02

www.projectfacelift.nl

01 02

Inhoudsopgave4 Blik Bijzonder / Concept en uitvoering5 Voorwoord6 Boevenmaskers7 Project Facelift8-9 In de media10 Werkmethode11-13 Jongeren Opvang Centrum / Spirit16-18 Asielzoekerscentrum Alkmaar en CSG Jan Arentsz19-21 De Koppeling /Spirit22-23 Eindtentoonstellingen24-25 Vervolgprojecten26 Facelift voor uw organisatie27 Colofon / contact

0504

Concept en uitvoering Project Facelift, ontwikkeld en uit-gevoerd door Riska Wijgergangs en Nienke Jansen, is een initiatief van stichting Blik Bijzonder. Dit project-bureau voor community art ontwik-kelt op eigen initiatief en in opdracht projecten waarbij kunst en creativiteit worden ingezet om mens, cultuur en maatschappij met elkaar te verbinden. Onze projecten creeëren ontmoetingen tussen sociaal geïsoleerde groepen en de buitenwereld. Door mensen op hun eigen grootsheid en talenten aan te spreken stellen wij hen staat hun verha-len, gedachten en ervaringen zichtbaar te maken en te delen.

Nienke Jansen

Conceptueel en beeldend kunstenaar Nienke Jansen (1974) heeft inmiddels verschillende community art projec-ten op haar naam staan. In haar werk draait het vaak om de vraag hoe kan mijn (kunst)werk wat betekenen voor mens en maatschappij? en vormen de thema’s verbinden, ontwikkelen en vernieuwen een rode draad.Nienke: Ik heb van dichtbij mogen observeren dat door samen te werken en elkaar te helpen met het maken van een gipsen afdruk van je eigen gezicht - waarna je als het ware een nieuwe huid voor jezelf maakt en bijdraagt aan de hechting en de betrokkenheid van de deelnemers. Die betrokkenheid is intri-gerend omdat het iets heel persoonlijks en eigen is! Met project Facelift heb ik op veel ver-schillende niveaus met bijzondere men-sen kunnen werken. Deze werkervaring is een enorme verrijking voor mijzelf, mijn werkgebied en netwerk.

Riska Wijgergangs

Medeoprichtster van Blik Bijzonder Riska Wijgergangs (1966) heeft veel ervaring in het ontwikkelen van crea-tieve concepten, lesprogramma’s en methodieken. Daarnaast is Riska ook een zeer ervaren workshopbegeleider, theatermaker en speler voor uiteen-lopende doelgroepen. Riska: Het is zondag 19 april, 20.00 uur. Nienke en ik ploffen neer op een terras in het laatste zonnetje op het Hugo de Grootplein. De wagen is weer ingepakt en staat nog steeds mooi te pronken aan de andere kant van het plein. We zijn super tevre-den en voelen ons bevoorrecht; de hele dag lekker in de zon waar het een af en aan komen was van veel buurtbewoners met de nodige complimenten. En tja, dat doet ons goed. Als conclusie konden we echt tegen elkaar zeggen, het pro-ject werkt! Vaak worden deze jongeren gezien als probleemjongeren. Ik ben blij dat we een klein stukje van de andere kant naar buiten kunnen brengen.

Voor-woordEen facelift vervaagt rimpels, opent hangende oogleden, laat jukbeende-ren mooier uitkomen en onderkinnen verschrompelen. Na een facelift is men frisser, jonger, mooier, kortom; een an-der mens wordt zichtbaar. Zo werkt ook Project Facelift.

In 2008 startten Riska en Nienke, samen met Niki Jacobs, op mijn verzoek met het kunstproject ‘Boevenmaskers’ in de bajes, het Huis van Bewaring aan de Havenstraat. Een groep van twaalf gede-tineerden gaf te kennen wel mee te willen doen. Het gezelschap bestond uit de klas-sieke bajespopulatie: enkele reusachtige, kale, getatoeëerde mannen van 2 meter in het vierkant, naast ernstig verslaafde kneusjes, stevig gedragsgestoorde, opgewonden standjes en een enkele witte boorden crimineel.

Met de vingers gekruist op de rug heb ik de eerste workshop afgewacht; het bleek een feestje. Met de tong uit de mond zat iedereen te friemelen, te priegelen, te knippen en te plakken en na verloop van tijd kwamen de meest kunstzinnige mas-kers te voorschijn. Elke boef zat te zweten op zijn kunstwerk om die het mooiste van allemaal te maken.Tijdens de workshops werden diepgaande gesprekken gevoerd, stoere monologen gehouden, hoopvolle toekomstbeelden beschreven, maar ook verdrietige gedach-ten geuit. Of soms simpelweg typische bajesrecepten - wat kun je zoal bakken in een koffiezetapparaat? - uitgewisseld…

Een schitterend concept was geboren: de makers blijken vaak voor het eerst van hun leven in staat iets moois en teers te creëren en kunnen vanwege de absolute anonimiteit en het ‘verborgene’ van het masker hun verhalen kwijt.

