christodoulou_noise loggers application_30-10-08

ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ, ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ

ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΩΝ

ΘΟΡΥΒΟΥ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Χριστοδούλου Χριστόδουλος

Συµβούλιο Υδατοπροµήθειας Λάρνακας, Λάρνακα, Κύπρος

Τηλ. Εργασίας +357 24822400, Κινητό +357 99495870, email: [email protected]

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η πιλοτική εφαρµογή που παρουσιάζω στην εργασία αυτή

δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο της πτυχιακής εργασίας που εκπόνησα στο Ελληνικό

Ανοικτό Πανεπιστήµιο µε τον ίδιο τίτλο και µε υπεύθυνο καθηγητή το κύριο

Στεφανάκη Εµµανουήλ και τους κυρίους Φωτόπουλο Βασίλειο και Σκόδρα

Αθανάσιο µέλη της οµάδα κρίσης.

Το Συµβούλιο Υδατοπροµήθειας Λάρνακας (ΣΥΛ) διαθέτει ειδικές συσκευές, που

καλούνται καταγραφικά θορύβου (περίπου 150), και οι οποίες τοποθετούνται πάνω

στις βάνες που υπάρχουν στο δίκτυο ύδρευσης µε απώτερο στόχο τον εντοπισµό

διαρροών στο δίκτυο υδροδότησης. Συγκεκριµένα, τα καταγραφικά θορύβου

µετρούν και αναλύουν τα επίπεδα του θορύβου στους αγωγούς, και εντοπίζουν την

πιθανή διαρροή σε αγωγό του δικτύου πλησίον της θέσης τους. Τα καταγραφικά

αυτά µετακινούνται κατά διαστήµατα σε διαφορετικές περιοχές του δικτύου.

Αντικείµενο µελέτης αποτελεί η µεθοδολογία χωροθέτησης των καταγραφικών,

καταγραφής, ανάλυσης και οπτικοποίησης των δεδοµένων που συλλέγουν τα

καταγραφικά θορύβου. Κεντρικό λογισµικό για την ανάπτυξη της εφαρµογής

αποτελεί το Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) ArcGis 9.2 η

λειτουργικότητα του οποίου επεκτάθηκε µε χρήση των ArcObjects και της Visual

Basic for Applications.

Λέξεις-κλειδιά: Συστήµατα γεωγραφικών πληροφοριών, Αφανείς διαρροές, ∆ίκτυο

ύδρευσης, Καταγραφικά θορύβου, Εντοπισµός αφανών διαρροών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.1 Το Συµβούλιο Υδατοπροµήθειας Λάρνακας

Το Συµβούλιο Υδατοπροµήθειας Λάρνακας (ΣΥΛ) είναι ηµικρατικός οργανισµός

(νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου) ο οποίος εκτελεί καθήκοντα και ασκεί εξουσίες

µέσα στα δηµοτικά όρια της πόλης της Λάρνακας και στην τουριστική περιοχή

Λάρνακας – ∆εκέλειας. Σήµερα εργοδοτεί 60 υπαλλήλους, λειτουργεί υδρευτικό

δίκτυο 350 χιλιοµέτρων και προµηθεύει µε νερό 32.000 καταναλωτές ( νοικοκυριά

και επιχειρήσεις) που αναλογούν σε πληθυσµό 70.000 ατόµων.

(http://www.lwb.org.cy [7])

1.2 Το πρόβληµα των απωλειών

Σε όλα τα δίκτυα ύδρευσης υπάρχει πάντοτε µια διαφορά ανάµεσα στην ποσότητα

του νερού που εισέρχεται στο δίκτυο και στην ποσότητα του νερού που

καταγράφεται και τιµολογείται. Αυτή η ατιµολόγητη ποσότητα νερού

χαρακτηρίζεται συλλογικά σαν απώλειες του δικτύου.

Σύστηµα καταγραφής, ανάλυσης και οπτικοποίησης δεδοµένων καταγραφικών θορύβου µε χρήση

Συστηµάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών

5ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ HellasGIs «Γεωγραφικά Συστήµατα Πληροφοριών Περιβάλλον και Aνάπτυξη»

Κάποιες από αυτές τις απώλειες είναι αναπόφευκτες, όπως για παράδειγµα οι πολύ

µικρές απώλειες στις συνδέσεις των αγωγών οι οποίες πολλαπλασιαζόµενες µε το

πλήθος των αγωγών ανέρχονται σε ένα σεβαστό αριθµό κυβικών µέτρων νερού.

Αυτός ο αριθµός εξαρτάται κυρίως από το υλικό και την ηλικία των αγωγών, την

ποιότητα των εργασιών κατασκευής του δικτύου, το υπέδαφος και την

κυκλοφοριακή φόρτιση.

Μια σοβαρή πηγή απωλειών είναι οι διαρροές από το δίκτυο και πιο συγκεκριµένα

οι θραύσεις. Οι οποίες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, αυτές που είναι εµφανείς,

δηλαδή το νερό ανεβαίνει στην επιφάνεια και η διαρροή γίνεται αντιληπτή, και σε

αυτές που το νερό δεν ανεβαίνει στην επιφάνεια και ονοµάζονται αφανείς διαρροές.

Οι εµφανείς διαρροές συνήθως είναι θραύσεις των κύριων αγωγών ή των αγωγών

υδροληψίας και βγαίνουν στην επιφάνεια σχεδόν αµέσως οπότε και επιδιορθώνονται

σχετικά γρήγορα µε σχετικά µικρή απώλεια νερού ή οποία είναι πιο εύκολο να

υπολογιστεί.

Οι αφανείς διαρροές µπορεί να είναι µικρές απώλειες στις συνδέσεις των αγωγών ή

στα εξαρτήµατα ή ακόµα και µικρές θραύσεις στους αγωγούς που ξεκινούν µε µικρή

απώλεια νερού η οποία αυξάνει σταδιακά. Ο λόγος που δίνουµε µεγάλη σηµασία

στις αφανείς διαρροές είναι το γεγονός της µακρόχρονης απώλειας νερού από αυτές

που έχει σαν αποτέλεσµα, µέχρι να εντοπιστεί µια µικρή αφανής διαρροή σε αγωγό

υδροληψίας, να έχει συνολικά πολύ µεγαλύτερη απώλεια από µια εµφανή θραύση σε

κύριο αγωγό διανοµής.

