- PROGRAM –

Br. 2 – DRUGO IZDANJE Oktobar, 2010. U ovom broju: Godišnja skupština DPLCG 1

konferencija „Mi o jeziku, jezik o nama” 1 PROGRAM KONFERENCIJE 2

Apstrakti prijavljenih radova 4

LISTA E-MAIL ADRESA UČESNIKA 12 UPUTSTVO ZA IZLAGAČE 14 ZBORNIK RADOVA 15

BILTEN DRUŠTVA ZA PRIMIJENJENU LINGVISTIKU

GODIŠNJA SKUPŠTINA DPLCG

Godišnja skupština članstva DPLCG održaće se 23.10.2010, u 9 sati, u prostorijama Pravnog fakulteta (I sprat).

Nakon pozdravne riječi predsjednice, prof. dr Slavice Perović, članovi Društva će na zasijedanju skupštine dobiti informacije o djelovanju Društva i svečano će im se uručiti članske karte.

Jedna od tačaka dnevnog reda je izbor rukovodstva.

KONFERENCIJA „MI O JEZIKU, JEZIK O NAMA“

Poštovani članovi i kolege,

Podsjećamo da će se konferencija pod nazivom „Mi o jeziku, jezik o nama“ održati 23.10.2010, sa početkom u 10 časova, u prostorijama pravnog fakulteta (I sprat). Konferenciju organizuje Društvo za primijenjenu lingvistiku Crne Gore, uz finansijsku pomoć i logistiku Instituta za strane jezike Univerziteta Crne Gore.

Veliko nam je zadovoljstvo što možemo da Vam saopštimo da će na konferenciji biti prezentovano 34 stručna i naučna rada i da su učešće u svojstvu uvodnih izlagača potvrdili vodeći profesori iz oblasti lingvistike u Crnoj Gori. Među izlagačima su predstavnici svih važnijih institucija u našoj zemlji na kojima rade stručnjaci koji se bave jezikom – Univerzitet Crne Gore (Institut za strane jezike, Filozofski fakultet, Fakultet za hotelijerizam i ugostiteljstvo, Fakultet za pomorstvo), Univerzitet Mediteran (Fakultet za strane jezike, Fakultet za informacione tehnologije), CANU (Institut za jezik i književnost „Petar II Petrović Njegoš“) i Zavod za školstvo).

Pozivamo sve naše članove, kao i sve zainteresovane, da svojim prisustvom uveličaju naučni skup čiji je osnovni cilj afirmacija i umrežavanje budućih lingvista Crne Gore.

Očekujemo Vas u Podgorici 23. oktobra!

- PROGRAM –

9.00 – sala 1 Pozdravna riječ – Slavica Perović Godišnja skupština Društva za primijenjenu lingvistiku 10.00 – sala 1 – Moderator: Nataša Kostić Slavica Perović - Analiza diskursa - pogled izbliza vs. panoramski pogled 10.30 – sala 1 Igor Lakić - Modeli analize u pisanom diskursu

pauza

11.00-11.30 11.30 – sala 1 – Moderator: Milica Vuković Slavica Vulić - Jezik crnogorskih grafita Goran Drinčić - Elementi neverbalne komunikacije u jeziku interneta: diskurs četa Jelena Albijanić – Paralingvistička sredstva u internet forumima Milica Vuković i Vesna Bratić: Mi o jeziku, jezik o studentima: Analiza elektronske komunikacije između nastavnika i studenata 11.30 – sala 2 – Moderator: Gordana Bojičić Gordana Bojičić, Olivera Popović - Frazeološki izrazi sa nazivima životinja u italijanskom i crnogorskom jeziku Maria Teresa Albano - Lažni prijatelji u prevodima na italijanski

pauza 12.45-13.00

13.00 – sala 1 – Moderator: Igor Ivanović Aleksandra Bataković - Komparativna analiza dva teksta: direktiva EZ i tekst iz dnevnih novina Abović Miomir - Žuta štampa - pogled iz lingvostilističkog ugla Branka Živković – Ograđivanje u apstraktima naučnih radova Igor Ivanović - Korpusna lingvistika u Crnoj Gori 13.00 – sala 2 – Moderator: Lejla Zejnilović Dragiša Vukotić - TKT trening i seminar za obuku nastavnika engleskog jezika Žana Knežević – Učenje jezika pomoću računara Raba Hodžić i Valentina Tanjević - Proces evaluacije studentskih prevoda i ocjena njegovog kvaliteta Lejla Zejnilović - Specifičnosti prevođenja presuda Evropskog suda za ljudska prava

pauza 14.15 – 15.00

15.00 – sala 1 – Moderator: Rajka Glušica Rajka Glušica - Psiholingvistička istraživanja u Crnoj Gori Nataša Janjušević - Usvajanje termina za označavanje rodbinskih odnosa kod djece uzrasta 5–6 godina Sonja Nenezić - Tvorbeno-semantička struktura derivata na -lo u crnogorskim govorima Jelena Bašanović-Čečović - Glas V i njegovi supstituenti u starijim crnogorskim govorima Danijela Ristić - Neke specifičnosti pridjevskih riječi u govorima sjeverne Crne Gore 15.00 – sala 2 – Moderator: Stefan Bulatović Milena Dževerdanović - Interkulturna komunikacija na brodu sa multilingvalnom posadom Dragica Žugić - Razvijanje autonomije studenata u usvajanju novih riječi kroz eksplicitni focus na formu - morfološka analiza novinskih članaka Stefan Bulatović – Nove slivenice u engleskom jeziku – jednokratne tvorevine ili konsolidovani neologizmi?

