VITI I 15 I BOTIMIT www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.co.ukTel: 020 7018 7929 Adresa: 30 Avenons Road London E13 8HT

BREXIT, FARAGEPROPOZON NJËREFERENDUM TË DYTË

LONDON 25 JANAR

Nese ju duhet ndihme perÇESHTJET E EMIGRACIONIT

KONSULTIMET FALASTEL: 0207 604 3572

1st Floor , 157 Kilburn High Road KILBURN LONDON NW6 7HU

Rashid A.KhanSolicitor

(Principal)Mob: 07774222062190 MERTON HIGH STREET

WIMBLEDON , LONDON SW19 1AX

BLUSHI DHE “POPULLI”I NARD NDOKËS!

DauT DauTI

arbeN maNaj

Qeveria e kryeministres Theresa may do të shpenzojë 45 milionë stër-lina të tjera për të rritur masat e sigurisë nëpër porte, në të dyja anëte kanalit të la manshit mes anglisë dhe Francës.

(faqe 2)

MALTA, VENDI KU HISTORIA

SHIHET E SHTRESUARarbeN maNaj

I pakrahasueshmiRobert Elsie

Noel malcolm

DEMARKACIONI: EDHE UJKUI NGOPUR, EDHE TUFA EDHENVE E PAPREKUR?

Islam lauka

THERESA MAY KOPJONTRUMPIN, “MUR” NËLA MANSH KUNDËREMIGRANTËVE

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 2

DrejTor: PeTrIT kuçaNakryeredaktor: bashkIm meTalIa

reDaksIaProF. Dr. sc. akil koci, Genc Drini

arben manaj,Daut Dauti, shefit Domi

emanuel bajra, jeni myftari, miranda keqaj, majlind Goge

Pranvera sadriablerim ciroka,

Flori slatina, kastriot Dervishi,

anila hoxha, Fjoralba hysa Pano

Web-design shefdomi.com

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel: 02034895136

arbeN maNaj

Qeveria e kryeministres Theresamay do të shpenzojë 45 milionëstërlina të tjera për të rritur masate sigurisë nëpër porte, në të dyjaanët e kanalit të la manshit mesanglisë dhe Francës.

Kjo shumë do të përdoret për ngritjene gardheve të rinj prej hekuri, instal-imin e kamerave me qark të shkurtërdhe vendosjes së teknologjisë meinfra të kuqe, jo vetëm në portinCalais (Kalè) në Francë, por edhe nëporte të tjera.

Ky do të jetë rezultati i parë i samitit

mes presidentit francez Macron dhekryeministres britanike Theresa May,që po zhvillohet në Britani.Ndërkohë, Britania do të angazhohettë pranojë më shumë emigrantë,veçanërisht nga porti Calais, e mëkonkretisht fëmijë të pashoqëruar, siçnjofton BBC.

Edhe pse Britania edhe Franca pritet

të ecin në korsi të ndryshme, pas dal-jes së pritshme të Britanisë nga BE-ja, duket se problemet e sigurisëkufitare janë me rëndësi të jashtëza-konshme për Britaninë në veçanti.

Gjatë fushatës së fundit presidenciale,presidenti Macron ishte për rinegoci-imin, madje edhe anulimin e mar-rëveshjes së vitit 2003 mes Tony Blair

dhe Jacques Chirac, sipas së cilës em-igrantët pa dokumente të ndaluar tëhynin në Britani do të mund të qën-dronin në Francë në kampet e ngrituraenkas në portin Calais.

Pas brexit, është në interesine britanisë të investojë përmasa më të forta sigurie nëFrancë, pasi marrëveshja eDublinit do të bëhej inekzis-tente dhe britania do ta ketëmë të vështirë të rikthejë em-igrantët në vendet e para tësigurta, përpara se ata tëmbërrijnë në ishull.

THERESA MAY KOPJON TRUMPIN, “MUR”NË LA MANSH KUNDËR EMIGRANTËVE

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 3

Nga Noel malcolm

Vdekja e Robert Elsie-t më 2 tetor 2017ishte goditje e rëndë për të gjithë shqip-tarët si dhe për këdo tjetër që është i in-teresuar për historinë, gjuhën, letërsinëdhe kulturën e viseve shqiptare. Atyre qëe njihnin nga afër, lajmi i ndarjes së tijnga jeta u shkaktoi një dhembje tëjashtëzakonshme, sepse Roberti ishtethjesht një nga njerëzit më të dashur emë shpirtmirë që të bie fati dhe privilegjita takosh në jetë. Sigurisht, çdo qenie njerëzore është epazëvendësueshme. Por pazëvendë-sueshmëria e Robert Elsie-t në sferën estudimeve shqiptare është e një shkalleabsolutisht të pakrahasueshme.

Roberti u lind në Vankuver të Kanadasë

në vitin 1950 dhe ndoqi studimet univer-sitare (filologji klasike dhe gjuhësi) nëUniversitetin e Kolumbisë Britanike(British Columbia University). Studimetpasuniversitare, në Berlin, Paris, Dublindhe Bon, i kurorëzoi në vitin 1978 medoktoraturën në fushën e keltologjisëdhe gjuhësisë krahasuese. Si kanadez aie njihte frëngjishten shumë mirë; kohaqë kaloi në Paris e bëri ta fliste këtëgjuhë rrjedhshëm, ashtu si vitet në Gjer-mani e kthyen shumë shpejt në një folëstë përkryer të gjuhës gjermane. Punimi idoktoraturës, botuar më 1979, kishte sitemë historinë dhe natyrën e keltishtesbretone, që përfshin variantet e keltishtessë folur në Bretanjë të Francës dhe nëUells dhe Kornuoll të Mbretërisë sëBashkuar. Në vitet në vijim ai e ktheuvëmendjen tek familja tjetër e gjuhëvekelte – gjuhët goidelike (që përfshingjuhën galike skoceze, keltishten e ishul-lit Man, dhe irlandishten), për të cilat nëvitin 1986 botoi studimin monografikme titull “Marrëdhëniet dialektore nëgoidelishte”. Në këtë punim shihet qartëse sa gjera e të thella ishin njohuritë e tijnë çdonjërën prej këtyre gjuhëve, sepsetema lidhej me shkallët e dallimeve tëndërsjella ndërmjet keltishtes së ishullit

Man, tre dialekteve të ndryshme të irlan-dishtes, dhe pesë dialekteve të gjuhës ga-like skoceze.Kjo na jep një ide të aftësisë së jashtëza-konshme të Robertit për t’i thithur sisfungjer gjuhët e vështira. Por kjo fletedhe për një karakteristikë tjetër të tij:për nga natyra atë e tërhiqnin gjuhët dhekulturat e papërfillura, të ashtuquajtura“të vogla”: ato “hirushet” bukuroshe fatii të cilave është që të lihen disi pas dore- si nga bota akademike ashtu edhe qarqetë tjera - krahasuar me motrat më tëmëdha, “bijat e shëmtuara të njerkës”.Ishte më se tipike që, nga të gjitha gjuhëtsllave, Roberti ia kushtoi përpjekjet mëtë mëdha mësimit të sorbishtes, një

gjuhë e folur nga njëpakicë fare e vogël nëGjermani dhe Poloni.Vepra e tij “Antologjiae poezisë sorbe” ubotua në Londër nëvitin 1990.Nga kjo mund të duketsikur gravitimi i Rober-tit drejt shqipes ishtethjesht një domosdosh-mëri e pashmangshme.Por në të vërtetë ishtethjesht rastësia ajo që e

çoi për herë të parë në Shqipëri në vitin1978. Udhëheqësi i tezës së doktoraturëssë Robertit në Bon, profesori JohannKnobloch, ishte njohur në të ri të tij mestudiuesin shqiptar Aleks Buda, kur të dyishin studentë në Vjenë në vitet ’30. Paszgjedhjes së tij Kryetar i Akademisë sëShkencave të Shqipërisë, Budës iu krijuamundësia ta ftonte Knobloch-un, sëbashku me ndonjë student të tij që mundtë ishte i interesuar, të vizitonin Tiranën.Ftesa të tilla, që anashkalonin proceduratzyrtare normale të vizitave me grupe nënmbikëqyrje të rreptë, ishin pothuaj tëpadëgjuara në atë kohë. Siç do të shpre-hej edhe vetë Roberti më vonë: ‘Ishte një

mundësi e rrallë ta vizitoja Shqipërinë papasur nevojën të bëhesha anëtar i ndonjëgrupi marksist-leninist dhe ta kalojaverën duke lexuar veprat e Enver Hox-hës; si mund ta refuzoja një ofertë tëtillë?’Ato dy javë që kaloi në Shqipëri bënë qëjeta e Robertit të kthente në një drejtimkrejt tjetër – ndoshta fillimisht nëmënyra jo fort të dukshme. Aty për atyfilloi të mësonte gjuhën shqipe. Në gjys-mën e parë të viteve’80 ftesa u përsëritçdo vit dhe vizitat e tij u bënë ngjarje tëpërvitshme. Përveç kësaj, u regjistruaedhe në Seminarin Ndërkombëtar tëGjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Shqipe tëUniversitetit të Prishtinës ku, ndryshenga Tirana, nuk kishte pengesa për tëpasur kontakte me njerëz të zakonshëm.Sa më mirë e zotëronte gjuhën, aq mëshumë i shtohej dashuria për kulturëndhe për njerëzit.

Ndërkohë, i duhej të fitonte jetesën. Ar-ritjet akademike mund t’i kishin siguruarshumë lehtë një post universitar në kel-tologji, nëse do të ekzistonte ndonjë itillë, por në atë kohë nuk kishte. Ndaj nëvitin 1982 filloi punë si përkthyes i gjer-manishtes dhe anglishtes në Ministrinë

PERSONAL INJURYA keni patur aksident ne trafik?A jeni demtuar ne pune?Ne ju ndihmojme!

MEDICAL NEGLIGENCENe ju ndihmojme nese keni patur neglizhence mjekesore Konsultimet jane falas

When you've taken a fall, sometimes you just know something'swrong... But your doctor might tell you not toworry, despite the pain or discomfort. If your doctor fails to diagnose a broken bone, you can claim for medical negligence. With over 25 years’ experience, the team of clinically trained solicitors at The Specter Partnershipare the experts on hand

NO WIN, NO FEEAdresa: 49 Britton Street, London, EC1M 5ULPer ne gjuhen shqipe kontaktoniMaria Tel: 0207 251 9900 info@specterpartnership.co.ukwww.specterpartnership.co.uk

Traffic accident, Injury at work, a nasty tumble withlasting consequences... The Specter Partnership arethe no win, no fee solicitorson handto understand. For your free consultation...See Specterpartnership.co.uk

I pakrahasueshmi Robert Elsie

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 4

arbeN maNaj

eurodeputeti britanik,njeriu që simbolizonshkëputjen e britanisë ngabashkimi europian, NigelFarage ka sugjeruar se njëreferendum i dytë për çësht-jen “brexit” duhet të mba-het, për t’i mbyllur gojënatyre që ankohen dhe qar-aviten për largimin e bri-tanisë nga be-ja.

Në një postim në Twitter, ish-udhëheqësi i partisë euroskep-tike “UKIP” shkruante:

“Ndoshta-ndoshta duhet tëbëjmë një referendum të dytëpër anëtarësimin në BE. Ai dotë varroste këtë çështje për njëgjeneratë të tërë, njëherë epërgjithmonë”.Sipas tij është e sigurtë, qënjerëz si Tony Blair apo ish-zv.kryeministri Cleg i liberal-demokratëve e të tjerë nuk dotë pushonin tërë jetës sëankuari për këtë çështje. Sipaspolitikanit kontrovers, 53-vjeçarit Nigel Farage,përqindja e atyre që do të vo-tonin në referendumin eardhshëm do të ishte më emadhe sesa herën e parë.

Ndërkohë, nga zyra e Kryemi-nistrisë është deklaruar se nukdo të ketë një referendum tëdytë.

Gjithsesi, ata që janë pro qën-drimit të Britanisë në BE kanëkërkuar vazhdimisht mbajtjene një referendumi të dytë, dukeargumentuar se britanikët ugënjyen dhe u keqinformuangjatë fushatës së referendumittë kaluar, ndërkohë që poshohin përditë me sy efektetnegative të procesit të“Brexit”-it.Sipas një njoftimi, kryetari iBashkisë së Londrës, SadikhKahn ka deklaruar se nga“Brexit, Britania do të hum-basë rreth 53 miliardë stërlinaderi në vitin 2030.

Ish-kryeministri Tony Blair kakërkuar vazhdimisht mbajtjene një refendumi të dytë, pashumbjes me rezultat mjaft tëngushtë në referendumin e qer-shorit të vitit 2016.

BREXIT, FARAGE PROPOZON NJËREFERENDUM TË DYTË

Ne jemi specialistë të imigracionit që jemi themeluar që nga viti 2004dhe jemi të akredituar nga Law Society me shkëlqyeshëm në Immigration and Family Law.Ne ofrojmë këshilla të qarta, të besueshme dhe të përballueshme dhenjë rekord të jashtëzakonshëm për arritjen e rezultateve të suksesshmepër klientët tanë në çështjet e emigracionit, azilit, apo ri-shqyrtimingjyqësor.Ne kemi baristerin tonë me mbi 30 vjet eksperiencë, që do të thotë qëklientët tanë kanë besim se çështja e tyre menaxhohet dhe prezantohetprej nesh në të gjitha shkallët e gjyqësorit deri në Gjykatën Supreme aponë Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut.Në stafin tonë kemi shqipfolës

Ne gjithashtu praktikojme edhe per çeshtjet;

Mob: 07825 634 584

Nese ju duhet ndihme perÇESHTJET E EMIGRACIONIT

KONSULTIMET FALASTEL: 0207 604 3572

1st Floor , 157 Kilburn High Road KILBURN LONDON NW6 7HU

EEA Family PermitEEA PermanentResidenceNationality Stateless

Indefinite Leave toRemain

Spouse Visas

Family, Criminal and Housing Law

Immigration & Asylum

Human RightsTraffickingOverstayers

Detention & BailJudicial Review

Appeals

Një çantë shpine e braktisur në rrugëte kryeqytetit të Uellsit, Kardif, nëgusht të vitit 2016, me 1.5 kg kokainë,ishte ajo që çoi në gjurmimin dhe het-imin e një prej rrjeteve më të mëdhatë kokainës në bashkëpunim mestrafikantëve shqiptarë dhe anglezë tëdrogës

Plot 10 pjesëtarë të këtij rrjeti janëdënuar nga Gjykata britanike në Uellsme 116 vite burg, pas një operacioniantidrogë të cilësuar si një nga më tëvështirat dhe më të zgjaturat në kokë,ku 4 forca të ndryshme policore nëUells dhe Angli kanë mundur të vënëpas hekurave 7 grupe kriminale të lid-hura me rrjetin shqiptar të furnizimittë kokainës, që qarkullonte milionastërlina.

Në mes të të dënuarve janë 4 shqip-tarë, kreu i të cilëve, një 31-vjeçar mebanim në Milton Keynes në veri tëLondrës, i dënuar me 18 vite burg,

konsiderohet nga policia si koka errjetit që ka furnizuar Uellsin mekokainë të një pastërtie mjaft të lartë.

Gjatë hetimeve, dedektivët mundën tëzbulojnë në adresa të ndryshme rreth450 mijë stërlina “cash” dhe bizhuterie sende të shtrenjta në vlerën e 100mijë stërlinave, si dhe disa kgkokainë.

Arrestimet janë kryer në Angli dheUells, si dhe në Marbella të Spanjës.Pas procesit gjyqësor, kryeinspektoridedektiv Julian Bull tha se, operacioni“Nightjar” ishte i fokusuar në identi-fikimin e furnizuesve kryesorë, efek-tivisht për t’i prerë kokën nëpërkës,duke e ditur se kjo do t’i çonte tek am-bientet më të vogla të rrjetit të shpërn-darjes së drogës në mbarë vendin.

TRAFIKANTËT SHQIPTARË, GJYKATABRITANIKE I DËNON ME 116 VITE BURG

aktualitet www.thealbanian.co.uk faqe 5e Jashtme gjermane në Bon. Pas nja dyvjetësh që kishte filluar punë aty, fatindërhyri përsëri. Ndodhi diçka krejt epazakontë: në vitin 1984 erdhi në Bon njëdelegacion shqiptar për të biseduar mbimundësinë e vendosjes së marrëdhënievediplomatike ndërmjet Shqipërisë dheGjermanisë Perëndimore. Delegacioninuk kishte sjellë me vete ndonjë interprettë përshtatshëm, kështu që gjermanët ikërkuan Robertit të bënte punën e inter-pretit.

Në atë kohë ai mendonte se nuk kishtekualifikimin e duhur për ta kryer atë rol.Por, siç kujtonte më vonë: ‘Nuk ka shtysëmë të fortë për ta mësuar një gjuhë shpejtse sa kur të caktojnë interpret në bisedimepolitike të nivelit të lartë, dhe pikërishtkëtë bëra. Në muajt dhe vitet që vijuan ihyra me të gjitha forcat e mia mësimit tëshqipes.’ Me shtimin e mëtejshëm të kon-takteve zyrtare gjermano-shqiptare nëfundin e viteve ’80, ai shumë shpejt u bëinterpreti numër një i konferencave dhedelegacioneve – përfshirë edhe delega-cionet gjermane që shkonin në Tiranë.Aty ndonjëherë i krijohej mundësia tërrinte më gjatë pas mbarimit të detyravezyrtare, kohë të cilën ia kushtonte hulum-timeve në Bibliotekën Kombëtare.Gjatë këtyre viteve Roberti jo vetëm qëlexonte gjerësisht letërsi shqipe, por filloitë njihej edhe me shumë shkrimtarë,poetë dhe akademikë në Shqipëri dheKosovë. Prej vitit 1985 filloi të botonterecensione mbi vepra shqiptare në re-vistën World Literature Today (LetërsiaBotërore Sot). Një përmbledhje e këtyrerecensioneve u botua si libër më vete nëvitin 1996, me titullin Studies in ModernAlbanian Literature and Culture(“Studime për letërsinë dhe kulturënbashkëkohore shqiptare”). Që në vitin1986 botoi “Fjalori i letërsisë shqiptare”,me shënime të hollësishme për shkrimtarëshqiptarë të çdo lloji - jo vetëm për autorënga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia,por edhe nga bashkësia e arbëreshëve tëItalisë apo edhe autorë të tjerë më të largëtsi familja siriano-shqiptare Arnauti ngaDamasku. Një vit më vonë botoi njëlibërth me përkthime të poezive tëMigjenit në gjuhën gjermane.

