documentbm
DESCRIPTION
dTRANSCRIPT
DALAM konteks Malaysia, perancangan taraf bahasa melibatkan upaya menjadikan bahasa
Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa ilmu. Penetapan bahasa
Melayu sebagai asas perancangan bahasa di Malaysia didasarkan pada penerimaan
kenyataan bahawa bahasa Melayu merupakan tonggak tamadun di alam Melayu sejak
zaman Sriwijaya dan kemudian pada zaman kesultanan Melayu di pelbagai pusat tamadun
Melayu di rantau Asia Tenggara.
Perancangan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa ilmu
diasaskan pada dasar negara yang dikenal sebagai Dasar Bahasa Kebangsaan dan Dasar
Pendidikan Kebangsaan, iaitu dua daripada beberapa dasar penting dalam proses
pembinaan negara. Sebagai maklumat asas, proses pembinaan negara diperlukan oleh
negara yang baru mencapai kemerdekaan untuk membentuk acuan dan sifat
kenegaraannya dalam pelbagai bidang utama tamadun negara baharu itu.
Kedua-dua dasar kenegaraan itu, bersama-sama dengan satu dasar lain, iaitu Dasar
Kebudayaan Kebangsaan mewakili aspek dalaman atau aspek kerohanian rakyat Malaysia,
iaitu aspek yang menayangkan pandangan sarwa, sistem nilai, pemikiran dan adab bangsa.
Dasar-dasar itu, bersama-sama dengan dasar lain dalam bidang yang mewakili aspek
jasmaniah atau fizikal, iaitu Dasar Ekonomi Baharu (kemudian Dasar Pembangunan
Nasional dan kini Model Ekonomi Baharu) menjadi tonggak proses pembinaan negara kita
sebagai negara yang berdaulat dan berjati diri sendiri.
Dasar Bahasa Kebangsaan di Malaysia dilaksanakan dengan berasaskan undang-undang
negara, iaitu Perlembagaan Persekutuan (Perkara 152) dan Akta Bahasa Kebangsaan. Akta
Pendidikan (mulanya Akta Pelajaran 1961 dan kemudian Akta Pendidikan 1996) pula
berkaitan dengan pelaksanaan bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar utama sistem
pendidikan negara. Badan yang diberi amanah secara khusus merancang bahasa Melayu
ialah Dewan Bahasa dan Pustaka (nama asalnya ialah Balai Pustaka), dengan berdasarkan
Akta Dewan Bahasa dan Pustaka (mulanya Ordinan Dewan Bahasa dan Pustaka 1959 dan
kemudian Akta Dewan Bahasa Dewan Bahasa dan Pustaka, Pindaan dan Peluasan 1995).
Sebagaimana yang telah saya sebut dalam makalah keluaran Januari 2011, perancangan
bahasa di Malaysia melibatkan dua aspek utama, iaitu perancangan taraf bahasa dan
perancangan korpus bahasa. Perancangan taraf bahasa meliputi semua upaya menjadikan
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa penghantar utama
pendidikan, iaitu sebagaimana yang telah dibincangkan di atas tadi. Setelah mantap
penetapan taraf tersebut, maka upaya ditumpukan pula pada aspek perancangan korpusnya
pula. Dalam perancangan korpus bahasa Melayu, usaha dilaksanakan dalam dua strategi
pula, iaitu pembinaan dan pengembangan bahasa.
Pembinaan bahasa merujuk kepada usaha melengkapkan bahasa Melayu daripada sudut
korpus bahasanya, iaitu kosa kata umum, istilah, tatabahasa, ejaan, sebutan dan laras
bahasa untuk memungkinkan bahasa itu dapat memainkan peranan sebagai wahana
komunikasi yang cekap dan berkesan dalam konteks pembangunan bangsa dan negara.
Pengembangan bahasa pula berkaitan dengan usaha memasyarakatkan bahasa yang
dibina korpusnya itu kepada para penggunanya dalam sektor perkhidmatan awam, sektor
pendidikan, sektor swasta dan sektor antarabangsa.
Perancangan bahasa di Malaysia, sebagaimana yang telah saya sentuh lebih awal, secara
rasmi telah bermula satu tahun sebelum kemerdekaan apabila Jawatankuasa Pelajaran
Razak (1956) merumuskan usul-usul ke arah pembentukan dasar dan sistem pendidikan
kebangsaan, dengan bahasa Melayu sebagai salah satu tonggaknya, iaitu sebagai bahasa
penghantar utama. Usul Jawatankuasa Razak berserta usul penegasan Jawatankuasa
Rahman Talib (1960) telah dijadikan asas Akta Pelajaran 1961 yang selama puluhan tahun
menjadi asas pelaksanaan Sistem Pendidikan Kebangsaan di negara ini.
Malah Akta Pendidikan 1996 yang menggantikan Akta Pelajaran 1961 bukan sahaja
mengekalkan tetapi memperteguh semangat yang diusulkan oleh Penyata Razak, iaitu
penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar utama dalam sistem pendidikan di
negara ini. Oleh sebab itu, apa-apa sahaja dasar atau pelaksanaan yang berkaitan dengan
sistem pendidikan tidak sewajarnya mengetepikan dasar induk tentang taraf bahasa Melayu
sebagai bahasa penghantar utama itu. Tambahan pula, peruntukan Perkara 152
Perlembagaan Persekutuan tentang takrif bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi turut
meliputi penggunaan bahasa Melayu dalam bidang pendidikan, selain dalam bidang
pentadbiran dan undang-undang. Penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka dan Institut
Bahasa pada tahun itu juga, yang merupakan usaha perancangan bahasa yang dilakukan
oleh Kerajaan untuk mempersiapkan bahasa Melayu sebagai alat komunikasi bagi
pembinaan negara.
