chapter 4
DESCRIPTION
მარკეტინგის საფუძვლები - ფილიპ კოტლერიTRANSCRIPT
� am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
11.. ganmartoT kompaniisTvis informaciis mniSvneloba; 22.. gansazRvroT marketinguli informaciis sistema da
ganixiloT misi nawilebi; 33.. CamoayaliboT marketinguli kvlevis procesis safexurebi; 44.. ganmartoT, rogor
axdens kompania marketinguli informaciis analizsa da gavrcelebas; 55.. ganixiloT is specifikuri sakiTxebi,
romlebsac marketingis specialistebi awydebian, maT Soris sazogadoebriv politikasa da eTikis normebs.
4wina TavSi Tqven SeiswavleT kompleqsuri da cvalebadi marketinguli garemo.
am TavSi naxavT, rogor esmiT marketologebs cnebebi: sabazaro sivrce da
momxmarebeli; rogor axorcieleben da marTaven informacias sabazro sivr-
cis elementebis (momxmareblis, konkurentebis, produqtisa da sabazro pro-
gramebis) Sesaxeb. agreTve,ganixilavT marketinguli informaciis sistemas,rom-
lis mizania menejerebisaTvis saWiro informaciis saWiro formiTa da saWiro
dros miwodeba,rac maT ukeTesi gadawyvetilebis miRebaSi daexmareba. axlodan
daakvirdebiT marketinguli kvlevis process. dRevandel bazarze warmatebis
misaRwevad kompania didi moculobis marketinguli informaciis efeqturi
marTvis meTodebs unda flobdes.
Tavi iwyeba klasikuri marketinguli Secdomis ganxilviT – ramdenime
wlis win Coca-Cola-m miiRo gadawyvetileba Coke Zveli formuliT xmarebidan
amoeRo da, mis nacvlad, gamoeSva sasmeli axali formuliT – New Coke. miuxe-davad imisa, rom kompaniam gadawyvetileba marketinguli kvlevis safuZvelze
miiRo, axalma produqtma ar gaamarTla. kiTxvis dros dausviT SekiTxva
sakuTar Tavs: iseTma msxvilma da didi resursebis mqone kompaniam, rogoric
aris Coca-Cola, rogor dauSva aseTi didi Secdoma kvlevisas? aqedan gamomdina-
reobs morali: Tu es Coca-Cola-s SeemTxva, maSin igive SeiZleba nebismier kompa-
nias SeemTxves.
yvela drois klasikuri marketinguli ambis sawyisi 1985 weli iyo. Coca-Cola-m,warmatebuli 99 wlis muSaobis Semdeg, xmarebidan amoiRo Tavdapirveli
formuliT gamoSvebuli Coke da mis nacvlad gamouSva axali formulis
mqone New Coke, ufro tkbili da msubuqi gemoTi.
sawyis etapze reklamirebisa da propagandis Sedegad New Coke kargad
iyideboda, magram male, sazogadoebis uaryofiTi reaqciis Sedegad, gayidvebi
Semcirda. ukmayofilebas gamoTqvamdnen fostisa Tu telefonis zarebis meS-
veobiT. Coca-Cola-s dReSi 1500-ze meti ganawyenebuli momxmarebeli ukavSirdebo-
da. erT-erTma gabrazebulma momxmarebelma kompanias miswera – `wlis mTavari
suleli kompania Coca-Cola~ (Coca-Cola-s aRmasrulebel direqtors ara imdenad
saCivari, aramed is faqti ufro awuxebda, rom personalurad mas misdioda
aseTi werilebi!). zogi panikaSi Cavarda da sardafebi Zveli formulis Coke-iTaavso. texasSi ki erTma kacma adgilobriv maRaziaSi 1000 dolaris
Rirebulebis Coca-Cola SeiZina. jgufi saxelwodebiT _ `Zveli kolas msmelebi~
masobrivi aqciebis muqariT moiTxovda Zveli formulis Coke-is dabrunebas.amasobaSi ki, kompania Pepsi Cola imdenad gaxarebuli iyo,rom 1985 wlis 23 aprili,
marketinguli informaciis
marTva
ggzzaammkkvvlleevvii || ideebis kvaldakval
108 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
New Coke-is gamoSvebis dRe, korporaciis dResaswaulad gamoacxada.
kompaniam Zveli formulis Coke mxolod sami Tvis Semdeg daabruna
gayidvaSi. ivlisis im dRes `Zveli Coke”-is dabruneba yvela wamyvani gazeTis
pirvel gverdze aRiniSna. kompaniam mas axali saxelwodeba mianiWa – CokeClassic-i. Coca-Cola acxadebda, rom New Coke SeinarCunebda flagmani brendis pozi-
cias, magram momxmarebeli sxvagvarad fiqrobda. wlis bolos, New Coke-Tan
SedarebiT, Coke Classic orjer meti raodenobiT gaiyida.
Coca-Cola potenciuri marcxisagan swrafma reaqciam ixsna. kompaniam mTeli
yuradReba Coke Classic-ze gadaitana, xolo New Coke-s mxardamWeri funqcia dae-
kisra. Coke Classic-i kvlav kompaniis mTavar brendad da qveynis wamyvan sasmelad
iqca,New Coke ki Pepsi-ze `Tavdasxmis brendi~ gaxda. TavisPreklamebSi New Coke-isgemos gabedulad adarebdnen Pepsi-isas. 1990 wlis gazafxulze kompaniam xela-
xali SefuTviTa da axali saxeliT New Coke II gamouSva. dRes aSS-is ualko-
holo sasmelebis bazris 19% Coke Classic-s ukavia, xolo New Coke II-s – 2%.
ratom moxda New Coke-is wardgena? ra problema arsebobda? bevri anali-
tikosis azriT, am Secdomis mizezi susti marketinguli kvleva iyo.
1980 wels, miuxedavad imisa, rom Coca-Cola ualkoholo sasmelebis indus-
triaSi jer kidev lideri iyo, Pepsi-Tan SedarebiT, misi sabazro wili nel-
nela mcirdeboda. TiTqmis 15 wlis ganmavlobaSi Pepsi warmatebiT axorcieleb-
da `Pepsi-s gamowvevis~ programas. es iyo satelevizio Sou, romlis drosac
xdeboda ualkoholo sasmelebis gemos testireba. Sedegebis mixedviT momx-
marebeli upiratesobas Pepsi-s tkbil gemos aniWebda. 1985 wlis dasawyisisTvis,
miuxedavad imisa, rom Coke bazris wamyvani brendi iyo, Pepsi-m supermarketebis
gayidvebSi Coke-s 2%-iT gauswro (es arc ise STambeWdavia, magram aSS-is ualko-
holo sasmelebis sacalo vaWrobis bazris 2% 1.2 miliardi dolaria). sabaz-
ro wilis vardnis SesaCereblad Coca-Cola-s raRac zomebis miReba sWirdebodada gamosavali Coke-is gemos cvlilebaSi dainaxes.
Coca-Cola-m kompaniis istoriaSi axali produqtis ganviTarebisaTvis kvle-
vis udidesi proeqti wamoiwyo. axali formulis danergvaze 2 weli da 4 mil-
ioni dolari daxarja. saboloo gemos Sesaqmnelad 200000 gemos testireba
moxda. brma testirebis Sedegad, momxmarebelTa 60%-ma Zvel gemos New Coke-isgemo arCia, xolo 52%-ma ki – Pepsi-is gemo. kvlevebma aCvena, rom New Coke war-matebuli iqneboda da kompaniamac igi gabedulad waradgina. maS, ra moxda?
Tu davufiqrdebiT, mivxvdebiT, rom Coca-Cola-m marketinguli kvlevis dros
yuradReba mxolod gemoze gaamaxvila. man ar gamoikvlia, ra damokidebuleba
eqneboda momxmarebls Zveli formulis Coke-is xmarebidan mTlianad amoRebas.man ar gaiTvaliswina aramaterialuri mxareebi – sasmelis saxeli, istoria,
SefuTva, kulturuli memkvidreoba da imiji. bevrisaTvis amerikuli kultura
beisbolTan, hoTdogTan da vaSlis RvezelTan asocirdeba. yoveli maTgani
raRac amerikulia. aRmoCnda,rom momxmarebelTa umravlesobisaTvis Coke-is sim-boluri mniSvneloba ufro metad fasobs, vidre misi gemo. ufro farTomas-
Stabiani kvleva, albaT, am Zlieri emociebis gaTvaliswinebis aucileblobas
cxadyofda.
Coca-Cola-s menejerebma kvlevis Sedegebis analizisas araswori daskvnebi
gaakeTes. magaliTad, Catarebulma kvlevebma cxadyo, rom momxmarebelTa 60%-ma
upiratesoba New Coke-is gemos mianiWa,rac imis niSani unda yofiliyo,rom pro-
duqti bazarze gaimarjvebda, rogorc politikuri kandidati imarjvebs xolme
xmebis 60%-iT. magram es imis maCvenebelic iyo, rom darCenil 40%-s Zveli for-
mula moswonda. Zveli Coke-is CamoSorebiT kompaniam erTgul momxmarebelTa
didi nawili dakarga, romelsac cvlileba sulac ar surda. kompania ufro
gonivrul nabijs gadadgamda, Tu Zvel Coke-s Tavis adgilze datovebda, NewCoke-s ki brendis ganvrcobis strategiad gamoiyenebda. zustad ise, rogorcmogvianebiT warmatebulad ganaxorciela Cherry Coke-is wardgena.
amerikaSi erT-erTi yvelaze didi, saukeTesod marTuli da yvelaze
ganviTarebuli marketinguli kvlevis operaciebi kompania Coca-Cola-s gaaCnia.ukve wlebis ganmavlobaSi, kargi marketinguli kvlevis Sedegad, kompania
ualkoholo sasmelebis industriis mwvervalebs ipyrobs. magram marketinguli
kvleva zusti mecnierebisagan sakmaod Sorsaa. momxmareblebi moulodnelobe-
biT aRsavseni arian da maTi cifrebis saSualebiT gamosaxva sakmaod rTulia.
Tu Coca-Cola-m marketingul kvlevaSi didi Secdoma dauSva, maSin am
Secdomisagan arc erTi kompania dazRveuli ar aris.1
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 109
mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorr--
mmaacciiiiss ssiisstteemmaa ((mmiiss))
(Marketing informationsystem (MIS))pirovnebebis, aRWur-
vilobisa da proce-
durebis erToblioba
drouli, saWiro da
zusti informaciis
SesarCevad, gasaanali-
zeblad da mis gada-
sacemad marketinguli
gadawyvetilebebis
mimRebi specialiste-
bisaTvis.
myidvelisaTvis saukeTeso faseulobebisa da kmayofilebis Sesaqmnelad kompa-
nia gamudmebiT saWiroebs informacias. rogorc New Coke-is ambavi cxadyofs,kargi produqtisa da marketinguli programebis sawyisi myidvelis moTxovni-
lebebisa da survilebis srulyofili gagebaa. agreTve, kompania saWiroebs in-
formacias konkurentebis, gadamyidvelebisa da bazarze arsebuli sxva moqmedi
pirebisa Tu Zalebis Sesaxeb.
marketologebisaTvis informacia ara mxolod ukeTesi gadawyvetilebebis
misaRebad aris saWiro, aramed is mniSvnelovani strategiuli aqtivi da mar-
ketinguli iaraRia. kompaniisaTvis es aris ZiriTadi konkurentuli upirate-
soba. konkurentebma SesaZloa danadgarebis, produqtebisa da procedurebis
kopireba moaxerxon, magram kompaniis informaciisa da inteleqtualuri ka-
pitalis dublireba SeuZlebelia. bolo dros ramdenime kompaniam gaacnobiera
es faqti da TavisTan codnis, Seswavlisa da inteleqtualuri kapitalis vice-
prezidentebis Tanamdebobebi SemoiRes.
dRevandel, swrafad cvalebad garemoSi, drouli, maRalxarisxiani
gadawyvetilebis misaRebad menejerebs uaxlesi informacia esaWiroebaT.
informaciuli teqnologiebis ukanaskneli miRwevebis wyalobiT, kompaniebs
axla ukve didi raodenobiT informaciis dagroveba SeuZliaT. faqtobrivad,
menejerebi xSirad Zalian bevr informaciasac
iReben.
erT-erTma kvlevam cxadyo,rom kompaniebis mier
mopovebuli monacemebi da supermarketebis skanere-
bis saSualebiT miRebuli informacia SefuTuli
saqonlis brendis menejers kviraSi 1 milionidan 1
miliardamde axal cifrs awvdis gasaanalizeblad.
meore kvlevis mixedviT ki, msxvili sacalo
movaWreebi floben sakuTari produqciis Sesaxeb
320 milis sigrZis wignebis Taroebis ekvivalentur
informacias. amrigad, informaciis nakleboba prob-
lemas aRar warmoadgens, magram monacemTa amorCeva-
amokiTxvas ki didi mniSvneloba eniWeba. `am, ase Tu
ise, moWarbebuli informaciis xanaSi sakmaod
advilia, uxvi monacemebiT daimarxo, daitvirTo an
gadaiwva”, _ acxadebs erT-erTi damkvirvebeli.2
informaciuli siuxvis miuxedavad, marketolo-
gebi xSirad saWiro informaciis simcires uCivian.
erT-erTi ukanaskneli kvlevis Tanaxmad, saWiro
informaciis mosaZieblad menejerebi dReSi saSua-
lod 3 saaTs kargaven, rac yovelwliurad aSS-is
kompaniebs 2.5 miliardi dolari ujdebaT. meore
kvleva ki aCvenebs: miuxedavad imisa, rom gamokiT-
xul menejerTa naxevarma ganacxada, rom mopovebul
informacias Tavs ver arTmevda, maT 2/3-s ufro meti
informaciis miReba surda.3 amgvarad, marketingis
menejerebis umetesoba ara ufro met, aramed ukeTes
informacias saWiroebs.
rogorc Unilever-is yofilma mTavarma aRmasru-
lebelma direqtorma erTxel ganacxada, Unilever-mamarto is rom icodes, rac icis, es mas ormag mogebas moutanda. daskvna: bevr
kompanias gaaCnia didi raodenobiT informacia, magram mis marTvasa da swor
gamoyenebas ver axerxebs.4 kompanias unda hqondes marketinguli informaciis
marTvis efeqturi sistema, raTa menejerebma miiRon saTanado informacia
saTanado formiT da saTanado dros.
mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss ssiisstteemmaa ((mmiiss)) moicavs pirovnebebs, aRWurvilo-
basa da procedurebs,romelTa saSualebiTac xorcieldeba drouli,saWiro da
zusti informaciis SerCeva da misi gadacema marketinguli gadawyvetilebebis
mimRebebisaTvis. suraTi 4.1 gviCvenebs, rom mmiiss--i iwyeba da mTavrdeba informa-
ciis gamomyeneblebiT – marketingis menejerebiT, Sida da gare partniorebiTa
da sxvebiT, vinc marketingul informacias saWiroeben. Tavidan, informaciis
saWiroebis Sesafaseblad mmiiss-i zemoT CamoTvlil gamomyeneblebTan
urTierTobs. Semdgom igi saWiro informaciis generirebas axdens kompaniis
■ Warbi informacia: `am, ase Tu ise, moWarbebuli infor-
maciis xanaSi sakmaod advilia, uxvi monacemebiT daimar-
xo, daitvirTo an gadaiwva.~
110 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
Sida monacemTa bazis, marketinguli dazvervis qmedebebisa da marketinguli
kvlevebis saSualebiT. amis Semdgom, mmiiss-i exmareba mopovebuli informaciis
analizSi da misTvis im formis micemaSi, romelic menejmentisaTvis aris
misaRebi, raTa maT marketinguli gadawyvetilebebi miiRon. dabolos, mmiiss-i mar-
ketingul informacias avrcelebs da menejerebs gadawyvetilebis miRebaSi
exmareba.
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss ssaaWWiirrooeebbiiss SSeeffaasseebbaa
marketinguli informaciis sistema, pirvel rigSi, kompaniis marketingisa da
sxva ganyofilebebis menejerebs emsaxureba, Tumca mas aseve SeuZlia informa-
ciuli uzrunvelyofa gauwios gare partniorebs, rogorebic arian mimwode-
blebi, gadamyidvelebi an marketinguli momsaxurebis saagentoebi. magaliTad,
Wal-Mart-ma SesaZloa Procter & Gamble-s an sxva ZiriTad mimwodebels misces
informacia momxmarebelTa Sesyidvis Cvevebis an maragebis donis Sesaxeb.
amasTan erTad, SesaZloa mniSvnelovani myidvelisTvisac informaciis xelmi-
sawvdomobis uzrunvelyofa. Dell Computer-i msxvili myidvelisaTvis specialu-
rad qmnis e.w. `premialur~ veb-gverds, romlis meSveobiTac myidvelisTvis
xelmisawvdomia informacia produqtis dizainis, SekveTis statusis, pro-
duqtisa da mxardamWeri momsaxurebis Sesaxeb. gadazidvebis dagegmvisa da
kontrolisaTvis FedEx-i momxmarebels uzrunvelyofs Tavisi informaciuli
sistemis xelmisawvdomobiT. informaciuli sistemis agebisas kompaniam
TiToeuli myidvelis moTxovna unda gaiTvaliswinos.
kargad agebuli mmiiss-i abalansebs im monacemebs, romlebic informaciis
gamomyenebels surs,romelic mas sWirdeba da romlis realurad miwodeba sis-
temas SeuZlia. procesi iwyeba menejerebis gamokiTxviT da imis garkveviT, Tu
ra informaciis mopoveba surT maT. zogierTi iTxovs nebismier monacems da
sulac ar fiqrobs, sWirdeba Tu ara. Zalian bevri monacemic sazianoa. zogs
SeiZleba iseTi monacemis moTxovna daaviwydes, romelic maTi saqmianobisaTvis
aucilebelia. magaliTad, menejeri unda flobdes informacias imis Taobaze,
apirebs Tu ara konkurenti momavali wlis ganmavlobaSi axali produqtis
wardgenas. imis gamo,rom menejerma araferi icis am SesaZlo proeqtis Sesaxeb,
raime informaciis mopovebaze arc ki fiqrobs. mmiiss--ma marketinguli garemo
unda gaakontrolos, raTa marketinguli gadawyvetilebis mimRebebisTvis
ssuurraaTTii 44..11
marketinguli informaciis
sistema
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 111
SSiiddaa mmoonnaacceemmTTaa bbaazzaa
(Internal databases)kompaniis Sida wya-
roebidan mopovebu-
li informaciis
eleqtronuli sa-
cavi.
saTanado informaciis miwodeba SeZlos.
aris SemTxvevebi, rodesac kompanias saWiro informacia ar gaaCnia. amis
mizezi SesaZloa iyos rogorc informaciis miuwvdomloba, aseve mmiiss-is
SezRudvebi. magaliTad, brendis menejers SesaZloa undodes, rom gaigos,
momaval wels konkurents reklamirebis rogori biujeti eqneba da bazris
wilebis ganawilebaze ra gavlenas moaxdens es. informacia dagegmili biu-
jetis Sesaxeb, albaT, xelmisawvdomi ar iqneba. am informaciis mopovebis
SemTxvevaSic ki mmiiss-i ver SeZlebs winaswar gansazRvros, bazarze moqmedi kom-
paniebi bazris wilebs rogor gainawileben.
informaciis mopovebis, damuSavebis, Senaxvisa da gavrcelebis xarjebi sak-
maod didia. kompaniam unda upasuxos SekiTxvebs,ramdenad faseulia damatebiTi
informacia, Rirs Tu ara damatebiTi xarjebis gaweva mis mosapoveblad da a.S.
xSirad, rogorc sargebeli, aseve xarjebi rTuli Sesafasebelia. informacias,
ganyenebulad, raime faseuloba ar gaaCnia. mis faseulobas misi gamoyenebadoba
gansazRvravs. xSir SemTxvevaSi, damatebiTi informacia mcirediT cvlis an
aumjobesebs menejeris gadawyvetilebas. ukeTesia, marketologebma informaciis
mopovebis xarjebisa da maTgan miRebuli Sedegebis Sedarebis dros sifrT-
xile gamoiCinon.
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss mmooppoovveebbaa
marketologebi saWiro informacias moipoveben Sida monacemTa bazebis, mar-
ketinguli dazvervisa da marketinguli kvlevis meSveobiT.
SSiiddaa mmoonnaacceemmeebbii
bevri kompania qmnis SSiiddaa mmoonnaacceemmTTaa bbaazzaass,, anu kompaniis Sida wyaroebidan mo-
povebuli informaciis eleqtronul sacavs.
marketingis menejerebisTvis es monacemebi
advilad xelmisawvdomia.
monacemTa bazaSi informacia sxvada-
sxva wyarodan SeiZleba Sevides. buRal-
terebi monacemTa bazas awvdian finansur
angariSebs, gayidvebis maCveneblebsa da xar-
jebis CamonaTvals. warmoebidan miedineba
produqciis warmoebis grafikebis, gadazid-
vebisa da maragebis moculobis Sesaxeb
monacemebi. gayidvebis personali ityobineba
gadamyidvelebis reaqciisa da konkurentebis
saqmianobebis Sesaxeb. marketingis departa-
menti iZleva informacias miznobrivi myid-
velis demografiis, fsiqografiisa da
Sesyidvis qcevis Sesaxeb. myidvelTa momsax-
urebis ganyofileba agrovebs myidvelis
kmayofilebasa da momsaxurebasTan dakavSi-
rebuli problemebis nusxas. SesaZloa erTi
departamentisaTvis Catarebulma kvlevam
sxva departamentebi sasargeblo informa-
ciiT uzrunvelyos.
qveviT moyvanilia magaliTi, Tu rogor
iyenebs kompania Sida monacemTa bazas ukeTesi
marketinguli gadawyvetilebis misaRebad:
kompania USAA finansuri momsaxu-
rebiT uzrunvelyofs aSS-is samxedro
Zalebis personalsa da maT ojaxebs. igi
flobs monacemTa bazas, romelSic
ganTavsebulia informacia momxmarebel-
Ta Sesyidvebis istoriis Sesaxeb. in-
formaciis sizustisTvis kompania regu-
larulad ikvlevs Tavis 5 milion
momxmarebels mTel msoflioSi. am
■ finansuri momsaxurebis mimwodebeli USAA iyenebs Tavis didi
moculobis bazas, raTa moargos marketinguli Zalisxmeva indi-
vidualuri momxmareblebis specifikur saWiroebebs. amiT kompa-
nia Tavisi klientebis 96 procents inarCunebs.
112 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
mmaarrkkeettiinngguullii ddaazzvvee--
rrvvaa (Marketingintelligence)marketingul gare-
moSi arsebuli kon-
kurentebisa da miR-
wevebis Sesaxeb,
sajarod gavrcele-
buli, informaciis
sistematuri Seg-
roveba da analizi.
dros zustdeba maTi sacxovrebeli adgilis misamarTi, hyavT Tu ara
bavSvebi (da Tu hyavT, ramdeni wlisani arian) da a.S. es monacemebi
gamoyenebili iqneba marketinguli SeTavazebebis modifikaciisas, raTa
isini momxmareblebis moTxovnilebebs metad Seesabamebodnen.
magaliTad,Tu ojaxSi kolejis asakis bavSvebi arian,USAA am bavSvebs
ugzavnis informacias, rogor unda isargeblon sakredito baraTebiT.
Tu ojaxs ufro mcirewlovani bavSvebi hyavs, igi ugzavnis bukletebs
ganaTlebis dafinansebis Sesaxeb. im momxmareblebisaTvis, romlebic
pensiaze gasvlas elian, agzavnis informacias uZravi qonebis marTvis
Sesaxeb. monacemTa bazis ostaturi gamoyenebiT USAA TiToeul momx-
marebels individualurad emsaxureba, Sedegad ki umaRles erTgu-
lebas imsaxurebs _ 8.6 miliardi dolaris Semosavlis mqone kompania
sakuTari myidvelebis 97 procents inarCunebs.5
rogorc wesi, sxva informaciul wyaroebTan SedarebiT, Sida monacemTa
baza xelmisawvdomia ufro swrafad da iafad. Tumca SesaZloa marketinguli
gadawyvetilebebis misaRebad Sida monacemebi arasrulad an araswori formiT
iyos warmodgenili. es ganpirobebulia imiT, rom, Tavis droze, es monacemebi
sxva mizniT iyo Segrovebuli. magaliTad, gayidvebisa da xarjebis monacemebi,
romlebsac buRalteria finansuri dokumentebis mosamzadeblad iyenebs,
sxvadasxva segmentis momgebianobis Sefasebis dros ar gamodgeba, Tu misi
gadaxaliseba ar moxda. garda amisa, monacemebi swrafad Zveldeba. mudmivad
axali monacemebis Semcveli monacemTa bazis SenarCuneba sakmaod did
Zalisxmevas saWiroebs. aseve, didi kompania uzarmazari moculobis informa-
cias flobs da misi Tvalyuris devneba sakmaod rTulia. imisaTvis rom mene-
jerebma monacemTa bazis informacia advilad moipovon da efeqturad
gamoiyenon, igi kargad integrirebuli da advilad xelmisawvdomi unda iyos.
mmaarrkkeettiinngguullii ddaazzvveerrvvaa
mmaarrkkeettiinngguullii ddaazzvveerrvviiss mizania strategiuli gadawyvetilebebis miRebis pro-
cesis gaumjobeseba, konkurentebis qmedebebis Tvalyuris devneba da Sefaseba,
sabazro sivrceSi SesaZleblobebisa da safrTxeebis winaswar ganWvreta.
konkurentebis Sesaxeb informaciis Segrovebis process sul ufro meti
da meti kompania iyenebs. amisTvis gamoyenebuli teqnologiebi mravalferova-
nia: dawyebuli konkurentebis internetgverdebis SeswavliT,savaWro Cvenebebze
siaruliTa da TanamSromlebis gamokiTxviT, damTavrebuli konkurentebis pro-
duqciis benCmarkingiT.
sakmaod didi moculobis informaciis Segroveba SesaZlebelia
konkurenti kompaniis momsaxure personalisgan. ganvixiloT Semdegi magaliTi.
metoqis soroSi jaSuSebi yovelTvis ukana kariT ar Sedian. zog-
jer isini mis samyofelSi ubralod Seabijeben da maspinZelic maT
zrdilobianad xvdeba. bob ailingma, British Airways-is yofilma mTavarma
aRmasrulebelma, Tavis Tavze aiRo jaSuSis misia. igi axlad gaxsnil
EasyJet-s estumra... ailingi daukavSirda kompaniis damaarsebel ste-
lios haji-ioanous da Sexvedraze SeuTanxmda. igi amtkicebda, rom
moxibluli iyi berZeni mewarmiT, romelmac iaffasiani aviakompaniis
formulis SemuSaveba SeZlo. jahi-ioanousi ara marto daTanxmda ail-
ings Sexvedraze, aramed sakuTari biznesgegmac ki gaacno. [erTi wlis
Semdeg British Airways-is] winsvlac daiwyo. es iyo EasyJet-is zusti asli.
