed pax juntzaecnac da stiempoal Nuevo Testamento. Ay pax juntzaxo mapa schoxani baj scanchoab Israel yed baj scan co nacin tic.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • A Cha

    Antiguo Testamento

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • ddGenesis Genmat chj 150906, Chuj S.Mateo, Ambrocio, Elena de Ekstrom, Ovidio DomingoGNESIS

    A Cha Libro

    GNESIS

    Gnesis sbi jun libro tic. Gnesis, syalelcochi yichbanil. Aton jun babel librotic da yol cha Biblia. A tzalan tas ajnac yel yich masanil tas. Syalcot yuj ebanima, yuj masanil nacin yed tas ajnac yel yich choab Israel, aton jun choabsicbilel yuj Dios. Ix tzibchajcan jun libro tic ayic te tzijtumxo eb animatzacanoch juntza comon dios da scool yed tastac bobil yuj Dios.

    A jun libro tic, syalcoti to junej Dios ay da junelej, a bojinac masanil tastac.Syalcoti to a da yichbanil chi vachej yacan Dios yed eb anima. A eb anima chiyajal yaj eb da yiba tastac ay da yolyibaquinal tic. A eb anima chi, juncolalyajec eb, tzalajcolal pax yaj eb tato scanabajej eb tas syal Dios. Aejtonasyalcoti tas ajnac yel yich mul yed yaelal janaccan da quiba, yujto a viaj Adnyed ix Eva, sculejnac eb tas sna da yol yico, ma scanabajejnacoc eb tas yalnacDios. Syalanpaxcot yuj tas ix yutej Dios scolan eb anima da scal schucal.

    A jun libro tic cha maca yaji: Babel maca tzel yich da captulo 1 masanto da11. Syalcot yuj tas ajnac sbo yolyibaquinal tic yed o anima o tic yed tas ajnacyel yich mul yed yichbanil yaelal. Syalanpaxcot yuj jun oval a mucvajum yed junnivan torre scuchan Babel, syalelcochi to syalcot yabixal masanil nacin. Axoschabil maca tzel yich da captulo 12 masanto da 50, syalcot yuj tas ajnac yelyich choab Israel. Elnac yich da viaj Abraham, viaj Isaac yed da viaj Jacobyed da eb yuninal viaj Jacob chi, aton viaj Jos yed eb yuctac. Syalanpaxcotyuj tas aj sbatnaccan viaj Jacob yed eb yuninal da Egipto. Ata ochnac ebyitilal viaj Jacob chi nivan nacional. Masanil jun libro tic syala to aej Diosnivan yelcochi, a scholbitan eb anima, syacanoch syaelal eb max canabajani.Palta a eb scanabajani, scolji eb yuuj. Aton tas tzaj yel yich libro Gnesis tic,syalcoti to a Dios bojinac masanil tastac, syalanpaxi to a Dios max yactejcan stavaneb yicxo.,1

    A yichbanil smasanil

    1 1 A da yichbanil, a Dios ixboan satchaa yed lum luum.2 A da jun tiempoal chi malaj stzolalyaj jun yolyibaquinal tic, tzinanyilji. Toej paan ec a a da yibaluum. Quicolinac yilji masanil dayiba a, axo Yespritu Dios tzec dayiba a chi.

    3 Ix lajvi chi ix yalan Dios icha tic:Ayocab saquilquinal, xchi.

    Icha chi bian ix sacbiquinal. 4 Ixyilan Dios to vach jun saquilquinalchi, ix spojanel saquilquinal chi dascal quicalquinal. 5 A saquilquinalchi, cualil ix sbiejcan yuuj, axoquicalquinal chi, dacvalil ix sbiej-cani. Ix quicbiemi, ix sacbi, ixequel jun babel cu.

    6 Ix lajvi chi ix yalan Dios ichatic: Ayocab junoc tas scan da yibasat luum tic yic spojan snaal a a,xchi.

    1 GNESIS 1

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • 7 Icha chi bian, a Dios ix boanjun chi. Cha maca ix ajcanel a achi yuuj: Jun maca a ix can da satlum tic, junxo maca a ix quecanda yiba. Ichaton chi ix aji. 8 A junix can chi satchaa ix sbiejcani.Ix quicbixiemi, ix sacbixi, ix ecschabil cual.

    9 Ix lajvi chi ix yalan Dios icha tic:Junxoejocab tzaj a a ay da yalasatchaa yic scheclajcan lum luumda taquial, xchi.

    Ichaton chi ix aji. 10 A baj ixcheclajcan staquial chi, luum ixsbiejcani, axo a a junej ix aj chi,mar ix sbiejcan a. Axo ix yilanDios chi, te vach ix aji. 11 Ix lajvichi ix yalan icha tic: Pacocab aacultac da sat lum luum yed te tesyac sat. A da sat te chi yed aacultac chi, ata ay yiatil atosyala tas macail, xchi.

    Ichaton chi ix aji. 12 Ichaton chiix aj spac a acultac da sat lumluum tic, aton a acultac yed te tesyac sat ato syala tas iatil. Axo ixyilan Dios te vach ix aji. 13 Ix quic-bixiemi ix sacbixi, ix ec yoxil cual.

    14,15 Ix lajvi chi ix yalan Diosicha tic: Ayocab juntza saquil-quinal da satchaa yic syac saquil-quinal da sat luum tic, yicschoxanel cualil yed dacvalil, yicscheclaj junjun cu, junjun abil yedjuntza tiempoal, xchi.

    Ichaton chi ix aji. 16 A Dios ixboan chab nivac saquilquinal. A junnivan scacal ix och yopisio da cu-alil, axo jun quenej scacal ix ochyopisio dacvalil, aton cu yed quenuj. Ix sboanpax masanil quen canal.17 Ix yacanoch juntza saquilquinalchi da satchaa yic syac yoc da satluum tic 18 da cualil yed dacvalil

    yuj spojanpaxel saquilquinal daquicalquinal. Ix yilan Dios chi tevach ix aji. 19 Ix quicbixiemi, ixsacbixi, ix ec schail cual.

    20 Ix lajvi chi ix yalanxi Dios ichatic: Pitzvocab noc noc, noc ay dayol a a yed masanil macail nocmuch tzec jeeoc, xchi.

    21 Ix sboan noc nivac noc Dioschi, noc ay da yol a mar yedmasanil macail noc noc ay da yola chi yed masanil macail nocmuch. Axo ix yilani te vach ix aji.22 Ix yacan svachcolal da yibanoc noc chi, ix yalan icha tic:Yuneejocab sba noc, quibocabsbisul noc, budjocabel yol a maryuj noc. Aejtona noc much,quibocab sbisul noc da yolyiba-quinal tic, xchi. 23 Ix quicbixiemi,ix sacbixi, ix ec yoil cual.

    24,25 Ix lajvi chi ix yalan Diosicha tic: Pitzvocab chaa masanilmaca noc noc da sat luum tic,noc molbetzal noc, noc cultaquilnoc yed noc tzec eronoc matzec jachjon da sat luum, xchi.

    Ichaton chi ix aji, ix sboanmasanil macail noc noc ay da satluum tic. Ix yilani, te vach ix aji.

    26 Ix lajvi chi ix yalan Diosicha tic: A ticnaic co boec animaicha o tic yic vach tzoch ebyajalil da yiba noc chay ay dayol a mar, da yiba masanil nocmuch, da yiba noc molbetzalnoc, da yiba noc cultaquil nocyed pax da yiba noc tzec er-onoc ma tzec jachjon da satluum tic, xchi.

    27 Ichato chi ix boji eb animachi yuj Dios, icha val Dios chiix aj eb. Ix bojican vi vinacyed ix ix yuuj.

    GNESIS 1 2

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • 28 Ix lajvi chi ix yacan svach-colal Dios da yiba eb. Ixyalan da eb icha tic: Aljocabeyuninal, quibocab e bisul,budjocabel sat lum luum ticeyuuj, ochaec yajalil da yol-yibaquinal tic. Ochaecyajalil da yiba noc chay ayda yoltac a a, da yiba nocmuch sjevi yed da yibamasanil noc tzec eronoc matzec jachjon da sat lum tic,xchi.

    29 Ix lajvi chi, ix yalanxi da ebanima chi icha tic: A in svac masanilmacail a acultac ay yiatil yedmasanil te te syac sat e loo yic syacyip da e nivanil. 30 Masanil nocmolbetzal noc, noc cultaquil noc,noc tzec eronoc ma tzec jachjonda sat luum yed noc much, a insvac a acultac yed xiltac te tesvaeloc noc, xchi.

    Icha chi ix aji. 31 Ix yilanoch Dios,te vach ix aj masanil tas ix sboo. Ixquicbixiemi, ix sacbixi, ix ecsvaquil cual.,12

    2 1,2 Da vaque cual ix sbo sat-chaa Dios, lum luum yedmasanil tastac ay day. Axo da yuquilcual, ix och vaan smunlaji. 3 Ixsicanel jun yuquil cual chi Dios, toyicej tzajcani, yic tzochcansvachiloc eb anima, yujto a da juncu chi ix boelcoch masanil tas ixsbo chi.

    Ayec vi vinac da scal te avben te

    da Edn

    4 Aton yabixal tas ix aj sbo sat-chaa yed lum luum tic. Ayic ix

    sboan satchaa Jehov Dios yed lumluum tic, 5 mantalaj junoc te te majunoc a acultac squibi, yujtomantalaj ab syac da yiba luumyuj Jehov. Mantalaj pax machsmunlaj da sat luum. 6 Toej xoban-queul a a da sat luum yic schayxiluum. 7 A da jun tiempoal chi, ixsbo jun animaa Jehov Dios. Aspococal lum luum ix yaclabejsboani. Ix lajvi chi, axo yic ixspuoch da yol si. Icha chi ix ajspitzvi vi anima chi.

    8 Ix yavej juntza avben teJehov Dios da jun lugar scuchEdn, da stojolal baj sjavi cu. Ataix yaccanoch vi vinac ix sbo chi.9 Ix yacan quib masanil te te tevach yilji, maxo jantacoc svachilsat te syaca, te vach sloji. A dasnaal jun avben te chi, ay jun tetzacan quinal, ay pax junxo tetzacan nachajel baj ay vachil yedchucal.

    10 A da Edn chi, squeul jun a atzacanoch yal masanil te avben techi. Axo tzel a da Edn chi, chaetzaj yel scab a. 11 A jun a babel,Pisn sbi a, aton a tzec oyoyoc dayol lum scuch Havila baj ay quenoro. 12 A quen oro ay da jun lugarchi, te vach queen. Ay pax juntzate te ay stzatajil te sumumi sjab. Aypax juntza quen queen scuchannice te caro stojol. 13 Axo aschabil, Gihn sbi a. Aton a tzecoyoyoc da yol lum scuchan Cus.14 Axo a yoxil, Tigris sbi a. Aton atzec oyoyoc da stojolal baj sjavi cuda lum Asiria. Axo a schail, aton aufrates.

    3 GNESIS 1, 2

    a 2.7 A anima, a da hebreo Adn. Adn syal da jun babel anima, yuj chi ay baj syalAdn, ay pax baj syal Anima.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • 15 Ix yacancan vi vinac JehovDios da scal te avben te da Ednchi yic smunlaj vi yic stavanpaxvi. 16 Ix yalan Dios da vi icha tic:

    Syal a loan sat te te ticsmasanil. 17 Axo pax te tzacannachajel baj ay vachil yed chucal,ma a lo sat te. Tato ol a lo sat techi, da val yel ol ach chamoc, xchiDios da vi.

    18 Ix yalanxi Jehov Dios icha tic:Ma vachoc yajec vi vinac ticschocoj. Ol in bo junoc yetbeyumvi to smoj val scolvaj yedoc, xchi.19 Masanil noc noc ix sbo Dios dasat lum tic, noc cultaquil noc yedmasanil noc much, ix icjibat nocyuj Dios da vi vinac chi yic say sbijunjun noc vi. A sbi junjun noc ixsay vi, aton ix sbiejcan noc. 20 Ixsay sbi masanil noc vi, noc cul-taquil noc, noc much yed noc mol-betzal noc. Palta malaj junoc nocda scal noc chi tzacan tzaj scolvajyed vi. 21 Axo Dios ix acancot junnivan vaya da vi. Ayic chamnac elvi svay chi, ix icjielta jun sbaquilscostil vi yuj Dios. Ix lajvi chi ixsmacanxi baj ix yiquelta jun bacchi. 22 Aton sbaquil scostil vi chiix boji ixal yuj Dios. Ix lajvi chi, ixacjicanoch ix da yol scab viajAdn chi yuj Dios. 23 Axo yic ixyilanoch ix vi, ix yalan vi icha tic:

    Aton val jun tic val yel inbaquil, in bacchil, yujto a dayin ixelta yuj Dios. Yuj chi Ixb olsbiejcani, xchi vi.

    24 Yuj chi a vi vinac, ol yactej-can smam snun vi yic junxoej tzaj-can vi yed ix yetbeyum, junxoejnivanil tzajcan eb schavail.

