caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akıl yürtme

8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme

1/21

Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com

1

KURAN-BLMSEL-TEOLOJ, BLMSEL-KURAN-TEOLOJ VE

KURAN-AHENKSEL-TEOLOJ:

ASTRONOM VE FZK ALANINDAN RNEKLERLE

nemli Hatrlatma: Kurann Tm zelliklerini ve Olaanstlklerini

Btnsel Deerlendirmek

Kuran ilemodern bilimler arasnda iliki kurarak teolojik sonular karmadan nce

gz nnde bulundurmamz gerekli ok nemli baz hususlarn altn izmeliyim. Kuran

birok nemli zellii olan tek bir Kitaptr. Birok zelliin hepsini kendinde toplayan

tek bir Kitabn iinde, kk bir ksmna deineceim, olaanst zellikler aa

kmaktadr. Bu ok nemli zellikleri olan tek bir Kitapta bahsedeceimiz

olaanstlkleri gzlememiz; bu zelliklerin de, olaanstlklerin de nemini kat ve

kat arttrmaktadr. Kurann modern bilimlerle aa kan olgularla ilgin balantlar,

gerek deerini; bu btnsellie vurgu ve Kuran ile ilgili btnsel resimde ancak ufak

bir noktaya projektr tutabildiimizin bilincinde olmakla bulacaktr. Kuranda yer alan

olaanstlkleri rneklendirmeye gemeden nce, Kurann ok nemli zelliklerinden

bir ksmn ksaca hatrlayalm:

*Kuran, evrenin ve insann varlk sebebini aklayan ve anlaml klan Allah merkezli

bir ontoloji sunmaktadr. Kurann -tm lahi dinlerle beraber- sunduu ontolojiye alternatif

rasyonel bir ontoloji sunmak mmkn deildir.

* Kuran, sunduu ontolojinin gerei olan bir pratii vazetmekte; teori-pratik

btnln oluturmakta, ontolojinin merkezindeki Allahn, insan hayatnn merkezine

konmasnda Hatrlatc/Zikir vazifesi stlenmektedir.

* Kuran, insanlar sahte tanrlara tapmaktan kurtarmaktadr. Bu sahte tanrlar;

gneten, aydan, putlardan, insan nefsine kadar birok farkl ekilde insanln karsna

kmlardr.


2/21


2

*Kuran, insanlarn Nereden geliyorum ve Nereye gidiyorum eklindeki

egzistansiyel lklarna cevap vermektedir.

*Kuran, insana, kr tesadflerin eseri olmadn ve Yaratcsnn varln haber

vererek; hayatna gerek ve aldatc olmayan bir anlam sunmaktadr.

*Kuran, insanlar aras ilikilerin temelini oluturan ahlaki yasalara rasyonel temel

sunmaktadr.

*Kuran, bir milyarn stnde insana rehberlik yapan, dnyann en ok okunan

(namazlarda ve dier zamanlarda) kitab olma zelliine sahiptir.

*Kuran, kendi gcyle yokluu ama imknna sahip olmayan aciz insana; tm

dertlerini giderme imkn tekelinde bulunduran G olan Yaratcs ile ba kurma imkn

vererek, Allahn yeryzndeki ipi (Hablullah)1vazifesini grmektedir.

te tm bu ve daha birok zellie sahip olan tek bir Kitapta rneklendireceim

olaanstlkler daha anlaml bir hal almaktadr. Bu olaanst zellikler; binlerce

zelliksiz kitap arasndan seilen bir kitapta olmad gibi,2ayr ayr birok kitaptan derleme

de deildir. Ayrca bu almada astronomiyle ve fizikle ilgili verilen rneklerin dnda, aynalanla ilgili burada bahsedilmeyecek baka rneklerin ve de biyoloji, yerbilim gibi dier

alanlarla ilgili Kurani ifadelerin olaanstlne tanklk etmemize sebep olacak birok

rnein de bulunduu; bunlarn hepsinin, zellikli ve tek bir Kitap olan Kuranda

bulunduu, tm bunlara btnsel bakmzn, Kurann olaanst zelliklerine

tanklmz arttraca bilinmelidir.

Bu btnsel bak, baz rneklere gre daha az olaanst gibi gzken rnekler

varsa; btnsel resim iinde, onlarn da anlaml olduunun grlmesine de yardmc

olacaktr. Ne dediimin daha iyi anlalabilmesi iin benzer durumun geerli olduu Kuranda

geni bir yer ayrlan Hz. Musa ile ilgili kssay rnek verebilirim: Hz. Musann getirdii

1Allahn ipi (Hablullah) deyimi u Kuran ayetinde gemektedir: 3-li mran-103.

2Bahsedilenlere benzer zellikleri olmayan binlerce kitap arasndan en ok olaanstlklertayan bir

tanesi bulunmaya allsa; Kuran ile ilgili bahsedilecek olaanstlklerin benzerlerini ihtiva eden bir kitabn

yine de bulunamayaca kanaatindeyim. Fakat buna ramen, zellikli kitapta bunlarn bulunmas ile ilgilivurgu hi akldan karlmamaldr.


3/21


3

mesaj inkr edenleri, onun gsterdii ayetlere/mucizelere ramen onun getirdii mesaja iman

etmeyenlerin kabahatlerini de bu btnsel yaklam zerinden deerlendirebiliriz.

ncelikle, Hz. Musann araclyla ayetler/mucizeler gsterilmesinin dnda; Hz. Musann

getirdii mesaj, iman edilmeyi hak eden -nceden saylanlarla ayn ve benzer- zelliklere

sahipti. rnein rasyonel tektanrl bir ontolojiyi savunuyordu; insanlarn ilahlatrlmasna ve

putlara tapnmaya kar kyordu; insan yaratlna uygun ahlaki prensiplervazediyordu;

hayat anlaml klacak, egzistansiyel lklara cevap verecek bir dinin savunuculuunu

yapyordu te tm bu zelliklere ilaveten Hz. Musaya; hem bycler asasyla

yendirildi,3hem deniz yardrld,4hem de ona kar savaanlar sel felaketi, ekirge, kurbaa

gibi belalara arptrld.5te ortaya kan bu btnsel tablo, yani Hz. Musann mesajnn

zellikli oluuyla beraber, her bir olaanst ayetin/mucizenin tek bir kii ile balantl

olarak ortaya kmas; Hz. Musa ile gelen mesajn reddedilmemesi gerektiini, birbirini teyit

ederek ve daha ok glendirerek belgelemektedir. Bu saylan ayetler/mucizelerden bazs,

dierlerine nazaran daha az dikkat ekici gzkyor olabilir. rnein bir ekirge afetinin,

dnyada zaman zaman gzktn; bu yzden pek de olaanst olmadn iddia edenler

olabilir. Fakat btnsel yaklamla olaya baklnca; Hz. Musann mesajnn ontolojisinin

rasyonellii, batl putlar krcl ve hayat anlaml klmas gibi zellikleri ile beraber

saylan tm olaanst mucizelerin/ayetlerin bu tek kii ile balantl ekilde tarihin ayn

zaman diliminde ve yerinde gzkmesi birletirilirse, ekirge afeti de bir ayet/mucize olarak

daha ok anlam kazanr.

