bİlecİk mermer sektÖrÜ raporu dosyalar/wp-content/uploads//2017... · Özet mermercilik; son...

BLECKMERMER SEKTR

RAPORU

BEBKA Mays 2017zel ve tzel kiiler tarafndan oaltlamaz, datlamaz ve satlamaz.

Kaynak gsterilerek kullanlabilir.

HazrlayanSeyfettin KACIR, Uzman

Katkda Bulunanlar

Fatih AYDIN, KoordinatrBanuiek GNGRD, Uzman

Dilek AYNUR, Uzman

ZETMermercilik; son yllarda uygulanmaya balanan modern ocak retim yntemlerini kullanan, dnya do-al ta pazarna uygun retim ve pazarlama yapabilecek rnler hazrlayan tesis saysnn artmas ile ortaya kard katma deer ve kazandrd yz milyonlarca dolarlk ihracat geliriyle madencilik sekt-rnn lokomotifi konumundadr.

Dnyadaki mermer rezervinin yaklak %40 Trkiyede bulunmaktadr. Bilecik ili eitlilik gsteren sektr yapsyla beraber mermer sektrnde 47 ocak ve 41 fabrika iletmesi ile Trkiye ekonomisinde nemli bir yere sahiptir. Bilecik mermer rezervi bakmndan nemli miktarlara sahip olup Trkiyede mermer rezervine sahip iller arasnda nemli bir konumda bulunmaktadr. Ayn zamanda hammadde kaynakla-rnn dalm, kalitesi, eriiminin kolayl ve Bilecikin corafi konum olarak Bursa, stanbul, Ankara ve zmir gibi byk ehirleri birbirine balayan otoyollarn kesiim noktasnda bulunmasnn vermi olduu avantaj ile yatrmclar iin cazip yatrm blgesi olmaktadr. Mermer eitlerinin talep durumlarna ba-kldnda Bilecike zg mermer eitleri, ulusal ve uluslararas pazarda nemli bir yere sahiptir. Blgeye zg mermer eidi olan Bilecik Beji, uluslararas piyasada talep edilen mermer trlerinden birisi olarak karmza kmaktadr.

2014 ylnda saha aratrmas yaplarak hazrlanan Bilecik Mermer Sektr Raporunun kapsam genileti-lerek ve tekrardan detayl bir saha almas yaplarak sektr raporu gncellenmi, yeni raporda Bilecik ili mermer sektrnn mevcut durumu ortaya kartlm ve GZFT analizi yaplmtr.

Anahtar Kelimeler: Mermer, Mermer Sektr, Mermer hracat ve thalat, Bilecik Mermer Sektr, Bilecik Beji.

ABSTRACTOwing to using modern quarry production methods that have been started to be implemented in the last years, increasing in the number of facilities that are able to produce suitable market products for the natural stone market of the world, arising added value and hundreds of millions of dollars export revenue that marble sector has become locomotive of the mining industry.

Approximately 40% of the worlds marble reserves are located in Turkey. Bilecik with its diversified sector structure has an important place in the marble sector with 47 quarry and 41 factory operations in the economy of Turkey. Bilecik has significant amounts in terms of marble reserves and is at an important position among provinces that have marble reserves in Turkey. At the same time, Bilecik is an attractive investment area for investors owing to its geographical location that is at the intersection of the hi-ghways connecting Bursa, Istanbul, Ankara and zmir, advantage of the distribution, quality and acces-sibility of raw material resources. In terms of demands of marble types, Bileciks marble varieties have an important place in national and international markets. Bilecik Beige, a marble variety unique to the region, is one of the marble species demanded in the international market.

The scope of Bilecik Marble Sector Report was prepared by expanding and updating the detailed field study that was carried out in 2014 with conducting field research in detail again, the current status of the Bilecik marble sector has been studied and SWOT analysis has been carried out in the new report.

Keywords: Marble, Marble Sector, Marble Export and Import, Bilecik Marble Sector, Bilecik Beige.

NDEKLER

ZET 3

ABSTRACT 3

NDEKLER 4

GR 10

BLM 1 11

1.1. MERMER SEKTRNE GENEL BR BAKI 11

1.1.1. Mermerin Tanm ve eitleri 11

1.1.2. Dnyada Mermer 12

1.1.2.1. Rezervler 12

1.1.2.2. Mermer hracat - thalat statistikleri 12

1.1.2.2.1. hracat 12

1.1.2.2.2. thalat 16

1.1.3. Trkiyede Mermer 20

1.1.3.1. Rezervler 20

1.1.3.2. Mermer retim Miktarlar 21

1.1.3.3. Mermer hracat - thalat statistikleri 22

1.1.3.3.1. hracat 22

1.1.3.3.2. thalat 24

1.1.4. likili ve Destekleyici Endstriler 26

1.1.4.1. naat Sektr 26

1.1.4.2. Ulam Sektr 27

1.1.4.3. Mermer Atlye letmecilii 27

1.1.4.4. Mermer Ocak letmecilii 27

BLM 2 28

2.1. MERMER VE TRAVERTEN SEKTRNE LKN YASAL EREVE 28

2.1.1. Genel ereve 28

2.1.2. Ta Ocaklar Nizamnamesi 28

2.1.3. 6309 Sayl Maden Kanunu 28

2.1.4. 3213 Sayl Maden Kanunu 29

NDEKLER

2.1.5. evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmelii (ED Ynetmelii) 30

2.1.6. 6831 Sayl Orman Kanunu 30

2.1.7. Devletin Rol 31

2.1.7.1. Kamu Kurumlar 31

2.1.7.2. Tevik, Destek ve Hibeler 31

2.1.7.3. Vergi ve Dier Ykmllkler 31

2.2. ST LEKL PLANLAR 32

2.2.1. Onuncu Kalknma Plan 2014-2018 32

2.2.2. Blgesel Gelime Ulusal Stratejisi 2014-2023 32

2.2.3. 65. Hkmet Program 32

2.2.4. Bursa Eskiehir Bilecik Blge Plan 2014-2023 32

BLM 3 33

3.1. BLECKTE MERMER SEKTR 33

3.1.1. Mermer letmelerinin Corafi Dalm 33

3.1.2. Rezervler 34

3.1.3. Bilecikte Mermer Sektr Saha Aratrmas 37

3.1.3.1. Aratrmann Amac ve Kapsam 37

3.1.3.2. Aratrmann nemi 37

3.1.3.3. Aratrmann Yntemi ve Snrllklar 37

3.1.3.4. Aratrmann Bulgular ve Deerlendirmesi 37

3.1.3.4.1. Firmalarn Niteliine likin Veriler 37

3.1.3.4.2. gcne likin Veriler 38

3.1.3.4.3. retim Srecine likin Veriler 40

3.1.3.4.4. thalat ve hracata likin Sonular 44

3.1.3.4.5. Finansman, Yatrm ve Kapasite Kullanma likin Sonular 45

3.1.3.4.6. Tantm, Fuar ve Sivil Toplum Kuruluu Faaliyetlerine likin Sonular 47

SONU 49

KAYNAKA 52

EKLER 53

TABLO LSTES

Tablo 1. Dnyada Blok Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri 12

Tablo 2. Blok Mermer hracat Yapan lk Be lkenin En ok hracat Yapt lkeler 13

Tablo 3. Dnyada lenmi Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri 14

Tablo 4. lenmi Mermer hracat Yapan lk Be lkenin En ok hracat Yapt lkeler 15

Tablo 5. Dnyada Blok Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri 16

Tablo 6. Blok Mermer thalat Yapan lk Be lkenin En ok thalat Yapt lkeler 17

Tablo 7. Dnyada lenmi Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri 18

Tablo 8. lenmi Mermer thalat Yapan lk Be lkenin En ok thalat Yapt lkeler 19

Tablo 9. Trkiye Mermer retim Miktar 21

Tablo 10. Trkiyenin hra Ettii Blok Mermer Miktar ve Deeri 22

Tablo 11. Trkiyenin hra Ettii lenmi Mermer Miktar ve Deeri 23

Tablo 12. Trkiyenin thal Ettii Blok Mermer Miktar ve Deeri 24

Tablo 13. Trkiyenin thal Ettii lenmi Mermer Miktar ve Deeri 25

Tablo 14. Mermer letmelerinin Corafi Dalm 33

Tablo 15. Bilecik Mermer Rezervi 35

Tablo 16. Firmalarn Yaplar 37

Tablo 17. Firmalarn yeri Bykl ve Mlkiyet Durumu 38

Tablo 18. Firmalarda alan Says 38

Tablo 19. Firmalarda alanlarn Eitim Durumu 39

Tablo 20. Firmalarda alanlarn Pozisyonu ve Ortalama cretleri 39

TABLO LSTES

Tablo 21. Firmalarn gc Temininde Karlat Sorunlar 39

Tablo 22. Firmalarn retim Yntemi ve Teknolojisi 40

Tablo 23. Mermer Fabrikalarndan retilen Mermer Miktar 40

Tablo 24. Fabrika ve Ocaklarn Sat ekli ve Datm Kanallar 41

Tablo 25. Fabrika ve Ocaklardaki Makinelerin Ortalama Yalar 41

Tablo 26. Mermer Sektrnde Ar-Ge almalarnn Mevcut Durumu 41

Tablo 27. Firmalarn Ald Kalite Kontrol, Laboratuvar Hizmetleri ve niversiteden Talepleri 42

Tablo 28. Firmalarn Su Tketim Miktarlar, Atk Su Miktar ve Atk Su Artma Tesisleri 43

Tablo 29. Firma Bana Oluan Atk amur Miktar ve Deerlendirme Durumu 43

Tablo 30. Ocak ve Fabrikalarn Aylk Tkettii Enerji Miktar 43

Tablo 31. Firmalarn hracat Durumu ve hracat Yntemlerinin Dalm 44

Tablo 32. Fabrikalarn hracat Miktarlar ve Tutarlar 44

Tablo 33. Firmalarn Yatrmlar Finansman Yntemleri 45

Tablo 34. Firmalarn Mali Destekler ve Kredi Borlanma Durumlar 45

Tablo 35. Firmalarn 5 Yl erisinde Yeni Bir Yatrm Yapma ve 45

Tablo 36. Firmalarn Gelecee Dnk htiyalar 46

Tablo 37. Firmalarn Kapasite Kullanm Oranlar ve Tam Kapasite alamama Sebepleri 47

Tablo 38. Firmalarn Fuarlara Katlm ve Kurululara ye Olma Durumu 47

Tablo 39. Firmalarn htisas OSBye Ynelik Bak Alar 48

Tablo 40. Bilecik li Mermer Sektr GZFT Analizi 49

GRAFK VE EKL LSTES

Grafik 1. Dnyada Blok Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri 13

Grafik 2. Dnyada lenmi Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri 15

Grafik 3. Dnyada Blok Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri 17

Grafik 4. Dnyada lenmi Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri ($) 19

ekil 1. Trkiye Mermer Yataklar Haritas 20

ekil 2. Mermer retim Miktar 21

ekil 3. lelere Gre Mermer Ocak ve Fabrika letmelerinin Dalm 34

ekil 4. Bilecik li Mermer eitleri 35

ekil 5. Bilecik li Maden Haritas 36

ekil 6. Firmalarn Kurulu Ylna Gre Dalm 38

KISALTMALAR

BEBKA: Bursa Eskiehir Bilecik Kalknma Ajans

BLMERDER: Bilecik Mermer ve Granit Sanayicileri Dernei

EB: Ege hracat Birlikleri

MB: stanbul Maden hracatlar Birlii

MMB: stanbul Maden ve Metaller hracat Birlikleri

KOSGEB: Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl

MGEM: Maden leri Genel Mdrl

MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl

OSB: Organize Sanayi Blgesi

TM: Trkiye hracatlar Meclisi

TOBB: Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii

TK: Trkiye statistik Kurumu

TMMER: Trkiye Mermer Doalta ve Makinalar reticileri Birlii

BLECK MERMER SEKTR RAPORU BLECK MERMER SEKTR RAPORU

10

GRDoaltalar, doadan karldktan sonra ticari olarak iletilebilen en eski inaat malzemeleridir. Tarih boyunca insanolu tarafndan yaplarda ve antlarda gzellii, dayankll nedeniyle kullanlmtr. Za-manla kullanm artan doaltalar gnmzde zellikle inaat, kaplama, deme, heykelcilik, mezar ta yapm, mcr, porselen ve cam sanayi, optik sanayi ve ss eyas yapmnda kullanlmaktadr. Doalta sektr, son dnemde yeni reticilerin de pazara girmesiyle ivme kazanan; hem lkemiz hem de dnya ticareti iin nem arz eden sektrler arasndadr. Trkiyede eitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mer-mer), kalker, traverten oluumlu kalker (oniks), konglomera, bre ve magmatik kkenli kayalar (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin, vb.) bulunmaktadr.

Mermer sektr inaat ve yap sektryle yakndan ilikili olan ve bu sebeple son yllarda, yap sektrnde i ve d meknda mermer ve doalta kullanmnn artyla birlikte ykselie geen nemli bir sektrdr. Ticari deeri yksek doaltalardan biri olan mermer, ticari mal olarak blok mermer, yar mamul plaka mermer ve ilenmi ebatl mermer olarak balk altnda deerlendirilmektedir. Kaplama, deme, cam ve porselen sanayii, ss eyas yapm ve benzeri gibi birok sektrde kullanlan mermerin kullanm alan-lar ve pazar talepleri ok byk eitlilik arz eden renk ve desenlerine gre deikenlik gstermektedir. Doalta ihracatnda katma deeri en yksek rn, ilenmi mermer ve ilenmi travertendir.