pauza 16.45-17.15

17.15 - sala 1 – Moderator: Miodarka Tepavčević Miodarka Tepavčević - Dijalekatske odlike proznog diskursa Stefana Mitrova Ljubiše Marina Krstajić – Odredbe i dopune glagolskih riječi u jeziku Stefana Mitrova Ljubiše Maja Sekulović - Pluskvamperfekat u Lalićevom romanu „Svadba” Dušanka Popović - Dijalekat i nastava maternjeg jezika Nikola Komatina - Jezik i indentitet u Crnoj Gori 17.15 – sala 2 – Moderator: Dragana Čarapić Nataša Kostić - Semantičke relacije među riječima kao kognitivna pojava Dragana Čarapić – Analiza leksičkih grešaka u studentskim esejima Deja Piletić - Leksičke greške u studentskim prevodima sa italijanskog jezika 18.45 – sala 1 - Zatvaranje: Pozdravna riječ – Igor Lakić

APSTRAKTI Slavica Perović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Analiza diskursa – pogled izbliza vs. panoramski pogled Ovaj rad bavi se značenjem i načinima kako do njega doći na egzemplifikaciji (hipotetičkog) korpusa korespondencije između jednog muškarca i jedne žene Rad pokazije da semantička komponenta u inferenciji značenja ne predstavlja dovoljno veliki udio u njegovom dekodiranju, već se do njega dolazi kroz diskurs, to jest, kontekstualno. Rad se takođe bavi odnosom diskursa i lingvistike, tj. nalaženjem sličnosti na sistemskoj ravni što predstavlja dio panoramskog pregleda. Ilustracija diskursnih kategorija data je kroz nalaze istraživanja o jednom fenomenu interpersonalne učtivosti, a to su izvinjenja. Ključne riječi: analiza diskursa, semantika, fenomeni interpersonalne učtivosti, izvinjenja, kulturni scenario Igor Lakić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Modeli analize u pisanom diskursu Ovo izlaganje ima za cilj da predstavi primjere 2 modela analize pisanog teksa – jedan u akademskom diskursu, a drugi u diskursu medija. Svaka vrsta teksta nameće drugačija pravila strukturiranja teksta, u zavisnosti od namjere autora, svrhe teksta, konvencija date discipline i šire profesionalne kulture koja se služi određenim žanrom. U izlaganju će biti predstavljena 2 modela analize pisanog diskursa proizašla iz naših istraživanja, kao i određene specifične karakteristike žanrova na koji se oni odnose, s ciljem da se potvrdi tvrdnja da svaki tekst nameće drugačiji metod analize. Ključne riječi: analiza diskursa, pisani diskurs, diskurs medija, akademski diskurs Slavica Vulić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Jezik crnogorskih grafita Naučni rad ima za cilj da prikaže rezultate istraživanja o uslovljenosti i uticaju nejezičkih pojava na jezičke, odnosno, kako se nejezička realnost manifestuje u jeziku, u pismenom izražavanju kolektivnog stava kroz pojedinca (grafitera). Istraživanjem su obuhvaćeni semantički, simbolički i vizuelni aspekt, uz diskurs analizu poruke. Takođe, istraživanje obuhvata i uticaj jezičkih pojava tj. grafita na nejezičku realnost. Cilj je da se ukaže na moć jezika, njegovu upotrebu i zloupotrebu. Grafiti se bave sekularnim temama kakve su ulica, muzika, sport, politika, globalizacija, mediji i komparacijom analiziranih poruka iz različitih djelova Crne Gore, dobija se slika o društvenom, političkom i ekonomskom stanju te sredine; a na užem planu i dominantno polje interesovanja pojedinačnih gradova, odnosno građana (grafitera), svijest o slobodi i načinu izražavanja putem ovog medija, kreativnost u korištenju jezika i njegovih mogućnosti, prisustvo (ili odsustvo) dijalekatskih razlika i žargona, kao i dosljednost u pravopisnoj normi. Ključne riječi: grafiti, sociolingvistika Goran Drinčić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Elementi neverbalne komunikacije u jeziku interneta: diskurs četa Cilj rada je da se ispita da li elektronska komunikacija koja se odvija preko četova sadrži elemente neverbalne komunikacije i u kojoj mjeri. Znamo da se značenje u komunikaciji licem u lice osim riječima prenosi i neverbalnim elementima kao što su ton, govor tijela, dodir, izraz lica itd. S druge strane, generalno govoreći, pisani tekst je obično lišen ovih elemenata. U ovom radu, istražićemo kojim to lingvističkim sredstvima učesnici četova nadoknađuju pomenuto formalno odsustvo elemenata neverbalne komunikacije u pisanom jeziku. Ključne riječi: neverbalna komunikacija, diskurs četa, ortografija, leksika

