Химийн бодисын тодорхойлолт Химийн нэршил: Азотын хүчил CAS№ : 7697-37-2 UN №: 1830 Томъёо : HNO3 Бусад нэршил : Aqua fortis-хүчтэй ус; Engravers acid-сийлбэрийн хүчил; нитрат устөрөгч; Улаан утаатай азотын хүчил; Цагаан утаатай азотын хүчил Физик шинж чанар Гадаад байдал: Өнгөгүй, шар эсвэл улаан утаа гарган ууршдаг, хурц бөгөөд амьсгаа боогдуулсан үнэртэй. [Тайлбар: Гол төлөв усан уусмал хэлбэрээр хэрэглэгддэг. Утаа гарган ууршдаг азотын хүчил нь ууссан азотын диоксид агуулсан, концентрац өндөртэй хүчил юм. ]

Буцлах температур (BP): 82,70С Молекул жин (MW):63,0

Тэсрэх доод хязгаар(LEL):тогтоогоогүй

Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 0

Хөлдөх температур/ хайлах температур (FRZ/MLT): Хөлдөх температур (FRZ):6,660С

Уурын даралт (VP):48 мм мөнгөн усны баганын даралт

Тэсрэх дээд хязгаар(UEL):тогтоогоогүй

Эрүүл мэндийн нөлөөллийн зэрэг (NFPA Health Rating): 3

Дөл авалцах температур (FP: тогтоогоогүй

Уурын нягт (VD):тогтоогоогүй

Урвалын идэвхийн зэрэг (NFPA Reactivity Rating): 0

Нягт (Sp. GR) (250С):1,50

Ионжих чадвар (IP) :11,95 eV Онцлог шинж (NFPA

Sp. Inst.): исэлдүүлэгч ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР

ͯÁ-ÛÍ ÕªÄªË̪РÕÀÌÃÀÀËÀË, ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÃÀÇÀÐ (OSHA)

ÀÍÓ-ÛÍ ÕªÄªË̪РÕÀÌÃÀÀËÀË, ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ Õ¯ÐÝÝËÝÍ (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: 2

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: 2

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response Planning Guidelines) - ERPG-1/ERPG-

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) PEL-TWA мг/м3: 5

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3: 5

2/ERPG-3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: мг/м3

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: 4

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) мг/м3: 10

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:тогтоогоогүй

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): тогтоогоогүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөөлөл (Skin Notation): байхгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөөлөл (Skin Notation): байхгүй

Notes: тогтоогоогүй Тайлбар (Notes): тогтоогоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm: 25

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) мг/м3:тогтоогоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes): тогтоогоогүй

NIOSH Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) 2006 оны 6-р сарыг дуустал хүчинтэй(Current through June 2006) Азотын хүчил CAS: 7697-37-2

Томъёо (Formula): HNO3 RTECS: QU5775000 Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names): Aqua fortis-хүчтэй ус; Engravers acid-сийлбэрийн хүчил; нитрат устөрөгч; Улаан утаатай азотын хүчил; Цагаан утаатай азотын хүчил

DOT ID & удирдамж: 2031 151 (улаанаас өөр утаа гарган ууршдаг), 2032 157 (утаа гарган ууршдаг)

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits) Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (NIOSH REL): Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж (TWA) 2 ppm (5 мг/м3) ST 4ppm (10 мг/м3)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (OSHA PEL):Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж (TWA) 2 ppm (5мг/м3)

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH): 25 ppm Шилжүүлэг (Conversion): 1 ppm= 2.58 мг/м3 Гадаад байдал (Physical Description) Өнгөгүй, шар, эсвэл улаан утаа гарган ууршдаг, хурц бөгөөд амьсгаа боогдуулсан үнэртэй. [Тайлбар: Гол төлөв усан уусмал хэлбэрээр хэрэглэгддэг. Утаа гарган ууршдаг азотын хүчил нь ууссан азотын диоксид агуулсан, концентрац өндөртэй хүчил юм. ] Молекул жин (MW): 63,0 Буцлах

температур (BP):82,70С Хөлдөх температур (FRZ): 6,60 С

Уусах чанар (Sol): Miscible- бусад уусмалтай бүхий лхарьцаагаар холилдон нэг төрлийн уусмал үүсгэх чадвартай.

Уурын даралт (VP): 48 mmHg Ионжих чадвар (IP): 11,95 eV

Агаартай харьцуулсан харьцангуй нягт (RGasD): ТБ

Нягт (Sp.Gr) (250С): 1.50

Дөл авалцах температур (Fl.P): тогтоогоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (LEL):тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар(MEC): тогтоогоогүй

Шатамхай биш шингэн боловч бусад шатамхай материалын дөл авалцах чадварыг ихэсгэнэ. Хамт хадгалж болохгүй бодисууд (Incompatibilities & Reactivities) Шатамхай материал, нунтаг металл, хүхэрт устөрөгч, карбидууд, спирт [Тайлбар: Устай урвалд орж дулаан ялгаруулдаг. Металлд идэмхий.] Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods) NIOSH 7903; OSHA ID165SG Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга(Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс (Skin): Арьсанд хүргэхээс сэргийлэх. Бие хамгаалсан тусгай хувцас өмс. (Eyes): Нүд рүү орохоос сэргийлэх. Нүдний хамгаалалт хий. Арьс угаах (Wash skin): Арьсанд хүрсэн тохиолдолд угаах Зайлуулах : Уг бодисоор бохирдсон буюу норсон хувцсыг тайлж, зайлуулах Солих (Change): Заавар байхгүй. Ажлын дараа хувцсаа солих тухай тусгайлсан зөвлөмж хийгдээгүй. Хангах (Provide): Нүд хамгаалах шил зүүдэг байлаа ч, бодис орсон тохиолдолд нүд угаах бололцоогоор (рН<2.5) заавал хангасан байх хэрэгтэй. Мөн хордох боломжтой учир биеэ хурдан угаах бололцоогоор ажиллах газрыг хангасан байх шаардлагатай. [Жич: Бохирдсон байх бололцоотой биеийн аль ч хэсгээс бодисыг хурдан угаан зайлуулахад хангалттай хэмжээний буюу урсган угааж болох устай байх хэрэгтэй. Хурдан угаахын тулд ямар төхөөрөмж бэлдсэн байх нь тодорхой нөхцлөөс хамаарна. Зарим нөхцөлд шүршүүр байж болно, эсвэл тосгуур, усны хоолой байж болно.] (рН<2.5)

Нүд: Яаралтай угаа. Нүдээ маш хурдан их хэмжээний усаар угаа. Дээд доод зовхио сөхөж байгаад угаах хэрэгтэй. Химийн бодистой ажиллахдаа линз зүүж болохгүй. Эмнэлгийн тусламж хурдан дуудах. Арьс : Хурдан ус урсган угаах Хэрэв энэ бодисыг арьсандаа хүргэвэл маш хурдан ус урсган сайтар угаа. Хэрэв бодис хувцсаар нэвтэрсэн бол хувцсаа нэн даруй тайлан зайлуулж арьсаа ус урсган сайтар угаа. Эмнэлгийн тусламж хурдан ав. Амьсгал : Амьсгал дэмжих Агаарт гаргах, амьсгал зогсвол хиймэл амьсгал хийх, дулаан байлгах, эмнэлгийн тусламж хурдан үзүүлэх Залгих : Эмнэлэгийн түргэн тусламж яаралтай авах

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations) Хувийэ хамгаалах хэрэгсэл (NIOSH/OSHA) 25 ppm: SA:CF*/CCRFS/GMFS/SCBAF/SAF : SCBAF:PD,PP/SAF:PD,PP:ASCBA Escape: GMFS/SCBAE Хордох замууд (Exposure Routes) Амьсгалах, залгих, арьсандаа хүргэх буюу нүдрүүгээ үсэргэх Хордлогын шинж чанар (Symptoms) Нүд, арьс, салст бүрхэвч цочрох, уушганд удаан явцтай усталт, хөөлт явагдах, pneuitis, бронхиттой болох, шүд идэгдэх. Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs) нүд,арьс, амьсгалын систем, шүд

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004) Лавлахын дугаар (Guide Number): 137 137 Substances – Хортой ба/ Идэмхий (Шатамхай биш/ Ус мэдрэмтгий ) Тохиолдох аюул (POTENTIAL HAZARDS) ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH) * ХОРТОЙ; энэ бодисын уураар амьсгалах, залгих, бодисын тоос юмуу ширхгийг биендээ хүргэвэл (арьс, нүдэнд) хүчтэй хордож, түлэгдэж болох бөгөөд үхэлд хүргэх аюултай. * Ус буюу чийглэг агаартай урвалд орвол хортой, идэмхий, галын аюултай хий ялгаруулна. * Устай урвалд ороход их хэмжээний дулаан ялгарч уг бодисын агаар дахь уурын концентраци ихсэх аюултай. * Галын нөлөөгөөр цочрол үүсгэдэг, идэмхий буюу хортой хий үүсгэнэ. * Угаасан буюу шингэлсэн ус нь идэмхий, хортой байх ба орчныг бохирдуулах магадлалтай. ГАЛ ГАРАХ, ТЭСРЭХ АЮУЛ (FIRE OR EXPLOSION) * Уг бодис нь өөрөө шатамхай биш ч халахдаа задарч идэмхий , хортой уур үүсгэж болно. * Хязгаарлагдмал орчинд (зоорь, танк, цооног) ууршвал хуримтлагдаж болно. * Хортой, идэмхий хий ялгаруулан устай урвалд (эрчимтэй) ордог. * Устай урвалд ороход их хэмжээний дулаан ялгарч уг бодисын агаар дахь уурын концентраци ихсэх аюултай. * Металлд хүрвэл галын аюултай устөрөгчийн хий үүсэх магадлалтай. * Азотын хүчилтэй чингэлэгт ус орох буюу халах тохиолдолд дэлбэрэх аюултай. ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ (PUBLIC SAFETY) * Осол аваарийн үед 105 дугаарын утсанд яаралтай залгах. * Бодис асгарсан орчныг хамгийн багадаа бүх чиглэлд хамгийн багадаа 50-100 метрийн зайд тусгаарлалт хийх. * Гаднын хүмүүсийг холдуулах. * Салхины дээд талд зогс. * Нам газраас холд. * Хаалттай орчныг салхилуул. ХАМГААЛАЛТЫН ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING) * Өөртөө амьсгалын аппарат бүхий эерэг даралтын õàìãààëàëòûí хувцас (SCBA) өмсөх. * Үйлдвэрлэгчээс дагалдуулж өгсөн хор аюулын лавлах мэдээлэл дээр заасан химийн

хамгаалалтын хувцасыг өмсºõ. Гэвч энэ нь галын аюулын үед бүрэн хамгаалалт болохгүй байж болно.

* Ердийн галд өмсдөг гал сөнөөгчийн хамгаалалтын хувцас нь ЗӨВХӨН хязгаарлагдмал хамгаалалт үзүүлэх бөгөөд хангалттай бус. НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Асгарах (Spill) * ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ хэсгийг үз . Гал, түймэр. * Хэрэв чингэлэг, вагон, ачааны машин галд өртөж байвал бүхий л чиглэлд 800 м-ээс дээш зайд ТУСГААРЛАХ, цаашид энэ зайнаас цааш тусгаарлах шаардлагатай эсэхийг цаг тухайд нь авч үзэх хэрэгтэй. ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE FIRE) * Анхаар: Ихэнх хөөс нь уг бодистой урвалд орж идэмхий, хортой хий ялгаруулна. Бага хэмжээний гал гарсан үед: * СО2 (Цианидад зориулснаас бусад), хуурай химийн бодис, хуурай элс, спиртэд тэсвэртэй хөөс хэрэглэнэ. Том хэмжээний гал гарсан тохиолдолд * Бороожуулсан усаар шүрших, спиртэд тэсвэртэй хөөс, мананцар хэрэглэх. * Хэрэв та өөртөө аюулгүйгээр хийж чадах бол сав, чингэлэгийг галаас холдуулах. * Усыг бороожуулж шүрших бөгөөд усны шууд урсгалаар шүршиж болохгүй. * Гал унтраахад ашиглсан усыг шууд хаяж, тарааж болохгүй, дараа саармагжуулж устгах зорилгоор цуглуулах шаардлагатай. Бодис агуулсан чингэлэг, резервуар (нөөцлүүр), чиргүүл галд өртөх тохиолдолд. * Галыг аль болох зайнаас унтраах ба эсвэл автомат ажиллагаатай гуурсан хоолой баригч буюу õààëòòàé хîшуу ашиглан унтраах. * Бодистой сав, чингэлэгт ус оруулахгүй байх. * Гал унтарсны дараа чингэлэгийг сайтар их хэмжээний усаар шүршин хөргөх. * Чингэлэг, савны аюулгүйн төхөөрөмжөөс гарах чимээ нэмэгдэх, чингэлгийн өнгө нь өөрчлөгдөж эхэлбэл хурдан холдох. * Галд өртсөн чингэлгээс ҮРГЭЛЖ хол бай. АСГАРАХ БА АЛДАГДАХ ТОХИОЛДОЛД(SPILL OR LEAK) * Галын аюултай бүх эх сурвалжийг ЗАЙЛУУЛАХ (тамхи татах, гал, оч, дөл энэ орчинд гаргахыг хатуу хориглох ) . * Õэрэглэж буй бүх тоног төхөөрөмжинд газардуулга хийсэн байх. * Зориулалтын хувцасгүй бол гэмтсэн чингэлэг, сав, асгарсан материалд бүү хүр. * Хэрэв өөртөө аюул учруулахгүй хийж чадах бол асгарахыг нь болиул. * Ууршилтыг багасгахын тулд уур дарах хөөс хэрэглэж болно.

