centro de formaci.n en medici - inicio - consellería de ... · específico de formación en...

XUNTA DE GALICIA

Centro de Formaciónen medicina de urxencias,emerxencias, e catástrofesde Galicia

Información:Secretaría Técnica

Telf.: 981 54 67 89Fax: 981 54 66 43

formació[email protected]@sergas.esCONSELLERÍA DE SANIDADE

54

AVALIACIÓN:

Teórico-práctica.

ACREDITACIÓN:

Comisión Autonómica de Formación Continuada do Sistema Nacional de Saúde.Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

3

Está suficientemente demostrado que os periodos de formación, calquera que sexa a súa duración e calidade,só garanten durante certo tempo unha preparación axeitada para o desenvolvemento do exercicio

profesional. O rendemento dun profesional sanitario depende da súa competencia clínica e dos recursos de quedispoña para exercela.

A competencia é un valor propio de cada un, e está constituída por un conxunto de coñecementos científicose habelencias manuais que deben ser lembrados de xeito continuo. Estará actualizada periodicamente a travésda formación continuada, tanto por causa dos avances científicos e tecnolóxicos da medicina, como polosrápidos cambios que se producen no sistema sanitario.

A mellor motivación para a formación sanitaria continuada é sen dúbida a personal, que debe ser alimentadaen todo momento pola propia inquietude intelectual imprescindible en calquera facultativo que se precie.

O desenvolvemento da carreira profesional é un elemento clave para a incentivación dos profesionais cara amellora constante. É un reflexo claro da posibilidade personal de cambio, coa fixación de metas, expectativasde logralas e avaliación de resultados. Un papel primordial dentro dela o constitúe a formación continuada enconxunto coa experiencia, pero a verdadeira carreira profesional á que aspiran os profesionais sanitarios radicanas oportunidades que se lles ofrece para unha mellora constante da súa profesión a través do coñecemento.

É importante adecua-la formación á actividade diaria, ós problemas do exercicio cotidián. Debe estar enconsonancia ós cambios na práctica profesional e as necesidades reais. Esta é a razón de ser dun programaespecífico de formación en medicina de urxencias, emerxencias e catástrofes, especialidades en continuo avancecon escasa implantación na licenciatura pero cun gran pulo no posgrao.

A demanda por parte da sociedade duns profesionais adestrados para facer fronte ás situacións de emerxenciafannos estar constantemente alerta cara as novas formas de enfermidade ou posibles perigos químicos oubiolóxicos, polo que este tipo de formación é sen dúbida imprescindible para os profesionais sanitarios dacomunidade galega.

PRÓLOGO

José María Hernández CochónConselleiro de Sanidade

Xunta de Galicia

TALLER DE DIAGNÓSTICO E TRATAMENTO DAS ARRITMIAS

53

Número de alumnos: 24Duración: 4 horas

OBXECTIVO:

Coñecer un método rápido e eficaz de diagnóstico dos diferentes tipos de arritmias asícomo o tratamento adecuado de cada unha delas facendo especial mención ás que aparecen asociadas á parada cardiorrespiratoria.

ORGANIZACIÓN:

Programa / Cronograma:

Hora: Tema: Duración:

1ª 1ª Clase Sistemática de análise dunha arritmia 45 minutos(teórica)2ª Clase Características das principais variedades de arritmias I: 90 minutos(teórico-práctica) • Ritmos supraventriculares.

-Taquicardia sinusal.-Taquicardia supraventricular.-Flutter auricular.-Fibrilación auricular.-Extrasístoles.

• Ritmos ventriculares.-Taquicardia ventricular.-Fibrilación ventricular.-Extrasístoles

3ª Clase Características das principais variedades de arritmias II: 60 minutos(teórico-práctica) • Bradiarritmias.

• Orixe sinusal.-Bradicardia sinusal.-Ritmo da unión.

• Trastornos de conducción.-Bloqueo A-V de primeiro grao.-Bloqueo A-V de segundo grao tipo I.-Bloqueo A-V de segundo grao tipo II.-Bloqueo A-V de terceiro grao.

• Asistolia.4ª Clase Tratamento das arritmias asociadas á PCR. 45 minutos.(teórica)

Profesorado:

Cardiólogos e especialistas en Medicina Intensiva.Persoal docente con actividade profesional na Fundación Pública Urxencias Sanitarias deGalicia-061, instructores e monitores do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.

Dirixido a:

Médicos e/ou enfermeiras de Atención Primaria. Persoal relacionado co diagnóstico eTratamento dos diferentes tipos de arritmias.

METODOLOXÍA DOCENTE:

Talleres teórico-prácticos.

52

AVALIACIÓN:

A avaliación será práctica.

ACREDITACIÓN:

Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.Comisión Autonómica de Formación Continuada do Sistema Nacional de Saúde.Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

PRESENTACIÓN

5

Hoxe en día vivimos uns tempos de constantes e vertixinosos cambios nas tecnoloxías e a información, coaconseguinte necesidade de estar en todo momento actualizados e vendo como a adquisición de novos

coñecementos e a reciclaxe continua dos profesionais pasou a ser unha prioridade.

Entre os fins da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia –061, (Decreto 172/1999, de 27 de maio)encontrase “A formación e investigación en materia de asistencia sanitaria urxente, tanto do seu persoal comoda poboación e os profesionais sanitarios”.

Igualmente entre os fins da Fundación Pública Escola Galega de Administración Sanitaria (FEGAS) encontrasea formación continua en materia de saúde e administración sanitaria dirixida a tódolos profesionais que dun oudoutro modo, vinculados ou non á Consellería de Sanidade ou o SERGAS, desenvolven as súas funcións o ser-vicio do sistema sanitario.

Ámbalas fundacións, adscritas á Consellería de Sanidade da Xunta de Galicia, poden levar a cabo os seus finsmediante concertos e acordos de colaboración con outras institucións públicas e privadas.

Neste senso, a iniciativa de ámbalas dúas entidades créase dependendo directamente dos mesmos, o centro deFormación en Medicina de Urxencias, Emerxencias e Catástrofes de Galicia con persoal docentealtamente cualificado, recoñecido como Instructores en soporte vital avanzado cardiolóxico, traumatolóxico epediátrico do Plan Nacional de RCP da Sociedade Española de Medicina Intensiva, Crítica e UnidadesCoronarias (SEMICYUC) e avaliados de acordo cos estándares europeos aprobados polo EuropeanResuscitation Council (ERC), segundo os cales impártese a totalidade da formación do 061.

A aprendizaxe non remata nunca, senón que continua coa adquisición de novas habilidades, xa que os seusmaiores beneficios están en facer mellor as cousas que xa se fan ben e non so en aprende-lo novo. Osfeitos demostraron repetidamente que este é o concepto máis fecundo da aprendizaxe.

O catálogo que o Centro de Formación en Medicina de Urxencias, Emerxencias e Catástrofes deGalicia presenta, reúne por medio de cursos e obradoiros toda a súa oferta formativa acorde coas demandasmáis frecuentes e esperando que as expectativas creadas en torno o mesmo se véxanse satisfeitas e a ensi-nanza de materias e técnicas que salvan moitas vidas pase a ser de coñecemento xeral entre a poboación danosa comunidade.

JAVIER BOUZADA ROMERODirector da Fundación

Escuela Gallega de Administración Sanitaria

CARMEN RIAL LOBATÓNDirectora da Fundación PúblicaUrxencias Sanitarias de Galicia-061

TALLER DE ATENCIÓN INICIAL Ó POLITRAUMATIZADO

51


OBXECTIVOS:

Xerais:

Difundi-las normas e técnicas de actuación da poboación xeral na atención ó paciente quesufriu un traumatismo grave para mellora-la súa supervivencia e diminuí-las lesiónssecundarias.

Específicos:

• Prioriza-las actuacións ante unha persoa traumatizada• Inmobilizar e mobilizar correctamente a pacientes traumatizados.

ORGANIZACIÓN:


1ª clase Duración:(teórica) 2 horas

Presentación do taller.Magnitude do problema.Causas de morte traumática.Organización da asistencia ó traumatismo.SVB traumatolóxico.Asistencia inicial ó traumatizado.Situacións especiais.Transporte.

2ª Clase Duración:(práctica) 2 horas

Atención ó paciente en decúbito irregular.Estiramento de paciente sentado no interiordun vehículo.Retirada de casco.Inmobilización de membros con férulas inchables.

Profesorado:

Médicos e DUEs da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Instructores eMonitores de Soporte Vital Básico e Avanzado da SEMICYUC e o ERC.

Dirixido a:

Poboación en xeral, especialmente profesores, traballadores de Grandes Almacéns, ServiciosPúblicos, etc.Alumnos de 2º e 3º de ESO.



