0313: Edict van Milaan (godsdienstvrijheid Rome) 0476: Val van het West-Romeinse Rijk 0528-0534: codificatie Corpus Iuris Civilis 0622: Mohammed naar Mekka 0800: Keizerskroning Karel de Grote 0843: Verdrag van Verdun 0891: Slag bij Leuven (Furie van de Noormannen) 1073-1085: Gregoriaanse hervorming (onderdeel Investituurstrijd) 1075: Dictatus Papae 1088 : Bologna 1096-1291: De kruistochten 1100: Herontdekking Corpus Iuris Civilis 1140 : Decretum Gratiani 1215: Magna Charta 1234 : decretalen van paus Gregorius IX 1302: Guldensporenslag 1314: Filips IV de Schone sterft Lodewijk X (zoon) bestijgt de troon 1316: Lodewijk X sterft Filips V de Lange (broer) volgt hem op 1317: Filips V verdedigt de Salische wet t.o.v. de Staten-vergadering 1322: Filips V sterft Karel IV de Schone (broer) volgt hem op 1328: Karel IV sterft 3 kroon pretendenten: Filips (schoonzoon Lodwijk X) Eduard III van Engeland (kleinzoon via dochter van Filips IV) *Filips* (neefje van Filips IV) Filips VI van Valois koning van Frankrijk De kandidatuur van Eduard III leidt vervolgens tot de Honderjarige oorlog 1337-1453: Honderdjarige Oorlog 1356: Blijde Intrede 1422: Karel VII koning, maar enkel feitelijk gezag over klein deel roi de bourges

1429: Bevrijding van Orlans (100j oorlog) met Jeanne DArc 1435: Vrede van Atrecht: Filips de Goede (Bourgondir) en Karel VII verzoenen zich Geleidelijk aan herovert Karel VII daarna Frankrijk 1438: Pragmatieke Sanctie van Bourges Gallicaanse Kerk, onder gezag Koning 1439: Koning van Frankrijk mag belastingen heffen zonder toestemming (uitz Languedoc) 1439: Vergadering Staten-Generaal Orlans Problematiek van een vrede met Engeland 1439-1448: Staand beroepsleger in Frankrijk mbv 3 ordonnanties 1440: Adel in Frankrijk revolteert 1450: Boekdrukkunst 1453: Einde Honderjarige oorlog 1453: Inname van Constantinopel (val van het Oost-Romeinse Rijk) Eed bij de fazanten: plan voor herovering Constantinopel, maar nooit verwezenlijkt (1454) 1454: Ordonnantie van Montils-Les-Tours Optekening plaatselijke costumen 1456: Karel VII krijgt af te rekenen met intriges van zijn zoon Lodewijk XI 1461: Karel VII sterft Lodewijk XI volgt hem op grondlegger Franse eenheidsstaat voorloper absolute monarchie 1468: Vergadering Staten-Generaal verbod aan koning zich te ontdoen van Normandi 1469-1527: Niccol Macchiavelli Il Principe staatsbelang primeert op moraal Resultaat is wat telt Absolutisme 1477: Bourgondische Hertog Karel de stoute sterft Lodewijk XI gebruikt dit machtsvacum om meer gebied in te palmen Enkel Bretagne, Navarra en Savoye blijven buiten zijn greep 1484: Dood van Lodewijk XI Regentschap tijdens minderjarigheid Karel VIII Staten-Generaal 1492: Ontdekking van Amerika 1497: Vastlegging van procedure (Frankrijk) 1515: Frans I bestijgt de troon (van Frankrijk) Verstevigt het koningschap

1515: Troonsbestijging Karel V 1516: Concordaat van Bologna tussen paus Leo X en Frans I Frans I verkrijgt het recht kerkelijke ambten toe te kennen 1517: 95 stellingen Maarten Luther 1529: Belegering van Wenen (Sleiman de Grote) 1530-1596: Jean-Bodin Les six livres de la Rpublique soevereiniteit is absolute en eeuwige macht van een republiek Politieke focus op macht ipv Wetten Absolutisme 1531: Creatie 3 collaterale raden Nederlanden (Karel V): Raad van Financin Geheime Raad Raad van State

1534: Anglicaanse kerk (Hendrik VIII) 1537: Gent weigert belastingen te betalen Karel V komt tussen (stroppendragers) 1539: augustus ordonnantie ter invoering van de inquisitoriale procedure, verplichting van pastoor doopregister bij te houden en ter verplichting van het gebruik van de Langage maternel franois in alle officile akten (Frankrijk) 1545: Begin concilie van Trente (contrareformatie) 1549: Bevestiging Brabantse Blijde inkomst (Filips II) 1549: Pragmatieke Sanctie Sluit lokaal erfrecht uit Filips II zal aanvaard moeten worden als nieuwe koning in ruil voor erkenning constituties 1555: Godsdienstvrede van Augsburg 1555: Troonsbestijging Filips II 1558: Staten-Generaal staat 9-jarige bede van 800000 pond per jaar toe 1559: Pauselijk Bul: Super Universas 3 nieuwe aartsbisdommen (Mechelen, Kamerijk, Utrecht) Koning kandidaten voorstellen bischopsambt Academische graad vereist Kregen een abt Verzet bij adel (niet gekwalificeerd, verlies macht, verlies inkomsten) 1559: Staten-Generaal: Verzoek tot terugtrekking Spaanse troepen en participatie hoge adel 1559: Vrede van Le Cateau-Cambrsis (Filips II wint oorlog met Frankrijk) 1560: Karel IX bestijgt de troon (Frankrijk)

1561: Granvelle aartsbisschop van Mechelen Verzet van prins van Oranje, graaf van Egmont, graaf van Hoorn 1562: januari hervormden mogen in priv-huizen geloof belijden (Frankrijk) 1562: na januari hertog van Guise vermoordt 70tal hervormden begin godsdienstoorlogen tussen katholieken en Hugenoten 1563: Edict van Amboise (tijdelijke einde godsdienstoorlog Frankrijk) beperkte tolerantie Hugenoten 1564: edellieden-raadsheren winnen het pleit van Granvelle 1565: Brieven uit het bos van Segovia (Filips II aan Egmont wijst hervormingen Raad van State, terugtrekking Inquisitie en verzachting van plakkaten inzake godsdienst af) 1565: Verbond der Edelen (lagere adelse reactie op Brieven uit het bos) Schorsing der plakkaten & bijeenroeping Staten-Generaal 1566: Smeekschrift aan Margaretha van Parma 1566: xBeeldenstorm 1567: Hertog van Alva volgt Margaretha af na schande van de Beeldenstorm 1567: Oprichting Raad van Beroerten = Bloedraad (o.a. Hoorn en Egmont terechtgesteld) 1567: Vijandelijkheden Hugenoten vs Katholieken laaien weer op 1568: Vrede van Longjumeau Herstelling bepalingen van Edict van Amboise MAAR VOORAL TIJD OM TE HERGROEPEREN Enkele maanden later terug van dat 1568: Willem van Oranje verslaat Spaanse troepen bij de Slag bij Heiligerlee (definitieve doorbraak 80-jarige oorlog) 1569: Poging tot recurrente belastingen Alva 1570: Versteviging unificatie & centralisatie door ordonnanties straf- en strafprocesrecht Alva 1570: Vrede van Saint-Germain Hugenoten verkrijgen het recht godsdienst openlijk te belijden Krijgen ook enkele versterkte steden ter hunner bescherming 1571: Slag bij Lepanto Zeeslag ter hoogte van Griekenland Christenen vs Islam, Christenen winnen 1572 juli: eerste vrije statenvergadering Willem van Oranje Stadhouder van Holland 1572 na juli: inname van Bergen (Lodewijk van Nassau) 1572 na juli: inname van Mechelen (Willem van Oranje) 1572 na juli: xPlundering van Mechelen