Een kleine vrachtauto werd omgebouwd tot mobiele tentoonstellingsruimte zodat alle projecten in de openbare ruimte konden worden geëxposeerd. Nadat het project in de bajes met zowel een in- als externe tentoonstelling was afgesloten, bleek het J.O.C. geïnteresseerd en werd ook daar Facelift uitgevoerd. Daarna werd er gewerkt met jonge vluchtelin-gen in Alkmaar en is onlangs het project afgesloten in de Koppeling, een gesloten jeugdinrichting in Amsterdam Zuidoost.

Project Facelift is een absolute aanrader voor iedere instelling die kunst dichterbij de cliënt wil brengen.

Lousje KoningGepensioneerd unitdirecteur gevangeniswezen

(V.l.n.r: Nienke Jansen en Riska Wijgergangs)

06 07

Project Facelift

‘Community art ontstaat als kunste-naars in de uitvoering en distribu-tie van hun artistieke creatie nauw samenwerken met specifieke groepen in de samenleving die meestal geen of beperkte toegang hebben om deel te nemen aan kunst.’ (Eugène van Erven, hoofddocent Theaterwetenschap Universiteit Utrecht en artistiek leider International Community Theatre Festi-val in Rotterdam)

Project Facelift creëert ontmoetingen tussen sociaal geïsoleerde individuen onderling èn de buitenwereld. Enerzijds door workshops te geven en anderzijds door de resultaten van de workshops buiten de muren van de betreffende instelling te exposeren.Aangezien het voor deze mensen vaak onmogelijk is om naar buiten te treden, zetten wij met onze Facelift Expowagen, een interactieve kunstinstallatie, een stap naar het publiek toe. Op deze ma-nier hopen we de dialoog over beeldvor-ming tussen verschillende groepen op gang te brengen.

Concept

Met het community art project ‘Boevenmaskers’ werd het actuele maatschappelijke onderwerp gevan-genschap tot een kunstwerk verbeeld. Dit project was het fundament voor het Facelift concept.We werkten tijdens dit project met een groep van tien gedetineerden. Gedu-rende de workshops maakten de man-nen onder onze begeleiding van diverse materialen persoonlijke maskers. Zangeres Niki Jacobs maakte bij ieder masker een passende geluidsopname.

Gevangen

Door de maskers, de expositie en het gemaskerd bal werden mensen aan het denken gezet over de persoonlijke en maatschappelijke betekenis van gevangenschap. We zitten immers allemaal een beetje gevangen, al is het maar in onze eigen vooroordelen. Door de maskers in de kijkdozen tentoon te stellen, hebben we een duidelijke relatie gelegd met de buurtbewoners van het Haarlemmermeerplein en de afgesloten gevangeniscommunity.

Buurtbewoonster Marijke: “Elke dag kijk ik naar de ramen van de bajes en elke keer vraag ik me af ‘kijken ze nou ook naar mij?’. In deze kijkdozen gebeurt dat ook een beetje. Het is kijken en beke-ken worden.”

Boevenmaskers Info:

Wanneer: November 2007 tot en met januari 2008Waar: Penitentiaire Inrichting De Havenstraat AmsterdamVoor wie: Volwassen gedetineerdenOpdrachtgever: Lousje Koning, directrice P.I. HavenstraatIntermediair: K.I.S (Kunstenaars in de samenleving) Fleur GiebenSubsidie: Amsterdams Fonds voor de Kunst, stadsdeel Amsterdam ZuidExpositie: Drie dagen Trammuseum HaarlemmermeerpleinInfo: www.boevenmaskers.nl

02

In de media‘Gevangenen in de Amsterdamse Ha-venstraat mochten een paar weken af en toe hun cel uit om te knutselen. Nu worden hun Boevenmaskers geëxpo-seerd tegenover hun gevangenis: in het Trammuseum…’(Het Parool, 17-01-08)

‘...De privacy van de gevangenen moest worden gewaarborgd, dus waren de mo-gelijkheden beperkt. Het project heeft juist door deze beperkingen zijn vorm gekregen…’ (De Echo, 13-01-08)

‘…AT5 sprak met een 17 jarige deelne-mer van dit project: Hij mag zelf niet in beeld maar toont zijn ware gezicht in de maskers die hij maakte…’ (AT5, 16-04-09)

‘…Het doel is om bij de jongeren een on-derlaag te raken. Het mooie naar buiten brengen, waardoor het publiek geraakt wordt. Daar zit ook een stukje kunst bij…’ (Nieuw Amsterdams Peil, 11-02-09)

‘…In Nederland groeien duizenden jon-gens en meisjes op in een asielzoekers-centrum. Over hun situatie - en vooral over hun eigen interpretatie hiervan - is niet veel bekend. Project Facelift wil een stem en een gezicht geven aan deze bijzondere groep jongeren...’ (02-12-09,

Jongerenloket.com)

‘…Op de tweede plaats wil de jury graag haar waardering uitspreken voor de pre-sentatie van de bus van Project Facelift. Ook hier valt de interactieve opstelling op, de mooie presentatie van de kunstwerken met daarbij een flinke dosis maatschappelijke betrokkenheid…’ (de Pijpkrant, november 2009)

2008•Het Parool•De Echo•Webiste Kunst&CO•Website Stadsdeel Oud-Zuid

2009•Nieuw Amsterdams Peil •AT5 •Website De Vrolijkheid •Echo.nl•Website stadsdeel Zuidoost •Salto Omroep Amsterdam•crtlaltdelete.org •Website Spirit•Jongerenloket.com