1.3 Καταγραφικά θορύβου Permalog

Ο εξοπλισµός που διαθέτει και χρησιµοποιεί το ΣΥΛ για εντοπισµό των αφανών

διαρροών βασίζεται στο θόρυβο που παράγουν οι διαρροές. Κάθε διαρροή σε αγωγό

ύδρευσης δηµιουργεί θόρυβο ό οποίος είναι ανάλογος της πίεσης και αντιστρόφως

ανάλογος του µεγέθους της διαρροής. Αυτό το θόρυβο εντοπίζουν και τα

καταγραφικά θορύβου.

Το ΣΥΛ διαθέτει 150 καταγραφικά (Permalog MK3) κατασκευής της Βρετανικής

εταιρείας Palmer Environmental (www.palmer.co.uk [8]). Τα καταγραφικά αυτά

αναπτύσσονται στο δίκτυο και τοποθετούνται

κυρίως σε βάνες και κρουνούς πυρόσβεσης

όπου στερεώνονται µέσω του ισχυρού

µαγνήτη που διαθέτουν στο κάτω µέρος τους.

Ο µαγνήτης είναι συνδεδεµένος µε ένα ειδικό

αισθητήρα, ο οποίος καταγράφει τις δονήσεις

που παράγονται στα τοιχώµατα του αγωγού

από κάποια διαρροή. Η απόσταση ανάµεσα

στα καταγραφικά ποικίλει ανάλογα µε το

υλικό κατασκευής των αγωγών όπως

φαίνεται στον πίνακα 1. Σε προκαθορισµένο

χρόνο, συνήθως τις πρωινές ώρες που η

κατανάλωση ελαχιστοποιείται και η πίεση

µεγιστοποιείται, καταγράφουν το θόρυβο

Εικόνα 1: Ασύρµατη Επικοινωνία

ανάµεσα στα καταγραφικά και τη

συσκευή επικοινωνίας. (www.palmer.co.uk [8])




του περιβάλλοντός τους

συµπεριλαµβανοµένου και του

θορύβου που παράγεται από κάποια

διαρροή.

Το ενσωµατωµένο λογισµικό των

καταγραφικών αξιολογεί τα δεδοµένα

που καταγράφει µε κύριες παραµέτρους

τη συνέπεια στην καταγραφή του

θορύβου, το επίπεδο και το εύρος του

καταγραφόµενου θορύβου. Συνέπεια

στην καταγραφή θορύβου αναφέρεται

Πίνακας 1: Αποστάσεις εγκατάστασης καταγραφικών (www.palmer.co.uk [8])

στην καταγραφή για όλη την περίοδο του θορύβου χωρίς διακοπές ή απότοµες

αλλαγές στη συχνότητα. Το επίπεδο αναφέρεται στο επίπεδο του θορύβου σε db και

το εύρος αναφέρεται στη διαφορά ανάµεσα στο ελάχιστο και µέγιστο επίπεδο

θορύβου που καταγράφεται. Όσο πιο µικρό το εύρος τόσο πιο πιθανό η πηγή να

είναι µια ενώ αντίθετα όσο πιο πλατύ τόσο περισσότερες παρεµβολές υπάρχουν.

Κάθε καταγραφικό αφού επεξεργαστεί τα δεδοµένα πού συλλέγει µπορεί να τεθεί σε

µια από τρεις πιθανές καταστάσεις.

1. Leak mode ή Κατάσταση ∆ιαρροής (L),

2. No Leak ή Κατάσταση Όχι ∆ιαρροής (N).

3. Wonder ή Αβέβαιη κατάσταση (W).

1.4 Patroller η συσκευή επικοινωνίας µε Permalog,

Το Patroller είναι στην ουσία µια συσκευή επικοινωνίας ή οποία χρησιµοποιείται

σαν το µέσο το οποίο µεταφέρει τις ενδείξεις των καταγραφικών στον υπολογιστή.

Το patroller µπορεί να χρησιµοποιηθεί από ένα όχηµα το οποίο περνά κοντά από τα

σηµεία όπου εγκαταστάθηκαν τα καταγραφικά και αφού εντοπίσει το σήµα κάποιου

καταγραφικού τότε ξεκινά τη διαδικασία εγκαθίδρυσης επικοινωνίας µε το

καταγραφικό. Το επόµενο βήµα είναι η ανάληψη των δεδοµένων του καταγραφικού

από το patroller.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Κύριος σκοπός της πιλοτικής εφαρµογής είναι να καταστήσει την όλη διαδικασία

χωροθέτησης των καταγραφικών και διαχείρισης των µετρήσεων αποτελεσµατική.

Παράλληλα να επιτρέψει την εύκολη καταχώρηση και ανάλυση των δεδοµένων µε

τρόπο που να αποδίδει χρήσιµα συµπεράσµατα και µετρήσιµα αποτελέσµατα. Η

εφαρµογή θα υποστηρίζει:

Την χωροθέτηση των καταγραφικών.

Την ανάκτηση, ανάλυση και αξιολόγηση των ενδείξεων.

Την οπτικοποίηση των αντίστοιχων µετρήσεων.

Τη δηµιουργία σχετικών αναφορών

Στατιστική ανάλυση αποτελεσµάτων.

Ενδεικτικές Αποστάσεις Εγκατάστασης

Υλικό Αγωγού Απόσταση

Ατσάλι 100 – 150m

Χυτοσίδηρος 100 – 150m

Αµίαντος 75 – 100m

UPVC 50m

PE 50m




Στην ανάλυση των απαιτήσεων λήφθηκε υπόψη το γεγονός ότι η πιλοτική εφαρµογή

θα λειτουργεί µέσα από το ΣΓΠ, το οποίο θα προσαρµοστεί στις ανάγκες της

εφαρµογής. Χρησιµοποιώντας την πιο πάνω γενική περιγραφή, τη δική µου γνώση

του προβλήµατος, αλλά και µετά από συνεντεύξεις µε το προσωπικό το οποίο θα

χειρίζεται την εφαρµογή, και τους ανώτερους υπαλλήλους του ΣΥΛ, συγκέντρωσα

τις βασικές απαιτήσεις από την εφαρµογή. Σύµφωνα µε το (Βεσκούκης [2])

απαίτηση από το λογισµικό «είναι µια λειτουργία που αυτό θα πρέπει να επιτελεί ή

µια συνθήκη που πρέπει να ικανοποιεί όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του.» Οι

βασικές απαιτήσεις αναλύθηκαν περαιτέρω µε χρήση των µεθόδων της τεχνολογίας

λογισµικού σε προδιαγραφές οι οποίες τεκµηριώθηκαν µε σχήµατα και

σχεδιαγράµµατα. Η λεπτοµέρεια και όγκος της τεκµηρίωσης δεν µου επιτρέπουν τη

συµπερίληψη τους σε αυτή την εργασία. Παραθέτω όµως τις βασικές απαιτήσεις οι

οποίες οδήγησαν στην πιλοτική εφαρµογή.