Pas tyre vijuan një numër i madhstudimesh dhe artikujsh të tjerë tëshkurtër, deri sa, në vitin 1995, Elsie botoikryeveprën e tij, “Histori e letërsisëshqiptare”, në dy vëllime me 1052 faqe.Kjo vepër – një arritje e jashtëzakonshmee shkruar me qartësi të lakmueshme –përmban një thesar të dhënash faktike tëndërthurura me komente kritike tëpeshuara mirë dhe plot ilustrime fo-tografike dorëshkrimesh, ballina librashdhe autorësh. Shtrirja tematike e saj ishtepërsëri e gjithësishme, me diskutime përshkrimet në latinishte të humanistëveshqiptarë dhe ato në turqishte të autorëveshqiptarë osmanë. Zakonisht vepra të tillamonumentale bibliografike hartohen ngakomisione të tëra akademikësh që puno-jnë pa pushim në zyrat e tyre, ditë pasdite, për vite e vite me radhë. Në vitin1755, kur Dr. Samuel Johnson-i [Xhon-sën] botoi fjalorin e tij e gjuhës angleze,u tha se Akademisë Franceze i ishindashur dyzet vjet të nxirrte një vepër tëngjashme për gjuhën frënge. Kjo arritje eRobert Elsie-t – e shkruar në pjesën më tëmadhe në kohën e tij të lirë – është po aq‘xhonsoniane’ për nga madhështia.

I shtyrë nga dëshira për ta njohur lexuesinperëndimor me visaret e kësaj letërsie,Roberti u bë një përkthyes shumë prod-himtar i teksteve shqipe. Në botimin An-thology of Modern Albanian Poetry: AnElusive Eagle Soars (“Një shqiponjë e ar-

ratisur fluturon: Antologji e poezisë sësotme shqiptare”) më 1993, Roberti përf-shiu një numër i madh poetësh, që ngaMigjeni dhe Lasgush Poradeci, deri tekVisar Zhiti dhe Mimoza Ahmeti. Në vitete mëvonshme botoi vëllime më vete mepërkthime të krijimeve të Zhitit dhe poet-ëve të mëdhenj kosovarë, Azem Shkrelitdhe Ali Podrimjes. Ndër përkthimet etjera letrare të tij ishin edhe dy vëllime metregime shqiptare dhe romani “I humburi”i Fatos Kongolit. Por ndërmarrja më erëndësishme dhe më madhore në këtëfushë ishte përkthimi i tërë tekstit të“Lahuta e Malcís” të Fishtës, nëbashkëpunim me poeten, përkthyesen dhepedagogen kanadeze, Janice Mathie-Heck [Xhenis Mathi-Hek]. Kjo poemëme 15613 vargje, shkruar nga viti 1902deri më 1909, është pjesë e eposit kom-bëtar shqiptar. Gjuha e pasur dhe dialektithellësisht gegë i poemës bëjnë që shumëshqiptarë sot ta kenë të vështirë ta kupto-jnë Lahutën. Ndaj edhe u jemi pashlyesh-mërisht në borxh Robertit dhe Janice-spër këtë version në anglishte, me njëmetrikë që të kujton kadencën e trokutkalërues tek Hiawatha e Longfellow-t eqë ngërthen plotësisht vrullin narrativ tëorigjinalit.Sa herë që më shkon mendja tek përk-thimet letrare të Robertit, kam dy gjëra qëmë kanë mbetur peng. Njëra lidhet mepoetin Lasgush Poradeci: dikur iu lutaRobertit t’i përkthente të gjitha veprat eLasgushit, por ai m’u përgjigj se Poradeciishte tepër i vështirë për t’u përkthyer.Problemi nuk ishte aspak gjuhësor;Roberti ishte i mendimit se vetëm nga njëpoet i të njëjtit kalibër në botën anglisht-folëse mund të arrinte të shprehte nëgjuhën e vet të gjitha nuancat e mrekul-lueshme të brishtësisë, mëdyshjeve, resht-jes nanuritëse, shpirtit të dorëzuar dheqetësisë së paqtë të poezive të Lasgushit.Pengu tjetër lidhet me shkrimtarin më tëmadh shqiptar të ditëve të sotme, IsmailKadarenë. Roberti i lexonte me ëndje tëgjitha romanet e Kadaresë; ai na ka dhënëedhe përkthime të mrekullueshme të disapoezive të tij dhe me shumë kënaqësishërbeu si interpret në një turne tëKadaresë në Gjermani. Por nuk di se sinjë person i keqinformuar (dhe, ma merrmendja, edhe qëllimkeq) arriti ta bindteKadarenë se Roberti ishte kritik dashakeqdhe pas kësaj Kadareja ia ndaloi Robertitt’ia përkthente veprat. Kjo ishte njëgoditje e papritur që e brengosi shumënjeriun që kishte bërë më shumë sekushdo tjetër – madje në fakt më shumëse të gjithë të tjerët së bashku – për tëzgjuar interesin mbarëbotëror në letërsinëe sotme shqipe. Dëshiroj ta bëj të diturbotërisht se Robert Elsie ishte adhurues imadh i shkrimeve të Kadaresë. Çdo kri-tikë që mund të ketë bërë për ndonjëvepër të caktuar ishte krejt e papërfill-shme dhe brenda kufijve të vlerësimevekritike letrare normale. Roberti më kathënë më se një herë se shpresonte shumëqë Kadareja të merrte Çmimin Nobel përletërsi që, sipas tij, Kadareja e meritonteplotësisht.

Edhe sikur të ishte kufizuar vetëm tekshkrimet dhe përkthimet nga letërsiashqipe, kontributi i Robertit përsëri do tëishte konsideruar asgjë më pak se mad-hështor. Por interesat dhe veprimtaritë etij ishin shumë më të gjera se aq. Ai për-pinte me etje të pashtershme çdo gjë qëlidhej me historinë shqiptare, që ngashkrimet më të hershme për visetshqiptare, të cilat i përktheu dhe plotësoime shpjegime bibliografike në veprën etij Early Albania: A Reader of HistoricalTexts, 11th – 17th Centuries (“Shqipëriae hershme: antologji e teksteve historike,shekujt 11-17”); e deri në ato të shekullit

të njëzetë: shih, për shembull, GatheringClouds: The Roots of Ethnic Cleansing inKosovo and Macedonia: Early Twentieth-Century Documents (“Stuhi në horizont:Rrënjët e spastrimit etnik në Kosovë dheMaqedoni, dokumente të fillimit tëshekullit të njëzetë”), dhe The AlbanianTreason Trial 1945 (“Gjyqi i tradhtarëveshqiptarë në vitin 1945”), një përkthim itranskripteve të gjyqit të inskenuar qëdënoi figura kryesore të Ballit Kombëtardhe Legalitetit. Ai ishte gjithashtubashkëredaktor i disa vëllimeve me ra-porte diplomatike të mbledhura nëpërarkiva të ndryshme nga Bejtullah Destani,ndër të cilat edhe The Cham Albanians ofGreece: A Documentary History (“Shqip-tarët çamë të Greqisë: një histori e doku-mentuar”), 2013; The MacedonianQuestion in the Eyes of British Journalists(1899-1919) (Çështja maqedonase sipasgazetarëve britanikë), 2015; dhe The Lon-don Conference and the Albanian Ques-tion, 1912-1914: The Despatches of SirEdward Grey (Konferenca e Londrës dheçështja shqiptare: telegramet e Sër EduardGreit), 2016.

Siç ishte parë qartë edhe tek botimi i parëi “Fjalorit të letërsisë shqiptare”, Robertie kuptonte sa të rëndësishme ishte pasjae mjeteve të besueshme bibliografike –sidomos kur bëhet fjalë për kulturën dhehistorinë e një populli pothuaj sistematik-isht të shpërfillur nga dijetarët jashtë ven-dit. Më vonë ai hartoi dhe botoi “Fjalorinhistorik të Shqipërisë” (2004) dhe“Fjalorin historik të Kosovës” (2004), tëdy plot me informacione të dendura e tëvlefshme. Në nëntor të vitit 2012, gjatënjë darke në Tiranë, ku kishim shkuar përtë ndjekur festimet kombëtare me rastin enjëqindvjetorit të shpalljes së pavarësisësë Shqipërisë, diskutova me të mundësinëe nisjes së një projekti – ku të përfshi-heshin edhe Akademitë e Shkencave tëShqipërisë dhe Kosovës, si dhe dijetarë tëtjerë – për hartimin e një botimi të ng-jashëm me Dictionary of National Biog-raphy në Mbretërinë së Bashkuar, apoDizionario biografico italiano. Të dyishim në pajtim të plotë se kjo ishte diçkashumë e dëshirueshme, por kërkonte njëpërkushtim të jashtëzakonshëm kohe dheenergjish, që asnjëri prej nesh nuk ikishte. Nuk kaloi as një vit, kur më erdhime postë një kopje e Biographical Dictio-nary of Albanian History (“Fjalor bi-ografik i historisë shqiptare”) një libër me541 faqe, së bashku me një pusullë tëvogël ku më shkruante se në mungesë tënjë projekti të madh kolektiv për hartimine një fjalori biografik, kishte vendosur t’ifutej punës e ta shkruante vetë.Interesi i Robertit nuk kufizohej vetëmtek shqiptarët, por përfshinte edhe këdoqë kishte shkruar për ta në të kaluarën.Një nga sfidat më të vështira që ndërmorinë jetën e tij ishte redaktimi dhe përk-thimi i përshkrimeve të trojeve shqiptarenë ditarin disavëllimësh të EvlijaÇelebisë, shkrimtarit osman të shekullittë shtatëmbëdhjetë. Ngase ky botimmbante emrat Robert Elsie dhe RobertDankoff si bashkëredaktorë, kisha mend-uar se tekstet i kishte përkthyer Dankoff-i (studiues i shquar i historisë osmane),ndërsa Roberti kishte shtuar shënimet.Mbeta pa mend kur Roberti më tha sepërkthimin e kishte bërë kryesisht vetë –ndonëse, siç tha me thjeshtësinë që ekarakterizonte, ‘osmanishtja nuk ështëndër gjuhët e mia të forta.” Punime tëtjera, më pak të mundimshme nga anagjuhësore, ishin botimi i ditarëve të Ed-ward Lear-it, përkthimi i shkrimeve të Jo-hann Georg von Hahn-it, një prejpionierëve gjermanë të albanologjisë, sidhe botimi i dy teksteve madhore që ikishte zbuluar në arkiva: i pari ishte his-

toria e parë e plotë e përgjithshme eShqipërisë, Histoire de l’Albanie, shkruarnga Jean-Claude Faveyrial në vitet 1880,dhe kujtimet voluminoze të albanologuttë madh hungarez, Franz Nopcsa, Reisenin den Balkan (Udhëtime në Ballkan), tëcilat në botimin e Robertit zënë plot 620faqe.Fusha të tjera me interes të veçantë për tëishin folklori dhe besimet popullore tëshqiptarëve. Libri i tij Dictionary of Al-banian Religion, Mythology and FolkCulture (“Fjalor i besimeve fetare, mi-tologjisë dhe kulturës populloreshqiptare”), 2001, është një botim imrekullueshëm me gamë të gjerë tem-atike; një vepër e pashoqe me plot kupti-min e fjalës. Po kështu, AlbanianFolktales and Legends (“Përralla dhe leg-jenda shqiptare”), 2001, përmban përk-thime të shumë rrëfimeve që i kishtegjetur në përmbledhje të shtypura në fundtë shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe fillimtë shekullit të njëzetë. Një nga botimet etij më të rëndësishme ishte The HasluckCollection of Albanian Folktales (“Përm-bledhje me përralla shqiptare nga Hes-lak”), i vitit 2015, i cili përmban të gjitharrëfimet popullore shqiptare (475 faqe) tëmbledhura gjatë viteve 1920 dhe 1930nga Margaret Hasluck, një tjetër al-banologe e madhe.

Robert Elsie-n e mahnitnin edhe fo-tografitë e hershme dokumentare të vi-seve shqiptare. Ai botoi dy vëllime mekëto pamje: “Dritëshkronja: Fotografia ehershme nga Shqipëria dhe Ballkani jug-perëndimor” (2007), dhe “Shqipëria dheKosova në ngjyra: Autokromat e kolek-sionit Alber Kan” (2008). Të dy albumetjanë shumë të bukur; tek i dyti, fototorigjinale me ngjyra të periudhës men-jëherë pas luftërave ballkanike të mah-nisin me mbresat e gjalla që krijojnëpamjet e kapura në to.Roberti gjurmoi dhe gjeti edhe fotografitë tjera të panumërta të cilat i ka vënë nëfaqen e tij të internetit (www.elsie.de) –jo vetëm foto të njohura nga fototeka efamshme Marubi, por edhe fotografi ngaudhëtarë perëndimorë dhe njerëz të tjerëpothuaj të panjohur, që prej viteve 1860 ekëtej. (Fluturonte nga gëzimi kur, në vitin2015, zbuloi disa pllaka fotografike mjaftcilësore të Edith Durham-it që ruheshinnë Institutin Mbretëror të Antropologjisënë Londër; pak më vonë atë vit bëri njëprezantim të mrekullueshëm të këtyre fo-tove për Shoqatën Anglo-Shqiptare nëmjediset e Institutit). Por fotografitë janëveçse një nga kategoritë të materialeve tëpërfshira në faqen e tij të internetit; atygjen, për shembull, një koleksion të pasurme pamje nga vepra arti dhe kostumepopullore shqiptare, incizime të shumta tëtë folmeve të ndryshme të shqipes (të lid-hura me një hartë ndërvepruese), një vargtekstesh historike për Shqipërinë dheKosovën të renditur kronologjikisht, sidhe koleksioni më i madh i letërsisëshqipe të përkthyer në gjuhën angleze qëekziston në internet. Shpresoj me gjithëzemër që kjo faqe interneti të vazhdojë tëekzistojë edhe në të ardhmen.

Roberti punonte me shpejtësi dhe saktësitë habitshme. Në vitin 2002 ai filloi punësi interpret i shqipes në GjykatënNdërkombëtare Penale për Ish-Jugosllav-inë në Hagë. Kjo lloj pune, gjatë së cilësshpesh i takonte të përkthente dëshmi përngjarje të tmerrshme, kishte periudha ak-tiviteti e ngarkese të madhe, me disapauza në mes tyre dhe, sa herë kishtendonjë orë paksa më të lirë, ai hulum-tonte, shkruante libra, përkthente tekste,apo shtonte materiale të reja në faqen tëinternetit.

Ritmi me të cilin prodhonte libra Robertii tejkalonte kapacitetet e shumicës sështëpive botuese, për të cilat duhet thënëse librat me temë shqiptare rrallë ishintërheqëse nga pikëpamja e fitimit. Për viteme radhë Roberti pati një bashkëpunimshumë të frytshëm me Qendrën eStudimeve Shqiptare me seli në Londër,të drejtuar nga Bejtullah Destani; nukbesoj se e teproj nëse them se gjatë këtyrenjëzet viteve të fundit Bejtullahu dheRoberti kanë bërë shumë më tepër sekushdo tjetër për t’i dhënë botës informa-cion dhe për të nxitur një të kuptuar më tëmirë të historisë dhe kulturës shqiptare.Qendra asnjëherë nuk ka pasur fonde tëmjaftueshme dhe, kësisoj, sigurimi i par-ave për të paguar kostot e shtypjes së li-brave gjithmonë ka qenë problem. Nëvitin 2015, nën logon e Qendrës përStudime Shqiptare, Roberti filloi t’ibotonte librat e tij në Amazon meteknologjinë e shtypjes me porosi (printon demand), që zgjidhte problemin krye-sor të financimit. Brenda vetëm dy viteshe gjysmë (2015-17) ai botoi 35 vëllime:disa prej tyre ishin vepra të autorëve tëtjerë të redaktuara lehtë prej tij (si botimete Edith Durham-it), dhe disa të tjera ribo-time të librave që i kishte nxjerrë mëherët. Megjithatë, të paktën tetë prej tyreishin libra të rinj që i kishte shkruar vetë,ose i kishte përkthyer apo bashkëredak-tuar.Roberti jetoi për shumë vjet në fshatin evogël Olzheim, rreth 65 kilometra në jug-perëndim të Bonit, pranë kufirit me Bel-gjikën. Më vonë, kur punonte nëGjykatën e Hagës, kaloi me banim nëScheveningen (lagje veriore e Hagës buzëDetit të Veriut). Me përfundimin e punësatje shkoi të jetonte në Berlin me part-nerin e tij, Stephan Trierweiler. Kur u ndanga jeta, në tetor 2017, mësuam se shkakui vdekjes ishte sëmundja e neuroneve mo-torike. Kjo u erdhi krejt e papritur shumëmiqve dhe mikeshave të tij, përfshirëedhe mua, që as nuk e dinim që kishteqenë i sëmurë. Madje herën e fundit që utakova me të, kur ishim të dy në Tiranë nëprill të vitit 2016, sapo ishte kthyer ngapushimet që i kishte kaluar duke iu ngjiturmaleve në verilindje të Shqipërisë; ishtesi gjithmonë plot me energji e plane tëshumta për hulumtime të reja e libra tërinj.

Arkivoli me trupin e Robertit u soll nëShqipëri dhe u vendos në BibliotekënKombëtare në Tiranë, ku erdhën shumënjerëz për t’i bërë respektet dhe për t’idhënë lamtumirën e fundit. Pas kësaj, më18 tetor u varros në Theth, një fshat mebukuri të mahnitshme lart në Alpetshqiptare, të cilin e kishte vizituar kaqherë dhe e donte kaq shumë.