01 11

Jongeren Opvang Centrum / Spirit

Het begon allemaal bij Nanske van Campen van het J.O.C die ons pro-ject Boevenmaskers had gezien en zo enthousiast was dat zij ons vroeg dit project door te vertalen voor het J.O.C. Het was ons eerste deelproject en daarom extra spannend. Hoewel het in het begin enige moeite kostte om jongeren te werven, vonden Nanske en haar collega Lianne maar liefst tien leu-ke jongens die graag mee wilden doen. Rondom de tijden en data was nog al wat onrust. Enkele jongens waren voor-tijdig vrij gekomen - wat natuurlijk fijn voor hen - maar best onhandig voor ons omdat sommige maskers en/of teksten niet af waren. Gelukkig is het allemaal goed gekomen en was iedereen erg blij met de resultaten. Bijzonder was de interne expositie tijdens de paasviering waarbij veel personeel en familieleden aanwezig waren.

Info:

Wanneer: Maart en april 2009Waar: J.O.C. (justitiële jeugdinrichting, Amsterdam/Westerpark)Voor wie: Jeugddelinquenten Opdrachtgever: Spirit/ J.O.C., afdeling CMV (Culturele- en Maatschappelijke Vorming)Info: www.spirit.nl

Aantallen:

Workshops: 8Deelnemers: 12Exposities: 4Bezoekers intern: 120Bezoekers extern: 450

10

Werk-methodeProject Facelift is een zorgvuldig proces, waarin het individu en diens verhaal, talenten, kwaliteiten, kennis, kunde en ervaringen staan centraal. Hierbij werken we nauw samen met andere kunstenaars en de betrokken organisaties.

Het interne proces: voorberei-ding en begeleiding workshops

We werken met de jongeren op individuele basis samen aan de maskers en teksten rondom het thema beeldvorming. Om de beeldvorming - en dan vooral het per-spectief van hoe de jongeren zichzelf en een ander zien en zij zichzelf aan anderen laten zien - uit te dagen, stellen

wij hen de volgende drie vragen: Hoe zie jij jezelf?Hoe denk jij dat anderen jou zien?Hoe zie jij anderen?

Faceliftcommunity art

methodiek

Werken met doelgroepenen kunstenaarsworkshops

Expositievormen8 unieke kijk-luisterdozen

Bereiken van publiekFacelift expowagen

Maskers: worden van oudsher gebruikt vanwege hun rituele en culturele functies en betekenissen zoals het versterken, het verbergen of juist het ontmaskeren van bepaalde eigenschappen.Geluid / tekst: de jongeren schrijven hun eigen teksten, geholpen door Adeiye Tjon (MC Complex). Vervolgens worden de tek-sten en geluidsopnames door de profes-sionele muzikant Peter Rutten bewerkt en afgemixt.

Het externe proces: het pro-duct naar buiten brengenNa het interne proces is onze volgende stap om de maskers en geluidsopnames –

de verhalen van de jongeren – zo integer, direct en kwalitatief mogelijk te vertellen aan de buitenwereld. Dit gebeurt door middel van exposities: in de instelling voor alle deelnemers, familie en medewerkers en op verschillende plekken in de omge-ving voor alle buurtbewoners.

Facelift Expowagen

De Facelift Expowagen hebben we zelf, met behulp van andere kunstenaars en een vormgever, ontworpen en gemaakt. Het is een mobiel kunstwerk met een transparante en uitnodigende uitstraling. Het publiek ervaart de Expowagen dan ook als een intiem platform, waarin zowel ma-kers als kijkers hun eigen aandeel hebben.

Buurtbewoner: “Ik wist helemaal niet dat deze jongeren hier woon-den. Hun verhalen hebben mij echt geraakt.”

1312

Proces en deelnemers: Exposities

Interne expositie: Tijdens de paasviering waren er presen-taties te zien van alle recent afgeronde projecten. Ouders en familieleden zijn uitgenodigd. Riska: “Ondanks dat de kijkdozen anoniem waren, liet A. (zijn stem was onherkenbaar gemaakt) met gepaste trots zijn masker zien en zijn teksten horen aan zijn broer. Zijn broer was een beetje lacherig maar ook onder de indruk. Een moeder zei na het horen van de teksten van haar zoon: ik wist niet dat dit in mijn jongen speelde.”

Extern: Opening op 2e paasdag op het Wester-gasfabriekterrein in AmsterdamTon Schunselaar, afdelingsmanager bij het J.O.C., vertelt tijdens de opening hoe bijzonder het project is: “Al vanaf de eerste dag werken we binnen het J.O.C. aan de terugkeer van de jongens naar de maatschappij. Met deze expositie geven de jongens die hieraan hebben meegewerkt, ook iets aan de buitenwereld. Het J.O.C. is daarom heel trots op de resultaten van de workshops, omdat wij hier ook een soort lift van krijgen.”

Schoolplein op het Van Oldenbarneveldt-plein, Amsterdam WesterparkDe scholieren waren vluchtig in het kijken en luisteren. Het was dan ook vrijdagmid-dag en het weekend was begonnen! Als we ze aanspraken en gericht vragen stelden dan kwamen ze wel los. Eén meisje zei: “Ik veroordeel mensen nooit, ik hang gewoon rond met m’n vrienden, ik vind het leuk wat jullie hebben gedaan.”