Birok zelliin ve olaanstln tek bir yerde birlemesine neden vurgu

yaptm, u hayali rnek zerinden de anlamaya alabiliriz: Kazanlmas ok zor bir

piyangonun tek bir biletle kazanlmas ilgintir, ama ayn kii hilesiz ekililerde, her

seferinde tek bir bilet alarak birok ekilii kazanrsa, her halde burada olaanst birdurum olduunu dnrz. Hele bu insan, bir de zellikli ise; rnein hem dnyann en iyi

filozofu, hem en iyi arkcs, hem de en iyi futbol oyuncusuysa, tm bu zelliklere sahip

kiinin birok kez ekili kazanmas olaanstle olaanstlk katacaktr. Sonuta tek bir

yerde; zellikli olma ile birok olaanstlk birleiyorsa, bu birliktelie zellikle dikkat

etmek gerekir. Kurann birok hayati zellii ile beraber birok olaanst

3 7-Araf-117-126; 26-uara-34-51.4 24-uara-60-66.5

7-Araf-133.


4/21


4

ayetinin/mucizesinin tek bir Kitapta bulutuunun kavranmasyla; bu ayetlerin/mucizelerin

gerek deeri, bu btnsel tablo iindedaha iyi anlalacaktr.

Kuran-Modern Bilim likisine Yaklam

Kuran ayetlerinin modern bilimlerle ortaya kan verilerle ilikisini, yaklam

erevesinde deerlendirileceim. Bu yaklamlar, bu almada, sadece astronomi ve fizikle

ilgili rnekler zerinden tartacam. Bu rnekler, Kuran insan szdr6 diyenlere kar

bir cevap nitelii tamakta, ayrca Kurann bir benzerinin oluturulamayacana dair7

Kurani iddiann doruluuna tanklk etmemize katkda bulunmaktadr. lerleyen satrlarda

her birini er rnekle rneklendireceim yaklam unlardr:

1- Bunlardan birincisi, Kurann indii dnem ve yerdeki bilgi seviyesi gz nnde

bulundurularak, Kurann temas ettii modern bilimlerle ilgili ifadelerin; bir insann veya

insan topluluunun sylemesine imkn olmadnn saptanmasdr. Bu yaklama, Kurandan

hareketle, Kurann, lahiliini saptamada ve insaniliiyle ilgili iddialar reddetmedeyardmc olduu; yani Kurann kendisini, bilimlerin ilgi alanndaki konulardaki

ifadelerinden hareketle delil yapp, teolojik iddialarmz temellendirdii iin Kurani -

bilimsel-teoloji diyorum.

2- kinci yaklam, modern bilimin verilerini bir balang noktas olarak kabul ederek,

Kuran ayetlerini bu n kabul dorultusunda yorumlamaktr. Tarih boyunca tefsirlerde

dnlm farkl yorumlardan modern bilimle uyumlu olanlar semek, bu yaklamnrnekleri iin nceliklidir; fakat bunun dna talp tefsirlerde ifade edilmemi bir anlam

dnlebilecekse bile, bu anlamn, Kurann metninden zorlamayla kartlm bir ifade

olmamas nemlidir. Bu yaklama, balang noktamz modern bilimin verileri olduu,

Kuran tefsirinde bunlardan faydalanld ve Kurann bahsedilen yorumlamalara salad

imkn vurgulanarak teolojik iddialarda bulunduu iin bilimsel-Kurani-teoloji diyorum.

6

74-Mdessir-25.72-Bakara-23 ve 17-sra-88.


5/21


5

3-nc yaklam ise Kurani ahengi/icaz, tesadflere veya insani kabiliyetlere balamann

safdillik olacan ifade etmektir. Bu konuda, Kurandaki kelimelerin adetsel geileriyle

astronomik fenomenler arasndaki ahenkten rnekler vereceim. (Kurandaki ahenk baka

alanlardan rneklerle de desteklenebilir, ama burada, sadece bu tarzdaki ahenkten rneklere

odaklanlacaktr.) Bu konudaki esin kaynamncelikle Abdurrezzak Nevfelin yazd el-

cazu adedl Kuran- Kerim kitabdr.8 Kuran ile ilgili matematiksel ifadelerle ortaya

kan ilgin gstergeler, en ok gz ard edilen Kurani zellikler arasndadr. Bunun

sebeplerini; birincisi bu konudaki yaayan kt rneklerin bolluu, ikincisi hurufilik gibi

tarihsel kt rnekler, ncs slam dnyasndan ilahiyatlarn -slam dncesinin

tarihteki Kindi, Farabi, bn Sina ve Harezmi gibi birok devinin aksi tavrna ramen -

matematiksel bilimlerle scak iliki kur(a)mamalar olarak sayabilirim. Birinci engeli Sui

misl misl tekil etmez prensibiyle; ikinci engeli zorlama izahlar ve hevamzn isteklerini

Kurana syletmeyen, hurifi zorlamacl benimseyen bir yaklamla; nc engeli slam

ilahiyatlarna matematik temelli bilim ve yaklamlarla tekrar scak iliki kurdurarak

aabiliriz. Kurandaki kelimelerin gei adedindeki ahenkten (Nevfelin el-icazu adedi

dedii) rnekler vereceim bu yaklam ise Kurani-ahenksel-teoloji olarak

isimlendiriyorum.

Kurani-Bilimsel-Teoloji

Kurann modern bilimlerin nda hikmeti ortaya kan kimi ifadelerinin, 1400 yl

nce bir insan veya insan topluluu tarafndan sylenmesine imkn olmadyla ilgili iddiaya,

u rnek verilebilir:

1- Evreni kuvvetimizle kurduk, muhakkak ki onu geniletmekteyiz.9

Zariyat Suresindeki bu ayetin dikkat ektii husus, binlerce yldr felsefe ve bilim

tarihinde hararetle tartlm, dnce tarihinin ok nemli bir konusu hakkndadr. Evren

snrszca sonsuz mudur? Yoksa Evrenin bir yerde snrlar var mdr? eklindeki sorulara

8Bu kitabn Trkesi: Abdurrezzak Nevfel, Kuranda l ve Ahenk, ev: Muzaffer Kalaycolu, stanbul,

nklb yaynlar, 1988.951-Zariyat-47.


