รายงาน

โครงการ Gusto Corn

วชา การออกแบบกราฟกบนบรรจภณฑ ARTI3314

เรอง ขาวโพด (Sweet Corn)

สง

อาจารย ผชวยศาสตราจารย ประชด ทณบตร

จดทาโดย

ชอ นางสาวชมพนช นามสกล ประเทยบอนทร

รหส 5211303119 ภาคเรยนท 1/54 กลม 101

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สาขา ศลปกรรม

แขนง ออกแบบนเทศศลป

มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม

• ประวตขาวโพด • ขาวโพด (ชอวทยาศาสตร : Zea mays Linn. ) ชออนๆ ขาวสาล สาล

(เหนอ) คง (กระบ) โพด (ใต) บอเคเสะ (กะเหรยง-แมฮองสอน) เปนพชตะกล

เดยวกบหญามลาตนสง โดยเฉลย 2.2 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางของลาตน

0.5-2.0 นว เมลดจากฝกใชเปนอาหารคนและสตว

• ลกษณะทางพฤษศาสตร • ขาวโพดเปนพชจาพวกหญา มลาตนตงตรงแขงแรง เนอภายในฟามคลายฟองนา

สงประมาณ 1.4 เมตร ใบ จะเปนเสนตรงปลายแหลม ยาวประมาณ 30-100

ซม. เสนกลางของใบจะเหนไดชด ตรงขอบใบมขนออนๆ ดอกตวผและดอกตวเมย

อยในตนเดยวกน ชอดอกตวผอยสวนยอดของลาตน ชอดอกตวเมยอยตาลงมาอย

ระหวางกาบของใบ และลาตนฝกเกดจากดอกตวเมยทเจรญเตบโตแลว ฝกออนจะม

สเขยว พอแกเปนสนวล

• ถนกาเนด • มการขดพบซงขาวโพดและซากของตนขาวโพดทใกลแมนาในนวเมกซโก (แถบ

อเมรกาใต) และปจจบนนยมปลกแพรหลายในแถบอเมรกา แคนาดา สามารถปลก

ไดในสภาพทภมอากาศแตกตางกนมาก ๆ เปนแหลงอาหารทสาคญของสตว เพราะ

สามารถนามาเลยงสตวไดทงตน ใบ และเมลด

• การนาเขามาในประเทศไทย

• สาหรบประเทศไทย คนไทยรจกนาขาวโพดมาเลยงสตวตงแตหลง

สงครามโลกครงท 1 โดย หมอมเจาสทธพร กฤดากร ไดนาขาวโพดพนธท

ใชเลยงสตวมาปลกและทดลองใชเลยงสตว ซงในขณะนนเปนยงเปนท

รจกกนนอย จนกระทงหลงสงครามโลกครงท 2 การใชขาวโพดเรม

แพรหลายขนเนองจาก หลวงสวรรณวาจกกสกจไดนาการเลยงไกแบบ

การคามาเรมสาธต และกระตนใหประชาชนปฏบตตามผ เลยงไกจงรจกใช

ขาวโพดมากขนกวาเดม แตเนองจากระยะนนขาวโพดมราคาสงและหา

ยาก การใชขาวโพดจงใชเปนเพยงสวนประกอบของอาหารหลก ซงมรา

และปลายขาวเปนสวนใหญ แตในปจจบนผ เลยงสตวรจกขาวโพดกนทวไป

และในปจจบนประเทศไทยไดปลกขาวโพดในปหนง ๆ เปนจานวนมาก

• ชนดของขาวโพด • โดยทวไปขาวโพดจดออกเปน 5 กลม คอ

• 1.ขาวโพดเลยงสตวหรอขาวโพดไร (Field Corn) ทรจกในปจจบนเชน

ขาวโพดหวบม (Dent Coorn) และขาวโพดหวแขง (Fint Corn) ซง

เปนการเรยกตามลกษณะเมลดขาวโพดหวบมหรอหวบบ ขาวโพดชนดนเมอเมลดแหง

แลวตรงสวนหวบนสดจะมรอยบมลงไป ซงเปนสวนของแปงสขาว ขาวโพดชนดน

สาคญมากและนยมปลกกนมากใน ประเทศสหรฐอเมรกา โดยเฉพาะทางแถบคอรน

เบลท สของเมลดมตงแตขาวไปจนถงเหลอง เนองจากมหลายสายพนธมโปรตนนอย

กวาพวกขาวโพดหวแขง ขาวโพดหวแขง ขาวโพดพนธนสวนขนสดของเมลดมกมส

เหลองจดและเมอแหงจะแขงมาก ภายในเมลดมสารททาใหขาวโพดมสเหลองจดเปน

สารใหสทชอ ครปโตแซนทน (Cruptoxanthin) สารนเมอสตวไดรบรางกาย

สตวจะเปลยนสารนใหเปนไวตามนเอ นอกจากนสารนยงชวยใหไขแดงมสแดงเขม

ชวยใหไกมผวหนง ปาก เนอ และแขงมสเหลองเขมขน เปนทนยมของตลาด

โดยเฉพาะแถบอเมรกาสวนองกฤษนนนยมใชขาวโพดขาว

• • 2.ขาวโพดหวาน (Sweet Corn) เปนขาวโพดทคนใชรบประทาน ไมมการแปร

รป เมลดมกจะใสและเหยวเมอแกเตมท เพราะมนาตาลมาก กอนทจะสกจะมรสหวาน

มากกวาชนดอน ๆ จงเรยกขาวโพดหวาน มหลายสายพนธ

• • 3.ขาวโพดคว (Pop Corn) เปนขาวโพดทคนใชรบประทาน ไมมการแปรรป

เมลดคอนขางแขง สดและขนาดแตกตางกน สาหรบตางประเทศ ถาเมลดมลกษณะ

แหลมเรยกวา ขาวโพดขาว (Rice Corn) ถาเมลดกลม เรยกวา ขาวโพดไขมก

(Pearl Corn)