Festival Westerparkse Zondag, Hugo de Grootplein in AmsterdamWe kwamen er achter dat het ontzettend

leuk is om op een buurtfestival te staan. Mensen komen speciaal om iets te zien en te beleven, hebben én nemen de tijd ook voor een praatje. Je bereikt hiermee echt de buurtbewoners. Die dag was er de hele dag een buurtbewoonster bij die ons heeft geholpen. Ook krijg je bezoekers van verschillend pluimage wat ook weer heel wisselende reacties oplevert.

Reacties:Reacties uit het gastenboek (die wij weer terug hebben gebracht naar de jongeren).

Sommige reacties zijn ook direct aan de jongeren gericht.

“Facelift is een uplift want vorm en inhoud zijn 1, versterken elkaar. Helder in opbouw, uitstraling, de verhalen van de jongeren komen goed over, maken nieuwsgierig en geven gevoel en hou-ding weer. Dank.“ Diana K.

“Crimineel goed!” Eddy

“Erg inspirerend, mooi om te zien wat jullie verhalen zijn!“ Anja

Fotografie: Ed Regeer

“Mooi om te horen dat er achter jul-lie maskers gevoel zit, zachtheid en veel geloof en hoop in de toekomst. Je eigen toekomst! Succes!“ Susan

“Ik ben hier heel nuchter in. Ik hoor wederom het woord respect. Nou, respect dien je te verdienen dus laat ze maar werken voor hun respect.“ buurtbewoonster

Vandaag zijn er twee nieuwe jongens bij gekomen: A. en B. A. is één en al bravoure, kraamt van alles uit, wat ik echt niet begrijp… straattaal vermoed ik. Als we hen vragen: “Hoe denkt de ander/ de buitenwereld/ gewoon jan en alleman over jou?” Roept ie meteen: “Kut Marokkaan!!!”Op de vraag of ie dat ook wil laten zien, verschijnt er een groot vraagteken op z’n hoofd. Later ligt ie slap van het lachen onder z’n masker. Het feit dat je echt niet mag lachen als het gips nog moet harden, werkt ook op de lachspieren van alle anderen. Vooral als hij dan ook nog gaat lopen met het masker op, zonder iets te kunnen zien of zeggen, ligt iedereen in een deuk. Eenmaal weer bevrijd uit het gips, zegt ie: “Man, te gek! Ik had nog niet gelachen vandaag.”Op zijn masker plakt hij de letters L I J P O en zegt: “Maar ik maak nog een masker hoor, want ik ben ook wel eens heel verdrietig.”(5 Maart 2009, door Riska)

“…M’n hoofd was verdoofd door de jonko die ik rookWas een kleine jongen, vroeg met wiet begonnenGeen geld in m’n zakken, vrienden zeiden je moet jattenGing naar school, was elke dag stoned5 joints per dag, ja ik vond dat gewoonHet is niet makkelijk als crimineel te leven Ik hou m’n hoofd omhoog en ikke… ik blijf streven…”

01 02Fotografie: Ed Regeer Fotografie: Vanja Buncan

0216

Info:

Wanneer: Mei en juni 2009Waar: Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz in AlkmaarVoor wie: Scholieren Taalklas (waaronder jongeren van het asielzoekerscentrum) en een 4-Havo klas. Opdrachtgever: De vrolijkheid (Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid)Info: www.vrolijkheid.nl

Aantallen:

Workshops 8Deelnemers 32Exposities 4Bezoekers intern 100Bezoekers extern 380

Asielzoekerscentrum ontmoet CSG Jan Arentsz

Project Facelift in Alkmaar was uitzon-derlijk; een heel bijzonder proces. De doelgroep paste niet direct in het rijtje van gesloten inrichtingen. Maar vanwege het geïsoleerde karakter van het asielzoekers-centrum hadden we er toch voor gekozen. Om het project een meerwaarde te geven, richtten we ons op de ontmoeting tussen twee groepen jongeren die - hoewel ze op één school zaten - elkaar nauwelijks ken-den. Een taalklas, waaronder jongeren van het asielzoekerscentrum en een 4-Havo klas met voornamelijk autochtone jongeren uit Alkmaar en omgeving. Veel van deze 4 havo scholieren wisten niet eens dat de taalklas bestond en waren nog nooit op een azc geweest. Het was veel en hard werken voor ons want het waren grote groepen en er was een krappe planning. Maar hoewel de com-municatie in het begin lastig verliep werd er geconcentreerd en intensief met elkaar sa-mengewerkt, ontdekt en gelachen. Dit keer draaide het niet om individuele ervaringen, maar over wat ze samen beleefden. Er waren weinig woorden nodig om van twee maskers één te maken. En wat werden die prachtig.

Exposities

Interne expositie:Opening op het asielzoekerscentrumZoals altijd op een azc krioelt het van de kinderen die allemaal als een dolle heen en weer rennen want er gebeurt eindelijk eens wat op hun centrum. Een mooi moment is het optreden van Narmin en Mieke die samen hun lied ten gehore brengen. Verder hebben we een fototentoonstelling door het hele azc heen georganiseerd, waar-door bezoekers ook een kijkje kunnen nemen bij de bewoners thuis.