Në të gjallë Robert Elsie u nderua me tit-ullin Anëtar i jashtëm Nderi i Akademisësë Shkencave dhe Arteve të Kosovës dheme Medaljen e Mirënjohjes nga Presi-denti i Republikës së Shqipërisë. Sigur-isht që ai i vlerësonte pa masë këtonderime që iu bënë, por Roberti ishte njënjeri me shpirt tejet vetëmohues e modestdhe gjithçka e bënte i nxitur nga mrekul-limi që i ngjallte tema e tij dhe dashuriapër historinë, kulturën dhe njerëzit e vi-seve shqiptare. Të gjithë miqve e mike-shave të Robertit në Kanada, Mbretëri tëBashkuar, Gjermani, Shqipëri, Kosovë egjetkë, do t’u mbetet i pashlyer në mendjedhe në zemër kujtimi i këtij burri aq tëbutë, gazmor, mendimtar, tejet inteligjent,mrekullisht shpirtmirë dhe pafundësishtbujar.

Nga gjuha angleze majlinda Nishku

aktualitet www.thealbanian.co.uk faqe 6

Në vigjilje të shënimit të dhjetëvjetorittë pavarësisë së Kosovës, për herë tëparë një zyrtar i lartë , ambasadori iRepublikës së Kosovës përMbretërinë e Bashkuar zoti LirimGraiçevci vizitoi Skocinë .

Në Edinburgh, në ambientet e Parla-mentit Skocez , ai u prit dhe zhvilloitakime me përfaqësuesit më të lartë tëministrisë Skoceze,Dr Alasdair Allan,Ministër për Zhvillim Ndërkombëtardhe Evropë si dhe me Joan McAlpine,kryetare e Komisionit për Kulturë,Turizëm dhe Marrëdhënie me Jashtë ,me te cilët bisedoi për zhvillimet nëKosovë, Skoci dhe Evropë.

Pos të tjerave u bisedua edhe përforcimin e lidhjeve ndërmjet Kosovëse Skocisë në fushat e tregtisë, asaj ar-simore, kulturore si dhe mundësisë sëshkëmbimit të studentëve. Në Edinburgh ai takoi edhe dy oficerëtë FSK-së, Ismail Hoxha dhe EugenThaçi, të cilët janë duke vijuar pro-grame me ushtrinë britanike në Skoci.

Ismaili është duke shërbyer edhe si in-struktor ushtarak, për herë të parë ngaKosova.

Ambasadori i Republikës sëKosovës në Londër qëndroi shkur-timisht edhe në Glasgow, ku u takuame aktivisten e palodhshme të komu-nitetit të Kosovës, Remzije Zeka Sher-ifi, nga e cila u njoftua me të arriturat

e shqiptarëve në Skoci që ndonëse ivogël në numër kanë korrur suksese tëmëdha , posaçërisht në arsimim uni-versitarë, zhvillimin e bizneseve e tëpunëdhënës e organizimin e ak-tiviteteve të ndryshme kulturore qëkanë reflektuar me përfaqësim tëdenjë e gëzim të reputacionit të tyre nëSkoci .

Zonja Zeka-Sherifivuri në dukje edhesolidaritetin egrupit nga Kosovanga Glasgow ,

tifoz të zjarrtë tē reprezentues së fut-bollit të Kosovës të cilët gjatë vitit2017/2018 për bamirësi e trajtimemjekësore të atyre në nevojë nëKosovë, ndanë afro 10 mijë euro,

Ajo kërkoi bashkëpunim më të gjerë epërkrahje më të thellë të Ambasadëssë Kosovës në Londër me komunitetin

e Kosovës në Skocip.sh në sigurimin epublikimeve mbi pa-surit natyrore si dheato mbi historinë eKosovës në mënyrë qëekzemplare këto t'iudhurohen e të jenë nëdispozicion të përher-shëm në bibliotekatSkoceze si dhe sig-urimin e literaturës eplan-programeve përmësimin e gjuhës

shqipe për çka mori përkrahjen ezotim të plotë nga Ambasadori LirimGreiçevciAi në fund vizitoi edhe studiot e radiossë njohur, Capital FM, ku u prit ngamoderatori tashmë i njohur i radios,dhe i STV-së Fat Brestovca. Një vizitë dhe qëndrim më i gjatë nëSkoci i Lirim Grajçevcit dhe i përfaqë-suesve të tjerë të Ambasadës sëKosovës ,pritet të realizohet së shpejti, ku parashihet mbajtja e një sërë man-ifestimeve kulturore për të shënuardhjetëvjetorin e pavarësisë së Kosovësnë Glasgow.

AMBASADORIT GREIÇEVCI VIZITË NË SKOCI

OFROJME TE GJITHA LLOJET E SHERBIMEVE ELEKTRIKE SI DHE VENDOSJEN E CCTV

Na kontaktoni 56 Parkland Rd,

Wood Green, London N22 6ST, UK

Phone: 07399521649 Phone: 07539874390

Email:info@euradicielectrical.co.uk

TRANSPORT MALLRASH DHE MAKINASHANGLI-SHQIPËRI-ANGLI ÇMIME KONKURUSE

PËR PESHAT MBI 50KG I MARRIM DHE IDËRGOJMË NË VENDNDODHJEKONTAKTONI TRASHGIMIN:

MOB: 07727429515 OSE 07776106941 TEL: ALB 0686409409

Email: timi29@hotmail.co.uk

L.T.D. LONDON TRANSPORT DIREKTANGLI-SHQIPËRI-ANGLI

CHARGING POINTS SECURITY24H/7

AVAILABLE

GENERALELECTRICS ELELCTRICALREWIRING SERVICESEMERGENCYLIGHTINGCCTV ENTRY PHONE

Speciale www.thealbanian.co.uk faqe 8

MARRË+DHËNIE MARRË+DHËNIE

Shyqyri Bajrakurtaj mund të kon-siderohet pa frikë si një tjetërshembull suksesi mes shqiptarëveqë jetojnë e punojnë jashtëShqipërisë. Ai u zhvendos drejtMbretërisë së Madhe që në vitin1998 dhe falë punës e mundit ar-riti të krijojë kompaninë “Major’sAccounts & Co”, e cila ështëpërzgjedhur së fundmi mes 12kompanive shembull për shër-bimet financiare nga kryemi-nistrja britanike Thesara May.

Duke balancuar punën në depar-tamentin financiar të Këshillit nëBarking me kurset e kualifikimitdhe jetën familjare, ai ngriti prak-tikën e tij gjatë fundjavave, tëcilën e quajti ‘Major’s Accounts& Co’, në kujtim të gradës së tijnë ushtrinë shqiptare. Vajza e tijEriona ju bashkua studios në vitin2012, por ka qenë e përfshirë qënë moshën 13 vjeçare.

I vendosur në Sydenham, në jug-lindje të Londërs, ‘Majors Ac-counts & Co sh.p.k’ është njëstudio kontabiliteti e drejtuar ngafamilja Bajrakurtaj e cila uthemelua në vitin 2006. Biznesiështë rritur në bazë të reko-mandimeve të klientëve dhe aktu-alisht janë 20 persona të punësuar,me rreth 3000 klientë deri tani.“Duke punuar me kohë të plotë nësektorin financiar, fillova të krijojstudion ‘Major’s Accounts’ paspune dhe gjatë fundjavës.Parashikova një organizatë tëndërtuar mbi vlerat familjare dhendershmërinë dhe kjo është mo-toja e studios ‘Major’s Accounts’,shprehet Shyqyri Bajrakurtaj.Vajza ime tani menaxhon firmënndërsa stafi dhe klientët e trajtojnënjëri tjetrin si familje”,- thotëShyqyri Bajrakurtaj.KAPËRCIMI I BARRIERËSKONTABILIST/KLIENT

Ajo çfarë kemi identifikuar nëtreg është shqetësimi që shumë in-dividë dhe biznese të vogla shpre-hin, por që vetëm disa kontabilistëduket se janë në gjendje të gjejnënjë zgjidhje. Shqetësim është dis-tanca që ekziston brenda komu-nikimit dhe mungesa e kuptimitmes një klienti dhe kontabilistit tëtij- në nivel personal dhe profe-sional.Ne parashikuam zhvillimin dheinkurajimin e një kanali komu-nikimi mes stafit dhe klientëve, qëdo të thotë se ishim në të njëjtinnivel, duke siguruar një marrëd-hënie më personale dhe shërbimtë shpejtë. Në këtë mënyrë, ar-ritëm të ndërtonim një urë në mar-rëdhënien klient-kontabilist dukenjohur bizneset e tyre, mënyrën sipronarët i menaxhojnë ato dhe ku

e shohin veten në të ardhmen. Tëpajisur me këto njohuri dhe mevitet e eksperiencës, ne zhvilluamaftësitë për të qenë në gjendje tëjepnim këshillat e duhura në nivelekspertësh për bizneset dherrugën më të mirë që duhet tëndiqnin.Njohuritë dhe ekspertiza që kemii kalohet stafit tonë në mënyrë qëata të këshillojnë sa më mirëklientët dhe të krijojnë njohuritë etyre profesionale.

TË PUNOJMË SË BASHKU

Shumë biznese nuk kanë njohuritëe kërkuara nga zyra e të ardhuravedhe doganave të qeverisë për t’usiguruar që të gjitha informacionettë regjistrohen në mënyrë të saktëdhe brenda një afati kohor, pasiinformacioni nga të dhënatprezanton një pikëpamje të drejtëtë statusit financiar të tyre.Fokusi ynë kryesor me klientëtështë të punojmë së bashku për t’indihmuar ata se si të mbajnë tëdhënat në zbatim të rregullores sëqeverisë – asistencë që shumë biz-

nese kanë komentuar se nuk kanëqenë në gjendje ta gjejnë në vendetë tjera. Një prioritet kryesor përbizneset e vogla është të siguro-hemi që ata të zbatojnë rregullatnë mënyrën e duhur. Qëllimi ynëështë të jemi të disponueshëm përklientët për çdo pyetje që atamund të kenë nga fillimi në fund.Studio ‘Major’s Accounts’ ështënjë ndalesë për të gjitha nevojat.Ne nuk besojmë që ka ndonjëçështje ose fushë të biznesit finan-ciar që ne nuk mund të ndihmo-jmë klientët tanë. Zakonishtklientët vijnë në firmën tonë dukepyetur për kreditë bankare, çështjeligjore, aplikime për viza dhe sig-urimet.Megjithëse ‘Major’s Accounts’nuk merret me çështje të tilla, nekemi krijuar marrëdhënie shumëtë mira me bizneset dhe individëtqë mund të ndihmojnë njëri tjetrinnë secilën prej këtyre fushave.Prandaj jemi në një pozicion t’idrejtojmë klientët tanë në drej-timin e duhur. Ne duam të siguro-hemi që klientët tanë të jenë nëgjendje të zgjidhin çdo problem

që mund të kenë.NJË EPOKË PËR NDRYSHIM

Ka patur një numër të madhndryshimesh në vitet e fundit nëindustrinë e financës dhekontabilitetit. Gjatë viteve të fun-dit, ka patur shumë skema pilot tëprezantuara nga zyra e të ardhu-rave dhe doganave të përkushtu-ara ndaj hetimeve të shumta dhepyetjeve të ndryshme në çështjete taksave për bizneset. Këtondryshime kanë sjellë vështirësipër bizneset si dhe barrën admin-istrative për firmat e kontabilitetit.Pas këtyre ndryshimeve, shumëbizneseve iu desh të përshtateshinme mënyrat e reja të raportimit,përfshirë një nivel më të lartëshqyrtimi të statusit financiar.KAPËRCIMI I NDRYSHIMEVE

Në implementojmë rregullat e rejatë paktën një vit përpara. Kjo kaavantazhe për një numër arsyesh:Si studio, ne sigurohemi që gjithëstafi të trajnohet mirë që të siguro-hemi që të ketë sa më gabime kurrregullat implementohen, së

bashku me penalitetet.Klientët kanë një vit kohë për t’umësuar me procedurat e reja tëpërfshira në rregullat e reja. Sirrjedhojë, kur rregullat hyjnë nëfuqi, klientët nuk e ndjejnëndryshimin në bizneset e tyre.Këtë metodë e implementuam meraportimin Informacion në KohëReale që u prezantua në prill tëvitit 2013. Ne e filluam raportiminqë në prill të 2012 dhe deri në prilltë 2013, ishim të përgatitur mirëpër proceset e reja. Lidhur mekëtë, klientët e kuptuan rëndësinëe riorganizimit të administratës sëtyre, në mënyrë që ato të dorëzo-jnë informacionin e tyre në kohëne duhur.Nuk është e lehtë të punojmë ngaafër me klientët që t’i ndihmojmëata të kuptojnë më mirë të gjitharregullat e reja, pjesërisht sepseshumë nga këto ndryshime janë tëreja edhe për kontabilistët, por nebesojmë se kemi arritur të gjejmëbalancën e duhur për t’u siguruarqë klientët tanë mos të ndjejnë njëngarkesë të madhe gjatëndryshimeve.

Shembull suksesi, kompania e njëshqiptari mes 12 më të mirave në Britani

Speciale www.thealbanian.co.uk faqe 9

NGa merITa IsuFI

Jam themeluese e Platformës "Suc-cessful Mothers" e cila është njëhapësire që u mundësohet te gjitha në-nave te ndajnë me njëra tjetrën ekspe-riencën e tyre, sukseset, vështirësitë,mirënjohjet dhe lumturitë ne rrugë-timin e tyre si nëna. Pasioni im ështëqë të jap ndikim pozitiv në motivimine nënave, që të rrisin standardet e tyrenë zhvillimin personal dhe profe-sional, të forcojnë vetë-besimin, vetë-dijen, vlerën dhe respektin ndaj vetes,pasi këto janë gurë themeli drejt suk-sesit.

Pas 20 viteve eksperiencë - studiuar,trajnuar dhe punuar me fëmijë dheprindër, dëshira ime ishte të kaloj pro-fesionin tim në nivel tjetër. Ështëpërgjegjësia ime të përdor ketë plat-formë të ndihmoj boten, të kuptojëdhe të inspirohet nga shembujt më tëndryshëm që do ilustroj në rolin që nëkemi si nëna dhe si prindër në rritjendhe edukim e shëndetshëm te fëmi-jëve tanë. Prindërit janë mësuesit eparë të fëmijëve dhe sukses është kurju bëni më të mirën e mundshme qe takryeni atë rolë me kujdes.

Të qënit nënë është sukses,gjithashtu një eksperiencë emo-cionale. Emocionet janë nga më tëndryshmet, dhe të gjitha janë tëpranueshme, por duhet te jemi nëkontroll të këtyre emocioneve, tiekuilibrojmë ato, të ndërgjegjësohemiduke u kujdesur ndaj vetes për të kup-tuar sa më mirë nevojat e fëmijëve.Kur kujdesemi ndaj vetës, mendjes,trupit dhe shpirtit, ne pozicionoheminë kornizën e mirëqenies dhe për-dorim qenien tonë më të mirë, të kri-jojmë lumturi tek të tjerët. Duhet tëjemi në gjendje të kujdesemi përvetën në fillim që atë kujdes dhedashuri ta japim tek te tjerët. Të re-flektojmë në ndjenjat tona dhe të gje-jmë rrugen më të mirë të përballemime çdo emocion. Të gjitha këto arrihen me qetësi.Qetësia është elementi kryesor i suk-sesit. Askush nga ne nuk ka jetë për-fekte. Çdo nënë, prindër ka problemete veta, por disa njerëz dinë të japinose gjejnë zgjidhje më të mira dukemarrë përgjegjësitë që ju takojnë dheduke i kthyer në mundësi drejt arrit-jeve.

Sot do trajtoj shembullin e një nëne -Ensuida Keputa, e cila u përqendruanë mundësitë, prandaj gjeti shumëzgjidhje, sepse shpesh e kemi vënë rese nëse përqendrohemi tek problemet,do të kemi më shumë probleme.

Ensuida erdhi në Angli në vitin 2000.Sigurisht si shumica e emigrantëveajo filloj jetën nga e para. Ajo pas 6muajsh u njoh me Ladin i cili sotështë bashkëshorti i sajë dhe kanë dyfëmijë. Pra udhëtimin në emigrim tethuash e kanë bërë bashkë. Pasibashkëshorti i sajë ishte i kompletuarnga ana profesionale, ai i dha En-suides ndihmën dhe kohen e duhur qëajo te arrijë ambiciet e saj. Ajo shpre-het "ishte ai pa u bëra unë". Kurse unëi them se ndihma e bashkëshortit tesajë është shumë e çmuar dhe e kalehtësuar shumë Ensuiden në rritjen esajë personale dhe profesionale, porështë vullneti, dëshira dhe pasioni qëajo kishte brenda vetës, qe e çuan nesukses, jo vetëm nga ana profesionale,por edhe të jetë një nënë e shkëlqyerpër fëmijët e saj. Në intervistën që unë bëra me En-suiden ne ndamë se si ka qene roli isaje si nënë në rritjen dhe edukimin efëmijëve te saj dhe arritjet e tyre derisot. Ajo tregon për fëmijën e parë qëështë vajza e sajë Klaensa se nuk ishtee lehtë në fillim, pasi ajo nuk ushkëput nga studimet në asnjë mo-ment edhe pas lindjes së vajzës e mevonë të djalit. E kuptoj pse ajo i jepshumë merita bashkëshortit te sajë. Aikujdesej për fëmijët që ishin në njëmoshë fare të vogel, vajza ishte nëkopsht dhe djali vetëm 2 muajsh gjatekohës që Ensuida studionte në kolegj.Kjo është një gjë shumë e rëndë-sishme dhe është për tu theksuar nërolin e shkëlqyer që Ladi po bënte sibaba dhe si bashkëshort. Një shem-bull shumë i mirë i prindërve shqip-tarë, pasi gjëja më e rëndësishme qëne mund të bëjmë në familje është tendihmojmë bashkëshorten /bashkëshortin në kujdesin ndaj fëmi-jëve. Sot Klaensa është adoleshente 16vjeçe e cila sapo ka publikuar projek-tin e parë muzikor i titulluar "Më

Mbaj" Te kompozuar nga Kldi Bahiti,qe ka marrë menjëherë vëmendjen epublikut shqiptar dhe është bërë pjesëe klasifikimit të 100 këngëve më tëbukura të muzikës më të bukur mod-erne shqiptare, që në javën e parë tëpublikimit. Shume shpejt kjo këngëdo të dalin edhe në versionin Anglishtpasi ajo është kërkuar nga muzikantëtë njohur, është realizuar dhe tani popunohet me filmimin nga Oni Sufi -Film Maker si dhe drejtues në fillimete karrierës së saj këtu në Londër.