`igive TviTmfrinavebi, igive pirdapiri bileTebi, meoradi aeroportis
gamoyeneba da igive azri TviTmfrinavis bortze sauzmis SeTavazebis
Sesaxeb. maT warmatebas miaRwies Cvengan moparuli biznesmodelis
saSualebiT – es, marTlac rom, efeqturi jaSuSoba iyo.~6
informaciis mopoveba kompanias SeuZlia mimwodeblebisagan, gadamyid-
velebisagan da saboloo myidvelebisagan. konkurentebze dakvirvebis saSua-
lebiT SesaZlebelia sasargeblo informaciis miReba. kompanias SeuZlia
SeiZinos da Seamowmos konkurentis produqcia, Tvalyuri adevnos maTi
vaWrobis dinamikas, Seamowmos sapatento biuroSi Sesuli axali monacemebi da
moinaxulos maTi Senoba-nagebobebi. magaliTad, erT-erTi kompania regularu-
lad amowmebda konkurenti maRaziis win mdebare avtosadgoms. Tu is savse iyo,
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 113
es saqmisa da biznesis ayvavebis niSani iyo.
zogierT kompanias Tavisi konkurentis
narCenebic ki mouparavs. iuridiulad, nar-
Cenebi ganixileba, rogorc Senobis gareT
darCenili mitovebuli sakuTreba. amgvari
qmedebis dros amxiles Oracle-is TanamSro-
meli, romelic Microsoft-is nagvis did kon-teinerSi iqeqeboda. Microsoft-ma xmamaRali
protesti gamoTqva, magram incidentis Sem-
dgomi gamoZieba aRar gagrZelda. teqnikuri
TvalsazrisiT, Cadenili qmedeba danaSaulad
ar CaiTvala. arsebobs kidev erTi SemTxveva,
rodesac Procter & Gamble-ma Tavisi metoqe
Unilever-is `did konteinerSi Cayo cxviri~.maTi samizne Unilever-is Tmis movlis pro-
duqtebi iyo, romlebic P&G-s Pantene-sa daHead&Shoulder-s konkurencias uwevdnen.
`sabolood, es qmedeba sakmaod warmatebuli
aRmoCnda,— aRniSnavs analitikosi, _ P&G-madawvrilebiTi informacia moipova Unilever-isbrendebis Sesaxeb~. rodesac P&G-is xelmZR-
vanelobam Seityo, ra meTodiT iyo mopove-
buli informacia, maT saswrafod Sewyvites
proeqti da sakuTari nebiT acnobes Unilever-s momxdaris Sesaxeb. P&G-ma ganacxada, rommaT konteinerze ganxorcielebulma ieriSma
`daarRvia Cveni biznespolitikis ZiriTadi
kursi~.7
konkurentebs SeuZliaT moipovon
dazver-viTi informacia yovelwliuri angariSebis, saqmiani gamocemebis,
savaWro Cvenebebis, presrelizebis, reklamebisa da veb-gverdebis saSualebiT.
aRmoCnda, rom konkurentebis Sesaxeb informaciis Sesagroveblad interneti
erT-erTi yvelaze efeqturi saSualebaa. dRes Zalian bevri kompania myid-
velebis, partniorebisa da mimwodeblebis misazidad didi moculobis
detalur informacias ganaTavsebs veb-gverdebze.8
awarmoeT Tqveni metoqeebis veb-gverdebis aRricxva, raTa maTi
produqciis seriis nebismieri ganaxleba an cvlileba SeamCnioT.
ganaxorcieles Tu ara saitis xelaxali dizaini? Secvales Tu ara
mizani? ra informacias gvawvdis saZiebeli grafa metoqis Sesaxeb? ra
informacias gvawvdis presa maT Sesaxeb? maTi produqtebis sia? am da
sxva kiTxvebze mogiwevT pasuxis gacema. `xSirad klientebi gaoce-
bulni rCebian, ramdeni ramis gageba aris SesaZlebeli, _ ambobs kon-
sultanti, _ isini TavianTi yoveldRiuri saqmianobiT arian dakave-
bulni da verc ki aanalizeben, ramdenad bevri informaciis mopoveba
SeiZleba kompiuteris Rilakze TiTis ramdenjerme daWeriT.~
informaciis mopovebiT dainteresebul pirebs aseve SeuZliaT naxon
aTasobiT onlainmonacemTa baza. zogierTi maTgani ufasoa. magaliTad, aSS-is
fasiani qaRaldebisa da savaluto operaciebis komisiis onlainmonacemTa baza
aerTianebs finansur informacias sajarod marTul kompaniebze (saaqcio sazo-
gadoebebze), aSS-is sapatento biuros monacemTa bazaSi SesaZlebelia kom-
paniebis mier dapatentebuli sakiTxebis naxva. garkveul safasurad ki, kom-
paniebs SeuZliaT registracia internetSi arsebul 3000-ze met monacemTa
bazaSi da informaciis saZiebo veb-gverdebze: Dialog, DataStar, LEXIS-NEXIS, DowJones News Retrieval, UMI ProQuest da Dun & Bradstreet’s Online Access.
kompaniebi konkurentebis mizandasaxuli marketinguli dazvervis mcde-
lobebis sawinaaRmdego zomebsac ki iReben. magaliTad,Uniliver-ma konkurentuli
dazvervis sawinaaRmdego treningebi daiwyo. rogorc Unilever-is yofili
TanamSromeli ambobs, `Cven miTiTebebs gvaZlevdnen rogorc informaciis
dacvis, aseve konkurentebisagan misi mopovebis Sesaxeb. yovelTvis gvafrTxi-
lebdnen,rom mogzaurobisas zedmeti arasdros gvelaparaka. . . imasac ki gveub-
■ Procter & Gamble-ma Tavisi metoqe Unilever-is `did konteinerSi Cayocxviri~. rodesac P&G-is xelmZRvanelobam Seityo,Tu ra meTodiT
iyo mopovebuli informacia, maT saswrafod Sewyvites proeqti da
sakuTari nebiT acnobes Unilever-s momxdaris Sesaxeb.
114 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
nebodnen,rom konkurentTa jaSuSi im kompaniis samarSruto taqsis mZRolic ki
SeiZleboda aRmoCeniliyo, romlis momsaxurebiTac Cven vsargeblobdiT~.Unilever-i Sida usafrTxoebisaTvis moulodnel ASemowmebebsac awarmoebs.
`erT-erT [Sida marketingul] konferenciaze specialurad daqiravebuli msax-
iobi mivugzavneT Cvens TanamSromlebs. idea mdgomareobda imaSi, rom gvenaxa,
vin daelaparakeboda mas? ramden xans gagrZeldeboda saubari? ramden xanSi
mixvdeboda TanamSromeli, rom igi SesaZlo konkurenti kompaniis warmomad-
geneli iyo? saerTod, ieWvebda Tu ara rames? yvelaferi imiT dasrulda, rom
msaxiobi didi xnis ganmavlobaSi esaubreboda TanamSromelTa mTel koleq-
tivs~,9 – ambobs kadrebis marTvis departamentis yofili ufrosi.
marketinguli dazvervis xSiri gamoyeneba rig eTikur sakiTxebs wamowevs
win. miuxedavad imisa, rom CamoTvlili teqnologiebis umetesoba kanonieria,
zogierTis moraluroba SesaZloa eWvqveS dadges. cxadia, kompaniebma sajarod
xelmisawvdomi informaciis upiratesobebiT unda isargeblon, magram
TvalTvali mainc ganagrZon, Tumca yvelaferi eTikis normebis dacviT unda
gaakeTon.
mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa
konkurentebisa da sabazro sivrcis Sesaxeb informaciis mopovebis garda, mar-
ketologebs xSirad garkveuli situaciebis formaluri Seswavla sWirdebaT.
magaliTad, Sears-Tvis saWiroa imis codna, Tu ra iqneba misi korporaciuli
sareklamo kampaniis yvelaze efeqturi gza; Toshiba dainteresebulia, icodes, ra
kategoriis kompaniebi an pirovnebebi Seisyidian mis axal, uswrafes
nouTbuqebs. aseT situaciebSi marketinguli dazverva ver SeZlebs saWiro
informaciiT uzrunvelyofas. am SemTxvevebSi menejerebs marketinguli kvleva
exmareba.
mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa aris organizaciis specifikur marketingul
situaciasTan dakavSirebuli monacemebis sistemuri Segroveba, analizi da
moxsenebis momzadeba. marketinguli kvlevis gamoyenebis areali farToa:
myidvelTa kmayofilebisa da Sesyidvis qcevis gageba, bazris potencialisa da
sabazro wilis Sefaseba, faswarmoqmnis, sareklamo kampaniisa da distribuciis
efeqturobis gazomva da a.S.
zogierT did kompanias (Kraft-i, Citigroup-i) marketinguli kvlevis sakuTari
departamenti gaaCnia. garda amisa, es kompaniebi garedan qiraoben specialis-
tebs, romlebic menejerebTan erTad garkveul marketingul problemebze
muSaoben. zogjer firmebi marketinguli kvlevebis Camtarebeli kompaniebisa-
gan monacemebs,ubralod,Seisyidian,rac maT gadawyvetilebis miRebis procesSi
exmareba.
marketinguli kvlevis procesi oTx safexurs moicavs (ixileT suraTi 4.2):
1. marketinguli problemisa da kvlevis miznebis gansazRvra; 2. kvlevis gegmis
Camoyalibeba; 3. kvlevis gegmis ganxorcieleba; 4. Sedegebis ganmarteba da
angariSis wardgena.
pprroobblleemmiissaa ddaa kkvvlleevviiss mmiizznneebbiiss ggaannssaazzRRvvrraa.. marketingisa da marketinguli
kvlevis specialistebis erToblivi mWidro TanamSromlobis Sedegia prob-
lemis gansazRvra da kvlevis miznebze SeTanxmeba. menejerma yvelaze kargad
icis, ra informacia sWirdeba mas, xolo mkvlevari ki saukuTesod erkveva mar-
ketingul kvlevasTan dakavSirebul sakiTxebSi da icis, rogor SeiZleba aseTi
informaciis mopoveba.
xSirad, kvlevis procesis urTulesi safexuri problemisa da kvlevis
miznebis gansazRvraa. menejerma SesaZloa icis, rom arsebobs raRac problema,
magram ar icis am problemis gamomwvevi mizezi. magaliTad, New Coke-isSemTxvevaSi, Coca-Cola-m Tavisi problemis gamomwvevi mizezebidan mxolod
erTze gaamaxvila yuradReba, rac misTvis katastrofuli aRmoCnda. sxva
mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa
(Marketing research)organizaciis speci-
fikur marketingul
situaciasTan dakav-
Sirebuli monaceme-
bis sistemuri Seg-
roveba, analizi da
moxsenebis momzadeba.
ssuurraaTTii 44..22
marketinguli kvlevis pro-
cesi
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 115
aaRRmmooCCeenniiTTii kkvvlleevvaa
(Exploratory research)marketinguli kvl-
eva, romlis mizania
winaswari monaceme-
bis Segroveba, rac
problemis gansazRv-
risa da axali hipo-
Tezebis SeTavazebis
saSualebas iZleva.
aaRRwweerriiTTii kkvvlleevvaa
(Descriptive research)marketinguli kvl-
eva, romlis mizania,
ukeTesad aRweros
marketinguli prob-
lemebi, situaciebi an
bazrebi.
mmiizzeezzSSeeddeeggoobbrriivvii
kkvvlleevvaa (Causal research)marketinguli kvleva,
romlis mizania mi-
zezsa da Sedegs So-
ris urTierTobis hi-
poTezebis Semowmeba.
magaliTSi Camofasebuli saqonliT movaWre kompaniis menejmentma naadrevi
gadawyvetileba miiRo da vaWrobis Semcirebis mizezad mwiri reklama miiCnia,
ris Sedegadac kvleva Caatares sareklamo kampaniis efeqturobis Sesaxeb. kvl-
evam aCvena, rom mimdinare reklama xalxs sworad miewodeboda da gzavnilic
sworad iyo SerCeuli. realuri problema ki iyo is, rom maRazia ar uzrunve-
lyofda reklamaSi Sepirebul fasebs, produqtis arCevansa da momsaxurebas.
problemis ufro gulmodgine gansazRvra Tavidan aacilebda arasaWiro
kvlevasTan dakavSirebul xarjebs.
mas Semdeg, rac problemis zusti gansazRvra moxdeba, yuradReba kvlevis
miznebze unda gamaxvildes. marketinguli kvlevis proeqts SesaZloa sami
saxis mizani hqondes. aaRRmmooCCeenniiTTii kkvvlleevviiss mizani aris winaswari monacemebis
Segroveba, rac problemis gansazRvrisa da axali hipoTezebis SeTavazebis
saSualebas iZleva. aaRRwweerriiTTii kkvvlleevviiss mizania,, aRweros iseTi sakiTxebi,
rogorebic aris bazris potenciali an momxmarebelTa produqtisadmi
damokidebuleba. mmiizzeezzSSeeddeeggoobbrriivvii kkvvlleevviiss mizani aris mizezsa da Sedegs
Soris urTierTobis hopoTezebis Semowmeba. magaliTad, gamoiwvevs Tu ara
kerZo kolejSi swavlebis safasuris 10%-iT Semcireba aplikantTa raodenobis
proporciul zrdas? xSirad, menejerebi jer aRmoCeniT kvlevas atareben,
Semdeg ki aRweriT an mizezSedegobrivs.
problemis ganacxadi da kvlevis miznebi mTliani kvlevis process
warmarTavs. es ganacxadi werilobiT unda damowmdes, rac kvlevis miznebze
SeTanxmebulobaze miuTiTebs.
kkvvlleevviiss ggeeggmmiiss CCaammooyyaalliibbeebbaa.. mas Semdeg, rac gansazRvrulia problemebi da
miznebi, mkvlevarebma zustad unda icodnen, Tu ra informacia aris saWiro,
Seadginon misi Segrovebis efeqturi gegma da es gegma xelmZRvanelobas
warudginon. kvlevis gegma gansazRvravs arsebuli monacemebis wyaroebs da
aRniSnavs kvlevis garkveul midgomebs, meTodebs, SerCevis gegmebsa da im
saSualebebs, romlebsac mkvlevarebi axali monacemebis SegrovebisaTvis
gamoiyeneben.
kvlevis miznidan gamomdinare xdeba garkveuli informaciis saWiroebis
dadgena. magaliTad, davuSvaT, Cambell-s surs, gaigos, ra reaqcia eqneba wvnianis
momxmarebels axali, Tasis formis konteinerze. konteineri mis sxva
produqtebSic gvxvdeba da sakmao warmatebiTac sargeblobs. axali produqti
ufro Zviri eRireba, magram momxmarebels saSualeba eqneba, igi mikrotalRovan
RumelSi Sedgas da Semdeg wvniani pirdapir iqidan miirTvas. es kvleva Semdegi
saxis informaciis moZiebas moiTxovs:
■ wvnianis momxmareblebis demografiuli, ekonomikuri da cxovrebis stilis
maxasiaTeblebi (saqmiani wyvilisaTvis, albaT, xelsayrelia axali SesafuTi
Tasis SeZena,Tundac ufro met fasad; bavSvian ojaxebs ki urCevniaT,naklebi
gadaixadon da meti WurWeli garecxon).
■ wvnianis moxmarebasTan dakavSirebuli sakiTxebi: sad, rodis da ra raodeno-
bis wvnians miirTmeven (axali SefuTva idealurad moergeba mozardebs, rom-
lebic dRis ganmavlobaSi ubralo waxemsebiT kmayofildebian, magram nakle-
bad mosaxerxebelia im mSoblebisaTvis, romlebic tradiciul sadils
marTaven).
■ sacalo movaWreTa reaqcia axal SefuTvaze (sacalo movaWreTa mxardaWeris
ararseboba axali SefuTvis warmatebas zians miayenebs).
■ momxmarebelTa damokidebuleba axali SefuTvisadmi (miiReben Tu ara momx-
mareblebi axal SefuTvas?)
■ orive, rogorc axali, aseve Zveli, SefuTviT produqtis gayidvebis prog-
nozireba (gazrdis Tu ara axali SefuTva Cambell-is mogebas?)
axali SefuTvis wardgenamde Cambell-is menejerebi unda flobdnen am da
sxva saxis informacias.
kvlevis gegma werilobiT unda Camoyalibdes. es gansakuTrebiT mniSvne-
lovania maSin,rodesac kvlevis proeqti kompleqsuri xasiaTisa da didi mocu-
lobisaa. an rodesac mas sxva kompania axorcielebs. SeTavazeba unda
moicavdes menejmentis mier aRniSnul problemebsa da kvlevis dasaxul
116 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
miznebs, mosapovebel informaciasa da gzebs. SeTavazebaSi aseve aRniSnuli
unda iyos kvlevis xarjebi.
imisaTvis rom menejerebisaTvis saWiro informaciis Segroveba moxdes,
SesaZloa gamoyenebul iqnas meoreuli monacemebi, pirveladi monacemebi, an
orive erTad. mmeeoorreeuullii mmoonnaacceemmeebbii aris informacia,romelic ukve arsebobs da
Segrovebulia sxva miznebisaTvis. ppiirrvveellaaddii mmoonnaacceemmeebbii aris informacia,
romelsac mocemuli miznisaTvis agroveben.
mmeeoorreeuullii mmoonnaacceemmeebbiiss SSeeggrroovveebbaa.. Tavidan, mizanSewonilia meoreuli monaceme-
bis SegrovebiT dawyeba. amisaTvis sasargeblo wyaros kompaniis Sida
monacemTa baza warmoadgens, Tumca kompaniis gareT arsebobs informaciuli
wyaroebis farTo arCevani (cxrili 4.1).
kompaniebs SeuZliaT Seisyidon meoreuli monacemebi.10 magaliTad, kompania
Information Resources Inc. yidis supermarketebSi Sesyiduli saqonlis skanirebis
monacemebs. am monacemebis saSualebiT SesaZlebelia aSS-is 55000 ojaxis
Sesyidvebis sixSiris, brendis erTgulebisa da myidvelis demografiuli
monacemebis Sefaseba. kompania Yankelovich and Partners-i yidis informacias
mniSvnelovani socialuri da cxovrebis stilis tendenciebis Sesaxeb. aseT
firmebs gaaCniaT maRali xarisxis monacemebi, romlebic mravali marketinguli
kvlevis miznebs saWiro informaciiT uzrunvelyofs.
komerciuli, oonnllaaiinnmmoonnaacceemmTTaa bbaazziiss gamoyenebac aris SesaZlebeli.
CompuServe-ma, Dialog-ma da LEXIS-NEXIS-ma marketologebs warmoudgeneli mocu-
lobis informacia pirdapir `cxvirwin~ ganuTavsa. komerciuli veb-gverdebis
garda, TiTqmis yvela biznesasociacia, samTavrobo saagento, biznespublikacia
da sainformacio saSualebebi ufaso informacias sTavazoben sazogadoebas.
dResdReobiT, monacemebs imdenad bevri veb-gverdi
awvdis, rom maT Soris Sesaferisis povna Zalian
Znelia.
meoreuli monacemebis mopoveba ufro nakleb
drosa da xarjebs moiTxovs, vidre pirveladis.
magaliTad, Campbell-is SemTxvevaSi, saWiro monace-
mebis mopoveba internetisa da onlain monacemTa
bazis saZieblis saSualebiT ufro swrafad da
mcire danaxarjebiT moxdeba. pirveladi monaceme-
bis Sesagroveblad ki saWiroa Tveebi da aTaso-
biT dolari. agreTve, xandaxan meoreuli wyaroebiT
xdeba iseTi saxis monacemebiT uzrunvelyofa,
romelTa Segroveba erTi kompaniisaTvis sakuTari
saxsrebiT SeuZlebelia. magaliTad, Cembell-Tvis
sakmaod did TanxebTan iqneba dakavSirebuli
sacalo maRaziis grZelvadiani auditis marTva,
raTa gaarkvios konkurentebis sabazro wili,
fasebi da brendis maCveneblebi. magram mas
SeuZlia Information Resources Inc.-gan InfoScan-is miermopovebuli monacemebi Seisyidos.
meoreul monacemebSi SesaZloa saWiro
informacia, ubralod, ar arsebobdes – meoreuli
wyaroebi iSviaTad uzrunvelyofen mkvlevarebs
maTTvis saWiro yvela monacemiT. magaliTad, Tu
Cambell-i bazarze wvnians axali SefuTviT ar
ganaTavsebs, igi momxmareblis reaqciis Sesaxeb
informacias ver moipovebs. im SemTxvevaSic, Tu
monacemebs moiZieben, SesaZloa ver gamoiyenon.
mkvlevarebma dakvirvebiT unda Seafason meo-
reuli monacemebi, raTa darwmundnen mis
SesatyvisobaSi (ramdenad Tanxvdeba proeqtis
saWiroebebs), sizusteSi (saimedod Segrovebuli
da aRricxuli), siaxleSi (sakmarisad ganaxlebu-
lia Tu ara) da miukerZoeblobaSi (obieqturad
Segrovebuli da aRricxuli).
mmeeoorreeuullii mmoonnaacceemmeebbii
(Secondary data)informacia, romelic
ukve arsebobs da
Segrovebulia sxva
miznebisaTvis.
ppiirrvveellaaddii mmoonnaa--
cceemmeebbii (Primary data)informacia, romel-
sac mocemuli mizni-
saTvis agroveben.
oonnllaaiinnmmoonnaacceemmTTaa
bbaazzaa (Online databases)informaciis kompi-
uteruli wyaroebi,
romlebic xelmisawv-
domia komerciuli
onlain saSualebe-
biT an internetiT.
■ onlainmonacemTa bazis iseTma momsaxurebam, rogoric
aris Dialog-i, marketologebs warmoudgeneli moculobis
informacia pirdapir `cxvirwin~ ganuTavsa. Dialog-ma `in-formacia, romelic Secvlis an mTlianad msoflios, an
kerZod Tqvens garemos~, Tqvens TiTebTan ganaTavsa.
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 117
ccxxrriillii 44..11 SerCeuli kompaniis gareT arsebuli sainformacio wyaroebi
bbiizznneess mmoonnaacceemmeebbii::
AC Nielsen kkoorrppoorraacciiaa (www.acnielsen.com) uzrunvelyofs supermarketebis skanerebis mier aRricxul monacemebs
gayidvebis, bazris wilisa da sacalo vaWrobis fasebis Sesaxeb; saojaxo Sesyidvebis monacemebi; monacemebi
satelevizio mayureblebis Sesaxeb.
Information Resources Inc. (www.infores.com) uzrunvelyofs supermarketis skaneris monacemebs sasursaTo produqtebis
moZraobisa da axali produqtebis Sesyidvis Sesaxeb.
Arbitron (www.arbitron.com) uzrunvelyofs informacias adgilobriv bazrebze da internetradios msmenelebsa da
sareklamo xarjebze.
NDC Health Information Service (www.ncdhealth/com) uzrunvelyofs informacias medikamentebis, laboratoriuli
nivTebisa da individualuri zrunvis produqtebis Sesaxeb.
Simmons Market Research Bureau (www.smrb.com) uzrunvelyofs SerCeul bazrebze produqciis 400 kategoriis
momxmarebelTa qcevis analizs.
Dun & Bradstreet (www.dnb.com) monacemTa baza, romelic moicavs informacias msoflioSi 50 milionze meti indivi-
dualuri kompaniis Sesaxeb.
Media Metrix (www.mediametrix.com) msoflioSi arsebuli internetisa da cifruli mediis momxmarebelTa geode-
mografiuli analizi.
Dialog (http://library.dialog.com) sTavazobs ABI/INFORM-is xelmisawvdomobas. monacemTa baza, romelic moicavs samec-
niero naSromebs 800-ze meti samecniero Jurnalidan.
LEXIS-NEXIS (www.lexis-nexis.com) statiebi biznesis, momxmareblebis qcevisa da marketinguli publikaciebidan,
amasTan erTad, firmebis, industriebis, tendenciebisa da teqnologiebis Tvalyuris devneba.
CompuServe (www.compuserve.com) uzrunvelyofs biznes da samomxmareblo bazrebis demografiis, samTavrobo
moxsenebebisa da patentis Canawerebis, agreTve, sagazeTo statiebisa da kvlevis angariSebis monacemTa bazebis
xelmisawvdomobas.