Proces en deelnemers:

0218

Externe expositie:In de stadHelaas was het rustig in de stad en was het best moeilijk om mensen enthousi-ast te krijgen om heel even in de wagen te komen kijken.

Muziek festival cultuurpark de HoutLekker weer, goed sfeertje, veel be-zoekers en veel tijd om met mensen te praten.

“Een gewoon pubermeisje....spijker-broek, t-shirt. Zo’n meisje van 16, 17, in een leuke klas. Eerste liefdes, belang-rijke vriendschappen. Staat daar in een asielzoekerscentrum in de open lucht, met een microfoon in de hand. Verle-gen. Ze heeft samen gewerkt met een meisje uit het azc. En ineens was haar maatje weg. Zonder aankondiging. Uit-geplaatst naar een ander asielcentrum. In haar ogen en in haar stem hoor je dat het haar raakt, dat het niet af is. Niet samen afgemaakt, geen afscheid. Een ontmoeting die abrupt is afgebroken. Twee werelden die elkaar even raken. Een schaduw over het zonnige puber-bestaan. Of misschien geen schaduw maar een laag extra. Die van verdriet, van wat niet af is. Van dingen die je raken en niet kunt veranderen.......”Fronnie Biesma, directeur de Vrolijkheid

Plein CSG Jan ArentszDankzij een optreden van MC Complex krijgt de Facelift Expowagen aandacht (daarvoor liepen de meeste scholieren er gewoon voor bij…)

Info:

Wanneer: Juli en augustus 2009Waar: De Koppeling, gesloten behandelcentrum Amsterdam Zuidoost Voor wie: JongerenOpdrachtgever: Spirit / de Koppeling, afdeling vtv (vrije tijd en vorming)Info: www.dekoppeling.com

Aantallen:

Workshops: 8Deelnemers: 8 (7 meiden en 1 jongen)

Exposities: 3Bezoekers intern: 90Bezoekers extern: 300

De Koppeling /Spirit

Via Nanske van Campen (J.O.C.) waren we in contact gekomen met Freke Evers, werkzaam op de afdeling VTV van de Koppeling. Samen met haar col-lega Loes heeft Freke ervoor gezorgd dat ons project onderdeel werd van het zomerprogramma.We hebben samen met Freke het pro-ject intensief besproken en een aantal belangrijke voorwaarden vastgelegd om de workshops en de samenwerking met de jongeren zo goed mogelijke te laten verlopen. Belangrijke voorwaarden waren: constante werktijden en vaste, kleine groepen, betrokken begeleiding, themagericht communiceren tijdens de workshops. We konden tijdens deze voorbereidingen onze ervaringen en kennis van de voorgaande twee deelprojecten (J.O.C. en Alkmaar) goed gebruiken en inzetten!

19

Reacties:

“Het was gewoon een ver dope project! Leuk georganiseerd alles. En MC Complex was gewoon de bom =) “ Maarten

“Om getuige te zijn van dit eindproduct, te luisteren naar hun muziek terwijl je-zelf vanuit het masker terug ziet heeft iets intiems, je betreedt hun ontmoe-ting; een mooi ervaring!” B.

“Kinderen die elkaar niet kenden, terughoudend, weifelend, werden door de uitdagende activiteiten meege-sleept. Hierin moesten zij elkaar wel beter leren kennen.” Camiel H. Docent J.A. school

“We hadden zoiets nodig. Omdat we het hele jaar heel hard gewerkt had-den. Ik vond het leuk en gezellig om andere leerlingen te ontmoeten en mee samen te werken. Dank je wel!“ Narmin

“Ik vond het heel leuk, het maken van de maskers, maar ook het leren kennen van andere culturen, op een heel andere ma-nier dan usual! Het is dan ook dat we nu zien hoe ze leven en wonen! Begeleiding was super! Bedankt voor alles!” X Nikks

“Als je de rondgang heb gemaakt dan zie je dat ook internationaal geluk en vrijheid een universele wens is en die we moeten we allemaal koesteren en ondersteunen!” Kees de B.

Reacties deelnemers:

Reacties bezoekers:

20

Proces en deelnemers

De jongeren waren vanaf de eerste workshop zeer gemotiveerd en open over hun levensverhalen. Misschien was het de samenstelling van de groep dat bijna alle deelnemers met hun pijn verdriet en moeilijkheden over de brug kwamen. De teksten waren intiem en zwaar. En de maskers waren letterlijke verbeeldingen van de teksten.

Begeleider:Freke: “Er wordt gelachen, nagedacht, geschilderd, geschre-ven, geluisterd en gerepeteerd. De verhalen zijn soms zo persoonlijk en concreet dat je er stil van wordt.”

Deelnemer: “Mijn ene masker ga ik, zeg maar, boos maken. Mensen zijn namelijk soms bang voor mij. Mijn andere masker ga ik bewerken met vrolijke kleuren. Het moet een lief meisje laten zien. Dat is wat ik zo graag zou willen zijn en wil uitstralen.”