Pyetja ime për Ensuiden ishte se si ar-riti Klaensa në këtë fillim te suk-sesshëm të karrierës së sajë dhe ciliishte roli i tyre si prindër ?Fillimet në muzikë Klaensa i ka që nëmoshën e vogël 5 vjeçare kur ajo filloikursin e violinës 2 herë në javë në njëshkollë private. Edhe pse shkolla ishteshume larg nga ku ata jetonin, dis-tanca nuk u bë pengesë për prindërite Klaences që ta motivonin atë nëmuzikë, pasi ajo vinte nga një familjemuzikantësh, ku babai dhe xhaxhai isajë janë muzikant. Në moshën 7vjeçare pasi Klaensa mori si dhuratënjë Piano, prindërit e sajë vëzhguan seajo u tërhoq më shumë nga pianoja,prandaj ata mundësuan që ajo të fil-lonte kursin e pianos të cilin e vazh-don edhe sot me shume pasion. Këtushihet qartë se prindërit i respektuandëshirën Klaenses në zgjedhje të asajqe ajo pëlqeu.

Njëkohësisht ajo vazhdontekurset e këngës pasi ajo ishte zgjedhurnga shkolla ku ajo shkonte. Klaensaka shkruar dhe ka kompozuar disakëngë të sajë që i ka përformuar nëkoncertet e shkollës ku studionte, sidhe në shkollat e tjera te Islingtonit.Ajo gjithashtu ka kënduar edhe parapublikut shqiptar në Londër duke ekombinuar bukur integrimin me mba-jtjen e kulturës dhe traditave, gjithnjënë harmoni me ndërrimin.

Krahas pasionit për muzikën të cilëne ndjek edhe vëllai i sajë Kledi mekursin e Klarinetes, ata gjithnjë ishintë angazhuar në kurset private të Notitdhe të Futbollit, në të cilat kanë ecurshumë mirë.Kur Ensuida studionte ne Universitetnë 2007-en, ajo solli djalin e sajëKledin në London Metropolitan Uni-versity Nursery ku unë punoja në atëkohe. Unë ndihesha shumë mirë qëishte fëmija i pestë shqiptar që vinteaty pasi nënat e tyre ishin studente nëUniversitet. Pra këto nëna të ardhuranga Viset Shqiptare po ndiqninstudimet, vizionin e tyre, ndërkohë qërrisnin fëmijët dhe kujdeseshin përfamilje. Ky ishte sukses i vërtetë,sepse ato po bënin më të mirën emundshme të tyre.Ensuida gjate kohës që bëri Univer-sitetin edhe punonte part time. Ajopërfundoi edhe masterin dhe sot ështëllogaritare në një kompani shumë tësuksesshme.

Ndërsa bisedonim për arrit-jet e sajë si nënë, unë gjithashtuperserita kualifikimet e shumta që ajoka marrë që kur ka ardhur në Anglidhe i thashë se ajo vërtetë duhet tendihej krenare. Ajo më shikoi,buzëqeshi dhe tha "vërtetë paskambërë shumë, nuk e kam vu re kaqqartë ndonjëherë". Është shumë ikuptueshëm reagimi i Ensuides, sepsetë njëjtë e bëjnë shumë nënashqiptare. Ne si nëna në të shumtën erasteve jemi në dispozicion të fëmi-jëve dhe gjithë familjes dhe hezitojmëtë gjejmë kohë për veten tonë. Bal-ancimi i karrierës me jetën familjaremund të jetë vështirësia më e madhe.Shpeshherë ndihemi fajtorë kur nukshpenzojmë kohen që duhet me fëmi-jët tanë. Por shpenzimi i kohës cilë-sore është më i rëndësishëm sesa sasiae kohës që shpenzojmë me ta. Vërtetëfëmijët rriten shumë shpejt prandaj neduhet të festojmë kohen me ta, dhe ta

shpenzojmë kohen mençurisht. Për shumë fëmijë modelet pozitivë qeata ndjekin janë prindërit, mësuesit,vëllezërit, motrat, prandaj duhet tëkuptojmë forcën e motivimit nga ditane ditë. Mendo çfarë fëmijët mund tëbëhen nëse të imitojnë ty si prind, ormua si mësuese. Pra, ajo çfarë duhette bëjmë është, japim shembull qëfëmijët të ndjekin. Ne mund të reflektojmë tek vetja qëtë identifikojmë vlerat tona te vërteta,dhe japim shembuj tek të tjerët. Gjetjae rolit model na ndihmon të qartëso-jmë qëllimet dhe na motivon në roline nënës shembullore. Na sjell pozi-tivitet dhe na inspiron. Shpresoj qe teinspiroheni nga vullneti i Ensuidesdhe ndarja e historisë dhe eksperi-encës së sajë me ne. Unë dua qe pro-grami im te jetë Role Model përshumë nëna. Është e dhimbshme kur shohimbashkatdhetarët tanë në moshë shumëtë re që vuajnë për mungesën eprindërve. Ne duhet që të përcjellimndërrimin dhe të bëhemi ndërrimi qëduam të shohim. Të përforcojmë har-moninë, ekuilibrin dhe dashurinë, tëçmojmë fëmijët për kush ata janë, jopër çfarë ne dëshirojmë që ata të jenë. Sa më shumë që unë u shërbej fëmi-jëve dhe prindërve me informacionete nevojshme, aq më shumë e gëzuardhe e respektuar ndihem. Lumturo-hem kur i ndihmoj nënat drejt suk-sesit, ua vë ne dukje suksesin dhe uthem atyre se sa të shkëlqyera janëpër çdo vështirësi qe ato e kthejnë nëarritje.Nuk e keni idenë se sa poshtë dikushmund te ndihet dhe kur lexon histor-inë tuaj ose komunikon me dikë, gjal-lërohet përsëri. Më pëlqen kur dëgjojhistoritë tuaja te vështirësive dhe tëarritjeve. Mos hezitoni ti ndani me nedhe ti përcjellim tek lexuesit. Sikuredhe një person të inspirohet qëllimii efektit pozitiv është arritur.

Nje shembull si Kleansa

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 10

ARBEN MANAJ

Largimi i Blushit nga partia e tij, nëtotalitetin e vet është një gozhdë mëshumë në arkivolin e një popullit tëvdekur politikisht.

Blushin e njoh personalisht prej 25vjetësh dhe kemi qënë ndër të parëtkorrespondent për agjensi e media tëhuaja lajmesh që punësuan korre-spondentet e tyre në post-komunizëm.

Kjo njohje ka vazhduar më pas në dis-tance, pavarësisht largësisegjeografike, ku na hodhi apo na lafati, dhe kam vleresimin më maksimalpër të për aftësitë dhe klasin politikdhe intelektual, si pinjoll i një familjetë madhe e intelektuale, si rrallë tëtjera.

Angazhimi i tij politik dhe mediatiknë post-komunizëm, bashkë meshumë moshatarë të tij të sukseshëmnë politike dhe media, do duhej tëishte një arsye më shumë, qëShqipëria jonë të mendohej mirë nëpërzgjedhjet e saj për elitën politike,sic është Ben Blushi, pikasje dhe pro-movim i një politikani me sqime tëhollë, si Fatos Nano.

Edhe Edi Rama i tij ishte si prurje dheinvestim, nëse e keni harruar.

Rrugëtimi i tij politik me ulje-ngritjete njohura, miqësitë dhe armiqësite ekorridoreve të politikës dhe e mediasse llogoreve, e bënin atë një ngabishat e politikës shqiptare tëdemokracisë, sic i referohemi rëndomkapitalizmit shqiptar.

Dorëheqja e tij nga partia që ai krijojdhe personifikohej me të, ishte e prit-shme, pasi divorci i tij me politikënishte volosur në zgjedhjet e kaluara,ku ata që e kanë sulmuar atë për hir satë komplekseve familijare, por edhetë tenderave që marrin nga pushteti isotëm, dhe i tërë kohrave, dhe sicetiketohen “ qenër që vazdimisht kaf-shojnë të zotrit”, ka nxjer nëdiskursin politik, faktin e hidhur tëvetëdijes politike të shqiptarëve.

a e meritonte populliblushin apo anasjelltas?!

Ndoshta as njëheri dhe as tjetri, mundtë jetë përgjigja.

Pa hyrë në atë nëse Blushi ishte i ri ai vjetër në politike, kjo është irele-vante dhe madje fyese, nëse flitet përkalibra të tillë, pasi në ato nivele që ai

konkuronte, nuk mund të ishte njësojme të kallëpit të cupëlinave, haj-dutëve, dhe ish-kamarierëve të futurnë parlament nga LSI, psh, ose edhenga PS-ja e parti të tjera, që nuk dinetë lexojnë një fjalim edhe të shkruar.

Fakti është se Blushi ka pasur po tënjëjtin motivim karriere edhe si gjithepolitikanet që janë sot në parlmentinshqiptar,. Dhe kjo është normale dhenuk përbën shkak për ta atakuar.

Përfshi edhe motive të tjera, që umundësojnë sot ligjvënsve dhenomenklaturës së lartë një stil jetesejokompatibël me rrogat e tyre zyrtare.

Dhe ta anatemosh atë se ishte poli-tikan i vjetër dhe nuk mund ti jeptemë shumë politikës, është malinje,por edhe disproporcionale, kur gjykonklasin e tij politik krahasuar me tërëatë arradhë deficentesh që sot i shehnë foltoren e parlamentit të sotëm, poredhe te djeshëm “alla-kaubojs” shqip-tar.

Une nuk mund të pranoj faktin sepopulli zgjedhor ka treguarpërgjegjshmëri në përzgjedhjen, si nërastin e Blushit për të cilin po flasim.Andaj për shkak të përgjegjshmërisepopullore ose jo, egziston ajo shpre-hja që “cdo popull ka atë qeveri qëmeriton”.

Me kujtohet në ditet përpara zgjed-hjeve, një miku im nga Tirana mëshkruante dhe kërkonte mendim përkë të votonte, nisur nga deluzioni i tijme politikën dhe faktin që dihej kushdo i fitonte zgjedhjet, sic rrodhënpunët, pas mbylljes së cadrës së opoz-itës dhe marrëveshjes së famshme tëmajit.

I sugjerova për Blushin, edhe si ikse-jpizëm nga çmenduaria politikeshqiptare, apo edhe si një gjest ëliruesdhe emancipues, kundër status quo-smbytëse të dy-partitizmit të shpifur tërotacioneve elektorale shqiptare.

Nuk ma dëgjoj fjalën dhevotoi me parimin “partizan-ballist”, dhe sot, është ai qëmallkon sa herë lidhemi dheflasim për gjëndjen nëShqipëri dhe po bën c’ështëe mundur të largoj edhefëmijën e fundit ngaShqipëria, vëndit që nukbëhet.

Jo se ajo votë do ndryshonte gjë, as eatij, dhe as edhe një duzine e shumeme shume se aq si ai, por mungesa enjë frymë dhe qasje, që ndesh jo rrallënë botën perëndimore si në France me

Macron apo edhe ne Greqi me Cipras,ku forca politike apo individe anti-es-tablishment bëjnë diferencën.

Në Shqipëri, siç provoi edhe Blushi,si shumë përpara tij, është e vështirëtë krijosh fryme jashtë partive tëmëdha, parti “zyra punësimi”, kuedhe ata që kanë mënd dhe coc marrinvesh nga bota, sërish bien pre eshkërdhatokracisë së partive dhe ven-dosen në ekstremitet anale të atyre qëbëjnë motin politik në Shqipëri.

Kjo ishte edhe e meta e Blushit oseiluzioni i tij, se pas 27 vjetësh mosndoshta shqiptarët e kanabizuar nëtru, mund të mendonin dheperzgjidhnin ndryshe.

Nuk ishte e thënë dhe s’ka për të qënëe thënë në atë vënd, përsa kohe arsim-imi i përgjithshëm i shoqërisë nukështë prioritet i prioriteteve. Dhemosqënia prioritet u lervids mëshumë së pari sundimtarëve të përjet-shëm deri në vdekje natyrale.

Fakti është se në Shqipërinëtonë, me përjashtim te një 100mijëshi maksimumi, i njërezvetë lecitur dhe të sofistikuar,pjesa tjeter e shoqërisë është joshume ndryshe nga ajo shoqërime tumane e kohës se Zogut,

dhe votimit me gisht dhe goglatë kohës së Enverit, thjesht merekuizitw të kohës

E kuptoj pezmin e Blushit dhe zhgën-jimin e tij me shqiptarët, dhe kjo qën-dron. Eshtë e dhimbshme qëshqiptaret nuk u ngritën në atë nivelqë të pakten të ruanin atë kërshëri përnjë parlament ku te kishte një zog qëtë cicëronte ndryshe, e qe kryeminisritti thahej fyti në replika që ja humbninqetësinë në interpelanca apo në “por-tokallinë” e së enjtës.

Në vënd të saj shqiptarët përzgjodhëntë kenë në parlament jo një Blush,qoftë edhe te vetëm, që nuk e shajedot për elokuencë e oratori, përmendime dhe vision politik, porzgjodhën një njeri që shan me libërshtëpie dhe një telendarke histerikepre-menopauze, që nuk hedh nëfoltore ide politike, por këpucë.

Shqiptarët përzgjodhën të kenë nëparlament Nard Ndokën dhe joBlushin, dhe ky duhet të jetë ngushël-limi më i madh për Blushin, nga kydështim, apo vetmallkim i shqip-tarëve, që as Konica e as bashkom-bësit tij pas një shekulli e ca, sërishnuk e kuptojnë dot asnjëherë vëndine tyre, andaj po e menderosin nëmasë.

BLUSHI DHE “POPULLI”I NARD NDOKËS!

aktualitet www.thealbanian.co.uk faqe 12

Shorti i Ligës së Kombeve kavendosur përballë Shqipërinë ndajSkocisë dhe Izraelit.Për skocezët kjo ndeshje ka njërëndësi të veçantë. Ata kanë fil-luar që tani të njihen me vendintonë duke kërkuar informacione.

Gazeta prestigjoze skoceze “TheScotsman” ka intervistuar ish-fut-bollistin e njohur të Sëlltik, DannyMcGrain i cili rrëfen se e kashkelur Shqipërinë në vitin 1979.Ai erdhi me ekipin e tij në Tiranëpër një ndeshje të Kupës së Kam-pionëve kundër Partizanit.

Duke bërë krahësimin me sot,gazeta vë në pah ndryshimet qëkanë ndodhur në këtë vend pasi nëkohën kur erdhi Sëlltiku, vendiishte nën kontrollin e diktarorit,Enver Hoxha.

McGrain tregon se shqetësimi iparë i shqiptarëve kishte të bënteme mjekrën e tij. U fol për frikënse do ta ndalonin në aeroport përshkak të saj; e sqaruan se mjekrate gjata, roku dhe plot gjëra të tjeranuk pëlqeheshin nga EnverHoxha.

Më mirë do ishte mos më kishinlënë të futesha në fushë atëndeshje, madje mos kisha udhë-tuar fare. Çdo herë që na sillninpër të ngrënë ishte e njëjta gjë: njëlloj supe me një vezë sy përsipër.Në rrugë djemtë ecnin duke umbajtur për dore. Për ne ngaPerëndimi i Skocisë kjo ishtediçka e tepërt”, tregoi ish-futbol-listi i njohur.

Kujtime të këqija ka edhe një fut-bollist tjetër i Celtic, George Mc-Cluskey.

“Kërkova ushqimin e zakonshëmtë para ndeshjes dhe më sollën njëpeshk që se kisha parë kurrë, megjithë hala dhe me sy të zmadhuarqë gati po më hanin”.

Ai gjithashtu mban mend se sikamerierët e shihnin gjithëdyshim mjekroshin McGrain dheai e pagëzoi me emrin ‘Baraba’.

“Fatmirësisht të gjithëve na ukëshillua që të sillnim ushqimeme vete. Unë e ndaja dhomën meTommy Burns dhe kur u ktheva egjeta që po hante fasule të ftohtanga nja kanoçe. Fytyrën e kishtetë mbuluar me salcë domatesh dhemë tha “po vdes urie George, po

ngordh”. Nxora nga çanta një san-duiç që ma kishte përgatitur imeshoqe dhe, po të doja mund t’ikisha marrë një dhjetëshe (paund)

për të”, tregon ai.

Në shtator të këtij viti, kombëtarjashqiptare e drejtuar nga Kristian

Panuçi do të përballet me Skocinënë Ligën e Kombeve, por kësajhere situata do jetë ndryshe, pasindihemi inferorë duke qenë se si

ekip, vlejmë gati dyfishi i sko-cezëve.