Dow Jones Interactive (www.djinteractive.com) aqcioneruli da kerZo kompaniebis Sesaxeb detaluri finansuri, istoriu-
li da saeqspluatacio informacia.
Hoover's Online (www.hoovers.com) uzrunvelyofs biznesis daxasiaTebebs, zogad monacemebs finansuri mdgomareobis
Sesaxeb da msoflios msxvil kompaniebTan dakavSirebul siaxleebs.
CNN (www.cnn.com) aSS-sa da msoflio siaxleebi.
American Demographics (www.americandemographics.com) uzrunvelyofs informacias aSS-Si arsebuli demografiuli ten-
denciebis Sesaxeb.
ssaammTTaavvrroobboo mmoonnaacceemmeebbii::
ffaassiiaannii qqaaRRaallddeebbiissaa ddaa ssaavvaalluuttoo ooppeerraacciieebbiiss kkoommiissiiiiss Edgar-is monacemTa baza (www.sec.gov) monacemTa baza aSS-
is korporaciebis Sesaxeb.
mmcciirree bbiizznneessiiss aaddmmiinniissttrraacciiaa (www.sba.com) informacia mcire biznesmenTaTvis.
ffeeddeerraalluurrii vvaaWWrroobbiiss kkoommiissiiaa (www.ftc.com) momxmarebelTa dacvasa da monopoliur kanonebTan dakavSirebuli
instruqciebi da gadawyvetilebebi.
Stat-USA (www.stat-usa.gov) asaxavs aSS-is biznesisa da saerTaSoriso vaWrobis statistikas.
U.S.Census (www.census.gov) aSS-is mosaxleobis detaluri statistikuri monacemebi da tendenciebi.
aaSSSS--iiss ppaatteennttiissaa ddaa ssaavvaaWWrroo mmaarrkkeebbiiss ooffiissii (www.uspto.gov) informacia savaWro markebisa da patentebis Sesaxeb.
iinntteerrnneettmmoonnaacceemmeebbii::
Cyber Atlas (hptt://cyberatlas.internet.com) informacia internetisa da misi momxmareblebis Sesaxeb, momxmareblebidan el-
komerciamde.
Interactive Advertising Bureau (www.iab.net) statistikuri monacemebi internetreklamirebis Sesaxeb.
Jupiter Research (www.jupiterresearch.com) veb-moZraobis kontroli da yvelaze popularuli saitebis klasifikacia.
ppiirrvveellaaddii mmoonnaacceemmeebbiiss SSeeggrroovveebbaa.. kvlevis dasawyebad meoreuli monacemebiT
xelmZRvanelobas kargi Sedegi moaqvs da xSirad misi saSualebiT xdeba prob-
lemis sabolood identificireba da miznebis gansazRvra. rogorc meoreuli
monacemebis SemTxvevaSi, aseve pirveladi monacemebis Segrovebis dros monace-
mebi unda iyos Sesatyvisi, zusti, axali da miukerZoebeli. cxrili 4.2
gviCvenebs, rom pirveladi monacemebis Segrovebis dros Semdegi gadawyvetile-
118 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
bebis miReba xdeba kvlevis saxeobis, dakavSirebis meTodis, SerCevis gegmisa da
kvlevis saSualebebis Sesaxeb.
kkvvlleevviiss ssaaxxeeoobbaa.. pirveladi monacemebis Segrovebis kvlevis saxeobebi aris
dakvirveba, gamokiTxva da eqsperimenti. ddaakkvviirrvveebbiiss dros xdeba pirveladi
monacemebis mopoveba Sesabamis xalxze, qmedebebsa da situaciebze dakvirvebiT.
magaliTad, SefuTuli samomxmareblo saqonlis marketologi SesaZloa
ewvios supermarkets da daakvirdes maRaziebSi moxetiale myidvelebs – Tu
rogor eZeben TavianTTvis saWiro saqonels, rogor amowmeben SefuTvas, ras
akvirdebian saqonlis SerCevisas da rogor iReben SeZenis gadawyvetilebas.
banki axali filialis gaxsnisas im arealSi akvirdeba SesaZlo adgilebs da
mdgomareobas, afasebs transportis moZraobasa da konkurenti bankebis filia-
lebis arsebobas. Fisher-Price-ma laboratoriac ki daaarsa, sadac axal saTa-
maSoebze patara bavSvebis reaqcias akvirdebian.
Fisher-Price-is saTamaSoebis gamosacdeli laboratoria aris
mziani, mimofantuli saTamaSoebiT savse garemo, sadac 1961 wlidan
iRbliani bavSvebi Fisher-Price-is saTamaSoebis sacdel modelebs
amowmeben. dRes sami biWi da sami gogo, yvela oTxi wlis asakis,
miiCqaris Sesasvlelisken. ori biWi mSvidad, magram sakmaod mtkiced,
eqaCeba axali, distanciuri marTvis manqanas – uaxles produqts.
gogonebi ki srialeben, raTa gaCerdnen patara Tojinebis saxlTan.
calmxrivad daburuli minis miRma ki saTamaSoebis dizainerebi
yuradRebiT Seiswavlian bavSvebis moZraobebs, xandaxan gamodian da
maTTan erTad TamaSoben kidec. laboratoriaSi saTamaSoebis Seqmna
da (Semowmebulis) ganadgureba harmoniulad erwymis erTmaneTs. am
bavSvebTan erTad rvakviriani ganxilvis Sedegad dizainerebi aTobiT
saTamaSos amowmeben da mouxerxebel modelebs iwuneben. amis Semdeg,
Sedegebis gadasinjvis Sedegad, am saTamaSoebidan bavSvebisaTvis yve-
laze misaRebi amoirCeva.11
ccxxrriillii 44..22 pirveladi monacemebis Segrovebis dagegmva
kkvvlleevviiss ddaakkaavvSSiirreebbiiss SSeerrCCeevviiss kkvvlleevviiss
ssaaxxeeoobbaa mmeeTTooddeebbii ggeeggmmaa ssaaSSuuaalleebbeebbii
dakvirveba fostiT amonakrebis erTeuli kiTxvari
gamokiTxva telefoniT amonakrebis zoma meqanikuri instrumentebi
eqsperimenti pirispir SerCevis procedura
internetiT
ddaakkvviirrvveebbaa
(Observational research)kvlevis saxeoba, rom-
lis drosac pirve-
ladi monacemebis
mopoveba xdeba
Sesatyvis xalxze,
qmedebebsa da situa-
ciebze dakvirvebiT.
■ dakvirveba: Fisher-Price-ma Seqmna saTamaSoebis gamosacdeli laboratoria, sadac mas SeuZlia daakvirdes patara bavSvebis
reaqciebs axal saTamaSoebze.
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 119
dResdReobiT, bevri kompania iyenebs eTnografiul kvlevas,rac mkvlevaris
mier momxmareblebisTvis maTsave `bunebriv garemoSi~ dakvirvebas gulisxmobs.
mkvlevarebi momxmarebels axlodan akvirdebian, raTa Seiswavlon, rogor
iyeneben da ras fiqroben isini gansazRvrul produqtsa Tu momsaxurebaze.
ganvixiloT Semdegi magaliTi.
oTxi wlis win, Sunbeam-s surda Tavisi Coleman-is brendis (kompa-nia cnobilia misTvis damaxasiaTebeli muqi mwvane SefuTuli
farnebiTa da wiTeli macivrebiT) gafarToeba gazze momuSave mayalis
gamoSvebiT. magram kompaniis menejmenti ver wyvetda, Tu rogori
dizainiT daemzadebinaT da bazris ra pozicia daekavebinaT. saaTobiT
Catarebuli fokus-jgufebisa da auracxeli kvlevis Sedegad
miRebuli monacemebi TiTqos sakmarisi ar iyo. `Cven vicodiT, rom
Zalian bevr adamians uyvarda mayalze Semwvari xorci, gansakuTrebiT
ki kacebs, _ ambobs Sunbeam-is marketologi, _ magram isini (momxmare-
blebi) am siyvarulis mizezs ver xsnidnen.~ Sunbeam-is menejmentma
daxmarebisaTvis eTnografiul kvlevas mimarTa. mkvlevarebma moimar-
jves kamerebi da am produqtis moxmarebis adgilisken gaeSurnen. es ki
saxlis ukana ezo aRmoCnda, sadac mayali dgas da madis aRmZvreli
mwvadebi iwveba. mayalis garSemo Sekrebil biWebze dakvirvebam da
maTi laparakis mosmenam gundi sabolood swor gzaze daayena: may-
alis mTavari datvirTva mxolod hamburgeris an hoT-dogis momzadeba
ar aris. is aris ojaxis Sekrebis `Tbili~ adgili. Sesabamisad,
Coleman-is mayalis dizaini da stimulireba ise SeirCa, rom potenciur
myidvelebSi ojaxis nostalgia gamoewvia. kompaniam grilis pozi-
cionireba moaxdina, rogorc `gantvirTvis rituali, rodesac xorcis
Sewva aris scena~, romelic `ukana ezos oazisSi~ xdeba. Coleman-is may-alma gayidvaSi gatanis pirvelive wels kompanias 50 milioni
dolaris Semosavali moutana. Sunbeam-is istoriaSi produqciis es
seria erT-erT yvelaze warmatebul nabijad iqca.12
xSirad, eTnografiuli kvleva iseTi saxis farul detalebs avlens, rom-
lebic tradiciuli fokus-jgufebisaTvis SeumCnevelia. momxmarebelTa
Sesyidvis qcevis ufro Rrmad gansaWvretad erT-erTma kompaniam sacalo
maRazia Seqmna, romelic eTnografiuli kvlevebis laboratoriis funqcias
atarebs (ix. marketingi muSaobis procesSi 4.1).
bevri kompaniis mier informaciis Segroveba meqanikuri dakvirvebiT xdeba,
rac danadgarebisa da kompiuterebis saSualebiT xorcieldeba. magaliTad,
Nielsen-is mediakvlevisas SerCeul saxlebSi, televizorebTan ayenebs mayureb-
lis sazoms (people meter), raTa Caiweros, vin romel programas uyurebs. sxva kom-
paniebi salaros angariSsworebis skaners iyeneben, raTa myidvelTa SenaZenebi
aRricxon. am monacemebis safuZvelze ki mwarmoeblebi da sacalod movaWreebi
afaseben gayidvebisa da TiToeuli maRaziis muSaobis maCveneblebs. kompania
MediaMetrix-i personalur kompiuterebze specialur programas ayenebs,romelic
momxmareblis mier nanax veb-gverdebs aRricxavs. amis safuZvelze ki qveyndeba
yvelaze reitinguli veb-gverdebis nusxa.
dakvirvebiTi kvlevis saSualebiT SesaZlebelia iseTi informaciis
mopoveba, romlis gadmocema momxmarebels an ar surs, an ar SeuZlia. zogierT
SemTxvevaSi, dakvirveba SesaZloa erTaderTi gza iyos saWiro informaciis
mosapoveblad. da piriqiT, zogjer rameze dakvirvebis warmoeba ubralod
SeuZlebelia, magaliTad, grZnobebze,damokidebulebaze, motivebsa da kerZo qce-
vaze. aseve rTulia xangrZlivi da iSviaTi qcevis Seswavlac. aseTi dabrkole-
bebis gamo mkvlevarebi, dakvirvebasTan erTad, monacemTa Segrovebis sxva
meTodebsac iyeneben.
ggaammookkiiTTxxvvaa aris pirveladi monacemebis SegrovebisaTvis yvelaze farTod
gamoyenebadi meTodi. igi aRweriTi kvlevisTvis monacemebis Sesagroveblad
saukeTeso midgomaa. kompanias, romelsac surs, Seityos xalxis codnis,
damokidebulebebis, upiratesobebis an Sesyidvis qcevis Sesaxeb, amis garkveva
xSirad pirdapiri gamokiTxvebis saSualebiT SeuZlia.
zogierTi firma marketologebs eerrTTwwyyaarrooiiaannii mmoonnaacceemmTTaa ssiisstteemmiiss
saSualebiT Sesyidvaze ufro amomwuravi informaciiT uzrunvelyofs. es sis-
temebi iwyeba momxmarebelTa panelebis (frTxilad SerCeul momxmarebelTa
ggaammookkiiTTxxvvaa (Surveyresearch)monacemebis Segro-
veba mosaxleobis
gamokiTxviT maTi
codnis, damokide-
bulebebis, upirate-
sobebisa da Sesyid-
vis qcevis Sesaxeb.
eerrTTwwyyaarrooiiaannii
mmoonnaacceemmTTaa ssiisstteemmaa
(Single-source datasystems)monitoringis eleq-
tronuli sistema,
romelic momxmareb-
lis reaqcias sate-
levizio reklamasa
da stimulirebaze
(gamovlenili e.w.
satelevizio mricx-
velebiT) akavSirebs
maT mier maRaziebSi
ganxorcielebul
SesyidvebTan (rom-
lebic ganisazRvreba
maRaziebSi ganTav-
sebuli sakaso ska-
nerebis CvenebebiT).
120 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
maSin rodesac kamerebi moZraobas afi-
qsireben, mikrofonebi TiToeul sity-
vas iWeren. yvela kunWulSi mokala-
Tebuli damkvirveblebi TiToeul
moZraobas iweren. es ra, kinoakademiis
dajildoebis wina proceduraa Tu
samefo ojaxze paparacebis TvalTva-
li? ara, es yovelive sacalo vaWrobis
maRazia OnceFamous-Si xdeba da damk-virveblebi da mikrofonebi momxmareb-
lebisA SeswavliT arian dakavebulni.
OnceFamous-i aris unikaluri eTno-
grafiuli laboratoria, sadac mom-
xmarebelTa qcevis Seswavla bunebriv
garemoSi xdeba. miuxedavad imisa,rom
misi dizaini Cveulebrivi sacalo
maRaziisaTvis damaxasiaTebelia, igi
nebismier gansazRvrebas imsaxurebs,
garda Cveulebrivisa. maRazia
OnceFamous-Si monawileebze Tvalyu-
ris devneba yvela kuTxidan xorciel-
deba. maSin,rodesac gamyidvelebi po-
tenciur myidvels esaubrebian,
eTnografebi Seminuli sarkeebidan
maTze dakvirvebas awarmoeben. maRaziis
TanamSromlebi – rogorc oTaxebSi,
aseve minis miRma – Seiswavlian momxma-
rebelTa kaprizebs, maRaziaSi xetia-
lsa da Sesyidvis qcevebs. maRaziaSi
monawileebs xuTi kamera adevnebs
Tvalyurs – afiqsirebs maT Rimilian
Tu moRuSul saxeebs. damaluli, sen-
soruli mikrofonebi iweren TiToeul
gamoTqmas, myidvelebis gamyidvelebi-
sadmi dasmul SekiTxvebs, megobrebTan
gakeTebul ukmayofilo komentarebs
da a.S. mogvianebiT ki mkvlevarebi naxu-
loben firs da TiToeuli myidvelis
qcevas aanalizeben.
miuxedavad imisa,rom yovelive es
momxmareblis piraduli samyaros xel-
yofas hgavs, aq ar dgas `ufrosi Zmis~
problema (`ufrosi Zma~ _ pirovneba,
romelic xalxis gakontrolebas cdi-
lobs). maRaziaSi SesamCnev adgilas
ganTavsebuli ganaTeba myidvelebs aty-
obinebs,rom maRazia `sacdel mdgoma-
reobaSi~ imyofeba. iseTi myidvelebi-
saTvis ki,romlebsac ara aqvT survi-
li, gaxdnen dakvirvebis sagani,dama-
tebiTi niSania ganTavsebuli warweriT
_ `gTxovT, gvewvioT am niSnis moxsnis
Semdeg~.
es 2003 kvadratul futze gadaS-
lili sacalo maRazia mineapolisSi
ganTavsebuli sareklamo saagento
Fame-is nawarmia. 2001 wlis bolos
qalaqis biznescentris gadatvirTul
samanqano estakadaze Fame-ma unika-luri kvleviTi laboratoria gaxsna.
ucnauri baliSebiTa da xelnakeTi niv-
TebiT daxunZluli maRazia sxvadasxva
kategoriis myidvelis yuradRebas iq-
ssaaccaalloo mmoovvaaWWrree OnceFamous-ii:: mmoommxxmmaarreebblleebbzzee ddaakkvviirrvveebbaa
mmaaTTTTvviiss CCvveeuull ggaarreemmooSSii
4.1
myidvelebze dakvirveba maTTvis Cveul garemoSi: OnceFamous-i aris sacalo maRazia, romelic momxmareblis qcevis
ukeT ganWvretisaTvis eTnografiuli laboratoriis rols asrulebs.
jgufebi, romlebmac mimdinare kvlevaSi monawileobaze Tanxmoba ganacxades)
gamokiTxviT. Semdeg gamokiTxuli momxmareblebis Sesyidvis procesisa da
sxvadasxva marketinguli saqmianobis eleqtronuli kontroli xorcieldeba.
gamokiTxvisa da monitoringis mier miRebuli monacemebis SerwymiT ukeTesi
warmodgena uyalibdeba kompanias momxmareblis niSan-Tvisebebze, damokide-
bulebebsa da Sesyidvis qcevaze.
gamokiTxvis mTavari upiratesoba moqnilobaa – misi gamoyeneba SesaZ-lebe-
lia bevr sxvadasxva situaciaSi da bevri sxvadasxva saxis informaciis mosa-
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 121
cevs. maRaziis Cveulebriv inventarTan
erTad, aq aris sacdeli produqtebis
cvalebadi asortimenti,dawyebuli
ornamentebidan,damTavrebuli Cvilis
sasacilo sportuli tansacmliT.
rodesac saqme exeba momxmarebelTa
kvlevas,OnceFamous-i uaryofs steri-lur,xelovnur oTaxebs,romlebic az-
rTa kvlevis dros gamoiyeneboda.
piriqiT,OnceFamous-is mkvlevarebi
myidvelebs maTTvis bunebriv garemoSi
akvirdebian. faqtobrivad,OnceFamous-isxva maRaziebis msgavsad funqcioni-
rebs – igi mudmivad `sacdel mdgoma-
reobaSi~ ar imyofeba da gayidvebidan
Semosavalsac ki iRebs. xSirad, aseTi
eTnografiuli kvlevebis dros iseTi
aRmoCenebi keTdeba,romelTa gamovle-
nasac tradiciuli gamokiTxva an
fokus-jgufi ver axerxebs.
Fame-sa da mis klientebs es maRa-
zia exmareba, gaigon fenomeni,rasac
myidveli hqvia. zogadad, sacalo mova-
Wreebma ician,Taroebze ra produqcia
aqvT ganTavsebuli da ra eyidebaT.
magram maT naklebad esmiT iseTi idu-
mali, xSirad aramyari yidvis proce-
sisa,romelic Taros salarosTan akav-
Sirebs. ra mizeziT aSterdeba
myidveli erT Taros, xolo mis gver-
diT mdgars ki Tvalsac ar Seavlebs.
ra aiZulebs adamians, xelSi aiRos
produqti,Seamowmos igi,ukan dados
da wavides, mogvianebiT dabrundes,
kvlav aiRos xelSi da bolos iyidos
igi? ra gavlenas axdens yidvis gadawy-
vetilebaze megobris, meuRlis an gam-
yidveli personalis Tuneblie an
gamiznuli komentari?
Fame-is mier Segrovebuli video
da audiomonacemebi marketlogebs ex-
mareba, momxmareblis Sesaxeb odnav uf-
ro meti Seityon. gaigon,Tu ra zegav-
lenas axdens masze sacalo maRaziaSi
sensoruli da socialuri miniSnebe-
bis siuxve. `Sesyidvis oTxmocdaaTi
procenti impulszea gaTvlili,_ acx-
adebs jeri questi, Fame-is strate-giuli ganviTarebis vice-prezidenti, _
gadawyvetilebis miRebisas Cven, marT-
lac, axlos vdgavarT myidvelTan”.
OnceFamous-is maRaziaSi TiToeuli
produqtis ganTavsebis xarji 40 000-
dan 200 000 dolaramde meryeobs.
miuxedavad imisa,rom OnceFamous-i
saxlis avejisa da saCuqrebis butikia,
sul raRac ramdenime dReSi mas sxva
kategoriis produqtebis maRaziad
gadaqceva SeuZlia.
OnceFamous-is eqsperimentebma sain-tereso detalebi gamoaaSkarava imis
Sesaxeb,Tu rogor dadis xalxi sayid-
lebze, magaliTad, gansxvaveba qalisa
da mamakacis yidvis midgomebs Soris.
`rodesac qali poulobs imas,rac
moswons, igi mas aTvalierebs, _ ambobs
questi, _ mamakaci ki imas uyurebs,ro-
gor aris igi damzadebuli da rogo-
ria misi konstruqcia. mamakaci dgas
da am sagans akvirdeba, magram qali
ver iTmens da saqonels xelSi atri-
alebs.” aseTi sxvaoba ukavSirdeba bav-
Svobis gamocdilebas. xSirad dedebi
eubnebian TavianT vaJebs,rom sayidleb-
ze siarulis dros Tavi unda Sei-
kavon da xelebi gaaCeron. Sedegad ki,
ukve zrdasrul asakSi, mamakacebi gul-
wrfeli SeTavazebis gareSe arcTu
xSirad iReben saqonels xelSi. qaliS-
vilebi ki,romlebic sayidlebze dede-
bTan erTad dadian, piriqiT, produqts,
dedebis msgavsad, misi Semowmebis Sede-
gad afaseben.
am Sedegebis gaTvaliswinebiT, bev-
ri maRazia cdilobs, qalsa da mama-
kacs sxvadasxvagvarad moemsaxuros.
iseTi maRaziebi,rogorebic aris
Brookstone da Sharper Image, romlebic
ZiriTadad mamakacebze arian orien-
tirebuli, produqtis dizainisa da
konstruqciis Sesaxeb detalur info-
rmacias uzrunvelyofen. maT ganTav-
sebuli aqvT maniSneblebi, sadac myid-
vels sTxoven,TiTi daaWiron Rilaks,
Seamowmon produqtis garkveuli funq-
cia da dasvan SekiTxvebi. amis sapiris-
pirod ki,Pottery Barn-i qalebis farTo
sazogadoebisTvis Tavis produqcias
mimzidvel iers aniWebs. myidvels sa-
Sualebas aZlevs, produqtebi sakuTar
saxlSi ganlagebuli warmoidginos,
ufro axlodan Seamowmos da aRmoa-
Cinos,risi `Tqma~ SeuZliaT maT.
erT-erTi kvlevisas aRmoCnda,rom
myidveli Zlier reagirebs ferebze.
Once Famous-is mkvlevarebma Caatares
eqsperimenti, ganaxorcieles sami cal-
keuli gayidva, samiveSi figurirebda
erTnairi saqoneli da erTnairi aR-
niSvnebi. maT Soris erTaderTi gansx-
vaveba iyo feri. lurji da mwvane aR-
niSvnebis mqone saqonelma marcxi gani-
cada, maSin rodesac wiTeli aRniS-
vnebis mqonem myidveli miizida. das-
kvna? myidvelisaTvis civi ferebi, maT
Soris lurji da mwvane, maRal fas-
Tan asocirdeba, xolo Tbili ferebi,
rogorebic aris wiTeli da yviTeli _
dabal fasebTan. myidveli imdenad did
yuradRebas aqcevs Tbil ferebs,rom
maRaziis siRrmeSi ganlagebuli wi-
Teli an yviTeli aRniSvnebi myidvels
izidavs.
erT-erTi sacalo movaWre ganic-
dida,rom maRaziaSi Sesuli myidveli
marjvniv wasvlis nacvlad marcxniv
iRebda gezs. zogadad, kvlevebi aCve-
nebs,rom 10 myidvelidan 9 maRaziaSi
Sesvlisas marjvniv uxvevs. OnceFamous-ma Caatara cda da maRaziis marcxena
mxares ganaTavsa buxari. aRmoCnda,rom
buxris gamo 10 myidvelidan 8 marcxniv
gaemarTa.