    25 Malaj spichul eb schavail,palta max quixvilaj eb day junjun.,23

    Maj scanabajej eb tas ix yal Dios

    3 1 A noc chan, yelxo val te jelannoc da yicha masanil noccultaquil noc ix sbo Jehov Dios. Ixyalan noc da ix ix:

    Tom yel ix yal Dios to max yale loan sat masanil te avben te tic?xchi noc.

    2 Ix tacvi ix da noc icha tic:Masanil te syal co loan sat,

    3 aej jun te ay da snaal te avbente tic, ix yal Dios to max yal-laj coloan sat te, ma co yamani, yic vachmax o chami, xchi ix.

    4 Ix tacvi noc chan chi da ix:Toej syal Dios chi. Ma ol ex

    chamlaj. 5 Palta yojtac Dios, ayic ol eloan sat te chi, ol tzacvoc e pensar,lajan ol ex ajcan yedoc, ol nachajelvachil yed chucal eyuuj, xchi nocda ix.

    6 Axo ix yilanoch sat te chi ix, tevach am sloji, te vach yiljiochi, ixsnibanoch ix, yic vach stzacvielspensar ix snaani. Yuj chi ixsbixanelta jun sat te chi ix, ix sloanix. Ix lajvi chi ix yacanpax ix da viyetbeyum chi, ix sloanpax te viyed ix. 7 A da jun rato chi, ixnachajel yuj eb, ix yilanoch sba ebto beranel eb, yuj chi a xil te higoix smol eb, ix stzisan eb spichuloc,yic tzoch da snaal eb. 8 Axo ixyaban vi vinac chi yed ix ix chi tovan yec Jehov Dios da scal teavben te chi da yemxocualil, yicsicxo cu, ix el lemnaj eb scubejelsba day da scal te avben te chi.9 Axo ix avtaj vi yuj Jehov Dios:

    GNESIS 2, 3 4

    b 2.23 A da hebreo Ix tzalchaj da vinac, axo da ix Ixaj tzalji.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Ach Adn, bajtil ayach equi?xchi.

    10 Ix tacvi vi:Ina vajec tic, ix vabi to van ec

    da scal te avben te tic, ix in xiv-bati yujto beran in eli, yuj chi ix incubejel in ba, xchi vi.

    11 Ix scanban Dios da vi:Mach ix alan dayach to beran

    ach eli? Tope ix a lo sat te te, te ixval dayach to max yal-laj a loani,xchi da vi.

    12 Ix tacvixi vi icha tic:A ix ix, ix ac vetbeyumoc, a ix,

    ix acan te dayin, yuj chi ix in lo te,xchi vi.

    13 Ix scanban Dios da ix:Tas yuj icha chi ix a culej?

    xchi.Ix tacvi ix:A noc chan in acan musansatil,

    yuj chi ix in lo te, xchi ix.

    Ix yal Dios tas yaelal ol ican eb

    14 Yuj chi ix yalan Jehov Diosda noc chan chi:

    Yujto icha tic ix a culej, yuj chitzach in catabejcan da scal masanilnoc molbetzal noc yed noc cul-taquil noc. Da junelej a yala acool ol ervoc. A spococal lum luumol a loo. 15 Ol vaccanoch ajcolal daa cal yed ix ix tic yed masanil itilal

    yed pax yitilal ix. A yitilal ix chiol macanpoj a jolom. A ach xo, ol achi yich yoc yitilal ix chi, xchiJehov.

    16 Ix yalanxi Dios da ix icha tic:Ol vac a yaelal ayic yabix ach,

    axo yic ol aljoc une, ol vacan nivtaja yaelal chi. Vachchom ay yaelal olila, ol a nibejejoch vi etbeyum. Avi ol och ajaloc, xchi Dios.

    17 Ix yalanpax Jehov Dios daviaj Adn chi icha tic:

    Yujto ix a canabajej ixetbeyum tic a loan sat te te ix valato max a loo, a ticnaic jun, uuj tzincatabejcan lum luum tic, yuj chi dascal yaelal ol ach vaoc yacban ayachec da yolyibaquinal tic. 18 Olquibchaa te quiix yed a acul-tac ay squixal da sat lum luum tic. Ayuj juntza aval iat ol ican yectiempo eyuuj. 19 Ol el alil a munlaji,icha chi ol aj a vai masanto ol achmeltzajxoc och luumal. Yujto da lumix ach coti, lum ach taxoni, yuj chi olach meltzajxoc och luumal, xchiJehov da vi.

    20 Evac ix yac viaj Adn sbioc ixyetbeyum chi, yujto da ix, ix pitzvimasanil anima. 21 A stzumal nocnoc ix sbo Jehov Dios spichuloc vivinac yed ix yetbeyum, ix yacanochspichuloc eb.

    22 Ix yalan Jehov Dios: A ticnaic,icha o tic, icha chi ix aj eb anima.Tzaxo nachajel yuj eb baj ay vachilyed chucal. Yuj chi ay smay sloansat te te eb, aton te tzacan quinalyic pitzanej eb da masanil tiempo,xchi Dios.

    23 Yuj chi ix pechjielta eb daEdn chi yuj Jehov, ix ochcan viaj

    5 GNESIS 3

    A noc chan (Gn 3.1-14)

    c 3.20 A jun bi scuch Eva, a da hebreo syalelcochi Pitzan.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Adn chi smunlaj da sat luum baj ixcot snivanil. 24 Ix lajvi yelcancot eb,ix acjicanoch juntza querubn yujJehov da stojolal baj sjavi cu yedjun quen espada tzititi yel scacalyec oyoyoc, yic maxa junoc machsyal yochi yic sloan sat te te tzacanquinal chi.,34

    A viaj Can yed viaj Abel

    4 1 Ix yil-lan sba viaj Adn yedix Eva, ix och ix yabixal. Ix aljijun yune ix, ix yacan ix scuch Can.d

    Axo ix yalan ix: Toxo ix ja jun invinac unin yujto a Jehov ix ochvedoc, xchi ix. 2 Ix lajvi chi, ixaljipax viaj Abel yuctac viaj Can.A viaj Abel chi, moloj calnel ixsculej vi, axo pax viaj Can chi, ixmunlaj vi da sat lum luum.

    3 Ix ec junoc tiempoal, ay jun cuix yicbat silab viaj Can daJehov, aton tas ix yic vi da smun-lajel. 4 Ix yicanpaxbat silab viajAbel chi da yicha Jehov, atonnoc babel yune calnel, noc tebaquech. Ix stzalaj Jehov yed viyed silab ix yac chi. 5 Palta majtzalajlaj Jehov yed viaj Can yedpax silab. Yuj chi, ix te chichon scolvi, te ov ix aj sat vi. 6 Axo ix yalanJehov da vi icha tic: Tas yuj stechichon a cool, te ovxoej a sat?7 Tato vach tza culej, tzalajcolal amayach equi, palta to chuc ix a culej,yuj chi a a chucal chi, ayxoejochda iba yic tzach em da chucalyuuj, palta tzato yal scan chucal chida yala uuj, xchi Dios.

    8 Ay jun cu, a viaj Can ix avtanviaj Abel yic sbat eb beyelec. Ayicayec eb baj ix coch chi, ix bat

    jucnaj viaj Can da vi yuctac chi,ix smacanchamoc. 9 Ix lajvi chi, ixscanban Jehov da viaj Can chi:

    Bajtil ay vi uctac aj Abel?xchi da vi.

    Axo ix tacvi vi:Ma vojtacoclaj. Tom yilumal

    vi vaji? xchi vi.10 Ix yalanpax Jehov da vi:Tas yuj icha chi ix a culej? A

    schiquil vi uctac ix em da sat lumtic uuj, ichato syal sba dayin to tzinbo yaj edoc. 11 A ticnaic, catabilachxo, sviccanel opisio da sat lumluum tic, aton lum ix ucanemschiquil vi uctac ix a macchamchi. 12 Ayic ol ach munlaj da satluum, malaj jaboc tas ol ica, toejol ixtej a ba, toej ol ach comonbeyec da sat luum, xchi Dios davi.

    13 Ix tacvi vi icha tic:Te nivan jun yaelal scotcan tic

    da viba, ma ol techajlaj vuuj.14 Ina ix iquel vopisio da sat lumtic, ix in icanel da icha da junel-ej, toxoej ol in comon beyecoc.Yalxoej mach ol in chalaj in bayedoc, ol in smacchamoc, xchi vida Dios.

    15 Axo ix tacvi Jehov:Maay. Tato ay junoc mach ol

    ach macanchamoc, a jun chi, uquelol ec spac day, xchi da vi.

    Ix yacanoch Jehov jun yechelviaj Can chi, yic vach tato aymach schalaj sba vi yedoc, maxmacjicham vi yuuj. 16 Ix lajvi chi,ix el viaj Can baj ix lolon eb chi,ix bat cajnaj vi da jun lugar scuchNod, da stojolal baj sjavi cu daEdn.

    GNESIS 3, 4 6

    d 4.1 A da hebreo a jun bi Can, lajan yalji yed jun lolonel ix acji dayin.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Eb yitilal viaj Can

    17 Ix yil-lan sba viaj Can yed ixyetbeyum, ix och ix yabixal. Ix aljijun yune ix, Enoc ix sbiej. Ix sboanjun choab viaj Can chi, axo sbiyuninal vi chi ix yacoch sbioc.18 A viaj Enoc smam viaj Irad. Axoviaj Irad smam viaj Mehujael, axoviaj Mehujael smam viaj Metusael,axo viaj Metusael smam viajLamec. 19 A viaj Lamec chi, chavaix aj yetbeyum vi. Ay jun ix scuchAda, axo junxo ix scuch Zila. 20 A ixAda chi, ix alji jun svinac unin ix,Jabal ix sbiej. Aton vi ix bablajbeyec yed spat mantiado yicsmolan noc snoc. 21 A viaj Jabalchi, ay jun yuctac vi scuchanJubal. A vi ix bablaj acan te arpayed spuan flauta. 22 Axo ix Zila chi,ix aljipax jun yune ix, vinac unin,Tubal-can ix sbiej. Boum queen ixaj vi. Ay tas ix sbo vi da quenbronce yed da quen hierro. Ay junix yanab vi scuchan Naama.

    23 Ay junel ix yal viaj Lamec daeb ix yetbeyum icha tic:

    Ex vetbeyum, ach Ada yed achZila, abec tas ol vala: Ix inmaccham jun vi quelem, yujtoin lajvi smacan vi.

    24 Tato uquel spactzitaj yic viajCan, oc in xom a in tic, 77-el olpactzitaj da eb tzin tzuntzani,xchi vi.

    Yuninal viaj Adn

    ix alji squexuloc viaj Abel

    25 Axo viaj Adn ix alji junxoyuninal vi yed ix Eva. Sete ix sbiej

    yuj ix snun chi. Ix yalan ix icha tic: ADios ix acan junxo vune ticsquexuloc viaj Abel macbilchamyuj viaj Can, xchi ix.

    26 Axo viaj Set chi, ix alji junyuninal vi, Ens ix yac vi sbioc.Atax da jun tiempoal chi, ix schaelyich yalan sba eb anima da Jehov.,45

    Yitilal viaj Adn

    (1Cr 1.1p p p p p-4)

    5 1 Aton yabixal eb yitilal viajAdn tic da stzolal. Ayic ix bojieb anima yuj Dios, icha Dios ix ajeb. 2 Ix boji vi vinac yed pax ix ix,ix yacanpax svachcolal da yibaeb. Atax da jun cu chi ayic ixbojiel eb yuuj, anima f ix sbiejcaneb yuuj.

    3 A viaj Adn chi, 130 abilsquinal vi ayic ix alji junxo yuninalvi scuchan Set, lajan ix aj yedsmam chi. 4 Ix lajvi chi, 800 abiltoix yil viaj Adn chi. Ayto yuninalvi yed yisil vi ix alji. 5 930 abil ixyil vi, ix cham vi bian.

    6 A viaj Set chi, 105 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Ens. 7 Ix lajvi chi, 807abilto ix yil vi, ayto yuninal viyed yisil vi ix alji. 8 912 abil ix yilvi, ix cham vi bian.

    9 A viaj Ens chi, 90 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Cainn. 10 Ix lajvi chi,815 abilto ix yil vi, ayto yuninalvi yed yisil vi ix alji. 11 905 abilix yil vi, ix cham vi bian.

    12 A viaj Cainn chi, 70 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Mahalalel. 13 Ix lajvi

    7 GNESIS 4, 5

    e 4.25 A da hebreo a jun bi scuch Set, lajan yalji yed jun lolonel squexul.f 5.2 Il nota da Gnesis 2.7.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • chi, 840 abilto ix yil vi, aytoyuninal vi yed yisil vi ix alji.14 910 abil ix yil vi, ix cham vibian.