1572: Verzoening Hugenoten en Katholieken door huwelijk zuster koning en de latere Hendrik IV (protestants) Parijse Bloedbruiloft of Bartholomeus nacht 20000 Hugenoten komen om Provinces de lUnion Hugenoten verenigen zich in het Zuiden Goed nieuws voor Filips II: Hugenoten kunnen Nederlanden niet meer ter hulp komen 1574: Requessens (opvolger Alva): Generaal Pardon voor opstandelingen die afzien van verdere strijd 1576 a: overlijden Requessens 1576 a: xBijeenroeping Staten-Generaal door Staten van Brabant 1576 x4november: Spaanse furie in Antwerpen 1576 x8 november: Pacificatie van Gent 1577: Landvoogd Don Juan van Oostenrijk tekent Eeuwig Edict tekent Pacificatie van Gent Generaal Pardon terugtrekking Spaanse soldaten godsdienstvrijheid privileges geerbiedigd wordt erkend als landvoogd (Unie van Brussel) 1577: xInname citadel van Namen (verbreking Eeuwig Edict) 1578: Dood van Don Juan Farnese (hertog van Parma) 1579 a: Unie van Atrecht (januari) (Staten van Artois Henegouwen) behoud Rooms-Katholicisme gehoorzaamheid aan de Koning Uitvoering Pacificatie 1579 b: Unie van Utrecht (Gelderland, Zeeland, Holland, Utrecht, Ommelanden, steden Brabant & Vlaanderen 1579: verplichting pastoor huwelijksregister bij te houden (Frankrijk) 1580 : x 29 September verdrag met de Hertog van Anjou (Staten) Anjou verdediger vrijheden der Nederlanden gehoorzaamheid aan Filips II wordt opgezegd 1580: Vogelvrijverklaring Willem van Oranje Apologie ou dfense de tresillustre prince Guillaume par la grace de Dieu prince DOrange 1581: 22 juli Plakkaat van Verlatinge 1582: Corpus Iuris Canonici 1582: Gregoriaanse Kalender (Gregorius XIII) 1585: Achtste godsdienstoorlog Frankrijk 1585: Val van Antwerpen 1588: Republiek der Nederlanden

1589: Hendrik III sterft Enige legitieme opvolger Hendrik IV (aanvoerder der Hugenoten) Ligue (Katholieken in het Noorden; steun Filips II) Provinces de lUnion 1590: Farnese (militair genie) teruggeroepen voor godsdienstoorlog in Frankrijk 1593: Hendrik IV bekeert zich tot het Katholicisme Paris vaut bien une messe 1594: Hendrik IV (bon roy Henri) wordt Koning gezalfd in Chartres Herstel macht van de vorst (onvoorwaardelijke trouw adel) 1598: Edict van Nantes Godsdienstvrijheid in belangrijke mate voor de Fransen 1598: Jacobus I (Schotland) The True Law of Free Monarchies Versterking koninklijke macht (regeerde later dan ook meerdere keren zonder parlement) 1599: Parlement van Frankrijk weigert Edict van Nantes te registreren Hendrik IV: mijn macht komt van God 1641: (of toch kort voor 1642) Kardinaal de Richelieu Testament politique vorstelijke macht komt van God 1603: Elizabeth I (dynastie Tudors) sterft (Engeland) Jacobus VI (dynastie Stuarts) van Schotland volgt haar op als Jacobus I Personele Unie kroon van Schotland en Engeland 1605: Gunpowder Complot (Katholieke poging parlement Westminster op te blazen) Streng optreden Jacobus I tegen Katholieken (doch ook tegen Puriteinen May Flower) 1610: Moord op Hendrik IV Opgevolgd door Lodewijk XIII de rechtvaardige Bijgestaan door: Kardinaal de Richelieu Kardinaal Mazarin 1614-1615: Laatste bijeenroepingen Staten-Generaal voor de Franse Revolutie 1611: King James Version Engelse vertaling bijbel 1625: Jacobus I sterft (tijdens oorlog met Spanje) Karel I volgt hem op en trouwt wat later (geheim) met katholieke roept eerste parlement bij een krijgt echter slechts een beperkte heffing voor 1j ellenlange grievenlijst voorgelegd + eis strikte toepassing anti-katholieke wetten ontbinding parlement vernederende mislukking Engelse vloot bij Cadiz 1626: Karel I roept tweede parlement samen wederom verzet + beschuldigingen aan gunsteling van de koning ontbinding Parlement 1627: Ondanks geldnood Karel I oorlog met Frankrijk illegale heffingen verliest toch

1628: Karel I roept derde parlement samen Beperkte financile bijdrage in ruil voor Petition of Right 1628: Petition of Right (Engeland) (Idee van Sir Edward Coke) Beperking Koninklijke macht 1629: Karel I ontbindt het derde parlement tot 1640 Vrede met Frankrijk (geldnood verlichten) Ship-Money (illegale heffingsuitbreiding) 1630: Vrede tussen Engeland en Spanje (geldnood Karel I) 1638: Karel I Book of common Prayer poging Anglicanisme op te dringen aan Schotland Nationaal verbond (Schotland) Invasie Engeland door schotse troepen 1640: Short Parliament (13 april- 5 mei) 1640: x Long Parliament (3 november) 1640-1651: Ballingschap Thomas Hobbes in Frankrijk 1642: tegenstelling Long Parliament (Oliver Cromwell) Karel I Burgeroorlog (overwinningen parlementarirs) 1643: dood van Lodewijk XIII Lodewijk XIV neemt zijn plek in (Zonnekoning) Brengt Centralisatie tot absoluut hoogtepunt 1645: Dood van Hugo Grotius in natuurrecht algemene grondslag Volkenrecht 1648: Vrede van Mnster en Osnabrck = Verdragen van Westfalen (einde 30- en 80-jarige oorlog) 1649: Karel I in het openbaar terechtgesteld Republiek Engeland 1651: Thomas Hobbes Leviathan or the Matter, Forme & Power of a Common-Wealth ecclesiasticall and civil Natuurtoestand = allen tegen allen Oplossing: Sociaal contract Afstand soevereiniteit ten voordele van een Leviathan (zijn wil is wet) 1659: Vrede van de Pyreneen Einde Spaans-Frans conflict (sinds 30-jarige oorlog) Einde grote rol van Spanje 1660: Restoration Regime van Cromwell opgevolgd door Stuart-dynastie Karel II bestijgt de troon 1660-1661: Act of Navigation naar aanleiding van tegengestelde handelsbelangen Nederland Engeland

