beypazari orman kÖylerİnde kirsal … · muzaffer Özsan yÜksek l ... nurcan dÖnmez’e...

T.C.

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BEYPAZARI ORMAN KÖYLERİNDE KIRSAL

KALKINMA ARAŞTIRMALARI

MUZAFFER ÖZSAN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

KAHRAMANMARAŞ 2011

T.C.

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BEYPAZARI ORMAN KÖYLERİNDE KIRSAL

KALKINMA ARAŞTIRMALARI

MUZAFFER ÖZSAN

Bu tez,

Orman Mühendisliği Anabilim Dalında

YÜKSEK LİSANS

derecesi için hazırlanmıştır.

KAHRAMANMARAŞ 2011

i

BEYPAZARI ORMAN KÖYLERİNDE KIRSAL KALKINMA ARAŞTIRMALARI

(YÜKSEK LİSANS TEZİ)

MUZAFFER ÖZSAN

ÖZ Bu çalışma, Karaşar Kasabası ile Saray ve Köseler Köylerinde yapılan kırsal kalkınma

projelerini değerlendirmek ve havzanın kalkınmasına dönük projeksiyonlar çizmek amacıyla

yapılmıştır. Materyal olarak bölgeye ait kaynaklar, kurum kaynakları ve kurum yöneticileriyle

yapılan görüşmeler ile havzada yaşayan insanlarla yapılan anketler kullanılmıştır.

Bu çalışma hızlı kırsal kalkınma tekniğine göre yapılmıştır. Araştırmada sıklık ve

yüzde dağılım tabloları kullanılmıştır. Araştırmada havzanın ekonomik kaynaklarının kısıtlı

olduğu; halkın genel olarak ormancılık ve hayvancılıkla geçimini sağladığı; okur yazar

oranının orta ve ileri yaşlarda yaklaşık %45 olduğu; sebze ve meyve ihtiyaçlarını

Beypazarı’ndan karşıladıkları belirlenmiştir. Genç nüfüsun büyük çoğunluğunun Beypazarı ve

Ankara başta olmak üzere kentlere göç ettiği gözlenmiştir.

Sonuç olarak; Orman işlerinde yöre topografyasına uygun birim fiyat tespiti, gelir

getiren ve gıda güvenliği sağlayan uygulamalar, meyve ağacı plantasyon sahalarının kırsal

halka devri, hayvancılık için eğitim, kredi ve mera yönetimi uygulamasıyla otlakların

kullanıma açılması, kooperatiflerin daha bilinçli ve aktif kullanılması, eğitim sorununun

çözümlenmesi ve doğal kaynakların kullanılması gibi uygulamalar havzanın kalkınmasına

önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Hızlı Kırsal Kalkınma (RRA), Beypazarı, sosyal ormancılık, kırsal

katılım, sosyal projeler.

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü

Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 12 / 2011

Danışman: Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ

Sayfa sayısı: 158

ii

RURAL DEVELOPMENT RESEARCH IN THE FOREST VILLAGES OF BEYPAZARI

(M.Sc. THESIS)

MUZAFFER ÖZSAN

ABSTRACT The aim of this study was to evaluate the projects of rural development made in

Karaşar town, Saray and Köseler villages, and to draw the projections for development of the

basin. The material of the research has been obtained from the related literature, interviews

held by the managers of related institutions and surveys applied to people living in the basin.

This study was made by using the rapid rural development technique. In the research,

frequency and the percent distribution tables were used. In this research, it was determined

and identified that economic resources of the basin is limited; people make their living from

forestry and livestock; literacy rate in middle and senior age is approximately 45%; people

meet their vegetables and fruit needs from Beypazarı. It was observed that majority of the

young population had migrated to the cities, especially to Beypazarı and Ankara.

In conclusion; the applications such as: the appropriate unit price fixing in the basin

topography for forestry jobs, the applications providing food safety and income generating,

the transfer of fruit tree plantation areas to public, education for livestock, opening rangelands

to use via rangeland management and credit applications, using cooperatives more conscious

and actively, analysing educational problems, and using natural resources, will make

important contributions to the development of the basin.

Key Words: Rapid Rural Appraisal (RRA), Beypazarı, social forestry, participation of rural community, social projects.

Kahramanmaraş Sütçü İmam University

Institute of Natural and Applied Sciences Department of Forestry Engineering 12 / 2011

Supervisor: Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ Page number: 158

iii

BEYPAZARI ORMAN KÖYLERİNDE KIRSAL KALKINMA ARAŞTIRMALARI

ÖZET

“Beypazarı Orman Köylerinde Kırsal Kalkınma Araştırmaları” isimli bu çalışma

Ankara ilinin Beypazarı ilçesinde bulunan ve orman köyü statütüsünde olan Karaşar kasabası

ile Saray ve Köseler köylerinde yapılan kırsal kalkınma projelerini değerlendirmek ve

havzanın kalkınmasına dönük projeksiyonlar çizmek amacıyla Kahramanmaraş Sütçü İmam

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalında yüksek lisans

tezi olarak yapılmıştır.

Ülkemizin kalkınma çabalarında başarıya ulaşabilmesi ve gelişmiş ülke düzeyini

yakalayabilmesi, ancak tüm sosyal tabakaların birlikte kalkındırılması ile mümkündür. Kentlerde

yaşayan insanların hayat standardı kalkınmışlık ölçüsünde üst düzeylerde iken, kırsal alanlarda

yaşayan insanların hayat standardı çok düşük seviyelerde seyretmektedir.

Kalkınmış orman köylüsü; ormana baskıyı asgariye indirecektir. Bu sayede orman,

zaman sürecinde öngörülen standardını koruyabilecek ve fonksiyonlarını yerine getirebilecektir.

Tek bir havzada yapılan bu kırsal kalkınma araştırması, çalışılan kırsal alana özel kalkınma

projeksiyonları geliştirecektir. Bu projeksiyonların uygulanması ve kalkınma hedefinde

başarıya ulaştırması, diğer kırsal alanların kalkındırılması için model oluşturacaktır.

Bu araştırmada materyal olarak bölgeye ait kaynaklar, kurum kaynakları ve kurum

yöneticileriyle yapılan görüşmeler ile havzada yaşayan insanlarla yapılan anketler ve

mülakatlar kullanılmıştır. Anketler rastgele seçilmiş 174 (bu rakam örneklem büyüklüğü

metoduyla belirlenmiştir) kişiye uygulanmıştır. Ankette 44 adet soru sorulmuştur. Bu çalışma

hızlı kırsal kalkınma tekniğine göre yapılmıştır. Araştırmada sıklık ve yüzde dağılım tabloları

kullanılmıştır.

Araştırmada havzanın ekonomik kaynaklarının kısıtlı olduğu; halkın genel olarak

ormancılık ve hayvancılıkla geçimini sağladığı; okur yazar oranının orta ve ileri yaşlarda

yaklaşık %45 olduğu; sebze ve meyve ihtiyaçlarını Beypazarı’ndan karşıladıkları

belirlenmiştir. Genç nüfüsun büyük çoğunluğunun Beypazarı ve Ankara başta olmak üzere

kentlere göç ettiği gözlenmiştir. Havzada 1979-2000 yılları arasında ORKÖY projeleri adı

altında süt sığırcılığı, süt koyunculuğu, arıcılık ve ev dam örtüsü kredi uygulamaları

yapılmıştır. 2007-2008 yıllarında da güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi için kredi uygulaması

yapılmıştır.

iv

Sonuç olarak; köyler tek tek incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda Beypazarı

köylerinin kırsal kalkınmaya muhtaç olduğu tespit edilmiştir. Kırsal kalkınmanın önündeki

sorunların ne şekilde çözüleceğine ilişkin çözüm önerileri getirilmiştir.

Kırsal kesimde yaşayan halkın sosyo-ekonomik durumunu daha iyi yaşanabilir bir

seviyeye getirmek birçok sorunun çözümü olacaktır. Kalkınmış orman köylüsü, ormana

baskıyı azaltma, kentlere göçü önleme ve en önemlisi ülkenin kalkınarak büyüme uğraşları

içine girmesi noktasında önemli bir basamak görevi görecektir.

Tezin Sonuç ve Öneriler bölümünde sosyal, kültürel ve ekonomik olarak aynı yapıya

sahip olan birimlere genel olarak havza bazında öneriler sunulmuştur.Orman işlerinde yöre

topografyasına uygun birim fiyat tespiti, gelir getiren ve gıda güvenliği sağlayan uygulamalar,

meyve ağacı plantasyon sahalarının kırsal halka devri, hayvancılık için eğitim, kredi ve mera

yönetimi uygulamasıyla otlakların kullanıma açılması, kooperatiflerin daha bilinçli ve aktif

kullanılması, eğitim sorununun çözümlenmesi ve doğal kaynakların kullanılması gibi

uygulamalar havzanın kalkınmasına önemli katkılar sağlayacaktır.

v

RURAL DEVELOPMENT RESEARCH IN THE FOREST VILLAGES OF

BEYPAZARI

SUMMARY

The aim of this study, named “Rural Development Researches in the Beypazarı Forest

villages” that is done for the Kahramanmaraş Sütçü İmam University Institute of Natural and

Applied Sciences Department of Forestry Engineering, as a M.Sc. thesis, is to evaluate the

projects of rural development in Karaşar town and Saray and Köseler villages, and to draw the

projections for development of the basin.

To achieve in developmental efforts and to reach Turkey to the level of developed

country are possible with the development of all social strata. While the life standart of people

living in urban areas is upper levels, the life standart of people living in rural areas remains at

very low levels.

Developed forest villagers will minimize the pressure on forests. In this way, the forest

will be able to protect the prescribed standarts in time, and will be able to fulfill the functions.

The research of the rural appraisal performed in the single basin will draw private appraisal

projections to this rural area. Application of projections and reaching success will form a

model for the development of other rural areas.

The material of this research has been obtained from the related literature, interviews

held by the managers of related institutions and surveys applied to people living in the basin.

The surveys have been applied to randomly selected 174 (sample size method) villagers. 44

questions were asked in the survey. This study was made by using rapid rural development

technique. In the research, frequency and the percent distribution tables were used.

In this research, it was determined and identified that economic resources of the basin

is limited; people make their living from forestry and livestock; literacy rate in middle and

senior age is approximately 45%; people meet their needs vegetables and fruit from

Beypazarı. It was observed that majority of the young population had migrated to the cities,

especially to Beypazarı and Ankara. ORKÖY projects in the basin among the years of 1979

and 2000 had been made under the name of dairy cattle breeding, dairy sheep breeding,

beekeeping and home loan implementations. In the years of 2007-2008, loan implementations

were made for solar energy system.

vi

As a result; the villages are evaluated individually. After the studies it is determined

that the Beypazarı villages are in need of rural development. And suggestions for solving rural

development problems are presented.

Improving the socio-economic status of the rural people up to decent living conditions

can solve many of the problems in the rural areas. Besides, developed forest villages will have

a crucial role in decreasing the pressure on the forest, preveting the migration to the cities and

most of all becoming a part of the country’s ongoing progression for development.

In the Conclusion and Suggestions part of the thesis, suggestions are presented to the

similar structured units, generally in basin terms.The implementations such as: the appropriate

unit price fixing in the basin topography for forestry jobs, the applications providing food

safety and income generating, the transfer of fruit tree plantation areas to public, education for

livestock, opening rangelands to use via rangeland management and credit applications, using

of cooperatives more conscious and actively, analysing educational problems, and using

natural resources, will make important contributions to the development of the basin.

vii

TEŞEKKÜR

“Beypazarı orman köylerinde kırsal kalkınma araştırmaları” başlıklı bu çalışma

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği

Anabilim Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Bu yüksek lisans araştırmasının

ormancılığımıza fayda sağlamasını ve benzer çalışmalara ışık tutmasını temenni ederim.

Konu seçimi ve çalışmaların yönlendirilmesinde, görüş ve önerileriyle, karanlık bir

tünelde yol bulmaya çalışırken, engin bilgileriyle beni aydınlatıp, yolumu açarak değerli

katkılarını esirgemeyen danışman hocam, sayın Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ’ye sonsuz

teşekkürlerimi sunarım.

Araştırmalarım sırasında yöre halkıyla yapılan mülakatlarda kolaylık sağlayıp yardım

eden ve kasabalarında gösterdikleri misafirperverliklerinden dolayı Karaşar Belediye Başkanı

Ali ÖZDAMAR’a, Karaşar Jandarma Karakolu personeline ve hasseten Beypazarı Fidanlık

Mühendisi Korkut ÖZDEMİR ile Eğriova İşletme Şefi Hasan YILDIZ’a teşekkürlerimi

sunarım.

Tez yazım aşamasında özellikle teknik konularda yardımlarını esirgemeyen Selçuk

Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğretim üyeleri Prof. Dr. H. Hüseyin DÖNMEZ ve Prof. Dr.

Nurcan DÖNMEZ’e teşekkürlerimi sunarım.

Anket sonuçlarının değerlendirilmesi sürecinde yardımcı olan kardeşim Mehmet ve

Gül Vuslat ÖZSAN’a teşekkür ederim

Ayrıca hayatım boyunca ve bu çalışmayı hazırlamam sırasında benden manevi

desteklerini esirgemeyen sevgili annem Fatma ÖZSAN’a sonsuz sevgilerimi ve

teşekkürlerimi sunarım.