    15 A viaj Mahalalel chi, 65 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Jared. 16 Ix lajvi chi,830 abilto ix yil vi, ayto yuninalvi yed yisil vi ix alji. 17 895 abilix yil vi, ix cham vi bian.

    18 A viaj Jared chi, 162 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Enoc. 19 Ix lajvi chi,800 abilto ix yil vi, ayto yuninalvi yed yisil vi ix alji. 20 962 abilix yil vi, ix cham vi bian.

    21 A viaj Enoc chi, 65 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninalvi scuchan Matusaln. 22 Yictax ixalji yuninal vi chi, 300 abil ixscanabajej Dios vi. Da jun tiem-poal chi, ayto yuninal vi yed yisilvi ix alji. 23 365 abil ix yil vi.24 Ix sbeybalej val vi icha sganaDios, yuj chi ay jun cu ix satemvi, yujto a Dios ix icanbat viyedoc.

    25 A viaj Matusaln chi, 187abil squinal vi ayic ix alji junyuninal vi scuchan Lamec. 26 Ixlajvi chi 782 abilto ix yil vi, aytoyuninal vi yed yisil vi ix alji.27 969 abil ix yil vi, ix cham vibian.

    28 A viaj Lamec chi, 182 abilsquinal vi ayic ix alji jun yuninal

    vi. 29 No g ix sbiej yuj vi yujto ixyal vi: A Jehov ix cataban lumluum tic, yuj chi te ya co munlaj dasat luum, palta a vi unin tic ol acansnivanil co cool, xchi viaj Lamecchi. 30 Ayic toxo ix alji viaj No chi,595 abilto ix yil viaj Lamec chi, aytoyuninal vi yed yisil vi ix alji. 31 777abil ix yil vi, ix cham vi bian.

    32 A viaj No chi, 500 abilsquinal vi ayic ix syamanoch yaljieb yuninal vi, aton viaj Sem, viajCam yed viaj Jafet.,56

    A schucal eb anima

    6 1 Ayic ix te quib sbisul ebanima da sat luum tic, ay paxyisil eb vi vinac ix alji. 2 Axo ebvi yuninal Dios,h ayic ix yilan eb ixyisil eb anima chi eb vi, te vachyilji eb ix, ix laj siclan eb vimachtac eb ix syic eb vi. 3 Yuj chiix yal Jehov: Maxo ol vac squinaleb anima tic yuj spital. Chamelbaanima yaj eb, yuj chi axoej 120abil olto ec eb da yolyibaquinaltic, xchi.

    4 Ayic ix beycot tiempo, ix yiclansba eb vi yuninal Dios yed eb ixyisil eb anima chi, axo yuninal ebscuch Nefilim. i A eb chi te tecaneb, te binajnac eb da pecatax chi.5 Ix yilan Jehov to yelcolal squibschucal eb anima da sat luum tic, toaxoej tas malaj svachil ayec daspensar eb. 6 Yuj chi ix yala: Octom

    GNESIS 5, 6 8

    g 5.29 A da hebreo a jun bi scuch No, lajan yalji yed jun lolonel icoj ip.h 6.2 Ma cojtacoc mach eb scuch yuninal Dios. Ay eb tzalani to a eb ngel emnac daajmulal. Ay eb tzalani to a eb yuninal eb ayoch yajalil da jun tiempoal chi. Ay pax ebtzalani to a eb yitilal viaj Set. Tato a eb yitilal viaj Set chi tzalji yuninal Dios, axoeb ix yisil eb anima, a am eb ix yisil eb yitilal viaj Can.i 6.4 Ma cojtacoc tas syalelcoch Nefilim. A da castilla chael syala to gigante. Icha valto binajnac, mato jelan yacan oval.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • maj in bolaj juntza anima tic. Te yasvab yuj eb. 7 Ol in satel juntzaanima ix in bo da sat luum tic yedpax noc molbetzal noc, noc cul-taquil noc yed noc tzec eronocma tzec jachjon da sat luum yedpax noc much. Ste tac val in coolyujto ix in bo masanil juntza tic,xchi Dios.

    8 Aej val viaj No vach dayicha Jehov.

    A te nivan barco ix sbo viaj No

    9 Aton yabixal viaj No tic:A viaj No chi, te vach ix yutej

    sba vi da yicha Dios, aej vivach spensar da scal eb anima dajun tiempoal chi. Ix sbeybalej viicha sgana Dios. 10 Ay oxva yuninalvi, aton viaj Sem, viaj Cam yedviaj Jafet.

    11 Axo eb anima, ix te chucbi ebda yicha Dios, comonxoej syixtejyetanimail eb, smil-lajcham sba eb.12 Ix yilan Dios to masanil anima ixte juvieli, axoej ixtoj anima sculejeb. 13 Yuj chi ix yal Dios da viajNo chi: Toxo ix in na to ol in satelmasanil anima tic. Yujto axoej ixtojanima sculej eb, yuj chi ol in sateleb yed masanil yolyibaquinal tic.14 A ticnaic, tza bo junoc te nivanbarco. A te te ay stzatajil, a tetzacoch stealoc te. Macquiltactzutej yool te, vach tzutej acanochtzataj chi baj snublaj sba te.Tzacoch da spatic yed da yool, yicvach malaj baj ol och a da yol te.15 135 metro tzutej scatul te, 22metro yed naalxo tzutej sat te, 13

    metro yed naalxo steel te. 16 Oxepiso tzutej te. Axo da sjajquecochte, ata scan jacan smasanil, naalmetro tzajcan schaail, scanpaxjunoc spuertail da junoc paca.17 Yujto ol vaccot jun oval a yicsmucan j sat luum tic, olbudjoccanel yuj a, axo satel jantactas syic yic da yolyibaquinal tic.18 Aej edoc tzin bocan jun in tratotic. A da yol te nivan barco chi olach ochcan yed ix etbeyum, ebuninal yed pax eb ix alib. 19 Olochpax noc noc eyedoc, junjunmoja noc da junjun maca ay dayolyibaquinal tic, yic vach ol col-chajcan noc eyedoc. 20 Chatacvanoc da junjun maca tzochcani:Noc much, noc molbetzal noc, noccultaquil noc yed noc tzec er-onoc ma tzec jachjon da sat luum,yic vach ma ol satel noc. 21 Ol amolancanoch jantac tas ol vajoc, yicvach ay tas tze va yed tas sva noc,xchi Dios da viaj No chi. 22 Ixscanabajan viaj No chi masaniltas ix yal Dios.,67

    Jun a oval a mucvajum

    7 1 Axo yic ix coch scual sjavijun oval a mucvajum chi, ixyalan Jehov Dios da viaj No chiicha tic: Ocha da yol te nivanbarco tic yed ix etbeyum, eb uninalyed eb ix alib, yujto a achej ix acanabajej dayin da scal masanil ebanima da jun tiempoal tic. 2 Icochuc mojaoc noc noc syal yochsilaboc suschaji, axo pax masanilnoc comon noc, junjunej moja

    9 GNESIS 6, 7

    j 6.17 A da tic oval a mucvajum scutej calani. Ma yaxabocejlaj jun yacnac da juntiempoal chi, yujto ay a a quenaccot dinaj da yol luum, ay pax a cotnac secnaj dasatchaa. A da castilla diluvio sbi, axo da co ti, oval a mucvajum. Ilpax Gnesis 7.11.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • noc tzochi. 3 Icpaxoch uc mojaocjunjun maca noc much, yic vachmax lajviel yitilal noc. 4 Yic valucubix ticnaic, ol vaquem ab.Chavinac cu, chavinac acval olyaca. Icha chi ol aj in satanelmasanil tas ix vac pitzvoc da sat lumtic, xchi Jehov da vi.

    5 Ichaton chi ix aj scanabajanviaj No masanil tas ix yal Jehovchi day. 6 Ayic ix ja jun oval a muc-vajum chi, 600 abil squinal viajNo chi. 7 Ix ochcan vi da yol tenivan barco chi yed ix yetbeyum,eb yuninal yed eb ix yalib, yic scol-chaj eb da jun oval a mucvajumchi. 8 Ix ochpax noc noc: Noc syalyoch silabil susji, noc comon noc,noc much yed noc tzec eronocma tzec jachjon da sat luum. 9 Jun-jun moja ix aj sjavi noc yic tzochnoc da yol barco chi yed vi, ichaix aj yalan Dios da vi.

    10 Axo da yuquil cual chi ixjavi secnaj jun oval a mucvajumchi da sat luum. 11 A val stzacvi600 abil squinal viaj No chi, yic17 yoch schabil ujal, ix queul di-naj a nivac a da yol luum, ix cot-pax secnaj a nivac a da satchaa.12 40 cual, 40 acval ix yac abda sat luum tic. 13 A da scual scotab chi, ata ochnaccan viaj Noda yol te barco yed oxva ebyuninal vi, aton viaj Sem, viajCam yed viaj Jafet yed ix yet-beyum vi yed oxva eb ix yalibvi. 14 Ayxo och masanil macailnoc noc yed vi, noc molbetzalnoc, noc cultaquil noc, noc tzeceronoc ma tzec jachjon da satluum yed pax noc much.15 Masanil noc noc syic yic,chatacvail ix aj sjavi noc da viaj

    No chi yic tzochcan noc da yolte barco chi, 16 jun noc smam, junnoc snun. Icha chi ix aj yochmasanil macail noc, icha ix ajyalan Dios da viaj No chi. Ixlajvi chi, a val Jehov ix macancanspuertail te nivan barco chi.

    17,18 Chavinac cualxo squesibiboc a a chi, ix cuchjicha tebarco chi yuj a. 19 Ix mucchaj jantacnivac vitz yuj a. 20 Ix queej a, ayam uqueoc metro ix ec a da yibalum nivac vitz. 21 Ichaton chi ix ajscham masanil anima ay da yol-yibaquinal tic yed masanil nocnoc, noc much, noc molbetzal noc,noc cultaquil noc yed noc tzeceronoc ma tzec jachjon da satluum. 22 Masanil tastac syic yic dasat luum tic, pilan ix chameli.23 Axoej viaj No yed eb ayochyed da yol te barco chi yed nocnoc ix colchaji. Axo anima smasanil,ix satel eb. 24 Oye ujal ix can paana da yiba luum.,78

    Ayic ix tupem a

    8 1 Yujto naan viaj No chi yujDios yed masanil noc nocayoch yed vi da yol te barco chi,yuj chi ix acjicot jun ic te ov yujDios da yiba a a chi, yic vachstupem a. 2 Ix macchaj masanil sjaj aa, a squeul da yol luum yed jantaca nivac a scot sequecoc da sat-chaa. Ix och vaan yacan ab.3 Oye ujal ix can a, ix och ijan stup-xiem a, cojancolal ix tupem a. 4 17cualxo yoch yuquil uj, ix can bach-naj te nivan barco chi da sjolom junlum vitz da yol yic Ararat.5 Numumi yem a a chi. A da babelcual yic lajuexo ujal, chequelxosjolom lum nivac vitz.

    GNESIS 7, 8 10

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • 6 Axo yic ix ec 40 cualxo, ixsjacan te ventena viaj No bobilyuj da te barco chi. 7 Ix yactaneltajun noc joj vi, ix ec jeeoc nocstavan stupem a da sat luum. 8 Ixyactanpaxelta jun noc uch vi yicsyil noc tato taquixo sat luum.9 Axo noc uch chi, ix cochxi nocda te barco chi, yujto malaj bajsyal scan vaan noc. Te sibanto ec ada sat luum chi. Ix yacanelta scabvi yic schaanxioch noc vi da yolte barco chi.

    10 Ixto stavej uquexo cual viajNo chi, ix yacanelta noc uch chivi junelxo. 11 Numumixo squicbiix cochxi noc, acbilxo jun te xilolivo yaxxo yuj noc. Icha chi ix ajyojtacanel vi to van stacji satluum. 12 Uqueto cu ix stavej vi,ichato chi ix sjacanelta noc vijunelxo, palta majxo cochxoclajnoc.

    13 601 abilxo squinal viaj Nochi, ayic ix tacjixi lum luum chi.Ayic babel cu yoch babel uj ixyicanel yiba te barco chi vi, axoix yilan vi to taquixo luum. 14 Axoda 27-xo cual yoch yic schabil ujal,te taquixo luum. 15 Axo ix yalanDios da vi: 16 Elacot da yol tebarco yed ix etbeyum yed ebuninal yed eb ix alib. 17 Tzicaneltamasanil macail noc noc ayochedoc: Noc much, noc molbetzalnoc, noc cultaquil noc, noc tzeceronoc ma tzec jachjon da satluum. Unevocab noc yic sbudjixisat luum tic yuj noc, xchi Dios.