1661: Kardinaal Mazarin legt het loodje Absolute macht voor Lodewijk XIV functie Premier ministre afgeschaft ter vervanging: Chancelier contrleur gnral des Finances 4 secrtaires dEtat 4 Raden: -Conseil den haut -Conseil des finances -Conseil des dpches -Conseil des Parties 1664: Verovering Nieuw Amsterdam door Engeland 1665: Pest in Engeland 1665: Tweede Engelse oorlog (Nederland Engeland) 1666: Brand van London 1670: Geheim verdrag van Dover (Karel II met Lodewijk XIV) Karel II verzoenen met Katholieke Kerk in ruil voor 2 miljoen ponden 1672: Act of Indulgence strafrechterlijke bepalingen tegen Katholieken en dissenters opgeschort 1672: Karel IIs steun aan Frankrijk leidt tot oorlog met Verenigde Provincies 1673: Test Act Reactie op Act of Indulgence : alle ambtenaren eed onverenigbaar met katholicisme 1674: Einde oorlog Verenigde Provincies Engeland 1677-1678: Huwelijk nicht Karel II (Mary) Willem III van Oranje 1679: Exclusion Bill het Whig parliament sluit Jacobus (notoir katholiek) uit van de troon Hogerhuis vernietigt dit besluit 1679: Habeas Corpus Act (Engeland) veiligheid en vrijheid burger (regeling gerechtelijke macht) 1685 : Edict van Nantes wordt ingetrokken (Frankrijk) 1685: Karel II sterft De omstreden Jacobus II volgt hem op ontbindt het parlement 1688: conflict Jacobus II Parlement autocratisch, pro-Frans en pro-Katholiek is meestal niet zon slimme keuze in die tijd Bovendien geboorte zoon => katholieke dynastie ipv via dochter opnieuw protestantisme Immortal seven Invitation to Willem Jacobus II vlucht naar Frankrijk Willem III volgt hem op Glorious Revolution

1688-1689: Limited monarchy gentroduceerd in Engeland 1689: Bill of Rights (Engeland) Beperking Koninklijke macht 1689: John Locke Two Treatises of Government natuurtoestand = vredelievend Sociaal contract, vrees voor permanente oorlog bestraffing natuurwetzondaars Scheiding der machten tegen absolute macht: wetgevende macht uitvoerende macht federatieve macht Bij overtreding wetten door Koning: Volk recht op opstand 1689: Parlement ad hoc Jacobus II vervallen van troon = troon vacant Willem III volgt hem op in ruil voor aanvaarding Bill of rights belangrijke stap richting parlementaire, constitutionele monarchie 1694: dood van Samuel von Pufendorf autonoom en rationeel juridisch systeem door observatie en deductie 1694: Triennal Act Parlement moet regelmatig bijeen komen 1707: Union Act Engeland en Schotland eengemaakt 1728: Dood van Christian Thomasius Rationeel recht tegen obscurantisme en tortuur 1751-1772: Encyclopdie (Diderot et DAlembert) Enorme verspreiding Verlichtings ideen 1754: Dood van Christian Wolf natuurrecht => primaire hervormingen strafrecht Tegen moraaltheologische benadering, stelde de vraag naar Ius Puniendi 1754-1763: de Franse en Indiaanse oorlog Noord-Amerikaanse tegenhanger van de Zevenjarige oorlog 1755: Dood van Montesquieu De lesprit des lois Trias politica-leer :

wetgevende macht uitvoerende macht rechterlijke macht Tweekamerstelsel (cf Hoger- Lagerhuis) aparte rechtbank voor edelen straffen afhankelijk van de staatsvorm Proportionaliteitsbeginsel preventiegedachte

1756-1763: De Zevenjarige Oorlog vervolg van de Oostenrijkse Successieoorlog. Pruisen, Groot-Brittanni en Hannover vs Russische Rijk, Oostenrijk, Zweden, Saksen en Frankrijk.

Dit was de eerste keer dat een oorlog op zo'n ruime Europese schaal werd uitgevochten. De Europese tegenhanger van de Franse en Indiaanse oorlog. 1762: Du contrat social (Rousseau) 1763: Vrede van Parijs Einde aan de Zevenjarige en Franse en Indiaanse oorlog 1764: Cesare Beccaria (dood 1794) Dei delitti e delle pene (filosofisch traktaat) boegbeeld hervorming strafrecht maximaal geluk voor maximaal aantal mensen legaliteitsbeginsel Taal van het volk Interpretatie verboden delinquent beletten + afschrikken proportionaliteitsbeginsel subsidiariteitsbeginsel (minimale straf om uitvoerbaar te maken) gevangenisstraf gelijkheidsbeginsel publiciteitsbeginsel personaliteitsbeginsel 1764: Sugar Act (invoering nieuwe belastingen om kosten Zevenjarige en Franse en Indiaanse oorlog te dekken) 1765: Stamp Act 1765: Stamp Act Congress: NO TAXATION WITHOUT REPRESENTATION (James Otis) 1765: vertaling Beccaria door Morellet wijzigde volgorde + voegde toe ook commentaar van Voltaire 1767: Townshend Acts (nieuwe accijnzen na het afschaffen van de nieuwe belastingen) (Charles Townshend) Terug veel protest olv Sons of Liberty 1768: Maria Theresia constitutio Theresiana Criminilis (Oostenrijk) compilatie bestaande wetgeving 1770: Afschaffing Townshend Acts Uitgezonderd de accijnzen op thee 1770: Boston Massacre 5 burgers komen om 1773: Boston Tea Party (3 theeladingen overboord) Britse represailles 1774: Eerste continentale congres (Philadelphia) Declaration of Rights and Grievances Kolonies het recht belastingen te heffen Verzoekschrift aan King George III 1775*: Eerste schoten (Amerika GB) te Lexington

1775: Oprichting tuchthuis van Gent 1775: Tweede Continentale Congres (Philadelphia) laatste verzoeningspoging George Washington opperbevelhebber Amerikaanse Continentale Leger 1776**: (juni) resolutie dat: Deze Verenigde Staten vrije en onafhankelijke staten zijn en moeten zijn (Lee) Oprichting comit voor onafhankelijkheidsverklaring Oprichting comit voor Articles of Confederation 1776*: (4 Juli) Declaration of Independence (door comit olv Thomas Jefferson) 1776: Amerikaanse onafhankelijkheid 1776: Articles of confederation 1776: Tortuur afgeschaft in Oostenrijk 1777: Articles of Confederation goedgekeurd VSA een losse statenbond 1777: Juridische prijsvraag van Socit conomique de Bern 1778: Dood van Rousseau (overgangsfiguur Verlichting Romantiek) Discours sur lorigine et les fondements de lingalit parme les hommes Verheerlijking natuurstaat Du contrat Social (1762) = vrijwillig aangegane overeenkomst leden (= souverainet populaire) onderwerpen gemeenschappelijk wil (= volont gnrale) verbreken van dit contract = doodstraf 1779: Juridische prijsvraag Acadmie des sciences et belles-lettres 1779: Oprichting tuchthuis Vilvoorde 1780: Jozef II volgt Maria Theresia op als Keizer 1781: Articles of Confederation bekrachtigd 1781: Britten verslagen (Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog) 1781: Eerste bezoek Jozef II aan Nederlanden vele bedenkingen bij gerecht 1781: Patriottenbeweging in Nederland (Atlantische revolutie) 1782: Jozef II beveelt de Kanselier van Brabant een Junta in te stellen hervorming procedure straf- burgerlijkrecht voorbereiden Belangrijk werk reeds door de Fierlant Financieringsproblemen => Kanselier zelf in samenwerking met de Robiano (raadsheer) teveel eerbied voor recht van de Zuidelijke Nederlanden Von Martini krijgt de opdracht 1782: Opdracht tot het voorbereiden van de reformatie van het recht (2 fase hervormingen Jozef II)e