Aralık 2011 Muzaffer ÖZSAN

Kahramanmaraş Orman Mühendisi

viii

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

ÖZ i

ABSTRACT ii

ÖZET iii

SUMMARY v

TEŞEKKÜR vii

İÇİNDEKİLER viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ x

ŞEKİLLER DİZİNİ xi

ÇİZELGELER DİZİNİ xiii

1. GİRİŞ 1

1.1. Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılık 1

1.2. Kırsal Kalkınma Araştırmasının Nedenleri ve Amaçları 3

1.3. Ülke Kalkınması, Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılık 5

1.4. Orman Köylerinin Bugünkü Sosyo-Ekonomik Yapısı 13

1.4.1. Ülkemizde Orman Köylerinin Tarihsel Gelişimi 15

1.5. Gelişmekte olan Ülkeler Kalkınmasında Orman Kaynakları ve Ormancılık 16

1.5.1. Sosyal Ormancılık Tanımlarının Temel Çıkış Noktaları 17

1.5.2. GOÜ'lerdeki Tarımsal Üretim ve Ormancılık Üretim Dallarının Kısıtları

17

1.6. Sosyal Ormancılık Tanımlarının Temel Çıkış Noktaları 18

1.6.1. Sosyal Ormancılığın Ortaya Çıkış Nedenleri 19

1.7. Sosyal Ormancılık ve Kırsal Halk İlişkisi 20

1.8. Ormancılık ve Ülke Kalkınması Açısından Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılığın Önemi

22

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 25

3. MATERYAL VE METOT 28

3.1. Materyal 28

3.1.1. Havzanın Genel Tanıtımı 28

3.1.1.1. Karaşar Kasabasının Genel Tanıtımı 28

3.1.1.2. Saray Köyünün Genel Tanıtımı 35

ix

3.1.1.3. Köseler Köyünün Genel Tanıtımı 38

3.2.Metot 45

3.2.1 Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği' nin Tanımı 46

3.2.2. Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği'nin Ana Prensipleri 46

3.2.2.1. Hız ya da Süratlilik 46

3.2.2.2. Bilgi Ağı Kurmak 46

3.2.2.3. Tekrarlayıcılık 46

3.2.2.4. Ekip Çalışması 47

3.2.2.5. Karşılıklı Etkileşim 47

3.2.2.6. Yöresel Bilgi Temeli 47

3.2.3. Bir HKDT Çalışmasının Yürütülmesinde Ana Aşamalar 47

3.2.4. HKDT'nin Vaka Çalışmalarında Kullanımı 48

3.2.5. Büro Çalışmaları 48

3.2.6. Arazi Çalışmaları 48

4. BULGULAR VE TARTIŞMA 50

4.1. Havzanın Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı 50

4.1.1. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halkın Geçim İmkânları 53

4.1.2. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halkın Ormandan Faydalanma

Şekilleri ve Miktarları 55

4.1.3. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halka ait Hayvan Cins ve Miktarları ile Otlatılması Tarzı

55

4.1.4. Orman İçerisindeki ve Civarındaki Halkın Ormana Yaptığı Etkiler 56

4.1.5. Orman-Halk İlişkilerinin Düzenlenmesine ait Gerçekleşmesi Mümkün Olan Tedbirler

56

4.2. ORKÖY Projeleri 57

4.2.1. Karaşar Kasabasında Uygulanan ORKÖY Projeleri 57

4.2.2.Saray Köyünde Uygulanan ORKÖY Projeleri 58

4.2.3. Köseler Köyünde Uygulanan ORKÖY Projeleri 59

4.3. Vaka Çalışmaları 60

5. SONUÇ VE ÖNERİLER 122

KAYNAKLAR 129

EKLER 133

ÖZGEÇMİŞ 141

x

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

HKDT : Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği

ORKÖY : Orman ve Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü

DASHRP : Doğu Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi

DSİ : Devlet Su İşleri

GPS : Küresel Koordinat Sistemi

MÖ : Milattan Önce

GÜ : Gelişmiş Ülke

GOÜ : Gelişmekte Olan Ülke

BBHB : Büyükbaş Hayvan Birimi

GSMH : Gayri Safi Milli Hasıla

IMF : Uluslararası Para Fonu

FAO : Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı

AGM : Ağaçlandırma Genel Müdürlüğü

OT : Orman Toprağı

SSK : Sosyal Sigortalar Kurumu

DMİ : Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

xi

ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No

Şekil 3.1. Havzanın hava fotoğrafından görünümü 29

Şekil 3.2. Karaşar kasabasının genel görünümü 30

Şekil 3.3. Karaşar kasabasındaki kültür evi 34

Şekil 3.4. Karaşar orman toplu koruma merkezi 34

Şekil 3.5. Saray örnek köyünün girişi 36

Şekil 3.6. Saray köyünde yapılan Atatürk büstü ve köy konağı 37

Şekil 3.7. Köseler köyü girişi 38

Şekil 3.8. Eğriova yaylasından görünüm 41

Şekil 3.9. Havzayı gösterir topografik harita 43

Çizelge 3.4. Havza iklim değerler 44

Şekil 3.10. Havzanın başka açıdan genel görünümü 44

Şekil 4.1. Ormanda üretim işlerinde çalışan kooperatif üyesi orman köylüler 54

Şekil 4.2. Yaz aylarında Eğriova yaylasına çıkarılmış büyükbaşlar 54

Şekil 4.3. Arıcılık evlerin bahçelerinde yabani hayvanlardan korumaya alınarak yapılmaktadır 55

Şekil 4.3.1. 1.Soruya verilen yanıt yüzdeleri 62

Şekil 4.3.2. 2. Soruya verilen yanıt yüzdeleri 63



Şekil 4.3.5. Kış aylarında havzadan bir görünüm 65





Şekil 4.3.10. Havzadaki ev mimarisinden bir görünüm 70

Şekil 4.3.11. Havzadaki geleneksel ev mimarisinden bir görünüm 71






Şekil 4.3.17. Köylerde kullanılmadığı için çürümeye terk edilmiş bir traktör 77

Şekil 4.3.18. Hayvanlarına ot biçerken tırpan kullanan orman köylüsü 78


Şekil 4.3.20. Köylüler hayvanlarını yayılması için köyün dışına kadar yolluyor 79




xii

Şekil 4.3.24. Köylüler ormanda üretim işlerinde çalışırken 84

Şekil 4.3.25. Köylüler küçükbaş hayvanlarını otlatırken 85




Şekil 4.3.29. Yakacak için ormandan alınmış ve evlerin bahçelerine istif edilmiş odunlar 88



Şekil 4.3.32. Köylerin çıkışlarında dere kenarlarına atılan çöpler 91









Şekil 4.3.41.Havzada bol miktarda bulunan ahlatlar 102




Şekil 4.3.45. Evlerin bahçelerinde bulunan yakacak odunlardan bir görünüm 105











Şekil 4.3.56. Eğriova’da düzenlenmiş yayla şenliklerden bir görüntü 117

xiii

ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa No

Çizelge 3.1. Karaşar Kasabasında bulunan kamu kurum ve kuruluşları 33

Çizelge 3.2. Karaşar’da bulunan tesis ve işletmeler 35

Çizelge 3.3. Karaşar kasabasında faaliyet gösteren firmalar 35

Çizelge 3.4. Havza iklim değerler 44

Çizelge 4.1. Fenni arıcılık ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 57

Çizelge 4.2. Süt sığırcılığı ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 58

Çizelge 4.3. Ev dam örtüsü için ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 58

Çizelge 4.4. Fenni arıcılık ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 58

Çizelge 4.5. Süt koyunculuğu ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 59


Çizelge 4.7. Güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi ORKÖY ferdi kredi uygulamaları 59


1

1. GİRİŞ

1.1. Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılık

Ülkemizde kırsal nüfusun önemli bir kısmını oluşturan orman köylülerinin

kalkındırılması 1956 yıl ve 6831 sayılı yasa ile onaylanmıştır. Orman içi ve kenarında

yaşayan 21.310 orman köyünde, 7.079.497 orman köylüsünün yaşam standardı oldukça

düşüktür (ORKÖY, 2011). Bu olgunun bir sonucu olarak da hem sosyal sorunlar (terör, göç

vb.) hem de orman kaynaklarına yapılan baskı artmaktadır. Ormanlara yapılan baskılar;

ormansızlaşma ve diğer getirileri olan erozyon, su kıtlığı, çığ vb. sorunları doğurmaktadır.

Kırsal kalkınmaya ve özelde de orman köylülerinin kalkındırılmasına gereken önemi vermek

devletin asli görevlerindendir, insanların yaşam standardını yükseltmek, refah seviyesini

artırmak ve onları mutlu etmek siyasi ve hukuki kurumsal bir yapı olan devletin

sorumluluğudur. Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelere benzemeye çalışan diğer dünya

ülkeleri kalkınma politikaları oluşturarak, teknolojik olarak gelişmişliği sağlamaya çalışırken

bir taraftan da nüfusunun büyük bir kısmını oluşturan kırsalda yaşayan insanların sorunlarını

çözmek zorundadır (Tolunay, 1998).

Kırsal kalkınma; kırsal alanda, sürdürülebilir doğal kaynak kullanımını esas alarak,

bir taraftan kırsal kesimin gelir düzeyinin ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi yoluyla

gelişmişlik farklarının azaltılmasını amaçlayan, diğer taraftan çevresel ve kültürel

değerlerin korunmasını ve geliştirilmesini gözeten, yerelde farklılaşan sosyal, kültürel ve

ekonomik özellikleri, ihtiyaçları, potansiyelleri ve dinamikleri dikkate alarak çok sektörlü

yaklaşımla planlanan faaliyetler bütünü olarak kabul edilmektedir (DPT, 2006).

Kırsal yörenin temel kaynaklarından biri olan ormanlarımız kırsal yörelerde, özellikle

orman köylerimizde yasayan insanımızın temel ihtiyaçlarında önemli bir kaynak

oluşturmaktadır. Orman kaynaklarımızın verimli kullanılması; kırsal kesimde yaşayan

çoğunluğun kalkınma hızının arttırılması ve gelir açığının azaltılmasında etkin rol

oynamaktadır. Globalleşen dünyada bugün çevre sorunu, artık sınırlar ve uluslar ötesi bir

boyut kazanmış olup çözümü de aynı evrensellikte ele alınması gereken bir yapıdadır. Bu

yapı Devletleri ormancılık politikalarını yenilemeye ve ormanlarda süreklilik ve verimlilik

ilkesini ana prensip olarak kabul etmeye zorlamıştır. Orman kaynakları artık tüm dünyayı

ilgilendirir hale gelmiştir. Çevre soranlarında, ormansızlaşma ve ormanların nitelik kaybı

2

önemli bir etken olarak görünmektedir. Ormanların ürettiği ana orman ürünleri ve tali

orman ürünlerinin yanında, fonksiyonel bir takım hizmetler de sunduğu bilim adamlarımız ve

toplumumuzca kabul gören bir gerçektir. Ormanların sunduğu fonksiyonel hizmetlerin, maddi

ürünlerine oranla para ile ölçülemeyecek bir katkı sağladığı düşünülürse; orman varlığının

korunması ve geliştirilmesinin topluma sağlayacağı hizmet değerinin boyutu

anlaşılabilecektir. Ormanların çevre sorunlarına olan olumlu etkisi, maddi ve hizmet

değerlerinin korunması devletlerin ormancılık politikasının temelini oluşturmaktadır (Hopur,

2004).

Kırsal kesim halkının hayat standardının yükseltilmesi ve ormanla ilişiklerinin

sürdürülebilirlik ilkesine dayandırılması ormanları korumanın ön koşuludur. İnsana

rağmen ormancılığın işlemediği bilim adamlarımızca ortak kabul gören bir olgudur.

Ormancılık iki temel ayak üzerine oturmaktadır; ilki orman varlığı, ikincisi ise bu varlık ile iç

içe olan insandır (Hopur, 2004).

Orman köylüsü hayatını idame için ormandan menfi yönde yararlanmak

zorundadır. İşte bu anda politikanın yapabileceği tek şey bu zorunluluğu asgari düzeye

çekip yararlanmanın ormanın sürdürülebilirliğine zarar vermesini engellemektir. Orman

köylüsünün ormandan yararlanması sıfıra indirgenemez. Bugün kırsal kesim halkının hayat

standardını yükseltmeyi hedefleyen iç ve dış kaynaklı sosyal ormancılık projeleri

uygulanmaktadır. Projelerin tek amacı ormana baskıyı azaltıcı etkiye sahip olan kabul

edilebilir hayat standardı seviyesinin yakalanmasını sağlamaktır. Hayat standardı makul

seviyeye yükselmiş bir kırsal kesim, kalkınma uğraşı içindeki ülkemizin bu amacına

yönelik en büyük adımdır. Dolayısı ile kırsal kalkınma faaliyetleri ormancılığın üstünde,

ülke sathında önemli bir yere sahiptirler (Hopur, 2004).

Ülkemizde sosyal ormancılık, diğer ormancılık dalları gibi gerekli ilgiyi

görmemiştir. Bu nedenle; sosyal ormancılığın geliştirilmesi için bu amaçla yapılan gerek

dış destekli, gerekse iç destekli tüm projelerin ve uygulamaların bilimsel olarak

araştırılarak, ülkeyle uyumlu modellerin oluşturulması gerekmektedir. Ülkemizde sosyal

ormancılık projeleri kapsamında 1993 yılında başlayan ‘Doğu Anadolu Su Havzaları

Rehabilitasyon Projesi" başta olmak üzere birçok proje uygulamaya konmuştur (Ketmen,

2001).

3

Ülkemizde uygulamaya konulan kırsal kalkınma projelerinin çoğu, kırsal kesim

halkını hazıra konmaya yöneltmiş ve beklenen etkinin görünmesine olanak vermemiştir.

Buna en çarpıcı örnek; zamanında dönmeyen ve hatta bazen hiç alınamayan ORKÖY

kredileridir. Kırsal kesimdeki yerel kaynakların yöre halkının hayat standardına

yansıtılması için süreklilik arz eden projelerin oluşturulması tezin ana konusunu

oluşturmaktadır. Bu kapsamda çalışma havzası olarak tek bir havza ele alınmıştır. Geniş bir

havzada yüzeysel gözlemler yerine dar bir alanda fakat derinlemesine bir incelemenin ve buna

bağlı projeksiyonların ortaya konması uygun görülmüştür (Hopur, 2004).

Ülke Kalkınması, Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılık birbiri ile doğrudan ilişkili

kavramlardır. Kırsal kalkınma, Sosyal Ormancılık faaliyetleri ile kabul edilebilir bir hıza

kavuşabilir. Sosyal ormancılık faaliyetleri ile kalkındırılmış kırsal kesimlerin çoğalması

ülke kalkınması açısından bir temel teşkil eder. Yalnız basına kentlerin gelişmesi, ülkenin

kalkınması ve gelişme seyrine girmesi için yeterli değildir. Kırsaldaki hayat standardı

kabul edilebilir bir seviyede olmadıkça; kentlerin gelişmişliği, ülke kalkınmasını tek başına

taşıyamaz (Hopur, 2004).

1.2. Kırsal Kalkınma Araştırmasının Nedenleri ve Amaçları

Kırsal kalkınma araştırmasının nedeni:

Ülkemizin kalkınma çabalarında başarıya ulaşabilmesi ve gelişmiş ülke düzeyini

yakalayabilmesi, ancak tüm sosyal tabakaların birlikte kalkındırılması ile mümkündür.

Kentlerde yaşayan insanların hayat standardı kalkınmışlık ölçüsünde üst düzeylerde iken,

kırsal alanlarda yaşayan insanların hayat standardı çok düşük seviyelerde seyretmektedir.

Kent insanına kalkınma adına çeşitli hizmetler daha kolay ulaştırılabilirken, kırsal

insanına kalkınma hizmetleri hep geri planda ve güç şartlar altında sunulmaya çalışılmıştır.

İşte kırsal alanlarda farklı kurumların kalkınma çabalarına katkı sağlamaları bu güç şartların

varlığı nedeniyledir. Ormancılık örgütü de kırsal sahada yer alan orman köylerinin

kalkındırılması çabalarına aktif olarak katılır. Bu katılım sosyal ormancılığın gereğidir.

Ormancılık örgütünün kırsal kalkınma çabalarına katılımını, kırsal halk ile

ormancılık sektörünün karşılıklı menfaatlerini gerektirmektedir. Kalkınmış orman köylüsü;

ormana baskıyı asgariye indirecektir. Bu sayede orman, zaman sürecinde öngörülen

standardını koruyabilecek ve fonksiyonlarını yerine getirebilecektir. Tek bir havzada yapılan

4

bu kırsal kalkınma araştırması, çalışılan kırsal alana özel kalkınma projeksiyonları

geliştirecektir. Bu projeksiyonların uygulanması ve kalkınma hedefinde başarıya

ulaştırması, diğer kırsal alanların kalkındırılması için model oluşturacaktır.