Jelena Albijanić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Paralingvističke strategije u diskursu internet foruma Ovaj rad se bavi strategijama koje učesnici u internet forumima upotrebljavaju, često nesvjesni njihove stvarne funkcije, kako bi nadoknadili nedostatak oralnih elemenata u onlajn komunikaciji. Elementi koji nedostaju- glas sagovornika, njegova/njena fizička pojava, te facijalni fidbek, mogu biti, a često i jesu, veoma značajni ili čak presudni prilikom tumačenja jedne jezičke poruke. U radu će, između ostalog, biti riječi o značaju i upotrebi pomenutih strategija. Ključne riječi/fraze: diskurs, komunikacija, govorni elementi, emotikoni, skraćenice Milica Vuković, Vesna Bratić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Mi o jeziku, jezik o studentima: Analiza elektronske komunikacije između nastavnika i studenata U ovom radu bavimo se analizom elektronske pošte studenata Univerziteta Crne Gore, koja je upućena nastavnicima stranog jezika sa njihovih studija. Pristup je multidisciplinaran i uključuje analizu žanra, teoriju učtivosti, kao i gramatičku, pravopisnu i leksičku analizu tekstova. Lingvistički podaci dobijeni na ovaj način se zatim interpretiraju u sklopu šireg sociokulturnog konteksta. Ključne riječi: elektronska pošta, makrostruktura, gramatička analiza, leksička analiza, pravopisna analiza Bojičić Gordana, Popović Olivera (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Frazeološki izrazi sa nazivima životinja u italijanskom i crnogorskom jeziku Idiomi predstavljaju spoj od dvije ili više riječi koje su izgubile svoja primarna značenja i predstavljaju semantički jedinstven skup riječi koje nije moguće zamjenjivati. Nakon kratkog pregleda osnovih podvrsta idioma, posebnu pažnju posvetićemo frazemima, odnosno frazeološkim izrazima i njihovoj podjeli prema načinu frazeologizacije, prema strukturi, leksičkom sastavu i značenju. Cilj rada je da izdvoji frazeološke izraze sa nazivima životinja u italijanskom i crnogorskom jeziku, kao i da iste kontrastivno analizira ukazujući na sličnosti i razlike između ova dva jezika. Ključne riječi: frazem, frazeoloski izrazi, italijanski jezik Maria Teresa Albano (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Lažni prijatelji u prevodima na italijanski U lingvistici se pod pojmom lažni prijatelji podrazumevaju riječi ili grafemi u dva jezika ili dijalekta, koji izgledaju ili zvuče isto (ili slično), ali imaju različito značenje. Lažni prijatelji predstavljaju veliki problem ljudima koji tek savladavaju strani jezik i usvajaju njegove reči. Neki izrazi iz jednog jezika mogu se pojaviti u drugom dobijajući značenje koje više nije ni srodno ni blisko izvornom, izazivajući zabunu pri prevodu. Cilj našeg rada je prikazati najčešće greške u prevodima na italijanski izazvane upotrebom lažnih prijatelja. Ključne riječi: leksika, lažni prijatelji, homonimi, paronimi Aleksandra Bataković (Fakultet za turizam i hotelijerstvo, Univerzitet Crne Gore) Komparativna analiza dva teksta: direktiva EZ i tekst iz dnevnih novina Ovaj rad fokusira se na Standardna pravila o izjednačavanju mogućnosti za osobe s invaliditetom koje je usvojila Generalna skupština Ujedinjenih nacija. Svrha Pravila je osigurati da osobe s invaliditetom mogu ostvariti ista prava i obaveze kao i drugi. Dva odabrana teksta u ovom radu pokazat će da osobe s invaliditetom još uvijek nailaze na neke od problema "riješenih" rezolucijom 48/96 Ujedinjenih nacija. Ovaj rad daje jezičku analizu dva teksta, bavi se identifikacijom i ispitivanjem uloge učesnika, glagola i kohezivnih veza. Tekst iz dnevnih novina Morning Star prvi je analiziran, a nakon toga slijedi analiza

Pravila 7 iz Standardnih pravila. Na kraju, urađeno je poređenje dva teksta kako bi se ukazalo na razlike, sličnosti i odnose među njima. Ključne riječi: osobe sa invaliditetom, Ujedinjene nacije, jezička analiza, poređenje Branka Živković (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Ograđivanje u apstraktima naučnih radova Autori naučnih članaka koriste ograđivanje kao jednu od važnih retoričkih tehnika u akademskom diskursu. Ograđivanje nije samo karakteristično za naučnih radove, već i za apstrakte koji, budući da funkcionišu kao nezavisan žanr, igraju veoma važnu ulogu u pružanju osnovnih informacija o strukturi i sadržini naučnih radova. Preciznije, u apstraktima naučnih radova iz discipline političkih nauka autori se opredjeljuju za navedenu retoričku tehniku sa ciljem ublažavanja odgovornosti za iznijete trvdnje. Glavni focus ovog rada jeste da se prikažu strategije koje autori koriste u svrhu distanciranja ili približavanja navedenim izjavama. Analiza je sprovedena na korpusu od 48 apstrakata koje su pisali akademski autori na engleskom jeziku iz tri oblasti političkih nauka: socijalna, izborna i inostrana politika. Korpus je uzet po principu slučajnog uzorka iz šest prominentnih britanskih časopisa iz navedenih oblasti. Rezultati pokazuju da autori koriste tri strategije u funkicji ograđivanja: strategiju indeterminacije, strategiju depersonalizacije i strategiju subjektivizacije. U zaključku, ovaj rad može biti od koristi u nastavi pisanja apstrakata kao žanra pisanog diskursa. Ključne riječi: apstrakti naučnih radova, ograđivanje, retorička strategija, političke nauke, žanr, akademski diskurs, pisani diskurs Miomir Abović (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran) Žuta stampa - pogled iz lingvostilističkog ugla U radu ćemo se baviti (lingvo)stilističkim aspektima jezika žute stampe. U fokusu interesovanja biće međuodnos i uzajamna zavisnost određenog tematskog bloka, sa jedne strane, i jezičko-stilske realizacije tog tematskog kompleksa, sa druge. Istraživanje ćemo sprovesti na korpusu koji čine reprezentativni časopisi ovog tipa štampe. Ključne riječi: žuta stampa, sintaksa, leksika, stil, jezički postupak Igor Ivanović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Korpusna lingvistika u Crnoj Gori U ovom radu pokušaćemo da odgovorimo na pitanje koje je veoma aktuelno posljednjih tridesetak godina, a to je; Da li je korpusna lingvistika metod ili nauka? Ovakvo bliže definisanje korpusne lingvistike omogućiće da se na kvalitetniji način sprovedu sva buduća istraživanja iz ovog polja na prostoru Crne Gore. Ovaj rad takođe treba shvatiti i kao svojevrsnu promociju korpusne lingvistike u Crnoj Gori, gdje je ova grana lingvistike još u svom povoju. Poseban akcenat je stavljen na analizu upitnika Evropske komisije koji je dostavljen Vladi Crne Gore. Ključne riječi: korpusna lingvistika, računari, liste učestalosti, prevodni ekvivalenti Dragiša Vukotić (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran) TKT trening i seminar za obuku nastavnika engleskog jezika Rad se bavi kategorijama treninga i seminara, kao vidovima kontinuiranog profesionalnog razvoja nastavnika stranih jezika, stavljajući naročit akcenat na autorov trening za TKT kurs (TKT Course), kao i na njegovo angažovanje na izvođenju TKT seminara radioničarskog tipa za crnogorske nastavnike engleskog jezika. Osvrćući se na prezentaciju kursa, kome je on namijenjen i šta uključuje, autor u nastavku daje pregled seminara namijenjenog nastavnicima osnovnih škola održanog u martu 2010. Godine – selekcija sadržaja kursa, raspored sesija, iskustvo i impresije trenera u radu sa nastavnicima tokom dvodnevne obuke i pitanja i sugestije učesnika seminara. Ključne riječi: TKT, trening, seminar, ispit, nastavnici, engleski jezik