50

ACREDITACIÓN:


7

• Soporte vital básico, primeiros auxilios e trauma Persoal non sanitario 12 24

• Soporte vital avanzado Médicos/DUEs 20 24

• Soporte vital avanzado en trauma Médicos/DUEs 20 24

• RCP pediátrica e neonatal Médicos/DUEs 22 24

• Regulación médica da demanda urxente

para centrais de coordinación sanitaria Médicos 55 35

• Tratamento inicial ó paciente crítico

en medicina prehospitalaria Médicos/DUEs 56 24

• Catástrofes e accidentes de múltiples víctimas Médicos/DUEs 20 30

• Desfibrilación externa semiautomática Médicos/DUEs/persoal non sanitario 9 18

• Electrocardiografía para urxencias Médicos/DUEs 20 24

• Manexo da síndrome coronaria aguda

en medicina extrahospitalaria Médicos/DUEs 8 25

• Conceptos básicos en metodoloxía da investigación Médicos/DUEs 20 24

• Urxencias e emerxencias prehospitalarias

en enfermería DUEs 210 sen límite

• Técnico en transporte sanitario Graduado escolar.FP2 204 175

• Soporte vital básico Persoal non sanitario 4 24

• Soporte vital avanzado Médicos/DUEs 12 24

• Atención inicial ó paciente politraumatizado Persoal non sanitario 4 24

• Diagnóstico e tratamento das arritmias Médicos/DUEs 4 24

CURSOS

TALLERES

DENOMINACIÓN DIRIXIDO A: HORAS PRAZAS

DENOMINACIÓN DIRIXIDO A: HORAS PRAZAS

Blanca

49

XORNADA 2Contido: Duración

TALLER DE MEGACODE 4 horas prácticasSupostos de situacións frecuentes que conducen a paradacardiorrespiratoria no ambiente das unidades móbiles desoporte vital avanzado (ambulancias medicalizadas).


TALLER DE ESTABILIZACIÓN E TRANSPORTE 4 horas:DO POLITRAUMATIZADO (2 teórica,Aprendizaxe da utilización do material de trauma das 2 prácticas)unidades de soporte vital básico (ambulancias asistenciais).

• Colchón de baleiro.• Padiola de pas.• Férula de Kendrick.• Colariños e dama de Elxe.• Aspirador de secrecións.• Férulas pneumáticas de inmobilización de extremidades.• Férula de Thomas.

Técnicas:• Estiramento.• Inmobilización.• Empaquetamento.• Transporte.• Extracción do casco.

Simulación de situacións frecuentes de asistencia ó trauma enunidades móbiles de soporte vital avanzado.

Profesorado:

Médicos e DUEs da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Instructores eMonitores de Soporte Vital Básico e Avanzado do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC eDo ERC.

Dirixido a:

Médicos e/ou enfermeiras.



AVALIACIÓN:


48

ORGANIZACIÓN:



1ª Clase SOPORTE VITAL BÁSICO DE ADULTOS 1 hora:Compoñentes do soporte vital básico: (30 min práctica;

• Conceptos de cadea de supervivencia e soporte vital básico. 30 min teórica)• Valoración da conciencia e actuación segundo o estado de conciencia.• Valoración da ventilación e actuación segundo o estado de ventilación.• Valoración da circulación e actuación segundo o estado de circulación.• Algoritmo de actuación en Soporte Vital Básico.

Técnicas de soporte vital básico:• Control de hemorraxias.• Desobstrucción e permeabilización da vía aérea:

- No paciente consciente.- No paciente inconsciente.

• Inmobilización e mobilización.• Soporte ventilatorio.• Soporte circulatorio.• Secuencia de ventilación-compresión.

2ª Clase TALLER DE VÍA AÉREA 1,5 horas:Control da vía aérea. (45 min práctica;

• Dispositivos para a limpeza e desobstrucción da vía aérea: 45 min teórica)- Sistemas de aspiración.- Pinzas e outro material auxiliar.

• Cánulas farínxeas.• Intubación endotraqueal.• Técnicas cirúrxicas.• Cricotiroidotomía.• Punción cricotiroidea.• Técnicas alternativas de apertura da vía aérea.• Máscara larínxea.

Ventilación artificial instrumentalizada:• Osíxeno.• Máscaras faciais.• Resucitadores manuais.• Respiradores mecánicos.

3ª Clase TALLER DE ARRITMIAS 1,5 horas:Xeneralidades: (45 min práctica;

• Monitorización ECG. 45 min teórica)Diagnóstico das arritmias:

• Características das principais variedades de arritmias.• Ritmos activos supraventriculares.• Ritmos activos ventriculares.• Bradiarritmias.

Tratamento das arritmias asociadas a PCR:• Desfibrilación eléctrica precoz.• Desfibrilación manual:

- Desfibrilación.- Cardioversión.

• Desfibrilador externo automático-semiautomático.• Marcapasos.

CURSO DE SOPORTE VITAL BÁSICO,PRIMEIROS AUXILIOS E TRAUMA

9


MÓDULO I: Soporte Vital Básico (SVB)

OBJETIVOS:

Xerais:

• Difundi-las técnicas de Resurrección Cardiopulmonar (RCP) entre a poboación xeral.• Mellora-lo prognóstico do tratamento da Parada Cardiorrespiratoria (PCR).

Específicos:

• Recoñece-la perda de conciencia.• Aprender a diagnostica-la parada cardiorrespiratoria.• Adquiri-las técnicas e habilidades necesarias no tratamento da PCR.• Abri-la vía aérea.• Realizar ventilación boca a boca.• Realizar masaxe cardíaca.• Desobstruí-la vía aérea.• Poñer en marcha o Sistema Integral de Emerxencias.

ORGANIZACIÓN:


1ª Clase Contido: Duración:(teórica) 40 minutos

Presentación do curso.Factores de risco de enfermidades cardiovasculares.Prevención de accidentes.Introducción á RCP.Identificación do problema.Solicitude de axuda.Recoñecemento da inconsciencia.Desobstrucción da vía aérea.Posición de seguridade.Comprobación da respiración e circulación.Substitución da respiración.Substitución da circulación.Proxectos de actuación en SVB.Soporte vital pediátrico.RCP en accidentes de estrada.

2ª Clase Contido: Duración:(práctica) 2 horas

Reproduce a ensinanza de forma práctica dos contidos descritos na clase teórica desde oapartado "Identificación do problema".

3ª Clase Contido: Duración:20 minutos

Presentación do vídeo de SVB.

10

4ª Clase Contido: Duración:(Evaluación 45 minutosteórico-práctica)

É necesario coñece-lo grao de aprendizaxe por partedos alumnos. Os alumnos con importantes deficienciasdeben ser invitados a repeti-lo curso.• Test teórico: 10 minutos.• Avaliación práctica: 30 minutos. Nesta cada alumno debemostrar cómo tratar a un paciente que sofre unha PCRpercorrendo os pasos descritos no contido do programa.Realizarase con dous manequíns: nun avaliarase a actividade do alumno e no outro o profesor efectuará a demostración da técnica correcta cando lle pareza pertinente.• Enquisa na que se recolle a opinión do alumnado sobre o curso:5 minutos.

5ª Clase Duración:10 minutos

Clausura do curso.

Material Docente:

A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de RPC Básica en adultos y niñoseditado pola Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

MÓDULO II: Primeiros Auxilios

OBXECTIVOS:

Xeral:

• Difundi-las normas e técnicas de actuación na atención ó paciente dentro das principaissituacións de urxencia e emerxencia sanitaria ante as que se pode atopa-la poboación xeral.

Específicos:

Tras supera-lo curso o alumno será capaz de:• Organizar e manter unha botica de primeiros auxilios básica.• Inmobilizar e mobilizar correctamente a pacientes traumatizados.• Actuar ante traumatismos, feridas e hemorraxias.• Actuar ante emerxencias respiratorias e cardíacas.• Actuar ante pacientes inconscientes.• Actuar ante intoxicacións, mordeduras e picaduras.• Actuar ante emerxencias por axentes físicos.

TALLERES DE SOPORTE VITAL AVANZADO

47


OBXECTIVOS:

Xerais:

Repasa-los contidos teóricos e as técnicas necesarias para o manexo das patoloxíasemerxentes que supoñen unha ameaza para a vida no medio extrahospitalario e durante otraslado ata o hospital.

Específicos:

• Establecer unha correcta categorización dos problemas dunha emerxencia e xerarquiza-lasaccións terapéuticas segundo a gravidade.

• Actualiza-los coñecementos e refresca-las habilidades necesarias para o tratamentoprehospitalario ós pacientes con parada cardiorrespiratoria ou traumatismos graves.

46

4ª Clase Contido: Duración:(Avaliación 45 minutosteórico-práctica)

É necesario coñece-lo grao de aprendizaxe porparte dos alumnos. Os alumnos con importantesdeficiencias deben ser invitados a repeti-lo curso.Test teórico: 10 minutos.Avaliación práctica: 30 minutos. Nesta cada alumnodebe mostrar cómo tratar a un paciente que sofreunha PCR percorrendo os pasos descritos nocontido do programa.Realizarase con dous manequíns: nun avaliarase a actividade do alumno e no outro o profesor efectuaráa demostración da técnica correcta cando llepareza pertinente.Enquisa recollendo a opinión do alumnadosobre o curso: 5 minutos.

5ª Clase Duración:10 minutos

Clausura del Taller.

Profesorado:

Médicos e DUEs da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Instructores eMonitores de Soporte Vital Básico e Avanzado do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC e oERC.

Dirixido a:

Poboación xeral, especialmente profesores, traballadores de Grandes Almacéns, Servicios Públicos, etc.Alumnos de 2º e 3º de ESO.