6/21


6

felsefe ve bilim adamlarnn yaklam gsterdiini syleyebilirim. Aristotelesin de iinde

olduu birinci grup, Evrenin sabit snrlar olduunu savunmutur.10Newtonun da iinde

olduu ikinci grup, Evrenin snrszca sonsuz olduunu ifade etmitir.11 Kantn da iinde

olduu nc grup, akln bu konudaki ikilemi zemeyeceini syleyerek agnostik birtutum

benimsemitir.12Birok kiinin zlemez bir problem olarak grd bu meselede, 1920li

yllarda, Einsteinn formllerinden hareketle ve birbirlerinden bamsz olarak Georges

Lemaitre ve Alexander Friedmannn, teorik olarak, evrenin genilemesi gerektiini ortaya

koymalar bir dnm noktas oldu.13 Bundan ksa bir sre sonra Hubblen teleskop

gzlemleriyle, bu olgu, gzlemsel olarak da doruland14Bundan sonra yaplan tm gzlem

ve bulgular da bu olguyu destekledi.

Aristotelesin sand gibi Evrenin sabit snrlar olmad gibi, Newtonun sand

gibi snrsz-sonsuz bir Evrende de bulunmadmz; Evrenin genileyen-dinamik snrlar

olduunu, 1920li yllardan nce tek ifade eden kaynak Kurandr. Evrene dardan

bakabilecek bir gze sahip olsaydk, belki de ilk syleyeceimiz eylerden biri Evrenin

srekli geniledii olurdu. Hz. Muhammedin astrofiziki olduunu ve le ok donanml bir

teleskop sakladn, evrenin genilediini bu ekilde bulduunu veya rastgele bir ifadeyle

evrenin genilediinin sylenebilecek olduunu; iddia edebilecek biri olduunu sanmyorum!

Bu rnek nda, ska sorulan bir soruya da cevap vermeye alacam. Soru u

ekildedir: Kuranda modern bilimlerle kefedilen birok olgudan madem nceden

bahsedilmitir, peki neden Mslmanlar bu keifleri yapmyorlar? Bu soruyu soranlarn

bilimsel keiflerin ve bilimsel metodolojinin doasndan habersiz olduklarn syleyebilirim.

Kurandaki dorudan ifadelere karn; bilim, nedensel ilikileri aa kartarak, ayrca

birok zaman kefedilen aralarn da yardmyla, yeni olgulara, var olan bu basamaklardan

ykselerek eriir. Kurann birka kelimeyle ifade ettii bir hakikate, bilimsel yntemlerleulamak iin, birok zaman yzlerce hatta binlerce yllk bilimsel birikimi kullanmak

gerekmitir. rnein Evrenin genilemesinin bulunmas iin; ncelikle Einsteinn

10Aristotle, The Complete Works of Aristotle, Ed: Jonathan Barnes, New Jersey, Princeton University Press,

1984, On The Heavens, Bk. I, Ch. 9.11 Newton, Philosophical Writings, Ed: Andrew Janiak, Cambridge, Cambridge University Press, 2004, s. 23.12

Immanuel Kant, The Critique of Pure Reason, ev: J.M.D. Meiklejohn, Chicago, William Benton, 1971,s. 135-137.13 Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God,stanbul, Nettleberry, s. 28-36.14 Stephen W. Hawking, Zamann Ksa Tarihi,ev: Sabit Say ve Murat Uraz, stanbul, Doan Kitap, 1988,s. 47-53.


7/21


7

formllerini oluturabilecei alt yap, bunun zerine Einsteinn formlleri, Doppler Etkisi

gibi teleskop gzlemlerinde kullanlan dier bilimsel bilgiler, optikteki gelimelerle

teleskopun icad ve gelitirilmesi, ayrca yz milyonlarca dolara denk bir btenin ayrlarak

Hubble Teleskopunun inas gibi birok basaman almas gerekmitir Birok zaman

basamaklar alrken -evrenin genilediinin bulunmasnda olduu gibi- hi umulmayan

sonularla karlalr. Bilimin metodolojisi ve doas, bilimsel metodolojiyle basamaklarn

almasn gerektirir. Olgular gzlemlemek, matematiksel formller gelitirmek ve sistemli

birletirmeler gerekletirmek; bilimin gereidir. Kuran, dorudan ifadeler kullanrken,

syledii olguya bilimsel ulam iin formller ve teleskop gibi aralar sunmaz.15Bu yzden

Kuran okuyanlarn, Kuranda iaret edilen olgular, bilimsel metotla neden bulamadklaryla

ilgili soru; bilimin metodolojisinin doasn ve Kurann dorudan slubunu gz nnde

bulundur(a)mamaktan kaynaklanmaktadr. Evrenin genilemesi ile ilgili ayeti

deerlendirirken yaptm bu aklama; modern bilimlerle Kuran arasndaki ilikiyle ilgili

dier birok rnek iin de geerlidir.

2- nkrclar, Evren ve yer birbirleriyle bitiikken onlar ayrdmz, ayrca her canly

sudan yarattmz grmyorlar m? Yine de onlar inanmayacaklar m?16

Newtonla beraber insanlk ilk defa detayl bilimsel bir kozmoloji (evrenbilim) bilgisine

17. yzylda sahip oldu. Fakat bilimsel bir kozmogoni (evrendoum) grne insanlk ilk

defa olarak ancak 1920li yllarda kavutu. Lemaitre ve Friedmannn genileyen evren

modeli, zihinsel olarak geriye sarldnda, yerin ve gn bitiik olduu bir durum

karmza kar. Zamanla, Evrenin, her eyin bitiik olduu durumla balangcn tarif eden

bu model, Big Bang (Byk Patlama) ismi ile nl oldu. Bu modele kar tm itirazlar,

bilimsel delillerle cevapland. Evrenin balangcndaki evrelerden kalan radyasyonun

bulunmasndan,17bu modelin mikro dnyayla ilgili oluumlarn aklamasn en gzel ekildesunmasna18kadar saysz delil bunlarn iindedir.

15Dier yandan Kurann varlk hakknda akletmeyi, ibret almay tavsiye eden ayetleri bilimsel aratrmay

tevik edici mahiyettedir; bu ayetlerin ina ettii zihinler 7.-13. yzyllar arasnda, dnyann bilimseladan enst medeniyetini oluturmaybecermilerdir. Sonradan Kurann ina ettii bylesi bir ruh haletinin yitirilmiolmas,inkr edilemez bir olgudur, fakat bunun nedenleribu makalenin konusu dndadr.16

21-Enbiya-30.17

Bu radyasyonu ilk bulanlar Nobel Bilim dln de ald: Ralph A. Alpher ve Robert Herman, Genesis of theBig Bang, Oxford, Oxford University Press, 2001, s. 107-129.18Artk evrenin balangcnn olup olmad deil, balangcnn ilk saniyelerindene olduu tartlmaktadr:

Steven Weinberg, lk Dakika, ev: Zekeriya Aydn ve Zeki Aslan, Ankara, Tbitak Popler Bilim Kitaplar,1999.