Žana Knežević (Fakultet za informacione tehnologije, Univerzitet Mediteran) Učenje jezika pomoću računara Danas računari zauzimaju značajno mjesto u svim sferama života, pa samim tim i u obrazovanju. Široku primjenu nalaze i u nastavi engleskog kao stranog jezika. Učenje jezika pomoću računara može se ostvariti u učionici i pri samostalnom učenju. U praksi postoji veliki broj softvera i alata, kao i platformi za učenje koji se koriste za učenje jezika. Na Fakultetu za informacione tehnologije Univerziteta „Mediteran“ u Podgorici koristi se Moodle platforma koja je veoma podesna za učenje jezika. Ključne riječi: računari, strani jezik Raba Hodžić, Valentina Tanjević (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran) Proces evaluacije studentskih prevoda i ocjena njegovog kvaliteta Ovaj rad iznosi zapažanja i činjenice vezane za upotrebu prevođenja, kao interlingvističke vještine, u nastavi stranih jezika, kao i za proces evaluacije prevoda i ocjenu njegovog kvaliteta. Pokazaće se kako je didaktička vježba prevođenja, uprkos tome što je u prošlosti postepeno izgubila ulogu efikasne tehnike u nastavi stranih jezika, danas i te kako prisutna i kako je sve veći broj nastavnika koji koriste ovu tehniku, kao i studenata koji usvajaju strani jezik upravo kroz vježbe prevođenja. Na kraju je dat niz didaktičkih vježbi prevođenja koje se, u okviru predmeta Savremeni italijanski jezik, koriste na studijskom programu Poslovni italijanski jezik Fakulteta za strane jezike. Prikazane su i najčešće studentske greške u prevodu na italijanski jezik i priložena je tabela na osnovu koje se vrši njihova evaluacija. Ključne riječi: prevođenje, prevodilačka kompetencija, evaluacija prevoda, studentske greške Lejla Zejnilović (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran) Specifičnosti prevođenja presuda Evropskog suda za ljudska prava Ovaj rad se bavi problematikom prevođenja presuda Evropskog suda za ljudska prava. Polazeći od mikro i makrostrukturnih obilježja rezimea presuda Evropskog suda, ovaj rad ima za cilj identifikovanje formalnih i terminoloških karakteristika presuda Evropskog suda kako bi se pružo doprinos uspostavljanju standarda u smislu prevođenja stručnih termina iz oblasti zaštite ljudskih prava i sloboda sa engleskog na crnogorski jezik u cilju obezbjeđivanja dosledne upotrebe termina kako bi se u povratnom prevodu obezbijedila maksimalna preciznost i izbjegla dvosmislenost. Ključne riječi: prevođenje, presude Evropskog suda za ljudska prava, makrostrukturna obilježja, mikrostrukturna obilježja Milena Dževerdanović (Fakultet za pomorstvo, Univerzitet Crne Gore) Interkulturna komunikacija na brodu sa multilingvalnom posadom Pomorstvo je od samog nastanka međunarodna djelatnost. Ono na jednom malom prostoru, brodu, povezuje ljude različitih kultura i jezika. Osim ispunjavanja redovnih zadataka na brodu od jednake važnosti je i ostvarivanje dobrih međuljudskih odnosa. Ono što je uobičajeni obrazac ponašanja u Japanu, ne mora da bude prihvatljivo od strane jednog Filipinca, Amerikanca ili Evropljanina. Interkulturna i interdiskursna komunikacija u profesionalnim žanrovima postala je predmet zanimanja brojnih lingvista (Svejlz 1990; Batija 1993; Skolon Ron i Suzan Skolon 1997; Vjeržbicka 2006, Goti 2008). Budući da je engleski jezik odavnina prihvaćen kao lingua franca pomorstva, razlike postoje i u prihvatanju anglosaksonskog kulturnog scenarija od strane raznih pomorskih nacija. Ključne riječi: multilingvalna posada, interkulturalnost, kulturni scenario