LEGJENDA E SKOCISË KUJTON NDESHJEN NË SHQIPËRI

Na gjeni ne facebookthjesht kerko

The Albanianmbi 1 000 000 ndjekes

NA DHANË FASULE TË FTOHTA, ENVERHOXHA NUK NA PËLQENTE ME MJEKËR

Kane filluar pergatitjet per edicionin e treteJu lutem na sygjeroni per shqiptaret e suksesshem ne Mbreterine e Bashkuar

e-mail:

info@thealbanian.co.uk Tel: 02034895136 www.thealbanian.co.uk

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 14

Nga shabaN muraTI

Ironitë e historisë janë të habitshmepër sa i përket fatit të popujve. Herëluan historia me popujt dhe herë lua-jnë popujt me fatet e tyre. Me këtërastin e dytë mund ta ilustrosh atë qëndodhi në turin e dytë të zgjedhjevepresidenciale të 27 janarit 2018 nëÇeki.Dhe Çekia në këtë 50 vjetor të push-timit rus zgjodhi si president të sajMilosh Zeman, duke detyruar gjithëmediat europiane ta karakterizonin si“fitore e njeriut të Putinit”. Në anëntjetër të barrikadës së interesave, me-diat ruse e duartrokitën nxehtësishtrizgjedhjen e tij, sepse, siç shkruanteportali rus “news.rambler.ru” në 26janar, Milosh Zeman “është pothuajsepolitikani më prorus në BE”.

Kur Milosh Zeman u zgjodh për herëtë parë president në vitin 2013 mundtë thuhet se elektorati çek nuk e njihtemirë dhe ai nuk e kishte shfaqurakoma hapur profilin e tij politikprorus.

Por në pesë vitet, që ishte në koll-tukun presidencial, ai e manifestoi nëforma provokuese filorusizmin e tij,me kundërshtimin e sanksioneve tëBE ndaj Rusisë për Ukrainën, me pra-nimin e pushtimit rus të Krimesë si“një fakt i kryer”, me lidhjet e ngushtame presidentin rus, me kritikat ndajNATO-s se nuk po lufton seriozishtterrorizmin, me kritikat ndaj BE përpranimin e refugjatëve nga luftërat eSirisë dhe të Irakut, me pjesëmarrjennë veprimtaritë e oligarkëve rusë, qëjanë në listën e sanksioneve të BE, etj.

Brendalinjës proruse duhet parë edhe qën-drimi i tij kundër bombardimeve tëNATO-s mbi Serbinë e Millosheviçit,dhe kundërshtimi i tij në tetor të vitittë kaluar për pavarësinë e Kosovësdhe për njohjen e Kosovës nga Çekia,qëndrime aspak serioze për një presi-dent të një shteti të NATO-s, që e kanjohur Kosovën.

Mund të llogaritësh shumë faktorë nëfitoren presidenciale të Milosh Ze-manit, në planin e elektoratit të brend-shëm çek dhe mbështetjen, që aigëzon në zonat rurale të vendit. Aimundi kandidatin tjetër profesor JiriDrahosh, i cili ka qenë kryetar iAkademisë së Shkencave të Çekisë,një shkencëtar me emër dhe një eu-ropianist dhe një atlantist, që kërkonteaktivizim më të madh të Çekisë nëNATO. Beteja e tyre presidenciale,siç theksonte Radio Praga në 27 janar,u

konsiderua “një duel midis Lindjesdhe Perëndimit”.

Duelin elektoral çek e fitoi Rusia oseLindja dhe në kolltukun presidencialkemi politikanin, i cili, siç shkruanteBBC në 27 janar “është një ngaavokatët më të lartë dhe më të zëshëmtë Moskës në Europë”. Është vërtetnjë enigmë politike, psikologjike dhekombëtare se si elektorati çek i dhavotëbesimin njeriut të Rusisë, të asajRusie, e cila 50 vjet më parë pushtoime tanke Pragën dhe ishte pushtimi iparë në histori i një shteti komunistnga një shtet aleat komunist, ku të dybënin pjesë në të njëjtën aleancëushtarake, Traktati i Varshavës, i cilipresupozohej se do ta mbronteÇekosllovakinë nga agresorët ejashtëm. Pas shembjes së komu-nizmit, kur të gjithë shtetet ish-komu-niste të Europës Lindore vrapuan tëshkëputen nga zgjedha dhe aleancat

ruse,Çekia me president intelektualin emadh demokrat Vaclav Havel nxitoitë orientohej nga Perëndimi dhe tëanëtarësohej në BE dhe në NATO.Dhe tani zgjedh një president, qëkërkon ta çojë prapë atje te tutela ekryeqytetit, që e pushtoi 50 vjet mëparë.

Zbërthimi i profileve personale dhepolitike të dy rivalëve për presidentdhe i skenës politike dhe elektoraleçeke të mundëson të përqendroheshnë një nga faktorët determinantë tëkësaj fitoreje presidenciale të njeriuttë Putinit, të Rusisë dhe të Lindjes. Nëprocesin elektoral çek ka pasur njëndërhyrje dhe një veprimtari intensivedhe të organizuar të përzierjes dhe lo-bimit të shërbimeve sekrete ruse nëfavor të presidentit Zeman dhe të for-cave proruse në vend.

Profesori Jiri Drahosh, rivali prop-erëndimor i Zemanit, deklaroi në tele-vizion në prag të zgjedhjeve se“shërbimet sekrete ruse u implikuannë zgjedhjet parlamentare të tetorit tëvitit të kaluar në vendin tonë dheMoska po përpiqet të ndikojëfushatën presidenciale, që MiloshZeman të rizgjidhet”. Drahoshdeklaroi se kundërzbulimi çek e kaparashtruar këtë mundësi.

Ndërhyrja e shërbimeve sekrete rusedhe e institucioneve të tjera të Rusisënë procesin zgjedhor presidencial tëÇekisë vjen si pjesë e një masterplanitë madh rus dhe të një përvoje tëmadhe për ndërhyrje në proceset elek-torale të shumë vendeve perëndimore,të NATO-s dhe të BE. Tashmë janë tënjohura akuzat zyrtare, që i janë bërëRusisë dy vitet e fundit për ndërhyrjenë zgjedhjet dhe në proceset elek-torale në SHBA, Britaninë e Madhe,Francë, Gjermani, Spanjë, Hollandë,etj.

Po ta analizosh ndërhyrjen e shër-bimeve të specializuara ruse në pro-ceset elektorale të vendeve tëNATO-s dhe të BE do të dallosh dymënyra. Mënyra e parë është ajo epërpjekjeve për të ndikuar në procesinpolitik dhe elektoral, duke ndihmuarforcat dhe partitë politike, që janëkundër integrimit atlantik dhe eu-ropian. Kjo mënyrë është aplikuar nëdrejtim të shteteve të forta dhe me in-stitucione të konsoliduarademokratike, ku Rusia nuk mund tëndërhyjë dot në timonin qendror tështetit.

Këtë e kemi parë në ndihmën ruse përforcimin elektoral të partive ekstrem-iste të djathta në Francë, Gjermani,Spanjë, Holandë, Austri, Hungari, etj.Mënyra e dytë është ajo e strategjisëelektorale ruse për të ndikuar që tëzgjidhet në pozita kyçe të drejtimit tështeteve europiane politikanë, që janëfilorusë dhe të lidhur me Rusinë. Kjomënyrë zbatohet sidomos në të ash-tuquajturat vende të “Europës së re”,siç quhen vendet ish-komuniste të Eu-ropës Lindore. Këtë praktikë Moskae ndoqi në vitin 2016 me zgjedhjetpresidenciale në Bullgari dhe në Mol-davi, ku arriti të vendosë në postet epresidentit kandidatë filorusë. Tanishohim të zbatohet kjo praktikë nëPragë, ku fiton një president ultra-filorus.

Jemi përpara një zhvillimi dramatikdhe një forme të re të përplasjesgjeopolitike midis Perëndimit dheRusisë, ku shfaqet një fushë dhe njëformë e re lufte, siç është ndërhyrjaruse në proceset elektorale të vendevetë NATO-s dhe të BE. Është njëformë moderne dhe e sofistikuar, ecila nuk është hasur gjatë periudhëssë luftës së ftohtë. Por zhvillimi iteknologjisë së informacionit, inter-netit, rrjeteve sociale dhe dixhitaliz-

imii proceseve politike e elektorale e kalehtësuar strategjinë e shërbimevesekrete ruse për depërtim dhe ndikimkibernetik.

Është një situate e re, e cila kërkonndërgjegjësim nga gjithë vendet eNATO-s dhe të BE-së lidhur me frak-turat e mëdha gjeopolitike, që mundtë shkaktojë Moska në drejtim të ko-hezionit të aleancës atlantike dhe eu-ropiane nëpërmjet instrumentitelektoral. Është një situatë e re, e cilamund të sjellë të papritura dhe pasojanegative në shtetet e dobëta, siç janëato të Europës Juglindore. Për-mendëm shembullin e Bullgarisë dhetë Moldavisë, ku Rusia ndikoi që tëzgjidhen presidentë filorusë. Por kjonuk përjashton nga objektivi edheshtetet e tjera të Ballkanit.

Mësimi i madh, që del nga këto formatë reja të luftës gjeopolitike, është seanëtarësimi në NATO dhe në BE nukështë imunitet automatik ndajndikimit dhe penetrimit rus në njërinapo tjetrin vend. Udhëheqësitfilorusë, që po fitojnë postet në njërinapo tjetrin shtet ish-komunist, anëtarëtë NATO-s dhe të BE, sinjalizojnë senga udhëheqës filorusë mund të kalo-het lehtë në politika shtetëroreproruse. Kjo mund ta dëmtojë shumëhomogjenitetin gjeopolitik dhe pro-teksionin atlantik brenda NATO-s dheBE. Ndaj shtetet anëtare të NATO-sdhe të BE, përfshirë edhe Shqipërinë,duhet t’i kushtojnë vëmendjeadeguate këtij fenomeni, sepse luftagjeopolitike midis Perëndimit dheLindjes vazhdon në forma tësofistikuara. Jashtë kësaj lufte nukështë as Shqipëria, për të cilën kamparalajmëruar që në vitin 2015 sepërfshihet në projektet e Rusisë për tëndikuar në proceset politike dhe zg-jedhore në favor të politikanëve dheforcave filoruse.

NË 50-VJETORIN E PUSHTIMIT RUS,ÇEKIA ZGJEDH RUSINË

www.albcontacts.com

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 15

DauT DauTI

Ishte çështje momenti kur bashkudhë-tarja jonë, ndoshta mbi 80 vjeçe, do të‘intervenonte’. Vërehej se ishte bërëtërë veshë. Kthehej në drejtim tonindhe na shikonte shkurtazi dhe druantemos po e tepronte. Erdhi momenti kur na pyeti: ’Mëfalni, cila është gjuha që po flitni’?‘Është gjuha shqipe’, i thashë. Dhe,kështu filloi muhabeti…Zonja është malteze, por ka 50 vite qëjeton në Kanadë. Ajo, sikur zogjtështegtarë, dimrit kthehet në vendin esaj për t’i ikur acarit të ashpërkanadez dhe për t’u ngrohur në rrezete diellit të vendlindjes. Zonja, sikurçdo njeri, e do shumë atdheun e saj,por nuk e ka ndërmend të kthehet atjepër të jetuar përgjithmonë.Megjithatë, pasi që ne po shkonim përta vizituar vendin e saj, ajo tërë kohëne lavdëronte atë. Është nga ato gratëelegante që flasin bukur dhe që u kahije edhe kur e teprojnë me lëvdata.Kur aeroplani e merr pozitën e ater-rimit, ajo, duke shtrënguar rripin rrethbelit, m’u drejtua edhe me një infor-matë: ’Ah, edhe një gjë. Malta ka 365kisha’. Instiktivisht u shikuam në sydhe në të njëjtën kohë, sikur të kishimushtruar më parë, i thamë njeri tjetrit:’Çdo ditë nga një kishë për t’u lutur’.Pastaj ia plasëm gazit.

Rreth 400 mijë banorë jeto-jnë në këtë ishull që ka madhësi prej316 kilometrave në katrorë. Për ngaterritori Malta është më e vogël se ko-muna e Gjilanit. Por, me të gjithagjërat që shihen e dëgjohen, ky vendduket si një lagje multikulturore eLondrës. Një histori e shkurtër e shp-jegon karakterin e vërtetë të Maltës.Malta, bukuria në mes të MesdheutMalta, për shkak të rëndësisë së sajstrategjike, ka qenë e sunduar nga su-perfuqitë e kohës. Vendi ka hyrë nëhistori nëpërmjet fenikasve të cilët ekolonizuan këtë ujdhesë dikur mesviteve 800-700 para erës sonë. Fenik-asit e emëruan ujdhesën me emrin qëka sot (Malta) e që d.m.th: strehim oseport. Pastaj erdhën grekët, kartagjen-asit dhe romakët për të sunduar dhelënë gjurmët e tyre. Pastaj Malta kaloinën sundim të Bizantit deri në vitin870 kur erdhën arabët, fillimisht ngaLibia dhe Tunizi i sotëm, e më vonënga Sicilia. Në vitin 1091 erdhën nor-manët dhe vendosën sundimin e tyre,por duke mos e shthurur sistemin

arab. Normanët krijuan sistemsundimi mbi arabët. Vendi u shpallzyrtarisht i krishterë, por normanëtnuk i detyruan arabët që të konverto-heshin. Kjo ishte arsyeja që Maltavazhdoi hovin e zhvillimit dhe u bëedhe më e rëndësishme.

Në vitin 1194 Malta ra nënsundimin e Fredrikut të II-të dhe u bëpjesë e Perandorisë së Shenjtë Ro-make. Gjatë këtij sundimi vendi ehumbi tërësisht rëndësinë që kishtedhe u shndërruar në garnizonushtarak. Popullsia myslimane, e cilaishte shumicë, u përzu dhe një pakicëqë u konvertua mbeti aty. Pastaj Maltara nën sundimin e Aragonëve dhe mëvonë u qeveris nga kalorësit efamshëm të Maltës. Pastaj erdhiNapoleoni. Gjerat ndryshuan në vitin1800 kur erdhën britanikët dhe ujd-hesa u bë shumë e rëndësishme.

Nga tërë këta sundues,vetëm tre kanë lënë gjurmët e tyre qëshihen edhe sot. Nga arabët mbetigjuha. Gjuha malteze në fakt është njëvariant i vjetër i arabishtes. Prezencae dikurshme arabe shihet nga emrat evendbanimeve te sotme, siç janë:Rabbat, Mdina, Burgibba, Zeytun eshumë tjera. Në favor të prezencësarabe flet edhe arkitektura e cila nëdisa raste haset edhe si e kombinuarme atë të Mesjetës evropiane.Arkitektura, si çdo kund tjetër, edhenë Maltë është dëshmi e së kaluarësdhe treguese e standardit të jetës mo-mentale.Nga normanët dhe sunduesit tjerëevropianë, maltezët e morën re-ligjionin që e kanë sot. Në shumë as-pekte maltezët sot mund tëpërshkruhen si arabë katolikë te të

cilët dominon shprehia e kulturës an-gleze.

Gjurmët e sundimit 164-vjeçar britanik janë ende të freskëta.Kjo periudhë shënon edhe kulmin efuqisë britanike. Në vijën e kontrollitbritanik të Mesdheut dhe Egjeut qështrihej nga Gjibraltari në Qipro,Malta ka qëndruar në mes. Ka qenëstacioni kryesor i flotës ushtarake dhetregtare britanike dhe botërore.Maltës iu shtua edhe më shumërëndësia në vitin 1869 kur u hap

Kanali i Suezit që e shkurtoi rrugënpër Azi, gjegjësisht për Indi. Pas njëshekulli do të ndryshonin gjërat nëdëm të Perandorisë Britanike nga ecila do të pësonte edhe Malta. Zhvil-limi i hekurudhës dhe i fluturimevemundësoi transport më të shpejtë poredhe humbja e kolonive, veçanërishtIndisë, solli mungesën e arsyes sësundimit britanik në Maltë.

Prandaj, sundimi britanik në Maltëpërfundoi në vitin 1964 kur vendi ubë tërësisht i pavarur. Megjithatë, nëshikim të parë, Malta edhe sot ështënjë lloj Anglie. Makinat lëvizin në tënjëjtën anë dhe shenjat e komunika-cionit janë sikur në Angli.Mbishkrimet publike dhe private qën-drojnë të shkruara ekskluzivisht nëanglisht dhe në rrugë, sheshe apovende tjera publike rrallë dëgjon seflitet tjetër gjuhë.Me Britaninë Malta kultivon marrëd-hënie të mira. Britania është vendi kushumë maltezë ende punojnë dhe je-tojnë. Në Maltë takon shumë njerëz,zakonisht pensionistë, që më parëkanë punuar në Londër apo qytete

tjera britanike. Kjo është një arsyeshtesë pse anglishtja ende dominon nëkëtë vend. Tendenca e dominimit tëgjuhës angleze ndaj asaj malteze shi-het si rrezik nga shumë njerëz. Mal-tezët, për këtë arsye, kanë marrë masaqë të ruhet gjuha e tyre. Ta zëmë, stu-dentët nuk mund të pranohen në uni-versitet nëse nuk kanë notë të mirë nëgjuhën malteze.‘Ne në fakt jemi arabë dhe gjuha jonëështë e tillë, por disa nga ne nukdëshirojnë ta pranojnë këtë realitet’,

thotë berberi duke i vringëlluar gër-shërët mbi flokët e mia.Arkitektura e Maltës e mahniti LordByronin, për çka shkroi poemën‘Farewell to Malta’ (LamtumirëMaltë)

Berberi e ka ushtruar këtëzanat mbi 30 vite në Portsmouth tëAnglisë. Nga sjelljet dhe gjuha, nukka gjasa të diktohet që nuk është an-glez. Megjithatë, pamja e tij, sikur etë gjithë maltezëve, flet për prejard-hjen e tij mediterane ose arabe. Sikurtë gjithë berberët, edhe ky është tippolitik. Kur flet për arabët, shprehësimpati për Gaddafin.