Sehingga kini, sudah lebih setengah abad negara kita membangun dengan berasaskan
bahasa Melayu sebagai wahana komunikasi utamanya, terutama dalam bidang pentadbiran
dan pendidikan, dan secara beransur-ansur dalam bidang undang-undang dan kehakiman
serta swasta. Apabila dalam Wawasan 2020 diungkapkan gagasan pembinaan negara maju
dengan berteraskan acuan sendiri, maka peranan bahasa Melayu sebagai wahana
komunikasi pembangunan haruslah difahami dan diiktiraf sebagai salah satu unsur penting
dalam pemenuhan gagasan itu. Pembangunan yang berteraskan acuan sendiri membawa
erti menjadikan budaya setempat sebagai unsur atau ciri utama pengisian kegiatannya, dan
dalam konteks budaya, bahasa adalah tunjangnya.
Pencapaian yang masih belum cukup memuaskan dalam hal pelaksanaan bahasa Melayu
sebagai wahana jentera pentadbiran negara di peringkat Kerajaan Persekutuan, kerajaan
negeri dan badan berkuasa awam perlu diatasi dengan meningkatkan kuat kuasa undang-
undang pelaksanaan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi, selaras dengan peruntukan
dalam Perlembagaan Persekutuan. Perlu ada keseimbangan antara usaha dakwah bahasa,
iaitu pengembangan bahasa melalui bidang pendidikan dan pelbagai usaha pengembangan
seperti kursus bahasa dengan usaha penguatkuasaan undang-undang bahasa kerana tabii
manusia bergantung pada kedua-dua strategi itu.
Demkian juga, isu taraf dan kedudukan bahasa Melayu yang belum benar-benar
memuaskan dalam konteks menjelmakan citra negara melalui pelbagai majlis dan acara
rasmi negara perlu diberi perhatian khusus oleh kerajaan agar kejayaan sejumlah negara
maju di dunia meningkatkan taraf bahasa negara mereka seiring dengan kemajuan negara
dapat dijadikan contoh. Yang tidak kurang pentingnya ialah sikap dan pendirian yang tekal
dalam mempertahankan kedudukan dan pelaksanaan bahasa Melayu dalam bidang
pengilmuan masyarakat, khususnya melalui sistem pendidikan negara, baik pada peringkat
persekolahan mahupun pada peringkat pengajian tinggi.
Perancangan Bahasa Melayu di Malaysia
Istilah perancangan bahasa berkaitan dengan usaha merancang sesuatu bahasa daripada segi taraf dan sistem bahasa itu. Perancangan bahasa mula menjadi bahagian dalam disiplin linguistik, khususnya sosiolinguistik (ilmu bahasa yang mengkaji hubungan antara bahasa dengan masyarakat) pada awal tahun 1970-an walaupun proses perancangan bahasa telah berlangsung lama sebelum itu.
Dalam konteks Malaysia, perancangan bahasa daripada segi taraf melibatkan upaya menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa ilmu. Perancangan bahasa daripada segi sistemnya pula melibatkan pembakuan ejaan, sebutan, kosa kata, tatabahasa dan laras bahasa. Penetapan bahasa Melayu sebagai asas perancangan bahasa di Malaysia didasarkan pada penerimaan kenyataan bahawa bahasa Melayu merupakan tonggak tamadun di alam Melayu sejak zaman Sriwijaya dan kemudian pada zaman kesultanan Melayu di pelbagai pusat tamadun Melayu di rantau Asia Tenggara.
Perancangan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa ilmu diasaskan pada Dasar Bahasa Kebangsaan dan Dasar Pendidikan Kebangsaan, iaitu dua daripada beberapa dasar penting dalam proses pembinaan negara, iaitu proses yang diperlukan oleh negara yang baru mencapai kemerdekaan untuk membentuk acuan dan sifat kenegaraannya. Kedua-dua dasar kenegaraan itu, bersama-sama dengan satu dasar lain, iaitu Dasar Kebudayaan Kebangsaan mewakili aspek dalaman atau aspek kerohanian rakyat Malaysia, iaitu aspek yang menayangkan pandangan sarwa, sistem nilai, pemikiran dan adab bangsa. Dasar-dasar itu, bersama-sama dengan dasar lain dalam bidang yang mewakili aspek jasmaniah atau fizikal, iaitu Dasar Ekonomi Baru (kemudian Dasar Pembangunan Nasional) menjadi tonggak proses pembinaan negara yang telah disebut sebelum ini.
Dasar Bahasa Kebangsaan di Malaysia dilaksanakan dengan berasaskan undang-undang negara, iaitu Perlembagaan Persekutuan (Perkara 152) dan Akta Bahasa Kebangsaan, sementara Akta Pendidikan (mulanya Akta Pelajaran 1961 dan kemudian Akta Pendidikan 1996) berkaitan dengan pelaksanaan bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar utama sistem pendidikan negara. Badan yang diberi amanah secara khusus merancang bahasa Melayu ialah Dewan Bahasa dan Pustaka, dengan berdasarkan Akta Dewan Bahasa dan Pustaka (mulanya Ordinan Dewan Bahasa dan Pustaka 1959 dan kemudian Akta Dewan Bahasa Dewan Bahasa dan Pustaka, Pindaan dan Peluasan 1995).