TR41 Blgesi doal ta rezervleri ve retimi asndan olduka zengindir. zellikle Bilecik ili bu alanda n plana kmaktadr. Bursa ve Eskiehir illeri de hem retim hem de istihdam asndan bu sektrde nde gelen illerdendir. Bilecik Beji ve Gemlik Diyabaz, uluslararas piyasada en ok tannan ve blge ile zdelemi mermer eitleri arasnda yer almaktadr. retim kalitesindeki arta paralel olarak, bu sektrde alan teknik ve idari personelin sat, pazarlama ve verimlilik alanlarnda da ivme kazanm olmas, markalama ve tantm ile birlikte bu sektrn gerek potansiyelinin ortaya konulmasna olanak salayacaktr.

Bilecik ilinde seramik, metal, kimya ve gda sektrlerinin yannda mermer sektr, hem rezerv asndan hem de kurumsallam ve ihracata nem veren mermer firmalar asndan ilin en nemli sektrlerinden birisi haline gelmitir. Bu balamda Bilecikte madenlerin srdrlebilir kalknma anlay iinde, gvenli, ekonomik, evresel ve toplumsal ynleri ile kabul edilebilir biimde karlmas, ilenmesi ve kullanlma-sna ynelik bilgi ve beceri edinmi nitelikli elemanlarn yetimesi, sektrdeki istihdam orann artmas, ihracat miktarnn artmas, katma deerli rn retilmesi ve teknoloji yatrmlarnn yaplmas olduka nemli hale gelmektedir.

Bu rapor blme ayrlm olmakla beraber birinci blmde mermerin tanm ve eitleri, dnyada ve Trkiyede mermer rezervleri, retim miktarlar, ithalat ve ihracat deerlerine yer verilmitir. kinci blm-de traverten ve maden sektrn dzenleyen mevzuat incelenmi ve gelecei olan bu sektrlerinde dev-letin edinmekte olduu rol irdelenmitir. nc blmde ise Bilecikte mermer sektrne ynelik saha aratrmas yaplarak toplamda 35 firmaya anket yaplm ve 57 tane soru yneltilmitir. Bu balamda saha aratrmasnn sonucunda elde edilen veriler nda Bilecikte mermer rezervi, sektrn mevcut durumu, ihracat ve ithalat deerleri, sektrn ihtiyalar, sorunlar ve zm nerilerine nc blmde deinilmitir.


11

BLM 11.1. MERMER SEKTRNE GENEL BR BAKI1.1.1. Mermerin Tanm ve eitleriDoal talar ilk alardan gnmze yap sektrnde ve sanatta kullanlan en nemli vazgeilmez doal kaynak olmutur. Doal talar kullanm alanlarna, sertliklerine ve kkenlerine gre ayr ayr snflandrlr1 Mermerin bilimsel ve ticari olmak zere iki farkl tanm mevcuttur.

Bilimsel anlamda mermer: Bakalam (metamorfizma) sreci geiren ve bakalamn izlerini tayan kalder dominit gibi karbonat bileimli kayalara mermer ad verilir. Gerek mermer olarak da adlandr-lan bu kayalar, yksek oranlarda kalsiyum karbonat, daha az oranlarda magnezyum karbonat ve dei-ik metal oksitler ierirler. Saf olduklar zaman yar saydam ve beyaz renkli olan mermerler daha sonra uradklar biim deiiklikleri ve kimyasal znme sreleri ilgin renkli grnmler kazanr. rnein, sar, pembe, krmz, mavimtrak ve siyah renkli olabilmektedirler. Ayrca yer hareketleri mermer kayac-nn krlarak buralarn sonradan kalsitle dolmas sonucunda damarlarn olumasna yol aabilir. Bylece ortaya breli ya da damarl mermerler ortaya kar.2

Ticari anlamda mermer: 3213 sayl Maden Kanununa gre ticari standartlara uygun boyutlarda blok verebilen, kesilip parlatlan veya yzeyi ilenebilen ve ta zellikleri kaplama ta normlarna uygun olan her trden ta (tortul, magmatik ve metaformik) ticari dilde mermer olarak tanmlanmaktadr. Bu tanm-lamann iindeki hakiki mermerin yannda iyi parlatlabilen kalker, traverten, kumta gibi tortul; gnays, kuvarsit gibi metamorfik; granit, siyenit, serpartin, andezit, bazalt gibi magmatik talar da mermer olarak isimlendirilmektedir.3

Mermer amal kullanlan ve jeolojik kkenleri olduka farkl olan doal talar arasndaki karmaay n-lemek iin mermer sektr yerine gittike yaygnlaan Boyutlandrlm Blok Ta tanm kullanlmaktadr.4

Blok mermer retimi, DPT (2011den itibaren Kalknma Bakanl) sektr snflandrmasna gre; maden-cilik sektr, ta, kum ve kil ocakl alt sektrnde yer almakta iken, mermer levha ve mermer fayans retimi, imalat sanayii iinde yer almaktadr.5

Sektrn tanmna baktmzda NACE snflandrmasna gre mermer ocakl alt sektr dier ma-dencilik ve ta ocakl bal altnda 08.11.01 koduyla blok mermer rnleri retimi olarak snfland-rlmtr. Mermer ileme alt sektr ise ta ve mermerin kesilmesi, ekil verilmesi ve bitirilmesi bal altnda 23.70.01 koduyla yar mamul plaka mermer ve ilenmi ebatl mermer retimi olarak snflandrl-mtr. Gmrk Tarife statistik pozisyonuna greyse (G.T..P) mermer 25.14, 25.15 ve 68.01 kodlarnda ilem grmektedir.

1Korkmaz: Trkiyede Doal Ta ve Mermer Madencilii le D Ticaret likisi, Yalova 2016, s.352http://www.ito.org.tr/Dokuman/Sektor/1-64.pdf3Gen: Blok Mermer ve Mermer leme Sektr, Ankara 2004, s.24Gen: Blok Mermer ve Mermer leme Sektr, Ankara 2004, s.25Gen: Blok Mermer ve Mermer leme Sektr, Ankara 2004, s.2


12

1.1.2. Dnyada Mermer1.1.2.1. RezervlerDnyada bulunan grnr mermer rezervi ve potansiyel rezervin tespit edilmesi olduka g olmakla beraber net rakamlar bulunmamaktadr. Mermer retimi ve ihracatnda nde gelen lkelere gre rezerv durumlar yledir:6 in Halk Cumhuriyeti: Kesin olarak durumu bilinmemekle beraber deiik renk ve desenlerde kalker-

ler ile volkanik ve magmatik orijinli kayalarn bulunabilecei tahmin edilmektedir. Hindistan: Muhtelif renk ve desenlerde kalkerler ve bilhassa granitler ile koyu siyah gabro-diyorit olu-

umlar ok nemlidir. Rusya: Deiik renk ve desenlerde kalker, mermer ve Sibirya-Urallarn koyu renkli ve krmzms gra-

nitleri nemlidir. Almanya: Granit ve renkli kalkerler bulunmaktadr. Fransa: Kalker ve granit oluumlar nemli olup, diyorit ve baz magmatik orijinli kayalar da mermer

olarak kullanlmaktadr. ngiltere: Muhtelif renk ve desenlerdeki kayalar mermer olarak kullanlmakta ise de bilhassa gri

renkli granitleri nemli oluumlardandr. spanya-Portekiz: Kristalin kalker (mermer) ve granitleri nemli olup, kalker oluumlar da mermer ola-

rak kullanlr. Portekizde bulunan grimsi beyaz renkli iri kristalli mermerler ve spanyann ak pembe renkli granitleri dnya pazarlarnda nemli bir yere sahiptir.

talya: Mermerciliin ok gelimi olduu bu lkede hemen hemen her eit kaya mermer olarak deerlendirilmektedir. Bilhassa grimsi beyaz renkte Carrara mermerleri ve Sardunya granitleri en nemlileri olup zengin rezervlere sahiptir.

1.1.2.2. Mermer hracat - thalat statistikleri1.1.2.2.1. hracatDnya mermer rezervinin yaklak %40na sahip olan Trkiye 2010-2015 yllar arasnda blok mermer ihracatnda birinci sradadr. Trkiyenin ardndan blok mermer ihracatnda talya, spanya, Pakistan ve Hindistan gibi lkeler gelmektedir. Dnya blok mermer ihracatnda Trkiye, talya ve spanyann yeri de-imemekte olup ilk 3 sray paylamaktadrlar.

6 ztrk: Mermer Sanayisindeki letmelerin retim ve Pazarlama Sorunlarnn Aratrlmas, Mula li rnei, Mula 2003, s. 14-177 https://comtrade.un.org

Sralama 2010 2011 2012

1 Trkiye Trkiye Trkiye

1,924,355 kg 278,724 $ 2,943,430 kg 443,967 $ 3,716,264 kg 649,990 $

2 Msr talya talya

591,625 kg 116,961 $ 419,189 kg 157,723 $ 495,598 kg 172,646 $

3 spanya spanya spanya

308,500 kg 114,450 $ 282,793 kg 120,284 $ 318,179 kg 139,410 $

4 talya Msr Msr

339,430 kg 107,473 $ 159,314 kg 93,389 $ 246,873 kg 103,989 $

5 Hindistan Pakistan Hindistan

63,648 kg 31,504 $ 169,580 kg 34,826 $ 224,759 kg 41,495 $

Tablo 1. Dnyada Blok Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri


13

Kaynak: Un Comtrade Database7

8 https://comtrade.un.org

Sralama 2013 2014 2015


4,431,300 kg 879,551 $ 3,799,678 kg 756,443 $ 3,563,367 kg 712,259 $

2 talya talya talya

551,709 kg 206,212 $ 556,224 kg 206,029 $ 500,756 kg 163,842 $


445,514 kg 171,612 $ 222,328 kg 126,740 $ 207,913 kg 106,619 $

4 Msr Pakistan Pakistan

464,922 kg 108,279 $ 359,144 kg 43,249 $ 290,790 kg 39,376 $

5 Pakistan Msr Hindistan

412,404 kg 50,259 $ 401,965 kg 39,561 $ 154,006 kg 28,464 $

Grafik 1. Dnyada Blok Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri

hra Eden lke Trkiye talya spanya Pakistan Hindistan

Sralama hra Ettii lkeler

1 in Hindistan Suudi Arabistan in in

2 Hindistan in Birleik Arap Emirlikleri Suudi Arabistan Nepal

3 Endonezya Cezayir Katar talya ABD

4 Tayland Endonezya FransaBirleik Arap

Emirlikleritalya

5 talya ngiltere in Afganistan Msr

Tablo 2. Blok Mermer hracat Yapan lk Be lkenin En ok hracat Yapt lkeler

Kaynak: Un Comtrade Database

*2015 ylnda ilenmi mermer ihracat yapan ilk be lkenin en ok ihracat yapt lkelerden dolar birimindeki gelirine gre sralama yaplmtr.Kaynak: Un Comtrade Database8

Blok mermer ihracat yapan lkelerinde banda Trkiye, talya, spanya, Pakistan ve Hindistan gelmekte-dir. Bu lkelerden en ok mermer ithal eden lke ise indir. Dier lkeler ise Hindistan, Suudi Arabistan, Tayland, ABD, ngiltere, Msr, Endonezya ve Birleik Arap Emirlikleridir.

Trkiye 2012 ve 2015 yllar arasnda dnyada blok mermer ihracatnda kendisini takip eden lkeler olan talya ve spanyaya gre ak ara farkla birinci konumda bulunmaktadr.

0

200

400

600

800

1000spanyatalyaTrkiye

2015201420132012


14

Dnya genelinde youn bir ekilde blok mermer ithalat yapan in ilenmi mermer ihracatnda geride braklan 2010-2015 yllar arasnda birinci sradadr. Tabloya bakldnda ilenmi mermeri miktar ola-rak en ok ihra eden ve en ok ihracat geliri elde eden lkenin in olduu grlmektedir. Son be ylda ilenmi mermer ihracatndaki lke sralamas deimemekle beraber talya, Trkiye, spanya ve Portekiz de youn bir ekilde ilenmi mermer ihra eden lkeler arasndadr.

Sralama 2010 2011 2012

1 in in in

1,724,585 kg 1,111,970,6 $ 1,875,804 kg 1,359,022 $ 1,668,135 kg 1,439,955 $

2 talya talya talya

381,011,8 kg 487,958,564 $ 367,519,18 kg 507,031,7 $ 411,746,7 kg 604,113,5 $


997,783,18 kg 471,094,199 $ 1,015,345 kg 471,863,6 $ 1,008,298 kg 473,685,3 $


240,676,0 kg 179,024,425 $ 245,347,8 kg 202,203,2 $ 263,820,07 kg 203,231,8 $

5 Portekiz Portekiz Portekiz

141,646,74 kg 88,049,056 $ 91,738,731 kg 66,600,741 $ 83,559,908 kg 55,468,79 $

Sralama 2013 2014 2015

1 in in in

1,707,062,2 kg 1,575,813,1 $ 1,574,416 kg 1,592,923 $ 1,585,011 kg 1,692,361 $

2 talya talya talya

435,822,47 kg 712,878,290 $ 437,415,1 kg 766,576,0 $ 457,173,2 kg 740,244,5 $


1,130,413,2 kg 558,058,462 $ 1,210,422 kg 617,725,9 $ 1,134,496 kg 541,223,0 $


278,441,4 kg 223,050,030 $ 275,635,0 kg 218,882,8 $ 286,771,1 kg 197,377,1 $

5 Portekiz Portekiz Portekiz

93,128,048 kg 67,828,341 $ 113,728,05 kg 77,608,474 $ 109,058,15 kg 65,595,30 $

Tablo 3. Dnyada lenmi Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri


Dnya zerinde youn olarak ilenmi mermer ithalat yapan lke ABDdir. ABD genel olarak in, talya ve Trkiyeden ilenmi mermer ithal etmektedir. spanya ve Portekizden ise Suudi Arabistan youn olarak ilenmi mermer ithal etmektedir. Bu lkeler dnda Kore, ngiltere, Fransa, Meksika ve Irak gibi lkeler de dnyada en ok ihracat yapan lkelerden ilenmi mermer ithal etmektedir.

