CAVTAS ORS(AIZ BOLUU)

Prof. Dr. S. Ayda DEMRANT

DERSN AMACI

Cavitas oris ve iindeki oluumlar renmek

RENM HEDEFLER* Vestibulum oris ve cavitas oris proprium* Labia oris (dudaklar), bucca (yanaklar) ve gingivae (dieti)

* Dentes (diler)* Lingua (dil)* Palatum (damak) * sthmus fauciumu renmek

AIZ

Gdalarn inenerek sindirim olayna ilk hazrland boluk olup cavitas oris diye adlandrlr. nde rima oris ile darya, arkada isthmus faucium ile pharynxe alr. Cavitas oris diler, alt ve st enenin alveol kavisleri araclyla iki blmeye ayrlr.

1-Vestibulum oris 2-Cavitas oris proprium

1-Vestibulum oris

nde dudaklar, yanda yanaklar, arkada diler, alveol kavisleri ve di etlerinin n yz arasnda kalan dar bir aralktr.

Burada orta hat zerinda st ve alt duda di etlerine balayan iki tane mukoza plikas vardr. sttekine frenulum labii superioris, alttakine de frenulum labii inferioris denir.

2-Cavitas oris proprium

nde diler ve alveol kavislerinin arka yzleri, stte sert ve yumuak damak, altta dil ve diaphragma oris, arkada da isthmus faucium tarafndan snrlanm esas az boluudur.

Cavitas orisi snrlayan ve iinde bulunan oluumlar unlardr.

LABA ORS ( DUDAKLAR ) Cavitas orisi nden snrlar Labium superius ve inferius Commissura labiorum Sulcus nasolabialis ve sulcus mentolabialis Philtrum ve tuberculum labii superioris Dtan ie doru deri, derialt fascias, kas tabakas, submucosa

ve mucosa Arterleri a.facialisin a.labialis superior ve inferioru Venleri v.facialis ve v.submentalis Motor sinirler n.facialis, sensitif sinirler st dudaa

n.maxillaris, alt dudaa n.mandibularisten gelir. Parasimpatikler n.glossopharyngeus, simpatikler truncus sympathicusun cervical parasndan gelir.

KLNK BLG

Dudak yarklar (Tavan dudak), zellikle st dudakta 1/1000 sklkta grlr, yark kk bir defekt eklinde olabildii gibi daha byk boyutlardaki aklklar eklinde de olabilir, bu durum bebein st emme fonksiyonunu olumsuz etkiler.

Alt dudak yarklar olduka ender grlr.

BUCCA ( YANAK ) Cavitas orisi yanlardan snrlar. Dtan ie doru deri, derialt fascias, kas, submucosa ve

mucosadan oluur. Mucosada papilla parotidea bulunur ve buras ductus

parotideusun vestibulum orise ald yerdir. M.masseter ile m.buccinator arasnda corpus adiposum buccae

(Bichatn ya kitlesi) bulunur. Arterleri a.facialis ve a.maxillaris Venleri arterleri izler. Motor sinirler n.facialis, sensitifler n.maxillaris ve

n.mandibularisten gelir.

GNGVAE ( D ET ) Dudak ve yanak mucosasnn altta ve stte alveol kavislerine

atlamasyla oluur. Dilerin boyunlarna tutunurlar Alveol kavislerine yapan blmne pars fixa, diin boynuna

yapan blmne de pars libera denir. Pars liberann st kenarna margo gingivalis, diler arasna

sokulan blmne papilla gingivalis denir. st gingivaya a.infraorbitalis, a.pterygopalatina, a.alveolaris

superior, a.palatina, alt gingivaya a.submentalis, a.sublingualis, a.alveolaris inferiordan gelir. Venleri v.facialis ve v.lingualise dklr. Btn sinirleri sensitiftir, st gingivaya n.maxillaris, alt gingivaya n.mandibularisten gelir.

