ÇALIŞMA YAŞAMINDA ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZTOZ

Doç.Dr. Nadi Bakırcı

Acıbadem Üniversitesi

Tıp F. Halk Sağlığı A.D.

Sıradan öykü• Öksürük• Balgam• Nefes darlığı olan • 55 yaşında bir erkek hasta polikliniğinize başvurur

Silikoz - silikotüberküloz, kurşun zehirlenmesi, mesleksel deri hastalıkları ilk üç sırada

Silikoz-silikotüberküloz

66%

Kurşun zehirlenmesi17%

Diğer12%

Deri hastalıkları3%

İnfeksiyon hast.1%

İşitme kaybı1%

Kaydedilen meslek hastalıkları (SSK-2005)

Kömür madenciliğinde çalışanlarda “tanı hızı” en yüksek

8

9

9

60

800

0 200 400 600 800 1000

Makina İmal. ve tamiri

Nakil araç imali

Metalden eşya imali

Elek. Mak. Cihaz imali

Kömür madenciliği

Meslek gruplarında tanı konulan meslek hastalığı insidansı (1/100.000)

Bel ağrısı38%

İşitme kaybı16%

KOAH14%

Astım12%

AC kanseri10%

Yaralanmalar8%

Lösemi2%

Mesleki risk faktörleri temelinde yapılan hastalık kestirimi (DSÖ)

Meslek hastalıkları tanılarına göre insidans hızları (1/100.000) AB-15 ülkeleri (2003)

0,60

2,70

5,90

7,50

8,50

11,50

23,90

İnfeksiyonlar

Kanserler

Nörolojik hastalıklar

Solunum hastalıkları

Deri hastalıkları

İşitme kaybı

Kas iskelet sistemi hastalıkları

TOZ TÜRLERİ ve ÖNEMİ

İNORGANİK

•Metaller•Kimyasallar•Doğal bileşikler (mineraller, maden cevheri)•Kükürt•Kömür

ORGANİK

•Bitkisel •Hayvansal•Sentetik

Akciğerlerde birikim yapmazlarAkciğerlerde birikim yaparlar

Partikül Büyüklüğü (PM)Solunabilir tozlar (Inhalable dust)

Respirable < 5 - 10 m

PM10 :kaba (coarse) 2.5-10 µm

PM2.5 :ince (FP) 100 nm - 2.5 µm

PM0.1 :çok ince (UFP) < 100 nm

Kuantum noktalar <30 nm

Toz büyüklüğü ve solunum sisteminde ulaştıkları yerler

SANAYİ

Metalin işlenmesi

Tütün sanayii

İplik üretimi ve dokuma sanayii

Seramik sanayii

İnşaat

Tünel yapımı

Taş ocakları, mermer işleri

TARIM

Silo, hatmanlama, çiftlikler

Hangi iş kollarında toz tehlikesi vardır?

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları

• PNÖMOKONYOZLAR• Akciğerlerde biriken inorganik tozlarla oluşurlar

Hangi Tozlar?:

Silis tozu, aspest tozu- Silikozis, Aspestozis

Kömür tozu, silikatlar - Kömür işçisi akciğeri

Demir oksit, baryum- Siderozis

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları

• MESLEKİ ASTIM• İşyerinde karşılaşılan etken ile ortaya çıkan veya alevlenen

astım

Hangi Tozlar?:

Birçok kimyasal maddenin yanında- Organik tozlar, tarımcılık ve hayvancılık işlerinde- Ağaç, tahta tozları- Un

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları

• BİSİNOZİS• Vardiyanın ilk gününde nefes darlığı ve SFT’de etkilenme

Hangi Tozlar?:

Pamuk, keten, kenevir

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları

• EKSTİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT• Antijenik, organik tozların solunması sonucu gelişen akut ve

kronik tabloları olan akciğer hastalığı

Kimler etkileniyor?

Çiftçiler

Tahıl işçileri

Nemlendiriciler, soğutucular ile çalışanlar

İŞ SAĞLIK

Bu ilişkiyi neden-sonuç ilişkisi temelinde neden-sonuç ilişkisi temelinde anlamakanlamak ve işin sağlığı bozucu unsurlarını ortadan kaldırmak için epidemiyoloji bilgisine ve kanıtları değerlendirme yeterliliğine gereksinim duyarız.

İŞ ÇEVRESİİŞ ÇEVRESİ+ ETKEN+ ETKEN

İŞÇİİŞÇİ

TANIMLAMATANIMLAMA

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

KORUMAKORUMA

-Etken (ler)?-Çevrede bulunma vedağılma özellikleri-Çalışana nasıl ulaşıyor?-Vücuda nasıl giriyor?

-Etkenin çevredeki düzeyi?-İşçiye ne kadar ulaşıyor?-Sınır değerlerin neresinde?

-Maruz kalımın kontrolü-Kaynakta, -Ortamda-Kişide-İş organizasyonu ile

-Çalışanlar kimler-Yaş, cinsiyet, eğitim,.-Önceki işleri-Maruz kalım öyküleri

-Çalışanlar etkilenmiş midir?-Etkene yönelik taramalar –Erken tanı

-Kişiye yönelik koruyucu önlemler-Erken tanı ve tedavi

Toza maruz kalımının değerlendirilmesi

Toz yoğunluğu X Maruz kalım süresi

Toza maruz kalımının değerlendirilmesi

Toz yoğunluğunun ölçülmesi

Ortamdan (total toz)

İşçilerden (Kişisel toz örnekleri)• Gravimetrik toz toplayıcıları

Toz içeriğinin incelenmesi• Bakteri, mantar, endotoksin

İşyerinde toz yoğunluğu ne düzeyde olmalıdır?