* БОДИСТОЙ ЧИНГЭЛЭГ, САВ РУУ УС ОРУУЛЖ БОЛОХГҮЙ. * Ууршилт болон түүний тархалтыг багасгахын тулд усыг бороожуулж шүрших. Энэ үед үүссэн бохирдсон шингэнд хүрэхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Бага хэмжээгээр асгарсан үед * Хуурай элс, шороо юмуу бусад шатдаггүй материалаар дарсны дараа тараахгүй, борооны ус оруулахгүйн тулд хуванцар нийлэг хучлагаар хуч. * Шатдаггүй материалаар хийгдсэн цэвэр багажаар цуглуулан таглаатай хуванцар саванд хийж, дараа нь саармагжуулж устгана. АНХНЫ ТУСЛАМЖ (FIRST AID) * Хордлого авсан хүнийг цэвэр агаарт гарга. * Түргэн тусламж дууд. * Хэрэв хордсон хүн амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хий. * Хэрэв нэрвэгдэгч бодисыг залгисан, бодисоор амьсгалсан бол амнаас аманд хиймэл амьсгал хийж болохгүй, эмнэлгийн хиймэл амьсгал хийдэг тусгай зориулалтын багаж ашигла. ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХИ НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ (Additional Emergency Response Information (CAMEO Data) ) Асгарах үед гал авалцаагүй тохиолдолд (Non-fire Spill Response): Бодисыг усны шугам, бусад усны эх үүсгэврээс холдуул. Асгарсан бодисыг урсгахгүйн тулд шаардлагатай бол хашилт хий. Ууршилтыг багасгахын тулд бороожуулсан усаар шүрших хэрэгтэй. Асгарсан бодисыг жижиглэсэн шохойн чулуу, сода, шохойгоор саармагжуулна. Уурыг дарсан ус нь идэмхий, хортой байдаг учир цааш тархахаас хамгаалсан хаалт хийх хэрэгтэй. Газарт асгарсан тохиолдолд: тойруулан нүх ухаж хатуу, шингэн материалыг цааш тархахаас сэргийлнэ. Шороо, элстэй шуудай, хөөсөн полиуретан, хөөсөн бетонон хашилт хийн гадаргуугийн урсгалыг зогсоо. Их хэмжээний шингэнийг нунтаг цемент, үнс ашиглан шингээ. Газар шатаасан шохой (CaO), нунтагласан шохойн чулуу (СаСО3), бикарбонат натрий (NaHCO3)-аар саармагжуулж болно. Ус руу асгарвал: шатаасан шохой (CaO), нунтагласан шохойн чулуу (СаСО3), бикарбонат натрий (NaHCO3) –аар саармагжуулна. ( AAR, 1999) Гал унтраах (Firefighting): Ажиллагаанд оролцоогүй, шаардлагагүй хүмүүсийг холдуул. Бохирдсон газрыг тусгаарлан, хорио тогтоох. Салхины дээд талд гар. Нам дор газраас холд. Хаалттай орчныг хүн орохоос өмнө салхилуул. Эерэг даралттай амьсгалын аппарат, тусгай зориулалтын хамгаалалтын хувцас өмсөнө. Бороожуулсан ус хэрэглэ. Бага хэмжээний гал гарсан үед: ус, химийн хуурай бодис, сода (хужир), үнс хэрэглэнэ. Гал их хэмжээгээр гарвал: гал гарсан орчныг их хэмжээгээр усал, хэрэв өөртөө аюул, осолгүй хийж чадаж байвал савтай бодисыг галаас холдуул. Галд өртөж байгаа, галтай ойр байгаа бодистой савыг галыг сайн унтартал хүйтэн усаар сайтар

хөргөж өгч байх хэрэгтэй. Чингэлэг бүхий бодистой газар өргөн хүрээ хамран гал гарвал автоматаар ажилладаг усны хоолой, шүршүүрийг ашигла. Хэрэв ийм бололцоо байхгүй бол холдож, галыг шатаж дуустал нь орхи. (EPA, 1998) Урвалын идэвх (Reactivity): AГААР, УСТАЙ УРВАЛД ОРОХ: Устай урвалд орох, халаах, цацагдах тохиолдолд агаарт хүчтэй ууршина. ХИМИЙН ШИНЖ ЧАНАР: Пропеллант ( Propellant); Алкоголь, амин, аммоний, бериллийн алкил, борын устөрөгчийн нэгдлүүд, дицианоген, гидразин, нүүрсустөрөгч, нитроалкан, нунтаг метал, силан, тиолд хүрвэл гал авалцдаг (Bretherick 1979 p.174). Сурьматай хүчтэй урвалд ордог (Pascal 10:504. 1931-34). Өндөр концентрацтай азотын хүчил, хүхрийн хүчил нь 5 фторт бромтой хүчтэй урвалд ордог (Mellor 2, Supp. 1:172. 1956). Магний, азотын хүчил хоёрын хольц нь дэлбэрэх аюултай (Pieters 1957 p.28). Азотын хүчил магнийн фосфидийг цайтал нь исэлдүүлнэ (Mellor 8:842. 1946-47). Жингийн 50%- ийн азотын хүчил, цуу хүчлийн ангидридтай үйлчилж тэсрэлт үүсгэдгийг туршилт харуулжээ (BCISC 42:2. 1971). Ацетон, азотын хүчил, 75%-ийн цууны хүчлийг адил хэмжээгээр авч бэлтгэсэн сийлбэрийн зориулалттай хольцыг таглаатай шилэнд хийж орхиход 4 цагийн дараа дэлбэрч байсан байна. Энэ нь мэдрэмтгий дэлбэлэгч тетранитрометан бэлтгэхтэй төстэй юм (Chem. Eng. News 38: 56. 1960). Концентрацтай азотын хүчил нь фосфиныг хүчтэй задлан гал гаргадаг. Ууршиж байгаа бүлээн азотын хүчлийг савтай фосфины хий рүү хийвэл дэлбэрнэ (Edin. Roy. Soc. 13:88. 1835). Азотын хүчил нь гурван хлорт фосфортой харьцвал дэлбэрэлт үүснэ (Comp. Rend. 28:86). Азид натрий, азотын хүчил хоёрын урвалаас энерги ялгарна (Mellor8, Supp 2:315. 1967). Устай хүчтэй урвалд орон уур, дулаан ялгаруулж цацагдана (REACTIVITY, 1999) Анхны тусламж (First Aid): Анхаар: Азотын хүчил нь маш идэмхий. Болгоомжтой харьцах шаардлагатай. Концентрацтай азотын хүчлээр хордсон тохиолдолд илрэх шинж тэмдэг: Азотын хүчил залгисан тохиолдолд шүлс их хэмжээгээр ялгарна, ам цангана, залгихад хэцүү болно, бие даарч, өвдөнө, цочролд орно. Амны хөндий, улаан хоолой, ходоод түлэгдэнэ. Кофетэй төстэй хүрэн өнгөөр бөөлжинө. Залгигдсан азотын хүчил нь цааш хордуулах эргэлтэнд орох магадлал ихтэй. Азотын хүчлээр амьсгалвал найтаах, хоолой сөөх, амьсгал давхцах, ларингит үүсэх, амьсгал хурдсах, амьсгалын зам үрэвсэх, цээж өвдөх шинж илэрнэ. Мөн хамар, бүйлнээс цус гарч, хамар, амны салст бүрхэвч яршиж, уушиг хавагнаж, архаг бронхит, хатгаа тусаж болно. Хэрэв азотын хүчил нүдэнд орвол нүд цочрон, өвчин орж, хавагнан нүдний эвэрлэг бүрхэвч идэгдэн сохорч болно. Арьсанд хүрсэн тохиолдолд хүчтэй түлэгдэж, өвчин орох ба дерматит үүснэ (улаан, үрэвсэлтэй арьс ). Яаралтай авах арга хэмжээ: Азотын хүчлээр хордсон тохиолдолд орчныг бодисоос цэвэрлэн нэрвэгдсэн хүмүүст тусламж үзүүлэх шаардлагатай. Яаралтай тусламж үзүүлэгч нь бодисын бохирдлын зэрэг, хэв шинжид тохирох хамгаалалтын хувцас өмсөх хэрэгтэй. Шаардлагатай бол агаар цэвэрлэгч, агааржуулагч амьсгалын аппарат өмсөнө. Тусламж үзүүлэх тээврийн хэрэгсэл нь бодис тархаж бохирдуулахаас урьдчилан сэргийлэх зориулалтайхуванцар сав, баглаа боодол, нийлэг матераилаар хангагдсан байх ёстой.

Хүчлийн уураар амьсгалсан тохиолдолд: 1.Нэрвэгдсдийг цэвэр агаарт гарга. Яаралтай тусламж үзүүлэгч азотын хүчлээр өөрөө хордохоос зайлсхийх шаардлагатай. 2.Нэрвэгдсдийн судасны цохилт, амьсгалыг шалгаж, хордлогын бусад шинж тэмдэг болон аливаа гэмтэл, бэртэл байгаа эсэхийг тогтоо. Хэрэв судас цохихгүй бол зүрх, уушигны ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ авах хэрэгтэй (хиймэл амьсгал хийх, цээжинд массаж хийх). Хэрэв амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хийх бололцоог ханга. Хэрэв амьсгаа нь муу байвал хүчилтөрөгч өгөх буюу бусад аргаар амьсгалыг дэмжих шаардлагатай. 3. Орон нутгийн эмнэлгийн байгууллагаас хоргүйжүүлэх тариа болоод бусад төрлийн ямар бэлдмэл хэрэглэх шаардлагатай, цаашид хэрхэх талаар мэргэжлийн зөвлөлгөө ав. 4. Хордсон хүний эрүүл мэндийг сэргээх бүхий л арга хэмжээг ав. Арьс/Нүдэнд гэмтэл авсан тохиолдолд: 1. Нэрвэгдсдийг аюулын голомтоос нэн даруй холдуул. Тусламж үзүүлэгч азотын хүчлээр өөрөө хордохоос болгоомжлох нь чухал. 2.Нэрвэгдсдийн судасны цохилт, амьсгалыг шалгаж, хордлогын бусад шинж тэмдэг болон аливаа гэмтэл, бэртэл байгаа эсэхийг тогтоо. Хэрэв судас цохихгүй бол зүрх, уушигны ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ авах хэрэгтэй (хиймэл амьсгал хийх, цээжинд массаж хийх). Хэрэв амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хийх бололцоог ханга. Хэрэв амьсгаа нь муу байвал хүчилтөрөгч өгөх буюу бусад аргаар амьсгалыг дэмжих шаардлагатай. 3. Бодисоор бохирдсон хувцсыг аль болох хурдан зайлуул. 4.Хэрэв хүчил нүдэнд орсон бол бүлээвтэр ус тасралтгүй гоожуулан доор хаяж 15 минут угаа. 5. Хүчил хүрсэн арьсыг савантай усаар сайтар угаа. 6. Орон нутгийн эмнэлгийн байгууллагаас хоргүйжүүлэх тариа болоод бусад төрлийн ямар бэлдмэл хэрэглэх шаардлагатай, цаашид хэрхэх талаар мэргэжлийн зөвлөлгөө ав. 7. Хордсон хүний эрүүл мэндийг сэргээх бүхий л арга хэмжээг ав. Залгисан тохиолдолд: 1. Нэрвэгдсдийн судасны цохилт, амьсгалыг шалгаж, хордлогын бусад шинж тэмдэг болон аливаа гэмтэл, бэртэл байгаа эсэхийг тогтоо. Хэрэв судас цохихгүй бол зүрх, уушигны ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ авах хэрэгтэй (хиймэл амьсгал хийх, цээжинд массаж хийх). Хэрэв амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хийх бололцоог ханга. Хэрэв амьсгаа нь муу байвал хүчилтөрөгч өгөх буюу бусад аргаар амьсгалыг дэмжих шаардлагатай. 2. Амыг их хэмжээний усаар угаалга. Зайлсан усаа залгиж болохгүй гэдгийг анхааруул. 3. Бөөлжүүлэх, саармагжуулах оролдлого хийж БОЛОХГҮЙ! 4.Орон нутгийн эмнэлгийн байгууллагаас хоргүйжүүлэх тариа болоод бусад төрлийн ямар бэлдмэл хэрэглэх шаардлагатай, цаашид хэрхэх талаар мэргэжлийн зөвлөлгөө ав. 5. Идэвхижүүлсэн нүүрс хэрэглэж болохгүй. 6. Хордсон хүмүүст сүү юмуу ус өгнө: 1 хүртэл насны хүүхдэд, 125 мл (1/2 аяга); 1 - 12 насны хүүхдэд, 200 мл (3/4 аяга); насанд хүрэгсдэд, 250 мл (1 аяга). Ус юмуу сүүг хордсон хүн зөвхөн ухаан

алдаагүй ухаантай байгаа тохиолдолд л өгнө. 7. Хордсон хүний эрүүл мэндийг сэргээх бүхий л арга хэмжээг ав. (EPA, 1998)

Химийн бодисын тодорхойлолт Химийн нэршил: ФОСФОРЫН ХҮЧИЛ (PHOSPHORIC ACID) CAS №: 7664-38-2 UN №: 1805 Томъёо: H3PO4 Бусад нэршил: Ортофосфорын хүчил; Фосфорын хүчил (устай); Цагаан фосфорын хүчил (Orthophosphoric acid; Phosphoric acid (aqeous); White phosphoric acid) Физик шинж чанар Гадаад байдал: Зузаан, өнгөгүй, үнэргүй, хатуу талст [Тайлбар: Ихэвчлэн усан уусмал байдалтай хэрэглэгдэнэ.] Буцлах температур (BP): 212.7 оС(задардаг) Молекул жин (MW):98.0 Тэсрэх доод

хязгаар(LEL):тогтоогдоогүй Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 0

Хайлах температур (MLT): 42.2o С

Уурын даралт (VP):0.03 мм Hg

Тэсрэх дээд хязгаар(UEL):тогтоогдоогүй

Эрүүл мэндэд нөлөөлөх зэрэг (NFPA Health Rating):3

Дөл авалцах температур(FP):тогтоогдоогүй

Уурын нягт (VD):тогтоогдоогүй

Урвалын идэвхийн зэрэг (NFPA Reactivity Rating): 0

Нягт (Sp. GR): (25o С ): 1.87 (цэвэр) 1.33 (50% уусмал)

Ионжих чадвар (IP):тогтоогдоогүй

Онцлог шинж (NFPA Sp. Inst): тогтоогдоогүй

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР

НҮБ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗАР (OSHA)

АНУ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ХҮРЭЭЛЭН (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response

дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогдоогүй

дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогдоогүй

Planning Guidelines) – (ERPG-1/ERPG-2/ERPG-3): тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) PEL-TWA мг/м3: 1

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3: 1

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) мг/м3: 3

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:тогтоогдоогүй

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): тогтоогдоогүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Үгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөө (Skin Notation): Үгүй

Тайлбар (Notes): тогтоогдоогүй Тайлбар (Notes): тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm:тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH)

мг/м3: 1000

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes): тогтоогдоогүй

NIOSH Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) 2006 оны 6-р сарыг дуустал хүчинтэй (Current through June 2006) ФОСФОРЫН ХҮЧИЛ (PHOSPHORIC ACID) (CAS): 7664 – 38 – 2 Томъёо (Formula): H3PO4 (RTECS): TB6300000 Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names): Ортофосфорын хүчил; Фосфорын хүчил (устай); Цагаан фосфорын хүчил (Orthophosphoric acid; Phosphoric acid (aqeous); White phosphoric acid)

(DOT ID & Guide): 1805154 (шингэн эсвэл уусмал) 3453154 (хатуу)

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits) (NIOSH REL): (TWA) 1 мг/м3 (ST) 3 мг/м3 Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (OSHA PEL): (TWA) 1 мг/м3 Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH): 1000 мг/м3.