• • 4.ขาวโพดแปง (Flour Corn) เมลดมสหลายชนด เชน ขาว (ขน ๆ หรอปน

เหลองนด ๆ) หรอสนาเงนคลา หรอมทงสขาวและสนาเงนคลาในฝกเดยวกน เนองจาก

กลายพนธ พวกทมเมลดสคลาและพวกกลายพนธเรยกวาขาวโพดอนเดยนแดง

(Squaw Corn) หรอเรยกไดอกชอวาขาวโพดพนธพนเมอง (Native Corn) พวกขาวโพดสคลานจะมไนอาซน สงกวาขาวโพดทมแปงสขาว

• • 5.ขาวโพดเทยน (Waxy Corn) เปนขาวโพดทคนใชรบประทาน จะมแปงทม

ลกษณะเฉพาะคอ นมเหนยว เพราะในเนอแปงจะประกอบดวยแปงพวกแอมมโลเป

คตน (Amylopectin) สวนขาวโพดอน ๆ มแปงแอมมโลส (Amylose) ประกอบอยดวย จงทาใหแปงคอนขางแขง

• ขาวโพดทใชเลยงสตวในประเทศไทยมหลาย

พนธ

• ทนยมปลกในประเทศไทยไดแก พนธกวเตมาลา พย 12 (Rep.1) กวเตมาลา

พบ 12 (Rep.2) พบ 5 ขาวโพดเหนยว และโอเปค-2 มเมลดตงแตสขาว ส

เหลองไปจนถงสแดง ขนาดของเมลดขนอยกบพนธ โดยทวไปจะม

เสนผาศนยกลางอยในชวง 0.5-0.8 ซม. กอนนามาเลยงสตวจงตองบดกอนเพอ

ชวยใหการยอยและการผสมไดผลดขน ทบดแลวจะมขนาดประมาณ 1-8 มม.

• ประโยชนในดานอนๆ • ขาวโพดสามารถสงเสรมการยอยสลายพเอเอชทปนเปอนในดน เชน ฟแนนทรน

ไพรนได โดยยอยสลายได 90 % ทความเขมขนเรมตน 100 mg/kg [1] และทนทานตอดนทปนเปอนนามนเครอง [2]จงมประโยชนตอการนาไปใชฟนฟ

ดนทปนเปอนพเอเอชและปโตรเลยม

• ขาวโพด (corn)

• ลกษณะทวไป ขาวโพดเปนธญพชทใชประโยชนเปนอาหารมนษยและสตว ม

ความสาคญรองจากขาวสาลและขาว การผลตโดยทวไปอยในเขตอบอน เขตกง

รอนชน และพนทราบเขตรอน สามารถปรบตวไดดในสภาพแวดลอมคอนขาง

กวาง ปลกไดตงแตเสนรง 55 องศาเหนอ ถง 40 องศาใต เมลดขาวโพดสามารถ

ใชทาผลตภณฑตางๆ ไดหลายชนด ภายในเมลดมแปงเปนองคประกอบทสาคญ ใช

เปนอาหารหลกของมนษยในหลายประเทศ เชน เมกซโก สเปน อตาล ปอรตเกส

แอฟรกาใต อนเดย และอนโดนเซย นอกจากนยงนาไปใชในอตสาหกรรมแปง

นามน นาตาล และผลตภณฑอนๆ แลว ตนขาวโพดยงใชเปนอาหารสตวไดดวย • พนทปลกขาวโพดทวโลกมประมาณ 826.9 ลานไร มผลผลตรวม 575.62

ลานตน ประเทศสหรฐอเมรการเปนผผลตรายใหญทสดของโลก รองลงมาไดแก

จน ประชาคมยโรป บราซล เมกซโก อารเจนตนา และประเทศไทย (ตารางท 1) ในปเพาะปลก 2539/40 ผลผลตขาวโพดเพมขนคอนขางสง เนองจากมความ

ตองการใชเมลดขาวโพดในปรมาณมากขนโดยเฉพาะในอตสาหกรรมอาหารสตว

ซงมสวนผสมของขาวโพดสงถงรอยละ 50-60 • สาหรบการปลกขาวโพดในประเทศไทยทากนมานานกวา 40 ป ในชวงกอน

