Уводзіны ў web-Уводзіны ў web-журналістыкужурналістыку

П. БыкоўскіП. Быкоўскі

Унікальныя ўласцівасці Унікальныя ўласцівасці webweb--журналістыкіжурналістыкі

Гіпертэкстуальнасць;Гіпертэкстуальнасць; Інтэрактыўнасць;Інтэрактыўнасць; Мультымедыйнасць.Мультымедыйнасць.

ГіпертэкстГіпертэкст

““Бацька-заснавальнік” Бацька-заснавальнік” гіпертэксту гіпертэксту ТТээд Нд Нээльсльсаан н (Ted(Ted Nelson)Nelson) увёў гэты увёў гэты панятак у 1965 г.панятак у 1965 г.

Крыніца: http://www.daimi.au.dk/~bouvin/hypermedier/2004/01/talk.html

Два розныя гіпер-медыя Два розныя гіпер-медыя прынцыпыпрынцыпы

Убудаваныя спасылкіУбудаваныя спасылкі ((вызначавызначаююцца ўнутры цца ўнутры дакументадакумента))   

Вонкавыя спасылкіВонкавыя спасылкі ((спасылкі і «якары», якія спасылкі і «якары», якія

паказваюць на вобласць у паказваюць на вобласць у дакуменце, вядуць па-за дакуменце, вядуць па-за дакумент ( мульмедыя, дакумент ( мульмедыя, адкрытыя сістэмы адкрытыя сістэмы гіпермедыя)гіпермедыя)))

Крыніца: http://www.daimi.au.dk/~bouvin/hypermedier/2004/01/talk.html

Гіпермедыя дакументГіпермедыя дакумент

Крыніца: http://www.daimi.au.dk/~bouvin/hypermedier/2004/01/talk.html

Два прынцыпы гаспадароў Два прынцыпы гаспадароў сайтаўсайтаў

гіперспасылкі

“ліпкія”, вядуць толькі на

ўнутраныя рэсурсы

адкрытыя, даюць спасылкі

на іншыя праекты

Прыклад “ліпкіх” гіперспасылакПрыклад “ліпкіх” гіперспасылак

Прыклад “няліпкіх” гіперспасылакПрыклад “няліпкіх” гіперспасылак

Наяўнасць гіпер-спасылак у Наяўнасць гіпер-спасылак у расійскіх інтэрнэт-СМІрасійскіх інтэрнэт-СМІ

Крыніца: СМИ в пространстве Интернета: Учебное пособие /

Лукина М.М., Фомичева И.Д. – М.: Факультет журналистики

МГУ им. М.В. Ломоносова, 2005.

Web 2.0Web 2.0З'яўленне тэрміна web 2.0 прынята З'яўленне тэрміна web 2.0 прынята

звязваць з артыкулам звязваць з артыкулам "Tim O'Reilly - What Is Web 2.0“"Tim O'Reilly - What Is Web 2.0“ ( (http://oreilly.com/web2/archive/what-ishttp://oreilly.com/web2/archive/what-is-web-20.html-web-20.html ) ). .

Адзін з удзельнікаў дыскусіі аб Адзін з удзельнікаў дыскусіі аб тэндэнцыях развіцця Сусветнай тэндэнцыях развіцця Сусветнай павуціны пасля калапсу доткомаў павуціны пасля калапсу доткомаў восенню 2001 Дейл Дагерти (Dale восенню 2001 Дейл Дагерти (Dale Dougherty) заўважыў, што тыя Dougherty) заўважыў, што тыя Інтэрнэт-кампаніі, хто перажыў Інтэрнэт-кампаніі, хто перажыў крызіс, маюць нейкія агульныя крызіс, маюць нейкія агульныя рысы. рысы.

Каб іх як-небудзь называць быў Каб іх як-небудзь называць быў прапанаваны тэрмін web2.0, а прапанаваны тэрмін web2.0, а потым, так як гэта паняцце стала потым, так як гэта паняцце стала выкарыстоўвацца, каб унесці какую-выкарыстоўвацца, каб унесці какую-то выразнасць, 30 верасня 2005 то выразнасць, 30 верасня 2005 года быў апублікаваны гэты года быў апублікаваны гэты артыкул Ціма О'Рэйлі.артыкул Ціма О'Рэйлі.