1 Η εφαρµογή θα λειτουργεί µέσα από το ΣΓΠ.

2 Ο χρήστης θα επιλέγει την επιθυµητή λειτουργία είτε από µενού στην µπάρα

εργαλείων του ΣΓΠ είτε από ένα floating παράθυρο.

3 Θα διαχειρίζεται τα καταγραφικά διατηρώντας το κατάλληλο αρχείο.

4 Θα διαχειρίζεται τις εντοπιζόµενες αφανείς διαρροές διατηρώντας το

κατάλληλο αρχείο.

5 Θα χρησιµοποιεί τη λειτουργικότητα του ΣΓΠ για πλοήγηση στο χάρτη και

για επιλογή των σηµείων πρόσβασης για κάθε λειτουργία.

6 Θα καταγράφει την τοποθέτηση των Permalog στα σηµεία πρόσβασης.

7 Αν κάποιο σηµείο πρόσβασης δεν είναι δυνατό να χρησιµοποιηθεί, θα

καταγράφεται.

8 Προτιµάται η χρήση Bar code reader για καταγραφή των Permalog. Αν δεν

είναι δυνατή η χρήση του Bar code reader, τότε η καταγραφή θα γίνεται από

το χειριστή.

9 Χρήση δικλείδων ασφαλείας, ώστε κατά την ανάπτυξη των Permalogs να µη

χρησιµοποιείται αύξων αριθµός καταγραφικού που δεν υπάρχει ή είναι εκτός

λειτουργίας ή έχει ήδη χρησιµοποιηθεί.

10 Θα µπορεί να επιλέγει τη συντοµότερη διαδροµή για την ανάπτυξη ή

ανάληψη των Permalog λαµβάνοντας υπόψη ότι χρειάζεται να περνά από

κάθε σηµείο.

11 Αν από κάποιο σηµείο πρόσβασης δεν είναι δυνατό να γίνει ανάληψη, τότε

θα καταγράφεται.

12 Η εφαρµογή θα δείχνει τις µετρήσεις τόσο της τελευταίας περιπολίας όσο και

οποιασδήποτε άλλης για την οποία υπάρχουν διαθέσιµες µετρήσεις.

13 Θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα ένδειξης µετρήσεων από περισσότερες της

µιας περιπολίας.

14 Θα χρησιµοποιεί τις δυνατότητες στατιστικής ανάλυσης του ΣΓΠ και τα

αποτελέσµατα θα εκφράζονται σε γραφικές ή και πινακοποιηµένες αναφορές.




15 Η εφαρµογή θα παράγει µια σειρά από γραφικές και πινακοποιηµένες

αναφορές.

16 Η εφαρµογή θα πρέπει να µπορεί να δηµοσιεύσει δεδοµένα της στο internet.

17 Η εφαρµογή θα λειτουργεί τόσο σε περιβάλλον δικτύου όσο και ανεξάρτητη

σε ένα φορητό υπολογιστή.

18 Θα εκτυπώνει χάρτες σε µεγέθη από Α4 µέχρι Α0, σε εκτυπωτές είτε

συνδεδεµένους στο δίκτυο είτε συνδεδεµένους απ’ ευθείας στο φορητό

υπολογιστή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ

Σύστηµα Γεωγραφικών πληροφοριών

Σε αυτή την εργασία χρησιµοποιήθηκε το έτοιµο λογισµικό ArcGIS Desktop της

ESRI κυρίως λόγω της διάθεσης του από το ΣΥΛ. Το ArcGIS είναι ένα από τα

κορυφαία έτοιµα πακέτα λογισµικού και αποτελεί τη βάση των προϊόντων της ESRI,

µε δυνατότητα επέκτασης µε διάφορα εξειδικευµένα πακέτα.

Γλώσσα προγραµµατισµού

Χρησιµοποιήθηκε η Visual Basic for Applications (VBA) η οποία είναι

απλοποιηµένη έκδοση της αντικειµενοστραφούς γλώσσας προγραµµατισµού Visual

Basic, σχεδιασµένη να λειτουργεί µέσα από το ArcGis.

Εργαλεία επέκτασης του ΣΓΠ

Χρησιµοποιήθηκαν τα ArcObjects της ESRI τα οποία είναι προγραµµατιστικά

συστατικά µέσω των οποίων η ESRI διαθέτει όλη τη λειτουργικότητα του ArcGIS

στο χρήστη, για χρήση σε δικές του εφαρµογές. Τα ArcObjects βασίζονται στην

τεχνολογία Component Object Model (COM) και µπορούν να χρησιµοποιηθούν από

οποιαδήποτε COM συµβατή γλώσσα προγραµµατισµού.(Burke [10])

Βάση ∆εδοµένων

Σε αυτή την εργασία χρησιµοποιήθηκε το Σχεσιακό Σύστηµα ∆ιαχείρισης Βάσεων

∆εδοµένων Microsoft Office Access 2003 λόγω α) Χρησιµοποιείται από το ArcGis

για διαχείριση των πινάκων της Γεωβάσης, β) της διαθεσιµότητας της στο ΣΥΛ γ)

Πρόκειται για µια σχεσιακή βάση δεδοµένων µε ισχυρή γλώσσα SQL και δ) της

δυνατότητας της να χειριστεί τον όγκο των δεδοµένων.