SesaZloa OnceFamous-i aris kvle-
vis aseTi saxeobis pirveli labora-
toria,magram igi sulac ar aris uka-
naskneli. analitikosebi varaudoben,
rom aseTi detaluri `sacalo eTno-
grafiuli~ laboratoriebis ricxvi
gaizrdeba,radgan sacalo maRaziebis
samyaro sul ufro konkurentuli
xdeba. momxmareblis qcevis ganWvretis
moTxovnilebis SesanarCuneblad Famegegmavs erTi analogiuri sacalo
maRaziis gaxsnas.
wwyyaarrooeebbii: keila kokmani, “The Company Store”,5 ivlisi, 2002, ixileT saitze
www.citypages.com/databank/23/1122/ statia
10444, asp; erik bardi, “Going Retail with MarketResearch”, Wired News, 8 agvisto, 2002, p.1; brushorovici, “Shop, You’re in Candid Camera”, USAToday., 5 noemberi, 2002, p.1B; timoTi hander-
soni, “Shopping Guinea Pigs”, Stores, 2002 wlis
dekemberi, ixileT saitze www.stores.org/archieves/archieves02.html; “Little Shop of Habits,”NACS (National Association of Convenience Stores)Online, 8 noemberi, 2002; stefani saimoni,
“Shopping with Big Brother”, Los Angeles Times, 2maisi, 2002, ixileT www.chikagotribune.com/tec-nology/chi-02502 shopping.story; informaciaSegrovebulia www.fameretail.com saitissaSualebiT, agvisto 2003; da Fame-isprezidentsa da mTavar kreatiul oficer
Tina vilkoqsTan gasaubrebis Sedegad.
poveblad. Tumca gamokiTxva garkveul problemebTanac aris dakavSirebuli.
zogjer respondentebi dasmul kiTxvebs ver pasuxoben, radgan ar axsovT an
arasdros dafiqrebulan imaze, ras an ratom akeTeben. adamianebma SesaZloa ar
isurvon maTTvis ucnob adamianTan gasaubreba an, maTi azriT, piradul
kiTxvebze pasuxis gacema. imisaTvis, rom ufro Wkviani da informirebuli
adamianis STabeWdileba datovon, respondentebma SesaZloa iseT kiTvebsac ki
upasuxon romlebzedac pasuxi ar ician an interviuerisaTvis sasurveli
pasuxebi gascen. dabolos, saqmianma adamianebma SesaZloa dro ar dakargon an
es gamokiTxva piradi samyaros xelyofad miiCnion.
maSin rodesac dakvirveba aRmoCeniTi kvlevis, xolo gamokiTxva ki
aRweriTi kvlevis warmoebis saukeTeso saSualebaa, eeqqssppeerriimmeennttiiss gamoyeneba
saukeTesoa mizezSedegobrivi kvlevis dros. eqsperimenti moicavs: kvlevis
mizanTan Sesatyvisi saeqsperimento jgufebis SerCevas, maTze sxvadasxvanair
zemoqmedebas, umniSvnelo faqtorebis kontrolsa da jgufebis sapasuxo reaq-
ciebis Sefasebas. amgvarad, eqsperimenti cdilobs, axsnas mizezisa da Sedegis
urTierToba.
magaliTad, meniuSi axali sendviCis damatebamde McDonald’s-ma SeiZleba
gamoiyenos eqsperimenti, rom gansazRvros ori SesaZlo fasis efeqti pro-
duqtis gayidvebze. mas SeuZlia axali sendviCi or sxvadasxva qalaqSi
sxvadasxva fasiT waradginos. Tu am qalaqebSi erTi da imave demografiuli
faqtorebis mqone momxmarebeli cxovrobs da orive qalaqSi erTi saxis eqspe-
rimenti Catarda, maSin dafiqsirebuli gansxvaveba sendviCis fasTan iqneba
dakavSirebuli.
ddaakkaavvSSiirreebbiiss mmeeTTooddeebbii.. onformaciis Segroveba SesaZlebelia fostis, telefo-
nis, pirispir gamokiTxvebis an eleqtronuli saSualebebis gamoyenebiT.
cxrili 4.3 TiToeuli dakavSirebis meTodis Zlier da sust mxareebs
gviCvenebs.
safosto gamokiTxvis saSualebiT SesaZlebelia didi moculobis infor-
maciis Segroveba. am dros erTi respondentisgan monacemebis Segrovebis xarji
dabalia. pirovnebam SesaZloa piradul SekiTxvebze ufro gulwrfeli
pasuxebi gasces safosto gamokiTxvisas, vidre ucnob interviuerTan pirispir
saubrisas. kidev erTi dadebiTi maxasiaTebeli aris is, rom interviueri
respondentis pasuxebze zegavlenas ar axdens. magram safosto gamokiTxva arc
ise moqnilia (SeuZlebelia respondentisTvis gaugebari kiTxvebis ganmarteba,
damatebiTi SekiTxvebis dasma da a.S.). safosto gamokiTxva xSirad did dros
moiTxovs da gamoxmaurebis procentic – srulad Sevsebuli da interviuerTan
ukan gagzavnili kiTxvarebis ricxvi – xSirad sakmaod dabalia. dabolos, mkvle-
vari safosto gamokiTxvas sakmarisad ver akontrolebs. Znelia, gaakontrolo,
Tu garkveul safosto misamarTze gagzavnili kiTxvari vin Seavso.
satelefono gamokiTxva aris informaciis swrafad Segrovebis erT-erTi
saukeTeso meTodi da, safosto gamokiTxvasTan SedarebiT, bevrad ufro
moqnili. interviuerebs SeuZliaT Zneli kiTxvebis ganmarteba da, miRebuli
pasuxebidan gamomdinare, zogierTi kiTxvis gamotoveba an maTi sxva
respondentisaTvis dasma. safosto gamokiTxvasTan SedarebiT, gamoxmaurebis
procenti ufro maRalia da interviuerebs SeuZliaT respondentebs saxeliTac
ki mimarTon.
satelefono gamokiTxvis warmoebisas erTi respondentisgan monacemebis
Segrovebis xarji ufro maRalia, vidre safosto gamokiTxvis dros. agreTve,
SesaZloa xalxma ar moindomos interviuerebTan piraduli sakiTxebis ganx-
ilva. es meTodi Sedegebis damaxinjebasac gulisxmobs – iman, Tu rogor
saubroben interviuerebi, rogor svamen kiTxvebs da sxva faqtorebma, SesaZloa
eeqqssppeerriimmeennttuullii
kkvvlleevvaa (Experimentalresearch)kvlevis saxeoba, ro-
melic moicavs: kvle-
vis mizanTan Sesat-
yvisi saeqsperimento
jgufebis SerCevas,
maTze sxvadasxvanair
zemoqmedebas, umniS-
vnelo faqtorebis
kontrolsa da jgu-
febis sapasuxo re-
aqciebis Sefasebas.
ccxxrriillii 44..33 dakavSirebis meTodebis susti da Zlieri mxareebi
ffoossttaa tteelleeffoonnii ppiirriissppiirr iinntteerrnneettii
mmooqqnniilloobbaa dabali kargi saukeTeso kargi
mmoonnaacceemmTTaa rraaooddeennoobbaa,, rroommeellTTaa kargi zomieri saukeTeso kargi
SSeeggrroovveebbaa SSeessaaZZlleebbeelliiaa
iinntteerrvviiuueerriiss eeffeeqqttiiss kkoonnttrroollii saukeTeso zomieri dabali zomieri
aammoonnaakkrreebbiiss kkoonnttrroollii zomieri saukeTeso zomieri dabali
mmoonnaacceemmTTaa SSeeggrroovveebbiiss ssiiCCqqaarree dabali saukeTeso kargi saukeTeso
ggaammooxxmmaauurreebbiiss pprroocceennttii zomieri kargi kargi kargi
xxaarrjjeebbii kargi zomieri dabali saukeTeso
wyaro: adaptirebulia wignidan Marketing Research: Measurement and Method, 7th ed., by Donald S. Tull and Dell Hawkins. saav-toro ufleba 1993 Macmillan Publishin Company-is.
122 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
respondentebis pasuxebze gavlena iqonios. dabolos, sxvadasxva interviuerma
SesaZloa pasuxebi sxvadasxvanairad axsnas da Caweros. drois simciris gamo
ki zogierTma interviuerma respondenti SeiZleba bolomde arc ki gamokiTxos
da pasuxi, motyuebiT, TviTon Caweros.
pirispir gamokiTxva orgvaria – individualuri da jgufuri. pirispir
individualuri gamokiTxva gulisxmobs xalxTan gasaubrebas saxlebSi an
ofisebSi, quCaSi an maRaziebis galereaSi. intervius warmoebis es forma
moqnilia. momzadebul interviuerebs SeuZliaT gamokiTxvis marTva, rTuli
kiTxvebis ganmarteba da,garemoebebidan gamomdinare, axali sakiTxebis aRmoCena.
maT SeuZliaT produqtis, reklamis an SefuTvis nimuSebis Cveneba da reaqciasa
an qcevaze dakvirveba. Tumca individualuri interviu SesaZloa samjer da
oTxjer metad xarjiani aRmoCndes, vidre satelefono interviu.
pirispir jgufuri interviu – momzadebuli moderatori jgufTan,
romelic 6-dan 10 adamians iTvlis, saubrobs produqtis, momsaxurebis an orga-
nizaciis Sesaxeb. rogorc wesi, monawileebi daswrebisaTvis mcire gasamrje-
los iReben. moderatori awarmoebs Tavisufal da laR diskusias, im imediT,
rom jgufis urTierTqmedeba gamoaaSkaravebs realur grZnobebsa da azrebs.
imavdroulad, moderatori garkveul sakiTxebze amaxvilebs yuradRebas (ganx-
ilvis `fokusirebas~). aqedan wamovida am meTodis saxeli ffookkuuss--jjgguuffiiss
iinntteerrvviiuu.. mkvlevarebi da marketologebi fokus-jgufis diskusias calmxrivad
daburuli minis saSualebiT akvirdebian da Semdgomi SeswavlisaTvis
komentarebs iweren rogorc werilobiT, aseve videoteqnikis gamoyenebiT.
momxmareblebis azrebisa da grZnobebis
gansaWvretad fokus-jgufis gamokiTxva marketinguli
kvlevis erT-erT mTavar iaraRad iqca. fokus-jgufis
Catarebisas, droisa da xarjebis dazogvis mizniT, mcire
amonakrebze xdeba kvleva. Sesabamisad, Sedegebis gavr-
coba mTel populaciaze Znelia. imis gamo, rom pirispir
interviuebis dros interviueri meti TavisuflebiT
sargeblobs, Sedegebis damaxinjebis albaTobac
maRalia.
dRes bevri mkvlevari cvlis fokus-jgufebis
Catarebis gzebs. zogierTi maTgani videokonferenciis
teqnologias iyenebs, raTa SeZlos manZiliT daSo-
rebuli marketologebis fokus-jgufis monawileebTan
pirdapiri CarTviT dakavSireba. kamerebisa da ormxrivi
mosasmeni sistemebis gamoyenebiT moSorebiT mdebare
darbazSi myof marketologebs SeuZliaT usminon da
uyuron, agreTve, survilisamebr, daakvirdnen rogorc
axlo xediT TiToeul saxes, aseve saerTo xediT mTel
jgufs. zogi mkvlevari cvlis im garemos, sadac fokus-
jgufi tardeba. momxmarebelTa gantvirTvisa da ufro
realuri pasuxebis misaRebad isini qmnian ufro kom-
fortulsa da gamosakvlevi produqtisaTvis ufro
Sesaferis garemocvas. magaliTad, sasurvelia, kulinari-
uli produqtebisaTvis fokus-jgufis Catareba sam-
zareulos garemoSi moxdes. an saxlis mowyobisaTvis
fokus-jgufi misaRebi oTaxis interierSi ganTavsdes.
erT-erTi kvleviTi kompania sTavazobs misaRebi oTaxis,
bavSvebis saTamaSo oTaxis, barisa da sasamarTlo dar-
bazis msgavs interierebsac ki.
dRes zogierTi kompania fokus-jgufis diskusiebs
Ria cis qveS awarmoebs. kolejis studentebisaTvis
gankuTvnili axali produqtis Seqmnamde Target-maswored am xerxs mimarTa.
imisaTvis, rom gaegoT kolejis studentebis
Sexeduleba saerTo sacxovreblis oTaxebisTvis
SesaZeni nivTebis Sesaxeb, Target-ma fokus-jgufebis
Casatareblad sakonsultacio kompania JumpAssociates-i daiqirava. Jump-ma umaRles skolaSi
`gasarTobi saRamoebi~ daafinansa, sadac miwveuli
ffookkuuss--jjgguuffiiss
iinntteerrvviiuu (Focus groupinterviewing)pirispir gamokiTxva,
romelic gulis-
xmobs 6-10 adamianis
ramdenime saaTiT
Tavmoyras, momzade-
bul interviuerTan
erTad, produqtis,
momsaxurebisa da
organizaciis Sesa-
xeb sasaubrod. inte-
rviueri jgufis dis-
kusiis fokusirebas
axdens mniSvnelovan
sakiTxze.
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 123
■ fokus-jgufis axali qseli: kolejSi Semsvleli
studentebisaTvis axali pqroduqciis Seqmnamde Target-madaafinansa `gasarTobi saRamoebi~ umaRles skolaSi,
sadac miiwvies rogorc kolejis pirvelkurselebi,
aseve meorekurselebi,romlebic kargad icnobdnen sa-
erTo sacxovreblis pirobebs. imisaTvis,rom gaegoT
TineijerTa Sexeduleba saerTo sacxovreblis Sesa-
xeb, Jump-ma moifiqra samagide TamaSi,romelic ko-
lejSi SesvlasTan dakavSirebul sakiTxebs moicavda.
124 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
oonnllaaiinnmmaarrkkeettiinngguullii
kkvvlleevvaa (Onlinemarketing research)internetgamokiTxve-
bisa da onlainfokus-
jgufebis meSveobiT
pirveladi monaceme-
bis mogroveba
aammoonnaakkrreebbii (Sample)populaciis erTi
segmenti, romelic
SerCeulia mTliani
populaciis war-
mosadgenad.
iyvnen rogorc kolejis pirvelkurselebi, aseve meorekurselebi, rom-
lebic saerTo sacxovreblis pirobebs kargad icnobdnen. rom gaegoTineijerTa Sexeduleba saerTo sacxovreblis Sesaxeb, Jump-mamoifiqra samagido TamaSi, romelic kolejSi SesvlasTan
dakavSirebul sakiTxebs moicavda. TamaSi bunebrivad warimarTa
kolejSi cxovrebis Sesaxeb araformaluri saubriTa da kiTxvebiT. am
process ki Jump-is mkvlevarebi gverdidan akvirdebodnen, xolo
videokamera ki iwerda. kvlevam gaamarTla. gasul wels Target-magamouSva ramdenime produqti, romlebic kolejis studen-tebisaTvis
iyo gamiznuli: samzareulo erT ko-lofSi (kolejis pirobebSi
saWmlis mosamzadeblad saWiro ZiriTadi aqsesuarebi), abazana erT
kolofSi, samrecxao CanTa da a.S.13
sakomunikacio teqnologiebis ganviTarebam respon-dentebTan dakavSirebis
axali gzebi gamoavlina. erT-erTi maTgani aris satelefono gamokiTxva kompi-
uteris daxmarebiT (Computer-Assisted Telephone Interviewing (CATI)), romlis drosac
interviueri zis kompiuterTan, ekranze amosul kiTxvebs telefoniT ukiTxavs
respondents da misi pasuxebi kompiuterSi Seaqvs. meore aris (CompletelyAutomated Telephone Surveys (CATS)) avtomaturi satelefono gamokiTxva, rodesac
respondetebTan kompiuteri rekavs da winaswar Caweril kiTxvebs usvams.
pasuxebi Seyvanilia xmis an telefonis sensoruli panelis saSu-alebiT. sxva,
maRali teqnologiis meTodebs gane-kuTvneba: fostiT dagzavnili diskebi,
gamokiTxva eleqtronuli fostiT da kompiuterze dafuZnebuli gamokiTxva
faqsiT.14
marketingul kvlevaze zegavlena internetmac moaxdina. marketologebi
pirveladi monacemebis SegrovebisaTvis sul ufro xSirad iyeneben axal
meTods – oonnllaaiinnmmaarrkkeettiinngguull kkvvlleevvaass –– internetiT gamokiTxvebi, internetiT
eqsperimentebi da onlain-fokus-jgufebi. tradiciul meTodebTan SedarebiT,
onlainfokus-jgufebis upiratesobaa dabali xarji, respondentebTan siaxlove
da procesis siswrafe. TumcaRa, miuxedavad imisa, rom onlainkvleva sakmaod
damaimedebelia da zogierTi analitikosi imasac ki amtkicebs, rom sul male
marketinguli kvlevis umTavresi iaraRi interneti gaxdeba. sxvebs amasTan
dakavSirebiT ufro frTxili mosazreba gaaCniaT. internetis saSualebiT mar-
ketinguli kvlevis warmoebis upiratesobebi, uaryofiTi mxareebi da perspeq-
tivebi ganxilulia CanarTSi _ marketingi muSaobis procesSi 4.2.
SSeerrCCeevviiss ggeeggmmaa.. xSirad, daskvnebi momxmarebelTa didi jgufis Sesaxeb keTdeba
populaciis patara amonakrebis Seswavlis safuZvelze.. aammoonnaakkrreebbii aris popu-
laciis erTi segmenti, romelic SerCeulia mTliani populaciis warmosadge-
nad. idealuri amonakrebi aris warmomadgenlobiTi amonakrebi, rac marke-
tologebs swor Sefasebas aZlevs ufro didi populaciis fiqrebsa da
qcevebze.
amonakrebis SerCevisaTvis saWiroa sami saxis gadawyvetilebis miReba.
pirveli _ vin unda iqnas gamokiTxuli? (romeli amonakrebis erTeuli?) am
kiTxvaze naTeli pasuxis gacema yovelTvis ar aris SesaZlebeli. magaliTad,
saojaxo avtomobilis SesyidvisaTvis gadawyvetilebis miRebis procesis
Sesaswavlad mkvlevarma unda gaigos qmris, colis, ojaxis sxva wevrebis, dile-
rebisa Tu yvelas azri? mkvlevarma unda gadawyvitos, ra informacia sWirdeba
da vin ufro kompetenturia amisaTvis.
meore _ ramdeni adamiani unda gamokiTxon? (amonakrebis sididis
gansazRvra). ufro didi amonakrebi bevrad ufro utyuar Sedegebs iZleva,
vidre patara,Tumca utyuari Sedegebis misaRebad aucilebeli ar aris mTliani
miznobrivi bazris an Tundac misi didi nawilis SerCeva. xSirad, kargad
SerCeuli mosaxleobis Tundac erT procentze naklebi amonakrebi sakmaod
utyuar Sedegebs iZleva.
mesame _ rogor unda moxdes xalxis SerCeva amonakrebisaTvis? (SerCevis
rogori procedura aris saWiro?) cxrilSi 4.4 mocemulia amonakrebis
sxvadasxva tipi. albaTobiT SerCeuli amonakrebisas populaciis TiToeul
wevrs aqvs Tanabari Sansi, amonakrebSi moxvdes da mkvlevarebs SeuZliaT
SerCevis cdomilebis sandoobis zRvrebis gamoTvla. magram, rodesac
SemTxveviTi SerCeva did xarjebsa da did dros moiTxovs, marketologebi
xSirad miznobrivad SerCeuli amonakrebis meTods mimarTaven, miuxedavad imisa,
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 125
rom am SemTxvevaSi SerCevis cdomilebis gamoTvla SeuZlebelia.
kkvvlleevviiss ssaaSSuuaalleebbeebbii.. pirveladi monacemebis Segrovebisas mkvlevarebs
SeuZliaT gamoiyenon kvlevis ori saSualeba – kiTxvari da meqanikuri instru-
mentebi. kiTxvari yvelaze miRebuli saSualebaa, miuxedavad imisa, warimarTeba
igi pirispir, fostis, telefonisa Tu eleqtronuli saSualebebis gamoyenebiT.
kiTxvarebi sakmaod moqnilia. arsebobs kiTxvebis dasmis bevri gza. daxu-
ruli tipis kiTxvebi moicavs yvela SesaZlo pasuxs da subieqts maTgan erT-
erTis amorCevis saSualeba aqvs. aseTi kiTxvaris magaliTia ramdenime sava-
raudo pasuxis mqone kiTxvebi da e.w. skalirebuli kiTxvebi. Ria kiTxvebi _
respondents saSualeba eZleva, kiTxvebs sakuTari sityvebiT gasces pasuxi.
magaliTad, aSS-is samxreT-dasavleTis aeroportebis Sesaxeb gamokiTxvisas
momxmarebels SesaZloa aseTi ubralo SekiTxviT mimarTon: `ras fiqrobT
samxreT-dasavleTis aeroportebis Sesaxeb?~ an SesaZloa xalxs aseTi
winadadebis dasruleba sTxovon: `aeroportis SerCevisas, yvelaze metad
viTvaliswineb...~ aseTi da sxva tipis Ria kiTxvebi xSirad ufro informaciu-
lia, vidre daxuruli tipis kiTxvebi, radgan pasuxis gacemisas respondenti ar
aris SezRuduli. Ria kiTxvebi gansakuTrebiT aRmoCeniTi kvlevis warmoebisas
gamoiyeneba, rodesac mkvlevari cdilobs, gaigos, rogori tipis adamianebi
fiqroben ase da ara ramdeni adamiani iziarebs aseT Sexedulebas. meore mxriv,
daxuruli tipis kiTxvebiT miRebuli monacemebis gageba da maTi cxrilSi
ganTavseba bevrad ufro advilia.
mkvlevarebma aseve unda izrunon kiTxvebis sityvier formulirebasa da
maT Tanmimdevrobaze. maT unda gamoiyenon martivi, pirdapiri da miukerZoebeli
sityvebi. kiTxvebi ganlagebuli unda iyos logikuri TanmimdevrobiT.
pirvelma SekiTxvam SeZlebisdagvarad unda daainteresos respondenti, xolo
rTuli da piraduli kiTxvebi boloSi unda ganTavsdes, raTa respondenti ar
dafrTxes. rogorc wesi, uyuradRebod momzadebuli kiTxvari bevr Secdomas
Seicavs (ixileT cxrili 4.5).
miuxedavad imisa, rom kiTxvarebi kvlevis yvelaze miRebuli iaraRia,
momxmarebelTa qcevis gasakontroleblad mkvlevarebi agreTve iyeneben
meqanikur iaraRebsac, rogorebic aris supermarketis skanerebi da mayureblis
sazomi. zogi meqanikuri mowyobiloba ki subieqtis fiziologiuri reaqciis
gasazomad gamoiyeneba. magaliTad, galvanometri _ emociuri aRgznebis dros
wuTSi gaoflianebis xarisxs zomavs. misi saSualebiT SesaZlebelia pro-
duqciis an reklamis xilvisas gamovlenili interesis an emociis siZlieris
gazomva. Tvalis kamerebi gamoiyeneba respondentebis Tvalis moZraobis
Sesaswavlad, imis gasagebad, Tu pirvelad raze da ramden xans SeCerda momx-
ccxxrriillii 44..44 amonakrebis tipebi
aallbbaaTToobbiiTT SSeerrCCeeuullii aammoonnaakkrreebbii
martivi SemTxveviTi amonakrebi mosaxleobis TiToeul wevrs seleqciis Tanabari Sansi
gaaCnia.
stratificirebuli SemTxveviTi mosaxleoba dayofilia urTierTgamomricxav jgufebad
amonakrebi (rogoric aris asakobrivi jgufebi) da TiToeuli jgu-
fidan irCeva SemTxveviTi amonakrebi.
klasteruli (adgilobrivi) mosaxleoba dayofilia urTierTgamomricxav jgufebad
amonakrebi (magaliTad, kvartlebis mixedviT) da interviusaTvis
mkvlevari jgufis amonakrebs adgens.
mmiizznnoobbrriivvaadd SSeerrCCeeuullii aammoonnaakkrreebbii
moxerxebuli amonakrebi informaciis mopovebisTvis mkvlevari mosaxleobisagan
misTvis yvelaze mosaxerxebel wevrebs irCevs.
msjelobiTi amonakrebi mkvlevari sakuTari Sexedulebisamebr irCevs mosaxleo-
bis wevrebs, romlebic zusti informaciis misaRebad
perspeqtiulebi arian.
kvotirebuli amonakrebi arsebuli ramdenime kategoriidan mkvlevari axdens gan-
sazRvruli raodenobis respondentis gamokiTxvas.