1783: Verdrag van Versailles (Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog) erkenning VSA 1784: Kant Was ist Aufklrung? verlichte mens = onafhankelijk, vrij, verantwoordelijk, zelf denkend 1785: Kanselier van Brabant beindigt zijn taak als reformateur van de gerechtelijke orde en het strafrecht 1786 : Pietro Leopolde Leopoldina (Toscane) modern strafwetboek : Legaliteit Gelijkheid Persoonlijkheid Invloed van Beccaria afschaffing doodstraf en majesteitsschennis, MAAR religieuze straffen 1786: 1ste

hervormingen Jozef II Contemplatieve kloosters afgeschaft Bisschoppelijke seminaries vervangen door n Seminarie-Generaal

1786: Charles Pinkneys voorstel tot wijzigingen in articles of Confederation vergroting van de macht van het congres inzake handel NOOIT GEREALISEERD 1786: Jozef II vindt de hervorming van de kanselier te particularistisch Opdracht gaat over op von Martini 1786: Von Martini voert slaafse vertaling Italiaanse en Oostenrijkse wetboek in in Nederlanden Door Brabantse Omwenteling nooit in werking 1786: Wetboek inzake de gerechtelijke orde (von Martini) (Hervorming Jozef II) 1787*: Congres stemt in met het plan Articles of Confederation te herzien VIRGINIA PLAN: (James Madison) voor kleine staten te bedreigend NEW JERSEY PLAN: Gelijke vertegenwoordiging CONNECTICUT COMPROMISE: Lagerhuis (a ratio bevolking) Hogerhuis (gelijke vertegenwoordiging) committe of Style: Nieuw ontwerp van constitutie Gesteund door de The federalists, tegengegaan door the anti-federalists 1787: Eerste luik Grondwet 1787: Jozef II Allgemeines Gesetz ber Verbrechen und derselben Bestraffung (13 januari Austria-NL) proportionaliteit, legaliteit, personaliteit criminele vs civiele straffen dwangarbeid en gevangenisstraffen, maar doodstraf behouden 1787: Rglement provisionnel pour la procdure criminelle dans les Pays-Bas autrichiens kopie Oostenrijkse wetgeving door Brabantse revolutie nooit in werking 1787: Tortuur afgeschaft in Nederlanden (3 april) Ook de feodaliteit wordt aangepakt 1787: Wetboek van gerechtelijke organisatie (von Martini) (Hervorming Jozef II) (samen met het wetboek van 86)

9 Kreitsen met rechtbanken van eerste aanleg 2 Hoven van Beroep 1 soevereine Raad van Justitie REVOLTE VAN DE LOKALE MACHTIGEN Jozef II trekt Blijde Inkomst en constituties van Henegouwen in Twee strekkingen : Statisten (van der Noot en van Espen) behoudsgezind : Vonckisten (Vonck en Verlooy) progressief 1787-1790: pogingen Jozef II Allgemeines Gesetz ook in Lombardije in te voeren (mislukt) 1788: 21 juni goedkeuring ontwerp Committee of Style door New Hampshire als 9 staat VSA wordt een federale staat 1788: Val van de 3 collaterale raden in de Zuidelijke Nederlanden (Jozef II) 1789 : FRANSE REVOLUTIE (Deel van Atlantische revolutie) ste Staten-Generaal (1 keer sinds 1614) bijeengeroepen uit geldnood Geestelijken; adel; derde stand Derde stand eist hoofdelijke stemming Assemble Constituante opgericht door Derde stand Quest-ce le tiers tat (Sieyes) Eed in de kaatsbaan 20 juni derde stand en deel van de clerus gaan niet uit elkaar voor een grondwet te hebben opgesteld Bestorming la Bastille 14 juli Grande peur (boerenopstanden) afschaffing van de tienden 11 augustus Dclaration des droits de lHomme et du Citoyen (26 augustus) Nood aan codificatie straf- en burgerlijk recht Tegen arbitraire Ancien Rgime Afschaffing Feodaliteit Ter beschikkingstelling van de kerkelijke goederen aan de natie (2 november) Geestelijken betaald door de staat 1789*-1790 : Brabantse revolutie/ Brabantse omwenteling & Luikse revolutie (deel van Atlantische revolutie) Manifest van het Brabantse volk (Van der Noot) oktober 24 Jozef II vervallen van de troon Soevereiniteit aan de staten Oostenrijkse troepen capituleren 16-17 november 1789: Poolse grondwet (de eerste op het continent) Stanislaw Augustus Poniatowski (Atlantische revolutie) 1790: 1 januari Verenigde Nederlandse Staten (Etats Belgiques Unis) Confederale staat Congres samengesteld uit afgevaardigden Orgaan samengesteld uit 1 afgevaardigde per provincie beslecht geschillen tussen provincies Katholieke godsdienst Paus 1790: 2 november Jozef II overleden en opgevolgd door Leopold II Verovering van de Nederlanden zeer tolerant (zo afgesproken in verdrag van 10 oktober (GB, Oostenrijk, Pruisen, Ver. Pro)de

1790: 27 november laatste bijeenkomst congres 1790: Constituante onder druk Problematiek van oorlog en vrede Godsdienstpolitiek 1790: Controle van de Franse staat op de Kerkelijke instellingen 1790: Dclaration de paix au monde 22 mei 1790: Hervormingen strafvordering (Frankrijk) jurysysteem (30 april): Jury daccusation Jury de jugement verkozen rechters (7 mei) opdeling strafrechbanken (16-24 augustus):

municipale politie (lichte misdaden) correctionele politie (gemiddelde) criminele rechtbanken (zware)

1791: advocatuur afgeschaft (Frankrijk Code Pnal (25 sept 6 okt) Verslag door Lepelletier de Saint-Fargeau Synthese Verlichtingsdenken 1791: Franse vorst aangehouden te Varennes 20 juni 1791: Grondwet van 3-13 september Frankrijk constitutionele parlementaire monarchie 1791: Historische wetgevingen Decreet dAllarde vrijheid van arbeid mits betaling patentbelasting Wet Le Chapelier samenspanningen van werknemers en werkgevers verboden 1791: Tweede luik grondwet (eerste 10 amendementen) 1792 : Franse Koning afgezet na veto tegen 3 wetten ter landsverdediging 10 augustus Later ter dood veroordeeld Assemble lgislative vervangen door Convention Nationale (alg stemrecht) 21 september schaft deze nieuwe assemble het koningschap af 25 september la Rpublique fraaise est une et indivisible 1793: Staatsgreep Jacobijnen Girondijnen van de macht verdreven TERREUR van Robespierre Grondwet van het jaar I (24 juni) goedgekeurd, maar opgeborgen tot de vrede (nooit) Sterk uitvoerend gezag 1794: Staatsgreep van Thermidor jaar III Girondijnen wederom aan de macht Nieuwe grondwet opgesteld o.l.v. de Boissy dAnglas 1795 : Aanhechting van de Belgische departementen bij Frankrijk (1 oktober)

1795: Code des dlits et des peines (24 okt) Procedure gerechtelijke organisatie van Frankrijk in Belgi (november) Franse strafwetgeving in Belgi (december) nodige problemen 1795: Grondwet van het jaar III (6 oktober) Minder revolutionair Ver doorgedreven scheiding der machten 1797: Eerste (Franse) democratische verkiezingen op Belgische bodem (maart) Zeer weinig interesse +/- 5% per stad, maar Brussel 35 % Probleem van de scissions 1798 : Nieuwe verkiezingen (2 in de Belgische departementen) eed van haat aan het koningschap enkel stemmers die ook het jaar voordien ingeschreven waren Mensen die gingen stemmen vaak direct afhankelijk van het regime (ambtenaren etc.) Toch niet altijd aanhangers van la directoire verkozen onbetrouwbare stemmingen ongedaan gemaakt door Parijs 1798: Boerenkrijg in de Belgische departementen tegen het nieuwe regime 1799: eerste verkiezingen sinds de boerenkrijg in de Belgische departementen zelfs in Brussel nog slechts 0,5 % naar de stembus onverschilligheid troef 1799: Staatsgreep van 18 Brumaire jaar VIII einde van het Directoire Commission consulaire excutive :de