9 https://comtrade.un.org/


15

Grafik 2. Dnyada lenmi Mermer hracat Miktarlar ve Deerleri


Katma deeri blok mermere gre daha yksek olan ilenmi mermer, dnyada en ok in tarafndan ih-ra edilmektedir. Birinci konumda olan ini takip eden lkeler olarak talya ve onu ok yakn deerlerde takip eden Trkiye bulunmaktadr.

hra Eden lke

in talya Trkiye spanya Portekiz

Sralama hra Ettii lkeler

1 ABD ABD ABD Suudi Arabistan Suudi Arabistan

2 Kore Cumhuriyeti ngiltere Suudi Arabistan ABD Fransa

3 Vietnam Suudi Arabistan Irak Meksika ABD

4 HindistanBirleik Arap

EmirlikleriFransa

Birleik Arap Emirlikleri

Lbnan

5 Suudi Arabistan Fransa Birleik Arap Emirlikleri Katar Hindistan

Tablo 4. lenmi Mermer hracat Yapan lk Be lkenin En ok hracat Yapt lkeler

*2015 ylnda ilenmi mermer ihracat yapan ilk be lkenin en ok ihracat yapt lkelerden dolar birimindeki gelirine gre sralama yaplmtr. Kaynak: Un Comtrade Database11

10 https://comtrade.un.org11 https://comtrade.un.org

0

300.00

600.00

900.00

1.200.00

1.500.00

1.800.00Trkiye

talya

in

2015201420132012


16

1.1.2.2.2. thalat Blok mermer ithalatnda in ciddi bir alc olarak ilk srada yer almaktadr. Dier lkelere gre in, blok mermeri miktar olarak ok daha fazla ithal etmektedir. Hindistan, Lbnan, talya, Tayland ve ngiltere gibi lkeler de blok mermer ithal etmektedir.

Sra 2010 2011 2012

1 in in in

4,942,232,9 kg 946,001,484 $ 5,500,153,1 kg 1,057,475 $ 5,707,583 kg 1,162,460 $

2 Hindistan Hindistan Hindistan

404,226,11 kg 140,641,649$ 413,763,47 kg 144,589,1 $ 582,001,8 kg 203,498,3 $

3 Suriye Lbnan Lbnan

657,402,04 kg 46,827,468 $ 165,433,2 kg 28,694,316 $ 164,775,7 kg 28,003,7 $

4 talya Cezayir Endonezya

72,874,914 kg 27,744,365 $ 101,277,97 kg 24,338,807 $ 76,190,505 kg 22,851,70 $

5 Libya ngiltere Cezayir

97,445,111 kg 27,536,017 $ 14,939,68 kg 20,792,092$ 80,005,30 kg 19,964,00 $

Sra 2013 2014 2015

1 in in in

6,362,280,3 kg 1,300,045,5 $ 5,938,222,8 kg 1,248,213 $ 5,402,179 kg 1,026,59 $


607,834,29 kg 225,393,652 $ 609,282,42 kg 609,282,4 $ 785,326,35 kg 294,621,9 $

3 Endonezya Lbnan talya

76,117,904 kg 27,161,636 $ 159,287,51 kg 30,453,20 $ 56,498,59 kg 19,944,46 $

4 Lbnan Endonezya Singapur

74,885,251 kg 25,707,947 $ 71,037,054 kg 27,532,739 $ 20,043,272kg 17,109,52 $

5 Cezayir Cezayir Tayland

154,158,37 kg 24,393,25 $ 94,922,48 kg 25,363,46 $ 55,609,527 kg 16,449,02 $

Tablo 5. Dnyada Blok Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri


Dnya genelinde blok mermer ithalatnda ilk be lke arasnda bulunan in, talya ve Tayland blok mer-mer ihtiyacn Trkiyeden ithal ederek karlamaktadr. Hindistan, blok mermeri talyadan ithal etmekte, kk Malaya Yarmadasnn gney ucunda bulunan kk bir ada lkesi olan Singapur ise inden ithal etmektedir.



17

Grafik 3. Dnyada Blok Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri


Dnya genelinde ilenmi mermeri en ok ihra eden lkeler arasnda birinci konumda olan in, dnya zerinde blok mermer ithalatnda da birinci konumdadr. Kendisini takip eden Hindistan ile arasnda ok byk fark mevcuttur. Blok mermer ithalatnda nc sradaki lke, yllara deikenlik gstermekle birlikte 2013 ylnda Lbnan, 2014 ylnda Endonezya ve 2015 ylnda talya nc konumunda bulunmak-tadr.

thal Eden lke

in Hindistan talya Singapur Tayland

Srlama thal Edilen lkeler

1 Trkiye talya Trkiye in Trkiye

2 Msr Trkiye Avustralya talya talya

3 talya Vietnam in Umman in

4 spanya ran Hrvatistan Yunanistan Yunanistan

5 ran Msr spanya Trkiye Hindistan

Tablo 6. Blok Mermer thalat Yapan lk Be lkenin En ok thalat Yapt lkeler

*2015 ylnda blok mermer ithalat yapan ilk be lkenin en ok ithalat yapt lkelerin dolar birimindeki gelirlerine gre sralama yaplmtr. Kaynak: Un Comtrade Database14

13 https://comtrade.un.org14 https://comtrade.un.org

0

200.00

400.00

600.00

800.00

1.000.00

1.200.00

1.400.00 Lbnan (2013),Endonezya (2014),talya (2015)

Hindistan

in

2015201420132012


18

Sra 2010 2011 2012

1 ABD ABD ABD

774,630,75 kg 651,600,496 $ 813,643,00 kg 701,546,3 $ 925,876,00 kg 769,911,4 $

2 Kore Cumhuriyeti Kanada Kanada

139,284,78 kg 99,161,902 $ 99,022,493 kg 91,522,851 $ 90,012,949 kg 90,810,20 $

3 Kanada Rusya Rusya

89,567,811 kg 87,986,749 $ 76,585,106 kg 77,825,478 $ 56,995,650 kg 60,943,11 $

4 Rusya Kore Cumhuriyeti Birleik Arap Emirlikleri

62,974,837 kg 61,109,708 $ 79,601,918 kg 61,770,301 $ 78,006,998 kg 50,930,94 $

5 ngiltere Fransa srail

44,737,987 kg 47,835,668 $ 44,276,648 kg 42,428,483 $ 88,199,023 kg 48,037,00 $

Sra 2013 2014 2015

1 ABD ABD ABD

997,102,00 kg 946,133,796 $ 1,154,412 kg 1,046,500 $ 1,389,65 kg 1,124,410 $

2 Kanada Kanada Kanada

82,997,968 kg 83,733,093 $ 101,567,1 kg 92,072,866 $ 71,357,302 kg 76,491,3 $

3 Rusya Rusya srail

56,403,879 kg 69,568,285 $ 40,131,832 kg 57,501,826 $ 49,106,869 kg 52,640,0 $

4 Birleik Arap Emirlikleri Birleik Arap Emirlikleri Avustralya

88,519,300 kg 57,674,332 $ 80,964,095 kg 55,102,337 $ 51,406,905 kg 47,114,09 $

5 Fransa srail Fransa

54,312,383 kg 49,756,339 $ 59,397,314 kg 53,845,000 $ 61,568,368 kg 44,828,61 $

Tablo 7. Dnyada lenmi Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri


Dnya piyasasnda ilenmi mermerin ithalatnda lider konumda bulunan lke ABDdir. ABD ilenmi mer-mer ithalatnda kendisini takip eden lkelere gre ciddi miktarlarda ilenmi mermer satn almaktadr. lenmi mermer ithalatnda dnya piyasasnda boy gsteren lkelerin yllar iinde sralamalar deimi olsa da ilenmi mermer ithalatnda ABD, Kanada, Rusya, Birleik Arap Emirlikleri, Fransa ve srail n plandadr.

Dnya piyasasnda ilenmi mermer ithalatnda lider konumda bulunan ABD, Kanada, srail ve Fransa ilenmi mermer ihtiyacn Trkiyeden ithal ederek karlamaktadr. Avustralya ise youn olarak talya ve Trkiyeden ithal etmektedir.



19

Grafik 4. Dnyada lenmi Mermer thalat Miktarlar ve Deerleri ($)

Kaynak: Un Comtrade Database

lenmi mermerin ithal edilmesinde dnya zerinde birinci konumda bulunan lke ABDdir. ABDnin 2012 den itibaren ilenmi mermer ithalat art gstermitir. kinci konumda bulunan Kanada ile birinci ko-numda bulunan ABD arasnda ciddi anlamda fark gzlenmektedir. 2015 ylnda ilenmi mermer ihraca-tnda srail nc konuma ykselmitir.

thal Eden lke

ABD Kanada srail Avustralya Fransa

Srlama thal Edilen lkeler

1 Trkiye Trkiye Trkiye talya Trkiye

2 talya in in Trkiye talya

3 in talya talya in spanya

4 Meksika ABD spanya Hindistan in

5 spanya Meksika Msr Yunanistan Portekiz

Tablo 8. lenmi Mermer thalat Yapan lk Be lkenin En ok thalat Yapt lkeler

*2015 ylnda ilenmi mermer ithalat yapan ilk be lkenin en ok ithalat yapt lkelerin dolar birimindeki gelirlerine gre sralama yaplmtr.Kaynak: Un Comtrade Database16


0

200

400

600

800

1000

1200

1400Rusya, srail (2015)

Kanada

ABD

2015201420132012


20

1.1.3. Trkiyede Mermer1.1.3.1. RezervlerTrkiyede mermer rezervleri youn olarak; Anadolu Blgesinde Konya, Eskiehir evrelerinde, Marmara Blgesinde Balkesir, Bilecik, Krklareli ve evresinde, Gneydou Anadolu Blgesinde Diyarbakr ve evresinde, Ege Blgesinde Afyon, zmir evresi ve Aydn arasnda, Karadeniz Blgesinde Ordu, Gmhane ve Rize evresinde, Akdeniz Blgesinde Isparta ve Antalya evresinde bulunmaktadr.

ekil 1. Trkiye Mermer Yataklar Haritas

Kaynak: MTA Genel Mdrl17

Doal ta bakmndan, jeolojik yaps itibaryla zengin bir potansiyele sahip olan lkemizde, bugnk verilere gre 4 milyar m3 iletilebilir mermer, 2,8 milyar m3 iletilebilir traverten, 1 milyar m3 granit rezervi bulunmaktadr. Bu deerlere gre Trkiye dnya doal ta rezervinin yaklak %40na sahiptir.

Trkiyede yaplan aratrmalarda, 650ye varan renk ve dokuda mermer eidinin bulunduu belirlenmi-tir. Balca doal ta trlerimiz, eitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mermer), kalker, traverten olu-umlu kalker (oniks), konglomera, bre ve magmatik kkenli kayalardan (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin, vb.) olumaktadr.

Rezervlerimiz, mermer eitlilii ile birlikte deerlendirildiinde, sektrn Trkiye ekonomisinde nemli bir istihdam kayna oluturduu ve dnya pazarlarnda nemli bir yerde olduu grlmektedir.18

17 http://www.mta.gov.tr/v2.0/images/turkiye_maden/maden_yataklari/b_h/mermer.jpg18 http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Taslar


21

1.1.3.2. Mermer retim MiktarlarTrkiyede retilen ve uluslararas piyasada en tannm mermer eitleri; Spren, Elaz Vine, Akehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon ekerdir.

Uzun yllar ekonomimiz iindeki gerek potansiyeline ulaamam olan doal ta sektrmz, 1985 yln-da Maden Kanunu kapsamna alnmas ile yeni bir dneme girmitir. Sektr, bu tarihten sonra her geen yl bir nceki yla gre biraz daha bym ve bugn maden ihracatmz iinde ilk sradaki yerini almtr.

Gnmzde klasik mermer retim yntemleri terk edilerek modern retim yntemlerine geilmitir. Mer-mer ileme kapasiteleri srekli bymekte, modern tesislerimizin says srekli olarak artmakta ve uzun yllar blok mermer zerine olan ihracatmz artk byk oranda mamul hale getirilerek yaplmaktadr.

Mermer sektrnde; 2.560 adet mermer iletme izinli ruhsat sahas (mermer oca), kk ve orta lekli 1.500 fabrika ve 7.500 atlye bulunmakta ve yaklak 250.000 kii istihdam edilmektedir. Trkiyede 2014 ylnda yaklak 5 milyon m3 doal ta retimi yaplmtr.

Maden 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Birim

Mermer 3.352.070 4.086.222 4.488.947 4.255.545 4.220.564 5.613.435 m3

Tablo 9. Trkiye Mermer retim Miktar

Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl19

19 http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Taslar20 http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Taslar

ekil 2. Mermer retim Miktar

Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl20

Trkiyede mermer retim miktar 2008 ylndan 2012 ylna kadar art gstermitir ve en yksek deerine 2012 ylnda erimitir. ok keskin krlmalar olmamakla beraber 2012den itibaren mermer retim mikta-rnda hafif dalgalanmalar yaanmtr.