สงครามโลกครงทสอง (พ.ศ. 2482-2489) การผลตขาวโพดในประเทศไทย

ยงมอยอยางจากด พนธทเรมทดลองปลกมอย 4 พนธ คอ พนธพนเมองไทย พนธ

เมกซกนจน พนธนโคลสน เยลโลเดนท และพนธอนโดจน ชวงหลงสงครามโลก

ครงทสองในพ.ศ. 2496 ไดนาขาวโพดพนธ ทกเสท โกลเดน เยลโลว

(Tiquisate Golden Yellow) จากประเทศกวเตมาลา และเรยกชอ

พนธวา พนธกวเตมาลา พนธนใหผลผลต 500-700 กโลกรมตอไร ในแปลง

ทดลองทม

• การดแลรกษาอยางด และในแปลงปลกของเกษตรกรสามารถใหผลผลตในระดบ

300-400 กโลกรมตอไร พนธกวเตมาลาเปนขาวโพดทมความสงประมาณ 2.5

เมตร อายเกบเกยว 115-120 วน เมลดสเหลองสม สามารถปรบตวเขากบ

สภาพแวดลอมของประเทศไทย ใหผลผลตสงกวาพนธทเกษตรกรปลกอยเดมมาก

และพนธนเปนปจจยสาคญทาใหการปลกขาวโพดของประเทศไทยเพมขนอยาง

มาก ตอมาไดมการคดเลอกภายในพนธกวเตมาลาเพอใหลกษณะตางๆ ดขนจนใน

พ.ศ. 2505 จงไดพนธใหมเรยกวาพนธพระพทธบาล ซงทางราชการประกาศ

เปนพนธสงเสรมจงกลาวไดวาพนธขาวโพดทใชปลกในชวงแรกๆ เปนพนธ

กวเตมาลา หรอพนธทปรบปรงมาจากพนธกวเตมาลา

• ประกอบอยดวย จงทาใหแปงคอนขางแขง

• ขาวโพดทใชเลยงสตวในประเทศไทยมหลายพนธ ทนยมปลกในประเทศไทยไดแก

พนธกวเตมาลา พย 12 (Rep.1) กวเตมาลา พบ 12 (Rep.2) พบ 5

ขาวโพดเหนยว และโอเปค-2 มเมลดตงแตสขาว สเหลองไปจนถงสแดง ขนาดของ

เมลดขนอยกบพนธ โดยทวไปจะมเสนผาศนยกลางอยในชวง 0.5-0.8 ซม. กอน

นามาเลยงสตวจงตองบดกอนเพอชวยใหการยอยและการผสมไดผลดขน ทบดแลว

จะมขนาดประมาณ 1-8 มม. • พนทปลกขาวโพดทวโลกมประมาณ 826.9 ลานไร มผลผลตรวม 575.62

ลานตน ประเทศสหรฐอเมรการ เปนผผลตรายใหญทสดของโลก รองลงมาไดแก

จน ประชาคมยโรป บราซล เมกซโก อารเจนตนา และประเทศไทย (ตารางท 1) ในปเพาะปลก 2539/40 ผลผลตขาวโพดเพมขนคอนขางสง เนองจากมความ

ตองการใชเมลดขาวโพดในปรมาณมากขน • งานวจยขาวโพดในระยะตอมาไดผลตพนธใหมทใหผลผลตสงและลกษณะอนๆ

ดกวาพนธกวเตมาลาหลายพนธ ซงเปนพนธสงเคราะห (synthetic หรอ

composite) เชน สวรรณ 1 สวรรณ 2 สวรรณ 3 และ สวรรณ 5 พนธ

เหลานเปนพนธผสมเปด (open-pollinated variety) • ใน พ.ศ. 2528 ประเทศไทยเคยมเนอทปลกขาวโพดสงสด 12.38 ลานไร

ผลผลตเฉลย 421 กโลกรมตอไร ตอมาในระหวาง พ.ศ. 2531-2535 การผลต

ขาวโพดของไทยมแนวโนมลดลงรอยละ 7.7 และ 6.1 ของเนอทปลกและ

ผลผลตตามลาดบ ทงนเนองจากสภาพความแหงแลงทาใหเกษตรกรหนไปปลกพช

ชนดอนททนความแหงแลงไดดกวา เชน ออย และมนสาปะหลง อยางไรกตาม

แมวาพนทการผลตจะลดลงแตผลผลตเฉลยตอไรกลบมแนวโนมสงขนจาก 400

กโลกรมตอไร เปน 435 กโลกรมตอไร ทงนเนองจากการสงเสรมใหเกษตรกรใช

พนธดและมการจดระบบการเขตกรรมทดขน ปจจบนเนอทปลกขาวโพดของ

ประเทศไทยมประมาณ 8.67 ลานไรผลผลตเฉลย 507 กโลกรมตอไร คดเปน

ผลผลตรวม 4.40 ลานตน

• พฤกษศาสตรทวไป • ราก ขาวโพดมระบบรากแบบรากฝอย (fibrous root system) ซงเจรญ

มาจาก 2 สวน คอรากทเจรญมาจากศพภะ เรยกวา primary root หรอ

first seedling root เปนรากทมการพฒนามาจากแรดเคล และมรากแขนง

แตกออกมาเรยกวา secondary root หรอ lateral root นอกจากนยง

มรากทเกดขนท scutellar node เรยกวา seminal root รากทงหมด

นมการเจรญเตบโตในระยะเวลาสนๆ ขณะขาวโพดเปนตนกลา และจะตายไปเมอ

ตนขาวโพดโตขน รากสวนทสองคอรากทเจรญมากลาตน เรยกวา

adwentitious root มจดกาเนดรากทขอสวนลางของลาตน ขอแรกทเกด

รากชนดนคอ coleoptilar node รากเหลานจะเจรญเตบโตอยตลอดชวต

ของขาวโพดสามารถเจรญแผกระจายรอบลาตนมรศมประมาณ 1 เมตร และหยง

ลกลงไปในดนได 2.1-2.4 เมตร • ลาตน (culm หรอ stalk) ประกอบดวยขอและปลอง บรเวณขอมเนอเยอ

เจรญ จดกาเนดราก ตา และ รอยกาบใบ มความสงตงแต 30 เซนตเมตร จนถง

7.5 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางของลาตน 2.5-5.0 เซนตเมตร • ใบ ประกอบดวย กาบใบ และแผนใบ กาบใบจะหมลาตน สวนแผนใบแผกางออก ม