8/21


8

Enbiya Suresinin 30. ayetinde, her eyin bitiik iken ayrld sylenerek, Big Bang

teorisiyle ortaya konan evren modeline iaret edilmektedir. Felsefe ve bilimin en temel ilgi

alanlarndan biri olan bu konuyla ilgili, Kurandan nceki hibir kaynakta, bylesine ak bir

aklamaya rastlanamaz. Bu kadar nemli bir konuda, bylesine ak bir iaretin; rastgele bir

sylemeyle, bir tesadfle veya Hz. Muhammedin ahsi kabiliyeti ile olduunu sylemek

hi de aklc deildir. stelik bu ayetin hikmeti, Kurann vahyinden ancak 1300den fazla

sene sonra anlalmtr; Peygamberin dneminde bylesi bir iddiann inkrclarn alay

konusu olmu olmas bile muhtemeldir. Peygamberin, bylesi bir bilgiyi, kendi yaad

dnemde bilmesi mmkn deildir, ama bu mmkn olsayd bile, inkrclarn iddia ettii gibi

kendi menfaatleri iin din uyduran bir insann, kendi yaad dnemde aleyhinde bir durum

oluturacak bir iddiada bulunmas mantkl deildir. Fakat ne pahasna olursa olsun doruyu

aklayan Allahn, Kuran vahyettii anlalnca, bylesi bir sorun kalmaz.

Bu ayetin iaret ettii evren modeli, ateistlerin Evren/madde ezelidir ve her eyin tek

kaynadr iddiasna, bilimsel ve felsefi temellendirmeyle cevap verilmesine olanak

sunmaktadr.19 Sonuta, Kuran ayetlerinde ortaya kan olaanstlklerin/mucizelerin

hibiri; sadece ve sadece, bir olaanstlk gzksn, insanlarn bilmedii bir ey sylensin,

gn gelince bunun deeri anlalsn ve bir mucize olsun diye deildir. Kurann 1400 yl

nce iaret ettii hususlarn, modern bilimlerin yla deerinin anlalmasyla bir mucize

olumaktadr; fakat ayetin vahyedili amac, bundan muhakkak daha fazlasdr, ayetlerle

Allahn gzmz evirdii olgular ve onlardan alnacak dersler ile karlacak sonular da,

yani ayetin ierii de nemlidir. Kuranda var olan olaanstlklerin hepsi ierikleri

nemli ayetlerde tezahr etmektedir.

3- Bir de gaz halinde bulunan Evrene yneldi, ona ve yeryzne steyerek veyaistemeyerek gelin dedi. kisi de steyerek geldik dediler.20

Kurandan, Evrenin ve Dnyamzn, u anki haline dnmeden nce bir gaz evresi

geirdiini anlyoruz. Evren, balangcn ilk aamalarnda, ounluk maddesi hidrojen ve

19Bu konuda iki rnek: Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God, s. 111-164; William Lane Craig

and Quentin Smith, Theism, Atheism and Big Bang Cosmology, Oxford, Clarendon Press, 1999.20

41-Fussilet-11


9/21


9

helyum atomlarndan oluan bir gaz evresi geirmitir.21 Dier atomlar, balangtaki bu

gazlarn ekim gc etkisiyle skmas sonucu oluan yldzlarn iindeki srelerle

olumutur. plak gzle evrene bakan 1400 yl ncesinin herhangi bir gzlemcisinin, evrenin

gemiinde bir gaz evresi olduunu bilebilmesine olanak olmad gibi ancak 20. yzylda

kefedilmi bylesine nemli bir bilimsel gerein, tesadfen sylenmi olmasna da olanak

yoktur.

Bilimsel-Kurani-Teoloji

Bilimsel-Kurani-teoloji; modern bilimin kabullerinin balang noktas yaplmas,sonra bu kabuller nda Kuran ayetlerinin yorumlanmas iin kullandm ifadedir. Bu

yntem uygulanrken, Kuran ayetlerinin sama ve zorlama yaklamlarla yorumlanmamasna

zelliklle dikkat edilmelidir. Bu yaklam, Kurani-bilimsel-teolojiye nazaran daha az iddial,

daha temkinli bir yaklamdr. Fakat bu yaklamn verileriyle; Kurann, modern bilimin

verileriyle -zorlamalar yaplmakszn- yorumlanmaya msait bir yapda olduu rneklenerek,

yine -daha mtevaz da olsa- teolojik sonular karlmaktadr. Bilimsel-Kurani-teoloji

bal altnda ele alnabilecek rneklerden kimisi iin Kurann balang noktas olduu

Kurani-bilimsel-teoloji balndaki yaklamn uygulanmas da nerilebilir. Burada ele

aldm rnekleri, bu balk altnda deerlendirmemin bir sebebi; Kuran-modern bilimler

ilikisinde, daha az iddial ve daha temkinli yaklamlar arzu edenler iin alternatif bir

yaklam da olabileceine dikkat ekmektir. Dileyen, aadaki rnein kimisini, nceki

Kurani-bilimsel-teoloji bal altnda deerlendirilebilir; fakat bu rnekler burada, bilimsel-

Kurani-teoloji olarak isimlendirdiim yaklam iin kullanlacaktr:

1-Modern bilimin karmza kard evren tablosuyla tm maddenin atomlardan, atomlarn

ise daha kk paracklardan olutuunu rendik. Mikro-fiziin en nemli bilgilerinden biri

bu paracklarn iftler halinde ortaya ktdr. nl fiziki Paul Dirac, bu konudaki

almalarndan tr 1933 ylnda Nobel Fizik dln almtr. Elektrona kar pozitron,

protona kar anti- proton, ntrona kar anti-ntron mevcuttur. Maddenin daha kk

21 Ralph A. Alpher ve Robert Herman, Genesis of the Big Bang, s. 19; Caner Taslaman, Big Bang ve Tanr,s. 56-59.


10/21


10

paracklar da eler halinde vardrlar; up kuarka kar down, charm kuarka kar

strange, top kuarka kar bottom bulunmaktadr22 Sonuta evrendeki tm maddi

varlklar, eler halinde var olan paracklardan olumaktadr. Bunlar tm maddi varl

oluturduklar iin maddi varln hepsi eler halinde vardr, demektir. Bu bilgiye sahip

olarak Kurana bakp, Kuranda u ayetleri okuduumuzda; evrenin bu ok temel bilgisiyle

Kurani uyumu kefederiz:

Yeryznn bitirdiklerinden, kendi benliklerinden ve daha bilmediklerinden hepsini

eler halinde yaratan ok ycedir.23

Dnp, ibret alabilmeniz iin hereyi iftler halinde yarattk.24

2- 20. yzyln en nemli bilimsel keiflerinden birinin Einsteinn izafiyet teorisi olduu

herkesin kabuldr.25 Bu teoriyle, deiik ekim alanlarnda ve hzlarda, zamann aknda

farkllk yaanaca; zamann, evrendeki ktle ve hzlardan bamsz bir varlk olmad, fakat

baml ve izafi olduu anlalmtr. Bu bulgunun, bilimsel adan olduu kadar felsefe ve

teoloji alanlar asndan da nemli sonular vardr.26 Bu bilgiye sahip olarak Kuran

okuduumuz ve Kuranda bir gnn bin yla veya elli bin yla denk olabileceine dair

ayetlere rastladmzda, modern bilimin bu ok nemli bulgusuyla Kuran ayetleri arasndaki

paralellie tank oluruz:

Gkten yere btn ileri idare eder. Sonra onlar, sizin saymakta olduunuz bin yla

denk bir gnde Ona ykselir.27

Melekler ve Ruh, sresi elli bin yla denk olan bir gnde oraya ykselir.28

22Hubert Reeves, lk Saniye, ev: Esra zdoan, stanbul, Yap Kredi Yaynlar, 2001, s. 29-43; Murray

Gell-Mann, Quark and the Jaguar, New York, W. H. Freedman and Company, s. 177-198.23

36-Yasin-36.24

51-Zariyat-49.25

Albert Einstein, zafiyet Teorisi,ev: Glen Akta, stanbul, Say Yaynlar, 1998.26

Bu teorinin felsefe ve teoloji asndannemini tarttm bir almam: Caner Taslaman, Modern Bilim,Felsefe ve Tanr, stanbul, stanbul Yaynevi, 2008, s. 49-66.27

32-Secde-5.28

70-Mearic-4.


11/21


11

Modern Evren tablosu, Evrenin, birbirlerinden farkl dnemlerdeki aamalarn

geilmesiyle olutuunu gstermektedir.29 Birok Kuran tefsirinde de gn (yevm)

kelimesinin uzun zaman dilimleri anlamn tad ifade edilmitir; yukardaki ayetler de bu

anlam tasdik etmektedir. Modern bilimsel bilgilerimizle Kuran okuduumuzda, alt gnde

yaratltan bahseden Kuran ayetlerinin alt devirde/aamada yaratmaya karlk

geldiini;30 tefsirlerde daha nce ifade edilmi bu anlamn, dier yorumlardan daha kabul

edilir olduunu anlyoruz. Sonuta bilimsel-Kurani-teoloji farkl tefsirlerden seim

yapmamzda kullanlabilecek bir yntemdir.

3- Evrensel fenomenlerin en ilginlerinden bir ksm, baz byk yldzlarn mrlerinin

sonunda Karadelik veya Pulsar (bir Ntron Yldz tr) gibi yaplara dnmelerinde aa

kar. lk Pulsar 1967 ylnda kefedildi; Jocelyn Bell dzenli ve hzl vurular (pulses)

formunda yaylan radyasyonu kefedince, bata bunun uzayllarn yayd sinyaller olduu

zannedildi. Pulsarlarn sahip olduu ilgin zellikler gerekten de insan idrakini zorlayacak

niteliktedir. Dnyamzn 24 saatte kendi etrafnda dnmesine karlk bir Pulsar, bir saniyede

kendi etrafnda defalarca dner. Gneten byk yldzlar Pulsara dntklerinde,

Dnyadaki bir ehir kadar bir bykle skacak ekilde klrler. Pulsarn bir kak

maddesi yz milyonlarca ton arla denk gelmektedir.31Pulsarlar ile ilgili bu ilgin bilgilere

sahip olarak Kuran okuyan Mustafa Mlivo, u ayetlerde iaret edilenin Pulsar olduuna

kanaat getirdi:

1- Evrene ve Tarka andolsun2- Tarn ne olduunu kavrayabilir misin?3- O delici yldzdr.32

Mlivo, yukardaki ayette bahsedilen zelliklere en uygun gk cisminin Pulsar olduunu,

baka bilinen hibir gk cisminin bu zellikleri karlamadn syler: ncelikle Tark,

vurmak anlamna gelmektedir. (Yolcular yrrken ayaklarn yere vurduu iin bu kelimeyol anlamnda da kullanlr.) Gk cisimlerinde vuru yapmak zelliiyle n plana

Pulsar kar; nitekim bu gk cismi ismini, nabz at gibi dzenli vurular (pulses) eklinde

alglanan radyasyon yaymasndan almtr. Tark ile Pulsar arasnda hem isimsel, hem de

29Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God, s. 150-151.

30Kuranda alt gnde yaratln getii ayetler: 7-El-Araf -54, 11-Hud-7, 10-Yunus-3, 25-El-Furkan-59,32-Es-Secde-4, 50-Kaf-38, 57-El-Hadid-4.31

Pulsarlarn zellikleri iin baknz: Eric Chaisson ve Steve McMillan, Astronomy Today, 4. bs., New Jersey,

Prentice Hall, 2002, s. 568-579.32

86-Tark-1-3


12/21


12

Tark isminin ifade ettii zelliin Pulsarda bulunmasndan kaynaklanan zelliksel bir

paralellik vardr. Pulsar bir yldz olup, nc ayetteki yldz olma zelliini karlar.

Pulsarlarn yayd gl radyasyon ve X nlar; nc ayette geen delici olma

zelliini de karlar.33Ayrca gerekten de Pulsarlarn sahip olduu deindiimiz zellikleri

(dn hz ve arl gibi), ikinci ayette dikkat ekildii gibi, insan kavrayn

zorlamaktadr. Bence, Mlivo, modern bilimlerin bilgisi kullanlarak yaplan Kuran

yorumlamalar iin iyi bir rnek sunmutur. Elbette byle yorumlar yaparken, bizim, hem

Kuran yorumlarmzn, hem de bilimsel bilgilerimizin hatal olma ihtimalini hep gz nnde

bulundurmal ve bkmadan srekli kontroller gerekletirmeliyiz. Nitekim bu tarz yaklamlar,

tarih boyunca tefsirlerde yaktrlan farkl yorumlar tekrar deerlendirmemize olanak

sunarak; tefsirleri kontrol ve gzden geirme faaliyetinde bize yardmc olacaktr. Elbette

yaplan yeni yorumlarmz ve gzden geirmelerimiz de, ayn ekilde kontrol ve gzden

geirmelere tabi tutulmaldr.

Kurani-Ahenksel-Teoloji

Allahn, elileri araclyla gsterttii ayetler/mucizeler, deiik formlarda insanln

karsna kmtr: Kimi zaman Hz. Musa dnemindeki kurbaalar,34 kimi zaman Hz.