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000Mermer retimMiktar

201520142013201220112010

Axis

Titl

e


22

1.1.3.3. Mermer hracat- thalat statistikleri1.1.3.3.1. hracatSektr ihracat ierisinde 2015 ylnda %45,8 ile en byk pay alan Mermer-traverten ham, kabaca yontul-mu veya blok ihracat, bir nceki yln ayn dnemine gre miktarda %11,53, deerde de %10,7 orannda azal gstererek, 4,35 milyon ton karl 873,2 milyon dolar olarak gereklemitir. Mermer-traverten ham, kabaca yontulmu veya blok ihracatnn en fazla yapld lkeler arasnda in 726 milyon dolarla (%12,07 azal) ilk srada yer alm, bu lkeyi 59 milyon dolarla Hindistan (%16,65 art) ve 13 milyon dolar-la Tayvan (%33,7 azal) takip etmitir. Sz konusu dnemde, sektr ihracat ierisindeki %39,5lik pay ile ikinci byk grup olan ilenmi mermer ihracat ise, miktarda %1,8 ve deerde %5,7 azal gstererek 1,5 milyon ton karl 753 milyon dolar olarak gereklemitir. Bu rn grubunda ihracat sralamasnda ABD birinci (212 milyon dolar, %8,1 art), Suudi Arabistan ikinci (106 milyon dolar, %4,6 art) ve Irak nc (74 milyon dolar, %19,7 azal) olarak yer almaktadr.21

Sra 2010 2011 2012

1 in in in

1,259,834 kg 229,670,375 $ 2,107,788 kg 370,896,91 $ 3,001,545 kg 560,163,1 $

2 Suriye Hindistan Hindistan

400,215,88 kg 10,721,981 $ 73,527,269 kg 19,217,873 $ 118,330,96 kg 32,157,17 $

3 Hindistan Suriye Suriye

34,523,404 kg 8,469,552 $ 514,779,53 kg 14,544,037 $ 274,486,42 kg 7,035,593 $

4 talya Brezilya Endonezya

11,673,694 kg 3,074,446 $ 8,164,988 kg 3,953,676 $ 19,233,043 kg 4,083,260 $

5 Brezilya talya talya

6,044,137 kg 2,862,207 $ 14,383,925 kg 3,947,196 $ 15,700,601 kg 4,060,343 $

Sra 2013 2014 2015

1 in in in

3,859,868 kg 784,197,186 $ 3,198,799 kg 652,714,0 $ 2,968,752 kg 604,207,7 $


114,110,24 kg 31,715,668 $ 145,737,39 kg 40,161,304 $ 190,356,80 kg 51,311,98 $

3 Endonezya Msr Endonezya

20,825,635 kg 5,690,080 $ 40,887,790 kg 4,292,588 $ 21,956,959 kg 6,768,225 $

4 talya Endonezya Tayland

15,129,401 kg 4,030,144 $ 13,833,724 kg 4,025,169 $ 16,677,413 kg 4,132,961 $

5 Brezilya talya talya

7,872,086 kg 3,108,777 $ 11,883,648 kg 4,021,913 $ 9,888,871 kg 3,178,614 $

Tablo 10. Trkiyenin hra Ettii Blok Mermer Miktar ve Deeri


21 http://www.imib.org.tr/wp-content/uploads/2016/02/MADEN_SEKTORU_GORUNUMU_2015.pdf22 https://comtrade.un.org/


23

Sra 2010 2011 2012

1 ABD ABD ABD

224,519,96 kg 126,909,037 $ 238,649,57 kg 135,558,13 $ 239,840,55 kg 135,288,7 $

2 Irak Suudi Arabistan Suudi Arabistan

143,495,51 kg 40,700,582 $ 136,756,8 kg 46,362,958 $ 160,589,7 kg 58,899,07 $

3 Suudi Arabistan Irak Irak

96,785,198 kg 32,768,352 $ 181,891,48 kg 43,818,185 $ 156,761,79 kg 35,104,28 $

4 ngiltere ngiltere ngiltere

47,722,668 kg 30,485,734 $ 40,977,082 kg 27,213,241 $ 35,734,135 kg 25,660,12 $

5 srail Fransa Fransa

50,161,639 kg 19,780,260 $ 38,502,212 kg 21,326,087 $ 35,993,052 kg 18,485,83 $

Sra 2013 2014 2015

1 ABD ABD ABD

272,596,47 kg 157,449,163 $ 318,279,12 kg 177,363,68 $ 278,865,0 kg 165,056,3 $

2 Suudi Arabistan Suudi Arabistan Suudi Arabistan

161,857,85 kg 64,397,714 $ 179,255,72 kg 73,708,907 $ 194,039,46 kg 78,526,06 $

3 Irak Irak Irak

149,428,98 kg 33,223,043 $ 146,386,04 kg 33,569,891 $ 156,309,94 kg 29,970,31 $

4 Libya Fransa Fransa

65,259,925 kg 25,335,798 $ 58,008,806 kg 29,958,454 $ 58,752,197 kg 26,021,39 $

5 Fransa srail Birleik Arap Emirlikleri

46,547,695 kg 23,642,303 $ 73,179,193 kg 24,982,933 $ 43,788,494 kg 24,883,33 $

Tablo 11. Trkiyenin hra Ettii lenmi Mermer Miktar ve Deeri


Trkiye blok mermer ihracatn youn olarak ine yapmaktadr. 2012 ylna kadar Suriye de blok mermer ihracatnda nemli bir alc konumundaki iken blgedeki kargaa durumu, savalarn etkisi ve politik se-beplerden dolay Suriye bu konumunu kaybetmi ve Trkiye ile ticari ilikileri yok olma seviyesine gelmi-tir. Ayn zamanda Orta Douda yaanan gncel sorunlardan dolay da blgede bulunan lkelere yaplan ihracat miktarnda da nemli bir d mevcuttur.

23 https://comtrade.un.org24 http://www.imib.org.tr/wp-content/uploads/2016/02/MADEN_SEKTORU_GORUNUMU_2015.pdf

Trkiyenin ilenmi mermer ihra ettii lkelerin srasnda deiim yaanmamakla beraber Trkiye ilen-mi mermeri ABD, Suudi Arabistan, Irak, Fransa, srail ve Birleik Arap Emirliklerine youn olarak ihra etmektedir.

2015 ylnda ham, kabaca yontulmu veya blok mermer-traverten 4,3 milyon ton ve 873 milyon dolarla 2015 ylnda toplam maden ihracatmz iinde en fazla ihra edilen rn olurken, ilenmi mermer 1,5 milyon ton ve 753 milyon dolarla ikinci olmutur.24


24

1.1.3.3.2. thalatDnya rezervinin %40na sahip olan Trkiyenin blok mermer ithalat yok denecek kadar az seviyededir. thal edilen blok mermerler daha ok ran, spanya, Tunus ve Makedonyadan ithal edilmektedir.

Sralama 2010 2011 2012

1 Hollanda Tunus spanya

240,998 kg 113,948 $ 547,980 kg 74,582 $ 90,969 kg 59,928 $

2 ran spanya Pakistan

500,820 kg 91,913 $ 92,558 kg 69,033 $ 19,000 kg 35,278 $

3 srail ran talya

70,000 kg 25,840 $ 329,990 kg 51,499 $ 21,210 kg 22,713 $

4 Azerbaycan Hollanda Belika

33,950 kg 2,886 $ 75,637 kg 25,762 $ 1,731 kg 10,552 $

5 Yunanistan Yunanistan Hindistan

23,500 kg 2,678 $ 65,020 kg 13,039 $ 23,693 kg 10,409 $

Sralama 2013 2014 2015

1 ran ran ran

3,736,097 kg 469,897 $ 2,274,092 kg 698,994 $ 2,924,118 kg 624,072 $

2 spanya Makedonya Tunus

196,648 kg 164,426 $ 442,800 kg 255,016 $ 383,800 kg 131,067 $

3 Makedonya talya in

689,729 kg 115,981 $ 562,290 kg 161,416 $ 360,370 kg 114,307 $

4 talya in Makedonya

208,175 kg 47,318 $ 131,517 kg 64,891 $ 392,178 kg 54,176 $

5 Afganistan Hindistan Fas

232,260 kg 43,099 $ 128,250 kg 29,453 $ 142,000 kg 28,865 $

Tablo 12. Trkiyenin thal Ettii Blok Mermer Miktar ve Deeri




25

Sra 2010 2011 2012

1 talya talya in

2,451,082 kg 2,601,949 $ 3,889,234 kg 4,116,582 $ 6,116,239 kg 5,493,805 $

2 in in talya

2,027,430 kg 1,887,335 $ 3,664,257 kg 3,404,015 $ 3,816,480 kg 4,202,096 $


2,004,542 kg 1,706,353 $ 2,153,524 kg 2,243,441 $ 1,399,936 kg 1,231,356 $

4 Hindistan Yunanistan Hindistan

3,973,114 kg 1,530,682 $ 627,924 kg 762,830 $ 1,662,601 kg 819,975 $

5 Almanya Hindistan Yunanistan

15,934 kg 970,448 $ 1,530,167 kg 706,991 $ 738,924 kg 576,119 $

Sra 2013 2014 2015

1 in talya talya

11,215,583 kg 11,964,383 $ 6,104,715 kg 8,151,612 $ 5,342,316 kg 6,046,441 $

2 talya in in

5,273,269 kg 7,590,628 $ 9,073,332 kg 7,336,037 $ 7,610,149 kg 5,740,105 $

3 spanya Hindistan Yunanistan

2,395,934 kg 2,247,343 $ 3,908,390 kg 1,586,428 $ 2,961,872 kg 1,916,152 $

4 Yunanistan spanya spanya

1,705,790 kg 2,005,754 $ 1,671,871 kg 1,566,909 $ 1,714,022 kg 1,251,583 $

5 Hindistan Yunanistan Hindistan

3,860,344 kg 1,637,380 $ 1,636,271 kg 1,565,581 $ 2,194,917 kg 980,642 $

Tablo 13. Trkiyenin thal Ettii lenmi Mermer Miktar ve Deeri


Trkiyenin ilenmi mermer ithalat da blok mermer ithalatnda olduu gibi yok denecek kadar azdr. Son 6 ylda ithalat daha ok talya, in ve spanyadan yaplmtr. 2015 ylnda talya, in ve Yunanistandan arlkl olarak ilenmi mermer ithal edilmitir.



26

1.1.4. likili ve Destekleyici EndstrilerTrkiyede mermer sektr genellikle rezerv, retim ve ihracat rakamlar verilerek anlatlmaya allm-tr. Oysa sadece bu verilerle mermerin Trkiyenin sanayilemesindeki katksn ve nemini anlatmak ye-terli olmamaktadr. Mermercilik ve ta ocakln sadece hammadde retimiyle deerlendirmek yerine hammaddeden yola klarak retilen nihai rnle birlikte ele alp deerlendirildiinde mermerciliin katma deer yaratmada ne kadar nemli bir sektr olduu kolayca anlalmaktadr. Bu kapsamda mer-mercilik ve ta ocaklyla ilikili ve/veya ilgili endstriler ayr ayr incelenecektir.

1.1.4.1. naat SektrMermer insanolunun kullanm olduu ilk inaat malzemesi olarak deerlendirilmektedir. En geni kul-lanm alann inaat sektrnde bulan mermer, adeta sektrn en nemli girdilerindendir. naat sekt-rnde, doal tatan yaplan malzemelerin mimar ve dekoratrler tarafndan daha fazla tercih edilmesi ve fiyatlarn dier malzemelere gre daha ucuz olmas dnyadaki doal ta tketimini artrmaktadr.27 Yine inaat sektr ile birebir ilgili olmas bazen sektr de zor duruma sokmaktadr. naat sektrndeki gelimeler ya da daralmalar sektr yakndan etkilemektedir. rnein 2008de yaanlan kresel krizden dolay ABDde daralan inaat ve emlak sektr lkemizi ve sektr krize sokmutur.

2008 emlak krizi lkemizi etkilese de Trkiye genelinde canlln devam ettiren inaat endstrisi ve Toplu Konut daresi (TOK)nin inaat sektrndeki uygulamalar mermer sektrndeki i talebi canl tutmak-tadr. 2008 emlak kriziyle birlikte daralan ABD piyasasna alternatif olarak, deer baznda ihracat arts bakmndan dikkat eken lkeler ise Birleik Arap Emirlikleri, Libya, Suudi Arabistan, Rusya Federasyonu, Avustralya ve Polonya lkeleridir. Bu gelimeler, sz konusu lkelerin yap sektrnde yaanan gelime-lerle paralellik gstermektedir.28 Ancak bu kez de 2011 yl ortasnda ortaya kan Suriye krizi sebebiyle Ortadou lkeleri ile olan ihracatmz olumsuz etkilenmi, bu durum sektrdeki firmalar alternatif pazar-lar bulmaya itmitir.

naat sektr dnyadaki enerji tketiminin %30-40ndan sorumludur. Dolaysyla geri dnmden; enerji, hammadde tketiminin azaltlmas, atk snrlanmas ve faydalanlmas bakmndan byk oran-da fayda salanacak sektr inaat sektrdr. Meydana gelecek atk bakmndan hammaddenin en hor kullanld inaat hammaddelerinden birisi mermercilik sektrdr. Mermer atklar etkin bir ekilde in-aat sanayisinde deerlendirilerek ekonomik olarak geri kazanlmal ve evresel zararlar azaltlmaldr.29

27 etin: Trkiye Mermer Potansiyeli, retimi ve hracat, Ankara 2003, s.24528 Eraslan, piolu, Hait ve Erahan: Bilecik Blgesi Mermer Sektrnn Uluslararas Rekabetilik Analizi: Sektrel Sorunlar ve zm nerileri, Hatay 2008, s.20029 Akbulut ve Gurer: Mermer Atklarnn evresel Etkileri Ve Yol Katmanlarnda Kullanarak Faydalanma ve Atk Azaltma mkanlar, Afyon.2003, s.372-373


27

1.1.4.2. Ulam SektrMermer sektrnn ok yakndan ilikili olduu sektrlerden birisi de ulam sektr olarak ne kmak-tadr. Ulam sektr, mermer sektr iin ou kez hayati neme sahip konumda bulunmaktadr. Ocak iletmecilii yapan firmalarn tamamna yakn ocaktan karlan mermeri ilemek zere karayolunu kul-lanarak fabrikalara tamaktadr. Orta Douya ihracat yapan ocak iletmeleri de Orta Douda bulunan lkelere karayolunu youn bir ekilde kullanarak ihracat yapmaktadr. Karayolu balants bulunmayan lkelere ise en yakn limana karayolu ile ulalarak gemi araclyla transfer yaplmaktadr. Nakliye srecinde balant ve ana yollarn durumu, yakt maliyetleri ve gnderim yaplan noktalara uzaklk en nemli maliyet kalemleri olarak karmza kmaktadr. Bu maliyetler, mermer fiyatlarnn ykselmesine ve firmalarn rekabet glerinin zayflamasna neden olmaktadr.