АсаблівасцАсаблівасціі вэб 2.0 вэб 2.0

прынцып прыцягнення карыстальнікаў прынцып прыцягнення карыстальнікаў да напаўнення кантэнту (user-generated да напаўнення кантэнту (user-generated content) content)

шматразовая выверка кантэнту (wiki).шматразовая выверка кантэнту (wiki).

ЎласцівасціЎласцівасці web 2.0web 2.0 Вэб-службы Вэб-службы - гэта праграмы, доступ якіх ажыццяўляецца праз - гэта праграмы, доступ якіх ажыццяўляецца праз

Інтэрнэт (пратакол HTTP), а абмен дадзенымі адбываецца ў фармаце Інтэрнэт (пратакол HTTP), а абмен дадзенымі адбываецца ў фармаце XML або JSON або REST. У выніку праграмнае забеспячэнне можа XML або JSON або REST. У выніку праграмнае забеспячэнне можа выкарыстоўваць вэб-службы замест таго, каб самастойна рэалізоўваць выкарыстоўваць вэб-службы замест таго, каб самастойна рэалізоўваць патрабаваны функцыянал (напрыклад, праверыць уведзены ў форме патрабаваны функцыянал (напрыклад, праверыць уведзены ў форме паштовы адрас).паштовы адрас).

Asynchronous JavaScript and XML (AJAX)Asynchronous JavaScript and XML (AJAX) - падыход да пабудовы - падыход да пабудовы карыстацкіх інтэрфейсаў вэб-дадаткаў, пры якім вэб-старонка не карыстацкіх інтэрфейсаў вэб-дадаткаў, пры якім вэб-старонка не патрабуе перазагрузкі і сама асінхронна загружае патрэбныя патрабуе перазагрузкі і сама асінхронна загружае патрэбныя карыстальніку дадзеныя.карыстальніку дадзеныя.

Вэб-сіндыкацыяВэб-сіндыкацыя - адначасовы распаўсюд інфармацыі ў тым ліку - адначасовы распаўсюд інфармацыі ў тым ліку аўдыё-і відэа-на розныя старонкі або web-сайты, як правіла, з аўдыё-і відэа-на розныя старонкі або web-сайты, як правіла, з выкарыстаннем тэхналогій RSS або Atom. Прынцып заключаецца ў выкарыстаннем тэхналогій RSS або Atom. Прынцып заключаецца ў распаўсюдзе загалоўкаў матэрыялаў і спасылкі на іх.распаўсюдзе загалоўкаў матэрыялаў і спасылкі на іх.

MMashupashup (даслоўны пераклад - «змешванне») - сэрвіс, які цалкам або (даслоўны пераклад - «змешванне») - сэрвіс, які цалкам або часткова выкарыстоўвае ў якасці крыніц інфармацыі іншыя сэрвісы, часткова выкарыстоўвае ў якасці крыніц інфармацыі іншыя сэрвісы, падаючы карыстальніку новую функцыянальнасць для працы.падаючы карыстальніку новую функцыянальнасць для працы.

Адрозненні Адрозненні web 1.0 i web 2.0web 1.0 i web 2.0web 1.0web 1.0 web 2.0web 2.0DoubleclickDoubleclick Google AdSenseGoogle AdSense

OfotoOfoto FlickrFlickr

AkamaiAkamai BitTorrentBitTorrent

mp3.commp3.com NapsterNapster

Britannica OnlineBritannica Online WikipediaWikipedia

Персанальныя сайтыПерсанальныя сайты БлогіБлогі

EviteEvite upcoming.org і EVDBupcoming.org і EVDB

Спекуляцыя даменымі імёнаміСпекуляцыя даменымі імёнамі Пошукавая аптымізацыя (Пошукавая аптымізацыя (SEOSEO))

Аплата рэкламы па колькасці паказаўАплата рэкламы па колькасці паказаў Аплата рэкламы па колькасці пераходаўАплата рэкламы па колькасці пераходаў