Rajka Glušica (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Psiholingvistička istraživanja u Crnoj Gori U radu će se govoriti o psiholingvistici kao naučnoj disciplini na granici između lingvisike i psihologije i o tome koliko je u Crnoj Gori urađeno u oblasti psiholingvistike, kao i pitanju da li postoje interesovanja i potrebe za psiholingvističkim istraživanjima. Koji projekti iz ove naučne oblasti bi bili potrebni našoj jezičkoj zajednici, ko bi bili nosioci istraživanja i šta bismo dobili kao rezultate. Nataša Janjušević (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Usvajanje termina za označavanje rodbinskih odnosa kod djece uzrasta 5–6 godina Rodbinska terminologija u crnogorskom jeziku predstavlja vrlo složen sistem čije bogatstvo ukazuje na očuvanost određenih etičkih, duhovnih i porodičnih vrijednosti. Ovo istraživanje pokazaće na koji način djeca predškolskog uzrasta 5–6 godina razumiju i određuju značenje relacionih pojmova na primjeru termina za rodbinske odnose. Djeca ispitivanog uzrasta najbolje poznaju i najčešće upotrebljavaju one pojmove koji pripadaju tzv. bazičnoj listi rodbinskih termina u različitim svjetskim jezicima, a njihovo značenje na nivou je označavanja određenih sopstvenih rođaka, što pokazuje da još nije uopšteno kao relacioni termin. Ključne riječi: djeca predškolskog uzrasta, razvoj govora, usvajanje i razumijevanje rodbinskih termina, porodična sredina Sonja Nenezić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Tvorbeno-semantička struktura derivata na -lo u crnogorskim govorima Uvidom u dijalekatske rečnike ustanovili smo da su imenice na -lo daleko brojnije i semantički raznovrsnije u crnogorskim govorima nego u savremenom književnom jeziku, čime zaslužuju da budu predmet posebnog rada. Tvorbeno-semantičkom analizom obuhvatićemo imenice derivirane prostim sufiksom -lo i složenim sufiksima -alo odnosno -ilo. Ovi sufiksi najčešće se kombinuju s glagolskim osnovama a mnogo rjeđe s pridjevskim i imeničkim. U zavisnosti od toga njihovi derivati imaju i različita značenja, najčešće značenje vršioca radnje (uglavnom pejorativno), zatim oruđa, mjesta i sl. Posebnu pažnju obratićemo na pitanje roda, koje se otvara kod imenica sa značenjem vršioca radnje. Ključne riječi: derivacija, derivat, sufiks, tvorbena osnova, tvorbeni tip, tvorbeno značenje, crnogorski govori Jelena Bašanović-Čečović (Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Institut za jezik i književnost „Petar II Petrović Njegoš“) Glas V i njegovi supstituenti u starijim crnogorskim govorima Analizom fonetsko-fonološke strukture građe koja je prikupljena metodom tradicionalne dijalektologije, na jednoj, i građe koja je sabrana u monografijama i drugim posebnim radovima iz dijalektologije, na drugoj strani, došlo se do zaključka da se konsonantizam starocrnogorskih govora često podudara u prirodi, razvitku, te supstituentima glasa v. Smatrali smo da će potpuniju sliku sudbine glasa v u starijim crnogorskim govorima pružiti sagledavanje pozicija u kojima se ovaj glas može javiti (inicijalna, medijalna, finalna). Pojave raznih redukovanja, tendencije obezvučavanja na kraju riječi ili pasivnije artikulacije, koje rezultiraju supstitucijom srodnim glasovima ili potpunim gubljenjem, pregledno su registrovane. Takođe, registrovane pojave potkrijepljene su autentičnim primjerima, čime se donekle predočila i leksička slojevitost crnogorskih govora starije akcentuacije. Treba naglasiti da je u cilju potpunijeg predočavanja sudbine glasa v vršeno i sistematsko poređenje između prozodijski i fonetsko-fonološki srodnih crnogorskih govora. Ključne riječi: starocrnogorski govori, glas v, inicijalna, medijalna i finalna pozicija, artikulacija, redukcija artikulacije, supstitucija, desonorizacija, sekundarno v