Kırsal yöre halkının kalkınmanın yanında göz önünde tutulması gereken önemli bir

unsurda sürdürülebilir ormancılıktır.

Sürdürülebilir ormancılık; orman kaynakları yönetimi boyutu, toplumsal katılım

boyutu, araştırma geliştirme boyutu, orman köylüleri ile kaynak kullanımı boyutu ve

ekonomik boyutlar kapsamında incelenilmektedir. Bu kapsamda sürdürülebilir orman

kaynakları yönetimi, orman ekosistemleri tür, miktar (hacim ve alan), olgunluk yaş,

bütünlük, üretkenlik kapasitesi, kendini yenileyebilme ve biyolojik çeşitlilik gibi özellikleri

göz önüne alarak yönetmek anlamına gelmektedir. Bu kavram, planlama ile bütünleşik bir

yaklaşımı gerektirmektedir. Bu amaçla orman kaynaklarına ait tüm değerlerin hesaba

katılması ve dolayısıyla geniş kapsamlı bir envanter yapılması gerekmektedir. Orman

kaynakları yönetimi uygulamalarında kullanılan bilgisayar sistemleri, ormanın karmaşık

yapısını ve bu yapı içindeki süreçleri, yöneticinin daha kolay anlayabilmesini

sağlamaktadır (Görücü, 2002).

Sürdürülebilir kalkınmanın temel aşamalarından birisi ve belki de en önemlisi

sürdürülebilir ormancılıktır. Görücü, Drengson ve Taylor’a atfen sürdürülebilir ormancılığı

şöyle tanımlamaktadır (Görücü, 2002): “Ormanların ve orman alanları ile bunların

biyolojik çeşitliliğinin, verimliliğinin, gençleşme kapasitesinin, canlılığının ve

potansiyelinin yerel, ulusal ve küresel düzeylerde, günümüzde ve gelecekte kendilerinden

beklenen ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonları yerine getirecek ve diğer

ekosistemlere zarar vermeyecek şekilde ve tempoda işletilmesi ve kullanılmasıdır”.

Kırsal kalkınma araştırmasının amacı:

Karaşar Kasabası ile Saray ve Köseler Köylerinde kırsal kalkınma araştırması

yürütülürken bir takım özel amaçlar çalışmalara yön çizmiştir. Bu amaçlar;

- Havzada uygulanmış projeleri irdelemek.

- Karaşar Kasabası, Saray ve Köseler Köylerinde sosyo-ekonomik ve kültürel şartları

ortaya koymak.

- Kalkınmaya ihtiyacı olup olmadığını tespit etmek; varsa çalışmaya devam etmek.

- Kalkınma önündeki sorunları tespit etmek.

5

- Sorunların çözümüne ilişkin önerileri getirmek.

- Uygulamanın hangi kurumlar ve hangi zaman dilimi içinde yapılacağına ilişkin

projeksiyonları geliştirmek şeklindedir.

1.3. Ülke Kalkınması, Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılık

Ülkeler, barındırdıkları nüfusun refah ve mutluluğunu sağlamak için, sahip

oldukları kaynakları verimli bir şekilde kullanmak zorundadırlar. Uygulanan ekonomik

sistem ne olursa olsun, ülke ekonomilerinin cevap arama durumunda oldukları temel

sorular evrenseldir. Bunlar; (a)Hangi mallar üretilmelidir? (b)Ne kadar üretilmelidir? (c) Hangi

teknoloji ile üretilmelidir? (d) Bölüşüm nasıl olmalıdır? şeklindedir. Bu dört temel sorunun

uygun yanıtları ülkelerin ekonomik yapıları içerisinde bulunmaya çalışılmaktadır (Geray,

1991).

Ülke ekonomilerinin sağlıklı bir çizgi içerisinde bulunması gerekli olmasına

rağmen, kalkınma açısından konu düşünüldüğünde, sadece sayısal olumlu ekonomik

gelişmelerle yetinilemeyeceği ortaya çıkmaktadır. Ekonomide olumlu gelişmelerin elde

edilmesi ile ekonomik büyümeden söz edilmekte, fakat kalkınmadan söz edilememektedir.

Zira ülke kalkınması çok boyutlu bir olgu olup, daha çok niteliklerle ilişkilidir (Geray, 1991).

Geçtiğimiz son 25 yılda çeşitli ülkeler üzerinde yapılan araştırmalar, kalkınma

düzeyleri olarak ülkelerin; gelişmiş ülke (GÜ) ve gelişmekte olan ülke (GOÜ) olarak

ayrılabileceğini ortaya koymuştur. Az gelişmişlik olgusunun saptanmasıyla, ülke

kalkınmasının hangi anlama geldiği de rahatlıkla anlaşılmaktadır. Her ülke bir diğerine

göre; ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel özellikler açısından farklı konum ve yapıda

olmasına rağmen; GOÜ'ler, aralarında bulunan temel ortak noktalar ile tanımlanabilmektedir.

Leibenstein (1969)’e göre GOÜ'lerin ortak özellikleri şu şekilde verilmektedir (Geray, 1991;

Tolunay, 1998):

A- Ekonomik özellikler;

a) Tarım dışı sektörlerde istihdam olanaklarının kıtlığı,

b) Tarımsal üretim tekniklerinin ilkel olması,

c) Tarım sektöründe işsizliğin ve özellikle gizli işsizliğin varlığı,

d) Kişi başına gelirin çok düşük olması,

e) Kişi başına tasarruf ve kapital donanımının düşük olması,

6

f) Harcamalar içerisinde yiyecek giderlerinin büyük paya sahip olması,

g) Dengesiz gelir dağılımının geçerli olması,

h) Pazar ve kredi yapısının yetersiz olması.

B- Demografik ve Sosyal özellikler

a) Yüksek doğum ve ölüm oranı,

b) Yüksek nüfus artış oranı,

c) Kırsal nüfusun aşırı kalabalıklığı,

d) Eğitim düzeyinin düşüklüğü,

e) Toplumsal davranışlarda geleneklerin hâkim olması,

f) Yetersiz beslenme, sağlık ve barınma koşullarının varlığı.

C- Teknolojik özellikler;

a) Mevcut teknolojilerin ilkel olması,

b) Faktör verimliliklerinin düşük olması,

c) Haberleşme ve ulaşım araçlarının yetersizliği.

GOÜ' lerin yukarıda sayılan ekonomik, demografik, sosyal ve teknolojik özellikleri

gelişmiş ülkelerin sahip oldukları özellikler ile ters yöndedir. GOÜ olgusunun kırılması için

bu özelliklerin değiştirilmesi gerekmektedir. Büyüme ve kalkınma bu değişimin sağlanması

için geliştirilen ve üzerinde tartışılan kavramlardır. Büyüme, ekonominin üretim, yatırım,

dış ticaret, gelir, istihdam, sermaye donanımı, servet, doğal kaynak düzeyi, gibi bütün sayısal

değerlerinin artış göstermesidir. Bu sayısal değerler, ekonominin büyümesi ile ilgilidir.

Büyüme modellerinin, GOÜ'lerde uygulama olanakları sınırlıdır. Bu nedenle GOÜ'lerin

kalkınma sorunlarını dikkate alan "kalkınma modelleri" geliştirilmiştir (İlkin 1979). Kalkınma;

bulunulan durumdan ya da bir önceki konumdan hareket ederek, değişime girmeyi öneren

dinamik bir kavramdır (Oakley ve Garforth, 1985). Kalkınma; üretim ve kişi başına ulusal

gelirin artırılmasıyla birlikte, ekonomik ve sosyo-kültürel yapının da değiştirilmesi anlamına

gelmektedir. Kalkınma; bir ülkenin yapısal niteliklerinin olumlu yönde değişimidir (İlkin,

1979; Tolunay, 1998).

Kalkınma farklı amaçları ve süreçleri içerebilir. Örneğin, kalkınma; insanları daha

fazla gelir elde ederek, yaşam düzeylerinin yükseltilmesi için, bir sosyal sisteme yeni ve

modern üretim tekniklerinin sunulmasını gerektirebilir. Geleneksel toplumun, gelişmiş batı

7

uluslarının sahip olduğu toplumsal ve teknolojik yapıya topluca dönüştürülmesi olarak

anlaşılabilir. İnsanların ve toplumların kendilerine güvenli bir gelecek kurabilmelerinin

geliştirilebilmesi ve desteklenmesi olarak düşünülebilir. Bunların yanında kalkınma; insanların

ne yapacaklarını, sağlıklı kararlar ile belirledikleri özgür deneyimler olarak da algılanabilir

(Oakley ve Garforth, 1985).

Kalkınma ekonomisine ilişkin konular, GOÜ'lerin ekonomilerinin gelişmelerine

yönelik teoriler ve politikalardan oluşmaktadır (Tolunay, 1998). Kalkınma teorisinin ilki;

kalkınmayı tayin eden faktörlerin neler olduğu, diğeri; üretim faktörlerinin en yüksek

kalkınma hızına ulaşmak için nasıl kullanmaları gerektiğini ortaya koymaktır. Yüksek

kalkınma hızı için, üretim faktörlerinin, alternatif kullanım alanlarından en yüksek verimi

sağlayacak bir dağılımının içerisinde olması gerekmektedir. Üretim faktörlerinin alternatif

kullanım alanları denildiğinde üç türlü seçim söz konusudur. Birinci seçim: üretim

faktörlerinin sektörler arasında nasıl dağıtılacağı ile ilgilidir. İkinci seçim: aynı sektörde

uygulaması olanaklı projeler arasındadır. Üçüncü seçim: teknoloji seçimi ile ilgilidir.

GOÜ'lerin özellikleri arasında; ekonomik düşünce ve davranışların akılcı kurallarla

işletilemediği, gerekli ekonomik organizasyon ve yönetiminin gerçekleştirilmediği

hatırlanırsa, kaynak dağıtımının kaynakların miktarını artırmaktan çok daha önemli olacağı

ortaya çıkmaktadır (Savaş, 1979).

Bir ekonomide üretimin maksimize edilebilmesi için, her üretim faktörünün

marjinal prodüktivitesinin birbirine eşit olması gerekmektedir. Eğer bir ülke ekonomisinde

böyle bir kaynak dağılımı sağlanmışsa, üretim faktörlerinin dağıtımını değiştirmekle,

üretimi arttırmak mümkün olmayacaktır. Kaynakların optimal dağılımını sağlayan bu kriter

marjinal prodüktivite eşitliği kriteri olup bunun gerçekleşmesi için üretim faktörlerinin

mobilitesinin tam olması ve tam rekabet koşullarının var olması gerekmektedir. Oysa

GOÜ'lerin ekonomilerinde hem faktör mobilitesi sınırlıdır, hem de monopol eğilimleri

yüksektir. Bu yüzden marjinal prodüktivite eşitliği kriteri ile GOÜ'lerin kalkınma sorununa

reçete geliştirmek çok zordur (Savaş, 1979).

Klasik liberal ekonomi yaklaşımı piyasa şekli olarak tam rekabet koşullarını

varsayar. Ekonomik sistemin kendi kendine herhangi bir müdahale olmaksızın işleyeceğini;

üretim, teknoloji seçimi, yatırım, müdahale vb. konularda piyasanın rehberlik edeceğini kabul

eder. Piyasa mekanizmasının gerekli koşulların GOÜ'lerde gerçekleşmemesinden dolayı,

kalkınma yolunda olumlu sonuçlara ulaşılamamaktadır. GOÜ'lerle ilgilenen iktisatçılar ve

8

Birleşmiş Milletler uzmanları kalkınma sorununun çözümü için "ekonomiye müdahale

edilmesinin gerekliliği üzerinde durmuşlardır (Tolunay, 1998).

Kaynakların optimal dağılımı yönünden konu ele alındığında, piyasa

mekanizmasının alternatifi planlama olmaktadır. Bugün, sahip oldukları ekonomik düzen

ne olursa olsun bütün ülke ekonomileri planlı ekonomi halindedir. Ülkelerin kalkınma

uğraşlarında eş zamanlı olarak yürütülen üç kalkınma alanı bulunmaktadır. Bunlar;

(1) Ekonomik kalkınma: insanların gereksinimi olan mal ve hizmetlerin bir

ekonomik yapı içerisinde üretilmesiyle insanların refah ve mutluluğu artacaktır

(2) Sosyal kalkınma: sosyal yaşam koşullarının iyileştirilmesi için yapılan ve

ağırlıklı olarak hizmet yönü ön planda tutulan kalkınma konularıdır. Bunlar; sağlık, eğitim,

altyapı, şehirleşme, çevre sorunları vb. konuları içermektedir.

(3) İnsan kalkınması: bireysel ve toplumsal olarak tüm insanların, sahip oldukları

potansiyellerini kalkınma için kullanmaları ve ülkenin olumlu yönde güçlenmesinde yapıcı

rol oynamalarının sağlanmasıdır. İnsan kalkınmasında, toplumun bireylerinin eğitilmesine

büyük önem verilmektedir (Oakley ve Garforth, 1985).

GOÜ’lerde kalkınma; bir taraftan kaynakların etkin bir şekilde kullanılması, üretim

hayatının geliştirilmesi, sanayileşmenin sağlanması, teknolojik ilerlemenin hızlandırılması

gibi temel ekonomik konular üzerinde yoğunlaşırken, diğer taraftan tarımsal verimliliğin

artırılması, alt yapı olanaklarının geliştirilmesi ve ülke insanlarının eğitim, beslenme ve

sağlık sorunlarının çözülmesini gerektirmektedir. Burada en son belirtilen kalkınma

uğraşları, GOÜ'lerdeki ikili yapı nedeni ile daha çok kırsal bölgeler için gerekli kalkınma

konularıdır. Ayrıca bu ülkelerde piyasa mekanizmasının çalışmadığı alanlar kırsal

bölgelerdir. GOÜ'lerin kırsal bölgeleri kendine özgü bir işleyiş mekanizması olan kapalı

ekonomiler halindedir. Kırsal yörelerde üretim ve tüketim piyasalarını birleştiren mübadele

mekanizması yeterli derecede gelişmemiştir. Yapılan üretim büyük ölçüde kırsal

toplumların kendi tüketim ihtiyaçlarında kullanılmaktadır (Tolunay ve Akyol, 2006).

Kırsal yörelerde bulunan insanlar geçimlerini, toprağa dayalı bir üretim dalı olan

tarımsal üretimden ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Tarımsal üretim ve hayvancılık,

“parasal gelir ve günlük gıda güvenliği” nin sağlanması için yapılmaktadır. Fakat üretim

tekniklerinin ilkel ve geleneksel oluşu; gelir ve gıda güvenliğini tehlikeye düşürmektedir

(Tolunay ve Akyol, 2006).

9

Dengeli kalkınma açısından kırsal yöreler, çeşitli altyapı (yol, su, elektrik, vb. gibi)

yatırımlarının götürülmesi gereken yörelerdir. Genel olarak kentsel nüfusun barındığı

yerleşim birimleri, altyapı yatırımlarından büyük ölçüde pay alırken, kırsal nüfusun

barındığı bölgeler bu yatırımlardan yoksun kalabilmektedir. Ayrıca eğitim ve sağlık

sorunlarının en yoğun şekilde hissedildiği, kaynakların rasyonel kullanılmadığı alanlar yine

kırsal yörelerdir. Diğer yandan, insan kalkınmasının, en öncelikli hedef kitlesi kırsal yöre

insanıdır (Tolunay ve Akyol, 2006).