Шилжүүлэг (Conversion): тогтоогдоогүй

Гадаад байдал (Physical Description) Зузаан, өнгөгүй, үнэргүй, хатуу талст [Тайлбар: Ихэвчлэн усан уусмал байдалтай хэрэглэгдэнэ.] Молекул жин (MW): 98.0

Буцлах температур (BP): 212.7 оС (задардаг)

Хайлах температур (MLT):42.2 оС Уусах чанар (Sol): Хольц

Уурын даралт (VP): 0.03 мм Hg баганын даралт

Ионжих чадвар (IP): ? Агаартай харьцуулсан харьцангуй нягт (RgasD): тогтоогдоогүй

Нягт (Sp.Gr): 25o F: 1.87 (цэвэр) 1.33 (50% уусмал)

Дөл авалцах температур

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):

Тэсрэх доод хязгаар( LEL): тогтоогдоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (MEC): тогтоогдоогүй

(Fl.P): тогтоогдоогүй

тогтоогдоогүй

Шатдаггүй хатуу бодис. Хамт хадгалж болохгүй бодисууд ба урвалын идэвх (Incompatibilities & Reactivities) Хүчтэй шүлт, ихэнх металл [Тайлбар: Металлтай харилцан үйлчлэлцэж устөрөгчийн шатамхай хий үүсгэнэ. ЦАЙРУУЛАГЧ ЭСВЭЛ АММОНИЙН УУСМАЛТАЙ ХАМТ БАЙЛГАЖ БОЛОХГҮЙ] Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods) (NIOSH) 7903, (OSHA ID)1655G Хувийн хамгаалалт ба ариун цэврийн арга хэмжээ(Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс (Skin): Арьсанд хүрэхээс сэргийл Нүд (Eyes): Нүдэнд орохоос болгоомжил, Арьс угаах (Wash skin): Бохирдсон тохиолдол бүрд, Зайлуулах (Remove): Норсон ба бохирдсон тохиолдол бүрд, Солих (Change): Өдөртөө Авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ: Нэн даруй усны урсгалаар угаах (>1.6%),

Нүд (Eye): Усаар яаралтай угаах, Арьс (Skin): Савантай усаар сайтар угаах, Амьсгал (Breath): Амьсгалахад дэмжлэг үзүүлэх, Залгих (Swallow): Эмнэлгийн анхан шатны тусламж авах,

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations) Хувийн хамгаалах хэрэгслэлийн төрөл: (NIOSH) (OSHA) 25 мг/м3: (SA) : (CF) * 50 мг/м3: (HiEF) (SCBAF) (SAF) 1000 мг/м3: (SAF) :(PD,PP) : (SCBAF ): (PD,PP/SAF ):( PD,PP ): (ASCBA Escape): ( HiEF/SCBAE) Хордох замууд (Exposure Routes) Амьсгалын зам, хоол боловсруулах эрхтэн, мөн арьс, салстаар хүрэлцэх. Хордлогын шинж тэмдгүүд (Symptoms) Арьс, салст болон амьсгалын замын дээд эрхтнүүд загатнаж хорсох, мөн түлэгдэх, арьсан дээр

тууралт гарах. Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs) Нүд, цус, амьсгалын дээд замын эрхтэн.

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004)) Лавлахын дугаар (Guide Number): 154 154 Хортой/Коррозын идэвхтэй (Шатдаггүй) ТОХИОЛДОХ АЮУЛ (POTENTIAL HAZARDS) ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH) * ХОРТОЙ. Хэрвээ амьсгалсан буюу залгисан мөн арьсанд шингэсэн бол гүнзгий шархлуулж улмаар үхэлд ч хүргэж болно. * Хайлмал бодис арьсанд хүрэх буюу нүдэнд орвол ноцтой түлэгдэлт болох магадлалтай. * Бодис хүрэлцэх буюу амьсгалснаас үүсэн хордлогын уршиг удаан хугацаанд үргэлжилж болно. * Шаталтаас цочроох, идэмхий үйлчилгээтэй, хортой хийнүүд үүснэ. * Гал унтраахад ашигласан уснаас үүссэн бохирдсон шингэн нь идэмхий ба хортой байж болох бөгөөд хальж асгарвал бохирдлыг үүсгэнэ. ГАЛЫН БА ТЭСРЭХ АЮУЛ (FIRE OR EXPLOSION) * Шатдаггүй бодис, халснаас задарч хортой болон идэмхий үйлчилгээтэй хий ялгарах боломжтой. * Зарим тохиолдолд исэлдүүлэгч болох талтай тул шаталтыг дэмжинэ (мод, цаас, тос, хувцас зэрэг). * Металлтай харилцан үйлчлэлцэж устөрөгчийн шатамхай хий үүсгэнэ. * Мөн халсны улмаас савтай бодис нь дэлбэрч болзошгүй. ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ХАМГААЛАЛ (PUBLIC SAFETY) * Тухайн орон нутгийн 101, 105 дугаарын утасанд, мөн холбогдох мэргэжлийн байгууллага, албадад ослын талаар мэдээлэх. * Асгарсан ба алдагдсан талбайгаас хамгийн багадаа 25 – 50 метр зайд аюулын бүсийг тогтоож, тусгаарлалт хийх.

* Салхины чиглэлийг тогтоож, голомтод ажиллаж байгаа бүрэлдэхүүнийг салхины дээд талд гаргах. * Аврах, хор уршгийг арилгах ажиллагаанд оролцож байгаа бүрэлдэхүүнээс бусад шаардлагагүй хүмүүсийг ослын голомт руу нэвтрүүлэхгүй байх. * Агуулах, байр сав зэрэг хаалттай орчинд бодис алдагдсан тохиолдолд ослын голомтод орохоос өмнө агааржуулалт хийнэ. ХАМГААЛАХ ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING) * Амьсгалын аппарат бүхий эерэг даралтын хувцас (SCBA) өмсөх. * Үйлдвэрлэгчийн тусгайлсан зөвлөмжийн дагуу химийн хамгаалалтын хувцасыг өмсөх.Энэ нь

дулаанаас хэсэгчлэн болон огт хамгаалахгүй байж болно. * Гал сөнөөгчийн хувцас нь зөвхөн галаас хамгаалах ба энэ нь химийн бодисын холбогдолтой ослын үед ашиглахад тохиромжгүй. НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Их Хэмжээгээр Асгарах (Large Spill) * ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ хэсгийг үз. Гал (Fire) * Нөөцийн сав, ачааны машин болон вагон цистернд гал гарвал түүнээс бүх чиглэлд 800 метрт ТУСГААРЛАЛТЫН БҮС тогтоох. Түүнчлэн анхны нүүлгэн шилжүүлэлтийг бүх чиглэлд 1200 метрээс дээш зайд хийнэ. АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE) Бага хэмжээний гал (Small Fires) * Хуурай химийн бодис СО2 болон бороожуулсан ус, ердийн хөөс хэрэглэнэ. Их хэмжээний гал (Large Fires) * Хуурай химийн бодис СО2 болон спиртэнд тэсвэртэй хөөс эсвэл бороожуулсан ус хэрэглэ. * Хэрэв эрсдэлгүйгээр хийж чадахаар бол, савтай бодисыг галын голомтоос зайлуул. * Аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмжийн дохиоллын дуу гарах болон савны өнгө өөрчлөгдвөл нэн даруй ажиллагааг зогсоож, хүн хүчээ татаж авах. * Гал авалцсан савнаас ямагт хол байх хэрэгтэй. * Гал унтраахад ашигласан уснаас үүссэн бохирдсон шингэнийг даланд цуглуулж дараа хоргүйжүүлнэ

АСГАРАХ БА АЛДАГДАХ (SPILL OR LEAK) * Гал гарах, шаталтыг дэмжих нөхцөлийг бүрдүүлэхгүй байх (тамхи татахгүй, гал гаргаж, оч, дөл цацруулахгүй байх). * Зориулалтын хамгаалах хувцас өмсөөгүй үед асгарч, тархсан бодис дундуур явах ба хүрч болохгүй. * Эрсдэлгүйгэр хийж чадах бол асгаралтыг зогсоох. * Цэвэр усны шугам, ариутгах татуургын ус, хонгил мэтийн зай багатай газар руу орохоос

болгоомжлох. * Хуурай шороо, элс болон шатамхай бус материалаар хучиж, шингээж аваад зорулалтын тусгай сав руу хийнэ. * БОДИС АГУУЛСАН САВ РУУ УС ОРУУЛЖ БОЛОХГҮЙ. АНХНЫ ТУСЛАМЖ (FIRST AID) * Осолд өртөгсдийг цэвэр агаарт гаргах. * Эмнэлгийн яаралтай тусламжийн 103 дугаарт залгаж, тусламж авах. * Хэрвээ осолд өртөгсөд амьсгалж чадахгүй бол зохиомол амьсгал хийх. * Нэрвэгдсэд бодисыг залгисан буюу амьсгалсан бол амнаас аманд хиймэл амьсгал хийх аргыг

хэрэглэж болохгүй. Ийм тохиолдолд хиймэл амьсгалыг хийхдээ нэг талдаа хавхлагатай амны хаалт эсвэл хиймэл амьсгалд зориулагдсан эмнэлгийн бусад төхөөрөмжийг ашиглана.

* Амьсгалахад хүндрэлтэй бол хүчилтөрөгчөөр амьсгалуулах. * Бохирдсон хувцас, гутлыг тайлж тусгаарлах. * Бодистой хүрэлцсэн бол арьс, нүдийг нэн даруй усны урсгалаар 20-оос доошгүй минутын турш угаах. * Арьсанд бодис хүрэлцэлтийг аль болох багасгахын тулд бохирдсон зүйлс цэвэр арьсанд тархахаас болгоомжил. * Осолд өртөгсдийг дулаахан, чимээгүй газар байлгах * Ослын голомтод ажиллаж байгаа эмнэлгийн ажилтнууд өөрсдийн болон бусдын эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг бүрэн хангаж ажиллах. * Бодисонд нэрвэгдэлтийн (амьсгалах, залгих, арьсанд хүрэлцэх) уршиг удаан хугацаагаар үргэлжилж болно. * Эмнэлгийн ажилтнууд уг бодисын шинж чанар болон түүнээс биеэ хамгаалах арга, урьдчилан

сэргийлэх ажиллагааны талаар зөвлөлгөө өгөх.

Ослын үед авах арга хэмжээний талаархи нэмэлт мэдээлэл (Additional Emergency Response Information (CAMEO Data)) Асгарах үед гал авалцаагүй тохиолдолд (Non-fire Spill Response): Усны эх үүсвэр, шугам хоолой руу бодис орохоос болгоомжил. Шаардлагатай бол далан шуудуу тат. Асгарсан бодисыг буталсан шохойн чулуу, шохой, соодоор саармагжуул. Бодисын ууршилтыг бууруулахад бороожуулсан ус, манан ашигла. Ууршилтыг дарахад ашигласан уснаас үүссэн шингэн нь хортой ба идэмхий байх тул шууд байгальд хаяж болохгүй, далан шуудуунд цуглуулж, дараа нь саармагжуулна. ГАЗРААР АСГАРВАЛ: Асгарсан бодисыг цуглуулах нүх, лагоон ухах. ГАДАРГУУГААР УРСАЖ БАЙВАЛ шороо, шуудайтай элс, хөөсөн полиуретан болон бетоноор саад, далан барьж, урсацыг тогтоон барих. Асгарсан шингэнийг үнс, цементийн нунтгаар шингээж авах. Барилгын шохой (CaO), буталсан шохойн чулуу (CaCO3), натрийн бикарбонатаар (NaHCO3) саармагжуул. УС РУУ АСГАРВАЛ: Барилгын шохой (CaO), буталсан шохойн чулуу (CaCO3), бикарбонат натригаар (NaHCO3) саармагжуул. Уусмалын орчныг рН=7 болтол саармагжуул. (AAR, 1999) Гал унтраах (Firefighting): Галын орчин, нөхцөлд тохирох хорыг ашиглаж унтраана. (Энэ бодис нь өөрөө шатдаггүй ба амархан гал авалцахгүй) Манан хэлбэрээр их хэмжээний ус ашигла. Гал авалцсан нөөцийн савыг их хэмжээний усаар шүршиж хөргөнө. Аль болох алс зайнаас усаар шүрш. (AAR, 1999) Урвалын идэвхит чанар (Reactivity): ХИМИЙН ШИНЖ: Идэмхий, хортой шинж чанар бүхий өнгөгүй, тосорхог шингэн. Нитрометантай тэсэрдэг хольц үүсгэдэг. Тетраборат натритай шууд урвалд орно. Хлоридтой харилцан үйлчлэлцэж устөрөгчийн тэсрэмтгий хий үүсгэн зэвэрдэггүй ганг иднэ. Халаахад задарч фосфорын оксидын хортой, идэмхий хийг ялгаруулна. [Lewis, 3rd ed., 1993, p. 1029]. (УРВАЛЫН ИДЭВХ, 1999) Анхны тусламж (First Aid): Анхны тусламж (First Aid): НҮД: Нүдэнд орсон бол тэр дор нь их хэмжээний усаар угаах ба үе үе дээд зовхиийг татаж угааха. Эмнэлэгийн тусламж яаралтай ав. Энэ бодистой ажиллахдаа контакт линз зүүж болохгүй. АРЬС: Өртсөн хэсгийг усаар ЯАРАЛТАЙ угаана. Хэрэв хувтас бохирдсон бол бохирдсон хувцсыг тайлж, арьсыг усаар угаана. Арьс улайж үрэвсээгүй байсан ч эмнэлгийн тусламж ЯАРАЛТАЙ ав. АМЬСГАЛАХ: Хэрэв их хэмжээний бодисоор амьсгалсан бол нэрвэгдэгчийг ослын газраас ЯАРАЛТАЙ гаргана. Цэвэр агаарт гаргаж, шаардлагатай бол амнаас аманд зохиомол амьсгал хийх.