Talleres teórico-prácticos

AVALIACIÓN:


ACREDITACIÓN:

Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.Diploma de RCP básica do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.

MATERIAL DOCENTE:

A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de RCP básica en niños y de RCPBásica en adultos, editado pola Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

11

ORGANIZACIÓN:


1ª Clase Contido: Duración:(teórica) 2 horas

• Botica de primeiros auxilios.• Accidentes de tráfico.• Alerxias.• Atragoamentos.• Contusións.• Convulsións.• Corpos estraños oculares.• Dificultade respiratoria.• Dolor no peito.• Epistaxe ou hemorraxia nasal.• Feridas.• Hemorraxias.• Inhalación de fumes e gases.• Insolación.

2ª Clase Contido: Duración:(teórica) 2 horas

• Intoxicacións: contacto cutáneo.• Intoxicacións: contacto ocular.• Intoxicacións: inxestión de sustancias tóxicas.• Picaduras de animais mariños.• Picaduras de insectos.• Picaduras de serpes.• Queimaduras e escaldaduras

Material Docente:

A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de Primeros Auxilios editado polaFundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

MÓDULO III:Atención inicial ó politraumatizado

OBXECTIVOS:

Xeral:

• Difundi-las normas e técnicas de actuación da poboación xeral na atención ó paciente quesufriu un traumatismo grave para mellora-la súa supervivencia e diminuí-las lesiónssecundarias.

Específicos:

Tras supera-lo curso o alumno será capaz de:• Prioriza-las actuacións ante unha persoa traumatizada.• Inmobilizar e mobilizar correctamente a pacientes traumatizados.

12

ORGANIZACIÓN:

O módulo consta dunha parte teórica e outra práctica.


1ª clase Contido: Duración:(teórica) 2 horas

• Presentación do curso.• Magnitude do problema.• Causas de morte traumática.• Organización da asistencia ó traumatismo.• SVB traumatolóxico.• Asistencia inicial ó traumatizado.• Situacións especiais.• Transporte.

2ª clase Contido: Duración:(práctica) 2 horas

• Atención ó paciente en decúbito irregular.• Estiramento de paciente sentado no interior do vehículo.• Retirada de casco.• Inmobilización de membros con férulas inchables.

Profesorado:

Instructores e monitores de RCP básica e avanzada da Sociedad Española de MedicinaIntensiva Crítica y Unidades Coronarias (SEMICYUC) e do European Resuscitation Council(ERC).

Dirixido a:

Poboación xeral, persoal de servicios públicos, profesores e voluntariado.Alumnos de 2º e 3º ESO.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de desenvolvemento de talleresprácticos para adquiri-las habilidades específicas das técnicas de RCP básica.

AVALIACIÓN:

O curso consta dunha proba teórico-práctica.Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.

ACREDITACIÓN:


TALLER DE SOPORTE VITAL BÁSICO

45


OBXECTIVOS:

Xerais:

• -Difundi-las técnicas de Reanimación Cardiopulmonar (RCP) entre a poboación xeral.• -Mellora-lo prognóstico do tratamento da Parada Cardiorrespiratoria (PCR).

Específicos:

• Recoñecer a perda de consciencia.• Aprender a diagnosticar a parada cardiorrespiratoria.• Adquiri-las técnicas e habilidades necesarias no tratamento da PCR.• Abri-la vía aérea.• Realizar ventilación boca a boca.• Realizar masaxe cardíaca.• Desobstruí-la vía aérea.• Poñer en marcha o Sistema Integral de Emerxencias.

ORGANIZACIÓN:


1ª Clase Contido: Duración:(teórica) 40 minutos

Presentación do curso.Factores de risco de enfermidades cardiovasculares.Prevención de accidentes.Introducción á RCP.Identificación do problema.Solicitude de axuda.Recoñecemento da inconsciencia.Desobstrucción da vía aérea.Posición de seguridade.Comprobación da respiración e circulación.Substitución da respiración Substitución da circulación.Plans de actuación en SVB.Soporte vital pediátrico.RCP en accidentes de estrada.

2ª Clase Contido: Duración:(práctica) 2 horas

Reproduce a ensinanza de forma práctica dos contidos descritos na clase teórica desdeo apartado "Identificación do problema".

3ª Clase Contido: Duración:20 minutos

Presentación do vídeo de SVB.

Blanca

CURSO DE SOPORTE VITAL AVANZADO

13

Número de alumnos: 24Duración: 20 horas (9 teóricas e 11 prácticas)

OBXECTIVOS:

Xeral:

• Coñece-lo substrato teórico e as habilidades técnicas que configuran o Soporte VitalAvanzado co fin de previr e trata-lo paro cardiorrespiratorio.

Específicos:

Tras haber superado el curso, el alumno será capaz de:• Recoñece-la perda de conciencia.• Realiza-la apertura da vía aérea.• Diagnosticar unha parada cardiorrespiratoria.• Realizar adecuadamente as manobras de RCP básica.• Realiza-lo illamento da vía aérea.• Manexar adecuadamente as vías venosas.• Coñece-lo manexo das drogas que se utilizan no tratamento da PCR.• Monitorizar ó paciente para recoñecer e tratar arritmias máis frecuentes.• Realiza-las técnicas de desfibrilación, cardioversión e electroestimulación cardíaca transcutánea.• Integrarse no equipo de tratamento da PCR como director ou como parte do mesmo.

ORGANIZACIÓN:


PRIMEIRA XORNADATeórica 30 min. IntroducciónTeórica 60 min. SVB en adultosTeórica 60 min. Soporte circulatorio e respiratorioTeórica 60 min. Arritmias e desfibrilaciónTeórica 60 min. Atención prehospitalaria ó IAM

GRUPO A GRUPO B GRUPO C

Taller 60 min. Prácticas soporte Prácticas arritmias e desfibrilador Prácticas vía aéreavital básico adultos

SEGUNDA XORNADATeórica 60 min. Soporte vital pediátricoTeórica 60 min. Vías venosas e drogas esenciais


Taller 60 min. Prácticas arritmias Prácticas vía aérea Prácticas soporte e desfibrilador vital básico adultos

Taller 60 min. Prácticas vía aérea Prácticas soporte Prácticas arritmias vital básico adultos e desfibrilador

Teórica 60 min. SVA e algoritmos

TERCEIRA XORNADA


Taller 60 min. Práctica integrada Prácticas soporte Repasovital pediátricoPrácticas DESA

Taller 60 min. Repaso Práctica integrada Prácticas soportevital pediátricoPrácticas DESA

Taller 60 min. Prácticas soporte Repaso Práctica integradavital pediátricoPrácticas DESA

14

CUARTA XORNADATeórica 60 min. Atención inicial ó traumaTaller 60 min. Prácticas de trauma


Avaliación 90 min. PRÁCTICA INTEGRADAAvaliación 30 min. Avaliación escrita

Enquisa de satisfacción

Profesorado:

Instructores e monitores de RCP Avanzada da SEMICYUC (Sociedad Española de MedicinaIntensiva Crítica y Unidades Coronarias) e do ERC (European Resuscitation Council).

Criterios de selección dos alumnos:

O curso está dirixido a persoal sanitario (médicos e DUEs) con actividade profesional en serviciosurxencias intra e extrahospitalarias.

Dirixido a:

Médicos e DUEs.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de desenvolvemento de talleresprácticos para adquiri-las habilidades específicas das técnicas de RCP avanzada.

AVALIACIÓN:

Requirimentos para a obtención de créditos:• Asistencia ó 100% das clases teóricas e prácticas.• Exame teórico tipo test: require supera-lo 75% das preguntas.• Exame de práctica integrada: simulación dunha situación de parada cardiorrespiratoria.

que debe ser tratada polo alumno como director do equipo.Avaliación dos docentes:• Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.• O curso debe ser superado por máis do 80% dos asistentes.

ACREDITACIÓN:

• Tódolos alumnos que superen o curso recibirán un diploma do curso realizado que será emitido polo Comité Autonómico de RCP e recoñecido como propio do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.

A listaxe dos alumnos que realizaron o curso será enviada á Secretaría do Comité deRCP, así como o programa impartido e o resumo dos resultados da enquisa.• Comisión Autonómica de Formación Continuada do Sistema Nacional de Saúde.• Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

MATERIAL:

Material docente:A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de Soporte Vital Avanzado del ComitéEspañol de RCP. M. Ruano. Ed. Masson (SEMICYUC. Ed. 2000).

43


204 horas lectivas distribuídas da seguinte maneira:• 56 horas teóricas.• 34 horas en talleres prácticos co seguinte contido:

- Manexo de pacientes politraumatizados.- Contención de hemorraxias.- RCP básica.- Manexo de instrumental.- Técnicas básicas de actuación.- Comunicacións.

• 14 horas de rotación na Central de Coordinación do 061 de Galicia.• 48 horas de rotación nas Unidades de Soporte Vital Avanzado do 061 de Galicia.• 48 horas de rotación nas Unidades de Soporte Vital Básico (RTSU) do 061 de Galicia.• 4 horas montaxe da tenda accidentes de múltiples víctimas e catástrofes.