Danijela Ristić (Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Institut za jezik i književnost „Petar II Petrović Njegoš“) Neke specifičnosti pridjevskih riječi u govorima sjeverne Crne Gore Rad će biti koncipiran tako da će se u prvi plan istaći dijalekatski markirane osobine pridjevskih riječi u nekim sjevernocrnogorskim govorima, koristeći komparativni metod. Autor će na osnovu sopstvenih istraživanja predočiti karakteristične osobine pridjeva u govoru mojkovačkog kraja koji, budući da je veoma oskudno zastupljen u dosadašnjoj literaturi, dijalektološkoj nauci i nije dovoljno poznat. Istovremeno, najmarkantnije pridjevske osobine biće poređene sa stanjem u drugim već proučenim govorima na sjeveru Crne Gore, koji su u literaturi zastupljeni ili u vidu monografskih studija, ili pak preko pojedinačnih radova. Tako će se, istovremeno, sagledati karakteristične osobine pridjevskih riječi u govoru mojkovačkog kraja, okoline Kolašina, pljevaljskom govoru, uskočkom govoru, govoru Pive i Drobnjaka, vasojevićkom govoru, bihorskom govoru, ističući pri tom zajedničke i diferencijalne crte. Biće sagledani interesantni pridjevski likovi – oblički i akcenatski, predočene specifičnosti pridjevskog vida, promjene pridjeva, kao i karakteristična komparativna i superlativna obrazovanja na ovim dijalekatskim područjima. Ključne riječi: pridjevske riječi, govori sjeverne Crne Gore, pridjevski vid, promjena pridjeva, akcenat pridjeva, komparacija pridjeva, mojkovački govor, govor okoline Kolašina, pljevaljski govor, uskočki govor, govor Pive i Drobnjaka, vasojevićki govor, bihorski govor Dragica Žugić (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran) Razvijanje autonomije studenata u usvajanju novih riječi kroz eksplicitni fokus na formu - morfološka analiza novinskih članaka Ovaj rad opisuje jedan od načina razvijanja autonomije studenata kroz izradu domaćih zadataka u usvajanju riječi sa posebnim naglaskom na formu riječi. Znati jednu riječ znači znati njenu formu, značenje i upotrebu i da bi je usvojili neophodno je znati povezati njenu formu i značenje. Naučiti rastaviti riječ na elemente, identifikovati je kao rezultat jednog od morfoloških procesa i razumjeti značenja svih njenih elemenata kroz tekstove novinskih članaka i kroz samostalno istraživanje, sa ciljem sticanja što bolje jezičke kompetencije, predstavlja glavni predmet i svrhu organizovanja ove aktivnosti. Ključne riječi: autonomija, usvajanje riječi, vokabular, morfologija, morfološki procesi, morfološka analiza, elementi riječi, forma Stefan Bulatović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Nove slivenice u engleskom jeziku – jednokratne tvorevine ili konsolidovani neologizmi? U radu se analiziraju nove lekseme u engleskom jeziku nastale putem konflacije odnosno slivanja, koje se smatra jednim od najproduktivnijih tvorbenih procesa. Jedan broj novonastalih slivenica trajno se ustaljuje u jeziku, dok većina novih kovanica ovog tipa ne ulazi u stalni inventar engleskog leksikona. Posebna pažnja posvećena je stepenu prozirnosti slivenica iz korpusa, kao i fazama kroz koje neologizmi uopšte prolaze u procesu konsolidacije. Ključne riječi: slivenica, slivanje, jednokratna tvorevina, neologizam, institucionalizacija, leksikalizacija Miodarka Tepavčević (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Dijalekatske odlike proznog diskursa Stefana Mitrova Ljubiše Predmet našeg interesovanja u ovom radu predstavljaju dijalekatske osobine u jeziku Stefana Mitrova Ljubiše. Autor je sebi postavio zadatak da ispita i analizira narodne osobenosti koje su dominantne u leksici, specifičnost dijalektizama na fonetskom i morfološkom nivou, leksičko-semantičku i tvorbeno-leksičku raznovrsnost, kao i razuđenost sintaksičkih slojeva, ali i ukaže na neke osobine koje su arhaične ili ih je vrijeme potisnulo, ali kojima se ne spori književni karakter. Sve one svjedoče o bogatstvu Ljubišinog književnojezičkog izraza. Ključne riječi: Stefan Mitrov Ljubiša, dijalekatske osobine, leksika

Maja Sekulović (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Pluskvamperfekat u Lalićevom romanu „Svadba” U ovom radu autorka se bavi pluskvamperfektom, složenim glagolskim oblikom, u romanu „Svadba”, Lalićevom prvom književnom ostvarenju te vrste. S obzirom na to da se pluskvamperfekat javlja samo u relativnoj upotrebi, u ovom radu ćemo, pored primjera koji ilustruju radnju koja se izvršila u prošlosti prije neke prošle radnje, ukazati i na mogućnost semantičko-sintaksičke sinonimije sa oblicima perfekta, krnjeg perfekta i pridjeviziranog glagolskog pridjeva, kao i na bitna pitanja koja su u neposrednoj vezi sa ovim glagolskim oblikom. Osvrnućemo se i na upotrebu dvojakih oblika pomoćnog glagola biti – prvog koji se gradi od perfekta tog oblika i drugog koji se gradi pomoću imperfekta. Posebnu pažnju ćemo posvetiti primjerima u kojima se autor služi glagolima svršenog vida u građenju ovog preteritalnog vremena. Ključne riječi: pluskvamperfekat, perfekat, imperfekat, krnji perfekat, pridjevizirani glagolski pridjev, pomoćni glagol biti, radni glagolski pridjev, glagoli svršenog vida, glagoli nesvršenog vida Marina Krstajić (JU Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”) Odredbe i dopune glagolskih riječi u jeziku Stefana Mitrova Ljubiše Budvanin, Stefan Mitrov Ljubiša je živio od 1824. do 1878. Relativno kasno se počeo baviti književnim radom (posljednjih dvadesetak godina svoga života). Pisao je jezikom svoga kraja, a to je jezik Budve i Paštrovića iz druge polovine 19. vijeka. U radu ćemo se prema primjerima iz djela „Krađa i prekrađa zvona”, baviti odredbama i dopunama glagolskih riječi. Odredbe se upotrebljavaju da odrede pratilačke momente koje glagolski oblik u sebi sadrži. Postoje odredbe samostalnih i nesamostalnih riječi. Mi ćemo se u radu bazirati na odredbe vremena, mjesta, načina, uzroka, cilja, uslova, mjere i okolnosti. Dopune imaju funkciju dopunjavanja riječi na koje se naslanjaju. U njih spadaju objekat i sredstvo kojim se vrši glagolska radnja. Ključne riječi: glagolske odredbe, odredbe vremena, mjesta, uzroka, cilja, uslova, okolnosti i mjere, glagolske dopune, objekat, sredstvo Dušanka Popović (Zavod za školstvo) Dijalekat i nastava maternjeg jezika Dostizanje pravilnog i korektnog jezičkog izraza cilj je nastave svih predmeta u školi, a posebno mjesto i zadatak u ovoj aktivnosti pripada nastavi maternjeg jezika. Dobro poznavanje sopstvenog jezika garancija je uspješnosti njegovih korisnika na gotovo svim poljima života i rada, ali i brzog i uspješnog savladavanja drugih jezika koji se uče u školi i u životu uopšte. Cilj ovog rada jeste predstavljanje dijalekatskih odstupanja u govoru učenika sa područja starijih crnogorskih govora (Podgorica, Golubovci, Bijelo Polje, Rasovo) na fonetskom nivou i u odnosu pravopisnu normu, kao i predlog nekih postupaka za njihovo prevalizaženje. Jezički izraz zabilježen u školama na području starijih crnogorskih govora upoređivali smo sa ranijim nalazima istraživača narodnih govora na ovom terenu. Opšta je konstatacija da se jezička odstupanja uglavnom podudaraju sa stanjem u narodnim govorima, ali da se u govoru učenika ipak rjeđe javljaju što i jeste uticaj nastave jezika. Ključne riječi: standardni jezik, dijalekat, odstupanja od norme, nastava maternjeg jezika Nikola Komatina (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Jezik i indentitet u Crnoj Gori U radu će se govoriti o odnosu jezika i identiteta pojedinca. Dakle, bavićemo se jezikom koji u društvenoj zajednici (Crnoj Gori) služi ne isključivo kao sredstvo sporazumijevanja (komunikativna funkcija), već prije svega kao sredstvo autoidentifikacije (simbolička funkcija), tj. ispitivaće se jezik u Crnoj Gori kao simbol kulturne i nacionalne identifikacije.