Здабыццё дадзеных з HTMLЗдабыццё дадзеных з HTML Вэб-сервісыВэб-сервісы

ПублікацыяПублікацыя СуаўтарстваСуаўтарства

Сістэмы кіравання кантэнтам (CMS)Сістэмы кіравання кантэнтам (CMS) WikiWiki

Каталогі (таксаномія)Каталогі (таксаномія) Тэгі (фолксанамія)Тэгі (фолксанамія)

Утрыманне карыстальнікаўУтрыманне карыстальнікаў Сіндыкацыя кантэнтуСіндыкацыя кантэнту

•Асаблівасці ўспрыняцця Асаблівасці ўспрыняцця тэксту ў Інтэрнэттэксту ў Інтэрнэт

http://poynterextra.org/eyetrack2004/

Зоны актыўнасціЗоны актыўнасці

Зоны прыярытэтнай увагіЗоны прыярытэтнай увагі

Большасць карыстальнікаў Большасць карыстальнікаў Інтэрнэту...Інтэрнэту...

- Імкнуцца знайсці як мага больш інфармацыі ў самы - Імкнуцца знайсці як мага больш інфармацыі ў самы кароткі час; кароткі час;

- Падчас пошуку праглядаюць максімум 20 першых - Падчас пошуку праглядаюць максімум 20 першых вынікаў, выдадзеных пошукавымі машынамі, але ў вынікаў, выдадзеных пошукавымі машынамі, але ў асноўным толькі першую старонку. асноўным толькі першую старонку.

- - "правіла 10 секунд“"правіла 10 секунд“: гатовыя выдаткаваць максімум : гатовыя выдаткаваць максімум 10 секунд, каб вырашыць, застацца на сайце 10 секунд, каб вырашыць, застацца на сайце (старонцы) або зачыніць вакно браўзэра; (старонцы) або зачыніць вакно браўзэра;

- - "правіла 3 клікаў“"правіла 3 клікаў“: у пошуках неабходнай : у пошуках неабходнай інфармацыі пераадольваюць максімум тры ўзроўню інфармацыі пераадольваюць максімум тры ўзроўню ў навігацыі; ў навігацыі;

““Гуру-юзабіліты” Якаб Нільсен лічыць, што каля 80% Гуру-юзабіліты” Якаб Нільсен лічыць, што каля 80% карыстальнікаў спачатку скануе змест сайта і толькі карыстальнікаў спачатку скануе змест сайта і толькі потым пачынаюць чытаць тэкст, які іх зацікавіў.потым пачынаюць чытаць тэкст, які іх зацікавіў.

Перагорнутая пірамідаПерагорнутая піраміда

Лід: максімум 20 слоў. Што за навіна. Адказы на пытанні Хто? Што? Дзе? Калі? і Навошта? Сутнасць падзеі. Кошт пытання.

Цытата ў падтрымку ліда. Падтрымка галоўнай падзеі і яе развіцця, важныя дэталі,

перадгісторыя, сведчанні з цытатамі

Баланс. Іншая інтэрпрэтацыя з цытатамі. Другшасны матэрыял, дадатковая інфармацыя, статыстыка, фон

Заключэние

Сказ: 25-45 слоў

Адна думка ў адным абзацы

Загаловак: максімум 7 слоў

Перагорнутая піраміда ў Перагорнутая піраміда ў ІнтэрнэцеІнтэрнэце

Лід: максімум 20 слоў. Што за навіна. Адказы на пытанні Хто? Што? Дзе? Калі? і Навошта? Сутнасць падзеі. Кошт пытання.