เสนกลางใบเรยกวา mid rip ขาวโพดทไดรบการปรบปรงพนธใหทนตออตรา

การปลกสง มกจะมลกษณะใบตง แผนใบดานบนมขนเพอเพมพนทในการรบแสง

สวนแผนใบดานลางจะเรยบ และมปากใบจานวนมาก • ดอก ขาวโพดมชอดอกตวผเรยกวา tassel และชอดอกตวเมยเรยกวา ear อย

บนตนเดยวกนแตแยกกนอยคนละตาแหนง(monoecious plant) โดยชอ

ดอกตวผอยทสวนยอดของลาตนเปนแบบ panicle มแกนกลางชอดอกเรยกวา

rachis ท rachis มกงแขนงชนแรกเกดอย และบนกงแขนงนเปนทเกดของ

กงแขนงชนทสอง กลมดอกยอย(spikelet) เกดเปนคคอชนดทมกาน

(pedicelled spikelet) และไมมกาน (sessil spikelet) แตละกลม

ดอกประกอบดวย 2 ดอกยอยทอยดานบนมการเจรญเตบโตดกวาดอกยอยทอย

ดานลาง แตละดอกยอยประกอบดวยกลบดอกทเรยกวา lemma และ palea ทเกสรตวผ 3 อน เยอรองรงไข (lodicule) 2 อน และเกสรตวเมยทไมทา

หนาท (rudimentary pistil) อก 1 อน โดยทวไปดอกตวผจะโปรย

ละอองเกสรอยนาน 5-8 วน สวนชอดอกตวเมยหรอฝก เกดจากตาทมมใบขอท 6

นบจากใบธงลงมา มชอดอกแบบ spike การพฒนาของชอดอกเรมขนเมอ

ขาวโพดมอาย 40-45 วนหลงงอก กานฝกหรอกานดอก (shank) ถกหมดวย

กาบใบหรอเปลอกหมฝก (husk) กลมดอกตวเมยเกดเปนคเรยงกนเปนแถวยาว

บนแกนกลางชอดอกหรอซง (cob) ดงนนฝกขาวโพดจงมจานวนแถวของเมลด

เปนแถวค กลมดอกทมกานสนถกหอหมดวยกลบ (glume) สนๆ 2 กลบ

ภายในแตละกลมมดอกยอย 2 ดอก เฉพาะดอกยอยดอกบนเทานนทเจรญ แตละ

ดอกยอยประกอบดวย lemma และ palea รวมเรยกวา chaff มเกสรตว

เมย 1 อนเยอรองรงไข 2 อน และเกสรตวผทเปนหมน (rudimentary stamen) 3 อน กานเกสรตวเมยยาว 10-30 เซนตเมตร เรยกวา (silk)

ไหมแตละเสนจะมขนทสามารถรบละอองเกสรตวผไดตลอดความยาว เสนไหม

บรเวณโคนฝกจะเกดกอนตามดวยสวนกลางฝก

• แตเสนไหมบรเวณกลางฝกจะยดตวโผลพนกาบหมฝกกอน จงไดรบการผสมกอน

ทาใหเมลดบรเวณกลางฝกมความสมบรณและขนาดใหญกวาบรเวณโคน และปลาย

ฝก ไหมจะเปลยนเปนสนาตาลและแหงเหยวเมอดอกไดรบการผสม ขาวโพด 1 ฝก

จะมไหม 400-1,000 เมลด • ผลและเมลด ผลเปนแบบ caryopsis ทมเยอหมผล (pericarp) ตดอยกบ

สวนของเยอหมเมลด (seed coat) มลกษณะเปนเยอบางๆ ใสไมมส เยอหมผล

และเยอหมเมลดรวมเรยกวา hull ขาวโพดจะสะสมแปงไวในสวนองเอนโด

สเปรม การสะสมแปงจะสนสดเมอขาวโพดเจรญเตบโตถงระยะสกแกทาง

สรรวทยา โดยจะปรากฎแผนเผอสดา หรอนาตาลดา (black layar) ท

บรเวณโคนของเมลด

• การจาแนกชนดขาวโพด • จาแนกตามคณสมบตของแปงในเมลด ภายในเมลดขาวโพดประกอบดวยแปง 2

ชนด คอ แปงแขง (hard starch) และแปงออน ( soft starch) จง

สามารถจาแนกโดยอาศยตาแหนงของแปงแตละชนดและลกษณะของเปลอกหม

เมลด ไดเปน 7 ชนด คอ (ภาพท 1) • ขาวโพดปา (pod corn) เปนขาวโพดเกาทปลกในบรเวณถนกาเนดแถบ

อเมรกากลางและใตเมลดขาวโพดปาทกเมลดจะมเปลอกหมเมลดอยางมดชด

เหมอนกบเมลดหญา และยงมเปลอกหมฝกหมอกชนหนงเมลดมสตางๆ หรอเปน

ลาย ลกษณะทกลาวมานถกควบคมดวยยน TU อยบนโครโมโซมคท 4

• ขาวโพดคว (pop corn) เปนขาวโพดทเมลดใหแปงแขงทอดกนอยางแนนมาก

มแปงออนเปนองคประกอบเลกนอย ลกษณะรปรางของเมลดแบงเปน 2 พวก คอ

พวกทมรปรางเรยวแหลมคลายเมลดขาวเรยกวา rice pop corn เมอเมลด

ขาวโพดชนดนไดรบความรอนระดบหนงแปงจะขยายตวสรางความดนขนภายใน

จนกระทงเปลอกหมเมลดทหนาแตกออก ปรมาตรของแปงจะเพมขน 25-30

เทา ขาวโพดควจดอยใน subspecies everta • ขาวโพดหวแขง (flint corn) เปนขาวโพดทดานบนของเมลดมแปงแขงเปน