Setelah mantap penetapan taraf bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan bahasa ilmu, maka upaya ditumpukan pula pada aspek perancangan sistem atau korpus bahasa. Dalam perancangan korpus bahasa Melayu, usaha dilaksanakan dalam dua strategi pula, iaitu pembinaan dan pengembangan bahasa.
Pembinaan bahasa merujuk kepada usaha melengkapkan bahasa Melayu daripada sudut sistem atau korpus bahasanya, iaitu kosa kata umum, istilah, tatabahasa, ejaan, sebutan dan laras bahasa untuk memungkinkan bahasa itu dapat memainkan peranan sebagai wahana komunikasi yang cekap dan berkesan dalam konteks pembangunan bangsa dan
negara. Pengembangan bahasa pula berkaitan dengan usaha memasyarakatkan bahasa yang dibina korpusnya itu kepada para penggunanya dalam sektor perkhidmatan awam, sektor pendidikan, sektor swasta dan sektor antarabangsa.
Perancangan bahasa di Malaysia, sebagaimana yang telah saya sentuh lebih awal, secara rasmi telah bermula satu tahun sebelum kemerdekaan apabila Jawatankuasa Pelajaran Razak (1956) merumuskan usul-usul ke arah pembentukan dasar dan sistem pendidikan kebangsaan, dengan bahasa Melayu sebagai salah satu tonggaknya, iaitu sebagai bahasa penghantar utama. Usul Jawatankuasa Razak berserta usul penegasan Jawatankuasa Rahman Talib (1960) telah dijadikan asas Akta Pelajaran 1961 yang selama puluhan tahun menjadi asas pelaksanaan Sistem Pendidikan Kebangsaan di negara ini; malah Akta Pendidikan 1996 yang menggantikan Akta Pelajaran 1961 pun mengekalkan semangat yang diusulkan oleh Penyata Razak. Penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka dan Institut Bahasa pada tahun itu juga merupakan usaha perancangan bahasa yang dilakukan oleh Kerajaan untuk mempersiapkan bahasa Melayu sebagai alat komunikasi bagi pembinaan negara.
Sehingga kini, sudah lebih setengah abad Malaysia membangun dengan berasaskan bahasa Melayu sebagai wahana komunikasi utamanya, terutama dalam bidang pentadbiran dan pendidikan, dan secara beransur-ansur dalam bidang undang-undang dan kehakiman serta swasta. Dalam Wawasan 2020 (wawasan pembangunan negara Malaysia untuk menjadi negara maju sepenuhnya pada tahun 2020) ada diungkapkan gagasan pembinaan negara maju dengan berteraskan acuan sendiri. Maka peranan bahasa Melayu sebagai wahana komunikasi pembangunan haruslah merupakan salah satu unsur penting dalam pemenuhan gagasan itu. Pembangunan yang berteraskan acuan sendiri bererti menjadikan budaya setempat sebagai unsur atau ciri utama pengisian kegiatannya, dan dalam konteks budaya, bahasa adalah tunjangnya.
Perancangan Taraf Bahasa Melayu Sebelum Merdeka
Bagi zaman pertama, yakni sebelum tahun 1957, Malaysia yang dikenali sebagai Tanah Melayu berada di bawah penjajahan British. Kerajaan British tidak membuat sebarang dasar untuk menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan negara ini. Oleh itu usaha perancangan bahasa bersifat individu semata-mata. Usaha-usaha ini dijalankan oleh tokoh seperti Abdullah bin Abdul Kadir Munsyi. Beliau merupakan orang Melayu yang pertama menyatakan pendiriannya sikap orang Melayu terhadap Bahasa Melayu. Kesedaran orang Melayu terhadap bahasanya telah menyebabkan mereka bertindak memajukan dan memperjuangkan kedudukannya dalam masyarakat Melayu di semenanjung Tanah Melayu. Kumpulan ini merupakan kumpulan guru dan wartawan Melayu menggunakan ruang akhbar untuk menyuarakan pandangan mereka. Fungsi dan perkembangan Bahasa Melayu seperti ejaan, sebutan, istilah, tatabahasa, perkamusan dan sebagainya sering dijadikan bahan perbincangan. Pertubuhan yang terlibat pula ialah Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan bahasa (1888), Persaudaraan Sahabat Pena (1949), ASAS 50 (1950), Lembaga Bahasa Melayu (1950) dan Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (1955). Kegiatan ini berlangsung dalam bentuk kongres, iaitu Kongres bahasa dan Persuratan Melayu Pertama (1952), Kongres bahasa dan Persuratan Melayu Ke-2 (1954), dan Kongres Persuratan Melayu Ke-3 (1956). Antara perkara yang telah dicadangkan dalam ketiga-tiga kongres tersebut meliputi keperluan penggunaan tulisan Rumi bagi Bahasa Melayu, memorandum penubuhan Balai Pustaka, penyatuan Bahasa Melayu dengan bahasa Indonesia, dan perkembangan Bahasa Melayu dalam dunia pendidikan khususnya di sekolah-sekolah rendah dan menengah.