GOÜ'ler kırsal bölgelerde yaşayan insanların sorunlarını çözümlemek amacıyla,

çeşitli kırsal kalkınma programları uygulamaktadır. Tarımsal uğraşların, GOÜ'ler

ekonomisi içerisinde önemli bir üretim dalı olması nedeniyle, uygulanan kırsal kalkınma

projeleri genellikle tarımsal ağırlıklı bir yapı taşımaktadır. Dar açılı bir tarımsal kalkınma, kırsal

bölgelerin kalkınmasında çok önemli ve gerekli bir kalkınma uğraşısı olmasına rağmen,

kırsal yaşamın tarımsal bakış açısı içerisinde bulunmayan konuları bünyesine almamaktadır.

Oysa kırsal kalkınma, kırsal yaşam ile ilgili tüm sorunları kendine çalışma konusu

edinmektedir. Bu güne kadar kırsal kalkınma üzerine birçok tanım yapılmış ve kırsal

kalkınma konularının çerçevesi belirlenmeye çalışılmıştır. 1970'li yıllarda Birleşmiş Milletler

Teşkilatı'nm desteği ile yapılan bir toplantıda ele alınan konular, kırsal kalkınmanın

kapsamı hakkında çarpıcı bir bakış açısı vermektedir. Buna göre kırsal kalkınma sadece

tarımsal gelişme ve ekonomik büyüme şeklinde dar anlamıyla algılanmamaktadır. Çünkü

kırsal kalkınma: kırsal toplumların ekonomik ve sosyal amaçlar ile gelişmiş toplum statüsüne

dönüştürüldüğü bütünleşik bir süreçtir. Bu dönüşüm sağlanırken kırsal toplumların;

ekonomik, sosyal ve kültürel yapıları ve bu yapılar arasındaki ilişkiler iyi bir konuma

getirilmeye çalışılmaktadır. Kırsal kalkınma: insan yaşamına olumsuzluklar getiren kırsal

çevre koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalardır, şeklinde tanımlanmaktadır.

Kırsal kalkınma çalışmalarında; kırsal toplumların sorunları belirlenmekte ve

tanımlanmakta, bu sorunlara göre uygun çözüm önerileri geliştirilmektedir. Bu nedenle,

kırsal kalkınma programlarının çözmeye yöneldiği sorunlar, sadece tarımsal uğraşlar ya da

ekonomik konularla ilgili sorunlar değildir (Tolunay ve Akyol, 2006).

Kırsal kalkınmada çözülmesine çalışılan sorunlar, geniş anlamlı olan sözcüklerle

düşünüldüğünde; fiziksel sorunlar ve fiziksel olmayan sorunlar olarak iki ana gruba

ayrılabilir. Fiziksel sorunlar; kırsal bölgelerin fiziksel sorunları ile ilgilidir. Bu sorunlara; alt

yapı olanaklarının yetersizliği, eğitim ve sağlık koşullarının olumsuzluğu, tarımsal

10

verimliliğin düşüklüğü, içme ve sulama suyu azlığı, toprak erozyonu örnek gösterilebilir.

Fiziksel olmayan sorunlar; kırsal toplumların içinde yaşadıkları bölgenin ekonomik ve

sosyal koşullarından ya da ülke yönetiminden kaynaklanan sorunlardır. Bu sorunlara örnek

olarak; işlenebilir tarımsal arazilerin azlığı, devlet hizmetlerinin yetersizliği ya da

ulaşamaması, daha fazla toprağı ve kapitali olan çiftçilere bağımlılık gösterilebilir (Oakley

ve Garforth, 1985). Kırsal yöredeki fiziksel nitelikli sorunların teşhisi ve tanımlaması

kolaydır. Bu tür sorunlar her hangi bir gözlem ya da inceleme ile kolayca anlaşılabilir ve

sorunun çözümüne yönelik uygun bir hareket tarzı geliştirilebilir. Fiziksel olmayan

sorunların tanımlanmasında güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Fakat üzerinde çalışılan kırsal

bölgenin, sosyoekonomik ve sosyopolitik yapısı analiz edilerek, bu tür sorunlar teşhis

edilebilmektedir. Kırsal yöre insanları elinde bulunan kaynaklan etkin ve verimli bir

şekilde kullanmasını bilmeyebilirler. Ya da yürütülecek bir kırsal yöre faaliyetinin

kendilerine ne gibi yararlar sağlayacağını algılamayabilirler. Tüm bunlar, kırsal kalkınma

çalışmaları içerisinde çözülmesi gereken sorunlar arasındadır (Tolunay ve Akyol, 2006).

Niteliği ne olursa olsun, kırsal yöre sorunlarının karmaşık bir yapısı vardır. Her

hangi bir kırsal yöre için geliştirilmiş bir kalkınma stratejisi, başka bir yöre için uygun

olamayabilir. Çünkü birbirinden farklı özellik ve niteliklere sahip kırsal yörelerin, farklı

özellik ve nitelikte sorunları vardır. Bu nedenle, kullanılacak kırsal kalkınma stratejileri

birbirinden farklı olacaktır. Genel olarak kırsal kalkınma çalışmalarında ele alınan

stratejileri; teknolojik stratejiler, katılımcı reformist stratejiler, yapısal stratejiler olarak üç

ana başlık halinde vermek mümkündür. Teknolojik stratejiler; teknolojik ilerlemeleri

kullanarak kırsal toplumların bakış açılarını geliştirmek şeklinde özetlenebilir. Kırsal

toplumların getirilen teknolojiye uyum sağlaması ve mevcut kırsal yapı içerisinde bu

yenilikleri kullanması ana ilkedir. Bu stratejilerin dikkate aldığı çalışma konuları arasında;

tarımsal üretim tekniklerinin yenilenmesi, mekanizasyon tarımsal ilaç ve gübre

kullanılması, hayvancılıkta yapay döllenme, el sanatlarında becerilerin geliştirilmesi

sayılabilir. Katılımcı reformist stratejilerde; teknolojik değişimin önemli bir yeri olmasına

rağmen stratejinin gerçek anlamını, insanların kırsal kalkınma çalışmalarında etkin bir rol

oynaması vermektedir. Kalkınma çalışmalarına halkın katılımı bu stratejinin temelidir.

Yapısal stratejilerde ise; öncelikle kırsal yörede var olan sosyal, siyasal ve ekonomik

ilişkiler araştırılmaktadır. Daha sonra bu ilişkilerin kırsal yöre insanlarına getirdiği

olumsuz sonuçlar belirlenmekte ve bu olumsuzlukları giderecek hareket tarzı ile kırsal

11

kalkınma çalışmalarının yürütülmesi sağlanmaktadır. Burada belirtilen stratejiler birer

model değildir ve kırsal kalkınma çalışmaları tek bir strateji ile yürütülmemektedir. Kırsal

kalkınma çalışmalarında izlenecek stratejiler bir karışım içinde bulunabilmektedir (Oakley

ve Garforth, 1985).

Kırsal kalkınma çalışmalarında görev alan personele rehberlik eden ve uyulması

gereken temel prensipler vardır. Ana çizgileri şu şekildedir (Tolunay, 1998; DPT, 2007)

1- Herkese ulaşılabilirlik: Kırsal kalkınma çalışmalarının getireceği, fayda kırsal

bölgede bu çalışmalara gereksinimi olan, gönüllü ve istekli bütün kişilere ulaşabilmelidir.

Bazı kişilere uygulamalara girmek ve yararlanmak hakkı verilirken, aynı konumda bulunan

diğer kişileri bu haktan yoksun bırakmak kırsal kalkınmanın insan eşitliği ilkesine terstir.

2-Bağımlılık yaratmama: Kırsal kalkınma çalışmaları, kırsal yöre insanlarını

destekleyecek şekilde planlanmalıdır. Çalışmalar geçim güvenliği açısından insanları, bu

gibi çalışmalara bağımlı hale getirmemelidir. İnsanlar bu program ya da projelerin

uygulanmasından sonra da kendi ayakları üzerinde durarak yaşamlarını sürdürebilmelidir.

3-Sürdürülebilirlik: Kırsal kalkınma çalışmalarının getireceği çözümler kısa

dönemli, geçici çözümler değil; uzun dönemli geniş bir gelecek perspektifini içeren

çözümler olmalıdır. Kısa dönemli çözümler, geçici sonuçların hemen alınmasını

sağlayabilir. Fakat uzun dönemli çözümler, sürekli ve kalıcı başarıların elde edilmesini

sağlar.

4-Aşamalı yaklaşım: Kırsal kalkınma çalışmalarında, insanlara götürülmek istenen

her türlü yenilik (teknoloji, kültür, vb.) aşama aşama götürülmelidir. Tüm yenilikler bir anda

verilerek şaşkınlık ve tereddüt yaşatılmamalıdır. Adım adım ve sürekli bir şekilde yürütülen

mütevazı bir ilerleme, her şeyi bir anda gerçekleştiren şaşırtıcı ilerlemeden daha iyidir.

5-Katılım: Kalkınma insanlar için değil, insanlarla birlikte yapıldığı zaman gerçek

anlamını kazanmaktadır. Kırsal kalkınmada üzerinde çalışılan yöre halkının düşüncelerini

almak ve uygulamanın her aşamasında katılımlarını sağlamak gerekmektedir.

6-Etkililik: Kırsal kalkınma çalışmaları, kırsal yöre kaynaklarının etkili ve verimli

bir şekilde kullanımı üzerine yoğunlaşmalıdır. Kaynakların yeterli kullanımından çok etkili

kullanımı önemlidir (Oakley ve Garforth, 1985).

12

Kırsal kalkınma çalışmaları; kırsal alan içerisinde teşhis edilen sorunların niteliği ve

alternatif çözüm yollarına göre, kırsal yapıya farklı konularda ve çeşitli zaman süreçleri

içerisinde müdahale edilmesini gerektirmektedir. Kırsal kalkınma; kırsal toplumların

gelişmiş toplum statüsüne dönüştürüldüğü bütünleşik bir süreç olarak algılanırsa ve bu

sürecin aşama aşama olgunlaşacağı düşünülürse, yapılacak çalışmaların belirli uygulama

dönemleri içinde olacağı ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan ülkelerin kırsal kalkınma

çalışmalarında hangi noktada bulunduğuna bakılmaksızın, bir kırsal kalkınma döneminin ana

aşamaları bulunmaktadır. Bir kırsal kalkınma dönemine kırsal yörede bulunan sorunların

analizi ve tanımlanmasıyla başlanmaktadır. Daha sonra bu sorunların çözümünü sağlayan

en iyi alternatif hareket tarzının seçildiği ve kırsal yapıya müdahale şeklinin belirlendiği

planlama çalışmaları yapılmaktadır. Hazırlanan plan ve projeler, uygulama alanına konularak

yürütme gerçekleştirilmektedir. Uygulama süreci içerisinde çalışmalar izlenmekte ve toplanan

izleme değerleri ile kırsal kalkınma dönemi değerlendirilmektedir. Başarılı sonuçlar, bu

dönemin çıktısı olarak ayrılmakta ve tekrar başa dönülmektedir. Eğer başarısız bir durum

söz konusu ise; başarısızlığın nedenleri araştırılmakta, düzeltme işlemlerinden sonra, aynı

aşamalar takip edilerek tanımlanan sorunların çözümüne yeniden başlanmaktadır. Kırsal

kalkınma çalışmaları birden fazla kalkınma dönemini içeren çalışmalar şeklinde

yapılabilmektedir (FAO/RAPA, 1988).

Buraya kadar yapılan açıklamalar sosyal ormancılık kavramını sağlam zeminlere

oturtmak için yapılmıştır. Herhangi bir ülkede; ülke nüfusunu büyük bir çoğunluğunun

kırsal yörede yaşaması ve nüfusun büyük bir kısmı tarımsal üretimden gelir sağlıyor

olması, kırsal nüfusun günlük geçiminin kırsal yöre kaynaklarına tamamen bağımlılığı,

kırsal yöre de alt yapı olanaklarının yetersizliği, eğitim ve sağlık açısından ciddi sorunların

varlığı, kırsal kalkınma gereğini ve önemini işaret etmektedir (Hopur, 2004).

Kırsal kalkınmayı, sektörel bazdaki çalışma konuları olarak: tarımsal kalkınma,

ormancılık kalkınması, endüstriyel kalkınma, kırsal turizm, sosyal boyutlu çalışma

konuları olarak: yaşam standardı, beslenme, eğitim, sağlık, kadın ve erkeğin sosyal

konumu, ekonomik boyutlu çalışma konuları olarak: finansal durum, üretim, gelir,

pazarlama, işgücü ve istihdam, teknoloji ve girdi kullanımı, siyasal boyutlu çalışma

konuları olarak: üretim faktörleri üzerinde kontrol ve denetim, gelir dağılımı, liderlik,

toplumsal yaşam ve düzen, çevresel boyutlu çalışma konuları olarak; ormansızlaşma, su ve

13

hava kirliliği, erozyon, çevre duyarlılığı ve çevresel eğitim, şeklinde gruplandırmak

mümkündür (Hopur, 2004).

Bir ülkenin orman alanları içerisinde orman kaynaklarına bağımlı olarak yaşam

sürdüren kırsal nüfus bulunuyor ve ülke ormancılık örgütü kırsal nüfusun varlığı nedeniyle

temel ormancılık uğraşlarını yapamaz durumda ise, bu ülkede kırsal kalkınma kapsamında

ormancılık kalkınmasını gerektiren uygulamalar gündeme gelecektir. Yani ülke ormancılık

örgütü temel ormancılık uğraşları ile birlikte ormancılık kalkınmasını yapmak zorundadır.

Bu nedenle ülke kalkınması ile bağlantılı olarak yapılan kırsal kalkınma çalışmalarının,

ormancılık uygulamaları içerisine yansımış şekli olan sosyal ormancılık uygulamaları

karşımıza çıkacaktır (Hopur, 2004).

1.4. Orman Köylerinin Bugünkü Sosyo-Ekonomik Yapısı

Orman köyleri genelde ulaşılması zor, ilçe ve kasabalara uzak, eğimi yüksek

araziler üzerine kurulmuştur. Sorunları, sahip oldukları özelliklerinin doğal sonucu ortaya

çıkan orman köylerinin, bugünkü sosyo-ekonomik yapısı ana çizgileri ile şöyle verilebilir.

Ülkemizde bulunan 21.310 orman içi ve bitişiği köyde 7.079.497 kişi yaşamaktadır

(ORKÖY, 2011). Orman köyleri genel nüfusun yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır. Geçmiş

(2002 yılı verilerine göre ) yıllara oranla orman köyü sayısında yaklaşık 1017 adetlik bir

artış varken, orman köylerinde yaşayan insanların sayısında yaklaşık 600.192 kişilik bir

azalma olmuştur. Orman köyü sayısındaki artışa rağmen, son yıllarda olan bu nüfus

azalması kentlere olan göçte önemli bir kaynağın da orman köyleri olduğunu

açıklamaktadır. Söz konusu kırsal nüfusun toplumsal problemlerle iç içe olduğu

bilinmektedir.