Осолдсон хүнийг дулаан газар оруулж амраах ба ЯАРАЛТАЙ эмнэлгийн тусламж авна. Залгих: Энэ бодисыг залгивал эмнэлгийн тусламж яаралтай ав. (NIOSH, 1997)

ХИМИЙН БОДИСЫН ТОДОРХОЙЛОЛТ Химийн нэршил: УСТӨРӨГЧИЙН ХЭТ ИСЭЛ CAS #: 7722-84-1 UN No: 2014 Томъёо: Н2О2 Бусад нэршил: Өндөр-идэвхитэй устөрөгчийн хэт исэл, Устөрөгчийн хоёрч исэл, Устөрөгчийн хэт исэл (усан); Гидропероксид, Хэтисэл, High-strength hydrogen peroxide; Hydrogen dioxide; Hydrogen peroxide (aqueous); Hydroperoxide; Peroxide ФИЗИК ШИНЖ ЧАНАР Гадаад байдал: Өнгөгүй, яльгүй хурц үнэртэй шингэн. [Жич: Цэвэр байдлаараа 12өF.-аас доош температурт кристаллхатуу бодис юм. Гол төлөв усан уусмал хэлбэрээр ашиглагддаг.] Буцлах температурBP: 141,10С Молекул жин: 34.0 Тэсрэх доод

хязгаарLEL:ТБ NFPA Шаталтын зэрэг: ТБ

Хөлдөх температур: -110С

Уурын даралтVP:(300С): 5 mmHg

Тэсрэх дээд хязгаар UEL:ТБ

NFPA Эрүүл мэндийн нөлөөллийн зэрэг:ТБ

Дөл авалцах температур FP: ТБ Уурын нягт VD: ТБ Урвалын идэвхийн зэрэг NFPA

Reactivity Rating: ТБ

Нягт Sp. GR: 1.39 Ионжих чадвар IP:10.54 eV NFPA Sp. Inst.: ТБ

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР OSHA NIOSH Related Information Бусад мэдээлэл Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: : 1

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: 1

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж - ERPG-1/ERPG-2/ERPG-3: 10 ppm/50 ppm/100 ppm Зөвшөөрөгдөх дээд

хэмжээ(ажлын 8 цагийн Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн

эсвэл долоо хоногийн дундаж) PEL-TWAPEL-TWA мг/м3: 1,4

эсвэл долоо хоногийн дундаж) REL-TWA мг/м3: 1,4

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) REL-STEL ppm:ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) REL-STEL мг/м3: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3: ТБ

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3: ТБ

Хавдар үүсгэх ангилал : IARC-3, TLV-A3

Арьсанд үзүүлэх нөлөөлөл (Skin Notation): No

Арьсанд үзүүлэх нөлөөлөл (Skin Notation): No

Notes: ТБ Notes: ТБ

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm: 75

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) мг/м3: ТБ

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар IDLH Notes: ТБ

NIOSH Химийн аюулын талаархи лавлах (2006 оны 6-р сарыг дуустал хүчинтэй ) Устөрөгчийн хэт исэл CAS: 7722-84-1 Томъёо: Н2О2 RTECS:

MX0900000 Бусад нэршил, худалдааны нэр: Өндөр-идэвхитэй устөрөгчийн хэт исэл, Устөрөгчийн хоёрч исэл, Устөрөгчийн хэт исэл (усан); Гидропероксид, Хэтисэл,

DOT ID & Лавлах: DOT ID & Guide: 2984 140 (8-20% уусмал) 2014 140 (20-60% уусмал) 2015 143 (>60% уусмал)

Хордуулах хязгаар Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (NIOSH REL): Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж : 1pmm (1,4 мг/м3)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ OSHA PEL: Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж : 1pmm (1,4 мг/м3)

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун IDLH: 75 ppm Хувирах: 1 ppm = 1,39 мг/м3 Гадаад байдал: Өнгөгүй, яльгүй хурц үнэртэй шингэн. [Жич: Цэвэр байдлаараа 120F.-аас доош температурт кристалл хатуу бодис юм. Гол төлөв усан уусмал хэлбэрээр ашиглагддаг.] Молекул жин : 34,0 Буцлах температур BP : 286F Хөлдөх

температур: 12F

Уусах чанар : бусад уусмалтай бүхий лхарьцаагаар холилдон жигд уусмал болох чадвартай.

Уурын даралтVP: 5 mmHg Ионжих чадвар IP : 10,54 eV Агаартай харьцуулсан

Нягт Sp.Gr: 1,39

харьцангуй нягт RGasD: ТБ

Дөл авалцах температур Fl.P:ТБ Тэсрэх дээд хязгаар UEL : ТБ Тэсрэх доод хязгаар LEL: ТБ

Тэсрэх хамгийн бага концентраци MEC: ТБ

Шатамхай биш шингэн, гэхдээ маш хүчтэй исэлдүүлэгч. (See flammable and combustible liquid classes) (Гал авалцамтгай ба шатамхай шингэний ангиллаас харна уу) Хамт хадгалж болохгүй бодисууд Хурдан исэлддэг бодис, төмөр, зэс, гууль, хүрэл, хром, цайр, хар тугалга,мөнгө, марганец [Жич:Шатамхай материалтай нийлбэл аяндаа дөл авалцах боломжтой ] Хэмжилт явуулах аргууд OSHA ID126SG Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга Анхны тусламж Арьс: Арьсанд хүрэхээс сэргийл. Тусгай хамгаалах хувцас өмс. Нүд: Нүдэнд хүрэхээс сэргийл. Нүдний тусгай хамгаалалт зүү. Арьс угаах: Арьсанд хүрвэл маш хурдан угаа.

Зайлуулах: Бодисоор бохирдсон юмуу норсон ажлынхувцсыг хурдан тайлан солих Солих: Ажил дууссаны дараа хувцсаа солих тухай тусгай зөвлөмж хийгдээгүй.

Хангах: Зааврын дагуу нүдээ хамгаалах шил зүүдэг байлаа ч, бодис орсон тохиолдолд нүд угааж болох усаар заавал хангасан байх хэрэгтэй. Мөн хордох боломжтой учир биеэ хурдан угаах бололцоогоор ажиллах газрыг хангасан байх шаардлагатай. [Жич: Бохирдсон байх бололцоотой биений аль ч хэсгээс бодисыг хурдан угаан зайлуулахад хангалттай хэмжээний буюу урсган угааж болох устай байх хэрэгтэй. Хурдан угаахын тулд ямар төхөөрөмж бэлдсэн байх нь тодорхой нөхцлөөс хамаарна. Зарим нөхцөлд шүршүүр байж болно, эсвэл тосгуур, усны

Нүд: Нүдээ маш хурдан их хэмжээний усаар угаа. Дээд доод зовхио сөхөж байгаад угаах хэрэгтэй. Химийн бодистой ажиллахдаа контактан линз зүүж болохгүй. Эмнэлгийн тусламж хурдан дуудах. Арьс: Хэрэв бодис арьсанд хүрсэн бол арьсыг бушуухан савантай усаар урсган угаана. Хэрэв хувцсанд бодис хүрч нэвтэрсэн бол хурдан хувцсыг тайлж арьсыг ус урсган угаана. Хэрэв угаасны дараа арьс

хоолой байж болно.] хорсох, загатнах мэт цочирсоор байвал эмнэлгийн тусламж хурдан ав. Амьсгал: : Агаарт гаргах, амьсгал зогсвол хиймэл амьсгал хийх, дулаан байлгах, эмнэлгийн тусламж хурдан үзүүлэх Залгих: Хэрэв бодисыг залгисан бол маш хурдан эмнэлгийн тусламж авах хэрэгтэй. (See procedures) (Авах арга хэмжээнээс харна уу)

NIOSH Хорт хийн багны талаархи зааврууд NIOSH/OSHA 10 ppm: SA* 25 ppm: SA:CF* 50 ppm: SCBAF/SAF 75 ppm: SAF:PD,PP : SCBAF:PD,PP/SAF:PD,PP:ASCBA Escape: GMFS/SCBAE (See symbols and codes) (Тэмдэг ба кодоос харна уу) Хордох замууд Уг бодисоор амьсгалах, залгих, нүд, биендээ хүргэх Хордлогын шинж чанар Нүд, хамар, хоолой цочрох; нүдний эвэрлэг бүрхүүлийн шархлаа, арьс улайх, арьс цэврүүтэх, үс цайрах (See abbreviations) (Товчилсон үгнээс харна уу) Хордлогод өртөх эд эрхтэн Нүд, арьс, амьсгалын систем (See abbreviations) (Товчилсон үгнээс харна уу) DOT Ослын үед авах арга хэмжээний лавлах (ERG 2004)

Лавлахын дугаар: 140 140 Исэлдүүлэгчүүд ТОХИОЛДОХ АЮУЛ ГАЛ ГАРАХ, ТЭСРЭХ АЮУЛ * Эдгээр бодис нь галд өртвөл галыг хөгжөөнө. * Галд өртөх, халах тохиолдолд тэсрэлт үүсгэн задарч болно. * Халах, бохирдуулах тохиолдолд дэлбэрэх магадлалтай. * Зарим бодис нь нүүрсустөрөгчтэй (шатахуун) тэсрэлт үүсгэн урвалд орно. * Зарим шатамхай материалтай дөл авалцаж (мод, цаас, тос, хувцас г.м) болно. * Бодистой сав, чингэлэг нь галд халбал дэлбэрэх аюултай. * Урссан устай нийлж гал гарах, дэлбэрэх аюултай. ЭРҮҮЛ МЭНД * Уг бодис, эсвэл уураар нь амьсгалах, залгих, бие, нүдэндээ хүргэвэл хүчтэй гэмтэл авах, түлэгдэх, үхэх аюулд хүрч болно. * Галын нөлөөгөөр цочрол өгдөг, идэмхий эсвэл хортой хий үүсэж болно. * Гал унтраасан, бодис шингэлсэн ус нь орчныг бохирдуулна. ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ * Аюулын үед ачааг дагалдсан бичиг дээр байгаа Аюулыг хариуцах утсанд дуудлага өгөх . Хэрэв ачааг дагалдсан бичиг байхгүй эсвэл хариу өгөхгүй байвал зохих ёсны бусад утсанд дуудлага өгөх. * Бодис асгарч гоожсон орчныг наанадаж хааш хаашаа 10-25 метрийн зайнд тусгаарлах. * Гаднын хүмүүсийг холдуулах. * Салхины дээд талд зогс. * Нам газраас холд. * Битүү хаалттай орчныг орохын өмнө салхилуул. Хамгаалалтын хувцас * Даралт бүхий, агаар өөрөө цэвэрлэгчтэй хорт хийн баг өмсөх (SCBA). * Гал унтраагчид зориулсан хамгаалалтын хувцас нь зөвхөн тодорхой хязгаартай хамгаалдаг.

НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ Их хэмжээгээр асгарах * Салхин доорхи чиглэлд 100-аас доошгүй м-ийн зайнд нүүлгэн шилжүүлэх . Гал, түймэр. * Галд өртөж байгаа чингэлэг, вагон, ачааны машинаас бүхий л чиглэлд 800 м-ээс цааш зайнд ТУСГААРЛАХ, мөн бүхий л чиглэлд нүүлгэн шилжүүлэх анхны 800 м-ийн зайг авч үзэх хэрэгтэй. ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ Бага хэмжээний гал * Ус ашигла. Хуурай химийн бодис, хөөс хэрэглэж болохгүй. СО2 ба Галон нь галыг хязгаартай унтраана. Их хэмжээний гал * Гал гарч байгаа газрыг хол зайнаас их хэмжээний усаар шүрш. * Өөртөө аюул учруулахгүй хийж чадвал бодистой сав, чингэлгийг галаас холдуул. * Халсан бодистой чингэлэг, машиныг хөдөлгөж болохгүй. * Галтай аль болох хол зайнаас тэмцэх, эс бөгөөс ус шүрших хоолойг барьж тохируулж байдаг төхөөрөмж хэрэглэх. * Гал унтарсны дараа сав чингэлэгийг сайтар их хэмжээний усаар шүршин хөргөх. * Галд өртөж буй чингэлгээс ҮРГЭЛЖ хол бай. * Өргөн хүрээтэй их хэмжээний гал гарч байвал ус шүрших хоолойг барьж тохируулж байдаг төхөөрөмж, автомат шүрших хоолойг хэрэглэ. Хэрэв ийм боломж байхгүй бол хурдан холдож гал шатаж дуустал орхи. АСГАРАХ БА АЛДАГДАХАД * Шатаж болох материалыг (мод, цаас, тос гэх мэт) асгарсан бодисоос холдуул. * Гэмтэл авсан бодистой сав, чингэлэг, асгарсан бодисод хамгаалалтын хувцасгүй хүрч болохгүй. * Хэрэв өөртөө аюулгүй хийж чадвал асгарахыг нь болиул. * Бодистой сав, чингэлэгт ус оруулж болохгүй. Бага хэмжээгээр хуурай бодис асгарвал

* Цэвэр хүрз, малтуураар цуглуулан хуурай саванд хийж таглан савыг бодис асгарсан газраас холдуул. Бага хэмжээгээр шингэн бодис асгарвал * Элс, шороо, вермикулит зэрэг шатдаггүй материалд асгарсан бодисыг шингээн дараа зайлуулахын тулд савлах хэрэгтэй. Их хэмжээгээр асгарвал * Асгарсан шингэнийг цааш урсгахгүйгээр хашин дараа нь цэвэрлэ. * . АНХНЫ ТУСЛАМЖ * Хордлого авсан хүнийг цэвэр агаарт гарга. * Түргэн тусламж дууд. * Хэрэв хордсон хүн амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хий. * Хохирогч амьсгалахад бэрхшээлтэй байвал хүчилтөрөгчөөр амьсгалуул. * Бохирдсон гутал, хувцсыг зайлуулан тусгаарла. * Бодисод хүрсэн тохиолдолд бушуухан арьс, нүдийг урсгал усаар доор хаяж 20 мин. угаа. * Хохирогчийг дулаан, тайван байлга. * Эмнэлгийн ажилтанд уг бодисын хор нөлөөг мэдэгдэж, өөрийгөө хамгаалах арга хэмжээг авахуулах нь чухал. Ослын үед авах арга хэмжээний талаархи нэмэлт мэдээлэл (CAMEO Data) Асгарах үед гал гараагүй бол : Асгарсан материалыг цэвэр болоод бохир усны шугам руу орохоос сэргийл. Урсгалыг зогсоох хашлага хийх хэрэгтэй. Газарт асгарвал: Хатуу ба шингэн материалыг барьж байхын тулд нүх, цөөрөм ух. Шороо, элстэй шуудай, хөөстэй полиуретан, хөөстэй цемент ашиглан гадаргуугийн урсгалыг зогсоо. Бодисыг усаар аажмаар шингэл. Их хэмжээний асгарсан шингэнийг үнс, нунтаг цементэнд шингээн цэвэрлэ. ( AAR, 1999) Гал унтраах: Усны тоосонцор ашигла. Галд өртсөн чингэлэгийг их хэмжээний усаар услан хөргө. Ус хэрэглэхдээ аль болох холоос шүрш. ( AAR, 1999) Урвалын идэвх: ХИМИЙН ШИНЖ ЧАНАР: Устөрөгчийн хэт ислийг (ялангуяа өндөр концентрацтай

уусмалыг) хэрэглэхтэй холбоотой аюул, осол нь тодорхой сайн бүртгэгдсэн. 65% -ийн пероксидын усыг гүйцэд ууршуулах каталитик задралын үед ялгарсан энерги нь шатамхай материал гал авалцахад хангалттай. Ихэнх целлюлозтой материал нь 90%-ийн пероксидтой аяндаа гал авалцах хангалттай катализатор агуулдаг. Концентрац өндөртэй пероксидоор бохирдвол дэлбэрэх аюултай. Хурдан исэлдэгч болон хүнд метал бүхий шүлтлэг бодисууд устөрөгчийн хэт исэлтэй хүчтэй урвалд ордог. Ацетон, этанол, глицерол нь 30%-ийн пероксидын уусмалтай холилдвол дэлбэрэх аюултай. Пероксидын концентрац ихдэх тутам энэ урвал нь улам хүчтэй болдог. Концентрацтай пероксид нь төмөр, зэс, хром болон бусад ихэнх метал, металын давс, тоостой (мөн зэвтэй) нийлбэл хүчтэй задрал явагддаг. Устөрөгчийн хэт ислийн усан уусмал эсвэл ус-спиртэт уусмалын концентрацийг вакуум нөхцөлд ихэсгэхэд уусмалын концентраци хангалттай ихэсмэгц (>90%) хүчтэй дэлбэрэлт явагдаж байжээ, Bretherick 2nd ed., 1979. Спирт, концентрацитай хүхрийн хүчил, концентрацитай устөрөгчийн хэт ислийн хольц нь дэлбэрэлт үүсгэж чаддаг. Жишээ нь: Хэрэв диметилбензилкарбинол руу концентрацтай хүхрийн хүчлээр хүчиллэг болгосон 90%-ийн устөрөгчийн хэт ислийг нэмбэл дэлбэрэх болно. Этилийн спирт, концентрацитай устөрөгчийн хэт ислийн хольц нь хүчтэй дэлбэрэлт үүсгэдэг. Устөрөгчийн хэт исэл, 1-фенил-2-метилпропилийн спиртийн хольцыг 70%-ын хүхрийн хүчлээр хүчиллэгжүүлэхэд дэлбэрэх аюул үүсдэг, Chem. Eng. News 45(43):73(1967); J, Org. Chem. 28:1893(1963). Устөрөгчит селенид, устөрөгчийн хэт исэл нь маш хурдан задардаг, Mellor 1:941(1946-1947). (REACTIVITY, 1999) Анхны тусламж: First Aid: Хохирогчийг цэвэр агаарт гарга. Түргэн тусламж дууд. Хэрэв хохирогч амьсгалахгүй байвал хиймэл амьсгал хий. Нэрвэгдэгчийн амьсгал хүнд байвал хүчилтөрөгчөөр амьсгалуул. Бохирдсон гутал хувцсыг тайлан тусгаарла. Хэрэв бодис биенд хүрсэн бол маш хурдан арьс, нүдээ доор хаяж 20 минут их хэмжээний урсгал усаар угаа. Хохирогчийг дулаан, тайван байлга. Эмнэлгийн ажилтанд уг бодисын хор нөлөөг мэдэгдэж, өөрийгөө хамгаалах арга хэмжээг авахуулах нь чухал.