Perancangan Taraf Bahasa Melayu Selepas Merdeka
Perkembangan perancangan Bahasa Melayu selepas tahun merdeka (1957) menyaksikan peningkatan taraf Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Perkara 152 Perlembagaan Malaysia memperuntukkan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi. Perlembagaan ini hanya membenarkan penggunaan bahasa Inggeris dalam tempoh sepuluh tahun selepas merdeka. Akta bahasa Kebangsaan 1963 yang berkuatkuasa pada 11 April 1963 memperuntukkan pula mengenai tulisan bagi bahasa kebangsaan, bentuk angka dan bahasa dalam borang rasmi kerajaan. Pada 1 Julai 1972, Akta bahasa Kebangsaan 1963/1967 diluluskan hasil semakan kepada Akta bahasa Kebangsaan tahun 1963 dan 1967. Akta ini menjelaskan bahawa bahasa kebangsaan hendaklah digunakan bagi maksud rasmi. Akta-akta ini memberi taraf dan kedudukan undang-undang kepada Bahasa Melayu menjadi bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara.
Pemilihan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan disebabkan beberapa faktor seperti yang berikut (Raja Muktaruddin Raja Mohd. Dain, 1982:13):
Bahasa Melayu merupakan bahasa lingua franca di Kepulauan Asia Tenggara sejak awal lagi. Oleh itu kaum bumiputera di daerah ini, walaupun menuturkan bahasa mereka sendiri, mereka menerima dan menggunakan Bahasa Melayu sebagai bahasa perantara. Bahasa Melayu telah tersebar luas sejak awal lagi kerana perhubungan yang dijalankan oleh penduduk daerah ini sejak dahulu lagi. Kegiatan perdagangan dan pengembangan agama melahirkan interaksi antara penduduk dengan menggunakan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.
Bahasa Melayu mempunyai ciri-ciri sejarah, keetnikan, autonomi dan daya hidup. Bahasa Melayu mempunyai tradisi kesusasteraan bertulis sejak dulu lagi. Bahasa Melayu telah mempunyai sistem tulisannya tersendiri, bermula dengan tulisan Melayu kuno, sistem tulisan Jawi dan sekarang sistem tulisan rumi. Bahasa Melayu begitu fleksibel dan boleh menyerap unsur asing dan sifat ini membolehkan Bahasa Melayu maju.
Bahasa Melayu mempunyai jumlah penutur yang besar. Pada masa itu penutur Bahasa Inggeris hanya terdapat di bandar-bandar besar sahaja. Begitu juga halnya dengan kaum lain. Orang Cina mempunyai banyak dialek dan hal yang sama dengan orang India. Oleh itu tidak praktikal memilih bahasa lain kecuali Bahasa Melayu.
Bahasa Melayu boleh diterima sebagai lambang untuk dijadikan identiti/jati diri kedaulatan negara. Bahasa Melayu diterima sebagai bahasa kebangsaan, bahasa yang menyatukan rakyat.
Perancangan bahasa biasanya amat rapat dengan masalah sosiopolitik. Oleh itu ahli sosiologi dan ahli sains politik merupakan golongan pertama dikenal pasti dapat membantu perkembangan ini. Badan politik Melayu yang menjadikan isu bahasa sebagai bahan kempen, iaitu UMNO dengan lantang memperjuangkan keunggulan Bahasa Melayu di samping parti-parti politik dan pertubuhan-pertubuhan nasionalisme lain seperti PAS, Kesatuan Melayu di Semenanjung, ASAS 50, Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya, PENA, Persatuan Pelajar-Pelajar Maktab Perguruan Bahasa, dan sebagainya. UMNO sebagai sebuah parti politik, telah menjadikan isu bahasa sebagai bahan kempen. UMNO telah memenangi pilihan raya dengan mempertahankan isu Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan. Berikutan ini, Allahyarham Tun Abdul Razak telah mengumumkan penubuhan Balai Pustaka (kini DBP), iaitu Jabatan Bahasa dan Kesusasteraan pada tahun 1956. ASAS 50 – sebuah pertubuhan karyawan seni yang memperjuangkan kepentingan Bahasa Melayu dari segi menentukan ejaan hingga kepada perjuangan memberi status Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. ASAS 50 telah memperjuangkan pemakaian tulisan rumi secara rasmi dan mencadangkan agar Balai Pustaka ditukar menjadi Dewan Bahasa dan Pustaka 1956.
Laporan Pelajaran Razak 1956 mencadangkan penggunaan satu jenis sekolah yang menggunakan bahasa kebangsaan dan memperjuangkan supaya Bahasa Melayu diberikan nilai ekonomi. Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (PBMUM) telah bergerak sejak tahun 1955 dan telah juga turut dalam perjuangan menentukan kedudukan Bahasa Melayu. Persatuan Pelajar-Pelajar Maktab Perguruan Bahasa (PPBPM) tahun 1959 telah mengadakan tunjuk perasaan untuk menuntut supaya Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar di maktab perguruan. PENA yang ditubuhkan pada Februari 1961 telah memperjuangkan pelaksanaan Bahasa Melayu dalam sistem pendidikan negara. Barisan Bertindak Bahasa Kebangsaan (BBBK) turut berjuang melaksanakan kehendak perlembagaan seperti termaktub dalam Perlembagaan 152.
Satu akta untuk mendiri dan menubuhkan satu badan yang bernama Lembaga Pengelola Dewan Bahasa dan Pustaka untuk menggalakkan perkembangan bahasa dan kesusasteraan Melayu. Akta ini hanya boleh dipakai di Malaysia Barat sahaja. Akta ini dinamakan Akta Dewan Bahasa dan Pustaka 1959 Akta 213 (disemak 1978). Akta Dewan Bahasa dan Pustaka 1995 Akta 930
(pindaan dan perluasan 1995) merupakan satu akta untuk meminda Akta Dewan Bahasa dan Pustaka 1959, dan untuk memperluas akta tersebut, sebagaimana yang dipinda, ke negeri Sabah dan Sarawak dan Wilayah Persekutuan Labuan. Bahagian 6A – Lembaga hendaklah menjadi pihak berkuasa penyelaras yang tunggal berkenaan membentuk, mencipta dan membakukan istilah dalam bahasa kebangsaan.
Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) pada mulanya ditubuhkan sebagai sebuah jabatan di bawah Kementerian Pelajaran pada bulan Jun 1956 dan dikenali sebagai Balai Pustaka. Balai Pustaka kini dijadikan sebagai perbadanan di bawah Kementerian Pelajaran dan diberi nama baru, iaiatu Dewan Bahasa dan Pustaka pada bulan Ogos 1959. Matlamat DBP yang ditetapkan oleh Seksyen 5(1) Ordinan 1959, dengan pindaan pada tahun 1972 adalah seperti yang berikut:
Memaju dan memperkayakan bahasa kebangsaan Memajukan bakat kesusasteraan, terutama dalam bahasa kebangsaan Mencetak atau menerbitkan atau membantu usaha percetakan atau penerbitan buku-
buku, risalah-risalah dan lain-lain bentuk persuratan dalam bahasa kebangsaan Menyamakan ejaan dan bunyi sebutan dan menggubal istilah yang sesuai dalam bahasa
kebangsaan
Matlamat jangka panjang DBP ialah menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa komunikasi yang cekap dan berkesan dalam semua bidang terutama dalam bidang pentadbiran negara, dalam bidang pengajian tinggi, dan dalam kegiatan yang maju dan kompleks seperti kegiatan intelektual, kegiatan kebudayaan, ekonomi dan perdagangan. Tugas DBP adalah untuk menimbulkan keyakinan orang ramai terhadap kecekapan Bahasa Melayu, terutama melalui pembinaan dan pengembangan korpus bahasa. Jelas, perancangan taraf Bahasa Melayu telah berjaya menentukan dasar yang harus diikuti oleh kerajaan dalam menentukan hala tuju dan pembangunan pendidikan yang seharusnya berteraskan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan meletakkan Bahasa Melayu sebagai salah satu daripada bahasa utama setanding dengan bahasa-bahasa lain di dunia ini.
1. 1. Era selepas merdeka atau pascamerdeka bermula selepas 31 Ogos 1957
hinggalah tahun 1967. Bahasa Melayu telah dijadikan bahasa kebangsaan
Persekutuan Tanah Melayu melalui peruntukan undang-undang .Antara akta akta
berkaitan pelaksanaan bahasa melayu…
2.
2. 1.PERKARA152 PERLEMBAGAAN-Perkara 152
Perlembagaan Malaysia menyatakan bahawa bahasa kebangsaan merupakan
bahasa Melayu. Walau bagimanapun, perlembagaan menjamin kebebasan
pembelajaran dan penggunaan bahasa-bahasa lain, kecuali di atas tujuan-tujuan
rasmi. Tujuan-tujuan Rasmi di sini bermakna apa-apa tujuan kerajaan, samada
negara atau negeri, dan termasuklah apa-apa tujuan penguasaan awam. Untuk
penguatkuasaan ini, semua prosiding mahkamah dan dokumen-dokumen parlimen
serta mesyuarat-mesyuarat mesti dilakukan di dalam bahasa Melayu. -Melalui fasal
ini,bahasa melayu telah di berikan taraf istimewa berbanding bahasa-bahasa lain di
Malaysia dan di nobatkan sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa perpaduan bagi
seluruh rakyat malaysia berbilang kaum. -Bahasa melayu mnjadi simbol identiti
masyarakat dan negara malaysia kerana bahasa melayu digunakan semua individu
yg menjadi warganegaranya khususnya dlm urusan rasmi negara. -disamping
itu,pelaksanaan dasar ini pnting dlm wujudkan persefahaman dlm kalangan rakyat
malaysia bagi mengelakkan timbul salah faham semasa interaksi antara kaum lain
3. AKTA DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA 1959(PINDAAN 1995)
Untuk membina dan memperkaya bahasa kebangsaan (bahasa Melayu) dalam
semua bidang termasuk sains dan teknologi;
Untuk memperkembangkan bakat sastera, khususnya dalam bahasa kebangsaan;
Untuk mencetak atau menerbitkan atau membantu dalam percetakan atau
penerbitan buku-buku, majalah-majalah, risalah-risalah dan lain-lain bentuk
kesusasteraan dalam bahasa kebangsaan dan dalam bahasa-bahasa lain;
Untuk membakukan ejaan dan sebutan, dan membentuk istilah-istilah yang sesuai
dalam bahasa kebangsaan;
Untuk menggalakkan penggunaan bahasa kebangsaan yang betul;
Untuk menggalakkan penggunaan bahasa kebangsaan supaya ia akan digunakan
secara meluas bagi segala maksud mengikut undang-undang yang sedang berkuat
kuasa.
4. -Dewan bahasa kebangsaan ini turut disokong oleh seksyen 5 akta Dewan
Bahasa dan Pustaka 1959(disemak 1978) [akta 213] dan diperluas melalui akta
Dewan Bahasa dan Pustaka1995 -Tujuan akta ini adlh memperkukuh dan
memperkayakan bahasa kebangsaan. -melaui akta ini ,maka DBP sebagai sebuah
institusi yg diberi autonomi telah menyusun pelbagai program bagi membina dan
mengembangkan bahasa dan sastera melayu.Selain itu,DBP juga banyak
menerbitkan buku,khususnya buku sekolah dan buku ilmiah dlm bahasa
kebangsaan.