Nataša Kostić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Semantičke relacije među riječima kao kognitivna pojava Kognitivnolingvistički pristup semantičikm relacijama uzima u obzir odnos između jezika i konteksta, jezika i konceptualizacije, kao i jezika i jezičkog ponašanja. Mnoge (ako ne i sve) jezičke pojave prelaze granice između jezičkog, pojmovnog i komunikativnog. Shvatanje relacija među rječima kao relacija među pojmovnim predstavama o riječima, a ne kao relacija između samih riječi ili samih značenja riječi, u skladu je sa činjenicama o ovoj jezičkoj pojavi. Prije svega, postojanje tipičnih slučajeva semantičkih relacija možemo da objasnimo ako pretpostavimo da ovu relaciju uslovljava znanje o riječima kao pojmovima. Kognitivni pristup semantičkim relacijama je u skladu i sa činjenicom da su te relacije podložne metaforičkoj upotrebi, kao i činjenicom da te pojmovne predstave ispoljavaju iste vrste osobina kao i ostali pojmovi, tj. da su organizovani u odnosu na prototip i da ih mogu odlikovati višestruki nivoi kategorizacije. Najzad, kognitivni prustup semantičkim relacijama u stanju je da objasni i razloge upotrebe ovih relacija u pisanom tekstu, u kome one predstavljaju važan dio stilističke kompetencije. Dragana Čaripić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore) Analiza leksičkih grešaka u esejima studenata Istraživanje je obuhvatilo 50 eseja studenata prve godine Ekonomskog fakulteta. Tema sastava je bila ‘My kind of holiday’. Eseji su sadržali od 300 do 350 riječi. Leksiče greške su podijeljene u 24 potkategorije u okviru dvije glavne kategorije: formalna i semantička obilježja. Ključne riječi: leksičke greške, eseji, formalna obilježja, semantička obilježja Deja Piletić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore) Leksičke greške u studentskim prevodima sa italijanskog jezika Rad će nastojati da klasifikuje, opiše i objasni leksičke greške koje karakterišu prevode studenata osnovnih studija Italijasnkog jezika i književnosti Univerziteta Crne Gore. Korpus na kome će se sprovesti istraživanje obuhvatiće studentske prevode smjera LS-L1 (italijanski – crnogorski/srpski jezik) rađene u okviru pismenih vježbi, pismenih domaćih i ispitnih zadataka u toku II i III godine osnovnih studija. Ključne riječi: studentski prevod, leksičke greške, analiza grešaka

LISTA E-MAIL ADRESA UČESNIKA: Slavica Perović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): slavica@ac.me Igor Lakić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): igorlakic@yahoo.com Slavica Vulić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): vulicslavica86@gmail.com Goran Drinčić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): gorandrincic@yahoo.com Jelena Albijanić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): enala8@yahoo.com Milica Vuković (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): vmilica@ac.me Vesna Bratić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): vesnabratic@gmail.com Bojičić Gordana (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): bgole81@yahoo.com Maria Teresa Albano (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): t_albano@hotmail.com Aleksandra Bataković (Fakultet za turizam i hotelijerstvo, Univerzitet Crne Gore): jovale@t-com.me Branka Živković (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): mobydick@t-com Miomir Abović (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): abovicmiomir@t-com.me Igor Ivanović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): iggybosnia@gmail.com Dragiša Vukotić (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): brgomne@gmail.com Žana Knežević (Fakultet za informacione tehnologije, Univerzitet Mediteran): knezeviczana@gmail.com Raba Hodžić, Valentina Tanjević (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): rabahodzic@yahoo.it, Valentina Tanjević (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): tanjevic@t-com.me Lejla Zejnilović (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): lejlaz@t-com.me