Salihin devesi,35 kimi zaman Hz. sann beikte konumas36 gibi birbirlerinden ierii

olduka farkl ayetler/mucizeler gsterilmitir. Allahn ayetlerindeki bu eitlilie

baktmzda, Kurann matematiksel fenomenler ieremeyeceiyle ilgili - baz kimselerde

rastlanan- nyarglarn ve kategorik olarak batan reddedilerin, hatal olduu kanaatindeyim.

Evreni matematiksel bir formda yaratan Allahn, gnderdii kitabnn matematiksel

fenomenler ihtiva etmesi pekl mmkndr. Nitekim Newton gibi birok dahi, kutsalkitaplarda matematiksel fenomenler aramlardr.37stelik Kuranda rakamlanm kitaplara

33Bu konuya ilk olarak Mlivonun kitabnda rastladm, ondan nce Tark ve Pulsar arasnda iliki kuran biri olup

olmadn bilmiyorum: Mustafa Mlivo, Kuran Ispred Nauke i Civilizacije, Sarajevo, Bemust, 2001, s. 135-136.34

7-Araf-133.35

7-Araf-73.36 5-Maide-110.

37 Ayval Leshem, Newton on Mathematics and Spiritual Purity, Dordrecht, Kluwer Academic Publishers,2003.


13/21


13

(kitabun markum)38 dikkat ekilir ki; bu da, kitaplar ile saylar arasnda bir balant

olmasnn Snnetullaha aykr olmadna iaret kabul edilebilir. Bunun mmkn olmas,

olduunun delili elbette olamaz; fakat bu konuda nyargsz olarak karmza kan delilleri

deerlendirmek zorunda olduumuz ve bu konuda nyargl kategorik reddedilere ska

tanklk ettiim iin, bu bala bylesi bir giri yapma ihtiyac hissettim.

Kuranda kullanlan kelimelerin gei adediyle, bu kelimelerin karlk geldii

evrensel fenomenlerle ilikili saylar arasndaki ahenge, astronomi alanndan, aadaki

rnei verebilirim. Bu tarz bir yaklamla, Kuranda mevcut olmayan bir manann

kartlmadn ve Kurann anlamna en ufack bir eklemede bulunulmadn -tarihsel kt

rneklerden kaynakl ekincelere karn- vurgulama ihtiyac hissediyorum. Bu yaklamla,

Kurann olaanstlklerine dikkat ekilirken, Kurann korunmuluuyla ilgili deliller de

sunulduuna dikkat edilmelidir.

1- Kuranda, yevm kelimesinin formlarndan bir gn anlamndaki yevm/yevmen

formlar; toplam 365 kez gemektedir.39 Bu 365i nemli klan, bu saynn bir takvimle

ilikisinden ziyade dnyamzla ilikili nemli bir astronomik fenomeni ifade etmesidir.

Dnyamz Gnein etrafndaki bir tam dnnde kendi etrafnda 365 kez dnm olur; yani

Dnyamzda 365 kez bir gn -gece ve gndz- oluur. Dnyamz Gnee konumu

itibariyle 365 ayr gn yaar. Dnyamzn nemli bir fenomeni olan gece-gndzn

oluumuna, birok Kuran ayetinde dikkat ekilir. Kuranda 365 gibi yksek bir adette

tekrarlanan bir gn (yevm /yevmen) ifadesinin tekrar adedinin, bu astronomik fenomenle

ahengi olduka ilgintir. Bu 365 geiin olduu Kuran ayetleri unlardr:

38 83-Mutaffifin-9, 20.