AKTA BAHASA KEBANGSAAN 1963/67
Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 (dikenali juga sebagai Akta 32) adalah suatu akta
yang ditubuhkan bagi menyatukan undang-undang berhubungan dengan
penggunaan bahasa kebangsaan. Ia mengandungi 9 seksyen iaitu dari tajuk ringkas,
pemakaian dan mula berkuat kuasa hinggalah ke seksyen terakhirnya iaitu
borang.Akta ini mengandungi 11 seksyen iaitu:-
1. Tajuk ringkas, pemakaian dan mula berkuat kuasa.
2. Bahasa kebangsaan digunakan bagi maksud-maksud rasmi.
3. Menggunakan terjemahan.
4. Penggunaan bahasa Inggeris boleh dibenarkan dilanjutkan.
5. Penggunaan bahasa Inggeris boleh dibenarkan dalam Parlimen dan Dewan
Undangan.
6. Teks yang sahih bagi undang-undang.
7. Undang-undang bertulis yang dikanunkan sebelum 1-9-1967.
8. Bahasa mahkamah.
9. Tulisan bagi bahasa kebangsaan. 10. Bentuk angka 11Borang.
kedudukan bahasa melayu sebagai bahasa rasmi secara khusus diwartakan dlm
Akta Bahasa Kebangsaan 1967.Seksyen 2 akta Bahasa Kebangsaan 1963/1967
menghendaki bahasa kabangsaan digunakan untuk maksud rasmi. -Akta ini
menunjukkan bahasa semua urusan rasmi kerajaan ,sama ada urusan tersebut
dilaksanakan secara lisan atau tulisan,perlu menggunakan bahasa kebangsaan. -
Akta ini juga secara langsung menuntut agar bahasa melayu
dipelihara,dibina,diperkembangkan,dipupuk dan dibydayakan dlm semua situasi
rasmi
Pada tahun 1956,kerajaan berusaha untuk memdaulatkan bahasa Melayu menerusi
sistem pendidikan negara.Usaha ini dilaksanakan menerusi JAWATANKUASA
PELAJARAN RAZAK 1956. -ia menetapkan bahawa dasar pendidikan kebangsaan
adalah berteraskan penggunaan bahasa melayu sebagai bahasa pengantar utama -
usaha jawatan kuasa tersebut yg dikenali sebagai PENYATA RAZAK diperkukuhkan
lagi oleh JAWATANKUASA PELAJARAN ABDUL RAHMAN TALIB 1960.usaha ini
telah mnjadi ASAS Penggubalan AKTA PELAJARAN 1961 AKTA PENDIDIKAN
1996 Bahasa Kebangsaan Sebagai bahasa pengantar utama. 1-bahasa kebangsaan
hendaklah menjadi bhasa pengantar utama di semua institusi pendidikan dlm
SISTEM PENDIDIKAN KEBANGSAAN kecuali sekolah jenis kebangsaan yg
ditubuhkan di bawah seksyen 28 atau mana2 institusi pendidikan lain oleh menteri
drpd subseksyen iniJika bahasa pengantar utama di sesuatu institusi adalah selain
drpd bahasa kebangsaan,maka bahasa kebangsaan hendaklah diajarkan sebagai
mata pelajaran wajib di institusi itu
-Selepas 35 tahun diluluskan pula AKTA PENDIDIKAN 1996.seksyen 17 dlm akta ini
masih mempertahankan kedududkan bahsa melayu sbg bahasa pengantar utama
dlm sistem pendididkan negara -akta ini pula umumnya masih mempertahankan
kedudukan bahasa melayu.walaubagaimanapun,perkataan KECUALI dlm akta ini
memberikan implikasi kpd bahasa melayu kerana sekolah jenis kebangsaan boleh
menggunakan bahasa ibunda mereka sebagai bahasa pengantar pendidikan. -di
samping itu,institusi pendidikan yg tidak menggunakan bahasa melayu blh terus
menggunakan bahasa lain sebagai bahasa pengantar.
Dewan bahasa dan pustaka (DBP) ditubuhkan 22 JUN 1956 sebagai sebuah jabatan
dlm Kementerian Pelajaran.Pada tahun 1959 DBP dinaik taraf mnjadi sebuah badan
berkanun yg bermatlamat;
•Berusaha memajukan dan mengembangkan peristilahan bahasa Melayu.
•Bertanggungjawab menyelaraskan penggunaan istilah dan ejaan Bahasa Melayu
•Menyusun kamus am dan kamus istilah dalam berbagai-bagai bidang ilmu.
•Bertanggungjawab menyalurkan atau menyebarkan istilah baru secara berkesan
kepada semua pihak yang memerlukannya.
•Berusaha mengawasi penggunaan bahasa,khususnya penggunaan istilah dan
ejaan,di sektor awam dan swasta •.