‘Çka patën me Gaddafin,njeriun që e nxori Libinë nga një vendbeduin në atë modern?’ ‘Nuk e di sak-tësisht’, i thashë. ‘Ndoshta për shkakqë ishte diktator’, shtova unë. ‘Dikta-torë janë të gjithë politikanët, nësemunden’, ma ktheu ai.E kaluara e rëndësishme e Maltës shi-het në Valetta që është edhe kryeqyteti vendit. Shtëpitë janë impozante dhepër çudi një numër i madh i tyreduken të pabanuara dhe gjenden parashkatërrimit. Askund nuk mund tëshohësh dendësi më të madhe tështëpive apo ndërtesave tjera sikur nëMaltë.ForT bINGemma, VeNDI kuu sTËrVITeN DIVersaNTËTaNTIkomuNIsTË shQIP-TarË:

Fort Bingemma (Fortesa Bingjema)është fortesë me rëndësi historike.Është ndërtuar nga britanikët. Fortesaruan aspekte edhe te historisëshqiptare. Brenda saj në vitin 1949,britanikët, nën komandën e DavidSmiley-it, kanë ushtruar diversantëtshqiptarë të cilët u dërguan nëShqipëri për të nisur përmbysjen eregjimit komunist. Fortesa para disaviteve i është dhënë në shfrytëzimafatshkurtër një personi dhe paskalimit të afatit ai nuk e ka liruar.Edhe pse fortesa është pasuri e shtetittë Maltes, ai e ka uzurpuar dhe e kon-sideron si te veten. Prandaj, nuk mundte vizitohet. Nëse gazetaret apo viz-itoret e rastit tentojnë t’i afrohen këtijvendi, uzurpuesi ua ndërsen njëdyzine bulldogësh të rrezikshëm. Një-

soj veproi edhe me mua sot (D.D.)Manuel është ujdhesa që

gjendet në mes Vallettas dhe Gzirësapo Sliemës. Ujdhesa dikur ka qenëshumë e rëndësishme pasi që ka shër-byer si bazë e flotës ushtarake bri-tanike e më vonë qendër enëndetëseve. Pas largimit të bri-tanikëve, ujdhesës i ka humburrëndësia dhe shkëlqimi i dikurshëm.Shumica e ndërtesave janë vënë nënrrënimin e ngadalshëm të kohës.Manuel sot njihet për shkak se aty‘banon’ një numër i madh i maceve.Para një grumbulli të madh të macevetë llojllojshme u ndal një makinë evjetër nga e cila doli një grua. Derisaajo e nxori një kuti të madhe me kon-serva, qindra mace vrapuan në drejtimtë saj. Vërehej që macet e njihningruan. Pa u vonuar, ajo filloi t’i haptekonservat qe ishin ushqim për macetqë e rrethuan dhe me një disipline tëmadhe i shikonin lëvizjet e duarve tëgruas. Macet edhe kur hanë janëshumë elegante. Kjo është pamje qëtë shtynë të bisedosh me ushqyesen emaceve. Ajo filloi t’i përgjigjej pyet-jeve të mia me një anglishte të çalëdhe me theks sllav. Kjo më shtyri tapyesja nga cili vend ishte. Më tregoiqë ishte nga Serbia dhe kjo ishtepërgjigja që e prisja. Unë ia tregovaorigjinën time në gjuhën e saj.Përgjegja ime krijoi një qetësi të gjatëtë cilën unë e theva me një koment:‘Nuk e kam ditë që në Serbi paskadashamirë të maceve’. Ashtu siç qën-dronte e kërrysur, duke hapur kon-serva, ma ktheu shpinën në shenjëmospërfilljeje duke më thënë: ’Edhenë jemi njerëz’. Më duket që ajo nuke përfundoi mirë përgjigjen kur ithashë: ‘Me siguri jeni edhe ju’. Nukpati më vend për bisedë.Vendi ku pushoi Byroni në rrugën përShqipëriDuket që në Maltë serbët dominojnënë mesin e punëtorëve të huaj. Numrii tyre duket i madh dhe mund t’itakosh në shumicën e restoranteve kupunojnë. Nga Ballkani ka edhe bull-garë, por edhe shqiptarët janëprezentë. Numri i tyre rritet gjatë se-zonit turistik i cili në këtë vend fillonnë maj e përfundon në tetor. Natyr-isht, turizmi është burimi kryesor i tëardhurave në Maltë.Gjatë vitit të kaluar Maltën e kanëvizituar dy milionë turistë të cilëtkanë shpenzuar rreth 1.7 miliardëeuro. Vendi është i përgatitur dhe kapërvojë në turizëm. Vërehet lehtë qëgjithçka është në shërbim të turistit.Restorantet janë të llojllojshme sikurnë Londër, por vërehet një tendencë eshtimit të numrit të atyre turke. Spe-cialiteti vendas është ushqimi që për-gatitet nga mishi i lepurit.

Në Maltë më shumë shko-het për ta shikuar historinë ose tëkaluarën e Mesdheut dhe Evropës emë pak për plazhe të cilat janë më tëpakta se në destinacionet tjera të njo-hura turistike. Pasi që Malta lidhet mehistorinë, superfuqitë dhe sundimet,duhet theksuar se ‘pushtuesi’ iardhshëm i saj është Kina. Llogaritetqë Kina, brenda një kohe të shkurtër,do të jetë investuesi kryesor dheshumë serioz i Maltës.

MALTA, VENDI KU HISTORIA SHIHET E SHTRESUAR

op/ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 22op/ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16

“Nuk ka asnjë drejtim tjetër për Bal-lkanin, veç perëndimit”, kështu ështëshprehur për mediat italiane shkrim-tari Ismail Kadare, në ceremoninë etërheqjes së Çmimit Ndërkombëtar“Nonino 2018”, fitues i të cilit aiështë. Dje shkrimtari i madh, Kadarefestoi 82-vjetorin e lindjes.

Nderkohe qe ditën e shtunë, nëRonchi di Percoto, Udine, Itali, uzhvillua edicioni i 43-të i këtij eveni-menti, i cili gjatë historisë së tij kanderuar shkrimtarë, filozofë e studi-ues ndër më të mëdhenjtë në botë.Në vlerësimin e jurisë, Kadare vlerë-sohet si “një rapsod i dashuruar, poredhe kritik me popullin e tij. Mes re-alitetit historik dhe legjendave, qërikujtojnë madhështitë dhe tragjeditëe së shkuarës ballkanike dhe osmane,Kadare krijoi tregime të mëdha”. Siprotagonisti i mbrëmjes, Kadare katërhequr vëmendjen e shtypit italian endërkombëtar, të cilët kanë ndjekuraktivitetin. Shkrimtari shqiptar ështëshprehur i kënaqur që ishte radha e tijpër ta marrë këtë çmim. “Ndihem inderuar për vete dhe për letërsinë nëpërgjithësi sepse për një shkrimtarështë një ndjesi shumë e bukur kursheh kaq shumë njerëz të interesuarpër letërsinë”,- tha ai.

Duke iu përgjigjur pyetjes së një prejgazetarëve për vendin që duhet të zërëtë lexuarit në një botë që ecën me sh-pejtësi marramendëse, ai u shpreh senuk i pëlqen zhurma e ditëve të sot-shme, por “duhet gjetur gjithnjë kohapër të reflektuar”.

Shkrimtari është pyetur përgjendjen e gruas shqiptare sot, qësipas tij, mund të konsiderohet enjëjtë si në të gjithë botën; për emi-grimet masive prej vendeve diktatori-ale apo për shkak të vështirësiveekonomike, të cilat i quajti si “gjënëmë të trishtuar dhe të dëshpëruar”; siedhe për zhvillimet në Ballkan. “Igjithë Ballkani është kthyer drejtPerëndimit dhe duhet të kthehet drejtPerëndimit sepse nuk ka drejtim tjetërnga Perëndimi, duke ditur se Ballkaniështë thelbi i kulturës antike greko-ro-make. Ballkani ishte qendra e his-torisë europiane dhe kjo nuk duhetharruar”,- tha Kadare.

Çmimi “Nonino” iu dorë- zuaKadaresë, në vigjilje të ditëlindjes sëtij të 82-të. Kadare është shkrimtarimë i përkthyer shqiptar, i nderuar meshumë çmime letrare dhe kandidat i“përjetshëm” i çmimit “Nobel” përletërsinë.

jeta e kadaresë në poezi, botohetvëllimi i plotë

Edhe pse zakonisht dhurata marrinata, që kanë ditëlindjen, këtë herëndodh e kundërta. Ismail Kadare i bënnjë “dhuratë” lexuesit në 82-vjetorine lindjes së tij. Bëhet fjalë për botimine veprës së tij të plotë poetike. Përmeskëtij botimi të shtëpisë botuese“Onufri” dhe që sot do të gjendet nëtë gjitha libraritë e kryeqytetit, zbulo-

het rrugëtimi poetik i Kadaresë, që nëkrijimet e tij të para, deri te më të fun-dit. Mësohet se “Vepra poetike në njëvëllim” përmban 160 poezi, të përzg-jedhura nga vetë autori.

Në të janë përfshirë poezi të shkruarambi 60 vjet më parë duke u mbyllurme poemën “Tirana në dimër”, që itakon vitit 2005. Veç poezive tëshkëputura nga librat, përmbledhjet“Ëndërrimet” 1957, “Lirika”, botuarrusisht, Moskë 1961, “Shekulli im”,“Përse mendohen këto male”, “Mo-tive me diell”, “Koha”, “Ftesë në stu-dio” janë përfshirë dhe poezi tëpanjohura, nxjerrë nga arkivi privat ishkrimtarit. Në këtë vëllim spikasin50 poezi dashurie. Poezi si”Në stu-dion dimërore”, “Kthimi në Moskë”,“Llora”, “Ti qave”, “Kristal” etj., janëndërtuar mbi temën e humbjes sëdashurisë.

Libri paraprihet nga njëparathënie nga studiuesi dhe poetiSadik Bejko, ndërsa në fund të tijjepen shënime mbi disa nga poezitëdhe poemat, shënime për kohën dhevendin kur janë shkruar dhe botuar,për atë që lënda e disa prej poezive ka

paralajmëruar vepra në prozë të au-torit ose shënime mbi prekjet a për-punimet, që kanë pësuar herë pas herëdisa nga poezitë dhe poemat. #

Ismail Kadare i takon atijbrezi poetësh, që bëri “revolucion” nëpoezinë shqipe të “lodhur” të pasLuftës së Dytë Botërore.

Poetët e zellshëm të real-izmit socialist përmbysën edhe atëtraditë të mirë të poezisë, që na kishtembërritur deri më atëherë. Në vitet’60, poetë si Kadare, Agolli e Arapisollën një frymë të re, madje u kon-sideruan edhe si “poetët e rinj”, që iukundërvunë “poetëve të vjetër”.

“Mjeshtëria dhe freskia në organiz-imin gjuhësor të poezive të Kadaresë,pasuria shpërthyese imagjinative,imazhet e animizuara dhe të hiper-bolizuara gjer në skajshmëri, e tron-ditën stilin e rrafshët të të shkruaritpër kohën, por dhe shënuan risi, qënuk i gjeje në gjithë fondin e më-parshëm të poezisë shqipe. Theksat etij përçmuese ndaj prapambetjes nëformë e në mendim, ndaj një stili tëvjetruar në Shqipërinë e kohës së qer-reve që tërhiqeshin nga buaj, sollën

një frymë emancipimi, një çlirim tëshprehjes poetike, që u bë frymëzuesepër brezat e poetëve të kohës së tij. Is-mail Kadare, edhe kur u botuan ro-manet (në vitin 1963 u botua romani“Gjenerali i ushtrisë së vdekur”), edhekur jashtë Shqipërisë proza e tij cilë-sohej e nivelit botëror, ka qenë poetimë në zë i kohës së tij”, shprehetSadik Bejko. Duke i bërë një skanerpoezisë së Kadaresë, ai ndalet në atoelementë, që e bënë atë të dallueshëmnga bashkëkohësit tij.

“Poezia e tij u dallua nga tëtjerët për temën e qytetit. Në një vendqë i përkiste qytetërimit bujqësor, menjë gjuhë paksa futuriste, ndonjëherëme perceptime surreale, ai solli trenat,sirenat, aeroportet, peizazhet urbane,pamje nga qytetet si: Gjirokastër,Tiranë, Moskë, Paris, Helsinki, Stam-boll, Frankfurt, Amsterdam, Kopen-hagë…

Me një rebelim stilistik e gjuhësor tëtillë, ai po shkundte pluhurin e njëfolklorizmi të dyfishtë në poezinë ekohës, atë të një poezie rurale, të njëpoezie gjoja me motive popullore dhefolklorizmin e poetëve proletarë të re-

alizmit socialist me traktorë e metezgjahë, poezinë e fjalëve të bukura,por pa substancë. Me kohë, tema eqytetit hyri me filozofinë e lëvizjesrrethore, me qytetërimin si polis, sipërgjegjësi për të sotmen dhe të nesër-men”.

Qashtu si edhe në prozë,edhe në poezi Kadare u shqua për ri-marrjen, riaktualizimin, universaliz-imin e temave dhe figurave tëantikitetit apo folklorit. “IsmailKadareja ka qenë shkrimtari, që u dhajetë dhe interpretim në përputhje meinteresimet mendore e ndjesore tëkohës së vet, disa prej simboleve uni-versale si: Kali i Trojës, Piramida, Sa-haraja, Laokonti, Akullnaja,Kështjella. Ledi Makbeth, Hamleti,Prometeu…

Riaktivizimi i simboleveuniversale dhe i miteve historike, nëveçanti i figurave prej historisë dhemiteve shqiptare, sillte dhe një poezitë nënteksteve falë shumëkuptimësisëdhe universalitetit, që buron nga njëlëndë e tillë”,- shprehet Bejko.

KADARE MERR ÇMIM NË ITALI: BALLKANI,QENDRA E HISTORISË EUROPIANE

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 17

Islam lauka

Kёto ditё, janё shtuar pёrpjekjet pёrzbulimin e ideve “tё reja”, “krijuese”pёr zgjidhjen e çёshtjes sё demarka-cionit me Malin e Zi. Analistё,ekspertё dhe drejtues partish politike,janё vёnё nё garё, kush e kush tёparaqitet me ide sa mё “origjinale”,nё mёnyrё qё tё mbetet nё histori sinjeriu qё u hapi rrugёn e lёvizjes sёlirё shqiptarёve tё Kosovёs dhe qё ar-riti tё ruajё tё paprekur miqёsinё eKosovёs me aleatёt e saj strategjikё. Midis kёtyre ideve, spikat ajo pёr rat-ifikimin e Marrёveshjes sё Demarka-cionit, duke i shtuar asaj njё letёrzotimi, nё bazё tё sё cilёs, Kosovadhe Mali i Zi bien dakord qё, gjatёshёnjimit tё kufirit, tё bёjnё kor-rigjimet pёrkatёse, mbi bazёn e doku-menteve dhe fakteve tё reja, tёpanjohura mё parё. Sipasmbёshtetёsve tё kёsaj ideje, ky procesduhet tё kryhet, brenda njё afati prej2 vitesh, nga momenti i ratifikimit.Ata pretendojnё se kanё zbuluarformulёn magjike tё njё kompromisi,tё pranueshёm si pёr Prishtinёn, ashtudhe pёr Podgoricёn, pra njё zgjidhjeqё i nxjerr tё dy palёt fituese. Me kёtёformulё magjike tё alkimistёve tё rinjtё Prishtiёns,edhe ujku ngopet, edhetufa e deleve mbetet e paprekur.

Duket paradoksale, por e njёjtaformulё magjike po ofrohet, kёto ditё,nga Athina pёr Marrёveshjen Detareme Shqipёrinё, pra tё ratifikohet ajo,pastaj, gjatё zbatimit nё terren, tёmerren parasysh pretendimet eTiranёs. Po si nuk ndodhi, qoftё edhenjё herё tё vetme, qё fqinjёt e shqip-tarëve, t’i ratifikojnё marrёveshjetsipas variantit tonё, pastaj, gjatё zba-timit nё terren, ne t’i marrim nёkonsideratё pretendimet e tyre? Pёrseu dashkёrka qё gjithmonё, shqiptarёtt’i ratifikojnё marrёveshjet nё bazё tёkushteve qё ua imponojnё fqinjёt?

Ne duhet tё vetёdijёsohemi qёjetojmё nё shekullin e 21-tё dhe jo nёepokёn e mesjetёs qё njihet si koha ealkimistёve. Edhe kёta tё fundit duhettё vetёdijёsohen pёr kёtё fakt, sepse“zbulimet” e tyre nuk mund tё shitenmё, si dikur. Duke iu rikthyer Marrёveshjes sё De-markacionit me Malin e Zi, duket se,mё shumё se zgjidhje e problemit,“formula e re” pёrbёn mashtrimin eradhёs pёr popullin e Kosovёs.

Sё pari, deri tani, autoritetet zyrtare tёMalit tё Zi janё shprehur se e

konsiderojnё tё mbyllur,pёrfundimisht, çёshtjen e demarka-cionit tё kufirit me Kosovёn. Nёpёrgjigje tё pyetjes, nёse po kёrkohetndonjё zgjidhje tjetёr, pёrfshirё atёpёr njё letёr zotimi, a deklaratё tёpёrbashkёt, Kёshilltari i Kryeministrittё Malit tё Zi, Srdjan Kusoviç,deklaroi se qёndrimi i vendit tё tij nukka ndryshuar as nuk do tё ndryshojё.