∆ιαδικτυακή τεχνολογία

Καταβλήθηκε προσπάθεια για χρήση του Google Earth στην απεικόνιση

αποτελεσµάτων και τη δηµοσίευσή τους στον διαδίκτυο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

4.1 ∆ιαθέσιµη Ψηφιακή πληροφορία

Το Συµβούλιο Υδατοπροµήθειας Λάρνακας διαθέτει ψηφιακή πληροφορία από τρεις

κυρίως πηγές.

Ολόκληρο το δίκτυο ύδρευσης το οποίο έχει ψηφιοποιηθεί από αναλογικούς

χάρτες και το οποίο διαχειρίζεται µε το λογισµικό AUTODESK MAP 3D 2007

(AcadMap).




Ψηφιακή πληροφορία από το Τµήµα Κτηµατολογίου και Χωροµετρίας (Τ.Κ.Χ.),

την κυβερνητική υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των

πληροφοριών γης και παρέχεται σε αρχεία coverage.

Ψηφιακή πληροφορία που έχει αγοραστεί από την ιδιωτική εταιρεία AGRIO

REMOTE SENSING LTD (ARS) και περιλαµβάνει πληροφορίες που έχουν

εξαχθεί από δορυφορικές φωτογραφίες, όπως το πλάτος των δρόµων, τους

κεντρικούς άξονες των δρόµων µε την ονοµασία των οδών, διάφορα σηµεία

ενδιαφέροντος, την ακτογραµµή, και τα σύνορα δήµων και κοινοτήτων σε

αρχεία.shp.

4.2 Μετατροπή των διαφόρων αρχείων σε shape files.

Η µετατροπή των πληροφοριών του Τ.Κ.Χ. οι οποίες ήταν διαθέσιµες σε αρχεία

coverage (.e00) σε .shp αρχεία δεν παρουσίασε κανένα πρόβληµα. Απλά

χρησιµοποιήθηκε το εργαλείο του ArcCatalog “Import from Exchange files” και η

µετατροπή έγινε αυτόµατα χωρίς τη δική µου παρέµβαση.

Τα αρχεία σε µορφή .dwg παρόλο που µπορούν να χρησιµοποιηθούν από το ArcGIS

εντούτοις µετατράπηκαν σε µορφή .shp. Η διαδικασία εξαγωγής πληροφοριών από

το AcadMap σε .shp είναι πολύ ευέλικτη και παραµετρική, δίνοντας τη δυνατότητα

στο χρήστη να αποφασίζει αν θα εξαγάγει ένα ή πολλά επίπεδα πληροφορίας και

επίσης ποιά πεδία περιγραφικής πληροφορίας και από ποια βάση δεδοµένων θα

εξαχθούν. Αυτή η δυνατότητα είναι πολύ χρήσιµη και πρακτική διότι σε ένα αρχείο

.dwg µπορεί να συνυπάρχουν χωρικές πληροφορίες και των τριών τύπων (γραµµές,

σηµεία και πολύγωνα) όπως και περιγραφικές πληροφορίες (Object Data). Κατά την

εξαγωγή των αρχείων ο χρήστης µπορεί να επιλέξει και το σύστηµα συντεταγµένων

θα εξαχθούν τα δεδοµένα.

4.3 Αρχική ψηφιακή πληροφορία

Στο πίνακα 2 φαίνονται τα αρχεία που προέκυψαν από τις µετατροπές και αυτά που

αγοράστηκαν και χρησιµοποιήθηκαν σε αυτή την εργασία..

Πίνακας 2: Υφιστάµενη ψηφιακή πληροφορία

Αρχείο Τύπος

δεδοµένων

Πηγή

Vanes_SV Σηµειακά ΣΥΛ (Μετατροπή από AcadMap)

Krounoi_Pyrosvesis Σηµειακά ΣΥΛ (Μετατροπή από AcadMap)

Agogoi Γραµµικά ΣΥΛ (Μετατροπή από AcadMap)

LarRoads Γραµµικά ARS (Αρχείο .shp)

Temaxia Πολυγωνικά ΤΚΧ (Μετατροπή από .eoo)

Municipalities Πολυγωνικά ARS (Αρχείο .shp)

Larnaca_Landmarks_A Σηµειακά ARS (Αρχείο .shp)

Larnaca_Landmarks_B Σηµειακά ARS (Αρχείο .shp)

Ktiria Πολυγωνικά ΤΚΧ (Μετατροπή από .e00)




Από τη υφιστάµενη ψηφιακή πληροφορία (πίνακας 2) δηµιουργήθηκαν νέα αρχεία

shape file µε επεξεργασία όπως φαίνεται στο πίνακα 6 πιο κάτω.

Πρώτο αρχείο ∆εύτερο

αρχείο

Τύπος

Επεξεργασία

ς

Ονοµασία

αρχείου που

προέκυψε

Τύπος

δεδοµένων

Supply_Area Ψηφιοποίηση Πολυγωνικά

DMAs Ψηφιοποίηση Πολυγωνικά

Krounoi_Pyros

vesis

Vanes_SV Merge AccesionPoints Σηµειακά

LarRoads Supply Area Clip Supply_Area_R

oads

Γραµµικά

Temaxia Supply_Area Clip Temaxia_Suppl

y_Area

Πολυγωνικά

Larnaca_Landm

arks_A

Larnaca_Land

marks_B

Merge Larnaca_Landm

arks

Σηµειακά

Agogoi Suply_Area_

Roads

Spatial Join Agogoi_Spatial

Join

Γραµµικά

Πίνακας 3: Αρχεία που δηµιουργήθηκαν κατόπιν επεξεργασίας των αρχικών

4.4 Υλοποίηση Βάσης ∆εδοµένων

Από την έκδοση 8.0 του ArcMap η ESRI δηµιούργησε ένα νέο τύπο αρχείου, το

οποίο ονόµασε Geodatabase (Γεωβάση). Η αρχιτεκτονική της Γεωβάσης βασίζεται

στην αντικειµενοστραφή τεχνολογία. Η Γεωβάση είναι µια σχεσιακή βάση

δεδοµένων στην οποία αποθηκεύονται τόσο τα χωρικά όσο και τα περιγραφικά

δεδοµένα σαν µια συλλογή πινάκων. Οι χρήστες µπορούν αν διαχειριστούν τα

χωρικά δεδοµένα µιας Γεωβάσης ακριβώς όπως διαχειρίζονται και τα Shapefiles.Οι

Γεωβάσεις µπορούν να υλοποιηθούν είτε σαν προσωπικές οπότε χρησιµοποιούν

πίνακες της Microsoft Access για να φυλάξουν τόσο τα χωρικά όσο και τα

περιγραφικά δεδοµένα, επιτρέποντας πρόσβαση σε πολλούς χρήστες αλλά διόρθωση

µόνο από ένα είτε σαν πολλαπλών χρηστών οι οποίες χρησιµοποιούν RDBMS, όπως

η Oracle και η MSQL. (Using ArcGis [1])