126 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
mas Semdeg,rac sul ufro meti momx-
marebeli iyenebs internets, gaizarda
marketologebis mier onlainmarketi-
nguli kvlevebis gamoyenebis inten-
sivoba. dRes marketingul kvlevebze
daxarjuli Tanxebis 8 procenti on-
lainkvlevebze modis da momavalSi
mosalodnelia am cifris zrda.
tradiciul gamokiTxvasa da fo-
kus-jgufebTan SedarebiT,onlainkvl-
eva realur upiratesobebs sTavazobs,
romelTagan yvelaze aSkara aris sisw-
rafe da dabali fasebi. onlainfokus-
jgufebi winaswar dagegmvas saWiroebs,
magram mas praqtikulad momentaluri
Sedegebi moaqvs. onlaingamokiTxva
sul raRac ramdenime dResa Tu kvira-
Si sruldeba. magaliTad, ganixileT
ualkoholo sasmelebis kompaniis mier
Catarebuli ukanaskneli onlaingamo-
kiTxva,romlis mizani iyo axal Sefu-
Tvaze Tineijerebis Sexedulebis Se-
mowmeba. 10-15-wuTian internetgamokiT-
xvaSi Sedioda aTobiT kiTxva da iarli-
yis, boTlis formisa da msgavsi maCve-
neblebis 765 sxvadasxva gamosaxuleba.
sam-oTxdRian gamokiTxvaSi 600 Tine-
ijeri monawileobda. misi detaluri
analizi pasuxebis miRebidan zustad 5
dRis Semdeg gaxda SesaZlebeli. amis
msgavsad,dRes ukve Hershey Foods-i axali
produqtis testirebas internetgamo-
kiTxvis saSualebiT apirebs. maSin,ro-
desac safosto gamokiTxvis dasrule-
bas eqvsi an meti kvira sWirdeboda,
onlainSedegebis Segroveba or kvira-
Si an ufro nakleb droSi aris
SesaZlebeli.
internetkvlevebi SedarebiT mci-re
xarjebTanac aris dakavSirebuli. mon-
awileebs msoflios nebismieri
kuTxidan SeuZliaT CaerTon fokus-
jgufebSi,riTac dazogaven mgzavro-
bis,registraciisa da sxva xarjebs.
gamokiTxvebisaTvis interneti bevr sa-
fosto, satelefono, samuSao da sabeWd
xarjebs amcirebs. `eleqtronuli
kvlevis xarjebi 10-dan 80 procentamde
ufro dabali SeiZleba iyos, _ acxa-
debs tom jonsoni,NPG Group-is Tavj-
domare,firmis,romelic onlainkvle-
vebs atarebs. ufro metic, amonakrebis
zomas mis xarjebze mciredi gavlenis
moxdena SeuZlia. `roca laparakia in-
ternetze, arcTu didi gansxvavebaa 10-
sa 10000-s respondents Soris~, _ am-
bobs jonsoni.
onlaingamokiTxva da fokus-jgufi
aseve saukeTeso saSualebaa rTulad
misawvdom respondentebTan _ mouxel-
Tebel TineijerebTan,dauojaxebel pi-
rebTan, mdidar da ganaTlebul audien-
ciasTan urTierTobaSi. `maTTan dakav-
SirebisaTvis es sakmaod sando xer-
xia... eqimebi, advokatebi, xalxi,romleb-
Tan dakavSirebac TqvenTvis sakmaod
rTulia,radgan isini gamokiTxvebSi
monawileobis miRebiT ar arian dain-
teresebulni, _ ambobs pol jefersoni,
Greenfield Online-is aRmasrulebeli, _ es
saqmiani dedebisa da saqmiani cxovre-
bis wesis mimdevari pirovnebebisTvi-
sac kargi saSualebaa. maT aseT kvle-
vaSi monawileoba SeuZliaT sakuTar
garemoSi.~ interneti kargi saSualebaa
qveynis sxvadasxva kuTxeSi mimofantu-
li adamianebis Sesakrebad, gansakuT-
rebiT ki maRali Semosavlis mqone
pirebis,romlebic mogzaurobisTvis
ver iclian.
marketingul kvlevebSi internetis
oonnllaaiinnmmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa
4.2
sul ufro bevri kompania awarmoebs Tavis marketingul
kvlevebs internetis gamoyenebiT. sareklamo kompania
Greenfield-is aRmasruleblis sityvebis Tanaxmad, aseTma
kvlevebma ukve dajabnes tradiciuli kvlevis meTodebi.
mareblis Tvali. qveviT moyvanilia axali teqnologiebis magaliTebi, romelTa
saSualebiT xdeba momxmareblis emociuri da fizikuri reaqciebis ganWvreta.15
emociebis gamomsaxveli saxis gamometyvelebis meqanikuri
pasuxebi male komerciul realobad iqceva. momxmareblis saxis
gamometyvelebisa da moZraobis (Tvalebisa da piris areSi)
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 127
gamoyenebas garkveuli dabrkolebebic
axlavs Tan. pirveli,jer kidev bevri
momxmarebeli ar aris CarTuli inter-
netSi, es ki arTulebs kvlevis iseTi
SerCevis gakeTebas,romelic amerikel-
Ta farTo profils warmoadgens. da
mainc, internetis gamoyenebis zrdasTan
erTad,onlainkvlevebis gamoyenebac
izrdeba. magaliTad,General Mills-i mom-xmarebelTa kvlevebis 60 procents in-
ternetis ganoyenebiT awarmoebs. amis
Sedegad ki misi xarjebi 50 procentiT
aris Semcirebuli. UPS-ic intensiurad
iyenebs onlainkvlevebs. `Cveni momxma-
rebelTa 40-50 procenti internetSi
aris CarTuli, ase rom, es sakmaod
logikuria~, _ ambobs jon gilberti,
UPS-is marketinguli kvlevebis mene-
jeri. misi azriT,tradiciul da ele-
qtronul gamokiTxvebs Soris aris ra-
Rac mciredi gansxvaveba da eleqtro-
nuli kvleva bevrad ufro swrafia da
nakleb xarjebTan aris dakavSirebuli.
eleqtronuli kvlevis mTavari
problema aris is,rom SeuZlebelia
gaakontrolo is, vinc amonakrebSi
xvdeba. tom grinbaumi,Group Plus-isprezidenti, ixsenebs New Yorker-is mul-
tiplikaciur films, sadac ori ZaRli
kompiuterTan zis: `internetSi aravin
icis,rom Sen ZaRli xar, _ eubneba er-
Ti meores, _ Tu ver xedav im pirov-
nebas,romelsac ekontaqtebi, saidan
ici, vin aris igi realurad?~ _ dasZens
is. amonakrebebsa da pasuxebTan dakav-
Sirebuli aseTi problemebis gadasa-
laxavad onlainkvlevebis bevri kompa-
nia iyenebs sxvadasxva sawevro respon-
dentTa panelebs. magaliTad,GreenfieldOnline moicavs 1.3 milioni wevrisgan
Semdgar internetze dafuZnebul res-
pondentTa panels. aseTi respondente-
bis monawileoba da nebismier dros
pasuxis gacemis SesaZlebloba gamox-
maurebis maRal procents uzrunvely-
ofs. ukanasknel wlebSi satelefono
gamokiTxvis gamoxmaurebis procenti
14 procentamde daeca,rodesac eleq-
tronuli gamokiTxvisas 40 procents
da met maCvenebelsac ki miaRwia.
`maSinac ki,rodesac Tqven Sesafe-
ris respondents waawydebiT,onlain-
gamokiTxva da fokus-jgufi naklebad
dinamikuria pirovnuli midgomisaTvis,
_ ambobs grinbaumi, _ SesaZloa xalxi
internetis saSualebiT erTmaneTTan
saubrobs da TamaSobs, magram sul
sxvaa,rodesac uSualod uyureb ideiT
aRfrTovanebul adamianebs.~ virtua-
luri samyaro moklebulia tradiciu-
li fokus-jgufis kvlevisaTvis damaxa-
siaTebel iseT pirdapir personalur
urTierTqmedebas,rogorebic aris viz-
ualuri kontaqti da sxeulis ena (bodylanguage). internetis formati –Sablonuri komentarebi da eleqtro-
nuli `emociis gamomxatveli suraTe-
bi~ (punqtuaciis niSnebi,romlebic
emocias gamoxatavs,rogoric aris :-)
sixarulis aRmniSvneli niSani) _ sak-
maod zRudavs respondentis eqspresiu-
lobas.
Tumca teqnologiis iseTi intensi-
uri progresi,rogoric aris animaciis,
audio, videonakadisa da virtualuri
garemos integracia, SezRudvebis daZ-
levisaTvis sakmaod kargi pirobaa.
`marketinguli onlainkvlevis arcTu
ise Soreul momavalSi respondentebs
SesaZlebloba eqnebaT,Secvalon, gaadi-
don da marTon (magaliTad,Secvalon
feri an zoma) samganzomilebiani pro-
duqti. isini SeZleben virtualuri
maRaziebis daTvalierebas,Taroebidan
saqonlis aRebas da misi funqciebis
Semowmebas.~
internetkvlevis dros anonimuro-
bac garantirebulia, Sedegad pasuxebi
naklebad frTxili da meted gulwr-
felia xolme, gansakuTrebiT iseTi Te-
mebis ganxilvisas,rogorebicaa Se-
mosavali,janmrTelobis mdgomareoba,
cxovrebis stili da sxva mgrZnobiare
sakiTxebi. `klaviaturas amofarebuli
adamianebi bevrad ufro gabedulebi
arian~, _ ambobs erT-erTi mkvlevari.
meore ki amtkicebs:
`arsebobs kiTxvebi, romelTa ga-
goneba, ubralod, ar gsiamovnebT
(`ra Tanxa daxarjeT gasul Tves sa-
fondo birJaze?~), an kiTxvebi, rom-
lebzec pasuxis gacema ar gsurT,
Tu amas TqvenTvis sruliad ucnobi
ada-miani gekiTxebaT (`kviraSi ram-
denjer gaqvT seqsi?~). internetgamo-
kiTxvebSi ki aseT SekiTxvebze, ro-
gorc wesi, sakmaod gulwrfel
pasuxebs iReben. erTxel vcade da
Cavatare ori erTnairi gamokiTxva:
erTi maRaziebSi, xolo meore in-
ternetSi. kiTxva ase iyo dasmuli:
`kviraSi ramdenad xSirad banaobT
an iRebT Sxaps?~ maRaziebSi Catare-
buli gamokiTxvisas gamoirkva, rom
es maCvenebeli saSualod 6.2-jers
udrida, maSin rodesac internetis
gamokiTxvam aCvena 4.2. albaT, ufro
gulwrfeli da logikuri pasuxe-
bia.~
onlainmkvlevarebisaTvis yvelaze
mwvave sakiTxi SesaZloa iyos maTi da-
mokidebuleba momxmareblis konfiden-
cialobisadmi. kritikosebi SiSoben,
rom respondentebis misazidad on-
lainmkvlevarebi maT eleqtronuli
fostis yuTebs usargeblo informa-
ciiT amoavseben. maTi azriT, arsebobs
imis saSiSroeba,rom kvlevis damTav-
rebis Semdeg produqciis gayidvis
mizniT isini gamoiyeneben gamokiTxvis
Sedegad miRebul el-fostis misamar-
Tebs da konfidencialur pasuxebs. ma-
Ti interesis sagans warmoadgens ele-
qtronuli agentebis funqcia (Spambots-ian Spider-i),romlebic respondentis
Tanxmobis gareSe agroveben person-
alur informacias. aseTi konfiden-
cialuri sakiTxebis ararsebobam
SesaZloa momxmarebeli gaaRizianos,
misi TanamSromlobis survili Seamci-
ros da mTavrobis intervencia gazar-
dos.
miuxedavad imisa,rom mkvlevarebi
iziareben mosazrebas imis Taobaze,
rom onlainkvleva verasodes Secvlis
tradiciul kvlevas,zogierTi am sa-
kiTxs sakmaod didi optimizmiT uyu-
rebs. magram sxvebi mas ufro meti sif-
rTxiliT udgebian. `aT weliwadSi
nacionaluri satelefono gamokiTxva
kvlevis meTodologiis folklorad
iqceva~, _ acxadebs erT-erTi eqsperti.
`es,cota ar iyos, adrea, _ ambobs meo-
re, _ magram 20 weliwadSi ki es gar-
dauvalia.~
wwyyaarrooeebbii:: “Market trends: Online Research Growing,”ixilieT saitze www.greenfielfcentral.com/research_solution/rsch_solns_main.htm, ivlisi 2003.
p. merfi, “Interactive Research,” Marketing News, 1997wlis 20 ianvari, pp. 1, 17; “NFO Executive SeesMost Research Going to Internet,” Advertising Age,1997 wlis 19 maisi, p. 50; noa satmani, “WebEnhanced Market Research,” Advertising Age, 2001wlis 18 ivnisi, p. T18; Tomas v. mileri,
“Make the Call: Online Results are Are Mixed Bag,”Marketing News, 2001 wlis 24 seqtemberi, pp.
30-35; katerin arnoldi, “Hersey Research SeesNet Gain,” Marketing News, 2003 wlis 25 noem-
beri, p. 17; beT maki, “Online Privacy Critical toResearch Success,” Marketing News, 2002 wlis 25
noemberi, p. 21; da nina m. rei da Serontabori, “Cybersurveys Come of Age,” MarketingResearch, 2003 wlis gazafxuli, pp. 32-37.
dafiqsirebiT da monacemTa bazaSi arsebuli saxis gamometyvelebis
nimuSebTan SedarebiT kompiuteri qvecnobier emociebs amoicnobs.
rodesac xandazmuli kaci bankomatis ekrans miaSterdeba, Sriftis
zoma TiTqmis myisve ormagdeba. savaWro centrSi kioskTan mdgari
qali ki turistuli reklamis danaxvisas iRimeba da TiTqos elodeba,
128 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
ccxxrriillii 44..55 arasrulfasovani kiTxvari
warmoidgineT, rom sazafxulo banakis direqtorma banakis momavali damsveneblebis
mSoblebis gamokiTxvisaTvis moamzada Semdegi kiTxvari. rogor SeafasebT TiToeul
SekiTxvas?
11.. ramdeni aseuli dolaris farglebSi meryeobs Tqveni Semosavali? _ rogorc wesi,
xalxma ar icis, ramdeni aseuli dolaris farglebSi meryeobs maTi Semosavali da
ase Riadac ar uyvarT TavianTi Semosavlis Sesaxeb saubari. ufro metic, mkvlevarma
gamokiTxva aseTi piraduli kiTxviT arasdros ar unda daiwyos.
22.. Tqveni Svilebis Ramis gasaTevi banakis dasafinanseblad ramdenad Zlieri an susti
SesaZlebloba gagaCniaT? _ ras niSnavs `Zlieri~ an `susti~?
33.. kargad iqcevian Tu ara Tqveni bavSvebi sazafxulo banakebSi? diax ( ) ara ( ) _ `iqce-
vian~ SedarebiTi terminia. ufro metic, `diax~ da `ara~ aris Tu ara saukeTeso
arCevani am kiTxvisaTvis? amas garda, iqneba Tu ara am kiTxvaze xalxis pasuxebi
gulaxdili da obieqturi? ratom unda dasvaT aseTi kiTxvebi pirvel rigSi?
44.. ramdenma banakma mogawodaT literatura fostis saSualebiT gasul wels? am wels?
_ vis emaxsovreba es?
55.. sazafxulo banakebis Sefasebisas romelia TqvenTvis yvelaze gamorCeuli da
gadamwyveti faqtori? _ ras niSnavs `gamorCeuli~ da `gadamwyveti~ faqtori? CemTan
nu gamoiyenebT maRalfardovan sityvebs!
66.. Tqveni azriT, sworia Tu ara Tqveni SvilisaTvis sazafxulo banakSi SeZenili
gamocdilebiT srulyofil adamianad Camoyalibebis uflebis CamorTmeva? _ kiTxva
gadatvirTulia. daiTanxmeT respondenti, dasviT kiTxva, romelzec nebismier mSobels
dadebiTi `diax~ pasuxis gacema SeeZleba.
rodis gamouwers danadgari mogzaurobis fasdaklebis kupons. sxva
kioskTan ki ramdenime moRuSuli momxmarebeli Sehyurebs tipur
reklamas, romelic maRaziis karis SesaRebad iwvevs.
IBM-i muSaobs `emociuri Tagvis~ gaumjobesebaze, romelic pul-
sis, temperaturis, moZraobisa da kanis galvanuri reaqciis mixedviT
SeZlebs momxmareblis emociuri mdgomareobis gansazRvras. kompaniam
Seadgina sibrazis, SiSis, mwuxarebis, zizRis, bednierebisa da gaocebis
sazomi erTeulebi. idea momxmareblis pirovnebis Sesabamisi stilis
Seqmnas gulisxmobs.
kkvvlleevviiss ggeeggmmiiss ggaannxxoorrcciieelleebbaa.. Semdeg etapze xdeba kvlevis gegmis realurad
ganxorcieleba. igi gulisxmobs informaciis Segrovebas,damuSavebasa da anal-
izs. monacemTa Segroveba xdeba kompaniis marketinguli kvlevis
TanamSromlebisa da gare marketinguli firmebis saSualebiT. Segrovebis
faza, rogorc wesi, yvelaze ZviradRirebulia da masSi Secdomis daSvebis
albaTobac yvelaze maRalia. mkvlevari kargad unda darwmundes, rom gegma
sworad aris ganxorcielebuli. man iseTi SesaZlo problemebis monitoringi
unda awarmoos, rogorebicaa respondentis mier kvlevaSi monawileobaze uaris
Tqma, araswori pasuxebis identifikacia, interviueris mier daSvebuli
Secdomebi da TaRliToba.
mniSvnelovani informaciis gamosayofad mkvlevarebma Segrovebuli
monacemebi unda daamuSaon da gaaanalizon. maT unda Seamowmon monacemebis
sizuste, misi sisrule da igi analizisaTvis moamzadon. Semdeg ki xdeba
Sedegebis cxrilSi gadatana da maTgan sxvadasxva statistikuri maCveneblis
gamoTvla.
SSeeddeeggeebbiiss ggaannmmaarrtteebbaa ddaa aannggaarriiSSiiss wwaarrddggeennaa.. marketinguli kvlevis specialis-
tma Sedegebi unda ganmartos, daskvnebi gamoitanos da isini xelmZRvanelobas
moaxsenos. sasurvelia, xelmZRvaneloba zedmeti ricxvebiTa da gamoyenebuli
statistikuri saSualebebiT ar unda gadatvirTos. piriqiT, man unda war-
moaCinos mniSvnelovani aRmoCenebi, romlebic menejerebisaTvis gadawyve-
tilebis miRebis procesSi gamosadegia.
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 129
■ momxmareblis reaqciebis sazomi
mowyobiloba, romlis saSualebiT
marketologs SeuZlia Seafasos
saxis gamometyveleba da igi
sakuTar SeTavazebebsa da komu-
nikaciebs Seusabamos.
Sedegebis interpretaciaSi mxolod mkvlevarebma ar unda miiRon monaw-
ileoba. maTTan erTad unda imuSaon marketingis menejerebma, romlebmac ufro
meti ician kompaniis winaSe arsebuli problemisa da misaRebi gadawyvetilebis
Sesaxeb. saukeTesod Catarebul kvlevasac ki ekargeba azri, Tu marketingis
menejeri mkvlevaris mier gamotanil mcdar daskvnebs brmad endoba. meore
mxriv, menejeri SeiZleba mikerZoebuli iyos – aRiaros TavisTvis misaRebi
Sedegi da uaryos iseTi, romelic moulodnelia an mis gegmas ewinaaRmdegeba.
Sedegebis ganmarteba sxvadasxvagvarad aris SesaZlebeli, Sesabamisad, mkvle-
varsa da menejers Soris diskusiam SesaZloa saukeTeso interpretaciamde
miiyvanos kvleva. amgvarad, kvlevis Sedegebis ganmartebisas menejeri da mkvle-
vari erTad unda muSaobdnen da kvlevis procesisa da Sedegebis miRebis
pasuxismgeblobac Tanabrad unda gainawilon.
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss aannaalliizzii
informacia, romelic mopovebulia Sida monacemTa bazis, marketinguli
dazvervisa da marketinguli kvlevis saSualebiT, saWiroebs analizs. mene-
jerebs SeiZleba daxmareba dasWirdeT monacemebisTvis gamoyenebadi formis
micemaSi, ris safuZvelzec arsebuli problemis gadaWra moxdeba. daxmareba
SeiZleba moicavdes Tanamedrove statistikuri meTodebis gamoyenebas, romlis
drosac cvladebs Soris urTierTobebi mowmdeba an mopovebuli monacemebis
sandoobis gazomva xdeba.
informaciis analizis dros SesaZlebelia gamoyenebul iqnas analitikuri
modelebi, rac marketologebs ukeTesi gadawyvetilebis miRebaSi daexmareba.
TiToeuli modelis saSualebiT SesaZlebelia Semdegi saxis kiTxvebze pasuxe-
bis gacema: ra moxdeba, Tu . . ? an romelia saukeTeso? SemuSavebuli modelebi
marketingis menejerebs exmareba: ukeTesi marketinguli kompleqsis SeqmnaSi,
savaWro teritoriebis optimalur SerCevaSi, realizatorebis mier satele-
fono zarebis dagegmvaSi, sacalo savaWro punqtebisaTvis adgilis arCevaSi,
optimaluri sareklamo kampaniis Camoyalibebasa da axali produqciis gayid-
vebis prognozirebaSi.
130 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
mmyyiiddvveellTTaann
uurrTTiieerrTToobbiiss mmaarrTTvvaa
(Customer relationshipmanagement (CRM))momxmarebelTan maq-
simaluri erTgule-
bis misaRwevad indi-
vidualuri momxma-
reblis Sesaxeb in-
formaciisa da maT-
Tan urTierTobis
frTxili marTva.
mmyyiiddvveellTTaann uurrTTiieerrTToobbiiss mmaarrTTvvaa ((CRM))
bevri kompania sakmaod zedapirulad udgeba myidvelis Sesaxeb informaciis
mopovebis sakiTxs. faqtobrivad, `gonivruli~ kompaniebi informaciis mopovebas
myidvelTan yvela SesaZlo Sexebis wertilSi (touch point) axorcieleben. Sexebis
wertilebi gulisxmobs myidvelsa da kompanias Soris arsebul yvela SesaZlo
kontaqts: rodesac myidveli Seisyidis saqonels; rodesac realizatori
ukavSirdeba myidvels; rodesac kompania momsaxurebas uwevs; rodesac myid-
veli kompaniis veb-gverdze Sedis da a.S.
problema isaa, rom, xSirad, informacia mimofantulia mTel organizaciaSi
da kompaniis sxvadasxva departamentis monacemebSia Rrmad Camaluli. msgavsi
problemis gadasalaxavad bevri kompania mimarTavs mmyyiiddvveellTTaann uurrTTiieerr--
TToobbeebbiiss mmaarrTTvvaass ((CRM). meTodi warmoadgens myidvelTa maqsimaluri
erTgulebis misaRwevad TiToeuli myidvelis Sesaxeb informaciis Segrovebisa
da masTan urTierTobis frTxili marTvis process. ukanasknel wlebSi CRM-ismeTods uamravma kompaniam mimarTa. erT-erTi kvlevis Tanaxmad, aSS-is biznese-
bis 97 procenti gegmavs, momavali ori wlis ganmavlobaSi ufro farTod
gamoiyenos CRM-is teqnologia.16
CRM-i aris programuli uzrunvelyofisa da analitikuri saSualebebis
nakrebi, romelic sxvadasxva wyarodan moZiebul informacias aerTianebs,
atarebs mis analizs da Sedegebs mtkice urTierTobis agebisaTvis iyenebs.
myidvelTan urTierTobis sruli, naTeli suraTis Sesaqmnelad CRM-i axdensgayidvebis, momsaxurebisa da marketingis departamentebSi arsebuli monaceme-
bis integrirebas. kompaniebi iyeneben CRM-is monacemebis analizs, rom
TiToeuli myidvelis faseuloba Seafason, `samizne~ myidvelebi amoirCion da
maT kompaniis SeTavazeba Seusabamon.
CRM-is analitikosebi qmnian monacemTa sacavs (data warehouse), rac warmoad-
gens myidvelTa Sesaxeb arsebuli informaciis Semcvel eleqtronul sacavs.
monacemTa sacavis mizani informaciis Segroveba ar aris, vinaidan bevri kompa-
nia ukve flobs informaciis dausrulebel marags. piriqiT, menejerebs eZlevaT
saSualeba, kompaniaSi arsebuli informaciis integrireba moaxdinon, swored es
aris misi mizani. mas Semdeg, rac monacemTa integrireba moxdeba, SesaZlebelia
am monacemebis advilad damuSaveba.
myidvelTan urTierTobebis marTva kompaniisaTvis didi sargeblis momta-
nia. myidvelebis ukeTesad gagebiT kompanias saSualeba eZleva, maT ufro
maRali xarisxis momsaxureba miawodos da maTTan ufro Zlieri urTierToba
Camoayalibos. kompania iyenebs CRM-s, raTa gansazRvros maRali faseulobis
mqone myidvelebi, maTze ufro efeqturi koncentracia moaxdinos da maTi
moTxovnebis Sesabamisi SeTavazebebi Seqmnas. ganvixiloT Semdegi magaliTebi.17
■ axlaxan FedEx-ma daamontaJa CRM-is mravalmilioniani sistema, romlis
mizani aris xarjebis Semcireba da myidvelTa momsaxurebis gaumjobeseba.
agreTve, kompanias surs, arsebul myidvelebze momsaxurebis jvaredini gayid-
vebi da Warbgayidvebi moaxdinos. axali sistemis saSualebiT, FedEx-is 3300adamianisagan Semdgar gayidvebis personals TiToeul momxmarebelze
detaluri informacia aqvs. maT SeuZliaT TiToeuli myidvelis specifikuri
saWiroebis gamoaSkaraveba da masze morgebuli momsaxurebis SeTavazeba. FedEx-isTavazobs 200-mde sxvadasxva momsaxurebas, lojistikidan dawyebuli
transportirebiTa da sabaJo brokerobis momsaxurebiT damTavrebuli. aqedan
gamomdinare, xSirad realizatorebisaTvis sakmaod rTulia momxmareblisaTvis
saukeTeso SeTavazebis gansazRvra. CRM-is axali sistema FedEx-s daexmarebastimulirebis marTvaSic da savaraudo, mimzidveli myidvelebis dadgenaSic.
CRM-is aRWurviloba bazris segmentebis analizs awarmoebs, potencialis
mixedviT saukeTesoebs SearCevs da maTi potenciuri momgebianobis kalkula-
cias axdens.
■ Mark & Spencer-i (M&S) – britaneTis `yvelaze sando sacalo savaWro centri~,
romlisTvisac CRM-ma sakmaod mniSvnelovani roli iTamaSa misiis miRwevaSi _
`momxmarebelze koncentracia da maTi moTxovnilebebis gaTvaliswineba~. M&S-imsoflioSi erT-erT yvelaze mdidar monacemTa bazas flobs. igi moicavs
monacemebs momxmarebelTa demografiis, Sesyidvebis, 3 milionze meti momxmareb-
lis angariSis, sakaso terminalebis informaciisa da maRaziebSi momxdari
yovelkvireuli siaxleebis Sesaxeb. CRM-is sistema monacemTa am simdidris
organizebasa da analizs axdens, raTa M&S-s nebismier sakiTxze ukeTesi
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 131
gadawyvetilebis miReba SeeZlos, dawyebuli korporaciuli brendingiT,
damTavrebuli komunikaciebiTa da gayidvebis stimulirebiT. `maTi individu-
aluri gemovnebis, upiratesobebisa da qcevis safuZvelze, Cven bevrad ukeTesi
warmodgena gveqmneba imis Sesaxeb, Tu ra saxis SeTavazebebi unda ganvaTavsoT
sxvadasxva myidvelis winaSe da rodis xmis rogori toni unda gamoviyenoT
amisaTvis~, _ ambobs sacalo vaWrobis aRmasrulebeli direqtori. magaliTad,
imis gansazRvriT, Tu vin da rodis dadis sayidlebze (xnierma myidvelebma
xalxmravali adgilisTvis Tavis asarideblad winaswar ician, Tu ris yidvas
apireben, maSin rodesac ufro axalgazrdebi gadawyvetilebis miRebas bolo
wuTisaTvis itoveben), M&S-s SeuZlia Tavisi produqciis asortimenti da mar-
ketinguli saqmianoba Sesabamisad gaanawilos maRaziaSi.
bevri eqsperti amtkicebs, rom myidvelTa Sesaxeb srulyofili monacemebi
kompanias mtkice konkurentuli upiratesobiT uzrunvelyofs. ubralod, hkiT-
xeT American Express-s. qalaq feniqsSi, saidumlo bazaze, usafrTxoebis gundi
Tvalyurs adevnebs American Express-is monacemTa 500 miliard baits imis Sesaxeb,
Tu rogor gamoiyenes momxmareblebma TavianTi 35 milioni mwvane, oqrosa da
platinis plastikuri baraTebi. am monacemebs iyenebs, raTa momxmareblebs
plastikuri baraTebis Tviuri angariSebi gadaugzavnos.