องคประกอบ สวนแปงออนจะอยภายในตรงกลางเมลดหรออาจไมมเลย เมอเมลด

แหงจะไมมรอยบบดานบน ลกษณะดงกลาวนถกควบคมดวยยน FI บน

โครโมโซมคท 2 ขาวโพดหวแขงจดอยใน subspecies indurata เมลดม

สตางๆ เชน เหลอง เหลองสม ขาว และดา • ขาวโพดหวบบ (dent corn) เปนขาวโพดทมสวนของแปงออนอยดานบน

ของเมลด สวนแปงแขงจะอยดานลางและดานขาง เมอขาวโพดแกเมลดสญเสย

ความชนทาใหแปงออนดานบนหดตวเมลดจงเกดรอยบบขาวโพดชนดนจดอยใน

subspecies indentata • ขาวโพดแปง (flour corn) เปนขาวโพดทมองคประกอบเปนแปงออนเกอบ

ทงหมด มแปงแขงเปนชนบางๆ อยดานในเมลด เมอขาวโพดแกการหดตวของแปง

ในเมลดจะเทาๆ กน ทาใหเมลดมรปรางเหมอนขาวโพดหวแขง

• แตมลกษณะทบแสง (opaque) ลกษณะนถกควบคมดวยยนดอย fl ซงอยบน

โครโมโซมคท 2 ขาวโพดแปงจดอยใน subspecies amylacea)

• ขาวโพดหวาน (sweet corn) เปนขาวโพดทนาตาลในเมลดเปลยนไปเปน

แปงไมสมบรณ เมลดจงมความหวานมากกวาขาวโพดชนดอนๆ เมลดเมอแกจะ

เหยวยน ลกษณะของขาวโพดหวานถกควบคมดวยยนดอยหลายกลม เชน กลม

sugary (su) อยบนโครโมโซมคท 4 shrunken 2 (sh2) อยบน

โครโมโซมคท 3 และยน brittle (bt) อยบนโครโมโซมคท 5 ขาวโพดหวาน

จดอยใน subspecies saccharata • ขาวโพดขาวเหนยว (waxy corn) เมลดประกอบดวยแปงออนทมความ

เหนยวเนองจากองคประกอบของแปงสวนใหญเปนอะมโลเปกตน

(amylopectin) เมอเปรยบเทยบสดสวนของอะมโลเปกตนกบอะมโลส

(amylose) มประมาณรอยละ 73:27 ลกษณะนถกควบคมดวยยน wx บน

โครโมโซมคท 9 ขาวโพดนจดอยใน subspecies ceratina

• จาแนกตามองคประกอบทางเคมในเมลด • ขาวโพดแปง (field corn หรอ starchy corn) เปนขาวโพดทใช

ประโยชนจากแปงในเมลด ไดแก ขาวโพดหวแขง ขาวโพดหวบบ และขาวโพดแปง • ขาวโพดนามนสง (high oil corn) เปนขาวโพดทมปรมาณนามนในสวน

ของศพภะสง ซงพนธปกตจะมรอยละ 1.2-5.0 พนธทมปรมาณนามนในเมลด

สงกวานจดเปนขาวโพดนามนสง นามนขาวโพดเปนผลตผลพลอยไดจาก

อตสาหกรรมผลตแปงขาวโพด คณสมบตของนามนขาวโพดคลายกบนามนราขาว

และนามนถวเหลอง แตจะมปรมาณโคเลสเตอรอลตา

• ขาวโพดคณภาพโปรตนสง(high lysine corn) โปรตนในเมลดขาวโพด

ปกตมรอยละ 7-10 แตขาวโพดชนดนมยน 1 ค ทเปนยนดวยของ Opaque-2 (o2) อยบนโครโมโซมคท 7 ควบคมการสงเคราะหไลซนใหไดปรมาณสงกวา

ปกต ลกษณะแปงจะเปนแปงออนและทบแสง เชอราและแมลงเขาทาลายเมลดได

งาย นาหนกเมลดเบา

• จาแนกตามเขตภมอากาศ

• ขาวโพดในเขตอบอน (temperate maize) ขาวโพดชนดนเจรญเตบโตได

ดในเขตเสนรงทสงกวา 30 องศาเหนอและใต อณหภมอากาศในฤดปลกคอนขาง

ตา และไดรบแสงชวงยาว ขาวโพดในกลมนไดแก ขาวโพดทปลกในประเทศ

สหรฐอเมรกา ยโรป และจน เมอนาขาวโพดกลมนมาปลกในเขตอากาศรอนจะออก

ดอกเรวและผลผลตตา • ขาวโพดในเขตกงรอนชน (subtropical maize) เปนขาวโพดทปลกใน

ระหวางเสนรง 20-30 องศาเหนอและใต อณหภมของอากาศไมสงมากนก • ขาวโพดในเขตรอน (tropical maize) เปนขาวโพดทปลกบรเวณตงแตเสน

ศนยสตรจนถงเสนรงท 20 องศาเหนอและใต บรเวณทปลกในทสงจาก

ระดบนาทะเล (high land maize) และขาวโพดทปลกในพนทราบ

(tropiical lowland maize) • จาแนกตามอายการเกบเกยว ขาวโพดเขตอากาศรอน (tropical maize)