Химийн бодисын тодорхойлолт (Chemical Identification) Химийн нэршил: ХҮХРИЙН ХҮЧИЛ CAS №: 7664-93-9 UN №: 1830 Томъёо: H2SO4 Бусад нэршил (Synonyms): ; Аккумляторын хүчил, Устөрөгчийн сульфат, Тунгалаг тос; Хүхрийн хүчил (усан уусмал),Battery acid; Hydrogen sulfate; Oil of vitriol; Sulfuric acid (aqueous) Физик шинж чанар (Physical Properties) Гадаад байдал (Physical description) : Өнгөгүй, хар хүрэн, өтгөн тосорхог, үнэргүй шингэн. [Тайлбар: Цэвэр бодис 11oC-аас доош хатуу болдог. Ихэнхи тохилдолд усан уусмал хэлбэрээр хэрэглэнэ.]

Буцлах температур (BP): 290oC Молекул жин (MW):98.1 Тэсрэх доод

хязгаар(LEL):Тогтоогдоогүй

Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 0

Хөлдөх температур/ хайлах температур (FRZ/MLT): FRZ: 11oC

Уурын даралт (VP):0.001 мм Мөнгөн усны даралт

Тэсрэх дээд хязгаар(UEL):Тогтоогдоогүй

Эрүүл мэндийн нөлөөллийн зэрэг (NFPA Health Rating): 3

Дөл авалцах температур (FP:тогтоогдоогүй Уурын нягт (VD):Тогтоогдоогүй

Урвалын идэвхийн зэрэг (NFPA Reactivity Rating): 2

Нягт (Sp. GR): 1.84 (96-98% хүчил)

Ионжих чадвар (IP):Тогтоогдоогүй

Онцлог шинж (NFPA Sp. Inst.): Усгүй

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР (Exposure Limits)) НҮБ-ын Хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл мэндийн газар (OSHA)

АНУ-ын Хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл мэндийн үндэсний хүрээлэн (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: Тогтоогдоогүй

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response Planning Guidelines) – (ERPG-1/ERPG-2/ERPG-3): 2 мг/м3/10 мг/м3/30 мг/м3 Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ

(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA)мг/м3: 1

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3 : 1

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) мг/м3: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:Tогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3:Tогтоогдоогүй

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): IARC-1, TLV-A2, NTP-K; ХҮХРИЙН ХҮЧИЛ АГУУЛСАН УУР БҮХИЙ БҮХ ТӨРЛИЙН НЕОРГАНИК ХҮЧЛҮҮД ИЙГ ХАВДАР ҮҮСГЭХ ЧАДВАРТАЙД ТООЦНО

Арьсанд үзүүлэх нөлөөлөл (Skin Notation): Үгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Үгүй

Т айлбар (Notes): Тогтоогдоогүй Тайлбар (Notes): Тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm:Тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) мг/м3: 15

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes): Тогтоогдоогүй

NIOSH Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) 2006 оны 6-р сарыг дуустал хүчинтэй(Current through June 2006) Хүхрийн хүчил (Sulfuric acid) CAS: 7664-93-9 Томъёо (Formula): H2SO4 RTECS: WS5600000 Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names): Аккумляторын хүчил, Ус төрөгчийн сульфат, Тунгалаг тос; Хүхрийн хүчил (усан)

DOT ID & Guide: 1830 137 1831 137 (уурших) 1832 137 (spent)

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits) Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (NIOSH REL): Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж (TWA) 1 мг/м3

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (OSHA PEL):Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж (TWA) 1 мг/м3

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH): 15 мг/м3 Хувирал (Conversion): Тогтоогдоогүй Гадаад байдал (Physical Description) Өнгөгүй, хар хүрэн, өтгөн тосорхог, үнэргүй шингэн. [Тайлбар: Цэвэр бодис 11oС-аас доош хатуу болдог. Ихэнхи тохилдолд усан уусмал хэлбэрээр хэрэглэнэ.] Молекул жин (MW): 98.1 Буцлах

температур (BP):290оС Хөлдөх температур (FRZ): 11оС

Уусах чанар (Sol):Холилдоно

Уурын даралт (VP): 0.001мм Мөнгөн усны даралт

Ионжих чадвар ( IP): Агаартай харьцуулсан

Нягт (Sp.Gr): 1.84 (96-98%хүчил)

харьцангуй нягт (RGasD):Тогтоогдоогүй

Дөл авалцах температур (Fl.P): Тогтоогдоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):Тогтоогдоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (LEL):Тогтоогдоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (MEC): Тогтоогдоогүй

Тэсрэхгүй шингэн, гэмч тэсрэмтгий бодистой хадгалбал дөл авалцаж болно. (Шатамхай болон тэсрэмтгий шингэний ангилалыг хар) Хамт хадгалж болохгүй бодисууд (Incompatibilities & Reactivities) Oрганик материалууд, хлоратууд, карбидууд, ус, нунтаг металлууд, доргиотой газар [Тайлбар: устай холилдохдоо их хална. Металыг зэврүүлнэ.] Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods) NIOSH 7903; OSHA ID113, ID165SG Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга(Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс : Арьсаа хамгаалах Нүд : Нүдээ хамгаалах Арьс угаах : Хэрэв хүргэвэл арьсаа угаах Зайлуулах : Хэрэв норговол эсвэл хүрвэл зайлуулах Солих : Зөвлөмжгүй Авах арга хэмжээ : Нүд угаах (>1%),Түргэн угаах

Нүд : Тэр дор нь усаар угаах Арьс : Тэр дор нь усаар угаах Амьсгал : Амьсгалуулах Залгих : Тэр дор нь эмчид үзүүлэх (Үйл ажиллагааны дэс дарааллыг хар)

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations) NIOSH/OSHA 15 mg/m3: SA:CF/PAPRAGHiE/CCRFAGHiE/GMFAGHiE/SCBAF/SAF : SCBAF:PD,PP/SAF:PD,PP:ASCBA Escape: GMFAGHiE/SCBAE (Тэмдэглэгээ болон кодыг хар) Хордох замууд (Exposure Routes) Амьсгалаар, амаар залгих, хүрэх Хордлогын шинж чанар (Symptoms) Хамар, арьс, хоолой нүд үрэвсэх, уушиг устах, бронхит болох; уушиг химийн бодисоор хордох; нүд үрэвсэх;гэдэс үрэвсэх; шүд муудах; нүд, арьс түлэгдэх; (Товчилсон үгийг хар)

Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs) Нүд, арьс, амьсгалын систем, шүд (Товчилсон үгийг хар) ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004) Лавлахын дугаар (Guide Number): 137 Бодис – Устай урвалд орно – Зэвэрдэг (137 Substances - Water-Reactive – Corrosive) ТОХИОЛДОХ АЮУЛ POTENTIAL HAZARDS ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH) * ХОРТОЙ; Бодис эсвэл тоос, уураар нь амьсгалах амаар залгих эсвэл хүрэх (арьс, нүд) шархлаа үүсгэх, түлэх эсвэлд үхэлд хүргэж болно. * Түймэр нь үрэвсэл үүсгэдэг, зэврүүлдэг болон хортой хий үүсгэнэ. * Устай урвалд орсноос үүсэх ихээхэн хэмжээний дулаан нь агаар дахь уурын хэмжээг ихэсгэнэ. * Бодисонд хүрсэнээс болж арьс болон нүд их түлэгдэж болно. * Түймэр унтрааж байгаа, шингэлсэн уусмал гоожиж бохирдуулж болно. ГАЛЫН БА ТЭСРЭХ АЮУЛ (FIRE OR EXPLOSION) * Эдгээр материалуудын зарим нь түлж болно, харин шатахгүй. * Шатамхай бодистой бол шатаж болно (мод, цаас, тос, хувцас гм.). * Бодис устай урвалд орж зэврүүлдэг болон хортой хий үүсгэнэ. * Шатамхай\хортой хий битүү орчинд хуримтлагдаж болно. (подвал, сав, бункер, гм) * Металлтай харилцан үйлчлэлцсэнээс болж устөрөгчийн шатамхай хий үүсэж болно. * Хэрэв устай холилдвол эсвэл халаавал сав дэлбэрч болно. * Бодисыг шингэн хэлбэртэй нь тээвэрлэж болно. ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ХАМГААЛАЛ (PUBLIC SAFETY) * Тээвэрлэлтийг дагалдах бичиг дээр ослын үед дуудах телефоны дугаарыг хамгийн түрүүнд бич. Тээвэрлэлтийг дагалдах бичиггүй бол боодлын дотор талд телефоны дугаар бич. * Хэрэв асгах юмуу эсвэл гоожуулбал хааш хааш нь 50 - аас 100 метр цэвэрлэж тусгаарла. * Мэргэжлийн бус хүмүүсийг хол байлга * Задгай байлга. * Нам дор газраас гарга. * Тухайн газрыг агааржуул. ХАМГААЛАХ ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING)

* Эерэг даралтыг агуулсан амьсгалах аппарат өмсөх (SCBA). * Үйлдвэрлэгчээс нь тусгайлан санал болгосон химийн хамгаалах хувцас хэрэглэх. Энэ нь халуунаас бараг хамгаалахгүй. * Гал сөнөөгчдийн хамгаалах хувцас зөвхөн галын үед л хамгаална. Энэ нь бодис асгарсан үед хэрэглэх боломжгүй. НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Асгарах (Spill) * Онцгойлсон бодисуудыг эхлэж тусгаарлах болон хамгаалах үйл ажиллагаа явуулах хүснэгтийг харах. Онцгойлж үзээгүй бодисуудын хувьд нийтийн аюулгүй байдлыг харгалзан салхины дор хангалттай зайнд тусгаарлах Гал түймэр (Fire) * Хэрэв галт тэрэгний болон авто машины цистернд гал гарвал түүнийг бүх чиглэлд 800 метрт тусгаалах болон нүүлгэн шилжүүлэх ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE FIRE) * Хэрэв материал галд автаагүй бол ус хэрэглэх хэрэггүй. Бага хэмжээний гал (Small Fires) * Химийн бодис хатаах эсвэл CO2. * Гал гарсан газраас цистерныг өөрсдийгөө эрсдэлд оруулахгүйгээр холдуулах. Их хэмжээний гал (Large Fires) * Уурыг усны манангаар дарах үед их хэмжээний усаар гал гарсан газрыг норгох. Хэрэв ус хангалтгүй бол Уурыг дарах. Гал гарсан сав эсвэл машины цистерн Fire involving Tanks or Car/Trailer Loads * Гал унтарсны дараа контейнерийг ихээхэн хэмжээний усаар хөргөх. * Контейнер дотор ус бүү оруул. * Өнгө нь өөрчлөгдсөн танк эсвэл аюулгүйн крантаас гарч байгаа дуу өндөрсөж байгаа үед ослын газраас түргэн гаргах

* Түймэр нөмөрсөн үед савнаас үргэлж хол байх. АСГАРАХ БА ГООЖИХ (SPILL OR LEAK) * Гал гараагүй, асгарсан болон гоожсон үед уурнаас бүрэн хамгаалах битүү хувцас өмсөх * Эвдэрсэн сав болон асгарсан зүйлд хамгаалах хувцасгүй бол бүү хүр * хэрэв эрсдэл багатай бол гоожиж байгааг зогсоохыг оролд. * Уур дарах багасгах зорилгоор ус хэрэглэж болно. Харин гоожиж байгаа газарлуу шууд болон савны дотор ус бүү шүрш. * Шатамхай материалыг асгарч байгаа газраас холдуул (мод, цаас, тос, гм.). Бага зэргийн асгаралт (Small Spills) * Хуурай шороо болон элс эсвэл шатдаггүй болон платсмассан материалаар бүрхэн усаар тархахыг багасгах . * Бохирдсон материалыг гал авалцдаггүй материалаар хийсэн багаж ашиглан цуглуулж пластмассан саванд хийж дараа устгалд оруулах. * Усны урсгал, бохирын шугам, подвал эсвэл хориотой газар орохоос сэргийл. АНХНЫ ТУСЛАМЖ (FIRST AID) * Нэрвэгдэгсдийг цэвэр агаарт гаргах. * Түргэн тусламж дуудах. * Амьсгалахгүй байгаа хүмүүст хиймэл амьсгал хийх * Бодис залгисан нэрвэгдэгсдийг амаараа хиймэл амьсгал бүү хий;Хиймэл амьгал хийхдээ амьсгалуулах тусгай багаж хэрэглэх. * Хэрэв хүнд түвэгтэй амьсгалж байвал хүчилтөрөгчөөр амьсгалуул. * Бохирдсон гутал, хувцсыг тайлж салга. * Хэрэв арьс эсвэл нүдэнд хүрсэн бол тэр дор нь усаар дор хаяж 20 минут угаа. * Хүрсэн газар бага бол түүнийг тархахаас сэргийл. ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХИ НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ (Additional Emergency Response Information (CAMEO Data) ) Асгарах үед (гал авалцаагүй ) (Non-fire Spill Response): Материалыг усны эх үүсвэр болон