CRM-i garkveul xarjebTan da riskTan aris dakavSirebuli. wels aSS-is
kompaniebi CRM-is programul aRWurvilobaze 10-dan 20 miliard dolaramde
xarjaven. aseT programebs ki iseTi kompaniebi amzadeben,rogorebic arian SiebelSystems-i, Oracle, SAS-i da SPSS-i. magram CRM-is Sesyidvebis naxevari sasurvelmizans ver aRwevs. am warumateblobis mizezi ZiriTadad aris kompaniebis
mcdari warmodgena imis Sesaxeb, rom mxolod CRM-is aRWurvilobis SeZeniT
SesaZlebelia problemebis gadaWra.18 xelsayreli samomxmareblo urTierTo-
bebis agebas mxolod teqnologia ver SeZlebs. `CRM-is teqnologiiT
SeuZlebelia problemis gadaWra _ aRWurvilo-
baze TiTis erTi daWeriT Tqven ver miaRwevT...
momxmarebelTan gaumjobesebul urTierTobas~,
– acxadebs CRM-is eqsperti. piriqiT, CRM-i aris
myidvelTan urTierTobis marTvis erT-erTi
Semadgeneli nawili. `mTavaria `R~, – gvirCevseqsperti, _ daimaxsovreT, urTierToba aris is,
razec agebulia CRM-i~.19
rodesac CRM-is muSaoba sworad mimdinare-obs, mis mier motanili sargebeli bevrad aRema-
teba masze gaweul risksa da xarjebs. momxma-
rebelTa regularul gamokiTxvebze dayrdnobiT
Siebel System-i amtkicebs, rom CRM-is momxmare-
blebi afiqsireben TavianTi Semosavlebis 16%-
ian, xolo myidvelTa erTgulebis da person-
alis Sromisunarianobis 21%-ian zrdas.
`arafers vityvi imaze, rom yovelive es kompa-
nias uzarmazari faseulobiT uzrunvelyofs, _
ambobs CRM-is konsultanti, _ kompaniebi eZeben
gzebs, raTa SeZlon momxmarebelTa informaciis
kontrastuli wyaroebis gaerTianeba.~ CRM-is
axal, Zlier teqnikas SeuZlia ipovos `informa-
ciuli simdidre, raTa mizanSi amoiRos myid-
veli da mis sust adgils daumiznos.~20
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss
ggaavvrrcceelleebbaa ddaa ggaammooyyeenneebbaa
marketingul informacias aranairi fasi ara aqvs,
Tu masze dafuZnebiT optimaluri gadawyve-
tilebis miReba ar moxda. amgvarad, marketinguli
kvlevebis specialistebma informacia xelmisawv-
domi unda gaxadon im pirebisaTvis, romlebic
marketingul gadawyvetilebebs iReben. es gulisx-
■ CRM-i: kompania SAS-i gTavazobT CRM-is programul uzrunve-
lyofas,romlis meSveobiTac Tqven SeZlebT gaigoT myidvelTa
survilebi, miawvdiT maT ukeTes faseulobas da, amgvarad, miaR-
wevT konkurentul upiratesobas.
132 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
mobs menejerTa uzrunvelyofas sxvadasxva maCvenebelze sistematuri angari-SebiT,
dazvervis ganaxlebuli monacemebiTa da kvlevis Sedegebis Sesaxeb gakeTebuli
moxsenebiT.
menejerebs SesaZloa garkveuli informacia spontanurad dasWirdeT.
magaliTad, gayidvebis menejers, romelsac msxvil klientTan dakavSirebuli
garkveuli problemebi aqvs, SesaZloa gasuli wlis gayidvebisa da xarjebis
monacemebi dasWirdes. an sacalo maRaziaTa qselis erT-erT maRaziaSi garkveuli
produqciis gamolevisas maRaziis menejers am qselis sxva maRaziebis maragebis
Sesaxeb sWirdeba informacia. amgvarad, informaciis gavrceleba gulisxmobs
monacemTa bazaSi informaciis ganTavsebasa da xelmisawvdomobis uzrunvelyofas.
am procesis gamartivebis mizniT bevri firma intranets iyenebs. intranetis
saSualebiT xdeba kopmaniis TanamSromelTa uzrunvelyofa marketinguli kvlevis
SedegebiT, sxvadasxva tipis angariSebiT, saziaro samuSao dokumentebiTa da per-
sonalis an klientebis sakontaqto informaciiT. magaliTad, iGo, sacalo movaWre,
romelic katalogebiTa da internetiT vaWrobs, flobs monacemTa bazas, saidanac
intranetis saSualebiT informacias mTel organizaciaSi avrcelebs.
amasTan erTad, kompaniebi uflebas aZleven faseulobaTa qselis wevrebsa
da msxvil klientebs, eqstranetis saSualebiT monacemTa bazaSi arsebuli
informaciiT isargeblon. magaliTad, erT-erTma sadazRvevo kompaniam neba
darTo Tavis 200 damoukidebel agents, esargeblaT kompaniis monacemTa baziT,
sadac ganTavsebulia informacia 1 milioni momxmareblis Sesaxeb. aman agen-
tebs maRali riskis mqone momxmareblis identificirebis saSualeba misca. Wal-Mart-i Tavis mimwodeblebs uzrunvelyofs orwliani monacemebiT imis Sesaxeb,
rogor gaiyida maTi produqcia Wal-Mart-is maRaziebSi.21
Tanamedrove teqnologiis wyalobiT, marketingis menejerebs informaciaze
pirdapir miuwvdebaT xeli nebismier drosa da virtualurad nebismieri adgi-
lidan. maT SeuZliaT Sevidnen sistemaSi saxlidan, sastumrodan, aeroportidan,
anu sadac ki leptopis gaxsna da internetTan mierTeba SeuZliaT. aseTi sis-
temebi menejerebs saSualebas aZlevs, sasurveli informacia pirdapir da
swrafad moipovon da saWiroebisamebr gamoiyenon. maT TiTqmis yvela adgili-
dan SeuZliaT sasurveli monacemebis mopoveba, misi analizi da qselis
saSualebiT Sedegebis sxva pirebisTvis gadagzavna.
■❚ mmaarrkkeettiinngguull kkvvlleevvaassTTaann ddaakkaavvSSiirreebbuullii ssxxvvaa ssaakkiiTTxxeebbii
am qveTavSi ganxilulia ori specifikuri sakiTxi: marketinguli kvleva mcire
biznessa da arakomerciul organizaciebSi da saerTaSoriso saqmianobis mar-
ketinguli kvleva. bolos ki, yuradRebas gavamaxvilebT marketinguli kvlevis
sazogadoebriv da eTikur sakiTxebze.
mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa mmcciirree bbiizznneessssaa
ddaa aarraakkoommeerrcciiuull oorrggaanniizzaacciieebbSSii
iseve rogorc msxvili firmebi, mcire organizaciebic saWiroeben bazris
Sesaxeb informacias. damwyeb bizness sWirdeba informacia industriis,
konkurentebis, potenciuri myidvelebisa da axal sabazro SeTavazebebze reaq-
ciebis Sesaxeb. arsebulma mcire biznesebma yuradReba unda gaamaxvilon
myidvelTa moTxovnilebebisa da survilebis cvlilebebze, axal produqtebze
maT reaqciebze da konkurentul garemoSi arsebul gadanacvlebebze.
mcire biznesisa da arakomerciuli organizaciis menejerebi xSirad
Tvlian, rom marketinguli kvlevis warmoeba mxolod msxvili kompaniisa da
didi biujetis mqone kvlevis eqspertebs SeuZliaT. marTlac,farTomasStabiani
kvlevis warmoebisaTvis bevrad ufro meti materialuri resursia saWiro,
vidre mcire bizness SeuZlia uzrunvelyos. magram am TavSi ganxiluli mar-
ketinguli kvlevis bevri teqnika mcire biznesisTvisac aris xelmisawvdomi.
mcire biznesis an arakomerciuli organizaciebis menejerebs SeuZliaT
maT garSemo arsebul movlenebze martivi dakvirvebiT sasargeblo informa-
ciis mopoveba. magaliTad, sacalo movaWrem axali adgili unda Seafasos avto-
transportisa da qveiTad mosiaruleTa moZraobaze dakvirvebiT. adgilobrivi
mediidan Segrovebuli reklamebiT maT SeuZliaT konkurentebis reklamebis
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 133
Seswavla. imis mixedviT, Tu ramdeni da rogori kategoriis adamia-ni dadis
maRaziebSi sxvadasxva dros, maT SeuZliaT sakuTari momxmareblis kompleqsi
Seafason. amasTan erTad, mcire biznesis bevri menejeri yoveldRiurad stum-
robs konkurentTa maRaziebs da konkurentebTan urTierTobis CamoyalibebiT
alRos uRebs momxmarebelTan urTierTobas. tom quhili, atlantaSi ori
restornis mflobeli, menejerebs restornis gareT sadilobis uflebas
aZlevs, raTa ukan axali ideebiT dabrundnen. atlantaSi momuSave iuvelirma
frank maierma ki, romelic sxva qalaqebSi momuSave konkurentebs xSirad stum-
robda, Seiswavla da gadmoiRo saiuveliro nawarmis sademonstracio dafis
ganaTebis xerxi.22
menejerebs SeuZliaT araformaluri gamokiTxvis Catareba patara zomis
amonakrebTan. SesaZlebelia araformaluri fokus-jgufebis Catareba, maga-
liTad, myidvelTa patara jgufis sadilad miwveva da maTTan erTad sain-
tereso Temebis ganxilva. sacalo maRaziis gamyidvelebs maT maRaziebSi
Semosul klientebTan gasaubreba SeuZliaT, saavadmyofos momsaxure perso-
nals ki _ pacientebTan; arasamuSao saaTebSi restornis menejerebs SeuZliaT
momxmareblebTan darekva da gamokiTxva, Tu romeli restornebiT sargebloben
da ra azris arian im midamoebSi arsebul sxvadasxva restoranze. kompania
Bissell-ma, romelsac xaliCebis wmendis industriaSi Tavisi niSa ukavia, patara,
xelsayreli amonakrebis saSualebiT swrafad da iafad moaxdina bazris
testireba. gamokiTxva Seexeboda Steam Gun-s (orTqlis iaraRs), romelic war-
moadgens saxlis dasasufTavebel, mtversasrutis msgavs, axal mowyobilobas.
imis gasarkvevad, Tu rogor miiRebda momxmarebeli axal pro-
duqts, Bissell-s mxolod 4 kvira da sakmaod mcire biujeti hqonda. man
icoda, rom bavSviani qalebi aseT produqcias xSirad yiduloben,
amitom man dedebis asociacias 1500-dolariani saCuqari gaukeTa, raTa
mis wevrebTan prezentaciis Catarebis neba daerToT. prezentaciis
Semdeg man amoarCia 20 dainteresebuli qali, romlebsac Steam Gun-iaCuqa da specialuri Jurnali misca, sadac produqtis Sesaxeb
Canawerebi unda gaekeTebinaT. Semdgomi orkviriani gamosacdeli peri-
odis ganmavlobaSi, Bissell-is marketingis direqtori saxlSi stum-
robda am qalbatonebs,raTa enaxa,rogor iyeneben isini produqts. aman
gamoaSkarava ramdenime saintereso faqti. pirveli,Bissell-ma Seityo,romqalebs ar sjerodaT, rom cxeli wyliT wmenda SesaZlebelia qimiuri
saSualebebis gamoyenebis gareSe. meore, saWiro iyo produqtisaTvis
saxelis Secvla. bavSvebma SesaZloa xelSi aiRon Steam Gun-i da da-Zmas daumiznon. yuradReba miaqcies erT bavSvs, romelic ambobda:
`gaSeSdi, Torem Camogidnob mag saxes.~ sabolood, Bissell-ma aRmoaCina,rom produqciis mimarT sakmaod gansakuTrebuli moTxovna arsebobda
diasaxlisebis mxridan, romlebsac sisufTavisadmi seriozuli
damokidebuleba hqondaT. isini axal produqts Znelad misawvdomi
adgilebis dasasufTaveblad iyenebdnen da haeris Zlieri nakadiT
Znelad mosaSorebel WuWys wmenddnen. Bissell-ma produqtis stim-
ulireba am or aRmoCenaze daafuZna. man produqts D saxeli Seucvala
_ Steam’n Clean uwoda da koncentracia cxel gamwmend Zalaze moaxdina.
Steam’n Clean-ma warmatebiT daipyro qveynis sacalo maRaziebi.23
agreTve, menejerebs SeuZliaT Caataron martivi eqsperimentebi. magaliTad,
fondebis mosazidad gankuTvnili regularuli werilebis Sinaarsis
cvlilebiT arakomerciuli organizaciis menejers SeuZlia saukeTeso teqstis
SerCeva.
patara organizaciebs SeuZliaT msxvili biznesisaTvis xelmisawvdom meo-
reul monacemTa didi nawilis mopoveba. amasTan erTad, bevri asociacia, adgi-
lobrivi media,savaWro palata da saxelmwifo organizaciebi patara organiza-
ciebs gansakuTrebul daxmarebas uweven. aSS-is mcire biznesis
administrirebis departamenti sTavazobs aTobiT ufaso publikaciasa da veb-
gverds (www.sbaonline.cba.gov),romlebic iZlevian rCevebs rogorc mcire biznesis
wamowyebis, dafinansebisa da gafarToebis, aseve sakredito baraTebis SekveTis
Sesaxeb.
informaciis kargi wyaro SesaZloa iyos adgilobrivi biblioTekebis biz-
nesis ganyofilebebi. xSirad, adgilobrivi gazeTebi uzrunvelyofen informa-
134 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
■ bevri asociacia, media da sam-
Tavrobo saagento uzrunvelyofs
patara organizaciebs specialuri
daxmarebebiT. suraTze warmodge-
nilia aSS-is mcire biznesis
administrirebis departamentis
veb-gverdi, romelic iZleva
rCevebis farTo speqtrs: mcire
biznesis wamowyebis, dafinansebis
da gafarToebis sakiTxebs.
cias adgilobrivi myidvelebisa da maTi yidvis modelebis Sesaxeb. dabolos,
internetis saSualebiT mcire biznesis menejerebs SeuZliaT mniSvnelovani
moculobis informacia Seagrovon: daaTvalieron konkurentebisa da momxmare-
blebis veb-gverdebi da internetis saZiebeli grafis saSualebiT maTTvis sain-
tereso kompaniebi da sakiTxebi gamoikvlion.
amdenad, mcire biujetis mqone patara organizaciebs SeuZliaT efeqturad
gamoiyenon meoreuli monacemebi, dakvirveba, gamokiTxva da eqsperimenti. miuxe-
davad imisa, rom aseTi kvlevebis araformaluri meTodebi naklebad kompleq-
suria da nakleb xarjebTan aris dakavSirebuli, mainc maTi frTxili marTvaa
saWiro. menejerebi dakvirvebiT unda miudgnen kvlevis miznebis sakiTxs,
winaswar SeimuSaon SekiTxvebi, gaiTviTcnobieron is gadaxrebi, rac mcire amo-
nakrebs Tan axlavs da kvleva sistematurad awarmoon.24
ssaaeerrTTaaSSoorriissoo ssaaqqmmiiaannoobbiiss mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa
saerTaSoriso saqmianobis mkvlevarebi gadian igive etapebs, rasac adgilo-
brivi mkvlevarebi dawyebuli kvlevis problemisa da miznebis gansazRvriT,
damTavrebuli Sedegebis ganmartebiTa da moxsenebis gakeTebiT. Tumca saer-
TaSoriso kompanias xSirad ufro meti da sxvadasxvagvari problema aqvs. saer-
TaSoriso biznesebis mkvlevarebi sxvadasxva qveyanaSi gansxvavebul bazrebs
ganageben. xSirad, aseT bazrebs Soris sakmaod didi sxvaoba aris ekonomikuri
ganviTarebis donis, kulturis, Cvevebisa da yidvis modelebis mixedviT.
mkvlevarebi srulyofili meoreuli monacemebis mokvlevisas sazRvargareTis
bevr bazarze garkveul sirTuleebs awydebian. maSin rodesac aSS-Si SesaZle-
belia sarwmuno meoreuli monacemebis mopoveba, bevr qveyanaSi kvleviTi momsax-
ureba TiTqmis arc arsebobs. zogierTi msxvili saerTaSoriso kvleviTi kompania
bevr qveyanaSi moqmedebs. magaliTad, msoflios udidesi marketinguli kvlevis
korporacia AC Nielsen-s msoflios 100-ze met qveyanaSi gaaCnia Tavisi ofisebi.
msoflios marketinguli kvlevis 25 udidesi firmis Semosavlis 63% modis qveynis
gareT arsebuli maTi filialebidan.25 amgvarad, maSinac ki, rodesac meoreuli
monacemebi xelmisawvdomia, misi mopoveba bevri wyaros gamoyenebiT xdeba
SesaZlebeli,rac informaciis Sedarebasa da kombinirebas arTulebs.
kargi meoreuli informaciis naklebobis pirobebSi saerTaSoriso mkvle-
varebs xSirad sakuTari pirveladi monacemebis Sekreba uwevT. aqac, imis gamo,
rom qveynis SigniT sasurvel informaciebs ver agroveben, mkvlevarebi
garkveuli problemis winaSe dgebian. magaliTad, SesaZloa maTTvis rTuli
aRmoCndes, ubralod, kargi amonakrebis Sedgena. amonakrebis Sesaqmnelad aSS-is
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 135
mkvlevarebs SeuZliaT gamoiyenon mimdinare telefo-
nis direqtoriebi, aRsaweri raionis monacemebi, so-
cialur-ekonomikuri monacemebis calkeuli wyaroebi.
magram bevr qveyanaSi sakmaod xSiria aseTi informa-
ciis nakleboba.
msoflios sxvadasxva kuTxeSi respondentebTan
dakavSireba xSirad arc ise advilia. meqsikaSi mkvle-
varebi ver daeyrdnobian telefonis an fostis
monacems _ arsebuli monacemebis umetesoba `karidan
karze~ siaruliT aris Segrovebuli da mxolod sam
Tu oTx did qalaqs moicavs. zogierT qveyanaSi tele-
foni arcTu ise bevr adamians aqvs. magaliTad,
argentinaSi aTas adamianze mxolod 32 telefoni
modis. sxva qveynebSi ki safosto sistema notarialu-
rad arasaimedoa. magaliTad, braziliaSi fostis
saSualod 30 procenti arasdros midis adresatamde.
bevr ganviTarebad qveyanaSi, transportirebis cudi
sistemisa da gzebis gamo, zogierT raionTan
dakavSireba da pirispir gasaubreba sakmaod rTulia
da did xarjebs moiTxovs. dabolos, ganviTarebad
qveynebSi mosaxleobis sakmaod mcire raodenobaa
CarTuli internetSi.26
mkvlevarebs damatebiTi problemebi eqmnebaT
qveynebs Soris kulturuli gansxvavebebis gamo. yve-
laze gamokveTili dabrkoleba aris ena. magaliTad,
kiTxvari Sedgenilia erT enaze da Semdeg xdeba misi
gadaTargmna. Semdeg ki analizisa da ganmartebisaTvis
saWiroa pasuxebis ukan gadmoTargmna. amis gamo kvleva
garkveul damatebiT xarjebs moiTxovs da, amasTan
erTad, Secdomebis albaTobac izrdeba.
kiTxvaris gadaTargmna arcTu ise advilia. bevr
idiomas, frazasa Tu ganacxads sxvadasxva qveyanaSi
sxvadasxva mniSvneloba aqvs. danieli specialisti
aRniSnavs: `SeamowmeT kiTxvari sxvadasxva mTargm-
nelTan, gadmoTargmneT isev inglisurad is, rac
inglisuridan TargmneT, da Tqven SokSi aRmoCndebiT.
maxsovs [erTi magaliTi]: `Tvals miRma, daviwyeba~ gadaTargmnes rogorc
`uxilavi sagnebi SeSlilebi arian~.27
sxvadasxva qveynis momxmarebels sxvadasxva damokidebuleba aqvs mar-
ketinguli kvlevisadmi. erTi qveynis mosaxleoba kiTxvebs xalisiT pasuxobs,
sxvagan ki SesaZloa pasuxis gacemaze saerTod uari ganacxadon. zogierT
qveyanaSi xalxs ucxoebTan laparaks adaT-wesebi ukrZalavs. garkeveul
kulturebSi zogierTi kiTxva xSirad Zalian piradulad iTvleba. magaliTad,
laTinuri amerikis bevr qveyanaSi xalxs SesaZloa moeridos mkvlevarebTan
TavianTi Sampunis, dezodorantis an sxva personaluri produqciis Sesaxeb
gasaubreba. aseve, muslimanuri qveynebis umetesobaSi akrZalulia genderulad
Sereuli fokus-jgufebi, iseve rogorc mxolod qalebisagan Semdgari fokus-
jgufis videoze Cawera.28
maSinac ki, rodesac respondents surs pasuxis gacema, SesaZloa man es
gaunaTleblobis gamo ver SeZlos. ganviTarebad qveynebSi saSualo klasis
respondentebma, im mizniT, rom mkvlevars SeZlebul mcxovreblebad moaCvenon
Tavi, SesaZloa cru informacia miawodon. magaliTad, indoeTSi Cais moxmarebis
Seswavlisas saSualo Semosavlis mqone respondentTa 70% acxadebda,rom isini
erovnuli Cais brendis ramdenime saxeobiT sargeblobdnen. magram mkvlevarebs
sakmao safuZveli hqondaT, am SedegebSi eWvi SeetanaT – indoeTSi gasayidi Cais
60% aris arabrendirebuli.
am problemebis miuxedavad, saerTaSoriso marketingis bolodroindelma
ganviTarebam gamoiwvia saerTaSoriso marketinguli kvlevis ufro intensiuri
gamoyeneba. SesaZloa saerTaSoriso saqmianobis kvlevasTan dakavSirebuli
problemebi da xarjebi maRalia, magram kvlevis Catarebis gareSe _ gaparuli
Secdomebisa da xelsayreli SesaZleblobebis pirobebSi _ SesaZloa es xar-
jebi ufro maRali aRmoCndes.
■ Roper ASW, Inc. awarmoebs samuSaoebs sainformacio re-sursebis moZiebaSi `braziliidan aRmosavleT evropam-
de, keip-taunidan pekinamde - Tu Tqven sadme xarT,RoperASW, Inc.-ic iq aris~.
136 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
ssaajjaarroo ppoolliittiikkaa ddaa eeTTiikkaa mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevviissaass
marketinguli kvleva sasargebloa rogorc momxmareblisaTvis, aseve im
kompaniisaTvis, romelmac is daafinansa. marketinguli kvlevis saSualebiT
kompania iRebs met informacias momxmareblis saWiroebebis Sesaxeb, Sedegad
ufro faseul momsaxurebasa da produqts qmnis da amiT momxmarebelTan
urierTobas aZlierebs. Tumca marketinguli kvlevis arasworma gamoyenebam
SesaZloa momxmarebels ziani miayenos an gaaRizianos. marketinguli kvlevisas
sajaro politikisa da eTikis ori mTavari problema arsebobs: momxmarebelTa
konfidencialobis xelyofa da kvlevis aRmoCenebis araswori gamoyeneba.
mmoommxxmmaarreebbeellTTaa kkoonnffiiddeenncciiaalloobbiiss xxeellyyooffaa.. bevri momxmarebeli marketingul
kvlevas dadebiTad uyurebs da Tvlis, rom igi sasargeblo miznebs emsaxureba.
zogierTs marTlac siamovnebs intervius micema da sakuTari Sexedulebis
gaziareba. magram zogjer momxmarebeli Zalian uaryofiTad aris ganwyobili
da marketingul kvlevebs ar endoba. maTi mcire nawili SiSobs, rom Rrma
grZnobebis Sesamowmeblad mkvlevarebma SesaZloa specialuri meTodebi
gamoiyenon da Semdeg, miRebuli codniT, maTi yidvis procesi marTon; an ganic-
dian im faqts, rom marketologebi momxmarebelTa konfidencialuri informa-
ciis uzarmazar monacemTa bazas floben.
magaliTad, DoubleClick-i qseluri momxmareblis 100 milion profils
moicavs. aris saSiSroeba, rom aseTi uzarmazari maprofilebeli monacemTa
baza aramiznobrivad iqnas gamoyenebuli da aman individebis konfiden-
cialobas safrTxe Seuqmnas. faqtobrivad, momxmareblebis zusti profilis
Sesaqmnelad DoubleClick-ma qseluri monacemebisa da momxmarebelTa panelis
kompaniis mier Segrovebuli monacemebi gaaerTiana. azrTa sakmaod didi
sxvadasxvaoba gamoiwvia DoubleClick-ma, rodesac man gamoacxada, rom apirebdabiznesmenebisaTvis veb-momxmarebelTa 100000 profilis miyidvas, maT Soris iyo
maTi saxelebi da sakontaqto informacia. Tumca,federaluri savaWro komisiis
moTxovnis safuZvelze, DoubleClick-ma axlaxan konfidencialobis radikaluri
standartebi miiRo.29
zogi gabrazebulia im faqtiT, rom, gamokiTxvis Catarebis sababiT,
zogierTi kompania maTTvis garkveuli produqciis miyidvas cdilobda.