โดยเฉพาะทปลกในพนทราบจะแบงตามอาย

• เกบเกยวได 4 พวก คอ

• พนธอายมาก (extremely early variety) เกบเกยวเมอมอาย 80-90

วน

• พนธอายสน (early variety) เกบเกยวเมอมอาย 90-100 วน • พนธอายปานกลาง (intermediate variety) เกบเกยวเมอมอาย 100-

110 วน

• พนธอายยาว (late variety) เกบเกยวเมอมอายมากกวา 110 วน

• จาแนกตามวตถของการใชประโยชน สามารถ

จาแนกได 4 ประเภท • ใชเมลดสกแก เปนขาวโพดทเกบเกยวเมลดแกมาใชประโยชนเพอการบรโภคทง

มนษยและสตว หรอ ใชในโรงงานอตสาหกรรมผลตแปงหรอนามน • ใชบรโภคฝกสด คอขาวโพดทปลกเพอเกบเกยวฝกทยงออนไปใชประโยชนตางๆ

ไดแก ขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน และขาวโพดขาวเหนยว • ใชเปนพชอาหารสตว คอปลกขาวโพดแลวตดตนในระยะกอนแก เพอนาขาวโพด

ทงตนไปทาหญาสด (fodder) หญาหมก (silage) หรอหญาแหง (hay)

• ปลกเพอใชฝกสาหรบประดบ (ornamental corn) ขาวโพดทเมลดบนฝก

เดยวกนมหลากสสนเนองจากการสะสมสารส (pigment) ทแตกตางกน

สามารถนาฝกไปประดบตกแตงได

• จาแนกตามระยะการเจรญเตบโต • ระยะการเจรญเตบโตทางลาตนและใบ (vegetative stage) เรมตงแต

coleoptileโผลพนผวดน จนถงระยะออกดอกตวผ รวมเวลา 45-55 วน

ทงนขนอยกบพนธกรรมและสภาพแวดลอมของการเจรญเตบโต โดยเฉพาะอยาง

ยง • 2. ระยะออกดอก (flowering stage) คอระยะตงแตดอกตวผบานจนถง

ระยะไหมโผลพนกาบหมฝกรวมทงระยะการผสมเกสรดวย รวมเวลา 5-15 วน

• ระยะสะสมนาหนกเมลด (grain filling) คอระยะทมการสะสมแปงในเมลด

เรมตงแตระยะนานม (early milk และ late milk stage) และระยะ

แปงออน (dough stage) จนถงระยะทเมลดสนสดการพฒนา รวมเวลา

ทงสนประมาณ 35-45 วน • ระยะสกแกทางสรรวทยา (physiological maturity) เปนระยะทมชน

เนอเยอสดา (black layer) ปรากฏทสวนโคนของเมลด การสะสมนาหนก

แหงสนสดลง และมนาหนกแหงสงสด

• ระยะสกแกและเกบเกยว (harvesting maturity) คอระยะทตนใบ และ

กาบหมฝกแหง ความชนในเมลดเรมลดลงตามอณหภมและความชนของ

บรรยากาศ

• พนธ ขาวโพดพนธดควรมลกษณะดงน • .ใหผลผลตสง อาจจาเพาะสภาพพนทปลก (specific location) หรออาจม

เสถยรภาพสาหรบทกพนทปลก (stabilized location) • มลกษณะทางสณฐาน (morphology) ทด เชน ทรงตนเตย ตาแหนงฝกตา

หกลมนอย ใบตงรบแสง ระบบรากแขงแรง และขนาดชอดอกตวผเลก • มลกษณะทางการเกษตรด เชน ฝกใหญ ซงเลก นาหนกเมลดมาก กาบหมปลายฝก

มด และลาตนยงคงความสด (stay green) ในระยะแก • ทนตอสภาพความแหงแลง ระยะออกไหมและดอกตวผบานใกลเคยงกน และมการ

ฟนตวไดเรวเมอรบนาเพมขนหลงจากสภาพความแหงแลง • ทนตอการใชอตราปลกสง ตอบสนองตอการใชป ย และทนตอสภาพความอดม

สมบรณตา

• ตานทานตอโรค และแมลงศตรทสาคญ

• มอายการเกบเกยวเหมาะสมตอระบบการปลกขาวโพดของไทยไดแก

• พนธผสมเปด (open-pollinated variety) มหลายพนธเชน

• สวรรณ 1 เปนพนธผสมเปด ไดจากการผสมรวมของพนธดเดน 36 พนธ เปน

พนธจากหมเกาะแครบเบยน 16 พนธ ประเทศเมกซโกและอเมรกากลาง 6 พนธ

อเมรกาใต 5 พนธ อนเดย 5 พนธ และจากแหลงอนๆ 4 พนธ โดยนามาปลกและ

ปลอยใหผสมกนเอง 4 ชว เพอใหเชอพนธพนธคลกเคลากนด แลวเรยกพนธนวา

ไทยคอมพอสต เบอร 1 (Thai Composite # 1) หลงจากนนคดเลอก

แบบวงจรเอส 1 (S1 recurret selection) 3 ชว เพอปรบปรงลกษณะ

ตางๆ เชน ผลผลต ความสง อายการเกบเกยว และการหกลม จนไดพนธไทยคอม

โพสตเบอร 1 (S)C3 พนธนไมตานทานตอโรครานาคาง จงนาพนธฟลปปนส

ดเอมอาร 1 และ 5 (Philippines DMR และ DMR 5) ซงเปนพนธ

ตานทานตอโรครานาคาง มาผสมกบพนธไทยคอมโพสตเบอร 1 (S)C1 เพอ

เปนแหลงของความตานทาน เลอกจนไดพนธทมผลผลตสงตานทานตอโรครา

นาคางทางราชการประกาศเปนพนธสงเสรมใน พ.ศ. 2518 มชอวาพนธสวรรณ

1 ลกษณะเดนของพนธนคอ ให • ผลผลตเฉลย 719-1,040 กโลกรมตอไร ปรบตวไดดในสภาพแวดลอมกวาง ม