EVALUACIÓN:

Antes do curso, durante o curso e avaliación final (teórica e práctica).Deberase asinar persoalmente unha FOLLA DE ASISTENCIA en cada unha das clases, tantoteóricas como prácticas. Este será un requisito indispensable para a obtención do títuloacreditativo. Permitirase un 10% de faltas de asistencia con relación ás horas totais do curso.

ACREDITACIÓN:

A tódolos alumnos que superen o curso outorgaráselles o "DIPLOMA DE TÉCNICO EN TRANSPORTE SANITARIO" , editado pola Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.Diploma de RCP básica-DESA do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.

MATERIAL DOCENTE:

A cada alumno entregaráselle o Manual de Técnico en Transporte Sanitario editado pola FundaciónPública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

42

MÓDULO IIITema Horas Horas Horas

Teóricas Prácticas Totales

1. 1.Anatomía e fisioloxía. 2,5 2,52. Sistema nervioso. 1 1 23. Sistema cardiocirculatorio. 2 24. Sistema respiratorio. 2 2 45.Aparato dixestivo. 2 26. Paciente politraumatizado. 4 4 87. Xinecoloxía e obstetricia. 1,5 1,58. Hemorraxias. 1 0,5 1,59. Feridas. 1 0,5 1,510. Lesións axentes externos. 2 211. Intoxicacións. 2 212. Queimaduras. 2 213. Paciente psiquiátrico. 1 114. Paciente pediátrico. 4 4 815. Paciente ancián. 1 116. Outras situacións. 1 117. RCP básica. 2 2 (comúns)+4 818.Accidentes biolóxicos. 1 119. Instrumental-medicación. 2 220.Técnicas básicas de actuación. 2 221. Desfibrilación semiautomática. 2 3 5REPASO RCP. 4 4REPASO POLITRAUMA. 4 4

Horas totais: 37 26 63

RESUMEN FINAL DE HORASTema Horas Horas Horas


MÓDULO I 9,5 3,5 13MÓDULO II 7,5 1,5 9MÓDULO III 39 29 68ROTACIÓN CC061 14 14ROTACIÓN RTSU 48 48ROTACIÓN USVA 48 48Montaxe tenda AMV e C 4

Horas Totais: 56 148 204

Profesorado:

Médicos coordinadores da Central de Coordinación da Fundación Pública UrxenciasSanitarias de Galicia-061.Persoal asistencial das Unidades de Soporte Vital Avanzado do 061 de Galicia, instructorese monitores en soporte vital avanzado.Persoal técnico da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

Dirigido a:

Conductor e axudante de ambulancias de transporte sanitario urxente (RTSU).Conductor e axudante de ambulancias de Soporte Vital Avanzado.Toda persoa interesada en realiza-lo curso.

Criterios y procedimiento de selección:

-Graduado Escolar.-Valoración de currículo por parte dunha Comisión Avaliadora da Fundación Pública UrxenciasSanitarias de Galicia-061

{ {34horas

teórico-prácticas:

90

CURSO DE SOPORTE VITAL AVANZADO EN TRAUMA

15

Número de alumnos: 24Duración 20 horas

OBXECTIVOS:

Xerais:

• Motiva-los médicos sobre a importancia dunha atención inicial adecuada ó pacientepolitraumatizado.

• Adquirir e /ou perfecciona-los coñecementos e habilidades necesarias para a atención ópolitraumatizado.

Específicos:

Despois de supera-lo curso, o alumno será capaz de:• Recoñecer e manexa-las lesións potencialmente mortais.• Establecer prioridades no tratamento dos traumatismos.• Realiza-la estabilización inicial e un transporte adecuado.• Evita-lo desenvolvemento de lesións secundarias.• Practicar en animais as técnicas cruentas necesarias.

ORGANIZACIÓN:


1ª XORNADAHorario Contidos

08:00-08:15 Recepción e entrega de documentación08:15-09:15 Biomecánica do trauma09:15-09:45 Avaliación inicial do trauma.09:45-10:15 Manexo da vía aérea10:15-10:30 Descanso

4 grupos: Prácticas de Vía Aérea, Biomecánica,Asistencia Inicial e InmovilizaciónsGRUPO 1 GRUPO 2 GRUPO 3 GRUPO 4

10:30-11.10 Vía aérea Biomecánica Inmovilizacións Asistencia inicial11:10-11:50 Asistencia inicial Inmovilizacións Vía aérea Biomecánica11:50-12:30 Inmovilizacións Asistencia inicial Biomecánica Vía aérea12.30-13:15 Biomecánica Vía aérea Asistencia inicial Inmovilizacións13:15-14.30 Comida14:30-15.00 Shock15:00-15:45 Traumatismo craneoencefálico15:45-16:15 Trauma pediátrico16:15-16:30 Descanso-café16:30-17:15 Trauma abdominal

16

5 grupos: Prácticas de Pericardiocentesis, Drenaxe Torácico/Toracotomía,Punción Lavado Peritoneal, Cricotiroidotomía e Venotomía

GRUPO 1 GRUPO 2 GRUPO 3 GRUPO 4 GRUPO 5

17:15-18:00 Pericardiocentesis Venotomía Cricotiroidotomía Punción Drenaxe torácicolavado peritoneal Toracotomía

18:00-18:45 Venotomía Cricotiroidotomía Punción Drenaxe torácico Pericardiocentesislavado peritoneal Toracotomía

18:45-19:15 Cricotiroidotomía Punción Drenaxe torácico Pericardiocentesis Venotomíalavado peritoneal Toracotomía

19:15-19:45 Punción Drenaxe torácico Pericardiocentesis Venotomía Cricotiroidotomíalavado peritoneal Toracotomía

19:45-20:30 Drenaxe torácico Pericardiocentesis Venotomía Cricotiroidotomía Punción Toracotomía lavado peritoneal

2ª XORNADAHorario Contidos

08:30-09:15 Trauma columna e médula espiñal09:15-10:00 Trauma torácico10:00-10:30 Trauma de extremidades10:30-11:00 Índices de gravidade11:00-11.15 Descanso

4 grupos: Prácticas de Trauma Cranial, Radioloxía de Columna, Radioloxía de Tórax e Trauma Abdominal/Shock

GRUPO 1 GRUPO 2 GRUPO 3 GRUPO 411:15-12:00 Trauma cranial Trauma abdominal/Shock Radioloxía de tórax Radioloxía de columna12:00-12:30 Radioloxía de columna Trauma cranial Trauma abdominal/Shock Radioloxía de tórax12:30-13:00 Radioloxía de tórax Radioloxía de columna Trauma cranial Trauma abdominal/Shock13:00-13:30 Trauma abdominal/shock Radioloxía de tórax Radioloxía de columna Trauma cranial13:30-14.30 Comida14:30-15.00 Trauma térmico (frío/calor)15:00-15:30 Trauma na muller e na embarazada15:30-16:15 Asistencia prehospitalaria-transporte-triage16:15-16:30 Descanso-café

4 grupos: Prácticas Triage,Atención Inicial e Preparación a ExamenGRUPO 1 GRUPO 2 GRUPO 3 GRUPO 4

16:30-17:00 Triage Preparación para examen Atención inicial Casos prácticos17:00-17:30 Casos prácticos Atención inicial Triaxe Preparación para examen17:30-18:00 Atención inicial Casos prácticos Preparación para examen Triage18:00-18:30 Preparación para examen Triage Casos prácticos Atención inicial18:30-19:30 Examen práctico19:30-20.00 Examen teórico final20:00 Clausura

Prácticas no laboratorio de Ciruxía Experimental.

CURSO DE TÉCNICO EN TRANSPORTE SANITARIO

41

Número de alumnos: 175 (25 en cada base).Duración: 204 horas lectivas (56 horas teóricas e 148 horas prácticas).

OBXECTIVOS:

Dotar de coñecementos sanitarios básicos teórico-prácticos a todo o persoal non sanitariodos recursos medicalizados e das ambulancias da RTSU, co fin de:• Servir en todo momento de axuda eficaz ó persoal asistencial dos recursos medicalizados.• Realizar unha primeira valoración do paciente e servirlle de axuda efectiva ata a chegada do

persoal sanitario.

ORGANIZACIÓN:


MÓDULO ITema Horas Horas Horas


1. Conceptos xerais de coordinación 1 12. Dispositivos de urxencias extrahospitalarias 1 13. Dispositivos de urxencias hospitalarias 1 14.Transporte sanitario 2,5 2,55.Transporte primario 0,5 0,56.Transporte secundario 0,5 0,57.Transferencia en ruta 0,5 0,58.Técnicas de comunicación 1 2 39. Cadea asistencial. 0,5 0,5 110.AMV e catástrofes. 1 1 2

Horas totais: 9,5 3,5 13

MÓDULO IITema Horas Horas Horas


1. 1.Vehículo asistencial. 1,5 30´/grupo (10) 32. Actitude profesional Ética. 1 13. Normas básicas de actuación. 2 24.Transporte de enfermos. 3 3

Horas totais: 7,5 1,5 9

40

Dirixido a:

DUEs con actividade habitual en servicios de urxencias e emerxencias.Persoal de enfermería.Estudiantes de enfermería.


Curso teórico realizado a distancia con resolución de exercicios prácticos durante asexposicións dos temas.

AVALIACIÓN:

Exame final tipo test que consta de 275 preguntas. Precísase a resolución correcta do 75%.Resolución de 8 casos prácticos.