бохирын шугамнаас хол байлга. Хэрэв хэрэгтэй гэж үзвэл урссан бодисыг тогтоох далан барь. Асгарсан материалыг нунтаг шохойн чулуу, сода эсвэл шохойгоор саармагжуул. Уур дарахын тулд усны манан үүсгэж ашигла. Усаар буусан уур хортой, зэврэлт үүсгэдэг учраас далангаар хаш. Газар асгарах:, Шингэн эсвэл хатуу материал байлгаж байх цооног, цөөрөм ух. Урсах гадаргууг хөрс, элстэй шуудай, хөөсөн полиуретан, цемент ашиглан бүрэх, Ихээхэн шингэнийг бол үнс эсвэл цементийн нунтаг ашиглан шингээ. Хөдөө аж ахуйн шохой (CaO), нунтаг шохойн чулуу (CaCO3) эсвэл бикарбонат натр (NaHCO3) ашиглан саармагжуул. Ус асга : Хөдөө аж ахуйн шохой (CaO), нунтаг шохойн чулуу (CaCO3) эсвэл бикарбонат натр (NaHCO3) ашиглан саармагжуул. ( AAR, 1999) Гал унтраах (Firefighting): Осолд өртөхгүй зайнаас эсвэл хамгаалагдсан газраас түймэр унтраа. Хүчлээс үүссэн усны дулаанаас, халуун усаар шүршүүлэхээс болгоомжил. Дөл авалцсан савыг усаар түймэр унтартал шүршиж хөргө. Амьсгалах аппарат, тусгай хамгаалах хувцас өмс. Дөл авалцахгүй. Бага зэргийн гал унтраахад хуурай химийн бодис эсвэл нүүрстөрөгчийн давхар исэл ашигла. Энэ материалын ойр орчим байгаа шатамхай бодисд ус хэрэглэ. Ихээхэн хэмжээний галыг холоос усаар шүршиж унтраа. Материалыг усаар хүчтэй бүү шүрш. Хэрэв эрсдэлд өртөхөөргүй бол савыг түймэр гарч байгаа газраас холдуул (EPA, 1998) Урвалын идэвх (Reactivity): АГААР БОЛОН УСТАЙ УРВАЛД ОРОХ: Хүчлийн концентраци нь 80-90% дээш биш бол устай урвалд орох нь маш бага харин гидролизаас үүсэх дулаан маш өндөр тул их түлнэ (Merc, 11th ed. 1989). Мононитробензен нь хүхрийн хүчлийн ууранд сульфиджих үед дотуур нь хөргөж байгаа спиралиас ус алдаж урвал явуулж буй танк руу орж болно. Уусмалын дулаанаас болж хүчтэй дэлбэрэлт үүсэж болно (MCA Case History 944 1963). ХИМИЙН ШИНЖ ЧАНАР (CHEMICAL PROFILE): Бромпентафтор нь концентрацитай азотын болон хүхрийн хүчилтэй урвалд идэвхтэй хүчтэй орно (Mellor 2 Supp. 1:172 1956). Р-нитротолуен хүхрийн хүчил хоёр 80С дэлбэрнэ (Chem. Eng. News 27:2504). Нойтон реактор дотор концентрацтай хүхрийн хүчил нь кристал перманганат калитай дэлбэрнэ. Манганез гептаоксид үүсээд 70оС-д дэлбэрнэ (Delhez 1967). Концентрацитай хүхрийн хүчилтэй акрилнитрилийн холимогийг нилээн хүйтэн газар хадгалах естой эс тэгвэл их хэмжээний дулаан ялгаруулсан урвал явагдана (Chem. Safety Data Sheet SD-31:8. 1949). Хүхрийн хүчил (96%) доор дурьдсан бодисуудын аль нэгтэй нь тэнцүү хэмжээтэй холиод битүү саванд хадгалах үед даралт болон температур ихсэнэ:Ацетонитрил, акролейн, 2-аминоэтанол, гидрооксид аммонны (28%), анилин, н-бутиралалдьгид, хлорсульфоны хүчил, этилен диамин, этиленимин, эпихлоргидрин, этиленцианогидрин, гидрохлорын хүчил (36%), гидрофторын хүчил (48.7%), пропиолацтон, пропилен оксид, натрийн шүлт, стирены мономер (NFPA 1991). Концентрацитай хүхрийн хүчил карбид, бромат, хлорат, фулиминат, пикрат болон нунтаг

металуудтай харилцан үйлчлэлцвэл ихээхэн аюултай (Haz. Chem. Data 1966). Алил хлорид нь хүхрийн хүчил, төмөрт хлор, хөнгөн цагаант хлор, Луйсийн хүчил, Зиеглерийн маягийн катализатор (өдөөгч) зэрэг хүчиллэг катализаторын оролцоотой хүчтэй полимержинэ (Ventrone 1971). (REACTIVITY, 1999) Анхны тусламж (First Aid): Анхаар: Хүхрийн хүчил маш хүчтэй зэврүүлдэг. Анхааруулах зөвлөмж. Хүхрийн хүчилд хүчтэй нэрвэгдсэн шинж төлөв. Хүхрийн хүчил их залгасан үеийн шинж тэмдэг нь шүлс гоожно, их цангана, юм залгихад хэцүү байна, өвдөнө, шоконд орно. Ам, улаан хоолой, ходоод гол төлөв түлэгдэнэ. Нунтагласан кофе шиг зүйлээр бөөлжнө. Хүхрийн хүчил залгисны дараа цусны эргэлт зогсох магадлал өндөр. Амьсгалын замаар нэрвэгдсэн үед нус гоожно, хоолой сөөнө, амьгалахад хүнд байна, түвэнхийн өрөвсөл амьсгал давхцана, амьсгалын зам өрөвсөнө, цээжээр өвдөнө. Хамар болон шүднээс цус гарна, ам, хамрын салст бүрхэвч шархлана, уушиг устана, архаг бронхит үүснэ, уушигний сүрьеэтэй болж болно. Хэрэв хүхрийн хүчил нүдэндээ хүргэвэл өрөвсөнө, өвдөнө, хавагнана, нүдний уг шархлаж сохорч ч болно. Арьсанд хүрсэн тохиолдолд хүчтэй түлнэ, өвдөнө, арьс улайна. Амь аврах түргэн тусламжийн дэс дараалал : Хүхрийн хүчилд хүчтэй нэрвэгдсэн үед нэрвэгдсэн хүнийг хүчлээс нь салгаад аврах ажиллагааг эхлэнэ. Түргэн тусламж үзүүлэгч хүн хордсон хэлбэр, байдлаас нь хамаарч хамгаалах хувцас өмсөнө. Агаар цэвэрлэгч агаар амьсгалах аппарат өмсөх естой. Хордуулсан бодисыг тарахаас хамгаалсан пластмассан уут, хавтан зэргийг аврах машин авч явах естой. Амьсгалын замаар хордох нэрвэгдэх : 1. Нэрвэгдэгсэдийг цэвэр агаарт гарга. Туслаж буй хүн өөрөө хордохоос болгоомжил. 2. Судасны цохилт, амьсгалах байдал зэргээр амьд байгаа эсэхийг шалга мөн бэртэл гэмтлийг шалга. Хэрэв судасны цохилт мэдэгдэхгүй байвал цээжийг нь дарж зүрхний үйл ажилгааг дэмж. Хэрэв амьсгаагүй байгаа бол хиймэл амьсгал хий. Хэрэв муу амьсгалж байгаа бол хүчилтөрөгч өгөх эсвэл амьсгал дэмжих ажиллагаа хий. 3. Тусгай эмнэлэгээс антидот өгөх эсвэл бусад хор тайлах арга хэмжээ авах заавар, эрх ав. 4. Эмнэлэгт түргэн хүргэ. Арьс нүд хордох : 1. Хордсон газраас нэрвэгдэгсдийг гарга. Туслаж буй хүн өөрөө хүхрийн хүчлээр хордохоос болгоомжил. 2. Судасны цохилт, амьсгалах байдал зэргээр амьд байгаа эсэхийг шалга мөн бэртэл гэмтлийг шалга. Хэрэв судасны цохилт мэдэгдэхгүй байвал цээжийг нь дарж зүрхний үйл ажилгааг дэмж. Хэрэв амьсгаагүй байгаа бол хиймэл амьсгаа хий. Хэрэв муу амьсгалж байгаа бол хүчилтөрөгч өгөх эсвэл амьсгал дэмжих ажиллагаа хий. 3. Бохирдсон хувцсыг аль болох хурдан тайл. 4. Хэрэв нүдэнд орсон бол бүлээн усаар дор хаяж 15 минут угаа. 5. Хордсон арьсыг савантай усаар сайн угаа. 6. . Тусгай эмнэлэгээс антидот өгөх эсвэл бусад хор тайлах арга хэмжээ авах заавар, эрх ав. 7. Эмнэлэгт түргэн хүргэ. Уух залгих замаар хордох: 1. Судасны цохилт, амьсгалах байдал зэргээр амьд байгаа эсэхийг шалга мөн бэртэл

гэмтэлийг шалга. Хэрэв судасны цохилт мэдэгдэхгүй байвал цээжийг нь дарж зүрхний үйл ажилгааг дэмж. Хэрэв амьсгаагүй байгаа бол хиймэл амьсгал хий. Хэрэв муу амьсгалж байгаа бол хүчилтөрөгч өгөх эсвэл амьсгал дэмжих ажиллагаа хий. 2. Ихээхэн хэмжээний усаар угаа. Ус залгихгүй байхыг нэрвэгдэгсдэд хэлж өг. 3. Бөөлжихгүй байхыг хичээ мөн бүү саармагжуул! 4. Тусгай эмнэлэгээс антидот өгөх эсвэл бусад хор тайлах арга хэмжээ авах заавар, эрх ав. 5. Идэвхижүүлсэн нүүрс хэрэггүй. 6. Нэрвэгдэгсдэд сүү эсвэл ус өг: 1 нас хүртлэх хүүхдэд, 125 мл (4 унци эсвэл 1/2 аяга); 1-ээс 12 насны хүүхдэд, 200 мл (6 унци эсвэл 3/4 аяга); том хүн , 250 мл (8 унци эсвэл 1 аяга). Ус эсвэл сүүг ухаантай, сэргэг байгаа нэрвэгдсэдэд өг. 7. Эмнэлэгт түргэн хүргэ. (EPA, 1998)

Химийн бодисын тодорхойлолт

Химийн нэршил: Натрийн гидроксид CAS #: 1310-73-2 UN №: 1823 Химийн томъёо NaОН Бусад нэршил: Идэмхий натри, шүлт, натрийн гидрат, Caustic soda; Lye; Soda lye; Sodium hydrate

Физик шинж чанар: Гадаад байдал: Цагаавтар өнгөтэй, үнэргүй хатуу бодис (ялтас, бөөрөнхий, мөхлөг хэлбэрүүдтэй байдаг) Буцлах хэм (BP): 1390 о С Молекул жин (MW):40 Тэсрэх доод

хязгаар(LEL):Тогтоогдоогүй Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 0

Хөлдөх хэм/ хайлах хэм (FRZ/MLT): FRZ: 318 о С

Уурын даралт (VP): 0 мм Hg

Тэсрэх дээд хязгаарТогтоогдоогүй

Эрүүл мэндэд нөлөөлөх зэрэг (NFPA Health Rating): 3

Дөл авалцах хэм (FP): Тогтоогдоогүй

Уурын нягт (VD):Тогтоогдоогүй

Урвалын идэвхийн зэрэг (NFPA Reactivity Rating):1

Нягт (Sp. GR): 2,13

Ионжих чадвар (IP): Тогтоогдоогүй (NFPA Sp).

(Inst).: тогтоогдоогүй

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР

НҮБ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗАР (OSHA)

АНУ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ХҮРЭЭЛЭН (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA)

(AIHA) Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response Planning

дундаж) (PEL-TWA) ppm: Тогтоогдоогүй

ppm: Тогтоогдоогүй Guidelines) – (ERPG)-1/ERPG-2/ 0.5 мг/м3 5 мг/м3 50 мг/м3

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3 : 2

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) мг/м3: Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm:Тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3 :тогтоогдоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3: 2

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): Тогтоогдоогүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Үгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): Үгүй

(Notes): Тогтоогдоогүй Тайлбар (Notes): Тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm:Тогтоогдоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) мг/м3: 10

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes):

NIOSH Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) 2006 оны 6-р сарыг дуустал хүчинтэй (Current through June 2006) Натрийн гидрооксид (CAS): 1310-73-2 Томъёо (Formula): (NaOH) (RTECS): (WB)49000

Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names): Идэмхий натри, шүлт, натрийн гидрат

(DOT ID) &( Guide): (Хуурай хатуу) 1824 (уусмал)

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits) Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (NIOSH REL): Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж 2 мг/м3

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (OSHA PEL):Ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж 2 мг/м3

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH): 10 мг/м3

Хувирал (Conversion): Тогтоогдоогүй

Гадаад байдал (Physical Description) Цагаавтар өнгөтэй, үнэргүй хатуу бодис (ялтас, бөөрөнхий, мөхлөг хэлбэрүүдтэй байдаг) Молекул жин(MW): 40,0

Буцлах температур (BP):1390 о С

Хөлдөх хэм (FRZ): 318 о С

Уусах чанар (Sol): 111%

Уурын даралт (VP): 0 мм(Hg)

(IP): Тогтоогдоогүй Агаартай харьцуулсан харьцангуй нягт(RGasD):Тогтоогдоогүй

Нягт (Sp.Gr): 2.13

Дөл авалцах хэм (Fl.P): Тогтоогдоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):Тогтоогдоогүй

Тэсрэх доод хязгаар( LEL): Тогтоогдоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (MEC):Тогтоогдоогүй

Шатамхай биш хатуу бодис, гэхдээ устай урвалд орох үедээ тодорхой хэмжээний дулаан ялгаруулж

шатамхай бодисуудыг гал авалцуулж болзошгүй. (Шатамхай болон тэсрэмтгий ангийн ангилалыг харна уу) Хамт хадгалж болохгүй бодисууд (Incompatibilities & Reactivities) Ус, хүчлүүд, шатамхай шингэн бодисууд, органик галогент нэгдлүүд, металлууд (хөнгөн цагаан, цагаан тугалга, цайр), нитрометан . Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods) (NIOSH) 7481 Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга(Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс: Арьсанд хүрэхээс хамгаалах Нүд: Нүдэнд орохоос хамгаалах Арьс угаах: бохирдсон бол Зайлуулах: норсон ба бохирдсон үед Солих (Change): өдөр бүр Авах арга хэмжээ: хурдан нүдээ угаах

Нүд (Eye): Тэр дор нь усаар угаах Арьс (Skin): Тэр дор нь усаар угаах Амьсгал (Breath): Амьсгалыг дэмжих Залгих (Swallow): Тэр дор нь эмчид үзүүлэх (See procedures) үйл явцыг хараарай