Reacties van deelnemers:

Exposities

Interne expositie‘Het is bijna 9.30 uur. Langzaam druppelen de mensen het terrein op: medewerkers, stafleden, de directeur, de jongeren, enkelen genodigden, wat vrienden en familieleden.En dan heten Riska en Nienke iedereen welkom en vertellen hoe geraakt en ontroerd zij zijn door het harde werken en de inzet van de jongeren. Door hun verhalen en door het feit dat zij die dùrven te vertellen. Aan ons, aan de anderen, aan de wereld buiten.Voor de 8 jongeren is dit hun eerste expositie. Voor het eerst staan ze in de spotlights. Hun werk is niet alleen creatief gezien van een heel hoog niveau. Het is met name de ontwapende intimiteit, de eerlijkheid, openheid en hun ongelooflijke lef om in woord en beeld hun gedachten, kwetsbaarheid, wensen, ervaringen, dromen en verborgen stukjes van hun ziel bloot te geven. De Facelft Expowagen schittert in de felle zon. Het is bloedheet, maar ik ril. Kippenvel.’ (Blog Facelift)

Freke Evers geciteerd uit haar speech: ‘Project Facelift biedt een podium aan sociaal geïsoleerde groepen en geeft hen een gezicht en een stem. Kijk door hun ogen en hoor hun verhalen.’ “Dat”, vertelt Freke, “was voor mij de belangrijkste re-den dat ik dit project hier wilde doen. Deze manier van werken maakt het mogelijk om een andere stem te laten horen. Een verborgen kant te laten zien. Door de mas-kers en geluidsopnames kunnen we op een andere manier naar buiten treden èn gehoord en gezien worden. Eerlijk, zonder vooroordelen.”

Reacties van mensen tijdens de interne opening:

Euredice: “Beste J, M en T!!! Ik ben er sprakeloos en stil van. Jullie hebben diepe indruk op me achtergelaten!!! Achter het masker zitten inderdaad veel emoties verborgen die jullie heel goed en sterk hebben verwoord. Blijf aan jullie zelf werken….”

Rob (Beveiliging): “Guys, goed neergezet…heel treffend, emotioneel ook, goed gerapt/verteld etc. In een woord FANTASTISCH.”

Adeiye a.k.a MC Complex (tekst en geluid van Project Face-lift): “Yeah!...wat een mooi resultaat! Jullie hebben mij echt geraakt met de teksten en verhalen die jullie hebben gedeeld met ons. Ik wil jullie allemaal bedanken voor deze ervaring! Hoop dat jullie zelf ook weggaan met een gevoel van trots op wat het is geworden. Keep shining!! Much Luv”

Externe expositieKwakoe festivalOp 8 en 9 augustus; een bijzondere erva-ring om met onze Expowagen het ruige Kwakoe-terrein op te rijden. We besloten de wagen nabij het cultuurpodium neer te zetten. De tweede dag hebben we de wagen verplaats naar de hoofdingang wat qua aanloop een goede keuze was. Vergeleken met de vele eettentjes, de uitbundige muziek, het voetbal en de dansende mensen waren we misschien op het eerste gezicht een vreemde eend in de bijt. Maar juist door dit stukje verstilling, aandacht en bewustwording hebben we samen met de jongeren iets bijzonders kunnen geven aan het festival. Aantal reacties van Kwakoepubliek:

‘..Locked up, en nog een heel leven te gaan,De deuren gaan wel open, maar denk aan je bestaan.Op een dag ben je groot, op een dag ben je anders,Leven zonder struggles, de pijn die wel veranderd…”

N: “Wat een prachtige en leerzame verhalen. Erg knap van de dames en heer dat zij een kijkje gunnen in hun ge-dachtes en leven. Via deze manier zullen mensen/familie en vrienden jullie beter begrijpen. Veel respect voor jullie allen.”

M: “Was heel bijzonder om mee te maken. En een bijzondere manier om mezelf uit te drukken. Heel Leuk!”

H: “Dit alles was een leuke ervaring. Ik heb genoten van het creatief bezig zijn en het was leuk om mezelf op deze manier te laten zien.”

Cary: “Indrukwekkende, mooie verhalen. Goed vorm-gegeven, mooi.”

Eusibi: “FACE IT BY FACELIFT. Stoe-re, gekke, zware, leuke maskers met rap. Leuk om even bij stil te staan.”

Fotografie: Vanja Buncan 21

2322

Email van Nienke aan Riska: ‘Afgelopen vrijdag had ik een gesprek met Anne Graumans over ons project en de eindtentoonstelling. Anne vroeg me wanneer we tevreden zouden zijn? Wat we willen bereiken? Wie moeten het allemaal zien?’Dit zijn belangrijke vragen voor het afsluiten van een project. Al heel snel werd duidelijk dat we het eenvoudig wilden houden. Aangezien we geen poli-tieke boodschap hebben en het ook niet gaat over wat deze jongeren wel of niet verkeerd hebben gedaan. We hebben samengewerkt met - naar onze mening - bijzondere jongeren die door hun situatie enigszins afgesloten leven van de maatschappij. Ons standpunt is dan ook dat het interessant is om te zien en te horen hoe deze jongeren naar zich-zelf kijken en te onderzoeken hoe het publiek dit ervaart. De jongeren hebben samen met kunstenaars een stukje van henzelf kunnen onderzoeken, vormge-ven en tonen aan de buitenwereld. Dat is al waardevol genoeg!