Цытата ў падтрымку ліда. Падтрымка галоўнай падзеі і яе развіцця, важныя дэталі,

перадгісторыя, сведчанні з цытатамі

Баланс. Іншая інтэрпрэтацыя з цытатамі. Другшасны матэрыял, дадатковая інфармацыя, статыстыка, фон

Заключэние

Сказ: 25-45 слоў

Адна думка ў адным абзацы

Загаловак: максімум 7 слоў

Teaser

Загаловак інфармацыйны, а не інтрыгуючы, максімум 85 знакаў

Памер матэрыялаПамер матэрыяла

Можна парэкамендаваць для аператыўнай Можна парэкамендаваць для аператыўнай карэспандэнцыі устанавіць памер 1.500 – карэспандэнцыі устанавіць памер 1.500 – 2.000 знакаў, для аналітычных, 2.000 знакаў, для аналітычных, інфармацыйна - даведкавых артыкулаў і інфармацыйна - даведкавых артыкулаў і інтэрв'ю – 3.000 – 4.000 знакаў. інтэрв'ю – 3.000 – 4.000 знакаў.

З пункту гледжання пошукавай аптымізацыі З пункту гледжання пошукавай аптымізацыі трэба мець на ўвазе, што Яндекс абазначыў трэба мець на ўвазе, што Яндекс абазначыў мінімальны аб'ём артыкула– 2.000 знакаў.мінімальны аб'ём артыкула– 2.000 знакаў.

TeaserTeaser Teaser Teaser – паходзіць ад англійскага tease -- дражніць, абазначае – паходзіць ад англійскага tease -- дражніць, абазначае

элемент, з дапамогай якога наведвальніка прынаджваюць наведаць элемент, з дапамогай якога наведвальніка прынаджваюць наведаць сайт. Гэта кароткі тэкст, у якім апісваецца змест артыкулу. Ён звычайна сайт. Гэта кароткі тэкст, у якім апісваецца змест артыкулу. Ён звычайна суправаджаецца невялікай выразнай ілюстрацыяй. суправаджаецца невялікай выразнай ілюстрацыяй.

У штодзённых газетах у выглядзе тызераў звычайна прадстаўлены У штодзённых газетах у выглядзе тызераў звычайна прадстаўлены спасылкі-анонсы на найбольш актуальныя артыкулы.спасылкі-анонсы на найбольш актуальныя артыкулы.

Тызер не з'яўляецца ні лідам, ні непасрэдным пачаткам выкладання. Тызер не з'яўляецца ні лідам, ні непасрэдным пачаткам выкладання. Гэта не працяг загалоўка, а, хутчэй, анонс матэрыялу, уступленне-Гэта не працяг загалоўка, а, хутчэй, анонс матэрыялу, уступленне-інтрыга, вельмі кароткае выкладанне асноўных момантаў, якое не інтрыга, вельмі кароткае выкладанне асноўных момантаў, якое не выдае ўсёй інфармацыі. Мэта -- зацікавіць у чытанні артыкула.выдае ўсёй інфармацыі. Мэта -- зацікавіць у чытанні артыкула.

З тызера наведвальніку мусіць быць зразумела, у якім жанры напісаны З тызера наведвальніку мусіць быць зразумела, у якім жанры напісаны артыкул (аналітыка, каментар, інтэрв'ю і г.п.).артыкул (аналітыка, каментар, інтэрв'ю і г.п.).

Калі ў тызеры выкарыстоўваюцца цытаты, то неабходна указаць, каму Калі ў тызеры выкарыстоўваюцца цытаты, то неабходна указаць, каму яны належаць і, калі магчыма, дзе і калі былі сказаныя. Звычайна ў яны належаць і, калі магчыма, дзе і калі былі сказаныя. Звычайна ў тызер не выносіцца спасылка на крыніцу запазычвання тэксту або тызер не выносіцца спасылка на крыніцу запазычвання тэксту або інфармацыі.інфармацыі.

Тызер і лідТызер і лід

Тызер і лідТызер і лід

Першы пасля тызера абзац фактычна Першы пасля тызера абзац фактычна з'яўляецца лідам тэксту: ён паўтарае змест з'яўляецца лідам тэксту: ён паўтарае змест тызера, але ў перафразаванай форме. Пры тызера, але ў перафразаванай форме. Пры фармуліроўках трэба ўлічваць, што калі фармуліроўках трэба ўлічваць, што калі тызер -- свайго кшталту анонс тэксту, то тызер -- свайго кшталту анонс тэксту, то першы абзац -- яго пачатак.першы абзац -- яго пачатак.