ความสงตนเฉลย 1.90 เมตร ความสงฝกเฉลย 1.04 เมตร ตานทานตอโรครา

นาคางและโรคททาลายใบอนๆ มอายเกบเกยว 110-120 วน และเมลดมสม

เหลองชนดหวแขง

• สวรรณ 2 เปนพนธผสมเปดทมบรรพบรษเหมอนพนธสวรรณ 1 ลกษณะเดนคอ

เปนพนธทมอายเกบเกยวสน (90-100 วน) ใหผลผลตตากวาพนธสวรรณ 1

รอยละ 20-30 มความสงตนและความสงฝกตากวาพนธสวรรณ 1 สามารถปลก

จานวนตนตอพนทไดมากวาพนธสวรรณ 1 โดยมการหกลมของตนนอย ตานทาน

ตอโรครานาคางไดด และเมลดมสสมเหลองชนดหวแขง ปจจบนแนะนาให

เกษตรกรใชเปนพนธขาวโพดฝกออน

• สวรรณ 3 ใหผลผลตเฉลย 772-1,159 กโลกรมตอไร ปรบตวไดดใน

สภาพแวดลอมทวไป มความสงตนเฉลย 1.73 เมตร ความสงฝกเฉลย 0.89

เมตร ตานทานโรครานาคางและราสนม มระบบรากและลาตนแขงแรง มอายการ

เกบเกยว 110-120 วน ใบยงคงมสเขยวเขมขณะทเปลอกหมฝกแหงและเมลดม

สสมเหลอง

• สวรรณ 5 ใหผลผลตเฉลย 839-1,168 กโลกรมตอไร ตานทานตอโรครานาคาง

และราสนมไดดมความสงเฉลย 1.92 เมตร ความสงของฝกเฉลย 1.09 เมตร ม

ระบบรากและลาตนแขงแรง ใบยงคงเขยวเขมขณะทเปลอกหมฝกแหง ฝกมขนาด

ใหญและยาวสมาเสมอ มอายการเกบเกยว 110-120 วน และเมลดมสสมเหลอง

ชนดหวแขงถงกงหวแขง พนธสวรรณ 5 ยงเหมาะสาหรบการทาขาวโพดหมกเพอ

ใชเปนอาหารหยาบสาหรบเลยงโคนม เนองจากมลาตนสงใหญ ใบมขนาดใหญและ

ยาว จงมนาหนกตนสด และนาหนกแหงสง • นครสวรรค 1 เปนพนธทพฒนาโดยศนยวจยพชไรนครสวรรค กรมวชาการ

เกษตร เปนพนธผสมเปด ไดรบการรบรองพนธโดยกรมวชาการเกษตร เมอ พ.ศ.

2532 มอายการเกบเกยว 100-110 วน ผลผลต 500-800 กโลกรมตอไร

ตนทานตอโรครานาคางไดด เมลดสเหลองสมชนดหวแขง

• ขอพจารณาในการเกบฝกขาวโพดพนธผสม

เปดไวทาพนธ ซงเกษตรกรควรทาดงน

• เกบเฉพาะฝกทอยดานในของแปลง

• ตองเปนตนทฝกโตสมบรณ ตนและฝกไมถกโรคและแมลงทาลาย • ตองเปนตนทไมสงเกนไป คอความสงตองอยในเกณฑความสงเฉลยของพนธ

• ฝกทเกบมาทาพนธ ควรเกบจากจดตางๆ ใหทวแปลง

• เกษตรกรไมควรเกบเมลดไวทาพนธเองเกน 2-3 ป ทงนเนองจากไดมการคดเลอก

ภายในพนธทกป เพอใหผลผลตและลกษณะอนๆ ดขน • พนธลกผสม เปนลกผสมชวแรก (F1) ทเกดจากการผสมระหวางสายพนธแท

(inbred line) จานวน 2,3 หรอ 4 สาย

• พนธ คอ

• ลกผสมเดยว (single cross hybrid) เกดจากสายพนธแทจานวน 2 สาย

พนธผสมกน เชน ก x ข (ก เปนตนแม ข เปนตนพอ) เชน พนธสวรรณ 2301 (Kasetsart Single Cross 2310หรอ KSX 2301) เปน

ขาวโพดลกผสมเดยวพนธแรกทไดปรบปรงพนธขนในประเทศไทย โดยโครงการ

ปรบปรงพนธขาวโพดของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดมาจากการผสมระหวาง

สายพนธแกการเกษตรศาสตร 3 (Ki 3) กบสายพนธแท เกษตรศาสตร 11 (Ki 11) ศนยวจยขาวโพดขาวฟางแหงชาตไดแนะนาพนธสวรรณ 2301 ส