Bagi mencapai matlamatnya,DBP melaksanakan banyak kegiatan kebahsaan.Tugas
pertama adalah memperjuangkan bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan stlh
bahasa ini diterima sbg bahasa kebangsaan tungal . -DBP turut mencipta istilah2
baharu,menyediakan kamus,buku2 teks dan bahan bacaan trmasuk majalah dan
risalah2 bahasa,kesusasteraan dan kebudayaan. -DBP juga mengusahakan satu
sitem ejaan baharu bersama indonesia
BM moden pascamerdeka mengutamakan perancangan bahasa iaitu usaha
memupuk bahasa ke arah taraf yang lebih maju. Perancangan bahasa telah
dilaksanakan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) setelah ditubuhkan pada 22
Jun 1956. DBP berperanan untuk memajukan bahasa kebangsaann dan
kesusasteraan, mencetak dan menerbitkan buku, menyusun dan menerbitkan kamus
dan menyeragamkan sebutan,ejaan dan istilah. • PERANCANGAN BAHASA
MELAYU Perancangan BM terbahagi 2: i)Perancangan taraf ii) Perancangan korpus
bahasa
.Perancangan taraf bahasa bererti perluasan dan peningkatan taraf penggunaan
atau peranan bahasa dlm masyarakat.Di Malaysia,bahasa Melayu telah diangkat
tarafnya mnjadi bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara melalui
PERLEMBAGAAN. 2.Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan dan Akta Bahasa
Kebangsaan mnunjukkan kepentinganmewujudkan bahasa kebangsaan dan bahasa
rasmi.
Secara umumnya BM Moden berfungsi sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi,
bahasa perpaduan, dan bahasa ilmu.
BAHASA KEBANGSAAN
Bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan telah termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan perkara 152 Bahasa yang digunakan untuk tujuan perpaduan kaum.
Bahasa Kebangsaan melambangkan identiti yang sama bagi semua kaum. BAHASA
RASMI Bahasa rasmi ialah bahasa yang digunakan untuk urusan rasmi Negara. BM
digunakan dalam bidang pemerintahan dan pentadbiran, perundangan, pendidikan
dan perusahaan.
BAHASA ILMU
Bahasa melayu sebagai bahasa pengantar dalam bidang pendidikan. Melalui Dasar
Pendidikan Negara, bahasa kebangsaan telah digunakan sejak tahun 1981 di semua
peringkat persekolahan. Bahasa melayu digunakan untuk mengungkapkan pelbagai
ilmu. BAHASA PERPADUAN Bahasa perpaduan bertujuan untuk menyatukan dan
memberikan identiti masyarakat Malaysia. Peranan bahasa melayu sebagai bahasa
perpaduan disalurkan menerusi Dasar Pelajaran Kebangsaan
3. 14. • Perrancangan korpus bahasa bermaksud pembinaan bahasa.Terdiri drpd
a)PENGEKODAN -penyeragaman iaitu usaha untk menghasilkan satu variasi bahsa
baku atau standard yg sempurna. -melibatkan
EJAAN,ISTILAH,PERKAMUSAN,TATABAHASA b)PEMUPUKAN
4. 15. EJAAN Penyatuan sistem ejaan rumi antara Malaysia dengan Indonesia telah
menghasilkan system ejaan baharu. DBP telah menerbitkan risalah Sistem Ejaan
Rumi Baharu Bahasa Melayu untuk rujukan masyarakat. MBIM dan kini MABBIM
telah menghasilkan Daftar Ejaan Baharu: ü Terdapat 26 huruf iaitu melambangkan 6
huruf bunyi vokal dan 26 bunyi konsonan. ü Vokal a,i,e,o,u melambangkan 6 bunyi
vokal yang mempunyai e-pepet dan e-taling. ü Terdapat huruf diftong iaitu gabungan
2 huruf vokal yang disebutkan sebagai satu bunyi. Huruf diftong sebutan contoh ai
/ai/ aidilfitri, ghairah, pantai au /au/ aurat, saudara, harimau oi /oi/ Boikot. sepoi
5. 16. TATABAHASA Melibatkan penyeragaman dari segi morfologi dan sintaksis.
contohnya, dalam bidang morfologi ü imbuhan pen- + perkataan “tolak” = penolak
Menerima imbuhan asing seperti maha-,pra-,anti-, -wan, dan –man ü Contohnya
maha- + perkataan “siswa” = mahasiswa Dalam bidang sintaksis ü Contohnya;
akhbar itu dibaca oleh beliau. Ganti nama diri ketiga hadir selepas kata kerja pasif.
ISTILAH 1. Pembentukan istilah dilakukan oleh Jawatankuasa Istilah (JKI) 2.
Pembentukan istilah kemudiannya diletakkan di bawah Jawatankuasa Tetap Bahasa
Melayu (JKTBM) 3. JKTBM menghasilkan Pedoman Umum Pembentukan Istilah
Bahasa Melayu dan dijadikan asas untuk menggubal istilah. 4. Antara istilah yang
dibentuk ialah bidang media, falsafah. sains sosial, sains asas dan kesusasteraan. ü
Contohnya; kajibumi Psychology Ilmu jiwa Mathematic Ilmu hisab geomorphology
6. 17. • PERKAMUSAN Penyusunan kamus yang dilakukan oleh DBP melibatkan
kamus ekabahasa, dwibahasa dan istilah. Bertujuan untuk merakamkan kosa kata
BM Moden. PERKAMUSAN CONTOH Ekabahasa Kamus Dewan Dwibahasa Kamus
dwibahasa Inggeris- BM Pelajar Kamus BM edisi pelajar Istilah Kamus istilah kimia
KBSM • PEMUPUKAN Pemupukan bermaksud usaha untuk mengembangkan
bahasa agar saling menterjemah dengan beberapa bahasa moden lain.
Dilaksanakan dengan pemupukan beberapa istilah dalam bidang teknikal.