Sё dyti, ta zёmё, nё mёyrё hipotetike,se Mali i Zi bie dakord me formulёnmagjike tё alkimistёve tanё. Cfarё dotё thotё zbatimi i saj nё praktikё?Asgjё mё pak se pёrjetёsimi i kufiritmidis dy vendeve tona nё vijёn QafёÇakorr-Kullё. Ajo qё alkimistёt duantё na e shesin si “formulё tё re” ёshtёpo aq e vjetёr sa historia emarrёdhёnieve ndёrkombёtare. Nёçdo marrёveshje demarkacioni ekzis-ton njё klauzolё pёr korrigjime qёdiktohen nga terreni, gjatё procesit tёshёnjimit tё kufirit. Mundet, qё nёvende te caktuara, kufiri tё shmangetpak nga ai qё ёshtё fiksuar nё letёr,pra tё mos vendoset nё kёtё shkёmb,por nё atё tjetrin, jo nё kёtё pёrrockё,por nё atё tjetrёn, jo nё perlinё, por nёrudinё, etj. Kёto janё shmangie tё do-mosdoshme pёr shёnjimin e kufirit nёterren qё, nё aspektin e pёrfitimit tёsipёrfaqёs, nuk kanё asnjё vlerё pёrpalёt. Nё fund tё kёtij procesi hartohet

protokolli qё fikson kufirin e shёnjuarmidis dy vendeve. Nuk ka asnjёdyshim qё ratifikimi i Marrёveshjessё Demarkacionit, do tё çonte,pashmangshёm, nё nёnshkrimin eprotokollit qё do tё fiksonte,pёrfundimisht, mbetjen e Qafёs sёÇakorrit dhe Kullёs nё Mal tё Zi. Kyёshtё shqetёsimi themelor qё lidhetme zbatimin e Marrёveshjes sё De-markacionit, jo “korrigjimet” qё kanёtё bёjnё me vendosjen e kufirit nёkёtё apo atё gur, pёr tё cilatshqetёsohen alkimistёt.

Nga ana tjetёr, disa politikanё tё lartё,pёrfshirё Presidentin e vendit,Hashim Thaçi. po kёrkojnё me ngulmratifikimin e kёsaj marrёveshjeje.Sipas tyre, Kosova i ka plotёsuar tёgjitha kriteret pёr liberalizimin evizave, me parjashtim tё demarka-cionit. Ata theksojnё se ratifikimi ikёsaj marrёveshjeje, automatikisht,do tё çonte nё liberalizimin e vizavedhe nё pёrshpejtimin e proceseve in-tegruese euroatlantike. Kёta politikanё harrojnё njё fakt tёthjeshtё: nuk janё ata qё parcaktojnё,nёse Kosova i ka plotёsuar apo jokriteret pёr liberalizimin e vizave, porёshtё Brukseli ai qё vendosё pёr kёtёçёshtje. Nёpёrmjet pёrfaqёsuesve tёvet tё lartё, komisionerёve, apotitullarёve tё zyrёs sё BE-sё nё

Prishtinё, ai e ka bёrё tё qartё se: nga95 kritere, Kosova ende nuk i kaplotёsuar dy- demarkacionin dheluftёn kundёr korrupsionit; se tё dyjaato janё njёlloj tё rёndёsishme, pranuk ёshtё demarkacioni kriter i dorёssё parё dhe lufta kundёr korrupsionit,i dorёs sё dytё; se po nuk u plotёsuankёto dy kritere, Kosova duhet taharrojnё liberalizimin.

Qёndrimi im rrethmarrёveshjes sё De-markacionit me malin e Zika qenё dhe mbetet i qartёdhe i prerё:marrёveshja enёnshkruar mes kosovoёsdhe malit tё Zi, me 26gusht 2015, “mbi kufirinshtetёror” ёshtё e gabuardhe nё dёm tё interesavetona kombёtare eshtetёrore. si e tillё,marrёveshja e Demarka-cionit duhet tё futet sa mёshpejt nё rendin e ditёs tёkuvendit tё kosovёs dhetё votohet kundёr rati-

fikimit tё saj. Do tё kishteqenё nё nderin e qeverisё,sikur ajo ta kishtepёrcjellё atё nё Parlamentme mendimin qё tё mosratifikohet. Paanshmёria eqeverisё haradinaj, nёkёtё rast, nё thelb, ёshtёikje nga pёrgjegjёsia pёrnjё çёshtje madhore si ajoe territorit shtetёror. ku-firi ёshtё i shenjtё dhembrojtja e tij, njё kauzё edrejtё.

Çdo pёrpjekje pёr ta shitur ratifikimine Marrёveshjes sё Demarkacionitnnёpёrmjet formulave me “letra zo-timi” dhe “deklarata tёpёrbashkёta”pёr korrigjimin, nё tёardhmen, tё kufirit me Malin e Zi, nukёshtё gjё tjetёr, veç mashtrim pёr tёfshehur humbjen pёrfundimtare, ngaana e Kosovёs, tё territorit nga Qafae Çakorrit deri nё Kullё. Kjo humbjedo tё rёndonte, jo vetёm nёndёrgjegjen e brezit tonё, por do tёishte njё minё me sahat pёr tёardhmen e marrёdhёnieve tё Kosovёsme Malin e Zi.

DEMARKACIONI: EDHE UJKU I NGOPUR,EDHE TUFA E DHENVE E PAPREKUR?

histori thealbanian.co.uk faqe 16op-ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 14opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 15plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.thealbanian.co.uk faqe 18

Ekspertja e dietave Juliette Kellow, ka20 mënyra të reja se si të humbnipeshë dhe të formësoni trupin, përpushimet verore në plazh.Dëshironi të keni forma të përkryera,por pa mbajtur ndonjë dietë? Këtëtani mund të bëni nëse përcjellni 20këshillat e doktoreshës Kellow, e cilaka hulumtuar për mënyrat e lehta nësenuk dëshironi të jeni një top plazhe,por të keni trupin ideal.

1. mbushNI NjË PjaTË TËmaDhe me DrIThËra…

Shumicën e kohës, thuhet se duhet tëhamë më pak, por sipas një studimi tëPenn State University, nëse hamëvetëm drithëra për mëngjes, atëherë,duhet të jetë një sasi më e madhe.Studimi tregon se nëse sasia edrithërave është më e madhe, ndih-mon në humbjen e kalorive, mëshumë se një sasi e vogël.Përfitimi në trupin për plazh:Ndryshoni mënyrën e sasisë dhe trupijuaj, do të fillojë të humbë kalori,duke u formësuar në mënyrë më tëmirë.

2… Por DuheT TË NDalNITeleVIZIoNIN DerIsa jeNIDuke NGrËNË

Keni mundësi më të mira që të kenitrup më të mirë, nëse lëshoni radion.Një studim i bërë me 6.500 të rritur,ka treguar se derisa ushqehen dheshikojnë televizion, nuk i kushtojnërëndësi ushqimit, duke shtuar kështushanset për mbipeshë.Përfitimi në trupin për plazh: Mbaninjë ditar se çka po hani. Për shembull,nëse reduktoni një copë bukë, pakgjalpë dhe mjaltë ju mund të humbni140 kaloni në ditë.

3. bËNI PËrZGjeDhje mË TËmIrË TË ushQImIT

Sipas Universitetit të Cornell, ne zg-jedhim ushqimin e parë që e shohimnë meny të restorantit, apo në frig-orifer. Në një anketë të bërë, 86%kanë zgjedhur frutat kur u janë ofruarsë pari, kurse 55% kanë zgjedhur kuri është ofruar në fund.Përfitimi në trupin për plazh: Shikonipërreth dhe shikoni mirë se çfarëmund të keni më të shëndetshëm përtë ngrënë, e mos e merrni ushqimin eparë që ju vjen te dora. Nëse ezgjidhni një pjatë me më pak yndyrë,në krahasim me tjetrën që ka shumëyndyrë, mund të evitoni shumë lehtë300 kalori në ditë.

4… Dhe VeNDosINI NËTabaka

Sipas të njëjtit universitet, ushqiminduhet të vendosni në tabaka, pasi ataqë e mbajnë vetëm pjatën, kanëmundësi të marrin me vete vetëmedhe desertin, e jo sallatën. Në tabakaka vend më shumë dhe mund të mer-rni gjerat e shëndetshme edhe nësenuk do ti konsumoni.Përfitimi në trupin për plazh: Nëse endërroni desertin që sjellë 400 kalonime sallatën që ju sjellë 30 kalori, dal-limi në trupin e juaj, do të jetëndryshe brenda muajit.

5. merrNI ProbIoTIk NËbaZa DITore

Femrat që janë dobësuar duke për-dorur probiotik, kanë humbur pesëkilogram në 12 javë, dy kilogram mëshumë se ato që nuk kanë përdorur,është zbulimi që ka bërë Universitetii Qubeck në Kanada.Përfitimi në trupin për plazh: Zgjidhniprobiotikun e duhur, që bën bal-ancimin e baktereve në zorrë, në kra-hasim me atë që pretendon se ështëshumë më i shëndetshëm.

6. haNI ushQIme mË TËForTa

Të rriturit janë më shumë të prirë, tëhanë ushqime të buta, në krahasim meato të forta, ka zbuluar një hulumtimi Universitetit të Floridës. Mirëponëse hamë ushqime të forta, trupi ynëgjatë përtypjes shpenzon rreth 50kalori, që në baza javore është mbigjysmë kilogrami.Përfitimi në trupin për plazh:Meqenëse pjesa e belit gjithmonëvihet në pah kur jemi në plazh,zëvendësoni ushqimet e buta, me atoqë janë më të forta. Për shembullzgjidhni mishin copë, ndërsa largonimishin e grirë, e njëjtë veproni kurzgjidhni mes bananes apo mollës, dhebukës dy herë të pjekur me bukënnormale.

7. QËNDroNI NË humor TË

mIrË

Hulumtuesit në Institutin e Delawere,kanë ardhur në përfundim se personatqë janë të disponuar kanë më shumëmundësi që të zgjedhin ushqimin eshëndetshëm, ndërsa ata që nuk janënë disponim nuk zgjedhin fare.Përfitimi në trupin për plazh: Nësehiqni dorë çdo ditë nga një kroasantme xhem, ju keni shpëtuar nga 250kalori në ditë, që i bie afro gjysmëkilogrami në muaj. Andaj mundohunitë disponoheni me gjëra të tjera që jubëjnë të lumtur, si dëgjimi muzikës,shëtitjet në diell apo mahitë me shokë.

8. bËhuNI TË VËmeNDshËmme ushQImeT e shËNDeT-

shme

Një studim i ri, tregon se pothuajse tëgjithë të rriturit, sapo e shohinmbishkrimin ‘e shëndetshme’ më nuke lexojnë përmbajtjen e ushqimit. Kjonuk do të thotë se gjithmonë këtoushqime janë të shëndetshme dhe nukbënë të zgjidhet porcioni më i madh.Përfitimi në trupin për plazh: Gjith-monë shikoni përshkrimin e kalorive,

pasi përmbajtja mund të ju mashtrojë.Më pak yndyrë, për shembull do tëthotë më shumë sheqer, andaj mëmirë veproni në mënyrën e rregullt.

9. PËrDorNI ParFum

Kur nuhasim e erën e mishit, bukës,supës apo çokollatës na shtohetapetiti, në krahasim me aromat tjerasiç është ajo e pishës, apo e barit tëprerë, që e bënë të kundërtën.Përfitimi në trupin për plazh: Kurnuhasni ushqim, ndizni qirinj aro-matik, vendosni parfum në trup dhenë dhomë, apo përdorni mjetehigjienike, në mënyrë që të shpërqen-droheni nga ushqimi.

10. lËshoNI GoTËN NËTaVolINË kur e mbushNI

me VerË

Në Universitetin e Ajovës, kanë ard-hur në përfundim se nëse e zbrazimverën në gotën që e mbajmë në dorë,e mbushim 12% më shumë, se sa nëgotën që është në tavolinë. Njëjtëndodhë edhe me formën e gotës, pasigotat e gjata, mjafton të mbushet mëpak, në krahasim me gotën rrumbul-lakët.Përfitimi në trupin për plazh: Ven-dosni gotën në tavolinë kur e zbrazniverën, pasi me 12% më pakë ju kenievituar 20 kalori për një gotë, që nëbaza mujore është një gjysmë kilo-grami.

11. meNDoNI sIkur çDoDITe TË jeTË e hËNË

Në fillim të javës, gjithmonë jemi mëtë vëmendshëm dhe kujdesemi që tërespektojmë dietën, ndërsa kjondodhë në 80% të rasteve.Përfitimi në trupin për plazh: Mbanishënime se sa respektoni mënyrën etë ushqyerit në ditën e parë të javësdhe krahasoni me ditët tjera. Ju mundtë evitoni mbi 500 kalori, që ështëafro dy kilogram në muaj.

12.Kujdesuni që të hani perime bish-tajoreStudimi i Universitetit të Luizianës,tregon se personat që hanë perimebishtajore, kanë për dy numra rrobatmë të vogla, se sa ata që nuk hanë.Mundësi që të vujanë nga mbipesha,kanë për 53% më shumë, personat qënuk përdorin perime bishtajore.Përfitimi në trupin për plazh: Ven-dosni perime bishtajore në sallatë,sepse kanë më pak kalori se misri,djathi apo gjëra të ndryshme tëpjekura. Nëse veproni kështu, për 30ditë, mund të evitoni gjysëm kilo-gram.

13.reDukToNI krIPËN

Ushqimet që i marrim me vete ngarestoranti, si picat apo produktet epastiqerisë, janë të mbushura mekripë dhe me shumë kalori. Për këtëduhet të kemi kujdes sepse ushqimetme kripë, shkaktojnë shtim në peshedhe në numrin e veshjes.Përfitimi në trupin për plazh: Hiqnidorë menjëherë nga ushqimet meshumë krip, e posaçërisht ato që kanëshumë kalori. Në vend se të hani njëpako çipsa të kriposura me 260 kalori,merrni shkopinj të shëndetshëmkarote, që brenda muajit, t kenigjysmë kilogrami më pak.

14. FokusohuNI NË DrekËNQË haNI

Universiteti i Birmingham, ka ardhurnë përfundim se femrat që nuk hanëdrekën si duhet, në 30% të rastevehanë grisini dhe gjëra të tjera mëvonë. E kjo do të thotë, 30% mëshumë kalori.Përfitimi në trupin për plazh: Ndalenitelefonin, televizionin dhe kompju-terin, e fokusohuni 100% në gjellënqë hani. Reduktoni më pas 100%gjërat tjera që hani, në mënyrë që tëmos shtoni një kilogram më tepër nëmuaj.

15. merrNI rreZe DIellI NËmËNGjes

Njerëzit që i ekspozohen rrezeve tëdiellit në mëngjes, kanë më shumëpërparësi se ata që shfrytëzojnë këtëngrohtësi pasdite, sepse drita e rreg-ullon qarkullimin e gjakut, gjë qëndikon direkt në metabolizëm.Përfitimi në trupin për plazh: Njeriuti mjafton vetëm gjysmë ore diell nëditë, mirëpo sa më shumë diell aq mëmirë. Dilni për shëtitje në mëngjes,apo bëni xhiro me biçikletë dhe digjninga 250 kalori për 30 minuta. Kjo jundihmon të hiqni nga një kilogram nëmuaj.

16. VËNI mËlmesa NËushQIm

Studiuesit në Universitetin eKolorados, kanë vërtetuar se nëseshtoni mëlmesa si organo, hudhra,qepa apo speca djegës ju mund tëzëvendësoni ushqimet me yndyrë, meushqime të shëndetshme dhe të kenitë njëjtën shije. Kështu ju mund tëhani një pjatë që ka 295 kalori, në kra-hasim me origjinalin që ka 610 kalori,duke e kursyer kështu vetën nga 215kalori më shumë.Përfitimi në trupin për plazh: Bëni njëeksperiment në kuzhinë. Largoniushqimet e yndyrshme, duke marrëushqim të shëndetshme me shumëmëlmesa. Me 215 kalori më pak në

çdo shujtë, e keni ‘qerasur’ vetën menjë kilogram më pak në muaj.

17. mos haNI sI TË TjerËT –PËrPos NËse ËshTË

e shËNDeTshme

Universiteti i Liverpulit, ka ardhur nëpërfundim se ne jemi të prirë të zgjed-him ushqimin e njëjtë, sikurshoqëruesit tanë. Fat i mirë nëse kemidikë që ushqehet shëndetshëm, pornuk ndodhë e njëjta me ata që zgjed-hin ushqime me shumë kalori.Përfitimi në trupin për plazh: Mosshikoni se ç’farë po hanë të tjerët.Porositni i pari nëse jeni në një grup,duke u bazuar në ushqimin e shëndet-shëm, e është mundësi e mirë që tëtjerët të ndjekin shembullin tënd.

18. shoQËrohuNI meNjerËZ TruPhollË

Nuk po themi se duhet të injoroninjerëzit e plotë, por shoqërimi menjerëz të hollë, ju mundëson që të ar-rini më shpejt trupin e dëshiruar përplazh. Nëse shoqërohemi me njerëz tëplotë, do të filloj të ju duket normalshtimi në peshë dhe më nuk do tëmendoni për humbje peshe.Përfitimi në trupin për plazh: Kalonimë shumë kohë në palestër dhe vendetë tjera ku kryhen ushtrime fizike,sepse aty ka më së shumti njerëz metrup të hollë. E në të njëjtën kohë,digjni kalori duke ushtruar.

19. bËhuNI mbreTËreshË ekalorIVe kur haNI

jashTË

Shumë dyqane të ushqimit të shpejtë,tashmë kanë edhe përshkrimin se sakalori përmban pjata, andaj nëse ku-jdeseni mirë, mund të kurseni 215kalori duke porositur ushqime më tëlehta.Përfitimi në trupin për plazh: Gjith-monë kujdesuni për kaloritë nëushqime, duke porositur opsionet qëkanë më pak.