เกษตรกรใน พ.ศ. 2525 นบเปนจดเรมตนของการพฒนาพนธขาวโพดลกผสมส

ระบบธรกจการคาเมลดพนธขาวโพดลกผสม ขาวโพดพนธนใหผลผลตสงกวา

พนธสวรรณ 1 ประมาณรอยละ 10 ในขณะนน มลกษณะทางการเกษตรอนๆ ด

เชน ตนเตย มความสง 152 เซรตเมตร ความสงฝก 74 เซนตเมตร มระบบราก

และลาตนแขงแรงดมาก ตานทานตอโรครานาคาง และทนตอสภาพความแหงแลง

ดกวาพนธสวรรณ 1 เมลดสมชนดหวแขง

• ลกผสมสามทาง (three way cross hybrid) เกดจากสายพนธแท

จานวน 3 สายพนธเชน (ก x ข) x ค โดยใชลกผสมเดยว คอ (ก x ข) เปนแม และ

สายพนธแท ค เปนพอ เชน พนธสวรรณ 2602 (Kasetsart Three Way Cross 2602 หรอ KTX 2602) ไดจากการผสมระหวาง

ลกผสมเดยวพนธสวรรณ 2301 กบสายพนธแทเกษตรศาสตร 20 (Ki 20) ใหผลตเฉลย 800-1,000 กโลกรมตอไร มความสงประมาณ 211 เซนตเมตร

ความสงฝก 114 เซนตเมตร ใบมสเขยวเขม ลาตนและชอดอกมสมวง เมลดมส

สมเหลองชนดหวแขง • ลกผสมค ( double cross hybrid ) เปนลกผสมทเกดจากสายพนธแท

4 สายพนธทแตกตางกน เชน ( ก x ข ) x ( ค x ง ) ตองใชเวลาผลต 2 ฤด คอ

ฤดแรกผลตลกผสมเดยว ( ก x ข ) และ ( ค x ง ) ฤดทสองใชลกผสมเดยว ( ก x ข ) เปนแม และลกผสมเดยว ( ค x ง ) เปนพอ

• เนองจากลกผสมจะใหผลผลตสงในชวงแรก ในชวงตอไปจะมการกระจายตว

ผลผลตจะลดลง ดงนนการปลกในครงตอไปตองซอเมลดลกผสมใหมทกครง

ปรมาณการใชเมลดพนธระหวางพนธผสมเปดและพนธลกผสมนนพบวาในป

เพาะปลก 2539/40 มการใชเมลดพนธลกผสมเปนจานวนมาก มพนทปลกถง

5.75 ลานไร หรอรอยละ 67 ของพนทปลกทงหมด แยกเปนปลกพนธลกผสม

เดยว 4.75 ลานไร หรอรอยละ 55 และปลกลกผสมคและลกผสมสามทาง 1

ลานไร หรอรอยละ 12 ของพนทปลกทงหมด สวนทเหลออก 2.85 ลานไร หรอ

รอยละ 33 ปลกพนธผสม • จาแนกตามอายการเกบเกยว ขาวโพดเขตอากาศรอน (tropical maize)

โดยเฉพาะทปลกในพนทราบจะแบงตามอาย

• จาแนกตามวตถของการใชประโยชน สามารถ

จาแนกได 4 ประเภท

• ใชเมลดสกแก เปนขาวโพดทเกบเกยวเมลดแกมาใชประโยชนเพอการบรโภคทง

มนษยและสตว หรอ ใชในโรงงานอตสาหกรรมผลตแปงหรอนามน • ใชบรโภคฝกสด คอขาวโพดทปลกเพอเกบเกยวฝกทยงออนไปใชประโยชนตางๆ

ไดแก ขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน และขาวโพดขาวเหนยว

• ใชเปนพชอาหารสตว คอปลกขาวโพดแลวตดตนในระยะกอนแก เพอนาขาวโพด

ทงตนไปทาหญาสด (fodder) หญาหมก (silage) หรอหญาแหง (hay)

• ปลกเพอใชฝกสาหรบประดบ (ornamental corn) ขาวโพดทเมลดบนฝก

เดยวกนมหลากสสนเนองจากการสะสมสารส (pigment) ทแตกตางกน

สามารถนาฝกไปประดบตกแตงได

• นานาผสมกบนาตาลทรายแลวกวนใหเขากน

• นาแผนขาวโพดอบกรอบแบบสาเรจรปโรยใส

ลงในกระทะเบาเบาแลวใชไมพายกวนเบาเบา

กวนจนกวานาตาลเชอม ตดกบแผนขาวโพด

โพดอบกรอบใหทวแผน

• แลวตกขนมาพกไว ระหวางทรอใหแผน

ขาวโพดแหง ใหนาผงโกโกโรยใสลงไปอก

เพราะระหวางทรอใหแผนขาวโพดแหงจะทา

ใหโกโก ตดกบแผนขาวโพดไดดเลยทเดยว

เพอทจะเพมรสชาตทเขมขนขน

• หลงจากทแผนขาวโพดแหงไดทแลวกนาไปใส

ในบรรจภณฑทปดสนทเพอกนลมเขาเพราะ

จะทาให ขนมไมกรอบแลวไมอรอย

• รปของผลตภณฑแบบสาเรจแลว

• ขนตอนการออกแบบบรรจ

ภณฑ ตรา CORN CORN SNACK

• การออกแบบโลโกของ

ผลตภณฑ

• แบบสาเรจ

• การออกแบบตวหนงสอบน

กลองบรรจภณฑ หรอ การ

ออกแบบชอของตวผลตภณฑ

• แบบสาเรจ

• การออกแบบกลองบรรจภณฑ

• รปของตวผลตภณฑแบบสาเรจ

แลว