Directeur Sieys Directeur Ducos Generaal Bonaparte La Rvolution est fixe aux principes qui lont commence: elle est finie. Nieuwe grondwet Courte et obscure afgekondigd Geen mensenrechten Enkel politieke en in mindere mate ook administratieve, gerechtelijke organisatie Andere instelling later bij organieke wetten geregeld

1800:

Wet van 28 pluvise jaar VIII (17 februari) departementale organisatie Wet van 27 ventse jaar VIII organisatie van de rechtbanken

1800: Verkiezingen in Belgi Nog slechts karikatuur 1802: Grondwet van jaar X (senatus-consult) eerste consul benoemt 40 senatoren persoonlijk en stelt de andere voor Herleidt het aantal tribuns tot 50 Consulaat voor het leven Napoleon consul voor het leven via senatus-consult (2 augustus)

Ander systeem van verkiezingen senatus-consult (4 augustus) kantonaal kiescollege verkiest departementaal 1803: Marbury vs Madisson Supreme Court (VSA) eigent zich het recht toe om wetten te toetsen aan de grondwet 1803: Wet van 22 germinal jaar XI Dienstboekje wordt ingevoerd arbeider al dan niet vroegere engagementen heeft gehonoreerd Niemand kon aangenomen worden zonder dienstboekje 1804: Grondwet van het jaar XII (senatus-consult) erfelijk keizerschap Keizer mag onbeperkt aantal senatoren benoemen 1804: Herinvoering advocatuur (Napoleon) 1805: In New Jersey hebben vrouwen reeds stemrecht 1807: Tribunat, dat voorzag in de discussie over het wetsontwerp afgeschaft 1808: Napoleon Code dinstruction criminelle ( Procedure WB) Voor het leven benoemde rechters Jury grondig hervormd enkel vonnisjury en enkel voor zware misdrijven 1810: Code Pnal : politiestraffen correctionele straffen criminele straffen

1812: van Hogendorp stelt schets voor een Algemeen Bestuur op Dateert het echter van 1806 (voor de komst van de broer van Napoleon) 1813: Ontregeling van de Noordelijke Nederlanden Bijltjesdag (15 november) Algemeen bestuur in handen van van Hogendorp Graaf van der Duyn van Maasdam Graaf van Limburg van Stirum (20 november) Oranje-Boven-proclamatie Afgevaardigden naar de erfprins van Oranje zoon van Willem V in Engeland (21 november) Willem erfprins van Oranje landt in Scheveninge (30 november) Willem I (en niet Willem VI als voortzetting stadhouderschap) aanvaardt de troon 1814 : Senaat dient toe te zien op de naleving van de grondwet (maart) 1814: Grondwet Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (29 maart goedgekeurd, 30 van kracht) compromis visie van Hogendorp visie van Maanen 1814: Parijs capituleert (eind maart) Napoleon doet troonsafstand opgevolgd door Lodewijk XVIII (restauratie Bourbons) Aanvaardt het Charte constitutionnelle octroye (conservatieve grondwet) 1814: Pruisische en Russische troepen bevrijden het grondgebied van de Belgische departementen (februari)

1814: Vredesverdrag van Parijs Holland krijgt gebiedsuitbreiding 1815: Napoleon verlaat Elba Naar Parijs, vermijdt Lyon (bolwerk Bourbons) Louis XVIII naar Belgi Slag bij Waterloo Napoleon naar St-Helena congres van Wenen: restauratie ancien regime 1815: Verdrag van Wenen Bevestiging gebiedsuitbreiding Holland 1817: Opstanden in Chili (2 fase Atlantische revolutie) 1821: Onafhankelijkheidsoorlogen in Venezuela, Peru en Mexico (2 fase Atlantische revolutie) 1822: Onafhankelijkheidsoorlog in Brazili (2 fase Atlantische Revolutie) 1824: Lodewijk XVIII sterft Opgevolgd door Karel X 1825: Onafhankelijkheidsoorlog in Bolivi (2 fase Atlantische Revolutie) 1830: Julirevolutie naar aanleiding van conservatieve maatregelen Karel X Karel X vlucht naar Groot-Brittani Nieuwe grondwet verklaart de troon vacant Louis-Philippe van Orlans aanvaardt de grondwet 1830: Liberale revoluties in Frankrijk, Belgi, Polen, Griekenland (3 fase Atlantische Revolutie) 1830: Zuidelijke Provincies komen in opstand tegen koning Willem I Administratieve commissie neemt als eerste regering het bestuur in handen (24 sept) Tijdelijke regering neemt het bestuur over (26 sept) Hoofdbewind wordt opgericht dat in feite alle macht uitoefent (28 sept) Het Hoofdbewind roept de onafhankelijkheid uit (4 okt) Hoofdbewind voorziet in het opstellen grondwet door een Volksraad Grondwetcommissie opgericht (6 okt) Grondwetcommissie bepaalt wijze van verkiezingen (10 okt) Directe verkiezingen Cijnskiesrecht Cijns voor het platteland gehalveerd: te weinig kiezers (16 okt) Ook bekwaamheidskiezers meerderheidsstelsel Vrijheid van onderwijs (12 okt) Vrijheid van vereniging en pers-, menings, en godsdienstvrijheid (16 okt) Vrijheid theaters op te richten (21 okt) afschaffing van la haute police (22 okt) Herinvoering Jury na afschaffing in Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Verkiezing van de leden van de Volksraad (3 november) Volksraad plechtig genstalleerd (11 november)e e e e e

Tijdelijke regering draagt macht over aan volksraad (12 november) Volksraad vraagt Tijdelijke Regering zijn uitvoerende macht te blijven uitoefenen 1830-1831: Belgische staat verkiest Frans voor handelingen van het openbaar gezag en in gerechtszaken 1831: Belgische grondwet wordt goedgekeurd (7 februari) constitutionele monarchie Heel wat zaken vrij vaag (latere wetten zullen het nadere bepalen) Bicamerisme Unitaire staat nieuwe strafwet 1831: Eerste Kieswet in Belgi (3 maart) onderscheid cijns platteland en de stad 1834: Katholieke universiteit te Mechelen en Vrije Universiteit te Brussel 1835: Hervormingen Belgi Uitbouw van een spoorwegnet in Belgi Lijn Brussel-Mechelen plechtig geopend hervorming hoger onderwijs 1836: Organisatie van de provincies en gemeenten Gemeentewet: veel autonomie Provinciewet: weinig autonomie 1839: Uitvoering van de XXIV artikelen Maastricht, Limburg over de Maas en Duits Luxemburg worden van Belgi gescheiden dagen van het unionisme geteld 1839: Verdrag van London Nederland erkent Belgische onafhankelijkheid (1838-1839) 1840: Koninklijk besluit bevestigt de noodzakelijkheid van het dienstboekje in mijnen, steengroeven en de metaalnijverheid 1840-1850: Ontstaan van enkele mutualiteiten embryo van coalitie tegen werkgevers 1843: Eerste ontwerp van arbeidsreglementering Nooit tot een wet geleid Geeft wel goed zicht op miserabele arbeidsomstandigheden en kinderarbeid 1845: Dienstboekje wordt veralgemeend voor alle sectoren 1846: Lalliance roept een liberaal congres bijeen Liberale Partij politiek programma 1847-1870: Regering in handen van de Liberalen Economische bloei 1848: Cijns wordt herleid tot het minimum vanwege revolutionaire toestand in Europa