Sesabamisad, momxmarebeli ver asxvavebs kanonier marketingul kvlevas tele-
gayidvis mcdelobisagan da interviueris laparakis dawyebamde interviuze
civ uars acxadebs. umetesoba, ubralod, aRSfoTebas gamoxatavs TavianTi
uflebebis darRvevis gamo. maT ezizRebaT satelefono Tu safosto
gamokiTxvebi, romlebic Zalian grZeli da xelSemSlelia maTTvis.
momxmarebelTa mzardi guliswyroma kvlevis industriis mTavar proble-
mad iqca. erT-erTi ukanaskneli gamokiTxvis Sedegad aRmoCnda, rom
amerikelebis 82% SeSfoTebulia im faqtiT, rom isini biznesmenebis mier maTi
personaluri informaciis gamoyenebas ver akontroleben. 41%-ma ganacxada,rom
biznesma maTi piradi samyaro daipyro. ukanasknel wlebSi am damokidebulebam
gamokiTxvebis gamoxmaurebis procenti Seamcira. erT-erTi kvlevis Sedegad
aRmoCnda, rom gasul wels amerikeli mosaxleobis 45%-ma gamokiTxvaSi monaw-
ileobaze uari ganacxada. 15 wlis win ki es maCvenebeli mxolod 24%-s udrida.
meore kvlevis Tanaxmad, momxmarebelTa 59%-ma kompaniisaTvis informaciis
miwodebaze uari ganacxa,radgan CaTvala,rom amis realuri saWiroeba ar arse-
bobda an igi Zalian piraduli iyo. 5 wlis win aseTi pasuxebis maCvenebeli 42%-
s Seadgenda.30
am problemis gadasaWrelad marketinguli kvlevebis industria
sxvadasxva xerxs mimarTavs. magaliTad, programa `Tqveni azri mniSvnelovania~,
romelic momxmarebels marketinguli kvlevis sargeblobis Sesaxeb garkveul
codnas awvdis da aswavlis, rogor ganasxvaos igi satelefono vaWrobisagan.
meore xerxi aris cxeli xazis gamoyofa, raTa xalxs SeeZlos darekva da
gamokiTxvis kanonierebaSi darwmuneba.31
dResdReobiT, bevr kompaniaSi – maT Soris IBM-Si, AT&T-Si, American Express-Si,Doubleclick-sa da Microsoft-Si – Seqmnilia `konfidencialobis mTavari oficris~ (CPO)Tanamdeboba, romlis movaleobaSi im momxmarebelTa saidumloebis dacva Sedis,
romlebic kompaniasTan TanamSromloben. Microsoft-is konfidencialobis mTavari
oficeri acxadebs, rom misi movaleobaa kompaniis monacemTa politikis wardgena,
raTa Tvalyuri adevnos da darwmundes, rom nebismieri programa, romelsac kompa-
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 137
4.3
bb iizz nn ee ss ii ss aa qq aarrTTvv eellooSSii
swrafad ganviTarebadma biznes ga-
remom saqarTveloSi bevri axali
kompaniis da momsaxurebis daner-
gvas Seuwyo xeli. momsaxurebis
erTi saxe, rCeva-konsaltingi yvela
kompanias sWirdeba. swored sabaz-
ro moTxovniT iyo gamowveuli kom-
pania bikonsaltingis Seqmna 2005
wels.
dReisaTvis bikonsaltingi kom-
paniebs konsultacias uwevs Sem-
deg sakiTxebSi: marketingi, mar-
ketinguli kvlevebi, menejmenti,
saoperacio menejmenti, strategiu-
li dagegmareba, finansebi.
ssaakkoonnssuullttaacciioo jjgguuffii
ganaTleba, profesionalizmi, ga-
mocdileba, gunduri muSaobis Se-
saZlebloba da interesi – es aris
Tvisebebi, romlebic sakonsulta-
cio kompaniis gundis wevrebs axa-
siaTebs. erTi miznisaTvis – war-
matebis misaRwevad.
bikonsaltingi gamoirCeva ino-
vaciuri azrovnebiT da yovelTvis
cdilobs Tavis momxmarebels Ses-
Tavazos axali produqtebi. kompa-
niam danerga iseTi produqtebi,
rogoricaa sabanko produqtebis
kvleva programuli uzrunvelyo-
fiT da momsaxurebis xarisxis
gaumjobesebis (Gap) modeli, aseve
aqtiurad anviTarebs biznesis mar-
Tvis sxvadasxva sferos autsors-
ings.
ssaabbaannkkoo pprroodduuqqttii
sakonsultacio kompania bikonsal-
tingi 2005 wlis gazafxulidan
axorcielebs sabanko produqtebisa
da tarifebis monitorings. kompania
akvirdeba saqarTvelos sabanko
sivrceSi arsebul yvela ZiriTad
produqtebs, (plastikuri baraTebi;
depozitebi; sesxebi; momsaxurebis
tarifebi; swrafi fuladi gza-
vnilebi; ganvadeba), maT parametrebs
da tarifebs.
proeqtSi monawileobs saqarT-
velos sabanko industriaSi moqmedi
yvela ZiriTadi komerciuli banki.
moZiebuli monacemebi sistematizir-
deba specialurad
Seqmnil programul
uzrun elyofaSi
(diagrama 1). monace-
mebis mudmivi ganax-
leba da maTi on-
lain reJimSi ana-
lizis SesaZleblo-
ba produqts ufro
funqcionalurs, moq-
nils da paraqti-
kuls xdis.
es produqti sa-
Sualebas aZlevs sa-
banko sivrceSi moq-
med organizaciebs,
ganixilon TavianTi
produqtebi sxva bankebTan mimarTe-
baSi, gaakeTon konkurentuli anali-
zi da fex-da-fex mihyvnen konkurente-
bis inovaciebs.
ssaammoommxxmmaarreebblloo nnaapprraalliiss ((Gap--iiss)) mmooddeellii
momxmarebeli aRiqvams xarisxs ara
rogorc zogad ganusazRvrel cne-
bas, aramed masSi aerTianebs 5 ma-
xasiaTebels. esenia sandooba, rea-
girebis unari, damajerebloba,
Tanadgoma da fizikuri garemo.
swored am 5 maxasiaTebelze dayr-
dnobiT momxmarebels uyalibdeba
molodini momsaxurebis Sesaxeb,
rac myidvelis mier am Tu im mom-
saxurebis gamoyenebis mizezs war-
moadgens. xolo momsaxurebis miRe-
bis Semdeg momxmarebels subieqturi
aRqma eqmneba, rac misTvis procesis
realuri suraTis amsaxvelia.
xSirad myidvelis molodini ar
emTxveva mis mier miRebul momsax-
urebis xarisxis aRqmas, rac iwvevs
samomxmareblo napralis warmoSo-
bas, romelic Tavis mxriv gana-
pirobebs myidvelis ukmayofilebas,
konkurentebTan gadasvlas da aR-
niSnuli kompaniis Semosavlis da-
bal maCvenebels.
arsebobs 4 saxis naprali, rom-
lebic ganapirobebs samomxmareblo
napralis arsebobas, anu iwvevs
cdomolebas momxmareblis molo-
dinisa da momsaxurebis xarisxis
aRqmas Soris.
11.. momxmarebelTa molodinis ar
codna.
bbiikkoonnssaallttiinnggii __ mmuuddaamm ssiiaaxxlliiss ZZeebbnnaaSSii
ddiiaaggrraammaa 11
gagZeleba ix. gv. 138
nia qmnis, momxmareblis konfidencialobis dacvas emsaxureba. agreTve, kompaniis
TanamSromelTa konfidencialobis sakiTxebi da kavSirebis Sesaxeb informaciiT
uzrunvelyofa. aseTi konfidencialobis oficris Tanamdeboba aSS-is, sul mcire,
100 kompaniaSi arsebobs da mosalodnelia, es ricxvi sakmaod swrafad gaizardos.
faqtobrivad,rogorc erT-erTi eqsperti ambobs,momxmarebelTa konfidencialobis
dacvis kanonebis wyalobiT, mosalodnelia, 2006 wlisaTvis am Tanamdebobis
samuSao adgilebis ricxvi 30000-mde gaizardos.32
rogorc American Express-is momxmareblis konfidencialobis mTavari ofi-
ceri sali qoveni acxadebs, biznesi,
romelsac kavSiri aqvs momxmareb-
lis informaciasTan, konfidencia-
lobis dacvis sakiTxebs seriozu-
lad unda miudges. ̀ konfidencialobis
dacva, es sulac ar aris axali,
cxel-cxeli sakiTxi AmericanExpress-Si~, _ ambobs igi. 1991 wels
kompaniam Camoayaliba konfiden-
cialobis mTeli rigi principebi-
sa, xolo 1998 wels igi pirveli iyo
im kompaniaTa Soris, romlebmac
Tavis veb-gverdebze es sakiTxebi
ganaTavses. momxmarebelTa konfi-
dencialobisken aseTi swrafvis
wyalobiT, American Express-ma axali
momsaxureba waradgina, romelic
momxmareblis konfidencialobas
icavs American Express-is sakreditobaraTiT onlianSesyidvebis dros.
American Express konfidencialobas
ganixilavs, rogorc konkurentuli
upiratesobebis mopovebis gzas,
romlis saSualebiT momxmarebeli
erT kompanias meores amjobinebs.33
daskvnis saxiT SegviZlia vTqvaT,
rom, Tu marketinguli kvleva,
informaciis sanacvlod, myidvels
138 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
22.. araswori momsaxurebis di-zain-
isa da xarisxis standartebis
SemuSaveba.
33.. standartebis Seusabamo mom-
saxurebis miwodeba.
44.. cdomileba danapirebsa da mi-
wodebul momsaxurebis Soris.
arsebuli probmleba Zalzed
aqtualuria dReisaTvis saqarTve-
loSi, gamomdinare iqidan rom kom-
paniebis umetesi nawili swored
samomxmareblo biznesSi moRva-
weobs. imisaTvis, rom kompaniam moi-
zidos momxmarebeli da SeZlos
misi SenarCuneba, man unda danergos
sistema, romelic uzrunvelyops
momsaxurebis xarisxs.
kompania bikonsaltingi aris
pirveli kompania saqarTveloSi,
romelic sTavazobs calkeul
meTodebs, romelTa saSualebiTac
SesaZlebeli xdeba, rogorc cal-
keuli napralebis daxurva, aseve
mTlianobaSi kompaniis momsaxure-
bis xarisxis gaumjobeseba, rac me-
tad mniSvnelovania yvela kompa-
niisTvis.
aauuttssoorrssiinnggii
autsorsingi pirvelad biznes
samyaroSi 1980 wels gamoCnda da
xSirad moixsenieba rogorc zo-
gierTi Sida operaciebis delegi-
reba gare, ucxo biznes erTeuleb-
ze. arsebobs bevri mizezi imisa Tu
ratom iReben kompaniebi gadaw-
yvetilebas autsorsingis Sesaxeb.
✔ ucxo kompaniis gamocdileba
sferoSi
✔ danaxarjebis Semcireba
✔ operaciebis ufro gamarTulad
marTva
✔ ZiriTad sqmianobaze koncentri-
reba
✔ zedmeti pasuxismgeblobis Ta-
vidan acileba
autsorsingi SeiZleba moxdes
rogorc funqcionaluri, aseve naw-
ilobrivi. kompaniam SeiZleba gar-
kveuli operaciebi an mTlianad
romelime departamentis funqcia
miandos sakonsultacio jgufs. es
damokidebulia adamianur resurseb-
ze da xarjebis optimizaciaze,
radganac amgvari gadawyvetileba
SeiZleba ufro efeqturi iyos sa-
boloo miznis misaRwevad.
dReisaTvis saqarTveloSi sam-
wuxarod ar aris sakmarisi kvali-
ficiuri kadri, rom warmatebulad
marTos esa Tu is biznesi. es prob-
lema xels uSlis kompaniebis gan-
viTarebas da zogierTi gakotre-
bamdec ki mihyavs. swored amitom
bikonsaltingma aqtiurad daiwyo
am mimarTulebis danergva, raTa
daexmaros kompaniebs ufro efeq-
turad warmarTon TavianTi saqmi-
anoba.
■ momxmareblis konfidencialoba: American Express-i iyo pirveli im kompaniebs
Soris, romlebmac veb-gverdebze konfidencialobis principebi ganaTavsa.
`American Express-i afasebs Tqvens konfidencialobas da yovelTvis mis sadara-
joze dgas.~
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 139
maRali faseulobiT uzrunvelyofs, maSin is siamovnebiT miiRebs monawileobas
kvlevaSi. magaliTad, Amazon.com-is momxmarebeli winaaRmdegi ar iqneba, Tu
firma monacemTa bazas im produqciisaTvis Seqmnis,romelsac isini yiduloben,
raTa uzrunvelyon rekomendaciebis SeTavazeba. es ki zogavs myidvelis dros
da uzrunvelyofs mas faseulobiT. amis msgavsad, Bizrates-is momxmarebeli
siamovnebiT avsebs eleqtronuli sacalo vaWrobis saitebis gamokiTxvebs,
radgan Sesyidvis gadawyvetilebis miRebisas maT saSualeba eqnebaT, sxvebis
mier dafiqsirebul reitingebs gadaavlon Tvali. mkvlevarebisaTvis saukeTeso
midgoma aris mxolod im informaciis moZieba, romelic maT faseulobis
uzrunvelsayofad sWirdebaT, misi pasuxismgeblobiT gamoyeneba da mom-
xmarebelTa nebarTvis gareSe misi gasxvisebis Tavidan acileba.
kkvvlleevviiss SSeeddeeggeebbiiss aarraasswwoorrii ggaammooyyeenneebbaa.. marketinguli kvleva darwmunebis sak-
maod Zlieri iaraRi SeiZleba iyos. xSirad, kompaniebi kvlevis Sedegebs Tavis
sareklamo kampaniebsa da gayidvebis stimulirebaSi iyeneben. zogierT
SemTxvevaSi, gamokiTxvebi swored sasurveli efeqtis mosaxdenad aris
SemuSavebuli. kompaniaTa mcire nawili Riad, eSmakuri xrikebis gamoyenebiT,
arasworad warmoaCens kvlevis Sedegebs. es aris ostaturi `gazviadebis~ ten-
denciis gamamJRavnebeli. ganvixiloT Semdegi magaliTi:34
Chrysler-is mier Catarebuli kvleva amtkicebs, rom manqanebis
satesto gatarebis Semdeg amerikelebis umravlesobas Chrysler-iurCevnia Toyta-s. Tumca testirebaSi mxolod 100 adamiani monawi-
leobda. ufro mniSvnelovania is faqti, rom gamokiTxulTagan arc
erTs ar hyavda ucxouri manqana. amgvarad, aRmoCnda, rom isini aSS-is
warmoebis manqanebisadmi winaswarve keTilganwyobilni iyvnen.
Black Flag-is gamokiTxva: `taraknebis sawinaaRmdego disko. . . nel-
nela wamlavs taraknebs. momakvdavi tarakani Tavis budes ubrundeba
da sikvdilis Semdeg mas sxva taraknebi Wamen. Semdeg ukve es
taraknebic iwamlebian da ixocebian. Tqveni azriT, ramdenad efeqturi
iqneba am saxis produqti taraknebis dasaxocad?~ gasakviri ar aris,
rom 79%-ma ganacxada _ es saSualeba efeqturia.
erTjeradi xelsaxocebis industriis mier dafinansebuli
gamokiTxva arkvevda: `gamoangariSebulia, rom dRevandeli
nagavsayrelis 2%-ze naklebi erTjeradi xelsaxocebis narCenebia.
amis sapirispirod, sasmeli konteinerebi, mesame klasis fosta da ezos
narCenebi saSualod nagavsayrelis 21%-s Seadgens. yovelive amis
Semdeg, Tqveni azriT, samarTliania Tu ara erTjeradi xelsaxocebis
akrZalva?~ isev ar aris gasaocari, rom 84%-ma upasuxa _ `ara~.
amgvarad,kvlevis amonakrebis araswori SerCeviT an arCevanis Tu kiTxvebis
formulirebiT manipulacia did gavlenas axdens miRweul Sedegebze.
arsebobs SemTxvevebi, rodesac e.w. damoukidebel kvlevebs, realurad,
garkveuli kompaniebi afinanseben, romlebic SedegiT dainteresebulni arian.
kvlevis an misi Sedegebis ganmartebaSi Tundac mciredma cvlilebam SesaZloa
sakmaod Zlieri gavlena iqonios Sedegebis mimarTulebaze. magaliTad, arse-
bobs sul mcire 4 kargad cnobili kvleva, romlebmac erTjeradi xelsaxoce-
bis gamoyenebiT garemo pirobebze zegavlena qsovilis xelsaxocebis gavlenas
Seadares. qsovilis xelsaxocis mwarmoebeli industriis mier dafinansebulma
orma kvlevam cxadyo, rom qsovilis xelsaxocebs garemo pirobebze ukeTesi
gavlena hqonda. gasakviri ar aris, rom qaRaldis xelsaxocebis industriis
sponsorobiT Catarebulma orma kvlevam sruliad sapirispiro daskvna gamoi-
tana. magram aRmoCnda,rom, mocemuli ZiriTadi varaudis gamoyenebiT,orive kvl-
eva, Tavis mxriv, swori iyo.
imis gaTviTcnobierebiT, rom SesaZlebelia gamokiTxvis damaxinjeba, ram-
denime asociaciam – maT Soris amerikis marketingulma asociaciam da mar-
ketinguli kvlevis asociaciam – SeimuSava kvlevis eTikisa da marTvis stan-
dartebis kodeqsi. dabolos, araeTikuri an Seuferebeli moqmedebebis
regulireba, ubralod, SeuZlebelia. momxmareblisa da sakuTari interesebis
dasacavad TiToeulma kompaniam sakuTar Tavze unda aiRos xelmZRvanelobis,
kontrolisa da sakuTari marketinguli kvlevis angariSebze pasuxismgebloba.
140 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
da gare partniorebiTa da sxvebiT, vinc mar-
ketingul informacias saWiroeben. mmiiss-i infor-
macias iRebs Sida monacemTa bazebis, marketin-
guli dazvervisa da marketinguli kvlevis
saSualebiT. Sida monacemTa baza Seicavs in-
formacias kompaniis gayidvebis, xarjebis, marage-
bis, fuladi mimoqcevisa da sareklamo kampaniis
Sesaxeb. aseTi informaciis mopoveba SesaZle-
belia swrafad da mcire xarjebiT, magram igi
xSirad marketingul gadawyveti-lebebTan adap-
tirebas saWiroebs. marketinguli dazverva
aris marketingul garemoSi arsebuli konkuren-
tebisa da miRwevebis Sesaxeb sajarod gavrce-
lebuli informaciis sistematuri Segroveba da
analizi. marketinguli kvleva gulisxmobs
organizaciis specifikur marketin-gul situa-
ciasTan dakavSirebuli monacemebis sistemur
Segrovebas, analizsa da moxsenebis momzadebas.
dabolos, am wyaroebis saSualebiT Segrovebul
informacias mmiiss-i menejerebs saWiro formiT da
saWiro dros awvdis, raTa ukeTesi gadawyve-
tilebis miRebaSi daexmaros.
33.. ggaannssaazzRRvvrreeTT mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevviiss pprroocceessiiss
ssaaffeexxuurreebbii
marketinguli kvlevis procesis pirveli safex-
uri gulisxmobs problemis gansazRvrasa da
marketinguli miznebis dasaxvas. kvleva SesaZ-
loa iyos aRmoCeniTi, aRweriTi da mizez-
Sedegobrivi. meore safexuri _ kvlevis gegmis
Camoyalibebas, raTa moxdes pirveladi da meo-
reuli monacemebis Segroveba. mesame safexuri _
informaciis SegrovebiT, damuSavebiTa da
analiziT marketinguli kvlevis gegmis ganxor-
cielebas. meoTxe safexuri _ Sedegebis ganmar-
tebasa da angariSis wardgenas. informaciis
analizis dros SesaZlebelia gamoyenebul iqnas
analitikuri modelebi, rac marketologebs
ukeTesi gadawyvetilebis miRebaSi daexmareba.
Sida da gare meoradi monacemebis wyaroebi
uzrunvelyofen informacias ufro swrafad da
dabali danaxarjebiT, vidre pirveladi monace-
mebi. zogierT SemTxvevaSi, maT SeuZliaT iseTi
saxis informacia gamoavlinon, romlis Segro-
vebas kompania sakuTari saxsrebiT ver SeZlebs.
mkvlevarebma aseve unda Seafason meoreuli
monacemebi, raTa darwmundnen, rom igi aris
Sesatyvisi,zusti, axali da miukerZoebeli. aseTi
zomebis miReba saWiroa pirveladi monacemebis
Sefasebis drosac. pirveladi monacemebis Seg-
rovebis TiToeul meTods – dakvirveba, gamo-
kiTxva da eqsperimenti _ Tavisi dadebiTi da
uaryofiTi mxareebi gaaCnia. pirveladi kvlevis
dakavSirebis TiToeul meTodsac – fosta,tele-
foni, pirispir da eleqtronuli – gaaCnia Tavisi
upiratesobebi da naklovanebebi.
wina TavSi Cven ganvixileT marketin-
guli garemo. am TavSi SeviswavleT,
rogor esmiT marketologebs sabazro
sivrcisa da myidvelis. agreTve gan-
vixileT is saSualebebi, romlebic
informaciis Segrovebisa da marTvisaTvis
gamoiyenebian. am informacias marketingis mene-
jerebi da gadawyvetilebis sxva mimRebebi
iyeneben sabazro sivrceSi SesaZleblobebis
gamosavlenad da marketinguli SeTavazebebis
Sesaqmnelad. momdevno TavSi Cven kvlav davub-
rundebiT da ufro axlodan SevxedavT myid-
velebsa da maT qcevas.
dRevandel kompleqsur da swrafad cvalebad
bazarze efeqturi da drouli gadawyvetilebe-
bis misaRebad marketinguli menejerebi ufro
met da ukeTes informacias saWiroeben. informa-
ciis aseTi gazrdili saWiroeba ganapiroba
informaciis miwodebis teqnologiebis sisteme-
bis ganviTarebam. axali teqnologiebis gamoye-
nebiT dRes kompaniebi didi moculobis infor-
macias floben, xandaxan sakmaod bevrsac ki.
magram marketologebi mainc xSirad uCivian
saWiro informaciis naklebobas an araswor
informacias. amis sapasuxod, raTa menejerebs
daexmarnon bazrisa da momxmareblis Sesaxeb
informaciis mopovebasa da marTvaSi, bevri kom-
pania swavlobs menejerTa moTxovnilebebs
informaciaze da informaciuli sistemis dan-
ergvis sakiTxebs.
11.. ggaannmmaarrtteeTT kkoommppaanniiiissaaTTvviiss iinnffoorrmmaacciiiissaa ddaa
ssaabbaazzrroo ssiivvrrcciiss SSeeccnnoobbiiss mmnniiSSvvnneelloobbaa..
marketinguli procesi iwyeba sabazro sivrcisa
da myidvelTa moTxovnilebebisa da survilebis
sruli gagebiT. amrigad, momxmareblisaTvis
saukeTeso faseulobisa da kmayofilebis Sesaq-
mnelad kompania sasargeblo informacias saWi-
roebs. mas aseve sWirdeba informacia konkuren-
tebis, gadamyidvelebisa da bazarze arsebuli
sxva moqmedi pirebisa da Zalebis Sesaxeb. sul
ufro xSirad marketologebi informacias gani-
xilaven ara mxolod ukeTesi gadawyvetilebis
miRebis aucilebel pirobad, aramed rogorc
mniSvnelovan strategiul aqtivsa da mar-
ketingul iaraRs.
22.. ggaannssaazzRRvvrreeTT mmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaacciiiiss ssiiss--
tteemmaa ((mmiiss)) ddaa ggaanniixxiilleeTT mmiissii nnaawwiilleebbii..
marketinguli informaciis sistema (mis) moicavs
pirovnebebs, aRWurvilobasa da procedurebs,
romelTa saSualebiTac xorcieldeba drouli,
saWiro da zusti informaciis SerCeva da mar-
ketinguli gadawyvetilebebis mimRebebisaTvis
misi gadacema. kargad SemuSavebuli informaciis
sistema mmiiss-i iwyeba da mTavrdeba informaciis
gamomyeneblebiT – marketingis menejerebiT, Sida
SSeeiissvveenneeTT::kkoonncceeffcciieebbiiss kkvvaallddaakkvvaall
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 141
44.. ggaannmmaarrtteeTT,, rrooggoorr aaxxddeennss kkoommppaanniiaa mmaarrkkeettiinn--
gguullii iinnffoorrmmaacciiiiss aannaalliizzssaa ddaa ggaavvrrcceelleebbaass..