Επειδή µέσα από τη πιλοτική εφαρµογή θα ενηµερώνουµε τους πίνακες των

περιγραφικών δεδοµένων και θα εξαγάγουµε στοιχεία µέσω εντολών SQL θα πρέπει

να συνδέσουµε τους πίνακες χωρικών δεδοµένων µε τους πίνακες των περιγραφικών Εικόνα 2 : Η αρχή της συνένωσης (Join) των πινάκων ( http://www.esri.com [5] )




δεδοµένων µέσα από το ΣΓΠ. Αυτό γίνεται µέσω της διαδικασίας της συνένωσης

(Join) των πινάκων. Η συνένωση στην ουσία προσθέτει τις εγγραφές από ένα πίνακα

περιγραφικών δεδοµένων στις εγγραφές κάποιου πίνακα χωρικών ή περιγραφικών

δεδοµένων µε βάση ένα κοινό πεδίο όπως φαίνεται στην εικόνα 2. Για τις ανάγκες

της εφαρµογής ενώθηκαν πίνακες χωρικών δεδοµένων από τα επίπεδα

accesionPoints και Leaks µε πίνακες περιγραφικών δεδοµένων όπως δείχνουν οι

εικόνες 4 και 5.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Στο ArcMap µπορεί να ξεκινήσει κάποιος µε απλή προσαρµογή στα µενού και στις

γραµµές εργαλείων και να προχωρήσει µέχρι τη δηµιουργία εξειδικευµένων

εφαρµογών που να ενσωµατώνουν όλη τη δύναµη του ArcMap. Αυτό επιτυγχάνεται

µε χρήση των ArcObjects µέσω των οποίων η ESRI προσφέρει στους χρήστες όλη

τη λειτουργικότητα του ArcMap, για αξιοποίηση µέσω µιας αντικειµενοστραφούς

γλώσσας προγραµµατισµού, όπως τη Visual Basic for Applications. Για την ακρίβεια

το ArcMap και ArcCatalog είναι χτισµένα από τα ίδια αντικείµενα που µπορεί να

χρησιµοποιήσει ο κάθε χρήστης και που µερικά από αυτά θα χρησιµοποιηθούν για

την υλοποίηση της πιλοτικής εφαρµογής (Burke [10]). Φυσικά υπάρχουν πάρα

πολλά αντικείµενα διαθέσιµα, αλλά για τους σκοπούς της εφαρµογής θα

χρησιµοποιηθεί ένα µικρό υποσύνολο αυτών. Στην πιλοτική εφαρµογή

χρησιµοποιήθηκε η τακτική της δηµιουργίας της δοµής των µενού και των εντολών

και ακολούθως γράφτηκε ο κώδικας για κάθε εντολή. Τα ArcObjects έχουν

σχεδιαστεί και αναπτυχθεί µε βάση τη αντικειµενοστραφή µεθοδολογία ανάπτυξης

1

1

1

N

1

Εικόνα 4: Οι συνενώσεις του επιπέδου AccesionPoints

1

1

1

N

Εικόνα 3: Οι συνενώσεις του επιπέδου Leaks




λογισµικού και είναι κλάσεις τις οποίες χρησιµοποιούµε για να φτιάξουµε

αντικείµενα (Burke [10]).

Η πρόσβαση στις κλάσεις των ΑrcObjects γίνεται µέσω των διαπροσωπιών

(Interfaces) της κάθε κλάσης. Οι διαπροσωπίες είναι µια λογική οµαδοποίηση των

ιδιοτήτων και µεθόδων µιας κλάσης.. Κατά σύµβαση το όνοµα µιας διπροσωπίας

αρχίζει από το Αγγλικό I (Interface) και το όνοµα των µεταβλητών από το Αγγλικό p

(pointer variable). (Burke [10]).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η µπάρα εργαλείων K.A.O.DE.KA µε τα 5 βασικά υποµενού και τις εντολές

Deployment, Patrol Add_Leak_Points και Recover. Οι βασικές εντολές

τοποθετήθηκαν ανεξάρτητες στη µπάρα εργαλείων για πιο εύκολη πρόσβαση. Κάθε

ένα από τα 5 υποµενού οδηγεί είτε σε άλλα µενού η σε εντολές. Από το υποµενού

File management έχουµε στη διάθεση µας εντολές διαχείριση των καταγραφικών

εικόνα 7, των σηµείων πρόσβασης εικόνα 8 καθώς

και καταχώρησης δεδοµένων που αφορούν τις εντοπιζόµενες διαρροές εικόνα 8.

∆ηλαδή µπορούµε να προσθέσουµε, αφαιρέσουµε ή να αλλάξουµε τη κατάσταση

(λειτουργικά ή µη) των καταγραφικών και των σηµείων πρόσβασης και για

καταχώρηση δεδοµένων σχετικά µε τις εντοπισθείσες διαρροές.

Οι εντολές διαχείρισης καταγραφικών και σηµείων πρόσβασης υλοποιούνται

µέσα από διαδραστικά παράθυρα διαλόγου όπου ο χρήστης καταχωρεί αρχικά τον

αύξων αριθµό του καταγραφικού ή του σηµείου πρόσβασης και ακολούθως την

Εικόνα 5: Η µπάρα εργαλείων της KAODEKA µε τις εντολές διαχείρισης των καταγραφικών

Εικόνα 6: Οι εντολές διαχείρισης των σηµείων πρόσβασης

Εικόνα 7: Οι εντολές καταχώρησης δεδοµένων για τις εντοπιζόµενες διαρροές




ενέργεια που επιθυµεί ( εισαγωγή νέου, διαγραφή ή αλλαγή κατάστασης).