1.1.4.3. Mermer Atlye letmeciliiAtlye iletmeleri mermer sektrnde yar mamullerin ilenerek nihai mamule dntrlmesinde ve montajnda nemli bir yere sahiptir. Fiziksel olarak mermer fabrikalarna gre daha kk olmakla be-raber makine hatt ve retim kapasitesi mermer fabrikalarndan daha dktr. Genel olarak 10-15 kii arasnda alan olan atlyeler; basamak, ebatl plaka, deme, sprgelik vb. rnler retmektedir. Ayn zamanda atlyeler retilen rnlerin montajn gerekletirmektedir.

Atlye iletmeleri ii youn olarak alrken fabrikalar makine youn olarak almaktadr. iliin yo-un olduu atlyelerin bazlarnda fabrikalarn rettiklerine gre ok daha kk ebatl rnler retilebil-mektedir. Bu durumda da fire oran yksek olabilmektedir.

1.1.4.4. Mermer Ocak letmeciliiTrkiyede bulunan mermer rezervlerinin dalm ocak iletmeciliini de ayn ynde etkilemektedir. Mer-mer rezervlerinin yeterli olduu blgelerde ocak iletmecilii youn olarak yaplmaktadr. Mermer fab-rikalar hammadde ihtiyacn mermer ocaklarndan karlamaktadr. Mermer ocaklar blok mermerleri hem ihra etmekte hem de i piyasada mermer fabrikalar iin gerekli olan hammadde ihtiyacn kar-lamaya ynelik sunmaktadr.

Mermer ocaklar devlet mlkndedir ve kiralanarak iletilebilmektedir. zin ve ruhsat ilemlerinden son-ra rezerv lm yaplarak iletmecilie balanlmaktadr. Ocaklarn iletilmesi; rezervden mermerin -karlabilmesi iin kullanlmas gerekli olan aralarn ve tanmas konusunda gerekli olan kamyonlarn kullanmasndan dolay maliyetli bir i olarak karmza kmaktadr. Ayn zamanda ocaklarn yksek tepelerde ve uzak noktalarda bulunmasndan dolay yol almasnn maliyeti de ocak iletmeleri iin nemli olmaktadr.


28

BLM 22.1. MERMER VE TRAVERTEN SEKTRNE LKN YASAL EREVE2.1.1. Genel ereveGenel olarak bir tarm toplumu olan Osmanl mparatorluu, gelimi bir sanayiye sahip olamamtr. Ayn ekilde, Osmanl dnemi madenciliinin de fazla gelimi olduu sylenemez. Bu dnemde maden-cilik sektrnde retim amal iletmecilikten ok, kazanlm maden haklarnn ticareti tercih edilmitir. Maden ruhsat ticareti, devlet asndan da yararl grlm ve iktisadi bir ama gzetilmeksizin, daha ok bu eit ticaretten devlete har ve resim kazandrmak gayesiyle, eitli dzenlemeler yaplmtr. An-cak, verilen ok saydaki ruhsat ve imtiyaza ramen, madencilik sektr lke iindeki maden potansiyeli ile orantl bir gelime gsterememitir.30

Maden sektrnde yaplan ilk dzenleme 1858 ylnda karlan Arazi Kanunudur. Bu Kanun yrrle girinceye kadar, madenlerle ilgili zel dzenleme mevcut deildi. Sz konusu Kanundaki hkmler ise yalnzca madenlerin mlkiyeti ile ilgilidir. Daha sonra 1901 ylnda Ta Ocaklar Nizamnamesi yrrle sokulmutur.31

Cumhuriyet tarihimizde madencilii hukuksal olarak 1923-1954 mtiyaz, 1954-1985 yllar aras 6309 Sayl Maden Kanunu, 1985-2004 yllar aras 3213 sayl Maden Kanunu, 2004-2010 yllar aras 5177 sayl Ka-nunun ile deitirilmi 3213 sayl Maden Kanunu, 2010-2012 yl aras 5995 sayl Kanunla deien 3213 sayl Maden Kanunu ve 2012 yl sonras Babakanlk Genelgesi dnemleri olarak ayrma olana vardr.32

2.1.2. Ta Ocaklar NizamnamesiMadencilik sektrnde ilk olarak 6 Haziran 1901 tarihinde Ta Ocaklar Nizamnamesi yrrle girmitir. Uzun yllar mermer sektrnn de tabii olduu bu yasa, 05.06.2004 tarihinde 5177 sayl kanunla yaplan deiiklik ile yrrlkten kaldrlmtr.33

Bu nizamname Osmanl mparatorluu dneminde yrrle girmi olup amac bina ve inaat ilerinde kullanlacak olan yap talarnn retilmesi, pazarlanmas ve o devirde inaat sektrnn daha modern, bir teknolojiye ulamas iin kartlmtr. Madenlerin iletilmesi ise Osmanl imparatorluu dneminde padiahn zel iznini gerektirmekteydi. stanbul ynetimi brokrasiyi azaltmak amacyla ta ocaklarnn iletme izinlerinin yerel ynetimlerce verilmesini uygun grm olmasna karlk mparatorluun son d-nemlerinde maalesef yerel yneticilerin madenler hakknda bilgi alabilecekleri uzman kiilerden oluan danman kadrolarn bulunmamas yannda, zellikle yabanclarla ibirlii yapan Osmanl vatandalar-nn yardmyla birok doal kaynamz kaak iletilmitir.34

2.1.3. 6309 Sayl Maden KanunuCumhuriyet devrinde 11 Mart 1954 tarihinde yrrle giren 6309 sayl Maden Kanunun gerekesinde de belirtildii gibi, madenlerin devlet eliyle gelitirilmesi esasnn terk edilmesi dorultusunda devlet ilet-meleri ile zel kiilere ait iletmeler arasnda eitlik salanmaya allmtr. Bylece riskli ve uzun sreli bir yatrm olan madencilik, hem zel giriim hem de yabanc yatrmclar iin cazip hale getirilmek isten-mitir. Ayn zamanda uygulamada zm bekleyen baz konularla ilgili olarak Maden Kanununun eitli maddelerine deiiklikler ve eklemeler yaplmtr. Ancak bu Kanun kapsam ve uygulamalar itibariyle eski dzenlemelere gre birtakm geriye gidiler ortaya karmtr.35

30 Tamzok: Trkiye Madencilik Sektrnde Yaplsan Dnm ve Sonular, Ankara 2005, s.5.31 Yldz: 3213 Sayl Maden Kanunu ncesinde ve Sonrasnda Trkiyeden Maden Mevzuatnda Yaplan Deiikliklerin ncelenmesi,stanbul, 2012, s.3732 Yldz: 6309 ve 3123 (Deiiklikleriyle) Sayl Maden Kanunlar zerine Deerlendirme, Ankara 2014, s.8233 Sarta: Burdur li Mermer Sektrnn Kurumsal ve Ekonomik Yaps, Antalya 2006, s.1734 Kavuan: Maden Kanunu, Taocaklar Nizamnamesi elikisi ve Kaybolan Ulusal Deerlerimiz, Ankara 1991, s.9135 Yldz: 3213 Sayl Maden Kanunu ncesinde ve Sonrasnda Trkiyeden Maden Mevzuatnda Yaplan Deiikliklerin ncelenmesi, stanbul, 2012, s.39


29

1954 ylna kadar lkemizde madencilik yaplmas iin Bakanlar Kurulunca irketlere imtiyaz verilmitir. Yabanc irketlerin basksyla karlan ve 1954 ylnda yrrle giren 6309 Sayl Maden Kanunu ile ma-dencilikte yeni bir dnem balamtr. Osmanl mparatorluundan bu yana yabanc sermayeli irketler lkemiz madencilii iinde hep olmutur. 6309 sayl Maden Kanunu ile de yabanc irketlere ruhsat g-vencesi salanmtr.36

6309 sayl Maden Kanununda ruhsat snrlar iin arazide; eme, tepe, okul, minare, yol gibi belirli nok-talar kullanlm, maden ruhsatlar maden ismine gre st ste verilmitir. Devlet Hakk ile ilgili demeler-de ruhsat sahibi her takvim yl iin retip sataca maden miktarn devlete taahht etmi, taahht ettii miktarda cevheri retip satmad takdirde buna karlk gelen Devlet Hakkn demitir.37

2.1.4. 3213 Sayl Maden Kanunu 6309 sayl Maden Kanunu 1985 ylnda yrrlkten kaldrlarak 3213 sayl Maden Kanunu uygulamaya sokulmutur. 3213 sayl Kanun ile nceki Kanunun uygulanmasndan doan glkler dikkate alnarak madencilik faaliyetlerine hz, yn ve verimlilik getirmek amalanmtr. Ayrca, getirdii yeni hkmlerle madencilik faaliyetlerini yrtecek yetimi teknik personele yeni i imkanlar aarak maden ve jeoloji mhendislerinin istihdamna katk salamtr. 3213 sayl Maden Kanunu ile drt temel deiiklik yapl-mtr38: Ruhsat alanlarnn belirlenmesi iin koordinat sistemine geilmitir. Ta oca Nizamnamesi kapsamnda olan mermer, Maden Kanunu kapsamna alnarak ruhsat g-

vencesi salanmtr. 6309 sayl Kanuna gre ayn alan zerine ayr madenler iin verilmi ruhsatlarn akmas nedeni

ile madenciler arasnda yaanm skntlarn zm iin ruhsat snflandrlmasna gidilmi, snrlar belirlenen alanlara madenin ismine gre tek ruhsat verilmitir.

Devlet Hakknn bilano brt kr zerinden alnmas ngrlmtr.

5177 sayl Kanun; 3213 sayl Kanunun aksayan ynlerinin deitirilmesi, lke madenciliinin kalkndrl-mas ve dier mevzuattaki madencilik sektrn engelleyen, yatrmlar caydrc hkmlerin ayklanma-s, madencilik sektrnn nn aan tevikler getirilmesi amacyla Maden Kanununun nemli sayda maddesini deitiren ve dier mevzuatta da baz kanun maddelerini ve ynetmeliklerin deitirilmesini salayan hkmleri getirmitir. Yaplan deiikliklerle de 19 yllk uygulama srecinden kaynaklanan somut sorunlara zm getirilmek istenmitir. Maden ruhsatnn iptaline ilikin hkmler azaltlarak ve iptal artlar arlatrlarak ruhsat gvencesi yaratmak amalanmtr. 5177 sayl Maden Kanununun getirdii deiikliklerden biri de madencilik faaliyetlerinin srdrlmesi iin gerekli olan izinlerin tek elde toplanarak izinleri dzenleyen tek bir ynetmelik karlmasnn ngrlmesidir.39

Son olarak; madencilik faaliyetlerinin srdrlmesi iin alnmas gereken izinleri dzenleyen ynetmelie yetki veren kanun maddesinin Anayasa Mahkemesi tarafndan iptal edilmesi nedeniyle ortaya kan yasal boluu doldurmak iin iptal gerekesi de dikkate alnarak 24.04.2010 tarih ve 5995 sayl Maden Kanunu ile Maden Kanununda yaplan deiiklikler yalnzca Anayasa Mahkemesinin iptal kararnn ya-ratt boluu doldurmakla snrl kalmamtr.40

6592 sayl Maden Kanunu le Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun ve 2015 ylnda 3213 sayl Maden Kanununda yaplan deiiklikler halen yrrlktedir.

36 Yldz: 6309 ve 3123 ( Deiiklikleriyle ) Sayl Maden Kanunlar zerine Deerlendirme, Ankara 2014, s.8237 Yldz: 6309 ve 3123 (Deiiklikleriyle) Sayl Maden Kanunlar zerine Deerlendirme, Ankara 2014, s.83 38 Yldz: 3213 Sayl Maden Kanunu ncesinde ve Sonrasnda Trkiyeden Maden Mevzuatnda Yaplan Deiikliklerin ncelenmesi,stanbul, 2012, s.4239 Yldz: 3213 Sayl Maden Kanunu ncesinde ve Sonrasnda Trkiyeden Maden Mevzuatnda Yaplan Deiikliklerin ncelenmesi,stanbul, 2012, s.4240 Yldz: 3213 Sayl Maden Kanunu ncesinde ve Sonrasnda Trkiyeden Maden Mevzuatnda Yaplan Deiikliklerin ncelenmesi,stanbul, 2012, s.43


30

2.1.5. evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmelii (ED Ynetmelii)ED; Projelerin evreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yndeki etkilerin nlenmesi ya da en aza indirilmesi, yer ve teknoloji alternatiflerinin deerlendirilmesi srecidir. ED Ynetmelii; evre Kanununun 10 uncu maddesine dayanlarak ilk olarak 7 ubat 1993 tarihinde yrrle girmitir. Ynetmelik; 23 Haziran 1997, 6 Haziran 2002, 16 Aralk 2003, 17 Temmuz 2008, 3 Ekim 2013 ve 10 Eyll 2014 tarihlerinde revize edilmitir. Halen 10 Eyll 2014 tarihli ve 29186 sayl Resmi Gazete de yaymlanan ED Ynetmelii yrrlktedir.41

ED Ynetmeliine gre madencilik projelerinde aada anlan durumlar dahilinde faaliyette bulunan maden iletmelerinin ED raporu almalar zorunludur:a. 25 hektar ve zeri alma alannda (Kaz ve dkm alan toplam olarak) ak iletmeler,b. 150 hektar aan (Kaz ve dkm alan toplam olarak) alma alannda ak iletme yntemi ile

kmr karma,c. Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da sl ilem yntemleri uygulanan cevher zenginletirme tesisleri

ve/veya bu zenginletirme tesislerine ilikin atk tesisleri,d. 400.000 ton/yl ve zeri krma, eleme, ykama ve cevher hazrlama ilemlerinden en az birini yapan

tesisler.

2.1.6. 6831 Sayl Orman Kanunu31 Austos 1956da kabul edilen 6831 sayl Orman Kanununda 16. ve 18. maddelerde maden sektrn ilgilendiren hkmlere yer verilmektedir.