39 Benim tespitime gre bu ahengi ilk kefeden kii Abdurrezzak Nevfeldir: Abdurrezzak Nevfel, Kurandal ve henk, s. 187.


14/21


14

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

1.1:4

62.7:51

123.16:124

184.26:87

245.40:16

306.57:13

2.2:8

63.7:53

124.17:13

185.26:88

246.40:16

307.57:15

3.2:48

64.7:59

125.17:14

186.26:135

247.40:17

308.58:6

4.2:62

65.7:163

126.17:52

187.26:155

248.40:17

309.58:7

5.2:85

66.7:163

127.17:58

188.26:156

249.40:18

310.58:18

6.2:113

67.7:167

128.17:62

189.26:189

250.40:27

311.58:22

7.2:123

68.7:172

129.17:71

190.26:189

251.40:29

312.60:3

8.2:126

69.8:41

130.17:97

191.27:83

252.40:30

313.60:6

9.2:174

70.8:41

131.18:19

192.27:87

253.40:32

314.62:9

10. 2:177 71. 8:48 132. 18:19 193. 28:41 254. 40:33 315. 64:9

11.2:212

72.9:3

133.18:47

194.28:42

255.40:46

316.64:9

12.2:228

73.9:18

134.18:52

195.28:61

256.40:49

317.64:9

13.2:232

74.9:19

135.18:105

196.28:62

257.40:51

318.65:2

14.2:249

75.9:25

136.19:15

197.28:65

258.40:52

319.66:7

15.2:254

76.9:29

137.19:15

198.28:71

259.41:19

320.66:8

16.2:259

77.9:35

138.19:15

199.28:72

260.41:40

321.68:24

17. 2:259 78. 9:36 139. 19:26 200. 28:74 261. 41:47 322. 68:39

18.2:264

79.9:44

140.19:33

201.29:13

262.42:7

323.68:42

19.2:281

80.9:45

141.19:33

202.29:25

263.42:45

324.69:35

20.3:9

81.9:77

142.19:33

203.29:36

264.42:47

325.70:4

21.3:25

82.9:99

143.19:37

204.29:55

265.43:39

326.70:8

22.3:30

83.9:108

144.19:38

205.30:12

266.43:65

327.70:26

23.3:55

84.10:15

145.19:38

206.30:14

267.43:68

328.70:43

24. 3:77 85. 10:28 146. 19:39 207. 30:43 268. 44:10 329. 70:44

25.3:106

86.10:45

147.19:85

208.30:55

269.44:16

330.73:14

26.3:114

87.10:60

148.19:95

209.30:56

270.44:40

331.73:17

27.3:155

88.10:92

149.20:59

210.30:56

271.44:41

332.74:9

28.3:161

89.10:93

150.20:64

211.31:33

272.45:17

333.74:46

29.3:166

90.11:3

151.20:100

212.32:5

273.45:26

334.75:1

30.3:180

91.11:8

152.20:101

213.32:25

274.45:27

335.75:6

31. 3:185 92. 11:26 153. 20:102 214. 32:29 275. 45:28 336. 76:7


15/21


15

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

SraNo

GeiYeri

32.3:194

93.11:43

154.20:104

215.33:21

276.45:34

337.76:10

33.4:38

94.11:60

155.20:124

216.33:44

277.45:35

338.76:11

34.4:39

95.11:77

156.20:126

217.33:66

278.46:5

339.76:27

35.4:59

96.11:84

157.21:47

218.34:30

279.46:20

340.77:12

36.4:87

97.11:98

158.21:104

219.34:40

280.46:20

341.77:13

37.4:109

98.11:99

159.22:2

220.34:42

281.46:21

342.77:14

38.4:136

99.11:103

160.22:9

221.35:14

282.46:34

343.77:35

39.4:141

100.11:103

161.22:17

222.36:54

283.46:35

344.77:38

40.4:159

101.11:105

162.22:47

223.36:55

284.50:20

345.78:17

41. 4:162 102. 12:54 163. 22:55 224. 36:59 285. 50:22 346. 78:18

42.5:3

103.12:92

164.22:69

225.36:64

286.50:30

347.78:38

43.5:3

104.14:18

165.23:16

226.36:65

287.50:34

348.78:39

44.5:5

105.14:31

166.23:65

227.37:20

288.50:41

349.78:40

45.5:14

106.14:41

167.23:100

228.37:21

289.50:42

350.79:6

46.5:36

107.14:42

168.23:111

229.37:26

290.50:42

351.79:35

47.5:64

108.14:44

169.23:113

230.37:144

291.50:44

352.79:46

48. 5:69 109. 14:48 170. 23:113 231. 38:16 292. 51:12 353. 80:34

49.5:109

110.15:35

171.24:2

232.38:26

293.51:13

354.82:15

50.5:119

111.15:36

172.24:24

233.38:53

294.52:9

355.82:17

51.6:12

112.15:38

173.24:37

234.38:78

295.52:13

356.82:18

52.6:15

113.16:25

174.24:64

235.38:79

296.52:46

357.82:19

53.6:22

114.16:27

175.25:14

236.38:81

297.54:6

358.83:5

54.6:73

115.16:27

176.25:17

237.39:13

298.54:8

359.83:6

55. 6:73 116. 16:63 177. 25:22 238. 39:15 299. 54:19 360. 83:11

56.6:93

117.16:80

178.25:25

239.39:24

300.54:48

361.83:34

57.6:128

118.16:80

179.25:26

240.39:31

301.55:29

362.85:2

58.6:141

119.16:84

180.25:27

241.39:47

302.56:50

363.86:9

59.6:158

120.16:89

181.25:69

242.39:60

303.56:56

364.90:14

60.7:14

121.16:92

182.26:38

243.39:67

304.57:12

365.101:4

61.7:32

122.16:111

183.26:82

244.40:15

305.57:12


16/21


16

Dier yandan yevm kelimesinin gnler anlamndaki oul ifade eden trevleri ise

Kuranda 30 kez geer.40 Mslmanlarn, oru ve hac gibi ibadetlerini kendisine gre

gerekletirdikleri Ay takviminde, bir ay 29 veya 30 gn eker. Ayn Dnya etrafndaki

dnn 29,53 gnde tamamlamasyla Ay takviminin aylar oluur.41Matematiksel bir ilem

olan tam sayya yuvarlamay buraya uyguladmzda 30 says karmza kar. (Nitekim

Dnya Gne etrafnda 365,25 gnde dner; bunun tam sayya yuvarlamas 365tir.)

Kuranda gnler anlamndaki eyyam/yevmeyni kelimelerinin getii Kuran ayetleri

unlardr:

SraNo

GeiYeri

1. 2:80 Gnler:

Eyyam2. 2:1843. 2:184

4. 2:185

5. 2:196

6. 2:203

7. 3:24

8. 3:41

9. 3:140

10. 5:89

11. 7:54

12. 10:313. 10:102

14. 11:7

15. 11:65

16. 14:5

17. 22:28

18. 25:59

19. 32:4

20. 34:18

21. 41:10

22. 41:1623. 45:14

24. 50:38

25. 57:4

26. 69:7

27. 69:24

28. 2:203 ki Gn:Yevmeyni29. 41:9

30. 41:12

40 Abdurrezzak Nevfel, Kuranda l ve henk, s. 187-188.41Eric Chaisson ve Steve McMillan, Astronomy Today, s. 198.


17/21


17

Burada eyyam formunun 27 kez gemesi de anlamldr. Bu konuya Ayla ilgili bir sonrakikonuda deineceim. Gn kelimesinin tm trevleriyle gei tablosu ise yledir:42

Gn (Yevm) KelimesininTm Trevlerinin Gei

Adetleri

Yevm(gn) 365

Yevmkum (senin

gnn)5

Yevmhum (onungn)

5

Eyyam(gnler) 27

Yevmeyni(iki gn) 3

Yevmyzin(o gn) 70

475

2- Kuranda Ay (Kamer) kelimesi, btn trevleriyle beraber 27 kez geer. 43 Ayn

sideral yrnge periyodu 27 gndr; yani yldzlar esas alnarak hesaplanan Ayn Dnya

etrafndaki yrngesi 27 gndr.44 Dnyann Gne etrafnda dnerken ald yolla alan

fark, Ay iki- gn aras bir srede kapatt iin Ay takviminde aylar 29-30 gn olur.

Ayla ilgisi ak olan 27 saysyla ayn adette Ay kelimesinin 27 kez gemesi ilgin bir

ahenk rneidir. (Daha nce geen gnler ifadesinin iki formunun 27ye 3 eklinde

gemesiyle de bu husus arasnda bir ahenk olmas ilgintir. Ay takviminde gnler; Ayn

27 gnlk sredeki sideral dnyle, buna ilaveten dnyann ald yoldan oluan fark 2-3

gn arasnda kapatmasnn birleiminden oluur. Gnler ifadesi de 27 eyyam ve 3

yevmeyni formlarnn toplam olarak 30 kez geer.)

42Yevmkum ve yevmhum ifadelerinin 5er; yevmyzin ve yevm ul-kyame ifadelerinin 70er kez simetrikgemeleri de ilgintir. Kurandaki ahengi sadece Kuran ve evrensel fenomenler arasnda deil; Kurandaki

birbirleriyle ilikili kelime ve kavramlar arasnda da gzleyebiliriz. Fakat astronomiyle ilikisiz rneklere buradaodaklanmyoruz.43Celal Yenieri, Uzay Ayetleri Tefsiri, stanbul, Erkam Yaynlar, 1995, s. 208.44

Jean Meeus, Mathematical Astronomy Morsels, Richmond, Willmann-Bell, 1997, s. 110.