1848: Manifest van de communistische partij: Een spook waart door Europa het spook van het communisme 1848: Opstanden in Frankrijk, Hongarije, Duitsland en Sicili (4 fase Atlantische Revolutie) 1848: Revolutiegolf door Europa (ook impact in Belgi) besluit tot oprichting van een pensioenskas op vrijwillige basis lijfrentekas 1849: grondwet van Frankfurt 1851: Erkenning van mutualiteiten 1857: Eerste syndicale beweging 1859-1860: afschaffing diverse stedelijke octrooien (Liberalisme) 1860: Ontstaan van de Narodniki (Populisten) in Rusland dorpsgemeenschappen als basis socialisme 1860-1861: Eenmaking van Itali (einde Atlantische Revolutie) 1861: Adel van grootgrondbezitters met horigen in Rusland afgeschaft 1863: Afkoping Scheldetol (Liberalisme) 1864: Eerste Internationale opgericht te Londen 1865: Association du Peuple 1865: De lijfrentekas ziet het levenslicht ASLK 1866: Coalitieverbod (wet le Chapelier) afgeschaft 1867: Het strafwetboek (Belgi) Behield de drie soorten straffen na lange discussie werd ook de doodstraf behouden Wel slechts in korte periodes toegepast, oa wereldoorlogen 1868: kadastrale perequatie grondbelasting (directe belasting) e slechts eerste in de 19 eeuw grondbelasting verliest aan belang 1870: 15 amendement: kiesrecht niet ontnomen op basis van ras, kleur of voormalige status als slaaf Weerstand door staten uit het Zuiden vereiste hoge cijns en geletterdheid 1870: Ook grote bedrijven betalen patentbelasting (directe belasting) moeten 2 % van de netto winst afstaan aandeel neemt toe van 10 tot 22 % 1871: Eenmaking Duitsland (einde Atlantische Revolutie) 1873: Wetten houden geleidelijk rekening met de Vlamingen procedure in het Nederlands (17 augustus)de e

1874: Narodniki trekken naar de dorpen om er boeren (tevergeefs) te overtuigen 1876: Land en vrijheid Opinie van de Narodniki 1878: Berichten van staatsambtenaren aan de bevolking in het Nederlands of beide talen (22 mei) 1879: Personele belasting ook op aantal haarden etc (directe belasting) neemt aan belang toe van 29 % tot 36% 1879: wet op het lager onderwijs (1 schoolstrijd) Elke gemeente een officile school (geen gesubsidieerde vrije school) onderwijzers diploma van Rijksnormaalschool Godsdienstonderricht uitsluitend vrijwillig na schooltijd 1881: Tsaar Alexander II wordt vermoord door een lid van de Narodniki 1881: wet op het middelbaar onderwijs (1 schoolstrijd) Gelijkaardig aan de wet op het lager onderwijs 1883: Dienstboekje afgeschaft 1884: De oorsprong van de particuliere eigendom en van de Staat (Engels) Na dictatuur van het proletariaat Klassenloze maatschappij 1884: Eerste arbeidsreglementering verbood kinderarbeid in mijnen aan jongens jonger dan 12 en meisjes jonger dan 14 1884: schoolwet (1 schoolstrijd) Nu de Katholieken weer aan de macht waren worden de vorige wetten ongedaan gemaakt Wel kunnen gemeentes zelf beslissen over godsdienstonderricht 1885: Belgische werkliedenpartij wordt opgericht 1886: Bloedige stakingen (maart-april) Radicale liberalen, socialisten en sociaal-katholieken streven naar hervorming kiesrecht 1886: Economisch liberalisme heerst niet langer in Belgi 1886: Herdenking van de Parijse Commune ware stakingsgolf Kastelen en fabrieken branden uit Harde reactie overheid 28 arbeiders komen om Oprichting onderzoekscommissie van Arbeid 1887: Sociale wetgeving wet betreffende uitbetalinge van lonen wet op de oprichting van nijverheids- en arbeidsraden wet op de openbare dronkenschap wet op vrouwen- en kinderarbeid (1889)e e e

1887: wet op de nijverheids- en arbeidsraden Sociaal overleg moet voor dialoog tussen werkgevers en werknemers leiden Trucksysteem afgeschaft 1888: Wet op de arbeidsinspectie 1889: Wet over de Nederlandstalige procedure fijngesteld 1891: Wet over de Nederlandstalige procedure een tweede keer fijngesteld 1893: Algemeen meervoudig mannelijke stemPLICHT 1894: Dankzij meerderheidsstelsel katholieke partij toch opvallend sterk ondanks magere resultaten socialisten en liberalen willen dit tegen gaan 1895: accijnzen op nieuwe verbruiksartikelen zoals margarine 1896-1899: Kadastrale perequatie grondbelasting (directe belasting) e e 2 in de 19 eeuw grondbelasting verliest belang aandeel in de totaliteit van directe belastingen verschoven van 60 naar 40% 1898: officile publicaties in beide landstalen afgekondigd en gepubliceerd 1898: Oprichting van de Russische Sociaal Democratische Arbeiderspartij Naar Duits model 1899: proportionele representatie een feit in Belgi (30 december) 1899: wet van december 1899 kinderen onder de 12 geen industrile arbeid Jongens tot 16 en meisjes tot 21 niet meer dan 12 uur arbeid per dag Zelfde categorien ook geen nachtarbeid 1900: wet van 10 maart 1900 wettelijke regeling arbeidscontract 1901: De Sociaal Revolutionaire Partij ontstaat uit Narodniki 1903: 2 Partijcongres RSDA Fractie van Lenin verovert de Meerderheid (Bolsjewieken) tov Mensjewieken 1903: wet op de arbeidsongevallen concept van beroepsrisico ingevoerd 1905: Invoering zondagsrust Samen met de wet op de arbeidsongevallen eerste aanzet tot verplichte wetgeving 1905: Russische Revolutie Onderdrukt door de Tsaar 1906: Grondwet in Rusland Toegeving van de Tsaar Verklaring van rechten en plichten Inrichting van een Raad van Statede

Inrichting van een Doema (vergadering) Eigenlijk allemaal mooie schijn 1908: Belgische staat neemt Kongo over van Leopold II 1909: Beperkte persoonlijke dienstplicht (1 zoon per gezin) 1909: Maximumduur van een werkdag in de mijnen vastgesteld op 9 uur 1911: Jongens onder de 14 en vrouwen tout court niet langer in de ondergrondse mijnarbeid 1911: Verplicht pensioenstelsel voor mijnwerkers 1912: Belang van de indirecte t.o.v. de directe belastingen toegenomen van 61 tot 75% douanerechten, registratierechten, accijnzen 1912: Sinds 1831 zijn de fiscale ontvangsten van de staat verviervoudigt 1913: 17 amendement: De twee vertegenwoordigers per staat worden gekozen door het volk (niet de staat) 1913: Persoonlijke dienstplicht (dreiging van een oorlog) 1914: Invoering schoolplicht tot 14 j verbod op arbeid onder de 14 j 1916: Moord op Raspoetin Tsaar Nicolaas II reageert drastisch Conservatiever politici aangesteld Schaarste en honger nemen toe Hongermanifestaties Algemene stakingen 1917 : Russische revolutie (2) Comit (Kerenski) opgericht vorming van een nieuwe regering voorbereiding herstel van de orde Doema bezet door gewapende soldaten en arbeiders FEBRUARIREVOLUTIE (12 maart) Inrichting van een Sovjet Sovjet en comit bereiken akkoord Tsaar afzetten Doet dezelfde dag troonsafstand, zijn broer 1 dag later voorlopige regering vormen constituante voorbereiden Macht glijdt meer en meer naar de sovjets, hoogtepunt oktober OKTOBERREVOLUTIE (6 november) Sovjets nemen de macht over 1917: Staat en revolutie (Lenin) Partij moet rol staat overnemen 1917: Codex Iuris Canonici 1917: Lenin wordt voorzitter van de raad van volkscommissarissende