16. maddede42 devlet ormanlar iinde maden aranmas ve iletilmesi ile madencilik faaliyeti iin zorun-lu; tesis, yol, enerji, su, haberleme ve altyap tesislerine, fon bedelleri hari, bedeli alnarak izin verilme durumu evre ve Orman Bakanlna balanmtr.

Ancak, temditler dahil ruhsat sresince mktesep haklar korunmak kayd ile Devlet ormanlar snrlar iindeki tohum mecereleri, gen koruma alanlar, muhafaza ormanlar, orman ii dinlenme yerleri, en-demik ve korunmas gereken nadir ekosistemlerin bulunduu alanlarda maden aranmas ve iletilmesi, evre ve Orman Bakanlnn uygun grmesine baldr.

Genel bte kapsamndaki kamu idarelerinin; baraj, glet, liman ve yol gibi yaplarda dolgu amal kulla-naca her trl yap hammaddesi retimi iin yapaca madencilik faaliyetleri ile zorunlu tesislerinden bedel alnmaz. Ruhsatname veya imtiyaz alm olanlarla, ruhsatname veya imtiyaz alacaklar, ie bala-madan evvel alma sahalarn orman idaresine haber vermeye ve ormana zarar gelebilecek hallerde, orman idaresinin gsterecei tedbirleri almaya ve yapmaya mecburdurlar.

18.madde43 de ise orman rnlerini ileyecek her eit fabrika kurulmas Tarm ve Orman Bakanlnn iznine baldr. Devlet ormanlar hudutlar iinde veya bu orman snrlarna bir kilometreye kadar olan yerlerde ta, kum ve toprak, drt kilometreye kadar olan yerlerde ise hzar, erit kurulmas ve kire, kmr, terebentin, katran, sakz ve benzeri maddelerin iletilmesinde aa kullanlan ocaklarn almas ve balk retmek zere tesis kurulmas Orman Genel Mdrlnn iznine bal olup, ruhsatname alnmas ve rsum hakkndaki hkmler sakldr. Yangn grm ormanlarla, genletirmeye ayrlm veya aalan-drlan sahalarda ve baraj havzalarnda birinci fkradaki faaliyetlere hibir surette izin verilemez.

41 Umucu ve zn: Madencilik ve evre Sempozyumu, Antalya 2015, s.220-221 42 6831 Sayl Orman Kanunu 16. Madde s.7, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf43 6831 Sayl Orman Kanunu 18. Madde s.9, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf


31

2.1.7. Devletin Rol2.1.7.1. Kamu KurumlarBir sektrn gelimesini blgede bulunan kamu kurumlar, zel sektr temsilcileri ve sivil toplum ku-rulularnn faaliyetleri byk oranda etkiler. Sektrn sorunlarnn zm konusunda zellikle kamu kurumlarnn etkin rol oynamas nemlidir. Kamu kurumlarnn yereldeki etkinlii ile sektrde bulunan paydalar bir araya getirilerek ortak i yapma kltr, hzl karar alma, rekabet edebilme, inovasyon ve yeni yatrmlarn planlamas kararl ve doru bir ekilde gerekletirilmelidir.

Ayn zamanda kamu, niversite ve sanayi ibirlii byk nem tamaktadr. Bu balamda paydalar arasndaki sinerjiyi artrmak, ulusal inovasyon ekosisteminde bu ibirliini gelitirmek, sanayinin rekabet gc ve katma deeri yksek, yeniliki rnler retebilen yksek teknoloji arlkl ve srdrebilir bir ya-pya kavuturulmas gerekmektedir. Kamu-niversite-Sanayi birlii (KS)nin belirlenen alt temel hedefi yledir44: letiimde kurumsal yaplanma, iletiim ve algy oluturmak, Hukuki dzenlemeleri yapmak, Finansal kaynaklar ve destek mekanizmalarn gelitirmek, Paydalarn idari ve teknik altyapsn gelitirmek, Nitelikli igcn oluturmak, insan kaynan gelitirmek ve eitim, Fikri mlkiyet haklarn (FMH) korumak ve ticariletirmek. 2.1.7.2. Tevik, Destek ve HibelerDevlet tarafndan salanan tevik, hibe ve destekler, sektrde faaliyet gsteren firmalara katma deerli retim ve kapasite artrmada, verimlilik ve tasarruf konusunda, maliyetlerin azaltlmas ve yeni yatrmla-rn yaplmasnda nemli bir rol oynamaktadr. Kalknma Ajanslarnn, KOSGEBin, Ekonomi Bakanlnn, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn, Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn ve birok bakanln te-vik, destek ve hibeleri mevcuttur.

BEBKA Mali Destek Programyla mermer sektrnde faaliyet gsteren firmalara aada belirtilen konu-larda destek salamaya almtr: Doalta rnlerinin ilenmesindeki verimliliin artrlmas; teknolojik ve kurumsal altyapnn geliti-

rilmesi, Dotalta sektrnde enerji ve kaynak verimliliinin artrlmas, yenilebilir enerji kaynaklarnn kul-

lanmnn yaygnlamas, atk deerlendirme, geri kazanm ve endstriyel simbiyoz almalarnn gerekletirilmesi,

Doalta sektrnde faaliyet gsteren iletmelerin insan kaynaklarnn gelitirilmesi, Doalta rnlerinin ihracatnn artrlmas, sektrde markalamann salanmas ve yurtd pazar

olanaklarnn gelitirilmesi.

2.1.7.3. Vergi ve Dier YkmllklerMermer sektrnde fabrikalarn kullanmas gereken makinelerin maliyetleri olduka yksektir. Bu mali-yete KDV oran da eklenince ciddi bir maliyet unsuru haline gelmektedir. Sektrde bulunan firmalar ve-rimlilii ve kapasiteyi artrmak, katma deerli retim yapmak ve enerji maliyetlerini drmek iin yeni teknolojik rnleri almak konusunda zorluk yaamaktadrlar.

44 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150627-16-1.pdf


32

2.2. ST LEKL PLANLAR2.2.1. Onuncu Kalknma Plan 2014-2018 2014-2018 yllar arasn kapsayan onuncu kalknma plannda doal maden rezervleri nemli bir yer tut-maktadr. Son yllarda gerekletirilen arama faaliyetlerinin sonucunda nemli miktarlarda doal maden rezervi bulunmutur. Trkiyenin ham mermer ihracat 2006 ylndaki 238 milyon dolar seviyesinden 2012 yl itibaryla 881 milyon dolar seviyesine ulamtr. Bu balamda mermer gibi yer alt kaynaklarmzn yksek katma deer yaratacak ekilde ekonomiye kazandrlmas nem arz etmektedir.45

Mermer gibi sanayi hammaddelerinin yurtiinde arama ve retimine ncelik verilmesinin nemine Onun-cu Kalknma Plannda deinilmitir. Bu balamda mermer gibi madencilik rnlerinin yurtiinde ilenme-si ve oluan katma deerin artrlmas salanmas nemlidir.46

2.2.2. Blgesel Gelime Ulusal Stratejisi 2014-2023 Gelecekte yeniliki, rekabet edebilir, dinamik ve yksek katma deer yaratma potansiyeli bulunan nc sektrler ile ekim merkezlerinin blgelerinde bulunan maden potansiyelinin katma deerini artrarak deere evirecek sektrlerdeki yatrmlarn desteklenmesine ncelik verilecei Onuncu Kalknma Plann-da yer ald gibi Blgesel Gelime Ulusal Stratejisinde de yer almaktadr.47

2.2.3. 65. Hkmet ProgramGenel olarak Trkiye Cumhuriyetinde kurulan hkmetlerin ncelikli politikalar arasnda doal maden-lerin aranmas, ortaya karlmas, madenleri ileyebilecek kapasiteye gelinmesi ve yksek katma deerli rn retilmesi gibi hedefler yer almtr.48

Bu balamda 65. Hkmet programnda demir cevheri, mermer ve bor bata olmak zere sanayi ham-maddelerinin yurtiinde arama ve retimine ncelik verilecei belirtilmektedir.49

2.2.4. Bursa Eskiehir Bilecik Blge Plan 2014-2023 Bursa Eskiehir Bilecik Kalknma Ajans tarafndan hazrlanan 2014-2023 Bursa Eskiehir Bilecik Blge Pla-nnda mermer sektrnn nemine ve yksek katma deerli rn retme potansiyeline yer verilmitir.50

Bilecikte mermer sektrnn n plana ktn ve bu sektrde kmelenme giriimlerinin ve potansiye-linin yksek olduunu sylemek mmkndr. Bilecik Beji uluslararas piyasada en ok tannan ve blge ile zdelemi mermer eitleri arasnda yer almaktadr. Doal kaynak avantajna sahip olunan mermer sektrnde mevcut tesislerin yenilenerek rnlerin katma deerinin artrlmas balca hedefler arasnda yer almaktadr. Bilecik Bejinin i piyasada ve uluslararas piyasada tantmnn artrlmas Ajansn al-malar arasnda yer almaktadr.51

Bilecik ilinde mermer retimi ve katma deerinin artrlmasnn yannda mermer atklarnn da bertaraf edilmesi ve mermer atklarnn evreye verdii olumsuz etkinin azaltlmas sektr ve evre iin ok nemli hale gelmektedir. lelerde srdrlen madencilik faaliyetlerinden kaynakl evre kirliliine ynelik ted-birler alnmas ve mermer atklarnn deerlendirilmesi, mermer atklarnn tlerek akl haline ge-tirilmesi veya mermer amurunun sanayide girdi olarak kullanlmasna ynelik almalarn yaplmas hedeflenmektedir.52

45 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/sayfas/files/Onuncu_Kalkinma_Plani(1).pdf 46 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/sayfas/files/Onuncu_Kalkinma_Plani(1).pdf47 https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/003.pdf48 http://www.basbakanlik.gov.tr/forms/_global/_government/pg_GovernmentProgram.aspx49 http://www.basbakanlik.gov.tr/forms/_global/_government/pg_GovernmentProgram.aspx50 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/bolgeplani2014_2023web.pdf51 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/bolgeplani2014_2023web.pdf52 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/bolgeplani2014_2023web.pdf


33

53 http://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/bolgeplani2014_2023web.pdf

BLM 33.1. BLECKTE MERMER SEKTR3.1.1. Mermer letmelerinin Corafi Dalm

4.leler Mermer Oca Says Fabrika SaysToplam Mermer letmesi Says

Bilecik Merkez 22 22 44

Bozyk 1 4 5

Osmaneli 2 9 11

nhisar 3 1 4

Glpazar 8 1 9

St 5 4 9

Yenipazar 5 - 5

Pazaryeri 1 - 1

Toplam 47 41 88

Tablo 14. Mermer letmelerinin Corafi Dalm

Kaynak: Bilecik Bilim Sanayi ve Teknoloji l Mdrl

Bilecikteki mermer iletmelerinin corafi dalmna baktmz zaman arln Bilecik merkezde oldu-unu grmekteyiz. Toplam 41 mermer fabrikasnn 22 tanesi ve 47 mermer ocann 22 tanesi merkezde-dir. Ayrca merkezde bulunan bu 22 fabrika iletmesinin 11i Bilecik 1. ve 2. OSB ierisinde yer almaktadr. Bozyk OSB, St OSB ve Pazaryeri OSBde ise mermer sektrnde faaliyet gsteren firma bulunma-maktadr.

Mermer ocaklarnn dalmna baktmzda ise Ocaklarn Merkezde ve Glpazar, St, Yenipazar ile-lerinin arasnda kalan blgede, Kasmlar, ahinler, Srhoca, Karaaa zml mevkilerinde younlatn grmekteyiz. Merkezdeki ocaklarn zellikle Bilecik-Yeniehir yolu zerinde Talar ve Beyce Ky mevki-lerinde ve Vezirhan blgesinde younlat bilinmektedir. Bozyk, Osmaneli ve nhisar ilelerinde ise az sayda ocak bulunmaktadr.

Ta-mermer sektrnde niversite-sanayi ibirliinin gelitirilmesi, nitelikli ara eleman ihtiyacn kar-lamak iin meslek eitimle ilgili okullama ve eitim altyapsnn gelitirilmesi, niversitede sanayinin ihtiyalarna zg blmler almas ve stajlarn yaygnlatrlmas hedeflenmitir.53


34

Aadaki ekilde Bilecik ilinde bulunan mermer fabrika ve ocaklarnn dalm grlmektedir.

ekil 3. lelere Gre Mermer Ocak ve Fabrika letmelerinin Dalm

3.1.2. RezervlerBlgede endstriyel hammadde olarak nemli saylabilecek mermer yataklar mevcuttur. Bilecik pembe-si-glkurusu, Glpazar beji ve St beji olarak adlandrlan bu mermerlerin toplam rezervi 406.000.000 m3 olarak saptanmtr. En byk rezerv 400.000.000 m3 ile Glpazar-ahinler ky sahasndadr. Bu sahada bej renkli, mikritik kalsitten oluan mermerlerin atlak ve boluklarnda sparitik kalsit dolgular izlenir. Sertlii 4, younluu 2.74 g/cm3, porozitesi 0,4tr. Talar ve ukurren sahasnda ise mermerler pembe/bej hamur iinde glkurusu-pembe damar ve mercek oluumludur. Sertlii 4, younluu 2.72 g/cm3, porozitesi %0,5 ve rezervi 1.000.000 m3tr. St sahas mermerleri Bej renkli, mikritik dokulu kriptokristalin kalsit ve dolomit kristallerinden olumutur. Sertlii 3-4, younluu 2.73 g/cm3, porozitesi %0.659 olup, 5.000.000 m3 jeolojik rezerv tespit edilmitir.54

54 http://www.mta.gov.tr/v2.0/turkiye_maden/maden_potansiyel_2010/Bilecik_Madenler.pdf

Bilecik iliOsmaneli

Glpazar

Yenipazar

nhisar

St

Bozyk

Pazaryeri

Bilecik

0 60 120 km


35

ekil 4. Bilecik li Mermer eitleri

Mermer Blge Kalite Rezev m3 Yap

BilecikPembe - Glkurusu

Talar - ukurren Ky

Sertlik: 4Younluk: 2.72 g/cm3

Porozite: %0,51.000.000

Pembe/bej hamur iinde glkurusu - pembe damar ve

mercek desenlidir.