    18 Ix lajvi chi, ix elta viaj Nochi yed ix yetbeyum yed ebyuninal yed eb ix yalib da yol tebarco chi. 19 Ix elixta noc noc chismasanil da junjun maca. 20 Ix lajvi

    chi, ix sboan jun altar vi da yichaJehov. Ix yicancot noc molbetzalnoc vi yed noc much, aton nocsmoj yoch silabil da Dios. Da junjunmaca noc chi ix yiccanel junjunnoc vi sustza silaboc da yichaJehov. 21 Te vach sjab noc silabchi ix yab Jehov. Yuj chi ix yalanicha tic: Maxo ol in catabej lumluum tic yuj smul eb anima, yujtoyictax unin anima eb, aej chucalsgana eb sculej. Maxa baqui olin satel masanil tas pitzan, icha ixvutej da junel tic.

    22 Yacban ayto ec yolyiba-quinal tic, ol avchaj sat avaliat, ol molchajpax sat. Aystiempoal cac, ay stiempoalsiic. Ay stiempoal abil quinal,ay stiempoal varesma. Ay cualil,ay pax dacvalil, xchi Jehov.,89

    A strato Dios yed viaj No

    9 1 Ix lolon Dios da viaj Noyed da eb yuninal vi, ixyalani to ol yac syaxil da yiba eb.Ix yalan icha tic: Tzijtumocabeyuninal tzalji, budjocab yolyiba-quinal tic yuj eb. 2 Masanil noc nocay da sat luum tic yed noc muchyed noc ay da yol a mar ol xiv nocdayex. Masanil juntza noc tic scannoc da yol e cab. 3 A ticnaic syal echian masanil noc noc tic. A insvac noc dayex icha ix aj vacan aitaj e chia. 4 Palta ay jun tas ma olyal-laj e chiani, aton noc chibejsyuc schiquil, yujto a da schiquilnoc chi ay squinal. 5 A in ol incholbitej eb anima smilanchamjunoc yetanimail. A noc noc smilan-cham anima, ol miljocpaxcham noc.

    6 A mach smilancham yetanimail,anima pax ol milanchamoc,

    11 GNESIS 8, 9

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • yujto a ex anima ex tic, icha otic, icha chi ex cutej co boani.

    7 Tzijtumocab eyuninal tzalji,budjocabel yolyibaquinaltic eyuuj, xchi Dios.

    8 Ix yalanpax Dios da viaj Noyed da eb yuninal icha tic: 9 A tic-naic, svaccan jun in trato tic eyedocyed masanil eb eyitilal, 10 yedmasanil noc noc ix elta eyedoc dayol te barco tic: Noc much, nocmolbetzal noc, noc cultaquil nocyed masanil noc noc ay da yol-yibaquinal tic. 11 A jun in trato olvac eyedoc tic, maxo ol in quexa.Maxo ol in satel anima yed nocnoc yuj junoc oval a mucvajum.Maxo ol jax jun oval a mucvajumyic satxiel sat luum tic, icha jun ixec tic. 12 Aton yechel in trato ticsvaccan eyedoc yed masanil nocnoc da masanil quinal. 13 Svacochjun chacpan da cal asun, a jun chi,aton yechel in trato yed yolyiba-quinal tic. 14 Ayic svacancot asunaxo scheclaj jun chacpan chi dascal, 15 ata tzin nacot in trato ixvac eyedoc yed noc noc, yuj chimaxo ol ex in satel yuj junoc ovala mucvajum. 16 Ayic svilan junchacpan chi, tzin naancoti to ay junin trato ix vac da junelej eyedocyed masanil noc noc ay da yol-yibaquinal tic. 17 Aton yechel intrato tic ix in bo eyedoc yed jantacnoc noc, xchi Dios da viaj Nochi.

    A viaj No yed eb yuninal

    18 A eb yuninal viaj No ix eltada yol te barco yedoc: Aton viajSem, viaj Cam yed viaj Jafet. Ayjun yuninal viaj Cam chi scuchanCanan. 19 A eb tic yuninal eb viaj

    No, axo da yitilal eb ix pitzvieltajantac choab ay da sat luum tic.

    20 A viaj No ix munlaj vi dasat luum. A te uva ix sbablaj avejvi. 21 Ay jun cu ix yuc yal sat teuva chi vi, ix que da sjolom vi,ix satel scool vi yuuj. Ix squichelspichul vi, ix can pacjab vi dayol smantiado. 22 Axo ix yilan viajCam, smam viaj Canan to beranelviaj No chi, van stzetzan vismam vi chi ayic ix yalan vi yabeb yuctac chi schavail. 23 Ayic ixyaban eb yuctac vi chi, ixyacancot jun capac sbana eb dasjolom sjejab. Ix beybat eb daspatic, ix ochcoch eb baj ay smamchi, ix spichan vi eb da capacsbana chi. Choc baj quelanbateb yic vach max yil snivanil smameb chi.

    24 Axo yic ix nachajxi scol viajNo chi, ix yaban vi tas ix yutejsba viaj Cam chi, aton vi schabilyuninal. 25 Yuj chi ix yalan vi ichatic:

    Tzin catabejcan viaj Canan.Checab emnaquil ol ajcan vida eb yuctac, xchi vi.

    26 Ix yalanxi vi icha tic: Yacocabsvachcolal Jehov co Diosalda yiba viaj Sem, axo viajCanan tzochcan schecabocvi.

    27 Nivanocab tzajcan slum viajJafet yuj Dios. Cajnajocab Diosda scal yitilal viaj Sem, axoviaj Canan tzochcanschecaboc viaj Jafet chi, xchivi.

    28 Ayic ix lajvi yec jun oval amucvajum chi, 350 abilto ix ecviaj No chi, 29 yuj chi 950 abilsquinal vi ayic ix cham vi.

    GNESIS 9 12

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • ,910

    A eb yitilal viaj No

    (1Cr 1.5p p p p p-23)

    10 1 A yabixal eb yitilal viajNo tic: Aton viaj Sem,viaj Cam yed viaj Jafet. Ayic ixlajvi yec jun oval a mucvajum chi,ix laj alji yuninal eb.

    2 A sbi eb yuninal viaj Jafet:Aton viaj Gomer, viaj Magog, viajMadai, viaj Javn, viaj Tubal, viajMesec yed viaj Tiras. 3 A sbi ebyuninal viaj Gomer: Aton viajAskenaz, viaj Rifat yed viajTogarma. 4 A sbi eb yuninal viajJavn: Aton viaj Elisa, viaj Tarsis,viaj Quitim yed viaj Dodanim.5 Aton eb tic yitilal viaj Jafet. Ixcajnaj eb da stitac a mar, junjunmaca yitilal eb yed smacben yedsti syala.

    6 A sbi eb yuninal viaj Cam:Aton viaj Cus, viaj Mizraim, viajFut yed viaj Canan. 7 A sbi ebyuninal viaj Cus: Aton viaj Seba,viaj Havila, viaj Sabta, viajRaama yed viaj Sabteca. A sbi ebyuninal viaj Raama: Aton viajSeba yed viaj Dedn. 8 A viaj Cusay yuninal viaj Nimrod. A viajNimrod chi babel ix och yajalil dascal eb choab. 9 Te julum noc vida yicha Jehov, yuj chi ay junlolonel da scal eb anima tzalanicha tic: Lajan vi icha viaj Nimrod,vi te julum noc da yol satJehov,k xchi jun lolonel chi. 10 Ada sbabelal, yajal yaj viaj Nimrodda yiba Babel, Erec, Acad yedCalne. A da yol smacben Sinar ata

    ay juntza choab chi. 11 Ix lajvichi, ix bat vi da Asiria. Ata ixsbo chaexo nivac choab vi: Atonchoab Nnive, Rehobot, Cala12 yed Resn, aton jun choab ayda scal Nnive yed Cala. A chaechoab chi, junxoej nivanchoabil ix aji.

    13 Axo da viaj Mizraim ix cot ebLudim, eb Anamim, eb Lehabim, ebNaftuhim, 14 eb Patrusim, eb Cas-luhim yed eb Caftorim. A da ebchi ix cot eb filisteo.

    15 A viaj Canan smam viajSidn yed viaj Het. A viaj Sidnchi, babel unin vi. 16 A viajCanan chi smam icham eb jebuseo,eb amorreo, eb gergeseo, 17 ebheveo, eb araceo, eb sineo, 18 ebarvadeo, eb zemareo, eb amateo.Ayic ix bey tiempo ix saclemcanbateb cananeo chi. 19 A sluum eb,tzato coch da smojonal Sidnmasanto da stojolal Gerar, masantoda Gaza. Scumlajxibat luum da yolsmacben choab Sodoma, Gomorra,Adma yed Zeboim masanto scochlum da choab Lasa. 20 Ata ix caj-naj eb yitilal viaj Cam, junjunmaca yitilal eb da yol smacbenyed sti syala.

    21 Axo pax viaj Sem, vi babelvinac da viaj Jafet, ay pax yuninalvi. A o masanil o tic, yitilal oviaj Heber, cotnac o da yitilalviaj Sem. l 22 A eb yuninal viajSem chi, aton viaj Elam, viajAsur, viaj Arfaxad, viaj Lud yedviaj Aram. 23 Axo eb yuninal viajAram, aton viaj Uz, viaj Hul, viaj

    13 GNESIS 10

    k 10.9 A jun lolonel julum noc tzalji da tic yuj viaj Nimrod, a am anima smil vi.l 10.21 A da tic syala to a eb israel a viaj Heber vi yitilal viaj Sem, a vi ay yitilaleb.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Geter yed viaj Mas. 24 A viajArfaxad ay yuninal viaj Sala, axoviaj Sala chi ay yuninal viajHeber. 25 Axo viaj Heber chi,chava yuninal vi, Peleg sbi junvi.m A da yol stiempoal vi tic ixpucaxcanbat eb anima da sat lumluum tic. Axo junxo vi scuchanJoctn. 26 A viaj Joctn chi ayyuninal viaj Almodad, viaj Selef,viaj Hazar-mavet, viaj Jera,27 viaj Adoram, viaj Uzal, viajDicla, 28 viaj Obal, viaj Abimael,viaj Seba, 29 viaj Ofir, viajHavila yed viaj Jobab. Masanil ebtic, a viaj Joctn ay yuninal eb.30 Ix cajnaj eb da lum scot daMesa, masanto scoch da Sefar datzalquixtac da stojolal baj sjavi cu.31 Ata ix cajnaj eb yitilal viajSem, junjun maca yitilal eb dayol smacben yed sti syala.

    32 Masanil juntza anima tic, a ebyuninal viaj No ay yitilal eb, jun-jun maca yitilal eb yed smacben.Ayic ix lajvi yec jun oval a muc-vajum chi, ix saclemcanbat eb. Ada eb tic ix pitzvi juntza nacin ayda yolyibaquinal tic.,1011

    A jun nivan torre scuchan Babel

    11 1,2 A da peca, ayic toxo ixec jun oval a mucvajumchi, junej tial syal eb anima. Ayicvan sbat eb da stojolal baj sjavicu, ix coch cajan eb da jun nivanaclic da yol yic Sinar. Ata ix cajnajeb. 3 Ay jun cu ix yal-laj yab ebicha tic: Co boec lum ladrillo, scomucan chacboc luum, xchi eb. Alum ix yaclabej eb squexuloc

    quen queen. Axo spixul luum, ayjun squeta da yol luum, te tat, axostacji, te tzatz tzaji, asfalto sbi, ajun chi ix yaclabej eb. 4 Ix lajvichi, ix yalan eb vi icha tic:Caquec quip co boec junoc conivan choab. Sco boanecpax junocnivan torre, te chaa tzajque dasatchaa yic vach tzo te binaji.Junxoej scutej co ba, ma ol osaclembat da yolyibaquinal tic,xchi eb vi.

    5 Axo Jehov ix emul yil junchoab yed jun torre van sboan ebchi. 6 Ix yalan icha tic: Ix el yich junmunlajel yuj eb anima tic. Malaj tasscachanoch vaan eb vi yic sboaneb tas nabil yuuj, yujto junejchoabil yaj eb, junej ti syal eb.7 A ticnaic, co emec da scal eb yicsco somchitan sti eb, yic vachmaxo ol nachajel yuj eb tastac syaljunjun, xchi Jehov chi.

    8 Icha chi ix aj saclemcanbat ebyuj Jehov da sat luum tic. Ix yactaneb sboan jun choab chi. 9 Aton taix somchajcanbat sti eb anima chiyuj Jehov. Yuj chi ix saclemcanbateb da smasanil yolyibaquinal tic.Yuj chi Babeln ix sbiejcan junchoab chi.

    GNESIS 10, 11 14

    m 10.25 A da hebreo, a jun bi scuch Peleg, lajan yalji yed jun lolonel pojlajbail.n 11.9 A da hebreo a jun lolonel Babel, lajan yalji yed jun lolonel somchaji.

    A jun torre scuch Babel (Gn 11.4)

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • A eb yitilal viaj Sem

    (1Cr 1.24p p p p p-27)

    10 Aton yabixal viaj Sem tic:Schabilxo abil yecbat jun oval amucvajum chi, ayic 100 abilxosquinal viaj Sem, ix alji jun yuninalvi scuchan Arfaxad. 11 Ix lajvi chi,500 abilto ix yil vi, ayto yuninalvi yed yisil vi ix alji.