ACREDITACIÓN:

Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.Acreditación da Comisión Autonómica de Formación Continuada do Plan Nacional de Saúde

MATERIAL:

Material docente:

A cada alumno entregaráselle un exemplar do libro Urgencias y emergencias prehospitalarias enenfermería, editado pola Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061 e o caderno deavaliación, que debe ser devolto cumprimentado nun prazo de 3 meses desde o seu envío.

17

Profesorado:

Instructores e monitores de SVA en Trauma da SEMICYUC (Sociedad Española de MedicinaIntensiva Crítica y Unidades Coronarias).


O curso está dirixido a médicos con actividade profesional en servicios de urxencias ourelacionados coa asistencia ó paciente traumatizado. Por esto seleccionaranse as solicitudes enbase a:

• Lugar de actividade profesional habitual.• Orde de inscrición.

Dirixido a:

Médicos e persoal de enfermería con actividade relacionada coa asistencia ó trauma.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de prácticas para adquiri-las habilidadesespecíficas do Soporte Vital Avanzado en Trauma.É moi importante un amplo dominio do compoñente práctico, polo que se insistirá nostalleres.

AVALIACIÓN:

Requirimentos para a obtención de créditos:• Asistencia ó 100% das clases teóricas e prácticas.• Exame teórico tipo test: require supera-lo 75% das preguntas.• Exame práctico.

Avaliación dos docentes:• Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.

ACREDITACIÓN:


MATERIAL:

Material docente:

A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de Soporte Vital Avanzado en Traumado Comité Español de RCP.A. Hernando. Ed. Masson (SEMICYUC. Ed. 2000).

Blanca

CURSO DE URXENCIAS E EMERXENCIASPREHOSPITALARIAS EN ENFERMERÍA

39

Número de alumnos: sen límiteDuración: 210 horas

OBXECTIVOS:

• O alumno, ó finaliza-lo curso, terá unha base teórico-práctica que lle permitirá afrontarsituacións de urxencia e emerxencia no ámbito prehospitalario, dando continuidade á cadeaasistencial.

• Poderá realiza-la valoración inicial do paciente e o primeiro tratamento, o cal é de vitalimportancia neste tipo de situacións, xa que actitudes sinxelas poden salva-la vida ou entodo caso, minimiza-las secuelas derivadas dunha situación de emerxencia.

• Adestramento e axilidade na toma de decisións en situación de gran tensión. Priorización eadecuación da resposta.

• Implica-lo alumnado na xestión dos recursos en situacións de emerxencia, accidentes demúltiples víctimas e catástrofes.

• Profundación no coñecemento da coordinación sanitaria como traballo en equipo no queestán implicados tódolos compoñentes da cadea asistencial.

• Coñecemento dos recursos sanitarios de emerxencias prehospitalarias existentes en Galicia.

ORGANIZACIÓN:


Duración: Tema:

4 horas Soporte vital básico.20 horas Soporte vital avanzado.12 horas Valoración e tratamento inicial do paciente politraumatizado.8 horas Osixenoterapia en atención prehospitalaria8 horas Acceso venoso e fluidoterapia.8 horas Hemorraxias.8 horas A conmoción.8 horas Alteracións de conciencia.8 horas Insuficiencia respiratoria aguda.8 horas Síndrome coronario agudo.6 horas Urxencia e emerxencia hipertensiva.6 horas Dolor abdominal agudo.6 horas Urxencias oftalmolóxicas e otorrinolaringolóxicas.6 horas Queimaduras.6 horas Urxencias psiquiátricas.6 horas Urxencias obstétricas.4 horas RCP básica pediátrica.12 horas RCP avanzada pediátrica.6 horas Crises convulsivas en nenos.6 horas Inxestión de corpos estraños9 horas Intoxicacións.8 horas Electrocardiografía básica para urxencias.8 horas Medicina de catástrofes.4 horas Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.8 horas Transporte sanitario e tipos de ambulancias.8 horas Transporte de enfermos.9 horas Desfibrilación externa semiautomática.

Profesorado:

Instructores e monitores de RCP avanzada da SEMICYUC (Sociedad Española de MedicinaIntensiva Crítica y Unidades Coronarias) e do ERC (European Resuscitation Council).Persoal docente con actividade habitual nas ambulancias medicalizadas do 061 de Galicia.

38

MATERIAL:

Material docente:

Recoméndase a lectura do libro: Métodos de investigación aplicados a la Atención Primaria deSalud,Argimón Pallás, JM e Jiménez Villa, J. ; Ed. Doyma, S.A. Barcelona 1997.

CURSO DE RCP PEDIÁTRICA E NEONATAL

19

Número de alumnos: 24Duración 22 horas

OBXECTIVOS:

• Recoñece-la perda de conciencia.• Realizar apertura da vía aérea.• Diagnosticar unha parada cardiorrespiratoria.• Realizar adecuadamente as manobras de RCP básica en neonatos, lactantes e nenos.• Realiza-lo illamento da vía aérea.• Manexo das vías venosas.• Monitorización e diagnóstico de arritmias máis frecuentes.• Realización da desfibrilación, cardioversión e electroestimulación cardíaca transcutánea.

ORGANIZACIÓN:


PRIMERA XORNADATeórica 60 min. Introducción. Xeneralidades da Parada CardiorrespiratoriaTeórica 60 min. RCP básica pediátrica.Teórica 60 min. Optimización da vía aérea.


Taller 60 min. RCP básica lactantes RCP básica nenos Optimización vía aéreaTaller 60 min. Optimización vía aérea RCP básica lactantes RCP básica nenos

SEGUNDA XORNADAGRUPO A GRUPO B GRUPO C

Taller 60 min. RCP básica niños Optimización vía aérea RCP básica lactantesTeórica 60 min. Vías de infusión. Drogas en RCP.Teórica 60 min. Arritmias. Desfibrilación.


Taller 90 min. Intubación Vías de infusión Arritmias. Desfibrilación

TERCERA XORNADAGRUPO A GRUPO B GRUPO C

Taller 90 min. Arritmias. Desfibrilación Intubación Vías de infusiónTaller 90 min. Vías de infusión Arritmias. Desfibrilación IntubaciónTeórica 60 min RCP neonatal.Teórica 30 min. Esquema de RCP pediátrica integrada.

CUARTA XORNADAGRUPO A GRUPO B GRUPO C

Taller 120 min. Práctica integrada nenos RCP neonatal Práctica integrada lactantesTaller 120 min. Práctica integrada lactantes Práctica integrada nenos RCP neonatal

QUINTA XORNADAGRUPO A GRUPO B GRUPO C

Taller 120 min. RCP neonatal Práctica integrada lactantes Práctica integrada nenos60 min. Avaliación teórica.

Encuesta de satisfacción.

20

Profesorado:

Monitores e instructores de RCP pediátrica e neonatal do Plan Nacional do Grupo Español deRCP Pediátrica e Neonatal.

Criterios de selección de los alumnos:

O curso está dirixido a persoal sanitario (médicos e DUEs) con actividade profesional enservicios de urxencias intra e extrahospitalarias. Por esto seleccionaranse as solicitudes en base a:• Lugar de actividade profesional habitual: valorarase o desempeño de actividade en servicios

de urxencias.• Orde de inscrición.

Dirixido a:

• Médicos.• Diplomados Universitarios en Enfermería.


• Curso Presencial.• Clases teóricas.• Clases prácticas en talleres con grupos reducidos.• Número de xornadas: 5

AVALIACIÓN:

Teórico-práctica.

ACREDITACIÓN:

Plan Nacional de RCP pediátrica e neonatal.Comisión Autonómica de Formación Continuada do Sistema Nacional de Saúde.Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

MATERIAL:

Material Docente:

A cada alumno proporcionaráselle un exemplar do Manual de RCP Básica en niños editado polaFundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061 e un exemplar do Manual de Soporte VitalAvanzado Pediátrico y Neonatal do Grupo Español de RCP Pediátrica e Neonatal.

CURSO DE CONCEPTOS BÁSICOS ENMETODOLOXÍA DA INVESTIGACIÓN

37

Número de alumnos: 24Duración: 20 horas.

OBXECTIVOS:

Xeral:

Fomentar no alumno unha maior curiosidade e interese no coñecemento da metodoloxíarelacionada coa investigación.

Específicos:

• Coñece-los diferentes tipos de medidas de frecuencia da enfermidade.• Analiza-los distintos tipos de estudios epidemiolóxicos.• Coñece-la arquitectura xeral dun proxecto de investigación.• Capacita-los alumnos para entender e valorar criticamente a literatura médica con relación

a estudios publicados.

ORGANIZACIÓN:


Duración: Tema:

2 horas Medidas de frecuencia da enfermidade.2 horas Tipos de estudios epidemiolóxicos.2 horas Aplicación dos estudios transversais á práctica clínica.2 horas Estudios descritivos analíticos.1 hora Estudios experimentais.2 horas Probas diagnósticas e concordancia diagnóstica. Índice. Kappa.3 horas Estimación dun parámetro. Contraste de hipóteses.3 horas Cálculo de tamaño mostral. Cálculo do número necesario de suxeitos a tratar.2 horas Redacción do artigo orixinal.1 hora Deseño xeral dun proxecto de investigación.