We hebben voor de eindtentoonstelling een selectie gemaakt van maskers en verhalen van jongeren uit het J.O.C. en de Koppeling. De reden hiervoor is dat we besloten om op vijf drukke plekken in Amsterdam te gaan staan en deze jongeren ook in Amsterdam gehuisvest zijn.

EindtentoonstellingenOp zondag 20 september tussen 12.00 en 17.00 uur stonden we tijdens de autovrije zondag met de Expowagen op de Kunst & CultuurCuyp, inmiddels een belangrijk onderdeel van het nazo-merfestival. Het was ontzettend druk de hele dag door met een heel leuk, nieuwsgierig en gemêleerd publiek. Naast veel bezoekers kregen we ook nog eens de tweede prijs van de Prix d’Albert, voor de meest originele inge-richte kraam of wagen.

Reacties van het publiek:

Woensdag 9 september stonden we tussen 12.00 en 17.00 uur op de St. Antoniussluis op het bruggetje voor de Theaterschool aan de Jodebreestraat. Het was een mooie, heldere dag met veel en gemengd publiek. Via Anne Graumans, raadslid (PVDA) gemeente Amsterdam kwamen ook de raadsleden Jerry Straub (PVDA) en Marco de Goede (GroenLinks) tijdens hun lunchpauze een kijkje nemen.

Jerry Straub: “Wat een enorm origineel initiatief! Op een indringende manier wordt aandacht gevraagd voor de beeldvorming over deze jongeren. Toen ik er was, was er veel belangstelling; dat betekent dus ook dat dit soort initi-atieven veel waardering ontvangt. Een mooie stimulans om door te gaan! Goed gedaan en bedankt jongeren, deelne-mers, kunstenaars om de kwetsbaar-heid met anderen te delen. Dat vereist veel moed! Deze manier vraagt om oordeelloos te reageren.”

Anne Graumans: “Lieve mensen van Project Facelift! En makers! Wat een confrontatie - jezelf zien en luisteren naar verhalen van leeftijdgenoten en kijken naar hun creaties. Hoop dat veel mensen dit gaan zien en veel men-sen de kans krijgen om met jullie te werken!”

Zaterdag 12 september stonden we tussen 12.00 en 18.00 uur op de Nieuwmarkt naast de Waag. We gaven deze dag vanaf 15.00 uur een borrel en hapjes voor genodigden. Het was erg leuk om op zaterdag op de drukke Nieuwmarkt te staan omdat er echt heel veel verschillende mensen voorbij kwamen die kwamen kijken. Toevallig was Ronald Plasterk, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap binnen bij de Waag voor een boekpre-sentatie. Natuurlijk konden we deze kans niet laten lopen en hebben we hem uitgenodigd een kijkje te nemen in de kijkdozen.

\

Ronald Plasterk schrijft in ons gastenboek: ‘Veel succes met dit project; mooi om de drempel naar kunst laag te maken, en iedereen ervan te laten genieten!’

“Verrassend, ik kreeg rillingen, vond ’t confronterend. Dat ik even iemand an-ders ben! Aan de jongeren; Goed dat jullie naar jezelf kijken, goed begin”

“Wat een pracht project!! Confronterend zoveel jonge mensen met zoveel pijn en ver-driet! Hoop dat er HEEL VEEL MEER van dit soort geweldige initiatieven mogen komen!Ga het land in er zijn nog veel meer jongelui die dit soort hulp/ ontsnappen/ uiten kunnen gebruiken.”

“In feite is het een soort peepshow.”

Data en locaties

Iedere gekozen locatie droeg bij aan het bereiken van een zo breed mogelijk publiek: Bezoekers

Woensdag 9 september, St. Antoniussluis 250Zaterdag 12 september, Nieuwmarkt 300Woensdag 16 september, Centrale Bibliotheek, Oosterdokskade 143 100Zondag 20 september, Kunst & CultuurCuyp, Albert Cuypstraat 450Zaterdag 26 september, De domeinen (Weesp) 100 ______Totaal 1200

Publieks doelgroepenVerticale doorsnee van inwoners van Amsterdam Landelijke politici en lokale raadsleden van Amsterdam Vrienden, bekenden, vakgenotenOnze medemakers/doelgroep; dus de jongeren (als ze vrij zijn)Bedrijven, organisaties en instellingenSubsidiënten en sponsoren

2524

Vervolgprojecten

Zona’s kioskIn oktober 2009 werkte Project Facelift als één van de modules mee aan Zona’s Kiosk in drie zorgcentra in Amster-dam: De Flesseman, Sint Jacob en het Sarphatihuis. Zona’s Kiosk is een multifunctioneel object dat dienst doet als contactdesk, opbergkast, podium, winkel èn expositie. Door met kunst in te springen op de realiteit van mensen in zorginstellingen zet Zona’s Kiosk interac-ties in gang, brengt kunst tot aan het bed en stelt kunstenaars in staat hun werk toe te passen op en in de zorg. www.zonaskiosk.nl

Ingeborg (begeleidster): “Indrukwekkend mooi vond ik de interactie tussen moeder en dochter bij Project Facelift. Bij het zien van de dochter met het gipsen masker was er even schrik; ik krijg mijn dochter toch wel terug? Met hetzelfde gezicht, hè?”