7. 18. ASMAH HAJI OMAR NIK SAFIAH KARIM HASSAN AHMAD
8. 19. ASMAH HAJI OMAR -merupakan lulusan sarjana muda dlm bahasa dan
kesusasteraan indonesia -penglibatan beliau dlm bidang ini mendorong melanjutkan
pelajaran ke tahap PHD -dlm bidang linguistik, Asmah mempunyai kepakaran dlm
beberapa bidang antaranya TATABAHASA,PERKAMUSAN DAN BAHASA RAKYAT
PERIBUMI. -Dalam bidang tatabahasa,karya utamanya ialah NAHU MELAYU
MUTAKHIR. Buku ini membincangkan seluruh aspek yg trdapat dlm hierraki
tatabahasa. -Dalam bidang perkamusan,antara tulisan belaiau yg amat dikenali ialah
A DECRIPTIVE AND CRITICAL ACCOUNT. -aspek yg dibincang meliputi sejarah
perkembangan perkamusan melayu,kategori kamus2 melayu,dan aspek pentaksiran
entri -
9. 20. -lulusan ijazah sarjana muda sastera -bidang pengukuhusan ialah
tatabahasa,sosio-linguistik dan pengajaran bahasa -karya utamanya ialah
TATABAHASA DEwAN menjadi buku tatabahasa pegangan. -buku ini dikatakan
sbgai buku pegangan kerana buku ini menjdai buku rujukan tatabahasa oleh semua
pihak. -amnya..buku ini terdiri drpd 3 bahagian a)Sejarah dan variasi bahasa
b)Morfology c)Syntaksis -nik jga bnyak menulsi beberapa karya tntng sosiolinguistik
anatarnya BEBERAPA PERSOALAN SOSIOLINGUISTIK dan SOSIOLINGUISTIK
BAHASA MELAYU DAN PENGAJARAN -selain memperluaskan ilmu bahasa,nik
safiah memperjuang bahasa baku termasuklah tulisan bahasa baku dan pengukuhan
martabat melayu melalui PLM yg diterajui olehnya sendiri
10. 21. -Asmah juga membuat kajian bahasa masyarakat peribumi.hal ini dpt dilihat
melalui tesisnya ,THE IBAN LANGUAGE OF SARAWAK;A GRAMMARTICAL
DESCRIPTION
11. 22. HASAN AHMAD -Berasal dr muar johor dan merupakan lulusan ijazahsarjana
muda sastera. -beliau bnyk berpeluanguntk mmbuat kajian dan penyelidikan di
seluruh negara khususnya pengumpulan cerita penglipur lara -sewaktu menerajui
DBP,beliau melibatkan diri secara bersungguh2 dan penuh tanggungjawab dlm
mengembangkan dlm mengembangkan bahasa dan sastera serta mempergiatkan
penerbitan buku dlm bahasa melayu. -beliau menumpukan perhataiannya terhadap
isu perancangan bahasa untuk meningkatkan bahasa melayu sebagai bahasa ilmu. -
antarakaryanya ialah keluar jendela,ribu tajuk buku baharu,setelah 54 tahun tanahh
melayu merdeka
12. 23. PENUBUHAN UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA -Universiti ini ditubuhkan
bagi mendaulatkan bahasa melayu sbagai bahasa ilmu dan kebangsaaan -
menggunakan bahasa melayu sebagai bahasa pengantar UNIVERSITI MALAYA -
menawarkan kursus bahasa melayu sbagai bahasa kedua di jabatan pengajain
melayu -meanawarkan juga kpd mahasiswa bukan melayu -mengubahkan bahasa
pengantar dr BI-BM PERSEKUTUAN BAHASA MELAYU UNIVERSITI MALAYA -
Berusaha mengembangkan bahasa melayu dan menggalakkan penggunaannya -
memberi sumbanagn konkrit utk pekembangan serta kemajuan kesusateraan Dan
kekayaan perpustakaan melayu -mengembangkan keseian dan kebudayyan melayu
-mengembangkan kesenian & kebudayaan melayu -menggalakkan & menjalankan
pengajian dlm lapangan kesenian dan kebuyaan melayu.
13. 24. • 1)Merupakan maktab perguruan yg dibina khas utk melatih guru2 mengajar
bahasa melayu ebagai bahasa pertama dan kedua • 2)Persatuan ini merupakan
pertubuhan pelajar plg awal melakukan tunjuk perasaan dlm • Usaha menuntut agar
bahasa melayu dijadikan sbgai bahasa pengantar di maktab perguruan • 3)Tindakan
ini merupakan tindakan pertama menentang penyelewengan pelaksanaan dasar
bahaa dlm sistem pelajaran kebangsaan
14. 25. BADAN BERTINDAK BAHASA KEBANGSAAN -Ia ditubuhkan memastikan
bahawa bahasa melayu menjadi nahasa tunggal negara. -secara amnya,BBBK
ditubuhkan atas 3 matlamat utama a)Mendaulatkan bahasa kebangsaan sebagai
bahasa rasmi tunggal mulai tahun 1967 b)Melaksanakan kehendak2 perlembagaan
negara yg tercatat dlm PERLEMBAGAAN NEGARA FASAL 152 c)Menimumbulkan
semanagat cinta akan perjuangan mendaulatkan negara -bagi membolehkan
matlamat tersebut tercapai..BBBK ditubuhkan seleuruh negara dan memberikan
ceramah,penerangan dan rapat umum untuk menyatakan perjuangan mereka
trhadap bahasa melayu -antara sumbangan yg penting ialah kesungguhan mereka
menentang AKTA BAHASA KEBANGSAAN 1967.