Profesorado:

Especialistas en Medicina Preventiva e Saúde Pública con traballo habitual na Fundación PúblicaUrxencias Sanitarias de Galicia-061.

Dirixido a:

Médicos e DUEs con interese en iniciarse no campo da investigación en biomedicina.


Curso teórico con realización de exercicios prácticos durante as exposicións dos temas.

ACREDITACIÓN:

Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.Acreditación da Comisión Autonómica de Formación Continuada.

AVALIACIÓN:

Teórico-práctica.

Blanca

21


OBXECTIVOS:

Xeral:

• Coñece-las bases da Coordinación ou Regulación médica desde unha Central deCoordinación Sanitaria (modelo actual na maioría das comunidades autónomas).

Específicos:

• Proporcionarlle ó alumnado ó finaliza-lo curso unha base teórico-práctica do traballonunha Sala de Coordinación que lle permita procesar, recibir e ofertar unha visión daestructura sanitaria dunha comunidade co fin de que adquira a destreza suficiente paraofertar, desde un punto de vista médico e cunha visión xeral, a resposta apropiada a cadasituación dentro do ámbito en que se manexe.

• Implicar ó alumnado na xestión dos recursos dispoñibles na Comunidade.• Concienciación e desenvolvemento da filosofía da Coordinación Sanitaria como traballo

en equipo no que están implicados tódolos compoñentes da cadea asistencial.

ORGANIZACIÓN:


MÓDULO TEÓRICO

PRIMERA XORNADA1 hora Sesión inaugural: Organización das urxencias extrahospitalarias en Galicia.

Modelo de xestión.3 horas Xeralidades das centrais de coordinación sanitaria.

Aspectos prácticos da regulación da demanda. Distintos modelos.

SEGUNDA XORNADA3 horas Recursos asistenciais terrestres e aéreos. Rede de Transporte Sanitario Urxente. RTSU.

Utilización e xestión apropiada destes recursos.1 hora Sistemas de rexistro da información. Bases de datos.Acen

Organización das Xerencias de Atención Primaria. Directorios

TERCEIRA XORNADA3 horas Regulación da demanda sanitaria na Comunidade Autónoma Galega.

Tipos de demanda. Regulación de fluxos, Coordinación na urxencia e emerxencia,Priorización da demanda, Xeneralidades sobre os recursos dispoñibles.Tecnoloxía e recursos humanos nunha Central de Coordinación. Outros estamentos implicados.

1 hora Accidentes de múltiples víctimas.Transplantes e traslado de órganos.Coordinación de VIPS. Catástrofes.

CUARTA XORNADA4 horas Protocolos. Introducción ó sistema de protocolización informativo sanitario.

Protocolos de coordinación prehospitalarios e interhospitalarios.Transporte secundario.Transferencia en ruta con recursos medicalizados. Indicacións. Clasificación internacionalde enfermidades. Sistemas de codificación. Sistema de rexistro na central de coordinación.

CURSO DE REGULACIÓN MÉDICA DADEMANDA URXENTE PARA CENTRAIS DE COORDINACIÓN SANITARIA

22

QUINTA XORNADA2 horas Introducción teórica ó interrogatorio médico telefónico. Estructura e orde

do interrogatorio. Importancia do seu seguimento na clasificación da alerta.2 horas Aspectos teórico-prácticos de recursos medicalizados.

SEXTA XORNADA5 horas Responsabilidade dos profesionais sanitarios na atención ás urxencias e

emerxencias na medicina prehospitalaria. Pautas de actuación e actitudes no medioextrahospitalario.Aspectos legais na práctica médica dos servicios de emerxencias prehospitalarias. Central de Coordinación. Unidades de Soporte Vital Avanzado e UnidadesAsistenciais. Consentimento informado. Segredo profesional. Emisión de certificados.

SÉPTIMA XORNADA2 horas Control de calidade: Indicadores sanitarios nunha Central de Coordinación.2 horas Comunicacións: Sistemas de comunicación telefónica. Sistemas de rexistro de chamadas

Sistema ACD. Sistemas de alerta desde a central. Protocolo de actuación en caso de fallo do sistema. Sistema trunking. Sistema RDSI. Sistema TMA.Aspectos sobre cobertura Alfabeto internacional e aspectos prácticos das chamadas por radio.

MÓDULO PRÁCTICO

Os alumnos distribuíranse en dous grupos, cun ordenador por cada dous alumnos e undocente por grupo dentro da mesma sala. Realizarase unha avaliación continuada con casosprácticos. Realizarase unha proba práctica e teórica o último día.

20 horas O SISTEMA INFORMÁTICO DA CENTRAL DE COORDINACIÓN DE URXENCIAS SANITARIAS DE GALICIA-O61 (Xornadas prácticas) Adecuación de interrogatorio telefónico e resposta en casos de consulta médica e en casos de emerxencias.Hardware e Sofware./ Os sistemas de comunicación./ O teleoperador./ Pantallas,Tempos e sistemas de clasificación. / O locutor. / A pantalla de consulta médica.Tempos./Cronoloxía de emerxencia, visita a domicilio.Transporte Urxente Diferido,Transporte Secundario./ Información Ampla, Breve./ As pantallas de emerxencia, visita a domicilio,Transporte urxente Diferido,Transporte Secundario, Información Ampla.Tempos./ Word.

PROFESORADO:

Docentes externos:

Dirección do SAMU de Francia.Gerencia do 061 de Madrid.

Docentes Internos:

Dirección de Urxencias Sanitarias de Galicia-061.Médicos da Central de Coordinación do 061 de Galicia.

Criterios de Selección de los alumnos:

Os 12 primeiros alumnos inscritos admitiranse en función do seu currículo e dunha entrevistapersoal. O resto serán seleccionados por unha comisión avaliadora en relación cos obxectivose finalidade da actividade.

Dirixido a:

Médicos de Atención Primaria e urxencias hospitalarias interesados no coñecemento dacoordinación sanitaria, así como na xestión, desde o punto de vista asistencial e clínico, dosrecursos sanitarios.

CURSO DE MANEXO DA SÍNDROME CORONARIA AGUDA EN MEDICINA EXTRAHOSPITALARIA

35


OBXECTIVOS:

Xeral:

• Conciencia-los profesionais sanitarios da necesidade dunha actuación rápida e ordenadapara o diagnóstico e tratamento da síndrome coronaria aguda.

specíficos:

• Coñece-la epidemioloxía da cardiopatía isquémica.• Diagnostica-los diferentes tipos de manifestacións da enfermidade coronaria.• Realizar un tratamento adecuado do IAM en espera do traslado para tratamento definitivo.• Coñece-las diferentes opcións terapéuticas existentes na actualidade para o tratamento da

síndrome coronaria aguda.• Detecta-las posibles complicacións e ser capaz de aplica-los tratamentos indicados para

cada unha delas.

ORGANIZACIÓN:


Duración: Tema:

45 min. Cardiopatía isquémica aguda.75 min. Diagnóstico del IAM. Clínico. Electrocardiográfico.120 min. Tratamento prehospitalario ó IAM.Analxesia. Nitratos. Osixenoterapia.AAS.Antiarrítmicos.120 min. Técnicas de repertusión.Trombolises prehospitalarias: evidencias, tipos, criterios.ACTP.120 min. Complicación e tratamentos.Arritmias. Complicacións mecánicas.

Profesorado:

Cardiólogos e especialistas en Medicina Intensiva.Persoal docente con actividade profesional na Fundación Pública Urxencias Sanitarias deGalicia-061.

Dirixido a:

Médicos e persoal de enfermería con actividade relacionada co diagnóstico e tratamentoda síndrome coronaria aguda.


Curso presencial.Clases teórico-prácticas.

AVALIACIÓN:

Teórico-práctica.

ACREDITACIÓN:

Comisión Autonómica de Formación Continuada do Plan Nacional de Saúde.Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

34

Profesorado:

Cardiólogos e Intensivistas con experiencia docente.Médicos da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

Dirixido a:

Médicos.Enfermeiras de servicios de urxencias e UCI.Estudiantes de Medicina e Enfermería.


Curso presencial.Clases teórico-prácticas.

AVALIACIÓN:

Teórico-práctica.

ACREDITACIÓN:


23


Coñecemento dos distintos niveis asistenciais, dos recursos dispoñibles e o seu control,seguimento e utilización para atende-las demandas de asistencia sanitaria no ámbito territorialdunha Central de Coordinación.Realización de casos prácticos que estimulen o razoamento clínico, a priorización e aadecuación da resposta de cada situación de demanda sanitaria, dentro dunha visión global,tendo sempre presente a necesidade e prestación de cobertura sanitaria en todo o ámbitoterritorial da comunidade.Realización das prácticas suficientes para adquirir destreza e rapidez no manexo daterminoloxía e da aplicación informática.

AVALIACIÓN:

• Realizarase control de asistencia mediante a recollida das sinaturas dos alumnos en cadaclase.