KLNK BLG

Yenilen besinlerden sonra azn alkalanmas ve gnde en az iki kere dilerin fralanmas ile az hijyenine dikkat edilmelidir, yiyecek kalntlarnn dieti evresine toplanmasyla dietleri iltihaplanabilir

Dieti ve di hastalklar, az kokusunun balca nedenleri arasndadr.

DENTES ( DLER ) Gda maddelerinin paralanmas ve ezilmesini salayan,

ayrca konumada grev alan yaplardr. Dentes decidui (st dileri) ve dentes permanentes (kalc

diler) olmak zere iki ksmda incelenir. Dentes decidui, doumdan 6 ay sonra kmaya balar, 6

yandan sonra dklr. 10 tanesi st, 10 tanesi alt enede olmak zere toplam 20 tanedirler. Her bir yarm enede 2 incisiv, 1 canin, 2 molar di bulunur.

Dentes permanentes, 6 yandan sonra st dilerin dklmesiyle kar, 16 st, 16 alt enede olmak zere toplam 32 tanedirler.

Her bir yarm enede 2 incisiv, 1 canin, 2 premolar, 3 molar di bulunur. 3. molar die dentes serotinus ( yirmi ya dii ) denir.

Diler fonksiyonlarna gre 4 grupta incelenir :1-Dentes incisivi : Kesici dilerdir. Her bir yarm enede 2 tanedir.2-Dentes canini : Halk arasnda kpek dileri olarak bilinir. Her bir yarm enede 1 tane bulunur.3-Dentes premolares : Kk az dileridir. Her bir yarm enede 2 tane vardr.4-Dentes molares : Byk az dileridir. Her bir yarm enede 3 tanedirler.

Dilerin bir ular alveol ukurunda, bir ular az boluundadr.

Az boluundaki ksmna corona dentis, alveol ukurundaki ksmna radix dentis denir. ki blm birbirine balayan ve di eti ile rtl olan ksmna da cervix dentis ad verilir.

A-Corona dentis, enamelum (mina tabakas -substantia adamantina ) ile rtl olan ksmdr. Be yz vardr :1-Facies vestibularis : Vestibulum orise bakan yzdr. Dudaklara doru olan dilerde bu yze facies labialis, yanaklara bakan yze facies buccalis denir.2-Facies lingualis : Dile bakan yzdr.

3-Facies contactus : Komu dilerin birbirine bakan yzleridir. Her bir dite iki tanedir:

a) Facies mesialis : Arcus dentalisin ortasndan geirilen izgiye doru olan yzlerdir.

b) Facies distalis : Arcus dentalisin ortasndan geirilen izginin kar tarafna bakan yzdr.4-Facies occlusalis : st ve alt eneler kapatldnda

birbirlerine deen yzdr. Premolar ve molar dilerde bu yze facies masticatorius da denir. Bu dilerde saylar 1-5 arasnda deien ve cuspis dentis denilen tmsekler vardr. Cuspislerin en kntl noktasna apex cuspidis denir.

B-Cervix dentis : Dilerin corona ile radixinin birletii ve di eti ile rtl olan dar ksmdr. Cervix dentiste coronay saran mina ile radixi saran cementum tabakas birleir.

C-Radix dentis : Cementum (sub.ossea) ile rtl ksm olup alveol boluuna gmldr. Says di gruplarna gre deiir. Radixin u ksmna apex radicis dentis, buradaki delie foramen apicis dentis denir. Bu delikten diin damar ve sinirleri girer ve kar. Delik diin iine doru canalis radicis dentis olarak devam eder ve cavitas corona ile birleerek cavitas dentisi oluturur, buras pulpa dentis ile doludur. Radix ile alveol arasnda spatium periodontale denen aralk vardr, buras periodontium denen ba dokusu ile doldurulmutur. Cementum ile alveol duvar arasnda fibrae alveolodentales, cervix dentis hizasnda dii saran lig.anulare dentis ve her iki komu di arasnda dileri birbirine balayan fibrae interdentales denilen balar vardr.