1917: Ontstaan van Communistisch Rusland Gebaseerd op Marxisme-Leninisme 1917: Verklaring van het recht van de volken van Rusland (november) 1917-1921: De gebeurtenissen van WOI verhinderen een makkelijke invoering communisme 1918 : Veertien Punten (Wilson) Doel: vrije en vreedzame wereld Democratie Zelfbeschikkingsrecht Economische Vrijheid Collectieve Veiligheid Oorlog zou a war to end all wars zijn bovendien ook a crusade for democracy Creatie Volkenbond voorgesteld Geheime verdragen verboden Vrije zee gewaarborgd Beperkte bewapening Vraagstuk der Kolonin Oprichting Permanent Internationaal Gerechtshof oprichting Internationale Arbeidsorganisatie 1918: Eerste communistische grondwet (Rusland) (10 juli) Verklaring van de rechten van het werkende en uitgebuite volk (januari) overgenomen oorspronkelijk aangenomen in het derde Pan-Russische congres vrijheden (mening, uitdrukking, vergadering, vereniging, etc.) Wie niet werkt, zal niet eten vrije vereniging in een federatie van nationale sovjetrepublieken Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR) doelstelling: realiseren dictatuur van land- en stedelijk proletariaat tijdens overgangsfase Alle macht bij de stedelijke en landelijke sovjets (het arbeidende volk) 1918: Verkiezingen in de VS: Republikeinen winnen van Wilson (november) 1918-1919: Weimar-republiek Nieuwe grondwet Parlementaire democratie republiek met rijkspresident als staatshoofd Rijksdag verkozen door het volk Rijksraad verkozen door vertegenwoordigers van de provincies Voorts grotendeels gebaseerd op de grondwet van Frankfurt 1919: The economic consequences of the Peace (John Maynard Keynes) Nadelige gevolgen Verdrag van Versailles 1919: wet tot vestiging van cedulaire belastingen op de inkomsten en van eene bijkomende belasting op het globaal inkomen Volledig nieuw belastingstelsel 4 belastingen grondbelasting van 10 % belasting op roerende zaken van 10 %

bedrijfsbelasting van 2 % inkomstenbelasting van 2 % 1919: 19 amendement: Vrouwenstemrecht (sommige staten hadden dit al eerder) 1919: Vrede van Versailles (28 juni) Duitsland verliest grensgebieden Duitsland schuldig voor WOI Militaire mogelijkheden Duitsland ingeperkt Enorme herstelbetalingen 1919-1921: 2 grondwetswijziging proportionele representatie bevestigd geheim stemrecht Enkelvoudig stemrecht voor mannen ouder dan 21 jaar vrouwenstemrecht goed te keuren bij 2/3 meerderheid 1920 : Beide kamers Amerikaanse congres weigeren Verdrag en Handvest te ratificeren (maart) begin van een isolationistische politiek 1920: Eerste vergadering Volkenbond VS, Duitsland en de Sovjet Unie niet aanwezig Volkenbond eerder conventie Europese mogendheden (geallieerden) 1921: Vrees voor een revolutie zoals in Rusland Achturenwerkdag 48 arbeidsuren per week stakingsrecht geleidelijke uitbouw sociale zekerheid 1921: De belastinghervorming volstond niet om de uitgaven te dekken overdrachtstaks van 1 % tijdelijk (maar blijven bestaan tot de invoering van BTW 1921: N.E.P. (Nieuw Economische politiek) beperkte schaal privondernemingen 1921: vervanging voor wet van 22 mei 1878 (31 juli) territorialiteit ntaligheid binnen een territorium uitz. Brussel etc 1922: RSFSR wordt omgevormd tot Unie van de Socialistische sovjetrepublieken (USSR) 1922: Strijd rond Opvolging Lenin (Stalin vs Trotski) Ideologische strijd Lenin: behouden N.E.P. + opbouwen communisme in n land Trotski: Permanente revolutie + snelle industrialisatie 1923: Corfu-incident toont de zwakte van de volkenbond aan Volkenbond kan niet krachtdadig ingrijpen bij machtigere landende de

1923: crisisjaar voor Weimar-republiek bezetting Ruhrgebied hyperinflatie mislukte putsch Hitler 1924: Nieuwe communistische grondwet vanwege het Federatieve Verband (31 januari) volgt in grote mate de grondwet van 1918 1924: Rykov wordt voorzitter van de raad van Volkscommissarissen 1924: Verplichte pensioenverzekering veralgemeend 1925: Stalin ontneemt geleidelijk de functies van Trotski 1925: Volkenbond komt tussen in internationaal geschil Griekenland vs. Bulgarije 1926: aandeel indirecte belastingen gestegen van 3.5 % in 1913 tot 10.5 % 1926: Duitsland wordt tot de Volkenbond toegelaten 1926: N.E.P. geleidelijk vervangen door drastische hervormingen (Trotskis ideen) versnelde industrialisering gedwongen collectivisering 1926: voorbereidingen getroffen voor een ontwapeningsconferentie Wapenwedloop was aanleiding WOI 1927: Definitieve overwinning Stalin op Trotski 1928: Eerste vijfjarenplan (Stalin) 1929: Alleenheerschappij Stalin 1929: Beurscrash Regeringen helemaal in het teken van de crisis Toch weinig resultaten Socialistische oppositie Plan van de Arbeid (Hendrik de Man) 1930: Molotov wordt voorzitter van de raad van volkscommissarissen 1930: NSDAP 107 zetels (2 sterkste) 1931: Meeste leden raad van volkscommissarissen lid van de partij 1932: 6 miljoen werklozen in Duitsland voedingsbodem extremistische partijen 230 zetels NSDAP (sterkste) Hitler verliest nipt de presidentsverkiezingen van Hindenburg 1932: Ontwapeningsconferentie komt vruchteloos bijeen quasi onmogelijk algemeen geldende normen op te stellen artikelen over beslechting internationale geschillen bv te zwak opgesteld Duitsland verlaat de Volkenbond (1933)e