• Realizarase unha avaliación continuada dos alumnos.• Entregarase un diploma de participación e/ou superación do curso ás persoas que asistisen

ó 90% das horas do mesmo e superasen o proceso avaliador.• Durante o desenvolvemento do curso os alumnos deberán realizar dous traballos de

coordinación, fóra do horario lectivo, que serán deseñados e avaliados polos docentes.Aentrega destes traballos será indispensable para, unha vez aprobados, obte-lo diploma desuperación do curso.

• A obtención do diploma valorarase na contratación do persoal facultativo na Central deCoordinación 061 de Galicia.

• Para a avaliación dos docentes levarase a cabo unha enquisa de satisfacción por parte dosalumnos.

ACREDITACIÓN:


MATERIAL DIDÁCTICO:

Manual de Regulación Médica de la Demanda para Centrales de Coordinación Sanitaria editado polaFundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

Blanca

CURSO DE ELECTROCARDIOGRAFÍAPARA URXENCIAS

33

Número de alumnos: 24Duración: 20 horas (teórico-prácticas) en 4 Xornadas

OBXECTIVOS:

Xerais:

• Adquirir seguridade no uso da Electrocardiografía para identificar e clasificar adecuadamente ó paciente cardiópata que demanda asistencia sanitaria urxente.

Específicos:

Tras supera-lo curso, o alumno será capaz de:• Coñece-las bases da electrocardiografía.• Coñece-las indicacións e limitacións do electrocardiograma.• Coñece-lo electrocardiograma normal e as súas variantes.• Identifica-los patróns máis frecuentes da cardiopatía isquémica.• Coñece-las arritmias de frecuente presentación.• Identifica-las arritmias potencialmente letais.

ORGANIZACIÓN:


PRIMEIRA XORNADATeórico-práctica 90 min. Xénese do ECG.

Electrofisioloxía básica.Teórico-práctica 90 min. Nomenclatura e estandarización do rexistro.

Usos e indicacións.Teórico-práctica 60 min. Sistemática de lectura.Teórico-práctica 60 min. ECG normal.

SEGUNDA XORNADATeórico-práctica 60 min. Crecemento de cavidades.Teórico-práctica 60 min. Trastornos da conducción, bloqueos.Teórico-práctica 60 min. Dificultades de interpretación do ECG nos crecementos e bloqueos.Teórico-práctica 60 min. Anatomía coronaria, identificación das zonas electrocardiográficas cardíacasTeórico-práctica 60 min. Isquemia cardíaca. Conceptos básicos de isquemia, lesión e necrose.

TERCEIRA XORNADATeórico-práctica 60 min. O ECG na síndrome coronaria aguda. Patróns fundamentais.Teórico-práctica 60 min. Diagnóstico diferencial con outras causas de alteracións da repolarización.Teórico-práctica 60 min. Diagnóstico de isquemia en situacións complexas. Onda R alta en VI.Teórico-práctica 60 min. Conceptos e definicións básicas en arritmias.Teórico-práctica 60 min. Enfoque e manexo xeral das taquicardias.

CUARTA XORNADATeórico-práctica 60 min. Diagnóstico diferencial das taquicardias de QRS estreito.Teórico-práctica 60 min. Diagnóstico diferencial das taquicardias de QRS anchoTeórico-práctica 60 min. Misceláneas: Sobrecarga do ventrículo dereito,WPW, Marcapasos.Teórico-práctica 60 min. Discusión de dúbidas teóricas e prácticas.

60 min. Exame teórico.Enquisa de satisfacción.

32

Dirixido a:

• Médicos / DUEs que traballan en Centros de Atención Continuada.• Conductores e técnicos de transporte sanitario que desenvolvan a súa actividade nas

ambulancias da Rede de Transporte Sanitario Urxente e Ambulancias Medicalizadas do 061,cunha experiencia profesional superior a un ano nesta actividade e que realizasen esuperasen o curso de Técnico en transporte sanitario impartido pola Fundación PúblicaUrxencias Sanitarias de Galicia-061.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de desenvolvemento práctico paraadquiri-las habilidades necesarias para o correcto manexo do desfibrilador externosemiautomático.

AVALIACIÓN:

Requirimentos para a obtencións de créditos:• Asistencia ó 100% das clases teóricas e prácticas.• Exame práctico que poña de manifesto o seu dominio nas habilidades necesarias para

practica-la RCP e manexa-lo DESA.Avaliación dos docentes:

• Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.• O curso debe ser superado por máis do 80% dos asistentes.

ACREDITACIÓN:

Diploma RCP básica-DESA de capacitación para uso do DESA.Declaración de Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

MATERIAL DOCENTE:

• Manual do alumno. Desfibrilación semiautomática externa.

CURSO DE TRATAMIENTO INICIAL AL PACIENTECRÍTICO EN MEDICINA PREHOSPITALARIA

CURSO DE TRATAMENTO INICIAL Ó PACIENTE CRÍTICO EN MEDICINAPREHOSPITALARIA

25


OBXECTIVOS:

• O alumno, ó finaliza-lo curso, terá unha base teórico-práctica que lle permitirá afrontarsituacións de urxencia e emerxencia no ámbito prehospitalario, dando continuidade ácadea asistencial, realizando a valoración inicial do paciente e o primeiro tratamento, de vitalimportancia neste tipo de situacións, xa que actitudes sinxelas poden salva-la vida dunpaciente e/ou minimiza-las secuelas que se poden derivar dunha situación de emerxencia.

• Adestramento e axilidade na toma de decisións en situacións de gran tensión.Priorización e adecuación da resposta.

• Implicar ó alumnado na xestión dos recursos en situacións de emerxencia, accidentesde múltiples víctimas e catástrofes.

• Profundación no coñecemento da coordinación sanitaria como traballo en equipo noque están implicados tódolos compoñentes da cadea asistencial.

• Coñecemento das situacións clínicas de actuación urxente que se presentan con maiorfrecuencia no medio extrahospitalario.

ORGANIZACIÓN:


MÓDULO I: Estructura e funcionamento das Urxencias Extrahospitalarias en Galicia (4 horas)

XORNADA 1Duración Tema

1 hora Sesión inaugural: Plan de Urxencias Extrahospitalarias. Organización das urxencias extrahospitalarias en Galicia. Modelo de xestión

1 hora 30 minutos Características da Central de Coordinación 061 de Galicia. Conceptos básicos de Coordinación, estructura do sistema sanitario.Aspectos prácticos.

1 hora 30 minutos Organización dos recursos asistenciais. Programas especiais.

MÓDULO II: Soporte vital avanzado


30 minutos Introducción.1 hora Soporte Vital Básico en adultos.30 minutos DESA.1 hora Soporte circulatorio e respiratorio.1 hora Vías venosas e drogas esenciais.


1 hora Arritmias e desfibrilación.1 hora 30 minutos GRUPO A GRUPO B GRUPO C(práctica)

Prácticas SVB adultos Prácticas arritmias e desfibrilador Prácticas vía aérea1 hora Soporte vital pediátrico.30 minutos Novas recomendacións ERC 2001.

26


3 horas (prácticas) GRUPO A GRUPO B GRUPO C

Prácticas arritmias Prácticas vía aérea Prácticas soporte e desfibrilador vital básico

Prácticas vía aérea Prácticas soporte Prácticas arritmiasvital básico e desfibrilador

1 hora SVA e algoritmos.


1 hora Resucitación cardiopulmonar en situacións especiais.3 horas (prácticas) GRUPO A GRUPO B GRUPO C

Práctica integrada Prácticas soporte vital Prácticas DESApediátrico e neonatal

Prácticas DESA Práctica integrada Prácticas soporte vital pediátrico e neonatal

Prácticas soporte vital pediátrico e neonatal Prácticas DESA Práctica integrada


4 horas (prácticas) GRUPO A GRUPO B GRUPO C

Práctica integrada Prácticas vías venosas Práctica integradae intraósea

Práctica integrada Práctica integrada Prácticas vías venosas e intraósea

Prácticas vías venosas Práctica integrada Práctica integradae intraósea


4 horas Práctica integrada e examen práctico.

MÓDULO III: Manexo inicial do paciente politraumatizado

(Módulo teórico: 8 horas)


1 hora Asistencia inicial ó paciente politraumatizado.1 hora Traumatismo cranioencefálico.1 hora Traumatismo cervical.Vía aérea difícil.Traumatismo torácico.1 hora Traumatismo abdominal.Trauma na embarazada.


1 hora Traumatismo en extremidades.Amputacións1 hora Traumatismos en situacións especiais: o paciente queimado.

O paciente afogado.Traumatismos en idade pediátrica.1 hora Analxesia e sedación.1 hora Manexo da conmoción. Reposición de fluídos.

CURSO DE DESFIBRILACIÓN EXTERNA SEMIAUTOMÁTICA (DESA)

31


OBXECTIVOS:

O obxectivo principal do curso é conseguir aumenta-las taxas de supervivencia nos pacientescon morte súbita conseguindo un acceso precoz, acurta-los tempos para practica-la RCP e adesfibrilación precoz, dentro da cadea de supervivencia de cada comunidade. No cursoinsístese na importancia de chamar ó 061, practica-la RCP e utiliza-lo DESA por primeirosintervenientes.

Ó final do curso o alumno deberá ser capaz de:• Segui-los pasos da RCP en adultos.• Saber ventilar a un paciente co uso da máscara.• Trata-la desobstrucción da vía aérea.• Utilizar un DESA con seguridade e eficacia e mantelo en óptimas condicións.