Οι εντολές Leak location και Leak Data υλοποιούνται µέσα από φόρµες

εισαγωγής στοιχείων που αφορούν τη γεωγραφική θέση της διαρροής, από ποιο

καταγραφικό εντοπίστηκε, ηµεροµηνίες υπόδειξης και εντοπισµού, το σηµείο

πρόσβασης στο οποίο ήταν τοποθετηµένο το καταγραφικό, τον αύξων αριθµό της

περιπολίας. Για ευκολία χρήσης και οµοιοµορφία στη καταχώρηση τα πλείστα πεδία

υλοποιούνται µε λίστες επιλογής.

Εντολή: QueryPatrol

Η εντολή υλοποιείται µέσω µιας φόρµας καταχώρησης στοιχείων στην οποία ο

χρήστης επιλέγει την ηµεροµηνία της

περιπολίας, τα αποτελέσµατα της οποίας

θέλει να δει στην οθόνη. Πατώντας το

κουµπί Select o χρήστης βλέπει τις

διαρροές που έχουν εντοπιστεί από τις

µετρήσεις της περιπολίας που

πραγµατοποιήθηκε την ηµεροµηνία που

επέλεξε από το Select Patrol Date.

Πατώντας το κουµπί clear ο χάρτης

επανέρχεται στη προηγούµενη του

κατάσταση.

Εντολή: Export to KML

Για τη δηµοσίευση χαρτών στο διαδίκτυο

χρησιµοποίησα ένα έτοιµο λογισµικό το Export

to KML που αναπτύχθηκε από το

γραφείο προγραµµατισµού της πόλης

του Πόρτλαντ και διατίθεται δωρεάν

(City of Portland Bureau of planning

[3]).

Στην εικόνα 13 που πάρθηκε από

τοGoogle Earth οι αγωγοί φαίνονται

µε πράσινο χρώµα οι ετικέτες τους µε άσπρο και τα σηµεία πρόσβασης φαίνονται µε

κόκκινο χρώµα και οι ετικέτες τους µε κίτρινο χρώµα

Εντολή: Deployment Η εντολή υλοποιείται µέσω µιας φόρµας καταχώρησης

στοιχείων. Στην εικόνα 52 φαίνεται η φόρµα για την ανάπτυξη των καταγραφικών.

Ο χρήστης επιλέγει πρώτα τη περιοχή του δικτύου που θα αναπτύξει τα καταγραφικά

και µετά το σηµείο πρόσβασης. Η εφαρµογή εντοπίζει το σηµείο πρόσβασης και το

Εικόνα 9: Η διαδροµή της εντολής

Εικόνα 8: Η φόρµα της εντολής

Εικόνα 11: Η διαδροµή της εντολής

Εικόνα 10: Το αποτέλεσµα της εντολής




δείχνει στην οθόνη µε έντονο χρώµα. Αν το

καταγραφικό τοποθετηθεί επιτυχώς επιλέγει

“yes” στο κουτί Deployment success και

συµπληρώνονται αυτόµατα τα δεδοµένα που

αφορούν το κωδικό του σηµείου πρόσβασης και

την ηµεροµηνία στη φόρµα Deployment

parameters και ο χρήστης καταχωρεί το κωδικό

του καταγραφικού. Αν δεν τοποθετηθεί

επιτυχώς τότε η φόρµα Deployment parameters

αλλάζει και αντί για κωδικό του καταγραφικού

περιµένει να επιλέξει ο χρήστης από λίστα

επιλογής το πρόβληµα που τον εµπόδισε να

τοποθετήσει το καταγραφικό. Παράλληλα το

πεδίο Comments ελευθερώνεται και ο χρήστης

µπορεί να εισαγάγει κάποιο σχόλιο.

Εντολή: Add_Leak_Points

Εντολή για να σηµειώνει ο χρήστης επί

του χάρτη στο επίπεδο leaks, το σηµείο

στο οποίο εντοπίστηκε µια διαρροή.

Μετά την επιλογή της εντολής ο

χρήστης κάνει αριστερό κλικ στο

σηµείο του χάρτη όπου εντοπίστηκε η

διαρροή και η εφαρµογή δείχνει ένα

διαδραστικό κουτί διαλόγου όπου ο

χρήστης συµπληρώνει τον αύξων αριθµό της διαρροής. Πατώντας το ΟΚ η

εφαρµογή εµφανίζει εκεί που ο χρήστης έκανε κλικ ένα σηµείο που έχει για ετικέτα

τον αύξων αριθµό που έδωσε ο χρήστης όπως φαίνεται στην εικόνα 54 (µε κόκκινο

χρώµα το σηµείο) και καταχωρεί τον αύξων αριθµό της διαρροής στο πίνακα

περιγραφικών δεδοµένων του επιπέδου Leaks.

Εντολή: Recover

Η εντολή υλοποιείται µέσω µιας φόρµας

καταχώρησης στοιχείων. Στην πιο εικόνα 15

φαίνεται η φόρµα για την ανάληψη των

καταγραφικών. Ο χρήστης δεν επιλέγει

περιοχή αλλά την ηµεροµηνία ανάπτυξης των

καταγραφικών. Αφού επιλέξει ηµεροµηνία

τότε Το πεδίο Select το οποίο υλοποιείται µε

λίστα επιλογής φορτώνει από τη βάση

δεδοµένων µόνο τα σηµεία πρόσβασης στα

οποία τοποθετήθηκαν καταγραφικά εκείνη τη

µέρα. Αν η ανάληψη είναι επιτυχής δηλώνεται

και αυτόµατα συµπληρώνονται τα πεδία

Accession Code και ηµεροµηνία στη φόρµα

Recovery Parameters και ο χρήστης

Εικόνα 12: Η φόρµα της εντολής

Deployment

Εικόνα 13: Η φόρµα εισαγωγής αύξων αριθµού

Εικόνα 14: Η φόρµα της εντολής Recovery




καταχωρεί το κωδικό του καταγραφικού. Αν η ανάληψη δεν είναι επιτυχής τότε

δηλώνεται και αυτόµατα συµπληρώνονται τα πεδία Accession Code και ηµεροµηνία

στη φόρµα Recovery Parameters και ο χρήστης επιλέγει το πρόβληµα που είχε από

τη λίστα επιλογής που εµφανίζεται στη θέση του κωδικού του καταγραφικού.