Sida monacemTa bazis, marketinguli dazvervisa
da marketinguli kvlevebis saSualebiT mopove-
buli informacia, xSirad, analizs saWiroebs. es
gulisxmobs rogorc statistikur analizs, aseve
sxvadasxva analitikuri modelis gamoyenebas,
rac marketologebs ukeTesi gadawyvetilebis
miRebaSi exmareba. dReisaTvis bevrma kompaniam
SeiZina egreT wodebuli myidvelTan urTierTo-
bebis marTvis sistema (CRM), romelic maT
uzrunvelyofs monacemTa bazaSi arsebul indi-
vidualur myidvelTa Sesaxeb uzarmazari mocu-
lobis monacemebis integraciiT, analiziTa da
gamoyenebiT.
marketinguli informacias aranairi fasi ara
aqvs, Tu masze dafuZnebiT optimaluri gadaw-
yvetilebis miReba ar moxda. amgvarad, mar-
ketinguli kvlevebis specialistebma unda
uzrunvelyon informaciis xelmisawvdomoba im
pirebisaTvis, romlebic marketingul gadawyve-
tilebebs iReben. es gulisxmobs menejerTa
uzrunvelyofas sxvadasxva maCvenebelze sistem-
aturi angariSebiT, dazvervis ganaxlebuli
monacemebiTa da kvlevis Sedegebis Sesaxeb
gakeTebuli moxsenebiT. am procesis gasaumjobe-
seblad bevri firma intranetsa da eqstranets
iyenebs. Tanamedrove teqnologiis wyalobiT,
marketingis menejerebs informaciaze pirdapir
miuwvdebaT xeli nebismier drosa da virtualu-
rad nebismieri adgilidan.
55.. ggaanniixxiilleeTT ssppeecciiffiikkuurrii ssaakkiiTTxxeebbii,, rroommeellTTaa
wwiinnaaSSee ddggaannaann mmkkvvlleevvaarreebbii,, mmaaTT SSoorriiss ssaajjaarroo
ppoolliittiikkiissaa ddaa eeTTiikkiiss ssaakkiiTTxxeebbii..
zogierTi marketologi marketingul kvlevas
atarebs mcire biznesisTvis, arakomerciuli
organizaciisaTvis an saerTaSoriso saqmianobis
mqone kompaniisaTvis. marketinguli kvlevisas
sajaro politikisa da eTikis ori mTavari pro-b-
lema arsebobs: momxmarebelTa konfidencialo-
bis xelyofa da kvlevis aRmoCenebis araswori
gamoyeneba. marketingis menejerebma es sakiTxebi
optimalurad unda gadawyviton.
TTaavvSSii ggaammooyyeenneebbuullii tteerrmmiinneebbii
aammoonnaakkrreebbii SampleaaRRmmooCCeenniiTTii kkvvlleevvaa Exploratory researchaaRRwweerriiTTii kkvvlleevvaa Descriptive researchggaammookkiiTTxxvvaa Survey researchddaakkvviirrvveebbaa Observational researcheerrTTwwyyaarrooiiaannii mmoonnaacceemmTTaa Single-source data systemsssiisstteemmaa
eeqqssppeerriimmeennttuullii kkvvlleevvaa Experimental researchmmaarrkkeettiinngguullii ddaazzvveerrvvaa Marketing intelligencemmaarrkkeettiinngguullii iinnffoorrmmaa-- Marketing information cciiiiss ssiisstteemmaa ((mmiiss)) system (MIS)
mmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa Marketing researchmmeeoorreeuullii mmoonnaacceemmeebbii Secondary datammiizzeezzSSeeddeeggoobbrriivvii kkvvlleevvaa Causal researchmmyyiiddvveellTTaann uurrTTiieerrTToobbiiss Costomer relationshipmmaarrTTvvaa management (CRM)oonnllaaiinnmmoonnaacceemmTTaa bbaazzaa Online databasesoonnllaaiinnmmaarrkkeettiinngguullii kkvvlleevvaa Online marketing researchppiirrvveellaaddii mmoonnaacceemmeebbii Primary dataffookkuuss--jjgguuffiiss ggaammookkiiTTxxvvaa Focus group interviewingSSiiddaa mmoonnaacceemmTTaa bbaazzaa Internal databases
ggaannssaaxxiillvveellii ssaakkiiTTxxeebbii
11. ra gansxvavebaa Sida monacemTa
bazas, marketingul dazvervasa da mar-
ketingul kvlevas Soris? Tavis mxriv,
rogor exmareba TiToeuli meTodi organizacias
sainformacio moTxovnilebebis dakmayofile-
baSi?
22. warmoidgineT,rom Tqven xarT garujvis Semdeg
gamosayenebeli losionis brendis menejeri.
CamoayalibeT aRmoCeniTi kvlevis miznebi, aRwe-
riTi kvlevis miznebi da mizezSedegobrivi kvle-
vis miznebi Tqveni produqtisTvis. ra gansxvave-
bebi iqneba monacemTa Segrovebis dros
TiToeuli kvlevis miznis misaRwevad?
33.. mcire bizness aqvs limitirebuli biujeti,
ris gamoc izRudeba Casatarebeli kvlevebis
pirvelsaxe da moculoba. patara jgufebSi
imsjeleT, ra SeiZleba gaakeTos avejis patara
sacalo maRaziis mflobelma konkurentebisa da
momxmareblis Sesaxeb informaciis mosapoveblad
limitirebuli biujetis pirobebSi.
44.. ganixileT unikaluri gamowvevebi, romlebsac
mkvlevarebi sxva qveynebSi kvlevis warmoebisas
SeiZleba gadaawydnen. rogor SeiZleba am
dabrkolebebis gadalaxva?
55.. ra upiratesobebi gaaCnia meoreul monacemebs
pirveladTan SedarebiT? ra upiratesoba gaaCnia
pirvelad monacemebs meoreulTan SedarebiT?
ratom aris meoreuli monacemebi marketinguli
kvlevis aTvlis saTave?
66.. misaloci baraTebis SerCevis dros rogor
SeiZleba dakvirvebis gamoyeneba momxmareblis
gadawyvetilebis procesis gasagebad? kidev ra
informacias unda flobdeT momxmareblis mier
misaloci baraTebis arCevanis Sesaxeb (informa-
cia, romlis mopoveba SeuZlebelia dakvirvebis
iimmooggzzaauurreeTT
142 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
saSualebiT) da rogor SeiZleba maTi mopoveba?
ggaammooyyeenneebbiiTTii SSeekkiiTTxxvveebbii
11.. erT-erTi kvlevis Tanaxmad, 7 milionze metma
adamianma saxlis regularuli telefonis xazi
fiWuri telefoniT Caanacvla. warmoidgineT,
rom Tqven xarT qalaqis fiqsirebuli satele-
fono qselis mqone kompaniis TanamSromeli,
romelic nel-nela momxmarebels kargavs.
aRwereT eqsperimenti da gamokiTxva, romlebic
Tqvens kompanias am tendenciis daZlevaSi daex-
mareba. romeli midgoma iqneba kvlevis am
sakiTxis gadasaWrelad yvelaze azriani?
22.. Tqven da kidev sami studenti muSaobT UnitedAirlines-Si. Tqven xarT im komisiis wevrebi,
romelmac momxmarebelTa kmayofilebis
gasazomad kiTxvari unda Seqmnas da kvleva
Caataros. gundis TiToeulma wevrma TiTo
dakavSirebis meTodi unda aiRos (safosto,
satelefono, pirispir da internetiT) da sxva
wevrebs am meTodiT kvlevis Catarebis upirate-
sobebi daumtkicos. imsjeleT am meTodebis
dadebiT da uaryofiT mxareebze, Semdeg jgufSi,
xmis micemis saSualebiT, am oTxidan erT-erT
meTods upiratesoba mianiWeT.
33.. Tvali gadaavleT 4.1 cxrilSi mocemul gare
sainformacio wyaroebs. amoirCieT sami veb-
gverdi da ewvieT mas. ra saxis monacemebis
mopoveba SeuZlia axali savaWros adgilmdebare-
obis gansazRvriT dainteresebul Toyota-s man-qanebis dilers?
tteeqqnnoollooggiiuurr ssaammyyaarrooSSii
SAP aris programuli uzrunvely-
ofis wamyvani mewarme, romelic acx-
adebs, rom misi klientebis sia
Seicavs Jurnal Fortune-is mier dasax-elebuli 500 warmatebuli kompaniis umetesobas.
misi produqcia gamoiyeneba gayidvebisa da dis-
tribuciis, produqciis, maragebisa da myidvelTa
angariSgebis marTvisaTvis. misi erT-erTi pro-
duqti aris myidvelTan urTierTobebis marTvis
moduli, romlis mizania, kompaniebs daexmaros
individualur momxmarebelTan dakavSirebuli
didi moculobis informaciis marTvaSi. ewvieT
SAP-is veb-gverds (www.sap.com) da waikiTxeT
myidvelTan urTierTobebis marTvis saSuale-
bebis Sesaxeb.
11.. SAP-is veb-gverdze xelmisawvdom informaci-
aze dayrdnobiT, daaxasiaTeT CRM-is (myidvel-
Tan urTierTobebis marTva) zogierTi SesaZ-
lebloba.
22.. Tu Tqven momxmarebelTa monacemTa bazas
qmniT, raTa individualuri momxmareblebis mo-
nacemebi sastumroebis qselisaTvis gamoiyenoT,
ra saxis informacias moipovebdiT momxmareb-
lis Sesaxeb?
33.. rogor SeagrovebdiT informacias sastumroe-
bis momxmareblebis Sesaxeb da rogor gamoi-
yenebda marketingis menejeri am informacias
momxmareblebTan urTierTobis gasaumjobese-
blad?
satelefono da internetgamokiTxve-
bis Catareba ufro garTulda, radgan
xSirad eWviani momxmarebeli amas
msubuqad SeniRbul savaWro zarebad
aRiqvams. ufro metic, momxmareblebi
zrunaven TavianT konfidencialoba-
ze da ar surT, rom maTi piradi informacia
arasworad gamoiyenon. amasTan erTad, usarge-
blo el-fostis – spamis (SPAM) miRebisas (zo-
gierTi Sefasebebis Tanaxmad,uaxloes momavalSi
spami mTeli el-fostis naxevarze mets Seadgens)
bevrs ar- aqvs dro,ganasxvaos kanonieri kvlevis
Txovnebi usargeblo produqciis reklamisagan
da, sabolood, saqme maTi waSliT mTavrdeba.
11.. ra zomebs unda mimarTos kanonieri gamokiT-
xvis menejerma internet da satelefono gamo-
kiTxvebisadmi sazogadoebis mzardi winaaRmde-
gobis dasaZlevad?
22.. warsulSi, rodesac gTxovdnen satelefono an
internetgamokiTxvaSi monawileobas, ras pasu-
xobdiT? migiRiaT Tu ara monawileoba? ratom?
33.. ra meTodebs unda mimarTos kompaniam,romelic
internetgamokiTxvebs atarebs, rom Tavisi ele-
qtronuli gzavnili spamisagan ganasxvaos?
eeTTiikkiiss ssaammyyaarrooSSii
Burke, Inc.-is biznessituacia moTavse-
bulia wignis bolos, danarT 1-Si.
uuccxxoouurrii bbiizznneessssiittuuaacciiaa
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 143
qqaarrTTuullii bbiizznneessssiittuuaacciiaa
SBDF-- mmcciirree bbiizznneessiiss ggaannvviiTTaarreebbiiss ffoonnddii
ssaammeeggrreellooss rreeggiioonnSSii
samegrelo _ saqar-
Tvelos erT-erTi
gamorCeuli da mniS-
vnelovani regioni _
samwuxarod 1990-iani wlebis dasawyisSi samo-
qalaqo areulobis da dapirispirebis Sedegad
mniSvnelovnad dazaralda. sitaucia kidev ufro
damZimda afxazeTSi ganviTarebuli cnobili
movlenebis Semdeg ris Sedegadac samagrelo
aRmoCnda separatistebis mier inspirirebuli
saomari moqmedebebis sazRvarze.
aseT pirobebSi samegrelos warmatebuli
socialur-ekonomikuri ganviTareba, mniSvnelo-
vani maniSnebeli faqtoria afxazeTTan mimar-
TebaSi.
amgvari fonis pirobebSi, adgilobrivi
moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT, 2000 wlis
oqtomberSi am regionSi funqcionireba daiwyo
,,,,ddaannaazzooggeebbiissaa ddaa sseessxxeebbiiss pprrooeeqqttmmaa’’’’, romelic
miznad isaxavda samegloSi Raribi da
dabalSemosavliani mosaxleobisaTvis finan-
suri momsaxureobisadmi xelmisawvdomobis
uzrunvelyofas. proeqti daarsda saerTaSoriso
britanuli organizacia Oxfam-isa da holandi-
uri organizacia Novib-is erToblivi SeTan-xme-
bis Sedegad.
2003 wlis maisSi Novib-is mier saqarTvelos
proeqti dasaxelda, rogorc yvelaze ufro
dinamiuri da perspeqtiuli sam kavkasiur proe-
qts Soris da Sesabamisad miiRo mniSvnelovani
damatebiTi sagranto dafinanseba 2003-2004 safi-
nanso wlebisTvis, ramac uzrunvelyo proeqtis
Semdgomi zrda.
2003 wlis seqtemberSi proeqti gamoeyo Oxtam-
s da daregistrirda rogorc mmcciirree bbiizznneessiiss
ggaannvviiTTaarreebbiiss ffoonnddii (SBDF).. Ffondis erTaderTi
damfuZnebelia Oxfam-i (didi britaneTi).
fondi miznad isaxavs samegrelos regionSi
da mis momijnave raionebSi mcire biznesis
ganviTarebisaTvis saWiro pirobebis xelSew-
yobas da mosaxleobaSi siRaribis da
umuSevrobis donis Semcirebas.
aRniSnuli miznis misaRwevad fondi iyenebs
msoflioSi da gansakuTrebiT ki ganviTarebad
qvenebSi farTod aprobirebul mikrosafinanso
momsaxureobas, romelic am etapze warmodge-
nilia specializirebuli mikro sesxebiT.
mosaxleobis miznobrivi segmentis dafinansebis
gziT fondi xels uwyobs damwyebi da
dabalSemosavliani mewarmeebis saqmiani unar-
Cvevebis gamomuSavebas da rentabeluri ekonomi-
kuri saqmianobis sawarmoeblad adeqvaturi sas-
tarto da sabrunavi kapitalis akumulirebas.
organizaciisTvis tipiur samizne segments
warmodgens samegrelos regionis ekonomikurad
aqtiuri mosaxleoba, romelic eweva mcireSemo-
savlian samewarmeo saqmianobas _ vaWrobis, mom-
saxurebis, soflis meurneobis da warmoebis
sferoSi.
dRidan daarsebisa organizaciis sakredito
sqema ganicdida mudmiv transformacias, rac
gamowveuli iyo mikrosafinanso bazarze swra-
fad cvalebad garemosTan organizaciis strate-
giis harmonizaciis aucileblobiT.
2000 wlidan 2004 wlis CaTvliT organizaciis
ZiriTad sasesxo produqts warmoadgenda jgu-
furi sesxebi ukiduresad dabalSemosavliani
mosaxleobisaTvis, romelic uzrunvelyofda
mxolod Zalian viwro segmentis interesebs min-
zobriv bazarze da amdenad mniSvnelovnad afer-
xebda organizaciis Semdgom ganviTarebas. meo-
res mxriv organizaciis mier dagegmili swrafi
zrdis kursi da samoqmedo arealis gavrcoba
asocirdeboda mniSvnelovan riskebTan, rac
aucilebels xdida gadasinjuliyo miznobriv
segmentze mimdinare tendenciebi da Sesabamisad
organizaciis stretegia da sasesxo riskebis
dazRvevis meqanizmebi.
2004 wels organizaciis dakveTiT, mar-
ketinguli kvlevebis kompaniis `eeiissiiTTii kkvvlleevviiss~
mier Catarebuli iqna kompleqsuri sabazro kvl-
eva, romelic miznad isaxavda bazarze arsebuli
ZiriTadi moTxovnebisa da tendenciebis Sefase-
bas, konkurentul analizs da saresurso segmen-
tis gamovlenas. `eeiissiiTTii kkvvlleevviiss~ TanamSrom-
lebis mier SemoTavazebuli mignebebi da
rekomendaciebi safuZvlad daedo fondis mier
SemuSavebul dicersificirebul da inovaciur
sakredito strategias, romelic dRemde aqtu-
aluria da uzrunvelyofs mikrosafinanso
bazarze organizaciis konkurentunarianobas da
efeqturobas grZelvadian perspeqtivaSi.
kvlevis Sedegad gamovlinda am regioni-
saTvis mikro dakreditebis potenciuri bazris
dargobrivi struqtura, romelic warmodgenilia
cxrilSi (cxrilSi ,,sididis’’ qveS igulisxmeba
TiToeul sferoSi moqmedi mcire biznesis
warmomadgenelTa raodenoba).
zzuuggddiiddii PPffooTTii sseennaakkii KKxxoobbii
sseeggmmeennttii wwiillii ssiiddiiddee wwiillii ssiiddiiddee wwiillii ssiiddiiddee wwiillii ssiiddiiddee
vaWroba 64.4% 8611 74.7% 1299 64.1% 2330 59.7% 1980
vaWroba/servisi 30.8% 4119 24.4% 424 31.4% 1142 38.6% 1280
agraruli seqtori 4.6% 615 0.9% 16 4.6% 167 1.7% 56
aqtiur biznesSi
CarTuli sul 100% 13371 100% 1739 100% 3635 100% 3316
droebiT SeCerebu-
li biznmesebi__ 3301 __ 117 __ 216 __ 513
mikro dakredite-
bis potenciuri
bazari
__ 16672 __ 1856 __ 3851 __ 3830
144 nnaawwiillii mmeeoorree bazris da momxmareblebis gageba
diagramaze mocemulia am regionis 4 ZiriTad
raionSi Catarebuli gamokiTxvis Sedegad
gamovlenili 10 000 dolarze naklebi sesxis
aRebis msurvel mcire mewarmeTa (moqmedi da
droebiT SeCerebuli) raodenoba (anu mikro-
dakreditebis potenciuri bazari samegrelos
regionSi). gamokiTxvam cxadyo individualur
kreditebze moTxovnis absoluturi upiratesoba
jgufur sesxebze moTxovnasTan SedarebiT,
romelmac gamokiTxulTa mxolod 2%-i Seadgina.
2004 w-is nomeberSi—samegrelos bazarze ufro
Rrmad SeRwevis mizniT gaixsna SBDF-is senakisfiliali, xolo 2005 wlis ianvarSi, organizacia
Seudga axali dakreditebis politikis ganxor-
cielebas da axali sasesxo produqtebis
testirebas. 2005 wlis maisSi organizaciam
miiRo mniSvnelovani dafinanseba Oxfam-danmcire da saSualo sawarmoebis ganviTarebisa da
umuSevrobis SemcirebisaTvis, xolo ukve 2006
wlis ianvarSi fondma miaRwia rentabelobisa
da TviTdafinansebis 100%-ian maCvenebels.
SBDF-s finansuri momsaxureba am etapze war-modgenilia ramdenime sasesxo produqtiT, rac
uzrunvelyofs organizaciis finansur
ganviTarebas da aseve mniSvnelovnad zrdis mom-
saxurebis efeqturobas. aRniSuli sasexo pro-
duqtebi moicavs jgufur da individualur
mikro sesxebs ukiduresad dabalSemosavliani
ekonomikurad aqtiuri mosaxleobisaTvis
rogorc giravnobiT, aseve giravnobis gareSe, maT
Soris:
■ individualuri mcire sesxebi registrire-
buli mcire mewarmeebisaTvis vaWrobis sfero-
Si;
■ individualuri mcire sesxebi warmoebisa da
momsaxurebis sferosaTvis, rogorc damwyebi
ise moqmedi sawamroebisaTvis;
■ individualuri da jgufuri sesxebi fer-
meruli warmoebebisaTvis.
■ individualuri mcire sesxebi araregistrire-
buli mcire mewarmeebisaTvis
momdevno minimum sami wlis ganmavlobaSi
organizaciis sakredito sqema ZiriTadad war-
modgenili iqneba arsebuli sasesxo produq-
tebiT.
miznobriv segmentze warmodgenili sawarmoe-
bis legalurobis dabali xarisxis gaTvalis-
winebiT, rac ganpirobebulia araregistrire-
buli mewarmeebis sakmaod did moculobiT,
fondis saqmianoba da konkretulad ki misi
dakreditebis politika arapirdapiri gziT
xels uwyofs samewarmeo saqmianobis legaliza-
cias, Tumca warmodgenili sakredito politika
agreTve iTvaliswinebs agraruli da naxevrad
agraruli mosaxleobis im ZiriTadi masis
interesebsac, romlebic TavianTi ekonomikuri
saqmianobis mcire masStabebis gamo naklebad
aris motivirebuli awarmoos registrirebuli
biznesi.
fondis Sereuli socialur-ekonomikuri miz-
nebisa da amocanebidan gamomdinare, mis ZiriTad
strategias warmodgens tipiurad agraruli da
naxevrad agraruli im ekonomikurad aqtiuri
segmentis aTviseba, romelic tradiciuli komer-
ciuli finansuri kapitalis interesis miRma
darCa. swored amitom saerTo socialur-ekono-
mikuri efeqtis gaumjobesebis da aseve sasesxo
dabandebis diversificirebis mizniT fondi
gansakuTrebul yuradRebas uTmobs wvrili war-
moebis/momsaxurebis, fermeruli meurneobebis da
msgavsi strategiuli mniSvnelobis dargebis
aTvisebas. Sedegad fondis dakreditebis poli-
tika miznobrivad xels uywobs mewarmeTa moti-
vacias reinvesticiebis gansaxorcieleblad.
fondi misi finansuri saqmianobis profili-
dan gamomdinare, warmodgens garkveul special-
izirebul, Sualeduri funqciis matarebel
finansur instituts _ komerciul mikrosafi-
nanso banksa da araformalur mikrodafinanse-
bis sferos Soris. Sesabamisad sakredito
strategia prioritetulad warmoadgens aras-
tandartul, magram ekonomikurad dasabuTebul
alternatiul dakreditebis sqemebs, romlebic
maqsimalurad moicaven mikrosakredito bazris
mTel dargobriv speqtrs, samizne jgufebis indi-
vidualuri ekonomikuri interesebis gaTvalis-
winerbiT. dakreditebis politikis gansaz-
Rvrisas fondi upiratesobas aniWebs naklebad
standartul da diversificirebul sasesxo pro-
duqtebs, romlebic moqnilad esadageba rogorc
ukiduresad dabalSemosavlian, aseve SedarebiT
ufro dinamiur mewarmeTa tendenciebs.
amgvarad mcire biznesis ganviTarebis fondi,
iseve rogorc zogadad mikrosafinanso organi-
zaciebi, warmoadgens efeqtur saSualebas
qveyanaSi umuSevrobisa da siRaribis donis
Sesamcireblad;
organziacia amJamad imyofeba misi ganviTa-
rebis Zalzed mniSvnelovan etapze, radgan miR-
weuli socialur-ekonomikuri Sedegebi qmnis
xelsayrel pirobebs fondis swrafi tempebiT
ganviTarebisaTvis da paralelurad misi
mmarTvelobis Zalisxmeva mimarTulia grZel-
vadiani finansuri resursebis da alternatiuli
dafinansebis wyaroebis moZiebisaken, rac
organizaciisaTvis warmoadgens sasicocxlo
mniSvnelobas.
zemoT aRniSnuli kvlevis safuZvelze Semu-
Savebuli kursis Tanmimdevrulad da sworad
dagegmvis Sedegad 2005-2006 wlebisaTvis, mini-
maluri riskebiT SBDF--mmaa moaxerxa 128%-ianizrdis maCveneblis miRweva da samgrelos
bazarze warmoadgens erTerT mTavar moTamaSes
mikro dakreditebis sferoSi, miuxedavad sak-
maod mzardi konkurenciisa iseTi msxvili da
gamocdili organizaciebis mxridan, rogoricaa
pprrookkrreeddiitt bbaannkkii,, FINCA ssaaqqaarrTTvveelloo,, ssaaqqaarr--
TTvveellooss bbaannkkii da ramdenime sxva finansuri
instituti. mzardi konkurencia ki pozitiurad
aisaxeba momsaxurebis pirobebis moqnilobaze,
rac mniSvnelovani faqtoria mcire da saSualo
bisnesis ufro swrafi ganviTarebisaTvis.
2007-2008 wlebis ganmavlobaSi dagegmilia
mmcciirree bbiizznneessiiss ggaannvviiTTaarreebbiiss ffoonnddiiss trasforma-
cia komerciul, mogebaze orientirebul
organziaciad, rac mniSvnelovnad Seuwyobs
xels mis institucionalur ganviTarebas da
gazrdis potenciuri investorebis mozidvis
albaTobas.
SSeekkiiTTxxvveebbii ((ddaavvaalleebbeebbii))::
1. Tqveni azriT. sworad aris Tu ara SerCeuli
miznobrivi seqtoris qvesegmentebi? ratom?
22.. Tqveni azriT, ra xelSemwyobi da xelis
SemSleli pirobebia samegrelos regionis
socialur-ekonomikuri ganviTarebis gzaze?
33.. rogor SeafasebdiT diagramaze miRebul
regionSi Catarebul gamokiTxvis Sedegebs?
44.. rogor aisaxeba fondis transformacia
komerciul organizaciad mis saqmianobaze?
TTaavvii 44 marketinguli informaciis marTva 145