Os obxectivos secundarios consisten en acurta-lo tempo en que se practica a RCP e adesfibrilación. O sinxelo manexo do DESA incrementou o número de persoas que poden seradestradas para poder utilizalo con éxito, de forma que se pode dispor de máis desfibriladoresen lugares onde antes non existían: estacións de tren, aeroportos, grandes fábricas, etc.

ORGANIZACIÓN:


Teórica 9:30-10:00 Introducción.Teórica 10:00-10:30 RCP básica. Recordo.Teórica 10:30-11:00 Coñecemento teórico do DESA.

11:00-11:30 Descanso.

Prácticas GRUPO A GRUPO B GRUPO C

11:30-13:00 Prácticas DESA RCP básica RCP + DESA(Vídeo) (MEGACODE)

13:00-14:30 RCP + DESA Práctica DESA RCP básica(MEGACODE) (Vídeo) Vía Aérea

Descanso

16:00-17:30 RCP básica RCP + DESA Práctica DESA(MEGACODE) (Vídeo)

17:30-18:00 Recollida de datos (Utstein). Mantemento do aparato.18:00-18:15 Descanso.18:15-18:30 Exame teoría.18:30-19:30 Megacode.19:30-19:45 Exame curso-profesores.19:45-20:00 Clausura.

Profesorado:

Instructores de Soporte Vital Avanzado do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC.Persoal da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061, instructores no manexodo DESA.


• Lugar de actividade profesional habitual:Técnicos en Transporte Sanitario que desenvolvano seu traballo nas ambulancias da Rede de Transporte Sanitario Urxente e AmbulanciasMedicalizadas da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

• Orde de inscrición.

30

QUINTA XORNADADuración Tema

30 minutos Resposta hospitalaria ante as catástrofes.60 minutos Talleres integrados: atención a múltiples víctimas, illamento, control,

posto de mando, asistencia sanitaria, carga de ambulancias, figurantes.60 minutos Rotacións de grupo.30 minutos Posta en común.30 minutos Despregamento e montaxe da tenda de catástrofes.60 minutos Avaliación final.

Profesorado:

Monitores e instructores en RCP do Plan Nacional de RCP da SEMICYUC e do ERC.Médicos coordinadores da Central de Coordinación da Fundación Pública UrxenciasSanitarias de Galicia-061.Persoal do SAMU de Sevilla.


O curso está dirixido a persoal sanitario (médicos e DUEs) con actividade profesional enservicios de urxencias intra e extrahospitalarias. Por esto seleccionaranse as solicitudes en basea:

• Lugar de actividade profesional habitual: valorarase o desempeño de actividade en serviciosde urxencias.

• Orde de inscrición.

Dirixido a:

Médicos e DUEs.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de desenvolvemento de talleresprácticos.

AVALIACIÓN:

Requirimentos para a obtención de créditos:• Asistencia ó 100% das clases teóricas e prácticas.

Avaliación teórico-práctica.Avaliación dos docentes:

• Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.• O curso debe ser superado por máis do 80% dos asistentes.

ACREDITACIÓN:


27

(Módulo práctico: 4 horas)


1 hora Estación 1: Estiramento, colchón de baleiro; padiolas de pas; férula espiñal;manobra de Reutek; férulas de membros.

1 hora Estación 2: Retirada de casco; colariño cervical; manexo da vía aérea no pacientepolitraumatizado.

1 hora Estación 3:Técnicas instrumentais: cricotiroidectomía, drenaxe pleural,pericardiocentese, vías centrais.

1 hora Estación 4: Manexo inicial: valoración primaria e secundaria, supostos prácticos.

MÓDULO IV:Tratamento integral do paciente con síndrome coronario agudo.


1 hora Clasificación e manexo prehospitalario do Síndrome Coronario Agudo:• Anxina de peito..• Infarto Agudo de Miocardio.

1 hora Tratamento:• Farmacoterapia non trombolítica.• Angioplastia.• Fibrinolisis.

2 horas Complicacións da Síndrome Coronaria Aguda.

MÓDULO V: Coordinación sanitaria


2 horas Características especiais de funcionamento da central de coordinación 061de Galicia. Bases de datos. Protocolos. Consulta telefónica.

2 horas (Prácticas) Prácticas de coordinación na Central de Coordinación de Urxencias Sanitarias de Galicia-061.

MÓDULO VI: Atención prehospitalaria en situacións de catástrofes e accidentes de múltiples víctimas


3 horas Principios xerais de asistencia ás catástrofes. Os medios de comunicación nas catástrofes. Comunicacións nas catástrofes.

1 hora Dispositivos sanitarios en situacións de risco previsible.

MÓDULO VII: Emerxencias médicas extrahospitalarias máis frecuentes na práctica clínica


40 minutos Insuficiencia respiratoria. EPOC. Crise asmática severa.30 minutos Trastornos metabólicos. Hiper/Hipoglicemia.40 minutos Paciente en coma.Actitude prehospitalaria.30 minutos Emerxencias hipertensivas.40 minutos Intoxicacións. Conmoción anafiláctica.

1 hora Avaliación global do curso. Exame tipo test.

28

Profesorado:

Instructores e monitores de RCP Avanzada da SEMICYUC (Sociedad Española de MedicinaIntensiva Crítica y Unidades Coronarias), e do ERC (European Resuscitation Coucil).Médicos da Central de Coordinación de Urxencias Sanitarias de Galicia-061.


A selección será realizada por unha comisión avaliadora.Valorarase o traballo en Atención Primaria e a experiencia na atención á urxenciahospitalaria e extrahospitalaria.

Dirixido a:

Médicos e DUEs interesados na asistencia e tratamento ó paciente crítico no ámbitoprehospitalario.


O curso consta dunha parte de clases teóricas e outra de desenvolvemento de talleresprácticos para adquiri-las habilidades específicas das técnicas de RCP Avanzada.

AVALIACIÓN:

Requirimentos para a obtención de créditos:• Asistencia ó 100% das clases teóricas e prácticas.• Exame teórico tipo test: require supera-lo 75% das preguntas.• Exame de práctica integrada: simulación dunha situación de parada cadiorrespiratoria que

debe ser tratada polo alumno como director de equipo.Avaliación dos docentes:• Enquisa de satisfacción por parte dos alumnos.• O curso debe ser superado por máis do 80% dos asistentes.

ACREDITACIÓN:

TodosTódolos alumnos que superen a avaliación recibirán un diploma do curso realizado queserá emitido polo Comité Autonómico de RCP e recoñecido como propio do Plan Nacionalde RCP da SEMICYUC.A listaxe dos alumnos que realizasen o curso será enviada á Secretaría do Comité de RCP, asícomo o programa impartido e o resumo dos resultados da enquisa.Comisión Autonómica de Formación Continuada do Sistema Nacional de Saúde.Interese Sanitario da Consellería de Sanidade.

MATERIAL:

Material docente:

Manual de Soporte Vital Avanzado. Comité Español de RCP M. Ruano. Masson. (SEMICYUC,edición 2000).Protocolos de asistencia prehospitalaria al paciente politraumatizado, da Fundación Pública UrxenciasSanitarias de Galicia-061.

CURSO DE CATÁSTROFES E ACCIDENTES DE MÚLTIPLES VÍCTIMAS

29


OBXECTIVOS:

Xeral:

• Coñece-las actuacións necesarias a levar a cabo ante unha situación de catástrofe ouaccidente de múltiples víctimas.

Específicos:

• Defini-las situacións de múltiples víctimas.• Establecer por parte do persoal sanitario unha orde de actuación nesas situacións,

mediante unha planificación e preparación previas.• Estratifica-la prioridade de actuacións en función da situación xeral e dos recursos

dispoñibles.

ORGANIZACIÓN:


PRIMEIRA XORNADADuración Tema

90 minutos Presentación do curso.120 minutos "Atención sanitaria de víctimas en masa"30 minutos Avaliación inicial.

SEGUNDA XORNADADuración Tema

30 minutos Revisión de elementos conceptuais na atención médica urxente.30 minutos A organización nos tempos de crise.30 minutos Exercicio práctico de organización e planificación.30 minutos Posta en común do exercicio.90 minutos Procedementos xerais para a atención a múltiples víctimas: control do escenario,

mando nas situacións de crise, atención médica urxente, triaxe.

TERCEIRA XORNADADuración Tema

60 minutos Radiocomunicacións: nocións mínimas sobre o seu funcionamento e importancia.120 minutos Talleres modulares: control do escenario, inmobilizacións, comunicacións, despregamento.30 minutos Posta en común do desenvolvemento dos talleres.30 minutos Emerxencias limitadas: concepto e procedementos a utilizar.

CUARTA XORNADADuración Tema

30 minutos As ambulancias en situacións de catástrofes.60 minutos Talleres integrados: atención a múltiples víctimas: illamento, control,

posto de mando, asistencia sanitaria, carga de ambulancia, figurantes.60 minutos Rotacións de grupo.30 minutos Posta en común.30 minutos EEmerxencias en espacios pechados. Procedementos.30 minutos Exercicios de taboleiro

centro de formaci.n en medici - inicio - consellería de ... · específico de formación en...

Documents