Kırsal nüfusun içinde bulunduğu ekonomik koşullar nedeniyle;

- Ormandan tarla açma

- Ormanda hayvan otlatma

- Meralarda gereğinden fazla hayvan otlatılması

- Orman kaçakçılığı, başta olmak üzere birçok sorun ortaya çıkmaktadır.

Temel alt yapı hizmetlerinin bu alanlara ulaşmaması, eğitim, öğretim, ulaşım, sağlık

vb. toplumsal hizmetlerin yetersiz kalması gibi sorunların da etkisi ile kırsal alandan kentlere

14

doğru olan göçün hızı artmaktadır. Kırsal halk önemli ekonomik sorunlarla karşı karşıya

kalınmaktadır.

Bunun sonucunda;

- Gecekondulaşma

- Ulaşım yetersizlikleri

- Su havzalarının tahrip olması, su kaynaklarının azalması

- Kentler ve çevresindeki orman ve tarım alanlarının tahrip olması

- Taşıt sayısının artması sonucunda hava kirliliği

- Kent içi ve yakınındaki rekreasyon alanlarının yetersizleşmesi

- Katı atık ve çöp sorunu

- Eğitim – öğretim – sağlık ve kültürel gereksinimlerin yeterince karşılanmaması

- Sosyal içerikli projelerin artması (Özdönmez ve ark., 1996; Tolunay 1998).

Orman köylerinde birim işletme başına ortalama 42 dekar tarım alanı düşmektedir. Bu

miktar orman dışı köylerde 72 dekardır. Yani orman köyleri açmalarla arazi kazansalar da

ellerindeki tarım toprağı orman dışı köylere nazaran az olacaktır. Bu durum orman

köylüsünün birim alan başına daha emek-yoğun çalışması olgusunu doğurmaktadır. Gelişmiş

ülkelerde bugün tarım alanlarından km² başına 18 kişinin geçimini sağladığı, ülkemizde ise bu

sayının km² basma 220'ye ulaştığı görülmektedir (Tolunay, 1998).

Ormandan açma, işgal ve faydalanma yoluyla elde edilen tarım arazileri 6 milyon ha

civarındadır. Bu arazilerin eğimi yüksek, verimi düşük olup şiddetli erozyon altında

bulunmaktadırlar. Genelde V, VI, VII. sınıf tarım arazi gruplarını oluşturan bu araziler, orman

köylülerinin besin maddesi ihtiyacını karşılayacak ve geçimlerini temin edecek kapasitede

değildir. Ayrıca yapılan bir araştırma sonucu 1,5 milyon ha orman içi otlak alanı bulunduğu

ve tüm hayvan varlığının %46'sının orman içi ve bitişiği otlaklardan yararlandığı

belirlenmiştir. Aynı araştırmaya göre 11,1 milyon BBHB (Büyük Baş Hayvan Birimi )’ne

eşdeğer hayvan varlığı otlaklardan yararlanmaktadır. Bir ha verimli bir otlak temim 0,65

BBHB'nin besleyebileceği dikkate alınırsa orman içi otlakların 1 ha'ından 7,3 BBHB'nin yani

olması gerekenin 11,3 katı hayvanın beslendiği daha doğrusu izlenemediği ortaya

çıkmaktadır. Bu olguda orman köylerindeki hayvancılık uğraşlarının verimsizliğini

vurgulamaktadır (Tolunay, 1998).

15

Orman köyleri devletin sosyal ve alt yapı hizmetlerinden çok az yararlanmaktadır.

Orman köylerinde I. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde kamu yatırım harcamalarında kişi

basma düşen pay kentlerdeki harcama payının %0.05'idir. Orman köylerinde kişi başına

düşen GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla), ülkemizde kişi başına düşen GSMH'nın hep çok

altında kalmıştır.

1.4.1. Ülkemizde Orman Köylerinin Tarihsel Gelişimi:

İlk uygarlık merkezlerinden olan Anadolu’da M.Ö.6000-7000 arasında ilk kez toprak

işlemesi ve hayvan evcilleştirilmesinin yapıldığı belirlenmiştir. Bu çağlardan Büyük İskender

ordularının işgaline kadar nüfusun çok az olduğu Anadolu’da doğal kaynaklardan çok kıt

yararlanılmış, dolayısıyla ekonomik denge bozulmamıştır. İskender’le birlikte doğal

kaynaklara karşı bir sömürge işletmeciliği başlatılmıştır. Selçuklu İmparatorluğu ve Osmanlı

İmparatorluğunun yükselme dönemlerinde, nüfusun az olması, fethedilen yeni yerlere yapılan

göçler ve Anadolu’nun dünya ticaret yolları üzerinde bulunması gibi etkenler doğal kaynaklar

üzerindeki aşırı ve olumsuz baskıyı önlemiştir. 16. Yüzyılda başlayan ve uzun süren savaşlar,

Anadolu’daki isyanlar, salgın hastalıklar, mültezimlerin baskısı, ovalardaki verimli

topraklarda ve yol boylarında yaşayanlar ulaşılması güç, sarp ve ormanlık bölgelere göç

ederek yerleşmiştir. Bu nüfusa iskân edilmeye çalışılan Yörük ve Türkmenler de katılarak

orman köyleri oluşturulmuştur. Daha sonra imparatorluğun kaybedilen topraklarından

gelenler, cumhuriyet döneminde Bulgaristan’dan gelen göçmenler de Anadolu’ya düzensiz,

plansız bir şekilde ve çoğunlukla orman içlerine yerleştirmiştir (Acun 1983).

Orman köylülerinin sosyo-ekonomik durumu maddeler halinde özetlenecek olursa;

- Orman köylerinin sayısı artmasına rağmen, kente yoğun dış göç vermektedir.

- Orman köylülerinin geliri, ülke ortalamasının çok altındadır.

- Orman köylerinde tarım ve hayvancılık uğraşları geleneksel metotlarla ilkel bir şekilde

sürmektedir.

- Orman köylüleri eğimi yüksek, verimi çok düşük ve şiddetli erozyona uğramış

alanlarda tarım yapmaktadır.

- Orman köylerinde yüksek düzeyde gizli ve açık işsizlik vardır.

- Ormancılık sektörü orman köyleri nüfusunun çok az kısmını işlendirmektedir.

- Orman köyleri devletin hizmetlerinden en alt düzeyde yararlanmaktadır.

Sonuç olarak ormancılık politikası amaçları gerçekleşmemektedir.

16

Bunun sonucunda;

- Ormandan tarla açma,

- Ormanda hayvan otlatma,

- Meralarda gereğinden fazla hayvan otlatılması,

- Orman kaçakçılığı, başta olmak üzere birçok sorun ortaya çıkmaktadır.

Temel alt yapı hizmetlerinin bu alanlara ulaşamaması, eğitim, öğretim, sağlık gibi

toplumsal hizmetlerin yetersiz kalması gibi sorunlarında etkisiyle, kırsal alandan kentlere

doğru olan göçün hızı artmaktadır.

Orman köyleri eğitimsizlik, ulaşım vb. nedenlerden dolayı, sosyo-ekonomik açıdan

gelişmemekte ve kapalı ev ekonomisi düzeninde çoğalan nüfusu ile işsizliğin besleyici ana

kaynağını teşkil etmektedir. İl ve ilçe merkezlerinden uzakta, dağınık olarak kurulan orman

köylerine sosyal hizmetlerin götürülmesi zor veya mümkün olmamaktadır. Ayrıca hizmet

götürülse dahi, bunların tamamının yerlerinde kalkındırma imkânı yoktur, Tolunay'ın

1998'deki doktora çalışmasında bildirdiğine göre; 5508 orman köyünde yapılan

araştırmalar bu köylerin %38' inin bulundukları yerde kalkındırma olanağının

bulunmadığını göstermiştir.

1.5. Gelişmekte Olan Ülkeler Kalkınmasında Orman Kaynakları ve Ormancılık

Gelişmekte olan ülkelerin kırsal yörelerinde yaşayan insanların olumsuz yaşam

koşullarının ortadan kaldırılabilmesi için, kırsal yöredeki kaynakların etkin ve verimli bir

şekilde kullanılması gerekmektedir. Orman kaynakları kırsal yörede insanların, yaşam

koşullarının iyileştirilmesinde kullanılabilecek kaynaklar arasındadır. Çünkü orman

kaynakları kırsal üretim sisteminin temel girdileri olan, gıda, yapacak ve yakacak odun, ot ve

hayvan yemi gibi ürünlerin yanı sıra kırsal yöre insanın istihdamını sağlayabilmektedir.

Ayrıca ormanların gıda (özellikle erozyon ve sel felaketlerinin önlenmesi) açısından önemli

çevresel fonksiyonları bulunmaktadır.

GOÜ’lerde orman kaynakları üzerindeki sosyal baskı nedeniyle yapılan ormancılık

uygulamalarından istenilen sonuç alınamamaktadır Bu durum sebebi; hem orman idaresinin

hem de kırsal yöre insanlarının aynı orman kaynağı üzerinde farklı beklentileri ve kullanım

isteklerinin bulunmasıdır. Her iki taraf beklentileri ve isteklerinde ısrarlı olduklarında

kaynakların kullanımından rasyonel sonuç elde edilememektedir. Bu nedenle orman

17

kaynaklarının kullanımında her iki tarafın karlı çıkacağı uygulamaların yapılması

gerekmektedir (Tolunay, 1998).

Ormansızlaşma ve çevre bozulmasının farkına varan hükümetler, karşılıklı

anlaşmalar çerçevesinde uluslararası kurum ve kuruluşlardan elde ettikleri teknik yardım ya

da finansman kuruluşlarında elde ettikleri (Örneğin; International Monetary Fund - IMF)

kalkınma kredileriyle farklı ad ve yaklaşımları içeren projeleri uygulamaya koymaktadır.

1.5.1. Sosyal Ormancılık Tanımlarının Temel Çıkış Noktaları

Orman kaynaklarına olan bağımlılıklarının göz ardı edilmesi sosyal ormancılık

tanımının temel çıkış noktasıdır.

Temel insan ihtiyaçlarının karşılanması için, orman kaynaklarının bilinçsiz ve

düzensiz yararlanma şekli ile kullanılması ya da kullanılmak istenmesi, ormansızlaşma ya da

çevre bozulması nedeni ile halkın yaşam güvenliğinin tehlikeye düşmesi ve kırsal yörede

yoksulluğun meydana gelişi ya da artışı da sosyal ormancılık tanımının ortaya çıkmasında

etkili olmuştur.

Tanımlarda Üzerinde Durulan Amaçlar:

Kırsal yöre halkının orman kaynaklarına yönelik temel gereksinimlerinin

karşılanması, kırsal yörede sosyal, siyasal, kültürel ve çevresel değişimi gerektiren bir

kalkınma sürecinin başlatılması, ormansızlaşma ve çevre bozulmasının önlenmesi,

toplumsal refah için orman kaynaklarından en iyi şekilde yararlanma şekline ulaşılmasıdır.

Uygulamada Seçilen Yaklaşım Şekilleri:

Halkın katılımının sağlanması, halkın eğitilerek bilgi ve bilinç düzeyinin artırılması ve

sorumluluklarının öğretilmesi, halkın girişimci ve üretken kılınmasıdır (Tolunay, 1998).

1.5.2. GOÜ'lerdeki Tarımsal Üretim ve Ormancılık Üretim Dallarının Kısıtları

1- Sürekli olarak aynı üretimin yapılması dolayısı ile topraklar yorgun ve fakir

düşmektedir. Örneğin tarımsal üretimin her yıl aynı ürün ve üretim tekniği ile yapılması.

2- Kırsal yörede, bu üretimleri gerçekleştirmek için yeterli miktarda kapital

bulunmadığından, yüksek oranda iş gücü kullanılmaktadır. Bu durum, tarımsal verimliliğin

düşük düzeyde kalmasına neden olmaktadır.

18

3- Hayvancılığın önemli girdisi olan yemin sağlandığı otlak ve mera alanları az ya

da sınırlıdır. Bu nedenle orman alanları otlatma amacı ile kullanılmaktadır.

4- Ormancılık üretiminin yetersiz kalması durumunda, kırsal yörede yaşayan

insanların yapacak ve yakacak odun ihtiyaçları kullanamamakta ve dar boğazlara

düşülebilmektedir.

5- Gerek tarımsal üretim, gerekse ormancılık üretimi için kullanılabilecek arazi

kıttır. Özellikle kırsal yörede, sınırlı araziye sahip insanlar, sınırsız ihtiyaçların

karşılamakta zorlanmaktadır.

6- Kırsal yörede toprağa dayalı üretimlerle geçimlerini sağlayan insanların temel

ihtiyaçlarının sürekli olarak karşılanması gerekmektedir.

1.6. Sosyal Ormancılık Tanımlarının Temel Çıkış Noktaları

Kırsal yörede, orman kaynakları içerisinde veya kenarında yerleşik düzeyde

yaşayan insan topluluklarının varlığı ve bu insan topluluklarının yaşamlarının orman

kaynaklarına bağımlı oluşu ve ormancılık uygulamalarında, kırsal yöre halkının

taleplerinin dikkate alınmaması ya da orman kaynaklarına olan bağımlılıklarının göz ardı

edilmesi sosyal ormancılık tanımının temel çıkış noktasıdır.

Temel insan ihtiyaçlarının karşılanması için, orman kaynaklarının bilinçsiz ve

düzensiz yararlanma şekliyle kullanılması ya da kullanılmak istenmesi, ormansızlaşma ve

çevre bozulması nedeniyle halkın yaşam güvenliğinin tehlikeye düşmesi ve kırsal yörede

yoksulluğun meydana gelişi ya da artışı da sosyal ormancılık tanımının ortaya çıkışında

etkili olmuştur.

Kırsal yöre halkının orman kaynaklarına yönelik temel gereksinimlerinin

karşılanması, kırsal yörede sosyal, siyasal, kültürel ve çevresel değişimi getiren bir

kalkınma sürecinin başlatılması, ormansızlaşma ve çevre bozulmasının önlemesi,

toplumsal refah için orman kaynaklarından en iyi yararlanma şekline ulaşılmasıdır.

19

1.6.1. Sosyal Ormancılığın Ortaya Çıkış Nedenleri

Sürdürülebilir orman kaynaklan yönetimi ve kırsal nüfusun geçiminin iyileştirilmesi

sorumluluğu devlete aittir. Devlet bu sorumluluğu öncelikle ormancılık örgütü olmak üzere

diğer kurumlara devretmiştir. Sürdürülebilirlik ormanların ve diğer kaynakların

yönetiminde, dünyada bir hedef olarak yaygın bir şekilde kabul edilmiştir. Bu kabul baskın

ürünlerin özelliklede odunun sürekli üretimi üzerinde yoğunlaşan bir ormancılık politikası

anlayışından, ormanı "doğal bir karmaşık kaynak sistemi" olarak yönetmekle ilgilenen yeni

bir orman politikasına geçişe destek olmuştur (Arnold ve Dewees,1995; Warner, 1997).