Asielzoekerscentrum DrachtenIn opdracht van de Vrolijkheid hebben we in november 2009 gewerkt met een groep van twaalf jongeren uit het AZC Drachten, Friesland. Wederom met MC Complex. In december 2009 stonden we met de expowagen op de verjaardag van de vrolijkheid in Utrecht en in januari 2010 in het centrum van Drachten en op het AZC zelf.

Nienke: “Het was inspirerend om te zien hoe de jongens zeker twee uur met elkaar hebben gepraat en aan een tekst hebben gewerkt. Dit was maar een voorbeeld van hoe goed de jongens elkaar helpen! De bereidwilligheid van iedereen om naar elkaar te luisteren en te helpen en hoe je bepaalde woorden van je eigen taal kunt vertalen in het Engels of Nederlands was erg bijzonder om mee te maken!”

Opties voor 2010-2011Bos en Lommer Amsterdam i.s.m. Podium MozaïekIn meerdere asielzoekerscentra i.s.m. de VrolijkheidProject Attentie opname! i.s.m. de JellinekJustitiële jeugdinrichtingen in Nederland

Mama, mijn leven zonder jouIs heel moeilijkDe bliksem van jouw foto Heeft het donkerIn mijn kamer weggedaan Peshko (Irak)

2726

Facelift voor uw organisatieProject Facelift heeft ruime ervaring op het gebied van conceptontwikkeling, projectmanagement, methodieken, training, coaching, enzovoorts. Daarnaast beschikken wij over veel kennis van het werkveld en een uitgebreid netwerk.

Organisaties/instellingenWerkt u met een bijzondere groep mensen die nauwelijks gehoord of gezien wordt door de maatschappij? Met Project Facelift brengen we de wereld naar binnen én naar buiten. Gedurende het hele proces staat het individu en diens verhaal, talenten, kwaliteiten, kennis, kunde en ervaringen centraal. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de begeleiders van uw instelling. BedrijvenU kunt Project Facelift ook inhuren voor uw bedrijf. Samen bedenken we een geschikt thema voor de workshops. Na afloop worden de maskers en geluids-opnames in de Facelift Expowagen tentoongesteld. Dit kan op elk gewenste dag en plek, bijvoorbeeld tijdens een congres, feest of een presentatie. Het is tevens mogelijk om een ingerichte kijkdoos te kopen! Een ludieke manier om uw (nieuwe) medewerkers met elkaar kennis te laten maken of een boodschap/ verandering binnen uw bedrijf te communiceren.

Colofon

Project Facelift, initiatief van stich-ting Blik Bijzonder, is mede mogelijk gemaakt dankzijAmterdams Fonds voor de KunstGemeente Alkmaar Prins Bernhard CultuurfondsStadsdeel CentrumStadsdeel WesterparkStadsdeel ZuidoostStichting de VrolijkheidStichting Doen

Samenwerkende organisaties Spirit / J.O.C. te Amsterdam WesterparkStichting de VrolijkheidChristelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz te Alkmaar Asielzoekerscentrum AlkmaarSpirit/ de Koppeling te Amsterdam Zuidoost

Organisatie Riska Wijgergangs en Nienke Jansen (concept, ontwikkeling en uitvoering)

Uitzonderlijke dank Wij willen alle jongeren/deelnemers van het JOC, de koppeling, leerlingen van 4-Havo klas en van de taalklas van CSG Jan Arentsz te Alkmaar heel erg bedanken voor hun creaties: de mas-kers, hun persoonlijke verhalen en de gezelligheid. Zonder hen was dit project er nooit geweest!

Credits

Audio-opname/montage: Peter Rutten Beeldend kunstenaar: Nienke Jansen Community art: Riska Wijgergangs Drukwerk: Slinger Drukwerk te Alk-maar en Jolijst te Amsterdam (sponso-ring) Fotografie: Vanja Buncan, Ed RegeerGrafische vormgeving: 310kOndersteuning masker-workshops: Erika de Jongh Rap en spoken word: Adeiye Thon/ MC ComplexTeksten en publiciteit: Mariëlle van der Zwet en Huda Rais Tekstuele ondersteuning: Jaap HageVormgeving en bouw Facelift Expowa-gen: Edd Vossen, Bart Sabel en Ruud Panhuijsen

De volgende mensen willen we harte-lijk danken voor hun steun en input:Lousje Konings, Fronnie Biesma, Niki Jacobs, Monique Hoving, Freke Evers, Loes Plenckers, Nanske van Campen, Fleur Gieben, Erica Kubic, Marijke Broekhuijsen, Esther Matze, Anne Graumans, Gerda de Vries, Renee Otsen, Ella de Jong, Nosrat Mansouri, Vera Broos, Ank Bregonje, Roos Schu-rer, Henk Jan Peereboom, Diana Klein, Thierry van Raay

Stichting Blik BijzonderBlik Bijzonder werkt graag samen met organisaties, instellingen en kunste-naars om elkaar te inspireren en de sociale cohesie binnen een groep of buurt te versterken.

Contactinfo@blikbijzonder.nl 2e Oosterparkstraat 1801092 BT AmsterdamGiro: 4918476www.blikbijzonder.nl

© 2010

01