    12 35 abil squinal viaj Arfaxadchi ayic ix alji jun yuninal viscuchan Sala. 13 Ix lajvi chi, 403abilto ix yil vi, ayto yuninal viyed yisil vi ix alji.

    14 30 abil squinal viaj Sala chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanHeber. 15 Ix lajvi chi, 403 abilto ixyil vi, ayto yuninal vi yed yisil viix alji.

    16 34 abil squinal viaj Heberchi ayic ix alji jun yuninal viscuchan Peleg. 17 Ix lajvi chi, 430abilto ix yil vi, ayto yuninal viyed yisil vi ix alji.

    18 30 abil squinal viaj Peleg chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanReu. 19 Ix lajvi chi, 209 abilto ix yilvi, ayto yuninal vi yed yisil vi ixalji.

    20 32 abil squinal viaj Reu chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanSerug. 21 Ix lajvi chi, 207 abilto ixyil vi, ayto yuninal vi yed yisil viix alji.

    22 30 abil squinal viaj Serug chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanNacor. 23 Ix lajvi chi 200 abilto ix yilvi, ayto yuninal vi yed yisil vi ixalji.

    24 29 abil squinal viaj Nacor chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanTar. 25 Ix lajvi chi, 119 abilto ix yilvi, ayto yuninal vi yed yisil vi ix alji.

    26 70 abil squinal viaj Tar chiayic ix alji jun yuninal vi scuchanAbram. Ix lajvi chi, ix alji viajNacor yed viaj Harn, aton eboxva yuninal viaj Tar chi.

    A eb yitilal viaj Tar

    27 Aton yabixal viaj Tar tic:Aton vi smam viaj Abram, viajNacor yed viaj Harn. A viajHarn chi smam viaj Lot. 28 Ixcham viaj Harn chi da choab Urda yol yic Caldea, ayic mantzaccham viaj Tar chi. A baj aljinacvi chi, ata chamnacpax vi.

    29 Ix yiclan sba viaj Abram yedix Sarai. Axo viaj Nacor ix yiclajsba yed ix Milca, yisil viaj Harn,snulej sba ix yed ix Isca. 30 A ixSarai chi max unevilaj ix. 31 Ix elviaj Tar chi da choab Ur da yolyic Caldea, yic scotcan vi da yol yicCanan yalani. Ix yicancot viyuninal vi yedoc, aton viaj Abramyed pax viaj Lot, aton yixchiquinvi yuninal viaj Harn chamnac. Ixyicpaxcot ix yalib vi, aton ix Sarai.Axo yic ix javi eb da choab Harn,ix cajnajcan eb ta. 32 A da Harnchi ix cham viaj Tar chi. 205 abilsquinal vi ayic ix cham vi.,1112

    Ix sicchajel viaj Abram yuj Dios

    12 1 Ayxotax yalan Jehov daviaj Abram icha tic: Actej-can a lum tic yed jantac eb ay uj a bayedoc yed eb ayec da spat a mam,ol ach bat da jun luum ol in choxdayach. 2 A itilal ol och nivac na-cional vuuj, ol in choxan in vach-colal dayach. Yelxo val nivan ol aj abinaji, uuj ol scha vachcolal masanileb anima. 3 Ol vac in vachcolal daeb vach syutej sba dayach, ol in

    15 GNESIS 11, 12

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • catabejpax eb chuc syutej sba. Uuj-ej ol vac in vachcolal da yibamasanil eb anima da yolyiba-quinal tic, xchi Jehov chi.

    4,5 Yuj chi ix el viaj Abram dayol yic Harn chi, icha ajnac yalan-can Jehov da vi. 75 abil squinalvi ayic ix el vi da yol yic Harnchi. Ix yicancot ix yetbeyum viyedoc, aton ix Sarai. Ix yicpaxcotviaj Lot vi, aton vi yunin vi yuc-tac vi chamnac. Ix yicpaxcot ebschecab vi yed jantac tas ix aj davi ayic ix ec vi da Harn chi. Ichachi ix aj sja vi da yol yic Canan.6 Ix cotej vi da yol yic Canan chimasanto ix javi vi da Siquem bajay jun te ji da yol yic More. A junte chi chajul yuj eb cananeo cajanta. 7 Ata ix schox sba Jehov daviaj Abram chi, ix yalan da viicha tic: Masanil jun luum tic ol vacda eb itilal, xchi da vi.

    Yuj chi ix sbo jun altar viajAbram chi da yicha Jehov, yujtoata ix schox sba da vi. 8 Ix lajvichi, ix bat vi da tzalquixtac dasnaal choab Betel yed choab Hai.Ata ix sboque smantiado vi. Achoab Betel chi, a da stojolal bajtzem cu ay. Ata ix sbo junxo altarvi yic syal sba vi da Jehov. 9 Ixlajvi chi cojancolal ix cotxi vimasanto ix javi vi da yol yic Neguev.

    Ix bat viaj Abram da Egipto

    10 A da jun tiempoal chi, ix ja junnivan vejel da jun lugar baj ayecviaj Abram chi. Yuj chi ix batcajan vi jun tiempoal da Egipto.11 Ayic van scoch vi da Egipto chi,ix yalan vi da ix yetbeyum chiaton ix Sarai: A ticnaic ay jun tas tzinnaa: A ach tic te vach ilji. 12 Yuj

    chi ayic ol ach yilan eb vi aj Egiptotic, ol am yal eb vi icha tic: A ix ticyetbeyum ton val vi tic ix, yuj chico mileccham vi yic scan ix quedoc,xcham eb vi. 13 Yuj chi svaldayach to vanab ach alani, yic vachxajan ol in aj yuj eb vi, ma ol insmilcham eb vi uuj, xchi vi da ix.

    14 Ayic ix coch vi da Egiptochi, ix yilanoch eb vi cajan ta to aix Sarai chi te vach yilji ix. 15 Ixyilanpax eb ay yopisio yed vi reyto te vach yilji ix, ix bat yalan ebvi da vi rey chi. Yuj chi ix yican-bat ix eb vi da spat vi rey chi.

    16 Yuj ix Sarai chi, te xajan ix ajviaj Abram yuj vi rey chi. Tzijtumnoc calnel, noc vacax, noc mamburu yed noc snun yed noccamello ix siaj da vi yuj vi reychi. Ay pax eb vi vinac yed eb ixix, ix acji schecaboc vi. 17 Paltayujej ix, tzijtum yaelal ix javi dayiba vi rey yed eb cajan yed vida spat yuj Jehov. 18 Yuj chi ixschec vi rey chi avtajcot viajAbram chi, ix yalan vi icha tic: Tasyuj icha tic tzin utej? Tas yuj maj aldayin tato etbeyum ix tic? 19 Ina ixala to anab ix, yuj chi ix in na totzoch ix vetbeyumoc. A ticnaic jun,icbat ix, ixiquec, xchi vi.

    20 Ix lajvi chi ix yalan vi rey chida eb schecab to tzicjiel viajAbram da yol smacben Egipto chiyed ix yetbeyum yed masanil tas ayda vi.,1213

    Spojnac sba viaj Abram

    yed viaj Lot

    13 1 Ayic ix el viaj Abram yedix yetbeyum da Egipto chiyed masanil tas ay da vi, ix meltzajeb da yol yic Neguev. Ix meltzajpax

    GNESIS 12, 13 16

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • viaj Lot yed eb. 2 A viaj Abramchi, te beyumxo vi, ay quen oro,quen plata yed jantac noc noc davi. 3 Ix elxi vi da Neguev chi.Cojancolal ix cochxi vi da yol yicBetel baj ecnac da sbabelal, atonda scal Betel yed Hai. 4 Ata bobil-can jun altar yuj vi da yalataxo.Ata ix yalxi sba vi da Jehov.

    5 A viaj Lot chi junej tzec viyed viaj Abram chi. Tzijtum paxnoc scalnel vi yed noc svacax. Tzij-tum pax eb schecab vi. 6 Maxtzacyablaj lugar baj sva noc snoc eb chiyujto te tzijtum noc. Yuj chi, maxtzacyal-laj junej tzec eb. 7 A eb vistavumal noc smolbetz noc viajAbram chi, syac oval eb yed eb vistavumal noc yic viaj Lot chi. A dajun tiempoal chi, aytoec cajan ebcananeo yed eb ferezeo ta. 8 Ay juncual ix yal viaj Abram da viaj Lotchi icha tic: Ina ayto cuj co ba, mavachoc tato scac oval, vachchom aeb stavumal noc co molbetzal noctic, ma vachoc tato syac oval eb.9 Masanil jun lugar tic colan yaji. Syala siclani bajtil tzach cani, yic vachsco poj co ba. Tato tzach elcan da yel-coch chi, a inxo tzin ochcan da yoch-coch chi. Tato tzach ochcan dayochcoch chi jun, a inxo tzin elcanda yelcoch chi, xchi viaj Abram chida vi.

    10 Ix bat daan viaj Lot chi dajun nivan aclic ay da sti a Jordnmasanto scoch da choab Zoar. Teyax sat jun aclic chi yuj a a chi,lajan yilji icha jun avben te bobilyuj Jehov, icha yilji yol yic Egipto ixyil vi. Ayic ix sboan strato viajAbram yed viaj Lot chi, mantosatel-laj choab Sodoma yedGomorra yuj Jehov. 11 A jun aclic

    da sti a Jordn chi ix siccanelviaj Lot chi, ix bat cajnaj vi dastojolal baj sja cu. Icha chi ix ajspojlan sba viaj Abram yed viajLot chi. 12 Yuj chi ix can viajAbram da yol smacben Canan, axopax viaj Lot chi, ix cajnaj vi dascal juntza choab da yaclical stia Jordn, da slacanil choabSodoma. 13 A da jun choab chi, techuc sbeybal eb anima, ma jan-tacoc chucal sculej eb da yichaJehov.

    14 Ayic toxo ix bat viaj Lot chi,ix yalan Jehov da viaj Abram chiicha tic: A ticnaic ilbat da icha, daa patic yed da a tzeytac. 15 Masaniljuntza luum van ilanbat chi, svacdayach da junelej yed da ebitilal. 16 Icha val spococal lumluum, malaj mach syal sbisani, ichachi ol aj itilal. 17 A ticnaic queavaan yic tza beytzitan yoc jun lumtic yed scatul, yujto svac jun luumtic dayach, xchi Jehov da vi.

    18 Ix lajvi chi ix yicanchaascampamento viaj Abram chi, ixbat cajnaj vi da slacanil juntza teji da yol smacben jun vi scuchMamre da slacanil choab Hebrn.Ix sboan jun altar vi baj syal sbada Jehov.,1314

    Ix colchajcanel viaj Lot

    yuj viaj Abram

    14 1,2 A da jun tiempoal chi, ixyac oval cha maca eb virey. Jun maca eb vi: Aton viajAmrafel sreyal Sinar, viaj Ariocsreyal Elasar, viaj Quedorlaomersreyal Elam yed viaj Tidal sreyalGoim. Junxo maca eb: Aton viajBera sreyal Sodoma, viaj Birsasreyal Gomorra, viaj Sinab sreyal

    17 GNESIS 13, 14

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • Adma, viaj Semeber sreyal Zeboimyed vi sreyal Bela, aton jun choabZoar ticnaic. 3 A ova eb vi rey chiix slajtiej sba eb vi, junxoej ixyutej soldado eb vi da jun aclicscuch Sidim baj ay a mar Muertoticnaic. 4 A eb vi rey chi, slaj-chavilxo abil yajoch eb vi da yalasmandar viaj rey Quedorlaomer.Axo ix ec junxo abil majxo yaclajquen tumin eb vi syactaxon davi. 5 Yuj chi da junxo abil ix batvi rey chi yed oxvaxo eb vi reyayoch yedoc da yol yic Astarot Kar-naim. Ata ix acji ganar eb refatayuj eb vi. Ix acjipax ganar ebzuzita yuj eb vi da yol yic Ham. Ixacjipax ganar eb vi emita yuj ebvi da yol yic Save-quiriataim. 6 Ixacjipax ganar eb horeo yuj eb vida jun tzalan scuch Seir, ix pechji ebmasanto da jun aclic Parn, daslacanil jun lum taqui luum. 7 Ayicix meltzajxi viaj rey Quedorlaomeryed eb vi ayoch yedoc, ix javi ebvi da En-mispat, aeja jun lugarchi scuchanpax Cades. Ix satelmasanil tas ay da yol yic ebamalecita yuj eb vi yed tas ay daeb amorreo ay da yol yicHazezon-tamar.

    8,9 Axo ova eb vi rey, aton viyic Sodoma, vi yic Gomorra, vi yicAdma, vi yic Zeboim yed vi yicBela, ix bat eb vi da aclic Sidim.Ata ix yac oval eb vi yed cha-vaxo eb vi rey chi, aton viajQuedorlaomer, viaj Tidal, viajAmrafel yed viaj Arioc. 10 A dayaclical Sidim chi, tzijtum bajtacsqueta jun asfalto te tzayayi. Yuj chiayic ix bat vi sreyal Sodoma yedvi yic Gomorra elelal, ay eb soldadoeb ix batcan da scal asfalto chi, ay

    juntzaxo eb ix batcan elelal dajolomtac vitz.