Παράλληλα το πεδίο Comments ελευθερώνεται και ο χρήστης µπορεί να εισαγάγει

κάποιο σχόλιο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ∆ΟΚΙΜΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Το σύστηµα δοκιµάστηκε σε πραγµατικές συνθήκες λειτουργίας στη Λάρνακα Οι

στόχοι της δοκιµαστικής λειτουργίας ήταν η απάντηση των εξής ερωτηµάτων:

Εργάζεται το σύστηµα χωρίς σοβαρά λειτουργικά σφάλµατα;

Είναι το σύστηµα πρακτικό στη λειτουργία του;

Το σύστηµα βοηθά πραγµατικά την Οµάδα Εντοπισµού Αφανών ∆ιαρροών

(ΟΕΑ∆) στην εργασία της;

Μπορεί να ενταχθεί στην καθηµερινή ρουτίνα της ΟΕΑ∆;

Πώς θα το αντιµετωπίσουν οι υπάλληλοι που θα το χειριστούν;

Προτού ξεκινήσει η δοκιµή φτιάξαµε έναν αναλογικό χάρτη όπου η ΟΕΑ∆

σηµείωσε όλα τα σηµεία πρόσβασης στα οποία σχεδίαζε να τοποθετήσει

καταγραφικά. Αυτό έγινε για σκοπούς σύγκρισης και η ΟΕΑ∆ δε χρησιµοποίησε

καθόλου αυτό το χάρτη κατά τη δοκιµή.

Ξεκινώντας από το σηµείο που αρχικά συµφωνήθηκε, η ΟΕΑ∆ προχωρούσε

βλέποντας στον ψηφιακό χάρτη ποιο σηµείο πρόσβασης είναι προσβάσιµο (µπορεί

να δεχτεί καταγραφικό) και προσφέρεται για τοποθέτηση καταγραφικού, ανάλογα

της απόστασης και του υλικού κατασκευής των αγωγών. Πολύ γρήγορα

επισηµάνθηκε η ανάγκη να µπορεί ο χειριστής να επιλέγει που θα τοποθετήσει το

καταγραφικό και απευθείας από το χάρτη µε κλικ πάνω στο σηµείο πρόσβασης κάτι

που θα υλοποιηθεί µελλοντικά.

7.1 Αποτελέσµατα

Εικόνα 16: Χάρτης της εφαρµογής




Θεµατικός χάρτης 1: Σύγκριση γεωγραφικής θέσης και ηλικίας αγωγών µε το επίπεδο των υπόγειων

υδάτων

Η ΟΕΑ∆ τοποθέτησε τα 150 καταγραφικά µέσα σε τέσσερις µέρες (18, 19, 20 και 21

Ιουνίου). Στις 23 Ιουνίου έγινε η πρώτη περιπολία µε 33 καταγραφικά σε κατάσταση

διαρροής (L) και 14 καταγραφικά σε αβέβαιη κατάσταση (W). Στο χάρτη της

εφαρµογής εικόνα 16 φαίνονται τα σηµεία πρόσβασης µε τον αύξοντα αριθµό του

σηµείου, τη κατάσταση του καταγραφικού, το επίπεδο του θορύβου που

καταγράφηκε και το εύρος του θορύβου. Με κόκκινο χρώµα τα σηµεία πρόσβασης

() όπου το καταγραφικό είναι σε κατάσταση διαρροής, µε µπλε χρώµα () όσα

σηµεία πρόσβασης το καταγραφικό δεν είναι σε κατάσταση διαρροής, µε πράσινο

χρώµα () τα σηµεία πρόσβασης που είναι προσβάσιµα µεν αλλά δεν

τοποθετήθηκαν καταγραφικά και µε µαύρο χρώµα () τα σηµεία τα οποία δεν είναι

προσβάσιµα.

Συγκρίνοντας τον αναλογικό χάρτη στον οποίο η ΟΕΑ∆ προγραµµάτισε τη

τοποθέτηση καταγραφικών προτού ξεκινήσει η δοκιµή, και τα σηµεία που

τοποθετήθηκαν τελικά, βγαίνει το συµπέρασµα ότι η χρήση της εφαρµογής βοήθησε

στη καλύτερη χωροθέτηση των καταγραφικών.

Μετά τη διαδικασία εντοπισµού µε τον υπόλοιπο εξοπλισµό που διαθέτει το ΣΥΛ,

εντοπίστηκαν 10 διαρροές οι οποίες φαίνονται στο χάρτη της εφαρµογής (). Από

αυτές µια διαρροή ήταν σε κεντρικό αγωγό, 5 σε οικιακές παροχές, και 4 σε

εξαρτήµατα του δικτύου διανοµής.

Χρησιµοποιώντας τις διαρροές που εντοπίστηκαν κατά τη δοκιµή και αυτές που

καταχωρήθηκαν, κατασκευάστηκαν θεµατικοί χάρτες οι οποίοι συγκρίνουν τη

γεωγραφική θέση των διαρροών µε παραµέτρους όπως ηλικία δικτύου, υλικό

κατασκευής αγωγών και επίπεδο υπογείων νερών. Στο θεµατικό χάρτη 1 φαίνεται

καθαρά ότι η πλειοψηφία των διαρροών παρατηρήθηκε σε αγωγούς µε ηλικίες άνω

των 30 και άνω των 50 ετών και επίσης εκεί όπου το επίπεδο των υπογείων υδάτων

είναι ψηλό.

7.2 Συµπεράσµατα.

Η ΟΕΑ∆ χρειάστηκε πολύ λίγο χρόνο για να εξοικειωθεί µε την εφαρµογή και να




εργαστεί παραγωγικά.

Η φυσική παρουσία της ΟΕΑ∆ στο χώρο και η χρήση του ψηφιακού χάρτη τη

διευκόλυνε να πάρει καλύτερες αποφάσεις, σε σύγκριση µε αυτές που πάρθηκαν

µε τον αναλογικό χάρτη, όσο αφορά την χωροθέτηση των καταγραφικών. Ο

λόγος ήταν η καλύτερη εκτίµηση των αποστάσεων λόγω ακριβώς της παρουσίας

της ΟΕΑ∆ στο χώρο.