Dilerin tutunma aralar* Gingivae ve alveoller*Fibrae alveolodentales*Lig.anulare dentis*Fibrae interdentales

Dilerin arterleri a.maxillarisin dallarndan gelir, alt enedeki dileri a.alveolaris inferior, st enedeki dileri ise aa.alveolares superiores anteriores ve posteriores besler, venler arterleri izler.Dilerin yalnz sensitif sinirleri vardr. st ene n.maxillarisin dallarndan, alt ene ise n.mandibularisin n.alveolaris inferior dalndan innerve olur.

LNGUAE-GLOSSAE-DL Az boluunda, izgili kaslardan yaplm, st

mucosa ile rtl, yutma, tat ve konuma ilevleri ile ilgili organdr. st yzne dorsum linguae, alt yzne facies inferior denir. Corpus linguae denilen gvdesi ve radix linguae denen kk vardr. Ucuna apex linguae,ortasndaki olua sulcus medianus linguae,dorsum linguaenn arka ksmnda corpus ile radixin snr olan ters V harfi eklindeki olua sulcus terminalis linguae ve bu oluun kollarnn birletii yerde bulunan kr delie de foramen caecum denir.

PAPLLA LNGUALES-DL PAPLLALARI Corpus linguaenn st yzn rten dil mucosas zerinde

deiik ekillerde bulunan kabartlara papilla linguales denir. ekillerine gre;1-Papilla filiformes: plik eklinde-dilin st yznde yaygn ekilde-mekanik etki, temas ve s duyusu2-Papilla fungiformes: Mantar eklinde-daha ok apexte-tatl ve tuzlu3-Papilla foliatae: Yaprak eklinde-dorsum linguaenn arka ve yan ksmnda-eki4-Papilla vallatae: Yuvarlak ekilde-sulcus terminalis linguaenn nnde -10-12 tane-ac

Corpus linguaenn facies inferiorunu rten mucosa alt enenin di etlerine atlayarak frenulum linguaey oluturur. Facies inferiorda bulunan olua sulcus sublingualis, bu oluun iki yanndaki plikaya plica fimbriatae, frenulum linguaenn iki yanndaki mucosa kabarklna plica sublingualis, plica sublingualisin n-u tarafndaki kk kabarkla caruncula sublingualis, carunculann ortasndaki delie ostium umblicale denir. Bu delie gl.submandibularis ve gl.sublingualisin byk kanal alr.

KLNK BLG

Yeni doanda frenulum linguae dil ucuna kadar uzanp dil hareketlerini engelleyebilir, byle durumlarda frenulum linguaenn belli oranda cerrahi olarak kesilmesi uygundur.

RADX LNGUAE Dorsum linguaedaki sulcus terminalis linguaenn arka

tarafnda kalan ksmdr. Buradaki submucosa iinde bulunan lenfoid oluumlara tonsilla linguales denir. Radixi rten mucosa arkada epiglot kkrdaa uzanarak ona tutunur ve plikalar oluturur. Ortada olana plica glossoepiglottica mediana, yanlarda olanlara plica glossoepiglottica lateralis denir. Bu plicalar arasnda kk iki ukurcuk oluur, bunlara vallecula epiglottica ad verilir.

Radixin facies inferioru dile iskeletten gelen kaslar ile damar ve sinirlerin dile girip kt yzdr.

DLN YAPISI Dil kemik ve ba dokudan olumu bir iskelete ve buna

tutunmu olan izgili kaslara sahiptir. Kemik os hyoideumdur, ba dokusu ise hyoid kemie tutunur, bu ba doku dilin iine doru aponeurosis linguae olarak uzanr, septum linguaey oluturarak dil ucuna kadar gelir, bu blme dili iki ksma ayrr.

Dil kaslar extrinsik ve intrinsik kaslar olarak ikiye ayrlr.EXTRNSK KASLAR :

1-M.genioglossus : Dili ne eker ( gvenlik kas)2-M.hyoglossus : Dili bastrr.3-M.styloglossus : Dili yukar ve geriye eker.4-M.chondroglossus : M.hyoglossusa yardmc ol