1932: uitbreiding wet van 31 juli 1921 (28 juni) Taalregime bepaald bij tienjaarlijkse tellingen 1933 : Hindenburg benoemt Hitler tot rijkskanselier 1933 : Japan verlaat de Volkenbond 1933: Brand in de Rijksdag (februari) Notverordnung zum Schutze von Volk und Staat belangrijkste grondrechten opgeheven NSDAP 44% van de stemmen Gesetz zur Behebung der Not van Volk und Reich gestemd Regering 4 jaar mogelijk zonder parlement te regeren Partijen en vakbonden verboden politieke tegenstanders bedreigd of opgepakt 1934: De Sovjet Unie wordt tot de Volkenbond toegelaten 1935: Italiaanse aanval op Abessyni Itali verlaat de volkenbond 1935: Regering van Nationale Unie economisch herstel 1936: Beslissing tot oprichten van Raad van State 1936: Stakingen (juni) jaarlijkse betaalde vakanties 1936: Stalin-Grondwet Bevestigt federale staatsvorm Bij conflict van wetten gelden die van de federale staat Alle macht bij de werkende bevolking Vertegenwoordigd door de sovjets Centrale gezag bij Opperste Sovjet 2 kamers (Raad van de Unie & Raad der nationaliteiten) Presidium 33 leden (waarvan 18 gekozen door Opperste Sovjet) Raad van Volkscommissarissen (latere raad van ministers) verkozen door de opperste sovjet voorzitter van de raad is regeringsleider 1936: Volkenbond kan niet voorkomen dat Duitsland Rijnland aanhecht 1938: Volkenbond kan ook de Duitse aanhechting van Oostenrijk niet voorkomen 1941: Stalin wordt voorzitter van de raad van volkscommissarissen 1943: Geallieerden komen samen in Teheran Verstandhouding niet optimaal 1944: Besluitwet brengt sociaal pact tot stand

1944: Besluitwet veralgemeende en verplichte sociale zekerheid veralgemeende werkeloosheidsverzekering 1944-1949: 405.067 dossiers over collaborerende Belgen behandeld 1945: Conferentie van de Verenigde Naties (25 april) Charter getekend door 50 landen (26 juni) internationale veiligheid en vrede vriendschappelijke betrekkingen volkeren (gelijke rechten, zelfbeschikkingsrecht) samenwerking eerbiediging van de mensen- en grondrechten centrum samenbrengen gemeenschappelijke belangen 7 beginselen bij het nastreven van deze doeleinden Verenigde Naties treden officieel in werking (24 oktober) Algemene Vergadering (alle landen vertegenwoordigd, n land n stem) Veiligheidsraad (5 permanente leden, 10 wisselende) Economische en Sociale Raad Voogdijschapraad Internationaal Gerechtshof Secretariaat 1945: Jalta en Potsdam Breuklijnen duidelijk merkbaar bij de geallieerden Roosevelt stelt Verenigde Naties voor 1945-1972: VN telt 51 stichtende leden 1946: Raad van volkscommissarissen vervangen door quasi-identieke raad van ministers 1946: Trygve Lie eerste secretaris-generaal VN Eerste Algemene Vergadering (januari) Beslissing vestiging in New York 1948: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aanvaard door de Algemene Vergadering (10 dec) erkenning en naleving door lidstaten zelf te bevorderen en verzekeren Alle mensen vrij en gelijk geboren Burgerrechten en Politieke rechten Economische sociale en culturele rechten Verplichtingen tov gemeenschap waarin je leeft 1948: Eerste VN-waarnemer naar Palestina gezonden 1948: Vrouwenstemrecht (27 maart) 1949: Eerste steen VN-gebouw New York 1950: VN roept leden op Zuid-Korea te steunen 1950: volksraadpleging Koningskwestie (12 maart) Verdeeld Belgi Daaropvolgende verkiezingen (4 juni): 47% voor de Leopoldistische (Christen democraten) Leopold III mag terugkeren Rellen

1951: Leopold III treedt af om rellen te stoppen Boudewijn volgt hem op 1953: Stalin overlijdt 1953: Wapenstilstand Noord- en Zuid-Korea 1954: Resultaten van de eerste tienjaarlijkse telling worden 7 jaar te laat bekend gemaakt 3 gemeenten gencorporeerd in de Brusselse agglomeratie 1954-1958: 2 schoolstrijd 1956: Suez-crisis eerste emergency buitengewone zitting Algemene Vergadering 1959: Schoolpact (2 schoolstrijd) 1960: Eenheidswet basis van enorme stakingbeweging 1960: Kongo onafhankelijk 1960: Vlaamse burgemeesters boycotten een nieuwe telling 1961: 24ste e e

amendement: elke Amerikaanse burger stemrecht

1962: Grenzen van provincies, arrondissementen en gemeenten worden hertekend (8 november) 1962: Inkomstenbelastingen grondig hervormd belastingsdruk nu sinds 1913 van 5 % gestegen naar 20 % BNP (met parafiscale druk 28 %) 1963: Gideon vs Wainwright Florida veroordeeld wegens het niet verlenen van gratis rechtsbijstand aan een onvermogende 1963: Land verdeeld in 4 taalgebieden (2 aug) Principe van de territorialiteit bevestigd 1964: Eerste peacekeeping operatie (in Cyprus) 1965: De overdrachtstaks werd sinds het ontstaan geleidelijk verhoogd, nu 7 % 1966: International Bill of Rights Universele verklaring van de rechten van de mens (1948) Internationaal verdrag over de economische, sociale en culturele rechten (aangenomen 1966) Internationaal verdrag over de burger- en politieke rechten (aangenomen 1966) Aangevuld met verscheidene internationale juridische instrumenten 1968: Internationaal jaar voor de rechten van de mens Actieprogramma Verdrag 1970: Grondswethervorming ten gevolge van Leuven Vlaams 3 cultuurgemeenschappen 3 gewesten (economisch zelfbestuur) Maar geen oplossing voor Brussel

1971: 26

ste

amendement: stemgerechtigde leeftijd op 18

1973: Olieschok 1974: VN accepteert P.L.O. als enige legitieme vertegenwoordiger Palestijnse volk 1974: Voorlopige gewestvorming (regering Tindemans) 1976: Internationaal verdrag over de economische, sociale en culturele rechten van kracht 1977: Mislukking van het Egmontpact 1980: Wilfried Martens zet stapsgewijs de staatshervorming in werking Definitieve einde Unitaire Belgi Persoonsgebonden aangelegenheden voor de gemeenschappen Elke gemeenschap: wetgevend en uitvoerend orgaan Mogelijkheid gewest en gemeenschap te fusioneren Fiscale autonomie Maar zeer beperkt Oprichting Arbitragehof 1983: Nieuwe Codex Iuris Canonici 1988: Nieuwe staatshervorming bevoegdheden van gemeenschappen en gewesten uitgebreid Communautisering onderwijs Brussel wordt een bijna-volwaardig gewest Arbitragehof uitgebreid tot een werkelijk Constitutioneel Hof 1988: stemgerechtigde leeftijd op 18 in Belgi 1991: Wereldconferentie in Wenen Belangrijke stappen in bevordering mensenrechten duidelijke verschillen gendustrialiseerde landen ontwikkelende landen 1993: Functie Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Rechten van de Mens ontwikkeld 1993: Sint-Michielsakkoorden Federalisering van Belgi tweekamerstelsel grondig gewijzigd Volwaardige regeringen voor gewesten en gemeenschappen Enkel nog constructieve motie van wantrouwen Senaat = reflectiekamer waar gewesten en gemeenschappen elkaar ontmoeten 1994 : Onafhankelijkheid Palau Voogdijraad schort activiteiten op (VN) 1996: Doodstraf afgeschaft in Belgi 2001: Lambertmontakkoord extra middelen voor gewesten en gemeenschappen bevoegdheden naar gewesten en in mindere mate gemeenschappen Gemeente- en Provinciewet overgedragen aan de gewesten controle van de verkiezingsuitgaven naar de gewesten

2006: Human Righs Council in het leven geroepen intergouvernementele organisatie 46 staten 2007: Arbitragehof wordt Grondwettelijk Hof 2007:Belastingsdruk op inkomsten 44 procent (Belgi) 2010: Algemene Vergadering (VN) telt 192 leden