    11 A chava eb vi rey ix acanganar chi, ix bat eb vi yiqueltamasanil tas svaji yed masanil tas teay stojol da Sodoma yed daGomorra chi, ix bat eb vi bian.12 A viaj Lot, scab yoc viajAbram, cajan da Sodoma chi, ix ic-jibat vi yuj eb vi yed masanil tasay day. 13 Palta ay jun vi ixto yacganar yeli, ix bat yalan vi da viajAbram vi hebreo to ix icjibat viajLot chi. A viaj Abram chi cajan vida slacanil juntza te ji da yolsmacben viaj Mamre vi amorreo,yuctac sba yed viaj Escol yedviaj Aner. A eb chi vach yacan ebyed viaj Abram chi.

    14 Ayic ix yaban viaj Abram toix icjibat viaj Lot chi, ix smolbanmasanil eb schecab vi caybabilda oval, aton eb ix alji da yolscuenta vi, 318 eb smasanil. Ix bateb da spatic eb chava rey chimasanto baj ay choab Dan ticnaic,ata ix yamchaj eb yuj eb. 15 Axodacvalil ix spojanbat masanil ebsvinac viaj Abram chi, ix och ebvi yac oval yed chava eb vi reychi. Ix pechji eb vi yuj eb vi,masanto da Hoba da yichabatchoab Damasco ix coch eb vi.16 Ix yicanxiec viaj Abram jantactastac ix yiquec eb chi, ix ecxicanviaj Lot yed masanil tas ay dayyed pax eb ix ix yed juntzaxo ebix icjibat yuj eb vi rey chi.

    Ix schalaj sba viaj Melquisedec

    yed viaj Abram

    17 Ayic toxo ix acji ganar viajrey Quedorlaomer yed eb vi reyayoch yedoc yuj viaj Abram chi,

    GNESIS 14 18

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • ix meltzajxi vi yed eb ix colchaj-can chi yuuj. Axo vi sreyalSodoma ix elta da yol be scha vida jun cholan scuch Save, Cholanyic eb Rey sbi paxi. 18 A viajMelquisedec, sreyal Salem, sacer-doteal Dios Axoej Nivan Yelcochi,a vi ix acan ixim pan yed vinoda viaj Abram chi. 19 Ix yalanvach lolonel vi da yiba viicha tic:

    Yacocab svachcolal Dios daiba, aton Dios Axoej NivanYelcochi, aton ix boan sat-chaa yed sat luum.

    20 Aljocab vach lolonel da Diosix acanoch eb ajcol da yol acab, xchi vi da viaj Abramchi.

    Ix lajvi chi, a jantac tastac ixyiquec viaj Abram da eb vi reychi, ix yacan sdiezmoal vi da viajMelquisedec chi. 21 Axo ix yalan visreyal Sodoma da viaj Abram chiicha tic:

    Aej eb anima tzac meltzajdayin, axo masanil tastac, canocabdayach, xchi vi.

    22 Axo ix yalan viaj Abram chiicha tic:

    Toxo ix vac in ti da Jehov,aton Dios Axoej Nivan Yelcochi,jun ix boan satchaa yed yol-yibaquinal tic, 23 to malaj jaboctas scan dayin, malaj val jabocchal ma junoc chaal xaab scandayin, yic vach ma ol ala to uujtzin och beyumal. 24 Malaj jaboctas ix bat viquec tic tzin nibejscan dayin, aej tas ix sva eb inchecab. Axo eb ajun ved tic, atonviaj Aner, viaj Escol yed viajMamre, a eb vi tic, schaocab yiceb vi.,1415

    A strato Dios yed viaj Abram

    15 1 Ix lajvi juntza chi, ixlolon Jehov da viaj Abramicha da vayichal, ix yalan icha tic:

    Ach Abram ma ach xivoc, a inol ach in colo, te nivan spac ol vacdayach, xchi da vi.

    2,3 Ix tacvi viaj Abram icha tic:Ach Jehov Vajalil, tas val

    yopisio jun spac chi vuuj? Ojtac valto malaj junoc vuninal ix aca yicata svacxican jantac tas ay dayin,yuj chi a junoc in checab ol chaan-can masanil tas ay dayin, aton viajEliezer aj Damasco, a vi sat yaj daeb in checab smasanil, xchi vi.

    4 Ix yalanxi Jehov da vi:Maay, a da junoc uninal ol

    canoc, maoclaj da vi comon animachi ol canoc, xchi da vi.

    5 Ix lajvi chi, ix icjielta vi yujDios da sti smantiado, ix yalan davi icha tic:

    Quea quelan da satchaa.Bisto juntza canal chi naic, tatosyal a bisani. Ichaton chi ol ajsbisul eb itilal, xchi da vi. 6 Ixyacoch viaj Abram chi da scooltas ix yal Jehov chi, yuj chi vachix can vi da yicha. 7 Ix yalanxiJehov icha tic:

    A in ton Jehov in ach viqueltada choab Ur da yol yic Caldea yicsvac jun luum tic dayach yic tziquej,xchi da vi.

    8Palta ach Jehov Vajalil, tas

    val tzaj vojtacaneli tato sviquejcanjun luum tic? xchi viaj Abram chi.9 Ix yalanxi Jehov:

    Iccot junoc noc cobes vacaxdayin yed junoc noc chiva yedjunoc noc chac calnel, oxe abilsquinal junjun noc. Tzicanpaxcot

    19 GNESIS 14, 15

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • junoc noc cuvajte yed junoc nocparamuch, xchi da vi.

    10 Ix yiccancot juntza noc nocchi vi da yicha Jehov chi, ixlajvi chi ix schapojan snaal junjunnoc vi. Jilip noc ix can da stzeyjilipxo noc. Axo noc much chi, majschapojejlaj snaal noc vi. 11 Tzemnoc ostoc da yiba noc, axo viajAbram chi spechan noc. 12 Ayicvanxo squicbi, ix te sat scol viajAbram chi svayi, ix ja jun nivanxivelal da yiba vi yuj jun nivanquicalquinal. 13 Ix lajvi chi ixyalan Jehov da vi:

    Yovalil tzojtaquejeli to a ebitilal, ol batcan cajan eb dajunocxo choc choabil, ol ochcaneb checaboc, chae ciento abil olixtaj eb. 14 Palta a in ol vacochyaelal da yiba jun choab bajayoch eb checaboc chi. Slajvi chi,ol elta eb yed jantac sbeyumal.15 Palta a ach tic juncolal ol aj achami ayic ol ach och ichamvinaquil. 16 Cha macaxo itilal ixequi, ichato chi ol meltzajxicot ebda tic, yujto manto tzacvoc schucaleb amorreo da tic, xchi Jehov.

    17 Ayic dacvalilxo, ix schoxansba jun cac culcon squei, bacaquisque stabil. Tzec da scal noc nocchapoj yaj chi. 18 Aton da jun acvalchi ix sbo strato Jehov yed viajAbram chi, ix yalan icha tic:

    A jun luum tic ol vac da ebitilal, schacot lum da junsmelemal a da yic Egipto, masantoda a ufrates, 19 aton sluum ebceneo, eb cenezeo, eb cadmoneo,20 eb hitita, eb ferezeo, eb refata,21 eb amorreo, eb cananeo, ebgergeseo yed eb jebuseo, xchi davi.,1516

    Yaljubal viaj Ismael

    16 1 A ix Sarai, yetbeyum viajAbram, max unevilaj ix,palta ay jun ix scriada ix manbilyuuj, aton ix Agar, ix aj Egipto. 2 Ixyalan ix Sarai da vi yetbeyum chiicha tic:

    Ina malaj vune syac Jehov,yuj chi tzin tevi dayach to tzach vayyed ix in criada tic, talaj tzalji junocyune ix yic tzoch vuneoc, xchi ix.

    Ix scanabajan viaj Abram tas ixyal ix chi. 3 Slajuilxo abil ayec ebda Canan, ix yacanoch ix scriada ixchi da yol scab vi yetbeyum chi,yic tzoch ix schabiloc yetbeyumvi. 4 Ayic ix vay viaj Abram yed ixAgar chi, ix scuchcanoch yune ix.Axo ix yaban ix to yednacxo yuneix, ix spaticanel ix Sarai chi ix, ma-xalaj tzoch ix da ix. 5 Ix lajvi chi, ixyalan ix Sarai da viaj Abram chiicha tic:

    Uujej emnaquil tzin yutejcan ixin criada tic. Tic pax ix vac ixetbeyumoc, axo ticnaic yujto ix yabix to yednacxo yune ix, tzinspaticanel ix. Vach tzo scholbitejJehov, tom a ach ay a mul, mato ain? xchi ix Sarai chi. 6 Ix tacvi viajAbram chi icha tic:

    A ix a criada tic, yol a cabayoch ix. A ach tza na tas tzutej ix,xchi vi da ix. Yuj chi ix och ixSarai ajcolal da ix masanto ix eltaix. 7 Palta axo Yngel Jehov ixschalaj sba yed ix da tzinan luumda slacanil jun a a baj sbatcansbeal Sur da yol yic Egipto. 8 Ixscanban da ix icha tic:

    Ach Agar, scriada ix Sarai, baj-til a petoj? bajtil tzach bati? xchida ix.

    GNESIS 15, 16 20

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • To tzin el da ix Sarai, ix inpatrona, xchi ix.

    9 Ix yalan Yngel Jehov chi daix icha tic:

    Meltzaja da ix a patrona chi,emnaquil tzutej a ba da ix, xchi daix.

    10 Ix yalanpax Yngel Jehovchi:

    Ol vicchaa sbisul itilal,malaj mach ol yal sbisani.

    11 Ayxo unin ednac, yuj chiayic ol aljoc jun une chi,Ismael o ol ac sbiej, yujtoix yab Jehov oc yuj acuscolal.

    12 Icha noc noc te itzat ol aj junune chi, icha junoc noc cal-tacteal buru. Ol yac oval viyed eb anima, ol yacanpaxoval eb anima yed vi. Ol caj-naj vi baj syac sgana, vach-chom max schalaj scol eb aytoyuj sba chi yedoc, xchi junngel chi.

    13 Yujto ix lolon ix Agar chi yedJehov, yuj chi icha tic ix yac ixsbioc Jehov chi: A Dios Tzin ilani.Ix yalan ix icha tic: Toton val yel ixvil Dios tzin ilani, xchi ix. 14 A a uc-bila yic Dios Pitzan, Jun Tzin Ilani,icha chi ix yac ix sbioc jun a uc-bila chi. A da scal Cades yedBered, ata ay a. Ix lajvi chi ix mel-tzajxi ix baj aytaxonequi.

    15 Ix alji jun yune ix Agar yedviaj Abram chi. Ismael ix yac visbiej. 16 86 abilxo squinal viajAbram chi ayic ix alji viaj Ismaelchi.,1617

    A circuncisin yechel strato Dios

    17 1 Ayic 99 abil squinal viajAbram ix schoxanxi sbaJehov da vi, ix yalan icha tic:

    A in ton Dios in, syal vujmasanil, vachej tzutej a ba davicha. 2 Ol vac jun in trato edoc,tzijtum itilal ol eloc, xchi.

    3 Ix lajvi chi ix em ojan viajAbram chi da sat luum yacban vanslolon Dios yed vi. Ix yalan icha tic:

    4Aton jun in trato tic ol vac

    edoc: Ol ach och smam yichamoctzijtumal nacin. 5 Maxo ol a cuchAbram, palta Abraham xo p ol a biej,yujto ol ach vacoch smam yichamoctzijtumal nacin. 6 Tzijtum ol ajvicanchaa sbisul itilal, tzijtumnacin ol pitzvoc yuj eb. A da scalitilal chi, ay eb rey ol elta. 7 A junin trato svac edoc tic yed masanileb itilal chi to a Diosal in, sDiosalin pax eb itilal chi da junelej. 8 Aticnaic paxyalvum ach da lumCanan tic, palta masanil luum tic olvac iquej yed eb itilal da junelej,sDiosal in pax eb, xchi Jehov.