Η παραγωγικότητα της ΟΕΑ∆ αυξήθηκε, διότι δε χάνει χρόνο σηµειώνοντας

πάνω σε αναλογικούς χάρτες και δε χρειάζεται η µεταφορά των αποτελεσµάτων

της περιπολίας από τον υπολογιστή στον αναλογικό χάρτη.

Η γνώση των προβληµατικών σηµείων κατά τη ανάπτυξη των καταγραφικών και

η αποφυγή τους εξοικονοµεί χρόνο και κόπο αυξάνοντας τη παραγωγικότητα.

Η καταγραφή και παρακολούθηση των προβληµατικών σηµείων πρόσβασης

όπως αυτά από τα οποία δεν µπορεί να µαζέψει το καταγραφικό η ΟΕΑ∆, βοηθά

στην αποφυγή τόσο της φυσικής απώλειας του εξοπλισµού όσο και στον

περιορισµό των απωλειών από τη µη χρήση του.

Η ΟΕΑ∆ έχει διευκολυνθεί επίσης αρκετά στο έργο της λόγω της καθαρότερης

εικόνας του δικτύου µετά από τη λήψη των αποτελεσµάτων της περιπολίας..

Οι θεµατικοί χάρτες που κατασκευάστηκαν βοηθούν στην εξαγωγή

συµπερασµάτων χρήσιµων για την ιεράρχηση των απαιτούµενων έργων για

βελτίωση του δικτύου ύδρευσης.

Η χρήση bar code reader σε ένα όχηµα αποδείχτηκε µη πρακτική και γι’ αυτό δεν

χρησιµοποιήθηκε.

7.3 Επόµενο βήµα

Φυσικά µια πιλοτική εφαρµογή χρειάζεται πάντα αρκετή δουλειά, για να µπορέσει

να γίνει ένα καθηµερινό εργαλείο. Πρέπει να γίνουν πιο εκτεταµένες δοκιµές

λειτουργίας της εφαρµογής σαν καθηµερινό εργαλείο, ώστε να βρεθούν οι αδυναµίες

και να αναπτυχθούν και δοκιµαστούν νέες ιδέες. Πέραν από τις δοκιµές θα πρέπει σε

µελλοντική επέκταση της εφαρµογής να περιληφθούν τα κατωτέρω.

Η χρήση του πρόσθετου λογισµικού Network Analyst για δηµιουργία

δροµολογίων θα κάνει τη δουλειά της ΟΕΑ∆ πιο εύκολη και παραγωγική

δίνοντας στον υπεύθυνο τεχνικό την ευκαιρία να σχεδιάσει µε λεπτοµέρεια πού

θα γίνει ο έλεγχος και να παραδίνει στην ΟΕΑ∆ ένα βέλτιστο δροµολόγιο το

οποίο και θα ακολουθεί µε δυνατότητα επαναϋπολογισµού αν χρειαστεί. Επίσης

οι εργασίες της ανάληψης και περιπολίας θα µπορούν να βελτιστοποιηθούν µε

χρήση δροµολογίων από τον Network Analyst

Η χρήση του νέου Patroller το οποίο κυκλοφόρησε εν τω µεταξύ η Palmer

Environmental, το οποίο υλοποιείται µε έναν υπολογιστή χειρός, ( palm top) θα

δώσει τη δυνατότητα της άµεσης οπτικοποίησης των αποτελεσµάτων της

περιπολίας, άµεσα από τη στιγµή της λήψης των µετρήσεων γεγονός που θα

εξοικονοµήσει ακόµα περισσότερο χρόνο και θα κάνει την εφαρµογή πιο

πρακτική στη χρήση.

Η ενσωµάτωση της εφαρµογής σε ένα περιβάλλον πολλών χρηστών, ώστε να

έχει η ΟΕΑ∆ στη διάθεσή της την πιο πρόσφατη κατάσταση του δικτύου και




επίσης να µπορεί να ενηµερώνει την κεντρική βάση δεδοµένων για τυχόν

ασυνέπειες που υπάρχουν ανάµεσα στην πραγµατικότητα του δικτύου και των

δεδοµένων που διατηρούµε.

Ανάπτυξη ενός αλγορίθµου, ο οποίος θα υπολογίζει το επόµενο σηµείο στο

οποίο θα τοποθετηθεί καταγραφικό, λαµβάνοντας υπόψη τη διάµετρο και το

υλικό του αγωγού. Ένας τέτοιος αλγόριθµος θα είναι πολύ χρήσιµος στις

περιπτώσεις που υπάρχουν 2 διαφορετικά υλικά κατασκευής σε κάποιο αγωγό

µεταξύ δύο σηµείων. Η χρήση του αλγορίθµου σε συνδυασµό µε τη χρήση του

πρόσθετου λογισµικού Network Analyst θα µας δώσει τις βέλτιστες θέσεις

ανάπτυξης των καταγραφικών.

Αναφορές

1. ArcGis 9 Using ArcGIS Desktop, ESRI, ISBN – 10: 1-58948-167-4

2. Βασίλειος Βεσκούκης, «Τεχνολογία Λογισµικού ΙI: Σχεδιασµός Λογισµικού»

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο, ΠΛΗ24/2, (2001), ISBN 940-538-292-Χ

3. City of Portland Bureau of planning

http://arcscripts.esri.com/details.asp?dbid=14273

4. Εµµανουήλ Στεφανάκη, 2003, «Βάσεις Γεωγραφικών ∆εδοµένων και Συστήµατα

Γεωγραφικών Πληροφοριών» Εκδόσεις : Α. Παπασωτηρίου & Σια Ο.Ε. ISBN:

960-7530-46-2

5. Ιστοσελίδα ESRI http://www.esri.com

6. Ιστοσελίδα MARATHON DATA http://www.marathondata.gr

7. Ιστοσελίδα Συµβουλίου Υδατοπροµήθειας Λάρνακας http://www.lwb.org.cy

8. Ιστοσελίδα Palmer Environmental http://palmer.co.uk

9. M. Morad T. Connoly « A concise Introduction to Geographical Information

Systems and Science» Kingston Centre for GIS, Kingston Univrsity.

10. Robert Burke, «Getting to know ArcObjects», ESRI PPRESS, ISBN -10: 1-

58948-018-X

christodoulou_noise loggers application_30-10-08

Documents