Glpazar BejiGlpazar - ahinler

Ky

Sertlik: 4Younluk 2.74 g/cm3

Porozite: %0,4400.000.000

Bej renkli, mikritik kalsitten oluan mermerlerin atlak ve boluklarnda sparitik

kalsit dolgular izlenir

St Beji StSertlik: 3 - 4

Younluk: 2.73 g/cm3

Porozite: %0.659

5.000.000 jeolojik rezerv.

Bej renkli, mikritik dokulu kriptokristalin kalsit ve dolomit kristallerinden

olumutur.

Tablo 15. Bilecik Mermer Rezervi

Kaynak: MTA Genel Mdrl

Bilecikte youn olarak ilenen mermer eitleri aadaki ekilde grlmektedir.

Bilecikte mermer ocaklar ve fabrikalar Osmaneli, St, Glpazar, Yenipazar ve Bilecik Merkez Talar mevkiinde toplanmtr. Aada mermer ocaklarnn ve mermer fabrikalarnn bulunduu blgeler harita zerinde gsterilmektedir.


36

ekil 5. Bilecik li Maden Haritas

Kaynak: MTA Genel Mdrl


37

3.1.3. Bilecikte Mermer Sektr Saha Aratrmas3.1.3.1. Aratrmann Amac ve KapsamBu almada, Bilecikte mermer sektrnn mevcut durumunun ortaya kartlmas, sektrde yaanan sorunlarn tespitinin yaplmas ve bu sorunlarn zmne ynelik neriler getirilmesi amalanmaktadr. almann kapsam Bilecikte faaliyette bulunan mermer fabrikalar ve ocaklar ile snrldr.

3.1.3.2. Aratrmann nemiBirok sektrle yakndan ilikisi olan mermer sektrnn nemli bir doal kaynak rezervine sahip olmas, istihdama nemli derecede katk salamas ve sektrn hem miktar hem de tutar olarak nemli lde ihracat yaparak cari a azaltmas, mermer sektrnn mevcut durumunun aratrlmas ve yaanan sorunlarn zme kavuturularak sektr dinamiklerinin daha verimli hale getirilmesi nem arz etmek-tedir.

3.1.3.3. Aratrmann Yntemi ve Snrllklaralmada kullanlmak zere elde edilen veriler anket yntemiyle toplanmtr. 57 sorudan meydana gelen anket, Bilecikte mermer sektrnde faaliyette bulunan mermer firmalarnn yneticileri ve ajans uzmanlar arasnda yz yze grme eklinde uygulanmtr. Anket sorular; firmalarn tr, mlkiye-ti, bykl, alan says, eitim durumu, alanlarn pozisyonlara gre dalm, igc temininde karlalan sorunlar, ortalama alan cretleri, retim yntemleri ve teknolojisi, retim miktarlar ve eitleri, sat ekli ve datm kanallar, makinalarn ortalama yalar ve meneileri, Ar-Ge almas, su ve atk su, enerji, ihracat miktar ve tutar, yeni yatrm planlamalar ve finansman yntemleri, firmalarn kapasite sorunlar, gelecee dnk ihtiyalar, fuarlar ve ye olunan kurulular ile ilgili detayl sorulardan olumaktadr.

3.1.3.4. Aratrmann Bulgular ve DeerlendirmesiToplamda 35 firma ankete katlm ve veriler Excell yardmyla tasnif edilerek kullanlabilir veri haline getirilmitir.

3.1.3.4.1. Firmalarn Niteliine likin Veriler

Merkez ube ToplamAile irketi

OlanAile irketi Olmayan

Toplam

Limited 13 8 21 15 6 21

Anonim 6 7 13 10 3 13

ahs 1 1 1 1

Ankete Katlan Firma Says 35 35

Tablo 16. Firmalarn Yaplar

Ankete katlan ve Bilecik ilinde mermer sektrnde faaliyet gsteren ve Limited olarak kurulan firmalarn 13 tanesinin merkezi Bileciktedir. ube olarak kurulan firmalarn says 8 olmakla beraber merkezleri ise genel olarak stanbul, Zonguldak, Eskiehir ve Denizlidir. Limited irket olarak kurulan firmalardan 15 tanesi aile irketi iken 6 tanesi aile irketi deildir.


38

Anonim irket olarak kurulan firmalarn says toplamda 13tr. Merkezi Bilecikte olan firma says 6 tane-dir. ube olarak kurulan firmalarn says da 7 olmakla beraber merkezleri stanbul ve Bursadr. Anonim olarak kurulan firmalardan 10 tanesi aile irketi iken 3 tanesi aile irketi deildir. ahs firmas olarak ku-rulan tek bir firma vardr ve merkezi Bilecik ilindedir. Bu firma ayn zamanda aile irketidir. Bu balamda Bilecikte mermer firmalarnn ounluu Limited olarak kurulmu ve birer aile irketidir.

ekil 6. Firmalarn Kurulu Ylna Gre Dalm

Bilecik ili mermer sektrnde firmalarn %12si 1990 yl ncesinde, %37si 1990-2000 yllar arasnda, %20si 2000-2010 yllar arasnda ve %31i ise 2010 yl sonrasnda kurulmutur. Bu balamda Bilecik ili mermer sektrnde faaliyet gsteren firmalarn %50sinden fazlas gen yatadr.

Kendi Mlkiyeti KiraOrtalama yeri

Bykl Ak (m2)Ortalama yeri Bykl

Kapal (m2)

OSB inde 5 065583 7996

OSB Dnda 18 12

Erkek Kadn Toplam

alan Says 1335 258 1593

Oran ( % ) %83,81 %16,19 %100

Tablo 17. Firmalarn yeri Bykl ve Mlkiyet Durumu

Tablo 18. Firmalarda alan Says

Kiralk olan iyerlerini genel olarak mermer ocaklar oluturmaktadr. Firmalar, hammaddeye ulam ve tama maliyetlerinin minimize edebilmek iin mermer rezervlerine yakn olmay tercih ettiklerinden do-lay OSB iinde yer alan mermer firmas says azdr.

3.1.3.4.2. gcne likin Veriler

Ankete katlan firmalarda toplam alan says 1593dir. alan erkek says 1335 ve alan kadn says ise 258tr. Sektrn alma artlarndan dolay sektrde kadn istihdam olduka azdr.

2010 Yl Sonras

2000 - 2010

1990 - 2000

1990 Yl ncesi

12%

37%

20%

31%


39

yerinin gc Temininde Karlat Sorunlar

Nitelikli Eleman Eksiklii creti Az Bulma alma ekli yerinin Uzakl

%31,81 %13,63 %36,36 %18,18

lk ve Ortaretim niversite ve zeri Toplam

alan Says 1399 194 1593

Oran ( % ) %87,9 %12,1 %100

Ynetici Mhendis Usta/Teknisyen i Toplam

alan Says 69 48 141 1335 1593

Ortalama cret TL 3750 3600 2400 1600

Tablo 21. Firmalarn gc Temininde Karlat Sorunlar

Tablo 19. Firmalarda alanlarn Eitim Durumu

Tablo 20. Firmalarda alanlarn Pozisyonu ve Ortalama cretleri

Ankete katlan firmalarda alanlarn %87,9u ilk ve ortaretim mezunu, %12,1i ise niversite ve zeridir. niversite mezunlar genel olarak iletme blm, maden mhendislii blm ve jeoloji mhendislii blmnden mezundur.

Ankete katlan firmalarda toplamda 1593 alandan 69 ynetici, 48 mhendis, 141 ustaba ve 1335 mavi yakal ii bulunmaktadr. Ortalama cretler ise iiler iin 1500-1600 TL, ustaba iin 2200-2400 TL, m-hendisler iin 3500-3600 TL ve yneticiler iin 3750-4000 TLdir.

Bilecik ilinde mermer sektrnde nitelikli eleman ve igc temini konusunda eitli sorunlar yaanmak-tadr. Ankete katlan firmalarn zellikle belirtmi olduu igc temininde yaanan sorunlar nitelikli ele-man eksiklii, creti az bulma, alma ekli ve iyerinin uzakldr. Mermer fabrikalarnda makinalarn kullanm konusunda nitelikli elemana ihtiya vardr. Fakat nitelikli eleman, alma eklinden memnun kalmad iin veya creti az bulduu iin sektrde devamllk gstermemektedir.

Ocak iletmelerinin yaad igc temini konusundaki sorunlarn en banda iyerinin uzakl ve a-lma ekli gelmektedir. Ocak iletmeleri maden rezervinin bulunduu yerde kurulduundan dolay ge-nellikle ehir merkezlerine uzak olmaktadrlar. Ocak iletmelerinde alan iiler 1 ayda toplamda 26 gn alt yerde konaklamakta ve toplamda 4 gn tatil yapmaktadr. alma ekli de ayn zamanda iileri zorlamaktadr. Geni ve ak bir alanda alan iiler gnein etkisine, tozun etkisine, yamur ve amurun etkisine maruz kalmaktadrlar.


40

3.1.3.4.3. retim Srecine likin Veriler

retim Yntemi

Siparie Gre retim Srekli retim

Firma Says 25 10

Oran ( % ) %71,5 %28,5

Fabrika (m2)

Yllk retim Miktarlar (Ortalama)* 89170

2015 Yl retim Miktar** 2050900

retim Teknolojisi

gc Youn Makine Youn Eit

Firma Says 1 22 12

Oran ( % ) %3 %62,8 %34,2

Tablo 22. Firmalarn retim Yntemi ve Teknolojisi

Tablo 23. Mermer Fabrikalarndan retilen Mermer Miktar

Mermer fabrikalar ebatl rn rettii iin genel olarak siparie gre retim yapmaktadr. Bu balamda Bilecik ilindeki mermer fabrikalarnn %80i siparie gre retim yapmaktadr. Srekli retimde bulunan iyerleri ise genel olarak ocak iletmeleridir. Blok halinde kartlan mermer bulunduu yerde muhafaza edilmekte ve satlmak zere trlara yklenmektedir.

gc youn olarak alan 1 tane firma bulunmaktadr. Bu firma da patlatma mermer ta retmek-tedir. Firmalardan 19 tanesi makine youn olarak almaktadr. Makine youn olarak alan firmalar byk oranda otomasyona gemi durumdadrlar. Makine ve igcnn eit younlukta olduu firmalar ise daha ok ocak iletmeleridir.

*Firma bana den ortalama yllk retim miktardr. **2015 ylnda Bilecik ilinde retilen toplam mermer miktardr.

Bilecik ilinde mermer sektrnde ocaklardan blok mermer ve fabrika iletmelerinden basamak, plaka, deme, levha, denizlik, kaplama, sprgelik, tezgah, patlatma vb. rnler retilmektedir. 35 fabrikann retim miktarlar incelediinde yllk retim miktar fabrika iletmelerinde ortalama 89170 m2dir. 2015 ylnda gerekleen toplam retim miktar 35 fabrika iletmesinde 2050900 m2dir.


41

Sat ekli

Kendi Markas le Mterinin stedii Marka Her kisi

Firma Says 22 8 5

Oran( % ) %62,85 %22,85 %14,28

Datm Kanallar

Dorudan Aracl Her kisi

Firma Says 16 4 15

Oran ( % ) %45,71 %11,42 %42,85

Ar-Ge almas

Ar-Ge almas Yapmyor Ar-Ge almas Yapyor

Firma Says 28 7

Oran ( % ) %80 %20

Ar-Ge almas Yaplmamasnn Sebepleri

Kaynak Yetersizlii htiya Duyulmamas

Firma Says 3 32

Oran ( % ) %8,58 %91,42

Sat ekli

1 10 Ya 11 20 Ya 20 Ya zeri

Firma Says 29 7 2

Oran ( % ) %76,32 %18,42 %5,26

Tablo 24. Fabrika ve Ocaklarn Sat ekli ve Datm Kanallar

Tablo 26. Mermer Sektrnde Ar-Ge almalarnn Mevcut Durumu

Tablo 25. Fabrika ve Ocaklardaki Makinelerin Ortalama Yalar

Ankete katlan firmalarn %62,85i rnlerini kendi markas ile, %22,85i mterinin istedii marka ile sa-tarken hem mterinin hem de kendi markas ile satan firmalarn oran %14,28tir.

Dorudan sat yapan firmalarn oran %45,71, aracl sat yapan firmalarn oran %11,42 ve hem doru-dan hem de aracl sat yapan firmalarn oran ise %42,85tir. Aracl olarak sat yapan firmalar genel olarak ilde bulunan ve sat hacmi byk olan firmalar aracl ile sat yapmaktadr.

Ankete katlan firmalarn sahip olduu makinelerin ortalama yalar byk ounlukta dktr. 1-10 ya aras makinelere sahip olan firmalarn oran %76,32, 11-20 ya aras makinelere sahip olan firmalarn oran %18,42 ve 20 ya zeri makinelere sahip olan firmalarn oran ise %5,26dr.


42

Bilecik ilinde genel olarak Ar-Ge faaliyetlerinin zayf olmasyla beraber mermer sektrnde Bakanlk tara-fndan tescillenmi Ar-Ge laboratuvar bulunmamaktadr. Mermer sektrnde Ar-Ge almalarndan ok, yeni rn gelitirme ve verimlilik faaliyetleri yaplmaktadr. rn gelitirme ve verimlilik faaliyetlerinde bulunan firmalarn oran %20 ve bu tr faaliyetlerde bulunmayan firmalarn oran %80dir. rn gelitir-me ve verimlilik faaliyetlerinde bulunamayan firmalarn belirtmi olduu sebepler arasnda ne kan iki sebepten kaynak yetersizliinin oran %8,58 ve ihtiya duyulmamas sebebinin oran %91,42dir.