    9 Ix yalanxi Dios da vi:A achxo tic, canabajej jun in

    trato tic, yovalil scanabajej pax ebitilal chi ayic ol beyejbat tiempo.10 A jun in trato van in boan ticeyedoc to yovalil tze canabajej.Masanil eb vinac unin, ochocabyechel snivanil eb. 11 Yuj chi ic-jocabel stzumal sjolom svinaquil ebe vinac unin. A jun chi yechel intrato yaj eyedoc. 12,13 Yucubixialyaj junjun vinac unin tzoch jun

    21 GNESIS 16, 17

    o 16.11 A Ismael syalelcochi, syab Dios.p 17.5 A da hebreo, a jun bi scuch Abram, mamabil nivan yelcochi, icha chisyalelcochi. Axo Abraham, syalelcochi smam tzijtumal nacin.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • yechel chi da eb, vachchomeyuninal ma yuninal eb e checab.Yovalil tzacjipaxoch jun yechel chida eb e checab, eb manbil dachoc choabil. Yovalil tzoch junyechel chi dayex, max yal yecbati.Icha chi bian, a jun in trato ticeyedoc nivan chequel ol aj da enivanil da junelej. 14 Yalej machjunoc vinac to malaj jun yechel chiday, yovalil tzeyiquel da e cal,yujto max scanabajej in trato ix vaceyedoc, xchi da vi.

    15 Ix yalanxi Dios da viajAbraham chi icha tic:

    Ayic ol beybat tiempo tic,maxo Sarai-oc ol sbiej ix etbeyum,palta Saraq ol sbiej ix. 16 Ol vac invachcolal da yiba ix, ol aljocjunoc uninal yed ix. Val yel ol vac invachcolal da yiba ix. Nunabil olaj ix da tzijtumal nacin. Tzijtum ebvi sreyal choab ol elta da scal yi-tilal ix chi, xchi.

    17 Ayic ix yaban jun chi viajAbraham chi, ix em ojan vi da satluum, ix och ijan vi stzevaji, ix ochijan vi snaubtaani: Tom olto aljocvuninal? cien abilxo in quinal, 90abilxo squinal ix Sara, tom olto valaljoc yune ix? xchi vi. 18 Ix lajvichi ix yalan vi da Dios icha tic:

    Tzin can dayach, tzoc el val daa cool tzac squinal viaj Ismael ticyic vach ol elcoch vi, xchi vi.

    19 Ix tacvi Dios chi da vi ichatic:

    Toxo ix val dayach to ol aljocjunoc uninal yed ix Sara. Isaac r olac sbiej, aton yed vi olvaquelcoch jun in trato tic da

    masanil quinal yed eb yitilal vi.20 A pax viaj Ismael jun, toxo ixvab tas ix ala, ol vac in vachcolalda yiba vi, yuj chi tzijtum ol ajyitilal vi. Ol quibchaa sbisulyitilal vi. A da scal yitilal vichi, ol elta lajchava eb nivac yajal.A yitilal vi chi, nivac nacin olajoc. 21 Palta a in trato ix vac edoc,ol vaquelcoch yed viaj Isaac viuninal ol aljoc da ix Sara da junxoabil icha tiempo tic, xchi Jehov.

    22 Ayic ix lajvi slolon Dios yedvi, ix paxquei. 23 Aton da jun cuchi ix schec viaj Abraham acjiochjun yechel chi da viaj Ismael yedda masanil eb vi schecab vi, ebaljinac da yol scuenta vi yedmasanil eb vi manbil yuj vi yedmasanil eb cajan yed vi. Ix acjiochyechel eb smasanil, icha ix aj yalanDios da vi. 24,25 A viaj Abrahamchi, 99 abil squinal vi, axo viajIsmael 13 abil squinal vi ayic ixacjioch jun yechel chi da eb vi.26 A da jun cu chi ix acjioch junyechel chi da eb vi schavail27 yed da masanil eb vi ayec yedviaj Abraham chi, eb schecab vialjinac da yol scuenta yed eb man-bil yuj vi da juntzaxo chocchoabil.,1718

    Ix yac sti Dios

    yacan jun yuninal viaj Abraham

    18 1 Ix lajvi chi ix schoxanxisba Jehov da viajAbraham da slacanil juntza te jida yol yic viaj Mamre. Chimcualilam val cojanelta vi da sti sman-tiado. 2 Axo ix yilan vi, lijab ec

    GNESIS 17, 18 22

    q 17.15 Sara syalelcochi yisil rey.r 17.19 A Isaac syalelcochi tzeej.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • oxva vinac da yichabat vi. Ayicix yilan eb chi vi, ix bat lemnajvi schacot eb, ix emcoch ojnaj vida sat lum da yicha eb. 3 Ix yalanvi icha tic:

    Ach mamin, tato vach in tzila,tzin tevi dayach to ma beejoc tzexequi. 4 Tavejec, bat vala yic tzic-chajcot jaboc a a yic tze biqueleyoc, tzeyican eyip da yich te te tic.5 Yacban ayex ec da in tzey tic,tzin bat viccot jaboc tas ol e va, yicvach tzoch eyip, ichato chi ol exbatxoc, xchi vi da eb.

    Ixic an, xchi eb da vi.6 Ix ochbat lemnaj vi da yol

    smantiado. Ix yalan vi da ix Saraicha tic:

    Lem, iccot junoc coxtal iximharina te vach, tza boan jantacocpan staji da cal tzacac, xchi vi daix.

    7 Ix bat lemnaj vi baj ay nocsvacax, ix bat yicancot jun nocquelem vacax vi te vach, ix yacannoc vi da jun vi schecab yicsbo noc vi da elachamel yicschichaj noc. 8 Ix yicancot man-tequilla vi yed lech yed nocchibej ix bochaj chi, ix yicanbatvi da yicha eb yic sva eb. Yac-ban van sva eb chi, ix och tectecvi da stzey eb da yich te te chi.

    9 Ix scanban eb da vi icha tic:Bajtil ayec ix Sara ix

    etbeyum? xchi eb.Ayoch ix da yol co mantiado

    tic, xchi vi da eb.10 Ix yalan junoc eb icha tic:Yab icha tic junab, svacanxi a

    paxyal, ata ol aljoc junoc yune ixetbeyum tic, vinac unin, xchi da vi.

    Yacban a ix Sara chi van smaclanyab ix tas syala, ayec ix da sti

    smantiado eb da spatic viajAbraham chi. 11 A viaj Abrahamyed ix Sara chi te ichamtac animaxoeb. A ix Sara chi pecatax maxalajyechel unin syil ix, 12 yuj chi toejix tzevaj ix da yol scool. Ayic ixyaban ix yalji jun chi, ix snaan ixicha tic: Tasto val ol aj in nibanochjun tic, ina te chichim inxo, teichamxo pax vi vetbeyum? xchi ix.

    13 Yuj chi ix yalan Jehov da viicha tic:

    Tas yuj toej stzevaj ixetbeyum chi? Tzam sna ix yujtochichimxo ix maxtzac yal yalji junocyune ix? 14 Tom ay tas ajaltacdayin tze naa? Yab icha tic junab,tzin jax junelxo, svacanxi a paxyal.Ata ol aljoc jun yune ix Sara chi,vinac unin, xchi Jehov.

    15 Ayic ix yaban jun chi ix Sarachi, ix te xiv ix, ix yalan ix icha tic:

    Malaj in tzin tzevaji, xchi ix.Axo ix tacvi Jehov da ix icha tic:Vojtac to ix ach tzevaji, xchi.

    Ix tevi viaj Abraham

    yuj choab Sodoma

    16 Ix lajvi chi ix bat eb oxvachi da sbeal Sodoma. Ix bat viajAbraham yed eb yic staclancan sbaeb yed vi. 17 Ix yalan Jehov ichatic: Max yal-laj in cubanel da viajAbraham tic tas toxo ol in culej.18 Ina to a vi ol och smam yichamocjun nivan nacin te tecan ol ajoc.Toxo ix vac in ti to yuj vi ol schain vachcolal masanil nacin da yol-yibaquinal tic. 19 A in ix insiquelta vi, yic vach syalel in chec-nabil vi da masanil yuninal yedeb cajan yedoc, yic vachscanabajej eb sbeybalan masaniltas vach yed tojolal, yic vach

    23 GNESIS 18

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • svaquelcoch jantac in lolonel ix valda vi, xchi Jehov. 20 Yuj chi ixyalan da viaj Abraham chi icha tic:

    Masanil anima ay da Sodomayed da Gomorra, yalxoej baj techuc yel specal eb, axoej val chucalsculej eb. 21 A ticnaic, tic tzin batvila, tato yel axoej chucal chisculej eb icha tzaj yalchaj chidayin yic ol vojtaquejeli tas yaji,xchi Jehov chi.

    22 Ay chava eb beej ix batcanda Sodoma, axo viaj Abraham chiix loloncan vi yed Jehov. 23 Ixsnitzanbat jabxo sba vi da stzeyJehov chi, ix scanban vi icha tic:Tom ol a satel eb anima malaj smulyed eb ay smul? 24 Quinaloc ay50-oc eb vach da jun choab chi,tom ol a satel eb? tom ma ol acnivancolal yuj eb 50 malaj smulchi? 25 Ma ol yal utan icha chi.Tato tza satel eb malaj smul yed ebay smul chi, ichato lajan smul ebsmasanil syal chi. Ma utej icha chi.A ach tic Juez ach da yolyiba-quinal tic, tocval ol a culej junoctas ma tojoloc? xchi vi day.

    26 Ix tacvi Jehov da vi icha tic:Tato ay 50-oc eb vach da

    choab Sodoma chi, yuj eb svacnivancolal masanil eb cajan da junchoab chi, xchi.

    27 Ix yalanxi viaj Abraham chiicha tic:

    Ac nivancolal dayin ach Vajalilyuj tas sval tic dayach, yujto a in tic,anima inej. 28 Quinaloc ayxoejovaoc max tzacvi 50 anima vach,tom yujxoej ova chi, tza satel junchoab chi smasanil? xchi vi.

    Ix tacvixi Jehov icha tic:Tato ay 45-oc eb vach, max in

    satel-laj jun choab chi, xchi.

    29 Ix yalanxi viaj Abraham chiicha tic:

    Quinaloc aej 40-oc eb vach,xchi vi.

    Yuj eb 40 chi, ma ol insatel-laj jun choab chi, xchiJehov.

    30 Ix yalanxi viaj Abraham chiicha tic:

    Ach Vajalil tzin tevi dayach,mocab cot oval svalan dayach.Quinaloc aej 30-oc eb vach tzil-chaj uuj, xchi vi.

    Ix tacvixi Jehov chi icha tic:A yuj eb 30 chi, ol vac nivan-

    colal jun choab chi, xchi.31 Axo viaj Abraham chi ix och-

    ej ijan vi yalani:Mamin Vajalil, tzin tevi val

    dayach, tas tzutej ta axoej 20-oceb vach? xchi vi.

    Ix tacvixi Jehov chi icha tic:A yuj eb 20 chi, ma ol in

    satel-laj jun choab chi, xchi.32 Ix yalanxi viaj Abraham chi:Acval nivancolal dayin ach

    Vajalil, mocab cot oval dayin,axoej junel tic tzin tevi dayach,maxa tas ol vala: Tas tzutej,quinaloc tato axoej lajuvaoc ebvach sbeybal tzilchaj uuj? xchi vi.

    Ix yalanxi Jehov chi icha tic:Quinaloc ay lajuvaoc eb

    vach sbeybal, ma ol in satel-laj junchoab chi, xchi.

    33 Axo ix lajvi slolon eb chi, ixbat Jehov, ix smeltzajcan viajAbraham chi da smantiado.,1819

    Ix satel Sodoma yed Gomorra yuj Dios

    19 1 Ayic vanxo squicbi ixcoch chava eb ngel chida choab Sodoma. A viaj Lotcojanec vi da spuertail choab

    GNESIS 18, 19 24

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • chi. Ix yilan vi to van sja eb, ixque vaan vi bat schacot eb. Ix emojnaj vi da yicha eb. 2 Ix yalanvi:

    Ex mamin, tzin tevi dayex,coyec ved da in pat. Ay a a baj ol ebiquel eyoc, ay pax baj vach ol excan da jun acval tic, axo quicanspet ex bati, xchi vi da eb.

    Ix tacvi eb icha tic:Yuj val dios dayach, palta a o

    tic ol o can da calle tic, a tic ol ovayoc, xchi eb.

    3 Palta ix och val tean viaj Lotchi da eb, masanto ix bat eb daspat vi chi. Axo ix coch eb, ixsboan ixim pan vi malaj yich svaeb, ix va eb siclabil.

    4 Ayic mantzac vay eb, ix cochmasanil eb vi vinac cajan chi ta, ixoymaj eb vi da spatictac spat viajLot chi. 5 Ix och ijan eb viyavajoch da viaj Lot chi, ix yalaneb vi icha tic:

    Bajtil ayec juntza eb vivinac ix jacan da a pat tic da junacval tic? Iquelta eb vi dayo yicsquixtej eb, xchi eb vi.

    6 Ayic ix yaban juntza lolonelviaj Lot chi, ix elta vi yil eb vi.Vach ix yutej vi smacancanelta tepuerta chi da spatic. 7 Ix yalan vi:

    Ex vetanimail, tzin tevi dayex toma e culej jun chucal chi. 8 Aychava eb ix visil cobestac, mantalajvinac tzec da spatic eb ix, syalvicanelta eb ix dayex yic tze culejicha e gana chi yed eb ix. Palta ayed eb vi tic, max yal-laj, yujtotoej ix jacan eb vi da in pat tic,xchi vi da eb vi.