Па некаторых звестках Яндекс не Па некаторых звестках Яндекс не ажыццяўляе пошук па тызеру матэрыялу, у ажыццяўляе пошук па тызеру матэрыялу, у той час як Google ажыццяўляе. Гэта трэба той час як Google ажыццяўляе. Гэта трэба мець на ўвазе, каб тызер быў не адзіным мець на ўвазе, каб тызер быў не адзіным месцам ужывання ключавых слоў.месцам ужывання ключавых слоў.

Абзацы і падзагалоўкіАбзацы і падзагалоўкі

Тэксты ў Інтэрнэце больш за разрэджаныя Тэксты ў Інтэрнэце больш за разрэджаныя за газетныя. Гэта дасягаецца павелічэннем за газетныя. Гэта дасягаецца павелічэннем колькасці абзацаў і падзагалоўкамі. колькасці абзацаў і падзагалоўкамі.

Максімальная даўжыня абзаца - 8-10 Максімальная даўжыня абзаца - 8-10 радкоў. радкоў.

Прыблізна праз тры абзаца ўстаўляецца Прыблізна праз тры абзаца ўстаўляецца подзаголовок. Ідэальна, калі падзагалоўкі подзаголовок. Ідэальна, калі падзагалоўкі змяшчаюць ключавыя слова. Падзагалоўкам змяшчаюць ключавыя слова. Падзагалоўкам павінны быць максімальна кароткія: павінны быць максімальна кароткія: максімум 60 знакаў з прабеламі.максімум 60 знакаў з прабеламі.

ЗЗагалоўкі для Інтэрнэту агалоўкі для Інтэрнэту Варта ўлічваць, што яны могуць экспартавацца праз RSS на іншыя Варта ўлічваць, што яны могуць экспартавацца праз RSS на іншыя

сайты або на дысплеі мабільных тэлефонаў і PDA. У гэтым сэнсе сайты або на дысплеі мабільных тэлефонаў і PDA. У гэтым сэнсе загаловак мусіць быць суб'ектыўна зразумелым, бо толькі на яго загаловак мусіць быць суб'ектыўна зразумелым, бо толькі на яго падставе карыстальнік будзе прымаць рашэнне чытаць тэкст або не. З падставе карыстальнік будзе прымаць рашэнне чытаць тэкст або не. З пункту гледжання аптымізацыі знаходжання менавіта гэтага тэксту пункту гледжання аптымізацыі знаходжання менавіта гэтага тэксту пошукавымі машынамі, пажадана, каб у загалоўку прысутнічалі пошукавымі машынамі, пажадана, каб у загалоўку прысутнічалі ключавыя словы, таксама як у лідзе, тызеры і асноўным тэксце.ключавыя словы, таксама як у лідзе, тызеры і асноўным тэксце.

Загаловак мусіць быць інфарматыўным, прынаджваць увагу, Загаловак мусіць быць інфарматыўным, прынаджваць увагу, пераконваць да наступнага прачытання тэксту. Максімальная даўжыня пераконваць да наступнага прачытання тэксту. Максімальная даўжыня пажадана 62 знакі, перавышэнне 71 знака -- недапушчальна!пажадана 62 знакі, перавышэнне 71 знака -- недапушчальна!

Двукоссі ў загалоўках не дапушчаюцца, за выключэннем наўпроставай Двукоссі ў загалоўках не дапушчаюцца, за выключэннем наўпроставай мовы, назваў, устойлівых выразаў, кшталту "халодная вайна", мовы, назваў, устойлівых выразаў, кшталту "халодная вайна", "жалезная заслона" і г.п. Пры выкарыстанні ў загалоўках выказванняў "жалезная заслона" і г.п. Пры выкарыстанні ў загалоўках выказванняў аб'екта інтэрв'ю у скарочаным выглядзе або абагульненні-аб'екта інтэрв'ю у скарочаным выглядзе або абагульненні-падсумаванні, не даслоўна, напрыклад у загалоўку да інтэрв'ю, можна падсумаванні, не даслоўна, напрыклад у загалоўку да інтэрв'ю, можна не выкарыстоўваць двукоссі.не выкарыстоўваць двукоссі.