Bu yeni kabul artık ulaşılması gereken çoklu hedefleri getirmiştir. Sürdürülebilir

kalkınma kavramının gelişiminin erken dönemlerinde, kaynakların korunması ile bu

kaynaklara bağımlı kırsal nüfusun kalkınma gereksinimleri arasında bir bağ kurulmasının

gerekliliği kabul edilmiştir (Arnold ve Dewees,1995; Warner, 1997).

Sosyal ormancılığın orman kaynaklarının sürekli kullanımını mümkün kılan bir

strateji olarak ortaya çıkışı, 1950'lerin ve 1960'ların endüstriyel gelişme üzerinde

yoğunlaşan kalkınma stratejilerinin, kırsal kalkınmaya gereken önemi vermemeleri ve

kırsal kesimde yaşayan yoksulların temel gereksinimlerini karşılamamaları nedeniyle

eleştirilmeye başlandığı, 1970'lerde gerçekleşmiştir. Önde gelen kalkınma stratejilerinin

hedef ve sonuçlarına yönelik bu eleştirel sorgulama, kalkınma faaliyetlerini destekleyen

kaynakların kullanımının sürekli olmadığı ve gelecek kuşakların geçimlerine zarar

verebileceği yönünde giderek artan kaygılar nedeni ile daha da güçlenmiştir (Arnold,1992;

Warner, 1997).

Bu dönemdeki, endüstrileşme ve hızlı nüfus artışı ve tarımsal alanlara duyulan ciddi

ihtiyaç, odun kökenli enerji krizi ortaya çıkarmıştır. Bu krizin nedeni olarak Afrika ve

Asya'daki tarımsal alanlar için ormanların bozulması sonucu oluşan ormansızlaşma

gösterilmiştir. 1970'lerin sonlarında düzenlenen uluslararası toplantılar, özellikle de

1978’de düzenlenen ve konusu insanlar için ormanlar olan Dünya Ormancılık Kongresi,

Dünya Bankası’nın ormancılık sektörünü endüstriye yönelik ormancılıktan, çevre

koruması ve topluluk ihtiyaçlarının karşılanması hedeflerine doğru kaydırması ve etkili

kitap ve raporlar, sosyal ve toplum ormancılığı olarak tasarlanmış ilk program ve projelerin

gelişimine yol açmıştır (Warner, 1997).

20

Güney Asya'daki şiddetli kuraklık ve seller de, ormanlık alanların genişletilmesine

duyulan gereksinimi ve kırsal ormancılık faaliyetlerinin desteklenmesi gereğini bir daha

ortaya çıkarmış ve dikkatleri toplamıştır. 1970'lerin başında Birleşmiş Milletler Gıda ve

Tarım Teşkilatı (FAO) ve İsveç Uluslararası Kalkınma Kurumu, Ormancılık ve Kırsal

Kalkınma konulu bir toplantı düzenlemiş ve çeşitli ülkelerde sosyal ormancılık adı altında

yapılan ilk uygulama örneklerinin uzman kişiler tarafından tartışılmasını sağlamışlardır

(Tolunay, 1998).

Toplulukların yakacak odun gereksinimleri yüzünden, orman kaynaklarının azaldığı

şeklindeki anlayış, sosyal ormancılığı toplulukların refahıyla ilgili endişelerine rağmen,

yakacak odun arzını artırmak için köy/kamu arazilerine yakacak odun sağlayan ağaçların

dikilmesi üzerinde yoğunlaşan ağaçlandırma projeleri oluşturmuştur. Bu projeler sonucunda,

kırsal halkın odun sağlamak amacıyla yapıcı dikimlerle pek ilgilenmediği ama yem ve

meyve gibi ekonomik yarar sağlayan dikimlere büyük ilgi duyduğu anlaşılmıştır.

1.7. Sosyal Ormancılık ve Kırsal Halk İlişkisi

Toplum ile toplumun sahip olduğu orman kaynakları arasında sürekli bir ilişkiden

söz etmek olağandır. Bu ilişki; ormanların insanlara barınma, korunma, yiyecek sağlama ve

benzeri yararları ile insanlık tarihinin gelişim sürecinde değişiklikler göstererek bugünkü

düzeye gelmiş bulunmaktadır.

Toplumun orman kaynaklarına yönelik taleplerini mümkün olduğu ölçüde

karşılama sanatı olarak tanımlanan ormancılık; barınma ve beslenme, düzensiz ağaç

kesimi, ormanı koruma ve teknik ormancılık olarak dört evreden geçerek günümüze

gelmiştir (Özdönmez ve Ark., 1996; Tolunay, 1998).

İhtiyaç duyulan aletlerin bir kısmının ağaçtan yapılması, gizlenme, avlanma, meyve

toplama vb. nedenlerle ormandan yararlanma alışkanlığı başlamıştır. Dolayısıyla hayvan

otlatılmasına ve açılmalara neden olmuş, açılan alanın verimsizleşmesinden ya da nüfus

artışından yeni alanlara ihtiyaç duyulmuştur. Böylece insanların ormanları tahrip edici ilk

etkileri ortaya çıkmıştır. Ormancılık politikasının görevi, ülke düzeyinde ormancılığı

düzenlemek, yani tüm ülke ormancılığı için amaçlar belli etmek ve tedbirler almaktır.

Burada söz konusu olan ve tedbirlerin devlet yönetiminin yüksek düzeydeki

organları tarafından alınmış olması, kamu yararını gözetmesi gerekir. Özellikle ekonomik

21

ve kültürel açıdan gelişmiş toplumlar çevreye duyarlıdır. Bu toplumlar başta orman

kaynakları olmak üzere tüm doğal kaynakların korunmasını istemektedir. Ekonomik açıdan

gelişmiş devletler hem orman ürünlerinin ikamesi olan endüstriyel ürünler üretebilmekte, hem

de odun hammaddesi gereksinimini, diğer ülkelerden ithal yoluyla karşılayarak kendi orman

kaynaklarının korunarak, daha çok hizmet üretimi sürekliliği sağlama yoluna gitmektedir.

Fakat ekonomik ve kültürel açıdan az gelişmiş ülkelerde, az gelişmişlik sorunları

ormancılık çalışmalarını etkilemektedir. Orman içinde ve kenarında yaşayan insan kitleleri

sosyoekonomik gerekçelerle, orman kaynaklarına bağımlıdır. Bu bağımlılığı nedeniyle orman

kaynaklarından usulsüz olarak faydalanmaktadırlar.

Ormancılık; sadece ormanların yetiştirilmesi bakım ve onarımı, koruması, ürün elde

edilmesi, bu ürünlerin alıcılara sunulması, ormanların diğer hizmetlerinden toplumun

yararlandırılması gibi salt orman içerisindeki işleri kapsayan dar anlamdaki ormancılıkla

değil, bu sayılanlara ek olarak, orman ürünleri ve mamullerinin elde edilmesi ve ticareti

yanında ormanla bütünleşik olarak yaşayan insanların sosyo-ekonomik yönden

kalkındırılması anlamındaki ormancılık olarak anlaşılmalıdır. İşte bu sebepten; her ülke, o ülkede

yaşayan insanların orman kaynaklarına yönelik taleplerini karşılamaya çalışmaktadır.

Toplumsal talepler sonucu belirlenen ve dinamik olan ormancılık politikası amaçları vardır.

Ormancılık politikası bu amaçlar doğrultusunda ormancılık çalışmalarını yöneten ormancılık

örgütlerini yönlendirmekte ve orman kaynaklan bu amaçlar doğrultusunda işletilmektedir.

Orman kaynaklarına yönelik toplumsal talepler her ülkede farklı olduğu için, ülkelerin

ormancılık politikaları da farklıdır. Bunun doğal sonucu olarak her ülkenin kendine özgü

ormancılık tipi ortaya çıkmaktadır. Az gelişmiş ülkelerde nüfusun büyük çoğunluğu kırsal

bölgelerde bulunmaktadır. Bu kırsal nüfusun azımsanmayacak bir kısmı, orman içi ve

kenarında yaşamaktadır. Ormancılık politikaları oluşturulurken, var olan bu nüfus kitlesinin

orman kaynaklarına bağımlılığı göz ardı edilememektedir.

Hızlı nüfus artışı, ekonominin tarıma dayalı olması ve artan nüfusun istihdamının ve

geçiminin tarımsal üretimle sağlanması, orman alanları içinde yaşayan insanları tarımsal alan

elde etmek amacıyla orman alanlarına yöneltmektedir. Bu nedenle, ülkeler ormancılık

politikalarında ormanların azalmasını yasaklayıcı hükümler getirmektedir. Tüm bunlar; az

gelişmiş ülkelerin ormancılık politikalarına yansımakta ve ormancılık uygulamaları

koruma ormancılığı ağırlıklı bir yapı kazanmaktadır. Bu nedenle az gelişmiş ülkelerin

ormancılık örgütleri, bir taraftan teknik ormancılığın gereği olarak ormanların işletilmesi,

22

toplumun mal ve hizmet şeklindeki orman ürünü taleplerinin karşılanması görevini

üstlenirken, diğer taraftan orman varlığının korunması, kadastro-mülkiyet sorunlarının

çözümlenmesi ve orman köylülerin durumlarının iyileştirilmesine yönelik görevleri de

üstlenmek zorunda kalmaktadır (Tolunay, 1998).

Dünyada pek çok ülkede nüfusun büyük bir bölümü orman kaynaklarına bağımlı

olarak yaşamaktadır. Orman içi ve kenarı köylerde yaşayan insanların, yaşam koşullarını

iyileştirmek ve ormanla ilişkilerini düzenlemek için yapılan ormancılık; aynı arazi

üzerinde, aynı zamanda veya birbirini takip eden şekilde, ormancılık, ziraat ve hayvancılık

birleştirilerek kombine arazi kullanımını sağlayan, arazinin verimliliğini arttıran, halkın

kültürel çalışmaları ile uygun planlama çalışmaları yapan, devamlı arazi kullanım şeklidir. Bir

başka deyişle ormancılık faaliyetlerine kırsal halkın da dahil edilmesidir. Sosyal ormancılığın

ana gayesi, ormanların korunması ve iyileştirilmesi için ormanların içinde ve bitişiğinde

yaşayan halkın sosyal, özelliklede ekonomik açıdan iyileştirilmesidir. Ülkemizde 21.310

orman köyü bulunmaktadır. Bu köylerde 7.079.497 orman köylüsü yaşamaktadır (ORKÖY,

2011). Bu kitle orman içi otlatma, açma, yapacak ve yakacak odun ihtiyacını vb.

ormanlardan temin etmektedir. Maksimum odun hâsılası anlayışından kurtulan gelişmiş dünya

ormancılığı kırsal kesimdeki halkın kalkındırılmasını esas alan, katılımlı halk ormancılığı

anlayışını benimsemiştir. Kırsal kesimdeki halk sosyo-ekonomik açıdan iyileştirilmedikçe

ormanların korunması ve iyileştirilmesini gerçekleştirme mümkün olmayacaktır. Ormancılık

ile tarım arasındaki ilişki, kırsal kalkınmanın gerekli olduğu toplumlarda birincil unsurdur.

Gelişmekte olan ülkelerde tarım, ekonominin ve sosyal kalkınmanın bel kemiğini

oluşturmaktadır. Ormanlar ise toplumun oduna bağlı olan çok çeşitli ihtiyaçlarım karşılama ve

yaşanabilir hayat ortamının oluşturulmasında, tarımsal alanların ve yerleşim yerlerinin

muhafazasında çok yönlü koruma ve çevresel fonksiyonlar icra görmektedir.

1.8. Ormancılık ve Ülke Kalkınması Açısından Kırsal Kalkınma ve Sosyal Ormancılığın

Önemi

Orman, birçok öğeleri içeren karmaşık etkilenmelerle biçim kazanan, devingen

yapıda bir toplumdur, bir ekosistemdir. Eğer bir ülkede, orman alanları içerisinde orman

kaynaklarına bağımlı olarak yaşam sürdüren kırsal nüfus bulunuyor ve bu sebepten dolayı ülke

ormancılık örgütü temel ormancılık uğraşlarını yapmakta zorlanıyorsa, bu ülkede planlı

orman işletmeciliği için kırsal kalkınma kapsamında ormancılık kalkınmasını gerçekleştirecek

23

uygulamalar yapılmak zorundadır. Bu nedenle ülke kalkınması ile ilintili olarak yapılan kırsal

kalkınma çalışmalarının ormancılık içerisine yansımış şekli sosyal ormancılıktır.

Ekosistem dengesini bozmadan (bütünlük ilkesi) ve sürekliliği koruyabilmek için

yararlanmayı ölçülü sınırlarda tutmak ve gerçekleştirmek zorunluluğu vardır. Etkinlikler; yatırım-

üretim ya da yarar-maliyet yönleriyle ele alındığında da işletmenin sürekliliğini (eko-teknolojik

ilke) sağlamak oldukça güç bir iştir. Aşırı yararlanma ve birçok zararlıların (böcek, hayvan

ve özellikle insan vb.) orman ekosisteminin doğal yapısındaki etkilerin yıkıcı boyutlara

ulaşması durumunda orman ekosistemi bozulup yok olmakta ve daha düşük değerli alan (çalı

ya da çayır formasyonuna) konumuna dönüşmekte; daha da ileri boyutlarda ise toprak

taşınması yüzünden alanlar çoraklaşmaktadır. Bu yönüyle de orman işletmecisi, ekosistem

dengesini kollayabilmek ve bunu sağlayabilmek için yararlanmayı ölçülü düzeylerde

tutmak, bir başka anlatımla, üretim etkinliklerini ve planlamalarını işletme karını maksimize

etmekten çok, öncelikle doğal dengenin korunmasını ve doğal dengenin sağlanması yönünde

yoğunlaştırmak zorundadır.

Orman işletmeciliği de bu çok karmaşık yapıdaki doğa varlığından yararlanmayı

başka bir anlatımla ormanları toplumun yararına sunmayı amaçlayan karmaşık bir işletme

biçimidir. Orman işletmecisi, bu görevinin üstesinden gelebilmek için karşılaştığı tüm

sorunları çözümlemek zorundadır. Orman ekosistemi genelde bir yaşam birliği olarak ifade

edilmektedir. Bu açık sistemde en etkili etkileşim orman içerisinde yaşayan aktif insan

nüfusunca yapılmaktadır. Bunları sürekli kılabilecek tüm koşulları yaratmak için sürdürülen

akılcı ve planlı etkinliklerin bütünüdür. Orman ekosisteminin kendine özgü bir yapısı, gelişim

kuralları ve değişim temposu vardır. Orman ekosistemi, üretimde-tüketimde-ayrıştırmada ve

bir ortamda belli bir yapıya sahiptir. Belli canlı ve cansız maddeleri üretirler, biriktirirler.