    9 Ix yalan eb vi:Ma acoch a ba, ela da

    quicha. A ach tic choc choabil

    ach, tom a ach ijan tzala? A ticnaicecbal ol ach quixtej da yicha ebvi, xchi eb vi.

    Ix och ijan eb vi yecanel viajLot chi yic scoch eb vi da tepuerta chi, yic smacanpoj te ebsnaani. 10 Palta a chava eb ngelchi, ix yaquelta scab eb yic tzicji-och viaj Lot chi yuj eb da yol patchi, ix smacanelta te puerta chi eb.11 Ix yacan quicyatax eb animaayec da patic pat chi eb, eb ichamvinac yed eb quelemtac, ix te cunbieb sayanec sti te pat chi. 12 Ixlajvi chi, ix yalan eb chava chi daviaj Lot:

    Tato ayto eb ay uj a ba yedocda tic, eb vi uninal, eb ix isil, eb ai, ma eb a caboc, iquel eb da tic.13 Yujto ol co satel jun choab tic.Yujto ix te quecoch schucal eb dayicha Jehov, yuj chi o scheccotiyic tzul co satel juntza anima tic,xchi eb ngel chi.

    14 Yuj chi, ix bat viaj Lot chiyal da eb vi dian yiclan sba yedeb ix yisil chi, ix yalan vi:

    Pilec eyip, co elec, yujto a junchoab tic ol satel yuj Jehov, xchivi da eb.

    Palta maj schalaj yab eb tas ix yalviaj Lot chi. Toej spuchan visnaan eb. 15 Palta axo yic vanxo sac-bi, ix yalan eb ngel chi da viajLot chi:

    Pil ip tato max yal a col tzachsatel yed jun choab tic. Icbat ixetbeyum tic yed eb ix isil ticschavail, xchi eb da vi.

    16 Palta a viaj Lot chi, maxspil-laj yip vi yeli. Yuj chi a ebngel chi ix quetzan scab eb scha-vail, yic tzicjiel eb, yujto tzocscol Jehov da eb. Icha chi ix aj

    25 GNESIS 19

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • yicjiel viaj Lot yed ix yetbeyumyed eb ix yisil da yol choab chi.17 Ayic toxo ix el eb da stiel choabchi, ix yalan junoc eb ngel chi daeb:

    Yelcolal tzex bati, ma ex mel-tzajcot quelan da e patic. Ma exoch vaan e bey da jun aclic tic,queaec da jolomtac vitz, tato maxyal e col tzex sateli, xchi da eb.

    18 Ix tacvi viaj Lot chi:Maay mamin, yuj val dios

    dayex. 19 Te nivanxo e vachcolal ixe chox dayin, ina ix in eyiquelta yicmax in chami. Palta max yal-laj inbatcan da jolomtac vitz chi, tecantzin yamchajcoch yuj jun yaelal chi,tzin chami. 20 A da slacanil tic ayjun yune choab, tzam yal in bat-can day. Tom max yala tzin echabat ta yic tzin col in ba? Val yelyuneej jun choab chi, xchi viajLot chi.

    21 Ix yalan jun ngel chi:Toxo ix vabi, yicocab icha tzal

    chi. Ma ol in satel jun choab ix alchi. 22 Elachamel e bati, yujtomalaj tas syal in boani ta maxto excoch ta, xchi jun ngel chi.

    Yuj chi Zoar s ix sbiejcan junchoab chi.

    23 Ayic van sjavi cu ix cochviaj Lot chi da jun choab chi.24 Ix lajvi chi ix yacancot cacJehov yed azufre da satchaa dayiba choab Sodoma yedGomorra chi. 25 Ix satel juntzachoab chi yed masanil eb cajanday yed masanil jun nivan aclicchi yed tas squib day. 26 A ixyetbeyum viaj Lot chi, najattzacanto scot ix, ix meltzajxicanbat

    quelan ix da spatic. Ata ix ochcanix atzamil.

    27 Axo da yevial slolon viajAbraham yed Jehov, daquiibalil, ix bat vi baj lolon ebchi. 28 Axo ix yilan vi to a Sodomayed Gomorra yed masanil jun aclicchi, bacaquixoej sque stabil ichasque stabil junoc nivan horno.29 Ayic ix satjiel juntza choab chiyuj Dios da jun nivan aclic baj ixec cajan viaj Lot chi, ix snaancotDios tas ix scan viaj Abraham, yujchi ix colchaj viaj Lot chi da scaljun nivan yaelal chi.

    A yitilal eb moabita yed eb amonita

    30 Ix lajvi chi, ix xiv viaj Lotscajnaj da choab Zoar chi, yuj chiix quecan vi da jolomtac vitz yedeb ix yisil schavail, ix cajnaj eb dayol jun quen aqueen. 31 Ay juncual ix yal ix babel ix da ix snulej:

    A vi co mam tic, te ichamxovi, malaj junoc vinac da jun lugartic syal quiclan co ba yedoc ichasbeybal eb anima. 32 Yuj chi cacyuc a vi co mam tic, yic ol o vayyed vi, yic vach ol can yitilal viquedoc, xchi ix.

    33 A da jun acval chi, ix yac aeb ix yuc vi, ix que a da sjolomvi. Yuj chi a ix babel ix, ix vayyed vi. Maj yab vi janic ix vay ixyedoc, maj yabpax vi janic ixquexvan ix da stzey. 34 Axo dajunxo cu ix yalan ix babel chi daix snulej chi:

    A quiqui dacval ix in vay yedvi co mam tic, axo ticnaic cacxi ayuc vi yic vach tzach vay yed viyic ol can yitilal vi qued co

    GNESIS 19 26

    s 19.22 A Zoar syalelcochi Yuneej.

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • chavail, xchi ix. 35 Yuj chi da junacval chi, ix yacanxi a eb ix yucvi smam chi, axo ix schabil chi ixvay yed vi. Palta a viaj Lot chi,maj yab vi janic ix vay ix yedoc,maj yabpax vi janic ix quexvan ix.36 Icha chi ix aj yochcan eb ix yisilvi chi schavail yabixal yuuj. 37 Aix babel, ix alji yune ix, Moab ixyac ix sbiej, aton vi aycan yitilaleb moabita ticnaic. 38 Ix aljipaxyune ix schabil chi, Ben-ammi, ixyac ix sbiej, aton vi aycan yitilaleb amonita ticnaic.,1920

    A viaj Abraham

    yed viaj Abimelec

    20 1 Ix el viaj Abraham chi dayol yic viaj Mamre, ix bat-can cajan vi da yol yic Neguev dajun choab scuch Gerar. A da scalCades yed Shur, ata ay Gerar chi.2 Ayic ayec vi ta, ix yal vi to mayetbeyumoc ix Sara vi, yanab ixvi yalani. A viaj Abimelec sreyalGerar chi, ix schec vi icchajcot ixSara chi yic tzoch ix yetbeyumocyalani. 3 Ay jun acval, ix lolon Diosda vi rey chi da svayich icha tic:Ol ach chamoc, yujto a ix ix, ix iccotetbeyumoc alani, ay yetbeyum ix,xchi da vi.

    4 Palta manto vaylaj vi yed ixSara chi, yuj chi ix yalan vi:Mamin, malaj in mul, tom tzin asatel yed in choab tic? 5 Yujto aviaj Abraham chi ix alan dayin toyanab ix vi. Ix yalanpax ix dayin:In nulej vi, xchi ix. A in tic ix inculej da smasanil in cool, maocchucal naan vuuj, xchi vi rey chi.

    6 Ix tacvi Dios da vi: Vojtac to ixa culej jun tic da stojolal, yuj chimaj in cha a yam ix, yic vach max

    och a mul dayin. 7 A ticnaic, ac mel-tzaj ix da vi yetbeyum chi, yujtoin checab yaj vi. Syal slesalvi viuuj yic max ach chami. Palta tatomax ac meltzaj ix jun, val yel ol achchamoc, ol champax jantac eb cajanedoc, xchi Dios da vi.

    8 Axo ix quiibi, ix que vaan virey chi, ix yavtancot masanil ebschecab vi, ix yalan vi da eb tasix svayichej chi. Ayic ix yaban junchi eb, ix te xiv eb. 9 Ix lajvi chi ixschecan vi rey chi avtaj viajAbraham chi, ix yalan vi:

    Tas yuj icha tic ix in utej? Tasin mul dayach, yuj chi ijan tziccotjun nivan mul tic da viba yed dayiba jantac eb in choab tic? Mavachoc ix in utej. 10 Tas ix a na yujchi icha tic ix a culej? xchi vi reychi.

    11 Ix tacvi viaj Abraham chi davi:

    A in naani to a da jun lugar ticmalaj mach xiv da Dios. Quinaloc aymach tzin macancham yuj ix vet-beyum tic in naani. 12 Val yel vanabix, yisil ix vi in mam, palta chocsnun ix, yuj chi ix yal viclan in bayed ix. 13 Ayic ix yalan Dios to tzinel da spat vi in mam, ix in cananpavor da ix to schox svachcolal ixdayin, yuj chi yalej baj tzo equi,syal ix to vanab ix, xchi viajAbraham chi.

    14 Ix yacanxi meltzaj ix Sara chivi da viaj Abraham chi. Ix ac-jipax noc calnel, noc vacax, eb vichecab yed eb ix checab da vi yujvi rey chi. 15 Ix yalanxi vi rey chida vi:

    Ina in macben tic, syal a siclanibajtil syal a cajnaji, xchi vi rey chida vi.

    27 GNESIS 19, 20

    Biblia en Chuj de San Mateo Ixtatn, 1ra ed. 2007, Sociedad Bblica de Guatemala

  • 16 Ix yalanpax vi rey chi da ixSara:

    Ix vac mil siclo quen plata davi a nulej tic, yic tzoch spacocdayach, yic sco choxaneli to malaj amul ix ochi, yic vach malaj machsyal yalan chucal da a patic, xchi vida ix.

    17 Ix lajvi chi ix lesalvi viajAbraham chi da Dios yuj viajAbimelec chi. Yuj chi ix yicxielscatab Dios chi da yiba vi yed ixyetbeyum yed eb ix schecab vi,yic tzaljixi yune eb ix. 18 Yujto yuj-ej ix Sara chi, maxa junoc eb ixayec da spat viaj Abimelec chi ixtounevi junoc tiempoal yuj Jehov.,2021

    Yaljubal viaj Isaac

    21 1 Icha ix aj yalan Jehov Diosda ix Sara to ol aljoc junocyune ix, icha chi ix aj yelcochi. 2 Ixscuchoch yune ix, ix alji ayic te ichamvinacxo viaj Abraham chi. Ix alji junsvinac unin ix, icha val stiempoalalbilcan yuj Dios. 3 Isaac ix sbiej yujviaj Abraham chi. 4 Yucubixial yaljivi unin chi, ix acjioch yechel stratoDios da snivanil vi yuj viajAbraham chi icha yaj yalan Dios davi. 5 Cien abilxo squinal viajAbraham chi ayic ix alji viaj Isaac.6 Ix yalan ix Sara icha tic: Ix in yactzevaj co Mam Dios. Masanil ebtzabani to ay vune, ol tzevajpax ebvedoc. 7 Toc ay eb anima ix alan daviaj Abraham, tato olto vac chunocunin? Palta ixto alji vune yed vivachchom icham vinacxo vi, xchi ixSara chi.

    Ix pechjielta ix Agar yed viaj Ismael

    8 Ix quib viaj Isaac, ix el vi dayim, yuj chi ix yacoch jun nivan

    qui viaj Abraham chi. 9 Axo ixyilan ix Sara to a jun yuninal viajAbraham yed ix Agar, ix aj Egipto,sbuchvaj da viaj Isaac chi. 10 Yujchi ix acji scol viaj Abraham yuj ixSara chi, ix yalan ix: Pechbat ixcriada tic yed vi yune tic, yujtomalaj in gana ol yic yic vi da tastacol accan da vi vune aj Isaac tic,xchi ix.

    11 A jun lolonel tic te ya ix och daviaj Abraham chi, yujto yuninal paxviaj Ismael chi vi. 12 Axo Dios ixalan da vi: Ma ach cus yuj viunin tic yed pax ix a criada tic.Canabajejej tas syal ix Sara chi,yujto a da viaj Isaac tic ol beyej-bat jantac itilal, icha ix aj valandayach. 13 A pax vi yune ix criadachi jun, a in ol in bo jun nivannacin da yitilal vi yujto uninalpax vi, xchi Dios.

    14 Axo da junxo cu te acvalto, ixyicancot vael viaj Abraham chiyed jun noc tzuum yedtal abudan, ix yacan vi scuch ix Agarchi, ix acjipax vi yune ix da yolscab, ix tacajbat eb yuj vi. Ixbat ix, ix satbeyec ix da juntzinan luum da yol yic Beerseba.15 Ayic ix lajvi a a da yol noctzum c