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations) NIOSH/OSHA 10 мг/м3: (SA:SF/HiEF/PAPRDM/SCBAF/SAF) : (SCBAF:PD, PP/SAF:PD,PP:ASCBA) Escape: (HiEF) (See symbols and codes) томъёонууд ба кодыг харна уу Хордох замууд (Exposure Routes) Амьсгалаар, амаар залгих, хүрэх Хордлогын шинж чанар (Symptoms) Хамар, арьс, хоолой нүд үрэвсэх, нүд ба арьс түлэгдэх, үе үе үс унах, (See abbreviations) хураангуйгаас харна уу Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs) Нүд, арьс, амьсгалын замын эрхтнүүд, (See abbreviations) хураангуйгаас харна уу

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004) Лавлахын дугаар (Guide Number): 154 Хортой буюу зэврэмтгий, шатамхай бус бодисууд (Substances – Toxic and/ or Corrosive ( Non-Combustible) ГАРЧ БОЛОХ АЮУЛ (POTENTIAL HAZARDS) ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH) * ХОРТОЙ; Амьсгалах болон залгих эсвэл арьсанд хүрсэн биеийг гэмтээх болон үхэлд хүргэнэ. * Хайлмал бодис нь арьс болон нүдийг түлж болно.. * Арьснаасаа аль болох хол байлга. * Амьсгалах үед амьсгал саатна. * Шатах үед арьсыг цочроон зэврүүлэх болон хортой хий үүснэ.Галын аюул хяналтаас гарах эсвэл их хэмжээний ус хэрэглэснээсболж зэврүүлэх үйлчилгээ үзүүлэх ба орчныг бохирдоно. ГАЛЫН БА ТЭСРЭЛТ (FIRE OR EXPLOSION) * Шатамхай бус бодис. Гэвч түүнийг халаавал задрал явагдах ба хорт утаа ялгарч болзошгүй . * Эдгээр бодисуудын зарим нь хүчтэй исэлдүүлэгч тул мод, цаас,тос, хувцас зэрэг шатагч зүйлсийг гал авалцахад хүргэж болзошгүй. * Металлтай урвалд орж шатамхай устөрөгчийн хий ялгаруулж болзошгүй. * Бодисыг агуулж байгаа савыг халаахад дэлбэрч болзошгүй. ОЛОН НИЙТИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ (PUBLIC SAFETY) * Тээвэрлэлтийг дагалдах бичиг дээр ослын үед дуудах утасны дугаарыг хамгийн түрүүнд бичнэ. Тээвэрлэлтийг дагалдах бичиггүй бол боодлын дотор талд утасны дугаарыг бичнэ. * Хэрэв асгарах юмуу эсвэл гоожвол хааш хааш нь 80- 160 метр газрыг тусгаарлаж цэвэрлэнэ. * Мэргэжлийн бус хүмүүсийг хол байлга * Задгай байлга. * Нам дор газраас хол байлга. * Хаалттай газрыг агааржуулна.

ХАМГААЛАХ ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING) * Эерэг дараттай амьсгалах багажийг (SCBA) хэрэглэх * Үйлдвэрлэгчээс ньтусгайлан санал болгосон химийн хамгаалах хувцас хэрэглэх. Энэ хувцас халуун орчноос бага хамгаалах ба огт хамгаалахгүй байж болно. Гал сөнөөгчийн хамгаалах хувцасыг зөвхөн гал гарсан үед хэрэглэнэ. Бодис асгарсан үед өмсөхөд хүрвэл үр дүн өгөхгүй НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Асгарах (Spill) * Хамгийн түрүүнд тусгаарлах ёстой бодисын жагсаалт болон хордуулах зайг хүснэгтээс хар. * Хор багатайасгарсан бодисыг нийтийн аюулгүй байдлыг харгалзан салхины дор хаалттай зайд тусгаарлах. Гал түймэр (Fire) * Хэрвээ бодисыг тээвэрлэж явсан цистерн, хамгаалалттай машин, ачааны машин галд өртвөл хааш хааш нь 800м буюу (½ миль) газарт тусгаарлах ба 800м-ээс цааш нүүлгэн шилжүүлэх. ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE FIRE) Гал (Fire): Бага гал (Small Fire):

Хуурай химийн бодис,СО2 усаар шүрш. Их хэмжээний гал (Larse Firex):

Хуурай химийн бодис СО2, хөөс эсвэл усаар шүрш. Өөртөө аюул учруулахгүй байх боломжтой савнуудыг савнуудыг түймэрийн голомтоос

зөө. Түймэрийн голомтыг тойруулан суваг шуудуу татан ус урсгана. Бодисыг тарааж шидэж болохгүй.

Тээвэрлэж явсан машины цистерн (Fire involving Tanks or Car/ Trailer Loads): Боломжийн хэрэгслийг ашиглан галыг унтраах. Контейнер руу ус оруулаж болохгүй. Их хэмжээний усыг ашиглан контейнерыг хөргөх. Агааржуулах цорго болон аюулын крантаас дуу гарах нь ихэсч байвал яаралтай холдох.

БОДИС АЛДАГДАХ БУЮУ ГООЖИХ (SPILL OR LEAK) * Гал гарч болох бүх л эх үүсвэрийг холдуул. (Тухайн газарт тамхи татахгүй байх, оч

үсэргэхгүй байх) * Гэмтсэн сав буюу гоожсон бодист тохирох хамгаалалтын хувцас өмсөхгүйгээр хүрч болохгүй. * Өөртөө аюул учруулахгүйгээр галыг зогсоох арга хэмжээ авах. Асгарсан материалд гар хүрэх, дээгүүр нь явахыг хориглоно. * Уурыг дарахын тулд ус хэрэглэх. Асгарсан материалтай усыг хольцолдуулж болохгүй. * Бодис хадгалж буй саванд ус оруулж болохгүй. Анхны тусламж (First aid): * Хордсон хүнийг цэвэр агаарт гарга. * 911 руу залгах буюу түргэн тусламж дууд. * Хэрвээ хохирогч амьсгалахгүй бол хиймэл амьсгал хийнэ. * Хохирогч хиймийн бодисоор хордсон бол “ам-ам”-аар хиймэл амьсгал хийж болохгүй. Хиймэл

амьсгал хийхэд зориулагдсан маскаар амьсгалуулан түргэн тусламж яаралтай дуудах хэрэгтэй.

* Амьсгал нь хүндэрвэл хүчилтөрөгчөөр амьсгалуулна. * Амьсгалахад хүнд байвал хүчилтөрөгчийн баг өмсүүлэх. * Амьсгал хүндэрвэл хүчилтөрөгчөөр амьсгалуул. * Бохирдсон хувцас ба гутлыг тайлж тусгаарлах * Нүд ба арвсанд бодис хүрвэл их хэмжээний усаар 20 минут угаах * Арьсанд бага хэмжээний бодис хүрсэн байвал цааш тархалтыг нь зогсоох * Хордсон хүнийг дулаан байранд тайван байлгах * Эмнэлгийн ажилтанг хордохоос хамгаалах

ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХИ НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ (Additional Emergency Response Information (CAMEO Data) ) Гал авалцаагүй, зөвхөн асгарсан тохиолдолд (Non-fire Spill Response): Материалыг усны эх үүсвэр болон бохирын шугамнаас хол байлга. Шаардлагатай бол асгарч, урсаж буй бодисыг хаших далан барь. Уур дарахын тулд усны манан үүсгэж ашигла. Усаар буусан уур хортой, зэврэлт үүсгэдэг учраас далангаар хаш. Газар асгарах: Шингэн эсвэл хатуу материал байлгаж байх цооног, цөөрөм байгуулах. Урсах гадаргууг хөрс, элстэй шуудай, хөөсөн полиуретан, хөөсний концентрацийг

ашиглан бүрэх, шингэн материалыг үнс эсвэл цементийн нунтаг ашиглан шингээх. Мөн цууны хүчил ба бусад шингэлсэн хүчлүүдийг ашиглана. Асгарсан усыг шингэлсэн хүчлээр саармагжуулна. ( AAR, 1999) Гал унтраах (Firefighting): Мананцар байдлаар их хэмжээний ус ашигла. Галд өртсөн болон дөлөнд халсан савыг их хэмжээний усаар хол зайнаас шүршиж хөргөнө. Урвалын идэвхи (Reactivity): АГААРЫН БА УСНЫ УРВАЛУУД: Гидролизийн нөлөөгөөр дулаан ялгарч хажуугийн шатамхай материалуудад гал авалцаж болзлшгүй. Усанд ууссан тохиолдолд уур ялгарна. (Haz, Chem Data 1966) Уусмал суурилаг байна. /шүлтлэг/ ХИМИЙН УРВАЛ: Идэмхий гидроксидын уур хөнгөнцагаан ба цайрын оролцоотойгоор ацетальдегидыг полимержих урвалд оруулна. Кальцийн оксид ба натрийн гидроксид фосфорын пентоксидтой халаасан тохиолдолд урвалд орно. (Mellor 8 Supp.3:406 1971). Пероксидыг агуулсан тетрагидрофураны хольцыг хатаахын тулд калийн гидрооксидыг хэрэглэх нь хүний биед хортой. (NSC Newsletter Chem. Soc.1967). Натрийн гидроксидыг ижил хэмжээний мөсөн цууны хүчил, ангидрид, акролеин, хлорогидрин, хлоросульфоны хүчил, этилен цианогидрин, глиоксаль, хлорт устөрөгчийн хүчитэй холиход даралт ба температур ихэснэ. (NFPA 1991) Шүлтлэг материалыг акролеинтэй холиход полимержих урвал эрчимтэй явагдана. (Chem Safety Dat Sheet SD-85 1961) Шүлтийн ба (газрын шүлтийн металууд лити, бари, магни, кальцийн нэгдлүүд) малеины ангидридтай тэсрэлттэй задрах урвалд орно. (MCA Case History 622 1960) Өндөр вакуумын тусламжтайгаар пентолыг фракцлахад тэрээр натрийн шүлттэй тэсрэлт үүсгэн урвалд ордог. (MCA Case History 363 1964) Натрийн гидроксидыг трихлорфенолын натрийн давс, метилийн спирт, трихлорбензолоос гарган авах явцад халалтын улмаас даралт огцом өсч тэсрэлт явагддаг. (MCA Guid Appendix 3 1972 ). (REACTIVITY, 1999 ) Анхны тусламж (First Aid): НҮД: Хэрвээ нүдэнд хүрсэн бол тэр даруй их хэмжээний усаар угаана. Эмнэлэгийнтусламж авна. Химийн бодистой ажиллаж байгаа хүн контакт линз хэрэглэж болохгүй. АРЬС: Хэрвээ арьсанд хүрвэл шууд арьсаа их хэмжээний усаар угаана. Химийн бодис хувцсанд нэвтэрвэл тэр даруй хувцсаа тайлж арьсаа усаар угаана.Эмнэлэгийн хяналтанд орно. АМЬСГАЛАХ: Хэрэв хүн энэ бодисоор их хэмжээгээр амьсгалсан бол цэвэр агаарт гаргана. Хэрвээ амьсгал зогссон бол амаар хиймэл амьсгаа хийнэ. Хордсон хүнийг дулаан газарт байлгах шаардлагатай. ЗАЛГИХ: Хэрвээ энэ бодисыг залгивал эмнэлгийн тусламж үзүүлнэ. (NIOSH , 1997 )

Химийн бодисын тодорхойлолт Химийн нэршил: ХЛОРТ УСТӨРӨГЧ (HYDROGEN CHLORIDE) CAS №: 7647-01-0 UN №: 1789 Томъёо: ClH Бусад нэршил: хлорт устөрөгчийн ангидрид, хлорт устөрөгчийн усан уусмал (өөрөөр хэлбэл, гидрохлорын хүчил, давсны хүчил) Физик шинж чанар Гадаад байдал: өнгөгүй, бага зэрэг шар өнгөтэй, идэмхий, хурц үнэртэй хий .[Тэмдэглэл: шингэрүүлж шахсан хий н адил зөөвөрлөгдөнө]

Буцлах температур (BP): -85oС

Молекул жин (MW): 36.5 Тэсрэх доод хязгаар (LEL):тогтоогоогүй

Шаталтын зэрэг (NFPA Fire Rating): 0

Хөлдөх температур / хайлах температур (FRZ/MLT):FRZ: -1140С

Уурын даралт (VP): 40.5 атм

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL):тогтоогоогүй

Эрүүл мэндийн нөлөөллийн зэрэг (NFPA Health Rating): 3

Дөл авалцах температур(FP): тогтоогоогүй

Уурын нягт (VD): 1.27

Урвалын идэвхийн зэрэг (NFPA Reactivity Rating): 0

Нягт (Sp. GR): тогтоогоогүй Ионжих чадвар (IP): 12.74 eV

Онцлог шинж (NFPA Sp. Inst.): тогтоогоогүй

ХОРДУУЛАХ ХЯЗГААР НҮБ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗАР (OSHA)

АНУ-ЫН ХӨДӨЛМӨР ХАМГААЛАЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ХҮРЭЭЛЭН (NIOSH)

Бусад мэдээлэл (Related Information)

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) ppm: тогтоогоогүй

AIHA Ослын үед авах арга хэмжээний төлөвлөлтийн зөвлөмж (AIHA Emergency Response Planning Guidelines) – ERPG-1 / ERPG-2 /

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ажлын 8

(ажлын 8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) PEL-TWA мг/м3: тогтоогоогүй

цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж) (PEL-TWA) мг/м3: тогтоогоогүй

ERPG-3 - 3 ppm / 20 ppm / 150 ppm

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) ppm: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын дундаж) (PEL-STEL) мг/м3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (15 минутын турш) (PEL-STEL) мг/м3: тогтоогоогүй

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: 5

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) ppm: 5

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3: 7

Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (ямар ч үед) (PEL-C) мг/м3: 7

Хавдар үүсгэх ангилал (Carcinogen Classifications): IARC-3, TLV-A4

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation): байхгүй

Арьсанд үзүүлэх нөлөлөл (Skin Notation):байхгүй

Notes: тогтоогоогүй Тайлбар (Notes): тогтоогоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) ppm: 50

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH) мг/м3: тогтоогоогүй

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун тайлбар (IDLH Notes): тогтоогоогүй

NIOSH Химийн аюулын талаарх лавлах (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) Хлорт устөрөгч CAS: 7647-01-0 Томъёо (Formula): ClH RTECS: MW4025000 Бусад нэршил, худалдааны нэр (Synonyms & Trade Names): хлорт устөрөгчийн ангидрид, хлорт устөрөгчийн усан уусмал (өөрөөр хэлбэл, гидрохлорын хүчил, давсны хүчил)

DOT ID & Guide: 1050 125 (ангидрид) 1789 157 (уусмал)

Хордуулах хязгаар (Exposure Limits) Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (NIOSH REL) TWA: Ажлын Зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (OSHA PEL):Ажлын 8 цагийн

8 цагийн эсвэл долоо хоногийн дундаж . C 5 ppm (7 мг/м3)

эсвэл долоо хоногийн дундаж: C 5 ppm (7 мг/м3)

Амь нас, эрүүл мэндэд хор үзүүлэх тун (IDLH): 50 ppm Хөрвүүлэг (Conversion): 1 ppm = 1.49 мг/м3 Гадаад байдал (Physical Description) өнгөгүй, бага зэрэг шар өнгөтэй, идэмхий, хурц муухай үнэртэй хий. [Тэмдэглэл: шингэрүүлж шахсан хийн адил зөөвөрлөгдөнө] Молекул жин (MW): 36.5

Буцлах температур (BP): -85oС

Хөлдөх температур (FRZ): -1140С

Уусах чанар (Sol): 67%

Уурын даралт (VP): 40.5 атм

Ионжих чадвар (IP): 12.74 eV

Агаартай харьцуулсан харьцангуй нягт (RgasD): 1.27

Нягт (Sp.Gr): тогтоогоогүй

Дөл авалцах температур (Fl.P): тогтоогоогүй

Тэсрэх дээд хязгаар (UEL): тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (LEL): тогтоогоогүй

Тэсрэх доод хязгаар (MEC): тогтоогоогүй

Галын аюулгүй хий (галын аюултай болон шатамхай хийн ангиллыг үз) Хамт хадгалж болохгүй бодисууд (Incompatibilities & Reactivities) Гидроксидууд, аминууд, алкилууд, зэс, гууль, цайр [гидрохлорын хүчил нь ихэнхи металлуудтай хүчтэй үйлчлэлцэж зэврэлт үүсгэдэг] Хэмжилт явуулах аргууд (Measurement Methods) NIOSH 7903; OSHA ID174SG Хувийн хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх арга (Personal Protection & Sanitation)

Анхны тусламж (First Aid)

Арьс (Skin): Уусмал арьсанд хүрэхээс сэргийлэх, Бага зэрэг хөлдөөнө Нүд (Eyes): Уусмал нүдэнд орохоос сэргийлэх. Бага зэрэг хөлдөөнө Арьс угаах (Wash skin): Бохирдсон бол өдөр бүр Зайлуулах (Remove): Уусмалаар норсон ба бохирдсон хувцас Солих (Change): тогтоогоогүй Авах арга хэмжээ (Provide): Усны урсгалаар нүдийг угаах.