Orman ekosistemi kendine özgü bir devingenliğe, kendi kendini dengeleme özelliğine ve

belli bir esnekliğe sahiptir. Ekosistem dengesinde etkilenme ve karşıtlıklar vardır. Yıkıcılık-

yapıcılık sürüp gider; ilişkilerde ve çelişkilerde bir karışıklık bir bozukluk ve olumsuzluk

değil, bir uyum yani bir kozmos hüküm sürer. Orman işletmesinin çok farklı yönleri

bulunmakla birlikte, topluma diğer işletmeler gibi mal ve hizmet sunan (üreten) bir işletme

biçimidir. Doğaya bağlı bir işletmedir. Orman işletmesinin tüm kaynak bileşenlerinin

temelinde orman ekosistemi vardır. Kalıpsız'a göre ormancılık; orman toprağından sürekli

olarak çeşitli mal ve hizmet üreten ve bu üretimi değerlendiren bir işletmedir (Kapucu, 1997).

24

Orman işletmeleri; toplumun, günümüz ve özellikle gelecekteki (endüstri üstü)

toplumun oldukça farklı isteklerine uyum sağlamaya çalışır. Mal olarak tüm

gereksinimlerini karşılamayı amaçlar. Aynı ölçüde ve kimi durumlarda da maldan daha

önemli sayılabilecek boyutlarda gerekli olabilen altyapısal hizmetleri (infrastrüktel

hizmetleri) de tam olarak yerine getirmeye çalışır. Günümüz toplumuna karşı bu işlevleri

yerine getirirken aynı ölçüde de gelecekteki toplumun istek ve eğilimlerine göre ortaya

çıkabilecek gereksinimleri bugünden güven altına alma görevini de üstlenmiştir. Orman

işletmesinin etkinlikleri ağırlıklı olarak geleceğe yöneliktir. Bu yönüyle orman

işletmeciliği, günümüz ve gelecekteki endüstri üstü toplumun orman ürünlerine olan

gereksinimlerini karşılamak ve alt yapısal hizmetleri yerine getirmek olarak iki ana gruba

ayrılmaktadır.

25

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Anıl (1974), Türkiye’de orman köyleri sorununun genel köy sorunlarından ayrı

platformda ele alındığını, gerek yasalar gerekse yasaların uygulayıcısı olan devlet

kuruluşları kanalıyla farklı çözümler getirildiğini işaret etmektedir. Bu nedenle orman

köylerini yakından tanımak ve onların iç olgularını sorunlarıyla birlikte saptamak

gerektiğinden hareketle, orman köylerine yönelik olarak yapılacak araştırmalara basamak

oluşturmak için, tipik bir orman köyü olan Yukarıçulhalı Köyünü araştırma konusu olarak

seçmiş ve köyün sosyo-ekonomik dokusunu ortaya çıkarmıştır. Köyün sosyo- ekonomik

yönü köyde var olan 168 ailenin her 10 tanesinden 1 örnek alınarak “sistematik örnekleme

metodu” kullanılmıştır. “Formal Mülakat Tekniği”nin kullanıldığı araştırmada görüşmeler

aile reisleri ile yapılmış, derlenen veriler köy önderleri ve orman işletmesi ilgililerinden

sağlanan bilgiler yardımı ile kontrol edilmiştir.

Duruöz ve ark (1976), ülkemizde hazırlanan kalkınma planlarının, ülke nüfusunun

belli bir zaman süreci içerisinde kentleşeceğini ve kentleşme ile bir doku değişimi

yaşanacağını belirtmektedir. Üzerinde çalıştıkları araştırmada; Orman Bölge Müdürlükleri

içindeki kentlerin işlevsel sınıflandırması yapılmış, bu kentlerin gerek ormancılık kesimi,

gerekse diğer kesimler yönünden görünüm ve eğilimleri ile orman köylülerini işlendirme

olanakları incelenmiştir.

Geray ve Acun (1980), köyde ve kentte bulunan iki insan fotoğrafını çekmek,

farklılıklarını bulmak gerekçesiyle orman köylülerinin kentleşmesi ve orman köy

ilişkilerini inceleyen bir araştırma üzerinde çalışmışlardır. Bu amaçla uygulanmak üzere

114 konuyu içeren bir anket formu hazırlanmıştır. Safranbolu ilçesinde seçilen 10 köyde

100 aile ve bu ilçeden İstanbul’a göç etmiş olan 68 aile bazında karşılaştırmalı olarak

araştırma yürütülmüştür. Anket çalışması bitirildikten sonra, köylerde ve kentte uygulanan

anket formlarının ayrı ayrı dökümleri yapılmış elde edilen bulgular karşılaştırılarak

araştırma sonuçlarına ulaşılmıştır.

Çağlar (1986), Orman Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü (ORKÖY); ilk kurulduğu

1970 yılından sonra, sosyo-ekonomik etkinlikler için temel teşkil edecek etüt ve envanter

çalışmalarına başladığını, bu çalışmaları kurum bünyesinde bulunan “Etüt-Plan ve Proje

Heyetleri” aracılığı ile yürüttüğünü, bilgi toplama yöntemi olarak yazılı anket ve sözlü

mülakat yöntemlerini kullandığını belirtmektedir. 1981 yılı itibari ile ORKÖY’ün; 47 köyü

26

kapsayan 39 ilçeyi kapsayan 3 İl Planı’nı ve 26 adet “Sektörel Plan”ı hazırladığını

açıklamaktadır.

Sağkaya (1986a, 1986b, 1986c, 1986d), ülkemizde orman köylüsünün ormancılık

politikaları içerisinde yer almadığı, halka rağmen ormancılık yapıldığı bu nedenle ormancılık

politikalarında değişikliklere gidilmesi gerektiğini belirtmiştir. Özellikle Hindistan ve

Güney Kore örneklerini vererek, Dünya Ormancılığı'ndaki gelişmeleri aktarmış ve Türkiye

Ormancılığında bu yönde uygulamaların yapılmasını önerdi.

Tolunay (1987), özellikle 1983 yılından sonra ormancılık uygulamalarında ayrı

önem verilen "Çal Yöresi Ağaçlandırmaları" üzerine ortaya çıkış nedenleri, ormancılık

politikaları içindeki yeri, uygulamalarda karşılaşılan sorunlar ve bu tip örneğin Türkiye

genelinde yaygınlaştırılması için alınması gerekli yasal ve örgütsel düzenlemeleri

belirlemek amacıyla araştırmalar yapmıştır. Çal Yöresi'nde ağaçlandırmaların sosyal

ormancılık proje ve uygulamaları ile ortaya çıkmadığı, üretimden uzak olan bozuk devlet

ormanları, hazine arazileri ve kendilerine ait verimsiz araziler üzerinde yaptıkları

ağaçlandırma çalışmaları ile yapıldığını ortaya koymuştur. Bu uygulamaların Türkiye'nin

orman varlığını artırmada önemli katkı sağlayacağını belirtmiştir.

Beebe (1987), Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT)'nin, 1970'li yıllarda

ortaya çıkmış ve 1980’li yıllarda geliştirilmiş olan bir kırsal değerlendirme tekniği

olduğunu belirterek, bu tekniği; kırsal bir yörede bulunan herhangi bir yerleşim biriminin

yöresel yapısını anlamak için, çeşitli uzmanlık alanlarına sahip kişilerin oluşturduğu ekip

tarafından en az 4 gün en fazla 3 haftalık zaman süreci içerisinde, yöresel yapının

gözlemlendiği ve kırsal yöredeki insanlarla sözlü mülakat ve görüşmelerin yapıldığı bir

çalışma olarak tanımlamaktadır.

Forrester (1992); "Türkiye'de Sosyal Ormancılık" başlıklı çalışmasında, genel

olarak Türkiye Ormancılığı'nı inceleyerek, sosyal ormancılığın geçmişten günümüze kadar

gelişimini analiz etmiştir. Sosyal ormancılığın ilişkili olduğu ormancılık uygulamalarının;

ORKÖY, enerji ormanları, agroforestry, özel ağaçlandırmalar ve dış kaynaklı sosyal

ormancılık projeleri olduğunu belirterek bu konular üzerinde tartışma ve irdelemelerde

bulunmuştur.

Ayberk (1992), “Tarımsal Ormancılığın Tanımı, Önemi, Uygulama ve

Araştırmalardan Örnekler” adlı çalışmalarında; agroforestry kavramının tanımını yapmış

27

agroforestry sistemleri ve gördükleri fonksiyonları inceleyerek, çeşitli ülkelerde görülen

örnekleri ve Türkiye’de bu konuda yapılan uygulamaları araştırmıştır. Ayrıca İzmit Kavak

ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü tarafından yapılan tarımsal

ormancılık (agroforestry) araştırmaları üzerine ön bilgiler vermiştir.

Geray (1993), toplum ormancılığının; “orman kaynaklarının fakir kırsal kesimi de

dikkate alacak şekilde yönlendirmektir” şeklinde tanımlamıştır. Toplum ormancılığını

sosyolojik, ekonomik, teknik ve biyolojik yanları olan çok disiplinli fakat asıl olarak

bağlayıcı özelliği reel gelir transfer etmek olan ve dolayısı ile de temel ağırlığı, olmazsa

olmaz koşulu sosyo-ekonomik olan ormancılık türü olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Geray

(1993) toplum ormancılığının tipik bir gelişmekte olan ülke ya da yöre ormancılığı

olduğunu da ifade etmektedir.

Tolunay (1998), "Sosyal Ormancılık ve Türkiye açısından Önemi" başlıklı

çalışmasında kırsal yörede sosyo-ekonomik ormancılık sorunlarının ortaya çıkışı ve

bunların ormancılığa yansımasını ortaya koymuştur. Bu kapsamda ele aldığı iki köyde kırsal

kalkınma araştırmaları yapmış ve çözüm önerileri getirmiştir. Köylerden ilkini yurt dışından

Tayland'da Ban Tha Khan köyü, ülkemizdekini ise Kızılağı köyü olarak seçmiştir. "Hızlı

Kırsal Değerlendirme Tekniği"ni (HKDT) kullanarak karşılaştırmalı kırsal kalkınma

araştırması yapmıştır.

Ketmen (2001), "Kahramanmaraş Yöresi Orman Köylerinde Kırsal Kalkınma

Araştırması" başlıklı çalışmasında Doğu Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi

(DASHRP) kapsamında kalan köylerdeki sosyo-ekonomik yapıyı ortaya koymuş ve kırsal

kalkınma adına yapılması gerekenleri sıralamıştır.

Hopur (2004), “Dereli Köyü ve Mikrohavzasında Kırsal Kalkınma Araştırması ve

Projeksiyonları” başlıklı çalışmasında Kahramanmaraş merkez köylerinden Dereli

Köyünün yer aldığı mikrohavzayı sosyo-ekonomik yönden inceleyerek ortaya koymuş ve

havzanın kalkınması için gerekenleri sıralamıştır.

28

3. MATERYAL VE METOT

3.1. Materyal

Sosyal Ormancılık konusu ile ilgili ülke genelinde ve yöresel bazda yapılmış önceki

araştırmalar; yöre ile ilgili İl Nüfus İdaresi'nden elde edilmiş demografik yapıya ilişkin

bilgiler; sosyo-ekonomik yapı ve kültürel faaliyetlere ilişkin resmi dokümanlardan

yararlanılmıştır. Yöre ile ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü, İl Özel İdaresi, Devlet Meteoroloji

İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı Beypazarı Meteroloji İşletme Müdürlüğü, Çevre ve

Orman Bakanlığının ilgili merkez ve taşra teşkilatlarından (Ankara Orman Bölge

Müdürlüğü, Beypazarı İşletme Müdürlüğü, ilgili Eğriova Orman İşletme Şefliği, İl Çevre ve

Orman Müdürlüğüne bağlı Orköy Şube Müdürlüğü, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü

Şube Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüklerinden) ve İlçe Tarım

Müdürlüğünden bilgi alınmıştır. Yöresel bilgi temelli yarı yapısal mülakatlar

gerçekleştirilmiştir.

Söz konusu havzanın İl Mahalli İdaresi tarafından hizmet altlığı olarak kullanılan,

havzanın tamamını içine alan 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita, havzanın orman durumunu

gösterir Amenajman Haritası, havzanın kadastro durumunu gösterir Kadastro Haritası ve

havzanın tamamını içine alacak düzeyde Harita Genel Komutanlığından alınan yaklaşık

1/25.000 ölçekli Hava Fotoğrafları'ndan yararlanılmıştır.

Havzanın gözlem ve incelemelerinde konum tespiti için Küresel Koordinat Sistemi

(GPS) kullanılmıştır. Ayrıca; Fotoğraf makinesi, Pusula, Eğim Ölçer vb. aletlerden de

yararlanılmıştır.

3.1.1. Havzanın Genel Tanıtımı (Şekil 3.1, Şekil 3.2)

3.1.1.1. Karaşar Kasabasının Genel Tanıtımı

Karaşar’ın Tarihçesi:

Karaşar bölgesinde şimdiye dek arkeolojik-tarihi çalışmalar yapılmadığı için

yerleşmenin tarihi açıklık kazanmadı. Ama elimize geçen verilere bakılırsa, en eski

yerleşmenin Hititlere ait olduğu görülür. Hititlerden sonra, M.Ö. 12. yüzyıl sonlarına doğru

Frigler, daha sonra Lidyalılar ortaya çıkar. Bu tarihlerden sonra da Bizanslıların ve sonra

Oğuz boyları ve Selçukluların izlerine rastlanır. Selçukluların yönetimi altındaki bölge,

29

1240 yılında Moğolların yönetimine girer. Moğolların, Anadolu’yu istilası sırasında halkın

bir kısmı göç eti. Bolu ve sonra Oğuz boyları burada tekrar etkili oldu. Günümüzde, Bolu

ve Beypazarı çevresinde halen Oğuz boylarının adlarını taşıyan yerleşme yerleri vardı.

Karaşar’ın İsim Kökeni :

Karaşar’ın ismini, erkeklerin başlarında siyah puşu, bellerinde Karaşal,

bacaklarında siyah şalvar kullanmasından; kadınların ise başlarında fes ve çember (abani),

sırtlarında üç etekli entari ve bunu tamamlayan feymana, bellerinde acem veya tarabulu

denilen şal kuşağı kullanmasından aldığı, bu nedenle çevrede yöre insanının Karaşallılar

lakabıyla anıldıkları, bu deyişin zamanla Karaşar’a dönüştüğü söylenmektedir. Genellikle

halkı sevecen, yardımsever, zeki ve son derece çalışkan insanlardır.

Şekil 3.1. Havzanın hava fotoğrafından görünümü

30

Şekil 3.2. Karaşar kasabasının genel görünümü

13. yüzyılda Moğol İmparatoru Cengiz Han’ın İran’ın kuzeydoğusunda bulunan

Horasan bölgesini ele geçirmesiyle burada yaşayan Türkmen boylarının bir bölümü Konya

yakınlarına göç etmişlerdir. Karaşar’ın ilk sakinleri de Horasan’dan Konya dolaylarına

gelen boylardandır. Konya dolaylarında Yörük olarak yaşarlarken boy içindeki bazı

kargaşalıktan dolayı yedi aile içlerinden ayrılarak kuzeye doğru gitmişlerdir. Bu olay

Osmanlı Devleti’nin yeni kurulduğu dönemlere rastlar. Bu yedi aile Beypazarı’nın

doğusunda bulunan Yoğunpelit isimli bir köyün bulunduğu yerde bir kaynak başına

(Şimşit Dere Kaynağı) ilk olarak yerleşmişlerdir.