18/21


18

Ay (Kamer) kelimesinin getii yerler:

Sra No Gei Yeri Sra No Gei Yeri Sra No Gei Yeri

1. 6:77 10. 22:18 19. 41:37

2. 6:96 11. 25:61 20. 54.1

3. 7:54 12. 29:61 21. 55:5

4. 10:5 13 31:29 22. 71:16

5. 12:4 14. 35:13 23. 74:32

6. 13:2 15. 36:39 24. 75:8

7. 14:33 16. 36:40 25. 75:9

8. 16:12 17. 39:5 26. 84:18

9. 21:33 18. 41:37 27. 91:2

3-Kuranda sene kelimesinin tm trevleri 19 kez geer. Astronomide Meton dnemi 19

senelik bir dnemden oluur; bu dnem Gne takvimi ve Aya bal oluan aylara ortak bir

arpan oluturmas asndan astronomide nem tar. Meton dneminin dier bir ad

Enneadeceateris (Yunanca 19 sene) de 19 seneyi ifade eder. Meton dneminin 12 senesi 12

ay, 7 senesi ise 13 ay barndrmasyla farkllar.45 Gnee gre oluan seneden ksa olan

Aya bal senenin, ayn hizaya gelii, 7 senesine birer ay eklenmesiyle gerekleir.

Kurandaki sene kelimesinin tekil formunun (sene) 7 kez gemesine karn, oul

formunun (sinyn) 12 kez gemesi de dier bir ahenk gstergesidir. Sene kelimesinin tekil

ve oul formlarnn getii ayetler unlardr:

45Jean Meeus, Mathematical Astronomy Morsels, s. 53.


19/21


19

Sene Kelimesinin Tekil

(Sene) ve oul (Sinyn)Formlarnn Gei

Adet ve Yerleri

1. 2:96 Sene

2. 5:263. 22:47

4. 29:14

5. 32:5

6. 46:15

7. 70:4

8. 7:130 Sinyn

9. 10:5

10. 12:42

11. 12:4712. 17:12

13. 18:11

14. 18:25

15. 20:40

16. 23:112

17. 26:18

18. 26:205

19. 30:4

Meton dnemi; Gne ve Ay periyotlarnn 19 ylda bir ayn hizaya getirilmesini ifade

eder. Dier ilgin bir husus, Kuran ayetlerinde, Gne ve Ay kelimelerinin ikisinin

beraber, Meton dnemindeki sene adediyle ayn oranda; 19 kez gemesidir. Gne ve Ay

kelimelerinin beraber getii ayetler unlardr:46

Tekrar Sure Ayet Tekrar Sure Ayet Tekrar Sure Ayet

1. 6 96 8. 21 33 15. 41 37

2. 7 54 9. 22 18 16. 41 373. 10 5 10. 29 61 17. 55 5

4. 12 4 11. 31 29 18. 71 16

5. 13 2 12. 35 13 19. 75 9

6. 14 33 13. 36 40

7. 16 12 14. 39 5

46http://quranmiracles.com/mmwh/mmlhread.asp?id=4


20/21


20

Gnele Ayn 19. geilerine karlk gelen ayeti okuduumuzda ise anlamn ve

matematiksel uyumun ahengine tank oluruz:

Gne ile Ay bir araya getirildiinde47

SONU

Bu makaleyi yazarken benimsediim temel ilke, slam felsefesinin birok devinin

yaklamlarndaki temel ilkeyle paralellik arz eder. Bu ilke; Allahn gnderdii

dinin/vahyin/Kurann, Allahn yaratt evreni anlama faaliyeti olan doru bilimin, Allahn

hediyesi akln/doru felsefenin atmayacadr. Eer bir atma varsa; ya yanl bir tefsir,

ya yanl bir bilimsel yaklam, ya da yanl bir akl yrtme mevcuttur.

Verdiim ve benzeri rneklerin, Allahtan ayetler/mucizeler isteyenlere, Kurann

yeterli olduuna dikkat ekerek cevap veren aadaki ve benzeri ayetlerin, hikmetlerinden bir

ksmn idrak etmemize katkda bulunaca kanaatindeyim:

50- Ona Rabbinden ayetler/mucizeler indirilmeli deil miydi? dediler.

Ayetler/mucizeler ancak Allahn katndandr, ben ise ancak apak bir uyarcym de.

51- Kendilerine okunmakta olan bu Kitab sana indirmemiz onlara yetmedi mi?

phesiz onda iman eden bir topluluk iin rahmet ve t vardr.48

Kurann insan sz olmad ve ne bir insann ne de bir insan topluluunun onu

yazabilecei iddiasn; farkl alanlardan gelen birok delil teyit etmektedir. Farkl alanlardan

gelen delillerle sonuca varmak, gncel konulardaki birok kararda olduu kadar bilimler iin

de ideal yntemlerden biridir. Bu ynteme birlemeli tmevarm (consilience of induction)denmektedir.

49 Kuran ile ilgili varlan sonular da, birok farkl alanla ilgili zellikli bu

tek bir Kitaptaki olaanstlklerin birlemesine dayanmaktadr; bu yzden burada

birlemeli tmevarm yntemini kullandm syleyebilirim.

4775-Kyamet-9

4829-Ankebut-50, 51.

49Robert E. Butts, William Whewell, The Cambridge Dictionary of Philosophy, ed: Robert Audi,Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s. 850-851.


21/21


21

Gncel hayatta ve bilimlerde kullandmz dier bir akl yrtme ekli ise

alternatifleri deerlendirmek ve alternatifler iinde en uygununu semektir.50 Kuranda,

Kurann surelerinin bir benzerinin getirilmeyecei sylenerek inkrclara bu konuda meydan

okunurken, bylesi bir akl yrtmeye atf vardr.51 Kurann btnsellii iinde ok

nemli zellikler ile beraber, sadece ufak bir ksmna deindiim birok olaanstl

barndrmasna benzer; baka -alternatif- bir kitap veya yapt gsterilmesi mmkn deildir.

Bu tarz bir akl yrtme dier bir bavurduum yntemdir. Kullanlan bu yntem ve

delillendirme eklini alternatifsizlik delili olarak isimlendiriyorum. Tek bir Kitapta

gzken birok zellikler ve burada ok az bir ksmndan bahsedilen birok

olaanstlkler; birlemeli tmevarm ve alternatifsizlik delili ile Kurann, bir insan

veya insan topluluu tarafndan oluturulmasna imkn olmadn, ancak Her eyi Bilenin

eseri olabileceini gstermektedir.

50En iyiaklama olarak karm (inference to the best explanation ) veya en iyi hipoteze indergeme

(abduction) gibi gncel hayatta ve bilimde kullandmz birok akl yrtmenin temeli de alternatifler iinde

en uygununu bulmaya dayanr: Peter Lipton, Inference to the Best Explanation, London, Routledge, 2001.512- Bakara-23,24; 11-Hud-13,14.

caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akıl yürtme

Documents