20. larGoNI joshjeN NGaPIja

Universiteti i Birmingamit ka ardhurën përfundim se njerëzit që mbajnëdietë, nuk mund ti rezistojnë joshjesnga pija gjatë mbrëmjes. Kjo është njëlajm i keq për vijën e trupit, sepse njëgotë verë, ka 250 kalori.Përfitimi në trupin për plazh:Zëvendësoni një gotë verë, me xhindhe tonik që ka 50 kalori, që do ndih-mojë të evitoni një kilogram në muaj

20 mënyra se si të humbnipeshë

histori thealbanian.co.uk faqe 16op-ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 14opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 15plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16kulture www.thealbanian.co.uk faqe 19

NGa eNDrIT hoxhaj

Gjuha shqipe po “harrohet” dhe de-formohet çdo ditë, sidomos këtë faktpo e avancon brezi i 30-vjeçarëve,përmes rrjeteve sociale, ku ata kalojnëkohën më të madhe të ditë-natës.Është zëvendësuar pothuajse 100%fjala mirupafshim me bye apo ciao...Por s’është problemi vetëm te kjofjalë.Problem në tersi është gjuha dhebazat e saj. Sot në Shqipëri më shumëdëgjojmë anglisht sesa shqip, sepse90% të këngëve tona kanë fjalë tëhuaja. Përjashtojmë në këtë pikëvetëm këngët popullore. Ndërkohë nëtelevizon, ku audienca është më emadhe, është e pamundur mos për-doren fjalë të gjuhës angleze apo asajitaliane. Po kështu emrat e emision-eve radio-televizivë, pothuajse 90% etyre mbartin emra në gjuhën anglezedhe atë italiane. Lokale apo biznese ikanë emrat e tyre në gjuhë të huajaduke shpërfillur shqipen. Deformimii gjuhës shqipe, sidomos i asaj pjeseme bazë krahinore, po ashtu, po imi-tohet keq e më keq nga të rinjtë. Imi-tohen këngëtarët shqiptarë që sëshumti po këndojnë me theks koso-var, duke ju larguar shqipes letrare. Terinjtë nuk hapin më libra! Ata hapinvetëm website dhe rrjete sociale! Lex-ojnë atë që shkruajnë njerëz jo kom-petentë, lexojnë ata që shkruajnë sipasqejfit dhe mbi të gjitha me plotgabime drejtshkrimore.

Vërej më shumë se gjuha krahinore epasur me ngjyra dialektesh po humbetçdo ditë e më tepër terren. Madje përt’u dukur intelektualë “seksi”, shpesh,përdorin disa fjalë që nuk kuptohennga krahina në krahinë. A thua se poflasin gjuhë të huaj dhe jo shqipen eNaimit, Fishtës, Kutelit... Mjafton tëpyesësh sot të rinjtë dhe mëson se atanuk dinë as alfabetin e shqipes, as his-torinë e letërsisë shqiptare. T’uflasësh për veprën letrare të MartinCamajt, është njësoj si t’u flasësh për“shkencë të avancuar”.

Në Shqipëri janë zëvendësuar shumëfjalë shqipe duke i njehsuar ato mefjalë në anglisht. Shumë nga ne s’uagjejmë kuptimin në gjuhën shqipe, ejo më në atë angleze. Rrjetet socialepo ashtu kanë sjellë prurje të reja,sikurse shkrimin e fjalëve me shkur-

time apo simbole, që veç mosha e re ikuptojnë. Arsyeja është komunikimi ishpejtë me njëri-tjetrin. Për këtë gjëjanë gjymtuar dhe ngrënëshumë fjalë të shqipes. Kytrend fatkeqësisht po nashoqëron edhe jashtë botësvirtuale, saktësisht në jetëntonë reale. Ne, shqiptarët,sot po humbasim edhe emrate përveçëm. Sot fëmijët pombartin mbi supe emra qës’kanë asnjë kuptim nëshqip. Sot prindërit e rinjbashkojnë emrat e tyre dhevazhdojnë të nxjerrin emrashqiptarësh të çuditshëm...,duke harruar emrat e bukurshqiparë. Personalisht, nëkëtë pjesë nuk jam kundërbashkimit të emraveprindërorë për fëmijët e tyre,

por po flas këtu për përdorimin e em-rave shqiptarë, atyre emrave palcër-isht shqiptarë, të cilët nuk i gjen në

asnjë lloj gjuhe të botës. Apeli imështë ta mbrojmë të gjithë gjuhën tonëtë fisshme, shqipen e bukur!

Për shqipen që“vrasim” çdo ditë!

JENI NE BRITANI DHE KENI PROBLEME ME EMIGRACIONIN ?Ejani ne zyren tone te diskutoni çeshtjen tuaj

190 MERTON HIGH STREETWIMBLEDON , LONDON

SW19 1AX One minute walk from South Wimbledon

Underground Station

NE MUND T’IU NDIHMOJME *Asylum & Immigration*New Point Based System *Settlement Applications(ILR) *European Law*Nationality&Travel Document*Human Rights Applications*High/Court of Appeals*Switching Visas*Over Stayers*Legacy Cases*Work Premits*Visa Extensions*Judicial Reviews*Tribunal Appeals

T : 02085401666 MB:07878335000EMAIL - SOLICITORS@RASHIDANDRASHID.CO.UK

KONSULTIMET JANË FALAS

Rashid A.KhanSolicitor

(Principal)Tel: 07774222062

plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21plus www.thealbanian.co.uk faqe 21

Na gjeni nefacebookthjesht kerko

The Albanianmbi 1 milionë ndjekes

Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar Embassy of the Republic of Albania

33 St. George’s DriveLondon SW1V 4DG

Tel. +44 (0) 20 7828 8897Fax +44 (0) 20 7828 8869

E-mail: embassy.london@mfa.gov.alwww.ambasadat.gov.al/united-kingdom/To contact the Albanian Embassy

for emergency cases only

please call: 07518662630

(17.00-09:00 and during weekends)

Ambasada e Republikës së Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar

Embassy of the Republic of Kosovo

8 John StreetLondon WC1N 2ES

Email: embassy.uk@rks-gov.net Tel: +44(0)207 405 1010

Akoma nuk jeninë listën e bizneseveshqiptare nëBritani?

ALBCONTACTSqë të mos mbeteni anonim

Na kontaktoni:e-mail: info@thealbanian.co.uk

Tel: 020 7018 7929www.albcontacts.com

30 Avenons Road, London E13 8HT

PLUS faqe 22

Gjithsesi, mjekët tërheqin vëmendjenqë çdo episod i tillë të trajtohet seri-ozisht dhe të bëhen ekzaminimet enevojshme. Në një intervistë nefrologGenci Morcka shpjegon se cila ështëorigjina e hematurisë, çfarë ekzamin-imesh duhen bërë dhe si mund të tra-jtohet ky problem:

Çfarë është hematuria dhe a është njësëmundje e mirëfilltë?

Hematuria quhet prania e rruazave tëkuqe të gjakut në urinë, gjë që nukndodh normalisht. Hematuria mund tëjetë maskroskopike, kur urina ngjy-roset në të kuqe dhe tregon për pranitë konsiderueshme të eritrociteve nëurinë ose mund të jetë mikroskopike.

Në të tilla raste nuk ka ndryshime tëdallueshme të ngjyrës së urinës dhesasia e eritrociteve në urinë është epakët. Hematuria më tepër se një së-mundje shërben si sinjal alarmi përekzistencën e patologjive të tjera.

Cilat janë shkaqet e tjera që çojnë nëshfaqjen e këtij fenomeni?

Shkaqe të tjera mund të jetëmioglobinuria (pigment që del nëgjak në rastet e shkatërrimit të rru-azave të kuqe të gjakut), hemoglobin-uria (pigment që del në gjak në rastete dëmtimeve muskulore), por dhepërdorimi i disa barnave, si: Ri-fampicina, Pheninidioni, Phenolph-taleina, disa defekte metabolike, si:porfiria, alkaptonuria, përdorimi nëushqim i panxharit të kuq.

Çfarë rruge duhet ndjekur nëseshfaqet ngjyra e kuqe në urinim?

Hapi i parë që duhet ndërrmarrë,

është përcaktimi i shkaktarit të ngjy-rosjes së urinës në të kuqe, pra difer-encimi i saktë nëse ndodhemi para njëhematurie apo shkaqe të tjera që i për-mendëm më sipër.

Në cilat raste shkaku i hematurisë

është në aparatin urinar?

Shkaqe të tilla të hematurizsë janëIgA nefropatia, glomerulonefritet, ne-fritet intersticiale, sëmundjet kistite tëveshkave, nekroza papilare, infek-sionet urinare, kalkulat e aparatit uri-

nar, tumoret e aparatit urinar, traumate aparatit urinar, vaskulitet, keq-formimet e vazave të gjakut tëaparatit urinar.

Ka shkaqe të tjera që nuk lidhen meveshkat?

Të tilla mund të jenë: hipertensioniarterial, drepanocitoza, traumat, kate-terizimi urinar, terapia me Ciklofos-famid, hemofilia, përdorimi iantikoagulantëve.

Si përcaktohet origjina e hematurisë?

Origjina e gjakut në urinë mund tëjetë si nga rrugët e sipërme urinare,d.m.th veshka dhe ureter ashtu dhenga rrugët e poshtme urinare, vezikaurinare, uretra dhe prostata tekmeshkujt. Përcaktimi i origjinësbëhet duke ekzaminuar morfologjinëe eritrociteve në urinë. Nëse janë meformë të rregullt tregon se vijnë ngasegmente pas glomerulëve renale,nëse janë jo të plota dhe me formë tëçrregullt, atëherë origjina duhetkërkuar te glomerulat renale.

Çfarë ekzaminimesh duhen kryer mëtej?Duhet kryer ekzaminimi mikroskopikdhe kimik i urinës së freskët dhe ur-inës së 24 orëve, analizat e gjakut,testet e koagulimit të gjakut, shkruanShendeti. Po ashtu rekomandohetkryerja e elektroforeza ehemoglobinës, ekografia e aparatiturinar, cistoskopia. Në disa raste ështëe domosdoshme të kryhet edhe biop-sia renale.

PLUS

Të kesh një lëkurë të bronztëpas një dimri të gjatë ështëdëshira e të gjithëve. Me ardhjene pranverës dhe diellit të parë,na pëlqen të përkëdhelemi ngarrezet e diellit për të patur njëngjyrë perfekte dhe jo të zbehtë.

DIsa kËshIlla se sI TËPËrGaTIsIm lËkurËNNË ekZsPoZImIN e ParËNDaj DIellIT.

Një ushqyerje e rregullt është nëqëndër të mirëqënies së orga-nizmit tonë. Fokusohuni nëushqime të pasura me be-takaroten dhe likopen, dy sub-stanca që stimulojnë në mënyrënatyrale prodhimin e melaninës.Të fillosh me to që një muajpara ekspozimit ndaj diellitështë shumë e nevojshme.

Fruta e perime me pulp të kuqedhe të verdhë si portokalli. Fil-loni me karotën, specin e do-matet, pasi janë aleatët më të

mirë të nxirjes sëlëkurës. Gjithashtu edhe frutate stinës. Po vijnë qer-shitë, pjepri, sharqiri,kajsia, pjeshka etj.Mos harroni dhebrokolin dhe lakrën,të pasura me antioksi-dantë dhe të nevo-jshëm kundër plakjessë lëkurës. Domatetjanë aleat shumë imirë pasi kanë shumë likopenëdhe antioksidantë.Përbërësit emelaninës fuqizojnë nxirjen elëkurës. Ideale është ti merrni tëpaktën një muaj para nxirrjes

sepse stimulojnë prodhimin epigmentit dhe e mbajnë më gjatëngjyrën intense.

Në dush, të paktën një herë nëjavë është e rëndësishme të pas-

trojmë lëkurën, dhe talirojmë nga qelizat evdekura të mbledhuragjatë dimrit. Por kujdes,për të shmangur eriter-mat dhe irritimin elëkurës është mirë tëndërprisni këtë rritual 15ditë para nxirjes.asnjëherë pa mbrojtjeGjatë ekspozimeve tëpara ndaj diellit nukmund të mungojë në

çantë kremi mbrojtës i çdo lloji.Që nga gjalpi i kakaos tek kremipër rreth syve, deri tek qumështipër trupin për të mbrojtur epi-dermën nga rrezet ultraviolet. Pa

një mbrojtje të përshtatshme,lëkura dëmtohet dhe sidomos nëfillim të stinës dhe plazhit, kurlëkura është ende e papërgatiturtë qëndrojë në ajër të hapur.

syrI ka PjesËN e VeT

Të rritur dhe fëmijë duhet të ek-spozohen ndaj diellit duke mbaj-tur syzet më të përshtatshme mefiltra ndaj rrezeve ultraviolet.Për të apasionuarit e ujit dhe tëborës duhet të përdorin syze tëpolarizuara që reduktojnë ver-bërimin dhe mbrojnë nga reflek-set e ujit.

Kujdes lëkurën nga rrezet e para të diellit

english www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 23PLUS faqe 23

by shIrley cloyes DIoGuarDI

In 1990, the late Congressman TomLantos, a Holocaust survivor, andformer Congressman Joe DioGuardi,were the first U.S.officials to enterAlbania in fifty years. Albania’s lastdictator, Ramiz Alia, handed them athick file from the Communistarchives of newspaper clippingsabout the Albanian rescue of Jewsand undelivered letters and photosfrom Jewish survivors to their Alba-nian rescuers. This unprecedentedstory was hidden by brutal Commu-nist rule for 45 years.

When DioGuardi sent these docu-ments through an Israeli friend toYad Vashem, the Holocaust Martyrs’and Heroes’ Remembrance Authorityin Israel, they were authenticated.

After recognizing 69 Albanians asRighteous among the Nations, theUS Holocaust Memorial Museum inWashington, DC, publicly recog-nized the Albanian rescue in 1995.Yad Vashem did so in 2007, and in2012, the Albanian rescue wasmemorialized by two Resolutions in-troduced by Senator CharlesSchumer in the U.S. Senate and byCongressmen Dana Rohrabacher andJerrold Nadler in the U.S. House ofRepresentatives. The resolutions arepart of the effort to bring the Alba-nian rescue of European Jewry to na-tional and international attention.

The Albanian rescue is unique be-cause of its scale, including not justJews within their borders but everyJew who sought refuge there duringthe Holocaust. Though the Nazishad invaded and occupied Albaniaand expected it to cooperate withHitler’s “Final Solution,” everyone,from officials to farmers, organizedto save Jews. There were approxi-mately 200 Jews in Albania beforethe war. From the late 1930s, untilAllied forces defeated the Nazis,thousands of Jews were smuggledinto Albania by Albanians outsidethe state, primarily by Kosova’s Al-banian majority. Once inside, Jewswere treated by Albanians as gueststhat had to be defended, fed, hiddenin private homes (often for years),and transported to safety wheneverdanger threatened.

Why did Alba-nia, a country consisting primarily ofMuslims and Christians, rescueJews? The answer lies in Albanianhistory. The oldest inhabitants ofSoutheast Europe, Albanians havesurvived centuries of invasion, occu-pation, expulsion, and even geno-cide. No sooner did they emergefrom 435 years of Ottoman Turkishoccupation, than they were dividedby the “Great Powers” (Austria-Hun-gary, Britain, France, Germany, Italy,and Russia). Serbia annexed half ofAlbanian lands, including Kosova,and other parts were given to Mon-

tenegro and Greece. Only because ofthe intervention of U.S. PresidentWoodrow Wilson was the State ofAlbania created after World War I.

When World War II brokeout, and Mussolini’s Italian fascistsand then the Nazis invaded, Albani-ans treated Jews as guests, becausereligious and ethnic tolerance is partof Albanian history. It is based onthe Kanun, a set of customary lawsthat has regulated Albanian conduct,since their Illyrian ancestors arrivedin the Balkan Peninsula thousands ofyears ago. With its underlying moralcode of besa, emphasizing toleranceand compassion, the Kanun was

passed down orally and enabled Al-banians to survive centuries of per-secution. Besa links personal honorto respect for and equality with oth-ers. It also involves protection of aguest even to the point of forfeitingone’s own life. The modern Westernconcept of “foreigner” does not existin the Kanun, only the concept of theguest. When the Nazis were bent ongenocide, it was natural for Albani-ans to save Jews.

Many of those who didrisk their lives have left behind sto-ries that dramatically illustrate theAlbanian rescue. There is Ali Alia, ageneral store owner, who was visited

by Nazi soldiers transporting Alba-nian prisoners to hard labor and oneJew to his death. After plying thesoldiers with wine and convincingthem that he should give food to theprisoners, Alia handed the Jew amelon in which he concealed a mes-sage telling him to flee to the woodsand wait at a designated location.When the Nazis finally discoveredthat the Jew was missing, theypinned Alia against a wall. Fourtimes, the Nazis put a gun to his headand threatened him with death. Buthe continued to deny what he haddone, and when they finally left, heretrieved the Jew in the woods andhid him for two years.

Besa, the driving force behind theAlbanian opposition to genocide,today remains the underlying realityin the sovereign states of Albania andKosova and among Albanians inMacedonia, Montenegro, southernSerbia, and northern Greece. Albani-ans, whether secular Muslims,Roman Catholics, Orthodox Chris-tians, or Jews, have lived side by sidein harmony for centuries, and oftenintermarry.

The task of preventing genocide inour time benefits from examiningwhy Albanians responded as they didto the Holocaust. While we havemade great strides in technologicaladvancement in the 21st century, weare woefully behind in moral ad-vancement. As Gavra Mandil, a Yu-goslavian Jew who with his familywas saved by Albanians, has said,Albanians “may have not been edu-cated in the heritage of Goethe andSchiller, but they attached the great-est importance to human life.”

While most of Europe turned its backon the extermination of EuropeanJewry, Albanians demonstrated em-pathy, tolerance, self-sacrifice, andcourage. These elements must be in-tegrated at all levels of educationaround the world, so that differencesof race, religion, and ethnicity nolonger engender violence and death.Understanding the Albanian examplecan strengthen the resolve of peopleseverywhere to end mass atrocity andto make genocide prevention one ofthe most important human rights is-sues of our time.

In an effort to expandawareness of the Albanian responseto the Holocaust and to apply it to thetask of preventing genocide, the Al-banian American Civic League andFoundation will hold an event inNew York City on December 8. De-scendants of Albanian American res-cuers from Albania and Kosova,Jewish leaders, and genocide expertswill join Members of Congress at theMuseum of Jewish Heritage to re-flect on the Albanian story of hero-ism. The purpose of the event is tosend a message to the world abouthumanity’s highest expression of tol-erance, self-sacrifice, altruism, andcourage during one of its most hor-rific hours.* * *shirley cloyes DioGuardi isbalkan affairs advisor to the al-banian american civic leagueand Foundation and author of“jewish survival in albania & theethics of ‘besa.’

WHY ALBANIA, A NATION OF MUSLIMS& CHRISTIANS, SAVED EVERY JEW