Milena Dževerdanović (Fakultet za pomorstvo, Univerzitet Crne Gore): nenanensi@t-com.me Rajka Glušica (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): rajkag@t-com.me Nataša Janjušević (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): natasank@t-com.me Sonja Nenezić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): sonjan@t-com.me Jelena Bašanović-Čečović (Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Institut za jezik i književnost „Petar II Petrović Njegoš“): jelenab@canu.ac.me Danijela Ristić (Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Institut za jezik i književnost „Petar II Petrović Njegoš“): dristic@canu.ac.me Dragica Žugić (Fakultet za strane jezike, Univerzitet Mediteran): dragica_z@t-com.me Stefan Bulatović (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): stefanbulatovic@t-com.me Maja Sekulović (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): majasekulovic99@gmail.com Miodarka Tepavčević (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): migat@t-com.me Marina Krstajić (JU Srednja ekonomska škola “Mirko Vešović”): nina2802@t-com.me Dušanka Popović (Zavod za školstvo): dusana@t-com.me Nikola Komatina (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): nikola.komatina@hotmail.com Nataša Kostić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): natasank@t-com.me Dragana Čarapić (Institut za strane jezike, Univerzitet Crne Gore): draganaboskov@yahoo.com Deja Piletić (Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore): dejacet@t-com.me

14

UPUTSTVO ZA IZLAGAČE

Prezentacije traju 15-20 minuta, nakon čega je 5-10 minuta dozvoljeno za dodatna

pitanja.

Moderatori se staraju o tome da se vremenska ograničenja ispoštuju, kako bi se

program konferencije mogao dosljedno sprovoditi.

U svakoj sali izlagačima na raspolaganju stoji projektor i laptop. Mole se izlagači da

prije početka svoje sesije prezentaciju prebace na laptop u sali u kojoj izlažu. U

obostranom je interesu da izlagači svoje prezentacije donesu na CD-u, kako bi se izbjegli

eventualni problemi u vezi sa prenošenjem virusa sa prenosivih memorija i kako se

funkcionisanje opreme ne bi remetilo. Prezentacije treba da budu u formatu

Powerpoint 2003 (nikako Powerpoint 2007 ili 2010), budući da dostupna tehnička

oprema ne podržava ovaj format.

15

ZBORNIK RADOVA SA KONFERENCIJE

„MI O JEZIKU, JEZIK O NAMA”

Zbornik radova sa konferencije "Mi o jeziku, jezik o nama” obuhvatiće samo radove

koji su izloženi na Konferenciji i čije će recenzije uraditi kolege koje se bave oblašću koja je predmet rada. Uređivački odbor prihvatiće za objavljivanje samo radove koji dobiju pozitivne recenzije.

Kako bismo izbjegli moguće tehničke probleme u štampanju Zbornika, molimo Vas

da radove pošaljete u skladu sa sljedećim instrukcijama: 1. Ime i prezime, u gornjem lijevom uglu, bez titula ispred imena ili naziva institucije iza imena

2. Naslov rada, velikim slovima

3. Apstrakt treba napisati na jeziku na kojem je pisan rad (do 150 riječi); apstrakt jasno označiti masnim slovima (bold), iza čega idu dvije tačke i tekst apstrakta kurzivom (npr. Apstrakt: U ovom radu bavimo se...) 4. Ključne riječi – isto kao i kod apstrakta (npr. Ključne riječi: diskurs...)

5. Tekst rada treba da obavezno sadrži uvod i zaključak; podnaslove stavljati skroz lijevo, bold, sa jednostrukim proredom između njih i teksta koji prethodi i slijedi. Prvi red u novom pasusu treba da bude uvučen pomoću tipke na tastaturi koja je za to namijenjeno, a ne pomoću tabulatora kojim se pravi razmak između riječi.

6. Literatura slijedi nakon zaključka i označava se kao "Literatura", centrirano. Radovi navedeni u literaturi treba da budu napisani na sljedeći način: A. Knjiga: Austin, J. L. (1962) How to Do Things with Words, Oxford: Oxford University Press. Brown, G. and Yule, G. (1983) Discourse Analysis, Cambridge: Cambridge University Press. B. Radovi objavljeni u časopisima: Winter, E. O. (1977) "A Clause-Relational Approach to English Texts: A Study of some Predictive Lexical Items in Written Discourse", Instructional Sience, Vol. 6, No. 1, pp. 1-92. C. Radovi objavljeni u zbornicima: Bell, A. (1999) "News Stories as Narratives", in Jaworski, A. and Coupland, N. (eds.) The Discourse Reader, London and New York: Routledge, pp. 236 - 251.

U navedenoj literaturi izbaciti sve eventualne redne brojeve, tačke, crtice ili bili šta drugo čime je autor uvodio pojedinačna djela.

Prilikom navođenja literature u samom tekstu, u zagrade staviti samo prezime autora, godinu izdanja i broj strane (npr. Bell, 1999: 236). Ako se ime autora navodi u samoj rečenici, onda staviti samo godinu i broj strane. Preporučujemo ovaj vid navođenja literature.

Fusnote označavati brojevima 1,2..., a veličina fonta treba da bude 10. 7. Font - Times New Roman

16

Veličina fonta – 12 Razmak – 1,5 Margine – 2,54 (top/bottom) i 3,17 (left/right)

8. Radove treba poslati na sljedeću e-mail adresu: dplcg@live.com

Radovi se takođe mogu poslati na CD-u na sljedeću adresu: Institut za strane jezike (za Zbornik) Jovana Tomasevica 37 81000 Podgorica Crna Gora

9. Dužina radova treba da bude između 8 i 12 strana, uključujući literaturu. 10. Rok za slanje radova je 31.12.2010. godine.

Uređivački odbor