Нүд (Eye): Угаах (уусмал) / Бага зэрэг хөлдөөнө Арьс (Skin): усаар угаах (уусмал) / Бага зэрэг хөлдөөнө Амьсгал (Breath): Амьсгалахад нь дэмжлэг үзүүлэх Залгих (swallow): Эмнэлэгт нэн түргэн хандах (Авах арга хэжээнийй дараалалыг үз)

Амьсгалын замыг хамгаалах арга хэмжээ (NIOSH Respirator Recommendations) NIOSH/OSHA 50 ppm: CCRS*/GMFS/PAPRS*/SA*/SCBAF: SCBAF:PD, PP/SAF:PD, PP:ASCBA Escape: GMFOV/SCBAE (Тэмдэгтүүд болон кодуудыг хар) Хордох замууд (Exposure Routes) Амьсгалын зам, арьсаар нэвчих, арьс ба нүдэнд хүрэлцэх, залгих Хордлогын шинж чанар (Symptoms) Хамар, хоолой, төвөнх цочрох; ханиалгах, амьсгал давчдаж бүтэлт үүсэх; үрэвсэл; уусмал нь нүд , арьс цочроох, арьсыг түлэх; шингэн нь хөлдөөх;амьтанд нөлөөлөх нөлөө нь: төвөнхний агшилт Хордлогод өртөх эд эрхтэн (Target Organs) Нүд, арьс, амьсгалын эрхтний тогтолцоо ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ЛАВЛАХ (DOT Emergency Response Guidebook (ERG 2004) Лавлахын дугаар (Guide Number): 157 157 Бодис – хортой ба / эсвэл идэмхий чанартай (шатамхай бус / ус мэдрэмтгий) 157 Substances -Toxic and/or Corrosive (Non-Combustible/Water-Sensitive) ТОХИОЛДОХ АЮУЛ (POTENTIAL HAZARDS) ЭРҮҮЛ МЭНД (HEALTH) * ХОРТОЙ: Амьсгал боогдох, хэрвээ арьс болон нүдэнд уур нь хүрсэн тохиолдолд хордох, тоосонцор ба

бодисын жижиг хэсгүүд нь сөрөг нөлөөллийг үзүүлдэг бөгөөд түлэх болон үхэх аюулд хүргэж болзошгүй. * Устай болон чийгтэй агаартай урвалд орсон үед хийн хортой чанар, идэмхий болон шатамхай чанар нь багасна. * Устай урвалд орох үед их хэмжээний дулаан ялгардаг учраас агаар дахь ууршсан бодисын хэмжээг ихэсгэдэг. * Шаталтын дараа эвгүй үнэртэй, хортой хий ялгардаг. * Хяналт алдагдсанаас бохирдолыг бий болгоно. ГАЛЫН БА ТЭСРЭХ АЮУЛ (FIRE OR EXPLOSION) * Шатамхай биш, өөрөө гал авалцан шатахгүй, гэхдээ дулааны оролцоотой задарч идэмхий чанартай хортой хий ялгаруулдаг. * Уур нь цэвэр бохир усны шугам хоолой, хонгил зэрэг нам дор газарт хуримтлагдана. * Устай урвалд орох үед хийн идэмхий ба хортой чанар нь буурдаг. * Устай урвалд орох үед их хэмжээний дулаан ялгардаг учраас агаар дахь ууршсан бодисын хэмжээг ихэсгэдэг. * Металлуудтай харилцан үйлчилсэн үед шатамхай устөрөгчийн хий үүсгэдэг.

* Нөөцийн сав нь халсан эсвэл усаар бохирдсон үед дэлбэрэх аюултай. ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙН БАЙДАЛ ХАМГААЛАЛ (PUBLIC SAFETY) * Аюул осол үүссэн үед юуны өмнө 105 утас руу залга. * Бодис асгарсан ба алдагдсан талбайгаас бүх чиглэлд хамгийн багадаа 50 - аас 100 метр зайд тусгаарлалт хийж, хорио тогтоох. * Аврах, аюул ослыг бууруулах үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас бусад шаардлагагүй хүмүүсийг тусгаарлалтын бүсээс гаргах. * Ойр орчимд байгаа хүмүүсийг салхины эсрэг талд байлгах. * Нам доор газар байж болохгүй. * Битүү газар, байр сав руу орохын өмнө салхилуулах. ХАМГААЛАХ ХУВЦАС (PROTECTIVE CLOTHING) * Өөртөө амьсгалын аппарат бүхий эерэг даралтын хамгаалалтын хувцас (SCBA) өмсөх. * Үйлдвэрлэгчээс дагалдуулж өгсөн хор аюулын лавлах мэдээлэл дээр заасан химийн хамгаалалтын хувцасыг

өмсөх. Гэвч энэ нь галын аюулын үед бүрэн хамгаалалт болохгүй байж болно. * Ердийн галд өмсдөг гал сөнөөгчийн хамгаалалтын хувцас нь ЗӨВХӨН хязгаарлагдмал хамгаалалт үзүүлэх бөгөөд хангалттай бус. НҮҮЛГЭН ШИЛЖҮҮЛЭХ (EVACUATION) Асгарах ( Spill) * ХҮН АМЫН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ хэсгийг үз . Гал (Fire) * Нөөцийн сав,ачааны машины болон вагон цистернд гал гарвал түүнээс бүх чиглэлд 800 метрт

ТУСГААРЛАЛТын бүс тогтоох. Анхны нүүлгэн шилжүүлэлтийг бүх чиглэлд 800 метрээс дээш зайд хийнэ. ГАЛЫН АЮУЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ (EMERGENCY RESPONSE FIRE) * Тэмдэглэл: Том хэмжээний гал унтраахад зарцуулагдах хөөс нь тухайн бодистой нэгдэж түүний идэмхий чанар ба хорыг багасгана. Бага хэмжээний гал * СО2 (цианидаас гадна), хуурай химийн бодис, хуурай элс, хөөс бүхий гал унтраагуурыг ашиглан галыг унтраана. Том хэмжээний гал * Ус, уур эсвэл хөөсөөр шүрших * Эрсдэлгүй хийж чадахаар бол галын цэгээс савтай бодисыг холдуулах. * Ус шүршигч ба манацар үүсгэгчийг хэрэглэх

* Галын цаашдын тархалтаас сэргийлж цурам үүсгэх; Гал унтраах хэрэгслүүдийг болгоомжтой хэрэглэх Нөөцийн сав, машины цистернд гал гарвал * Галыг аль болох зайнаас унтраах ба эсвэл автомат ажиллагаатай гуурсан хоолой баригч буюу хаалттай хошуу ашиглан унтраах. * Нөөцийн савны дотор ус оруулж болохгүй.. * Галыг сайтар унтраасны дараа нөөцийн савыг их усаар шүршиж гүйцэт хөргөх. * Нөөцийн савны аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмжийн дохиоллын дуу гарах ба савны өнгө өөрчлөгдвөл нэн

даруй үйл ажиллагааг зогсоож ажиллагсдыг холдуулах. * Нөөцийн савтай бодисыг галд өртөхөөс ЯМАГТ зайлсхийх. АСГАРАХ БА ГООЖИХ (SPILL OR LEAK) * Галын бүх эх үүсгүүр (ойр орчинд тамхи татахыг хориглох, гал авалцах зүйл, очлуур, дөл үүсгэгч)-ийг ЗАЙЛУУЛАХ. * Хэрэглэж буй бүх тоног төхөөрөмжинд газардуулга хийсэн байх. * Тохирох хамгаалалтын хувцасыг өмсөөгүй үед асгарсан материал дээгүүр явах ба хүрэхийг хориглоно. * Хэрвээ эрсдэлгүй гүйцэтгэж чадахаар бол бодис алдагдаж буй газрыг олж асгаралтыг зогсоох. * Ууршилт болон уур үүсэхээс сэргийлж усаар шүршинэ * Асгарсан зүйл руу ус орохоос болгоомжил. * Уурыг багасгахын тулд эсвэл холилдсон хийн мананг салгахын тулд ус шүршигчийг хэрэглэнэ. Асгарсан материал дээрх усыг зайлуулах хэрэгтэй. * Цэвэр бохир усны шугам, хонгил мэтийн зай багатай газар орохоос болгоомжлох Бага хэмжээтэй асгарсан үед: * Хуурай хөрс,шороо, хуурай элс, эсвэл бусад шатамхай биш материалаар хучих, хамгийн бага тархсан хэсгийг хуванцар ялтасаар дарах * Шингээсэн материалаа цуглуулахдаа цэвэрхэн бөгөөд ноцдоггүй багаж хэрэгсэлийг ашиглах ба цаашдын тархалтаас сэргийлж түүнийг хуванцар бүрхүүлтэй саванд хийнэ. АНХНЫ ТУСЛАМЖ (FIRST AID) * Осолд нэрвэгдсэдийг цэвэр агаарт гаргах. * Эмнэлгийн түргэн тусламж 103-ыг дуудах. * Хэрвээ нэрвэгдсэд амьсгалж чадахгүй бол хиймэл амьсгал хийх. * Бодисыг залгисан буюу амьсгалсан бол амнаас аманд хиймэл амьсгал хийж болохгүй. ОСЛЫН ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААРХИ НЭМЭЛТ МЭДЭЭЛЭЛ (Additional Emergency Response

Information (CAMEO Data) ) Шатамхай бус эд асгарсан үед авах арга хэмжээ: (Non-fire Spill Response): Хүчлийг саармагжуулах агентууд ба шүлтүүд: усны ширүүн урсгал, нунтагласан шохойн чулуу, хүнсний сод, бикарбонат сод (USCG 1999) Гал унтраах (Firefighting): Тэмдэглэл: Том хэмжээний гал унтраахад зарцуулагдах хөөс нь тухайн бодистой нэгдэж түүний идэмхий чанар ба хорыг багасгана. Бага хэмжээний галын үед: СО2 (цианидаас гадна), хуурай химийн бодис, хуурай элс, хөөс бүхий гал унтраагуурыг ашиглан галыг унтраана. Том хэмжээний галын үед: Ус, уур эсвэл хөөсөөр шүрших, Эрсдэлгүй хийж чадахаар бол галын цэгээс савтай бодисыг холдуулах. Ус шүршигч ба мананцар үүсгэгчийг хэрэглэх; шулуун урсгалыг хэрэглэхгүй байх. Галын цаашдын тархалтаас сэргийлж цурам үүсгэх; Гал унтраах хэрэгслүүдийг хэмнэх. Нөөцийн сав, машины цистернд гал гарвал: Галыг аль болох зайнаас унтраах ба эсвэл автомат ажиллагаатай гуурсан хоолой баригч буюу хаалттай хошуу ашиглан унтраах. Нөөцийн савны дотор ус оруулж болохгүй. Галыг сайтар унтраасны дараа нөөцийн савыг их усаар шүршиж гүйцэт хөргөх. Нөөцийн савны аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмжийн дохиоллын дуу гарах ба савны өнгө өөрчлөгдвөл нэн даруй үйл ажиллагааг зогсоож ажиллагсдыг холдуулах. Нөөцийн савтай бодисыг галд өртөхөөс ЯМАГТ зайлсхийх. (DOT, 1996) Харилцан үйлчлэл (Reactivity): Химийн шинж чанар: Кальцийн фосфид ба гидрохлорын хүчилтэй маш хурдан урвалд орно. 8:841 (1946-1947). Гидрохлорын хүчлийн дараахь бодисуудтай тэнцүү молийн харьцаатай үүсгэх хольц нь нөөцийн саван дахь температур болон даралтыг ихэсгэдэг. Үүнд: цуухүчлийн ангидрид, аммоны гидроксид, 2-хлорсульфоны хүчил, этилен диамин, этиленимин, олеум, пропилений оксид, натрийн гидроксид, хүхэр хүчлийн ацетат, NFPA 1991. Гидрохлорын хүчил ба перхлорын хүчил хоорондоо холилдоход гидро ион үүсч өөрөө өөрөө үүсгэнэ. , Mellor 2, Supp. 1:613(1956). Устай урвалд орохдоо дулаан ялгаруулна. Анхны тусламж (First Aid): Амьсгал: Нэрвэгсэдийг цэвэр агаарт гаргах: түүнийг дулаахан, тайван орчинд байлган эмнэлгийн тусламж авах, хэрвээ амьсгалж чадахгүй бол хиймэл амьсгал хийх, Хордлогын үед: нэрвэгсэдэд ус ба сүү уулгах: албадан бөөлжүүлэх хэрэггүй. Нүд: Маш хурдан доод тал нь 15 минутын турш их хэмжээний усаар угаах болон эмнэлгийн тусламж авах. Арьс: бохирдсон хувцсыг хурдан тайлсны дараа их хэмжээний усаар угаах мөн цаг алдалгүй эмнэлгийн тусламж авах (USCG, 1999)