Kalite Kontrol, Laboratuvar Hizmetleri

Alyorum Almyorum

Firma Says 21 14

Oran ( % ) %60 %40

niversiteden Talep Edilenler

Danmanlk Ara Eleman Proje Destei Tantm Analiz Personel Eitimi

Firma Says 7 6 5 3 11 3

Oran ( % ) %20 %17,1 %14,2 %8,5 %31,4 %8,5

Tablo 27. Firmalarn Ald Kalite Kontrol, Laboratuvar Hizmetleri ve niversiteden Talepleri

Ankete katlan firmalarn %60 kalite-kontrol ve laboratuvar hizmetleri almaktadr. Kalite-kontrol ve labo-ratuvar hizmetleri ierisinde Avrupaya rnlerini ihra eden firmalar, CE belgesi alabilmek iin ta analizi yaptrmaktadrlar.

Ankete katlan firmalarn niversiteden eitli talepleri bulunmaktadr. Bu taleplerin arasnda; Danmalk; firmalarn %20si niversiteden kurumsallk ve proje yazma konusunda danmanlk hiz-

meti talep etmektedir. Ara eleman; firmalarn %17si niversiteden ara eleman konusunda destek beklediini belirtmitir.

Madenlerin srdrlebilir kalknma anlay iinde, gvenli, ekonomik, evresel ve toplumsal ynleri ile kabul edilebilir biimde karlmas, ilenmesi ve kullanlmasna ynelik bilgi ve beceri edinmi nitelikli elemanlarn yetitirilebilmesi iin Bilecik niversitesinde Maden Teknolojisi Blmnn al-mas gerekmektedir.

Proje destei; mermer sektrnde faaliyette bulunan firmalarn bavurabilecei TBTAK, BEBKA ve KOSGEB gibi kurumlarn mali destek programlarna proje yazma konusunda niversiteden destek beklenmektedir.

Tantm; firmalarn yaklak %8i niversiteden tantm konusunda destek istemektedir. Analiz; firmalarn %31i niversiteden analiz konusunda destek beklemektedir. zellikle Bilecik ni-

versitesi Srdrlebilir Doalta Teknolojileri Gelitirme Merkezi Laboratuvar akredite olmad iin analiz yaptrmak isteyen firmalar dier evre illerde bulunan laboratuvarlara gitmek zorunda kal-maktadrlar.

Personel eitimi; ankete katlan firmalar %8i altrdklar kiilerin eitim alarak kalifiye hale gel-mesi ve firmann kurumsal kapasitesinin artrlmas konusunda niversiteden destek beklemektedir.


43

Aylk Enerji Tketimi

Ocak Fabrika

kWh (Ortalama) 72059 127074

Gnlk Su Tketim Miktar (Ton - Ortalama) 21,5

Gnlk Atk Su (Ton Ortalama) 21,3

Atk Su Artma Tesisi

Sahip Olan Sahip Olmayan

Firma Says 26 9

Oran ( % ) %74,3 %25,7

Tablo 30. Ocak ve Fabrikalarn Aylk Tkettii Enerji Miktar

Tablo 28. Firmalarn Su Tketim Miktarlar, Atk Su Miktar ve Atk Su Artma Tesisleri

Gnlk ortalama su tketim miktar 21,5 tondur. Gnlk atk su miktar ise ortalama 21,3 tondur. Atk su oluan firmalarda atk su artma tesisi bulunmamaktadr ve bu firmalarn oran %25,7dir. Toplamda 23 firmada atk su artma tesisi bulunmaktadr ve bu firmalarn oran %74,3tr.

Atk amur (Ortalama) 35 Ton

Deerlendirilme ekli

Geri Dnm Atl Ziyan

Firma Says 6 5 24

Oran ( % ) %17,1 %14,2 %68,5

Tablo 29. Firma Bana Oluan Atk amur Miktar ve Deerlendirme Durumu

Bilecik ili mermer sektrnde gnlk ortalama firma bana den atk amur miktar 35 ton civarnda olmaktadr. Atk amur kan firmalarn %17,1i atk amuru geri dnm malzemesi olarak firmalarn alt blgedeki ve zellikle kamyonlarn kulland yollarda dolgu malzemesi olarak kullanmaktadr-lar. Firmalarn %14,2si atl olarak atk amuru depolamakta ve herhangi bir ekilde kullanmamaktadr. Firmalarn %68,5i ise atk amuru ziyan olacak ekilde; OSBde bulunan firmalar OSBnin izin vermi oldu-u atk sahasna atmakta ve OSBde bulunmayan firmalar ise bulunduklar blgede atklarn brakmak-tadr. Atk amur dnda mcr, para, moloz ve kirli su gibi atklar da kmaktadr.

Mermer fabrikalar ve ocaklarnda enerji olmazsa olmaz bir unsurdur. Ocak iletmelerinde aylk ortalama 72059 kWh enerji tketilmekte ve bedeli ortalama 23 Bin TLdir. Fabrikalarda ise aylk ortalama 127074 kWh enerji tketilmekte ve bedeli ortalama 40 Bin TLdir.


44

3.1.3.4.4. thalat ve hracata likin Sonular

hracat Durumu

hracat Yapyorum hracat Yapmyorum

Firma Says 29 7

Oran ( % ) %82 %18

hracat ekli

Dorudan hracat Dolayl hracat (Arac Firma) Her ikisi

Firma Says 3 10 16

Oran ( % ) %10,3 %34,4 %55,1

Tablo 31. Firmalarn hracat Durumu ve hracat Yntemlerinin Dalm

Ankete katlan firmalarn toplamda 28 firma ihracat yapmakta ve 7 firma ise rnleri yalnzca i pazara satmaktadr. hracat yapan firmalardan 3 firma dorudan ihracat, 10 firma dolayl ihracat ve 16 firma ise hem dorudan hem de dolayl ihracat yapmaktadr. Bilecikin kendine has bej mermerinin dnyada bir marka haline gelmesi ihracat olumlu ynde etkilemektedir.

2015 Yl hracat Miktar

Fabrika

M2 545530

2015 Yl hracat Tutar

Fabrika

USD ( $ ) 49.280.158

Tablo 32. Fabrikalarn hracat Miktarlar ve Tutarlar

Bilecik ilinden youn olarak in, Hindistan, ABD, Birleik Arap Emirlikleri, Trkiye Cumhuriyetleri ve Avrupa lkelerine blok ve ilenmi mermer ihracat yaplmaktadr. Ankete katlan fabrika iletmelerinden 2015 ylnda 545.530 m2 mermer ihra edilmitir. Toplam ihracat tutar 49.280.158 USD olarak gereklemitir.

hracat yapmayan firmalarn, ihracat yapan firmalara kyasla daha kk olduklar gzlenmi ve firma-larn ihracat yapmama sebepleri arasnda unlar belirlenmitir: Kaynak yetersizlii (Sermaye, Nitelikli Personel, Teknoloji) pazarn tatmin edici olmas retilen mermerin ihracata uygun olmamas

Firmalar genel olarak ihtiya duyduu makineleri, yedek para ve bakm ilemlerini yurtiinden kar-lamaktadr. Yurtiinde makineler Adapazar, stanbul, Afyon, Denizli ve Bursadan alnmaktadr. Bakm ilemleri ise yine ayn illerden gelen servisler tarafndan yaplmaktadr. Direkt olarak makinelerini ithal eden firmalar ounlukla talyadan ithal etmektedirler. Yurtiinden alnan makineler de yabanc mene-ili olup Trkiyede bulunan distribtr firmalardan salanmaktadr.

Sarf malzemeleri olarak da cila, fik, testere vb. malzemeler ithal edilmekle beraber baz firmalar blok mermer de ithal etmektedir.


45

3.1.3.4.5. Finansman, Yatrm ve Kapasite Kullanma likin Sonular

Yatrm Finansman

zkaynak Kredi/Bor Her ikisi

Firma Says 14 11 10

Oran ( % ) %40 %31,5 %28,5

Hibe, Kredi ve Tevik Destei

BEBKA KOSGEB Kamu/zel Banka Almadm

Firma Says 3 8 3 24

Oran ( % ) %7,8 %21 %7,8 %63,1

5 Yl erisinde Yeni Bir Yatrm Yapma Durumu

Yatrm Yapmay Dnen Yatrm Yapmay Dnmeyen

Firma Says 29 6

Oran (%) %82,9 %17,1

Dnlen Yatrmn nnde Engel Durumu

Yatrmn nnde Engel Var Yatrmn nnde Engel Yok

Firma Says 12 17

Oran (%) %41,4 %58,6

Tablo 33. Firmalarn Yatrmlar Finansman Yntemleri

Tablo 34. Firmalarn Mali Destekler ve Kredi Borlanma Durumlar

Tablo 35. Firmalarn 5 Yl erisinde Yeni Bir Yatrm Yapma veDnlen Yatrmn nndeki Engellerin Durumu

Ankete katlan firmalarn %40 yatrmlarn zkaynaklarndan finanse ettiklerini, %31i kredi/bor alarak finanse ettiklerini ve %28i ise zkaynaklarn ve kerdi/bor olanaklarnn her ikisini de dengeli bir ekilde kullanarak yatrmlarn finanse ettiklerini belirtmitir.

Bilecik ilinde devlet desteklerinin youn olarak bulunmasna ramen bu desteklerin bilinirlii mermer sektrnde olduka dktr. Ankete katlan firmalardan yalnzca 3 firma BEBKAdan mali destek progra-mndan hibe almaya hak kazanmtr. 8 firma ise KOSGEBden fuar ve tantm destei aldklarn belirtmi-tir. Yatrmlarn kredi ile finanse eden 3 firma ise kamu ve zel bankadan kredi aldn belirtmitir. Top-lamda 24 firma ise yatrm konusunda herhangi bir hibe, kredi ve tevik destei almadn belirtmitir.

Ayrca BEBKAnn 2016 yl Bilecik Mermer ve Doalta Sektr Mali Destek Program kapsamnda mermer sektrnde faaliyette bulunan 6 firma hibe destei alarak proje almalarn yrtmektedirler.


46

Ankete katlan firmalarn %82,9u nmzdeki 5 yl ierisinde yeni bir yatrm yapmay dnmektedir. Yatrm yapmay dnmeyen firmalardan bazlar zaten yeni bir yatrm srecinde olduklarn belirt-milerdir. 5 yl ierisinde yaplmas dnlen yeni yatrmlarn nnde firmalarn %41,4ne gre engel bulunmakta ve %58,6sna gre ise engel bulunmamaktadr. Firmalara gre yatrm nnde olabilecek potansiyel engeller yledir; Prosedr; izin ve ruhsat sreleri; firmalara gre yatrmlarn nndeki en byk engellerden bir tane-

sidir. Brokratik ilemlerin hantall izin ve ruhsat srelerinin uzamasna sebep olmaktadr. Kaynak yetersizlii; yeterli oranda kaynak bulamayan firmalar yeni bir yatrma balamak konusun-

da sorun yaamaktadrlar. Talep yetersizlii; yeterli mali kayna olan ve finansman kaynaklarna kolay eriebilen firmalarn

bir ksm ise talep yetersizliinden dolay yeni bir yatrm yapmay dnmemektedir. Ayn zamanda mevcut yatrmlarnn kapasite kullanm oranlar da talep yetersizliinden dolay %50-75 aras seviye-lerde kalmaktadr.

OSBler ve yatrm maliyetleri; OSBlerdeki yatrm maliyetlerinin yksek olmas ve istenilen byklkte ve yerde arazi bulunmamas yeni yatrmlarn nnde bir engel oluturmaktadr.

Teviklerden yararlanamama sorunu; kurumsallama dzeyi dk olan, nitelikli igcne sahip ol-mayan ve devlet desteklerinin ierii ile bilgi sahibi olmayan firmalar iin de devlet desteklerin yarar-lanamama durumu yeni yatrmlarn nnde engel tekil etmektedir.

Yatrm Finansman

Yatrm in Ek Finans

lave letme

Sermayesi

D Pazara Alma

rn Kalitesinin

yiletirilmesi

Personel Eitimi

Pazarda Byme

Markalama

Firma Says

13 13 8 7 2 13 3

Oran ( % )

%37,1 %37,1 %22,8 %20 %5,7 %37,1 %8,5

Tablo 36. Firmalarn Gelecee Dnk htiyalar

Ankete katlan firmalara gelecee dnk ihtiyalarn belirtmeleri istenmitir. Buna gre; Firmalarn %37,1i ileriki dnemlerde yatrm iin ek finansa ihtiya duymaktadrlar. Firmalarn %37,1i ileride bymek iin ilave iletme sermayesine ihtiya duymaktadr. hracat yapmayan firmalardan %22,8i ileriki dnemlerde d pazara alma niyetindedir. rn kalitesinin iyiletirilmesine ihtiya duyan ve bu ynde yatrm yapmak isteyen firmalarn says

toplamda 7dir. Nitelikli eleman konusunda sektrn sorun yaadn belirten firmalardan 2 tanesi personelinin ei-

tilmesine ihtiya duymaktadr. Osmaneli ilesinde bulunan firmalardan birisi zellikle iilerin mesai saatleri ierisinde fabrikada akalaarak i kazas yaanmasna sebebiyet vermelerinden dolay i ak emas ve ie zen gstermek konusunda iilerine eitim verilmesini gerekli grmektedir.

Firmalar genel olarak i pazarda bymek istemektedir. Bu ynde gr bildiren firmalarn says toplamda 13tr.

Markalamaya ihtiya duyan firmalarn says toplamda 3 tanedir. Dier firmalarn markalamaya ihtiya duymamalarnn sebepleri arasnda mermeri mterinin istedii marka ile satabilmeleri, ku-rumsal olarak iyilemeye ve kapasiteyi artrmaya ncelik vermi olmalar

bİlecİk mermer sektÖrÜ raporu dosyalar/wp-content/uploads//2017... · Özet mermercilik; son...

Documents