Buraya gelen sakinler sonradan bilhassa gözden uzak olmak ve sürülerine elverişli

bir yer bulmak için etrafı dağlar, tepeler ve büyük ormanlarla çevrili 1300 metre

yükseklikteki bu tepelerden birinin eteğine kesin olarak bilinmemekle 1420 yılında

yerleşmişlerdir. Gelen bu yedi aileden Nadarlar doğu, Kaşlar kuzey, Kepiçler batı,

Yağaplar güney yörelere yerleşmişlerdir. Aşiretin diğer aileleri olan Söğütoğulları,

Ortaoğulları ve Simitoğulları da yakın yörelere dağılmışlardır.

Karaşar’ın tarihi Türklerin anayurdu Orta Asya’ya kadar dayanır. Adını aynı adla

anılan ve kökü Uygurların (Dokuz Oğuz-On Uygur) ilk yerleşim yeri olan Doğu Türkistan

(Bugünkü Çin sınırları içinde bulunan Tanrı Dağları-Beşbalık-Turfan-Karabalgasun

bölgeleri)’daki yerleşik bir Oğuz (Türkmen) boyundan almıştır. Nitekim Doğu

Türkistan’da Karaşar ve Köseler adlı yerleşim yerleri vardır. Meydan Larouse’de

31

Karaşar’ın, Türkistan’da Göktürkler ve Uygurlar zamanında iktisadi bakımdan hayli

gelişmiş bir şehir olduğunu yazmaktadır. Ayrıca Prof. Dr. Lazslo Rosanyi’nın “Tarihte

Türklük” adlı kitabında “Kara Şahr” olarak ismi zikredilmektedir.

Karaşar Adını Taşıyan Yerleşim Birimleri

Karaşar, Köseler ve Saray köylerinin küçük yerleşim birimlerinin tarihi ile ilgili

olarak “438 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530) 1” incelendiğinde

altı ailenin Beypazarı’nın doğusunda bulunan Yoğunpelit adlı köyün bulunduğu yerde bir

kaynak başına yerleştikleri görülür.

Karaşar, Köseler ve Saray köyleri ile Beypazarı’nın öteki köyleri halkının çoğu

Türkmen olarak bilinir. Türkmen ve Yörük, konar-göçer Türk aşiretlerine verilen bir addır.

Kimi bölgelerde konar-göçer Türk aşiretlerine “Yörük” denir. Karaşar, Köseler ve Saray

halkı kendini Türkmen olarak tanımlar. Bu tanımlama ile kendilerinin Türk aşiretlerinden

olduğu söylenebilir.

Osmanlılar döneminde konar-göçer aşiretler zorunlu iskâna tabi tutuldu.

Anadolu’daki konar-göçer aşiretlerin ilk iskânı 1401 yılında yapıldı. Köprülüzade Fazıl

Mustafa Paşa’nın Sadrazamlığı döneminde yoğunlaşarak 1870’li yıllara kadar devam etti.

Karaşar, Köseler ve Saray köylerinin yerleştiği Beypazarı, geçmişte Bursa

(Hüdavendigar Livası) Sancağına bağlı idi. Osmanlı Devleti 1300 yılında kuruldu. Bu

kuruluş Türkmenler ile Alevilerin desteği ile gerçekleşti. 1. Murad Hüdavendigar 1300

yılında ‘Hüdavendigar’ adıyla Osmanlının merkezi durumuna getirdi (tr.wikipedia.org).

Karaşar Kasabası; İç Anadolu Bölgesinin Yukarı Sakarya bölümünde, Ankara ili,

Beypazarı ilçesine bağlı bir kasabadır. Ankara iline 130 km Beypazarı ilçesine mesafesi 30

km. olup Beypazarı’nın kuzeyinde bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 1300 m olup yöre

karasal iklimin bütün özelliklerini taşımaktadır. Karaşar kasabası; 3 mahalle (Gazi,

Cumhuriyet ve Yeni Mahalle) olup yüzölçümü 85 km² ’dir. 2010 yılı nüfus sayımına göre

723 erkek 776 kadın olmak üzere toplam nüfusu 1499’dur (www.yerelnet.org.tr).

Karaşar’ın Elsanatları:

"Sanat, bazı düşüncelerin ve amaçların, durumların ya da olayların, beceri ve düş

gücü kullanılarak ifade edilmesine ya da başkalarına iletilmesine yönelik yaratıcı insan

yetkinliği. Sanat ve sanat ürünleri çağdan çağa ve toplumdan topluma çok farklı biçimlerde

32

değerlendirilmiştir, ama buna karşın bütün insanlık tarihi boyunca var olmuştur. Sanat

ürünlerinin doğal nesnelerden farkı, sanatın niteliğini de ortaya koyar. Doğal süreçler

(örneğin, kristaller, sarkıt ve dikitler, arı peteği ya da örümcek ağı gibi oluşumlar)

sonucunda ortaya çıkan nesneler bir anlamda güzel sayılsa da, sanat yapıtı kabul edilmez;

çünkü sanatın asıl özelliği, belirli bir nesne üretmeyi amaçlayan bir etkinlik olmasıdır". El

sanatları Karaşar'ın kültürel kişiliğini yansıtır. Sosyo-kültürel açıdan önemli yer tutar.

Karaşar’ın Halk Oyunları ve Türküleri:

Halk oyunlarının her ritmi, her figürü ayrı bir anlam ve özellik taşır. Anadolu

insanının düşünce, duygu ve heyecanını yansıtır. Halk oyunları Anadolu'da çok çeşitlilik

gösterir. Bunun nedeni topraklarımız üzerinde yaşamış eski uygarlıklar, tarihsel gelişim

içerisindeki sosyal olaylar, etnolojik etkenler ve yedi iklimi sınırları içinde barındıran

coğrafi yerleşim durumudur.

Karaşar’ın Yemekleri:

Yemekler Karaşar mutfağında karbonhidratlı besin maddeleri geniş yer tutar. Yağ,

süt, peynir ve yoğurt bolca bulunur. Karaşar yemekleri arasında tarhana özel bir yer tutar.

Tarhanaya verilen önem şu sözlerle dile getirilir: “Tarhana olmadan karın doymaz denir”.

Karaşar’ın Mimarisi:

Eski Karaşar evleri evlerin alt katının dış duvarı bir metreye yakın taşla örülmüştür.

Duvarın taş kısmından sonraki bölümüne, aralıklarla dikine kalın çam direkler

konulmuştur. Dikine konulan direklerin ara yerine çam direklere üçgen oluşturacak

biçimde direkler konulmuştur. Birinci katın üstüne yan yana kalın direkler konulmuştur.

Bu direklerin üstü yine kalın çam tahtalarıyla hava ve ışık sızdırmayacak biçimde

kapatılmıştır. Birinci katta ahır, samanlık, odunluk bulunur. İkinci katta da mutfak, ambar,

salon ve oturma odaları bulunur. Banyo odalardaki dolapların içine gizlenmiş vaziyettedir.

Tuvaletler dışarıda ve eve birleşik olup ikinci kattan geçilebilir şekilde yapılmıştır. İçme

suları ve kullanma suları meydan çeşmelerinden sağlanmakta ve kanalizasyon şebekesi

bulunmamaktadır. Şimdi ise su ve kanalizasyon şebekeleri oluşturulmuştur

(www.karasarim.com).

33

Karaşarda Tarım ve Hayvancılık:

Beypazarı ilçe Tarım Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre; 1980 li yıllarda kasabada

13000 küçükbaş hayvan varken bu rakam şu anda 1500’ e düşmüştür. Aynı şekilde 5000

büyük baş hayvan varken bu rakam şu anda 100’ e düşmüştür. 1980’li yıllarda 600 kovan arı

bulunurken şu anda 60 kovan arı bulunmaktadır. Aynı şekilde 5000 adet kümes hayvanı

bulunurken bu sayı 150 adete düşmüştür. Belli dönemlerde ORKÖY tarafından hayvancılık

konusunda sosyal ve ekonomik amaçlı projeler ve kredilendirmeler uygulansa da bu

uygulamalar yetersiz kalmıştır.

Karaşar’da arazi yapısındaki taşlılık ve eğimden dolayı geçmişten günümüze kadar

geçen süreçte tarımsal faaliyet yapılamamış olsa da ormandaki ahlatlar armuda aşılanmıştır.

Ormanda bulunan yabani meyvelerin çokluğundan dolayı yaban hayvanları açısından uygun

bir yaşam ortamı sağlanmış olup bu yaşam halen de süregelmektedir.

Karaşar Kasabasında bulunan kamu kurum ve kuruluşları ise;

Çizelge 3.1. Karaşar Kasabasında bulunan kamu kurum ve kuruluşları

Belediye : 1 Adet

Jandarma Karakolu: 1 Adet

Camii: 2 Adet

Kültür Evi: 1 Adet (Bkz. Şekil 3.3)

Sağlık Ocağı: 1 Adet (1 Doktor, 1 Hemşire, 1 Veteriner)

PTT : 1 Adet (1 posta memuru, 1 Türk Telekom memuru)

Halk kütüphanesi : 1 Adet (1 Memur)

Motorlu Taşıtlar Kooperatifi: Başkan, Başkan Yardımcısı, Muhasip ve 2 Üye

Kalkınma Kooperatifi: Başkan, Başkan Yardımcısı, Mutemet ve 2 Üye bulunmaktadır.

Orman Toplu Koruma Merkezi: 1 Adet (Bkz. Şekil 3.4)

34

Şekil 3.3. Karaşar kasabasındaki kültür evi

Şekil 3.4. Karaşar orman toplu koruma merkezi

35

Karaşar’da Bulunan Tesis ve İşletmelere bakar isek;

Çizelge 3.2. Karaşar’da bulunan tesis ve işletmeler

Bakkal: 3 Adet

Kahvehane: 1 Adet

Kasap: 1 Adet

Karaşar Kasabasında Faaliyet Gösteren Firmalar:

Çizelge 3.3. Karaşar kasabasında faaliyet gösteren firmalar

Kaya İnş.Taah. Madencilik Pet.Tar.İth.Tic.Ltd.Şti ; Karayolları inşaatı yapıyor ve 26 kişi çalışıyor.

DAK Özel Güvenlik Şirketi; Karlık Tepe röle istasyonu güvenliği için 4 kişi istidam ediyor.

3.1.1.2. Saray Köyünün Genel Tanıtımı

Karaşar – Saray köyü (Şekil 3.5) arası 7 km. olup yaya1 saat 15 dakikada araçla 5

dakika kadar bir süre almaktadır. Nüfus 2010 yılı sayımlarına göre toplam 200 kişidir. Köyün

alanı 35 km² dir. Bir yaylası vardır, Saray yaylası 25 km mesafededir. Köyde 1 adet camii

bulunmaktadır. 2006 yılında Beypazarı’na bağlı köyler arasında Saray Köyü son 10 yılda

herhangi bir adli olay olmaması nedeniyle Jandarma Genel Komutanlığı teklifiyle Ankara

Valiliği tarafından örnek köy olarak seçilmiştir.

36

Şekil 3.5. Saray örnek köyünün girişi

Örnek köy kapsamında yapılan çalışmalar aşağıda sıralanmıştır:

- Köyde 1 Adet Atatürk büstünün yapımı tamamlanmıştır (Şekil 3.6).

- İmam lojmanın alt katı Sağlık evi olarak düzenlenmiştir.

- Köy Konağının 1 Odası Köy Kütüphanesi olarak düzenlenmiştir.

- Eski okul binasının 1 bölümü Marangoz atölyesi olarak düzenlenmiş ve faaliyete

başlamıştır.

- Köy sokaklarının düzenlenmesi ve Cadde ve sokakların isimlendirilmesi yapılmıştır.

- Köyün alt kısmında 1 adet Mesire alanının yapımı tamamlanmıştır.

- Köy girişine 300 adet Aylantus fidanı dikimi yapılmıştır.

- Köy okulunun bahçesine 564 ve köy içerisinde bir bahçeye 114 bodur elma ağacı

dikilerek örnek meyve bahçesi oluşturulmuştur.

- Köy girişinde bulunan fidanlığın yanına 1 Adet dinlenme parkı yapılmıştır.

- Köy meydanına 1 Adet Çocuk parkı yapılmıştır.

- Köy içerisinde 3 yerde yeşil alan oluşturulmuştur.

- 10 Adet eski çeşmenin tamiratı yapılmıştır.

- 1 Adet Futbol sahası yapımı tamamlanmıştır.

37

- Köyde Tadilat gerektiren 150 Adet evin tadilatı yapılmıştır (Boyama, sıva, Ahşap ve

çatı tamiri vb).

- Eski ve atıl vaziyette duran köy okulu, marangozhane, eğitim merkezi olarak

düzenlenmiştir.

- Köye bir adet çamaşırhane yapılmıştır.

Şekil 3.6. Saray köyünde yapılan Atatürk büstü ve köy konağı

İcra Edilen Kurslar:

- Atatürkçülük ve Atatürkçü Düşünce Sistemi semineri

- Ağaç işlemeciliği ve ahşap bakım kursu

- Bayan saç kesim kursu

- El sanatları kursu

- Nakışlı çorap ve Kazak örme kursu.

- Çevrenin ve doğal hayatın korunması bilinçlendirme kursu.

- Okuma-Yazma Kursu.

- Genel Sağlık ve Diş sağlığı konusunda bilinçlendirme (http://wowturkey.com).

38

Saray köyü sosyo-ekonomik ve kültürel bakımdan Karaşar Kasabası ile aynı

yapıdadır.

3.1.1.3. Köseler Köyünün Genel Tanıtımı

Karaşar Kasabasına 1 km mesafede bulunup, 2010 yılı nüfus sayımına göre toplam 63

kişi bulunmaktadır. Köyün genel alanı 14 km² ’dir. Köyde 1 adet camii ve 1 adet köy konağı

bulunmaktadır.

Karaşar Kasabası, Köseler (Şekil 3.7) ve Saray köylerinde genel olarak toplam 20

öğrenci bulunmakta olup, bu öğrenciler taşımalı eğitim çerçevesinden Beypazarı’nda eğitim

görmektedirler.

Şekil 3.7. Köseler köyü girişi

Havzanın Bitki Örtüsü

Batıda Bolu İline bağlı Kıbrısçık İlçesi, Kuzey ve Doğu kesimlerinde Ankara İline

bağlı Çamlıdere ve Güdül İlçeleri arasında kalmaktadır. Ayrıca Türkiye Florası (Flora of

Turkey and the East Aegean Island (1965-2000) kareleme sistemine göre alan A3 ve A4

karesine girmektedir.

Bu alanın bitki örtüsü, bitki coğrafyası açısından step ve orman geçiş bölgeleri

olarak tanımlanmaktadır. Çalışma alanı İran-Turan Fitocoğrafik bölgesi ile Avrupa-Sibirya

39

Fitocoğrafik bölgesi arasında geçiş oluşturmaktadır. Buna göre alan, bu fitocoğrafik bölge

elemanlarının karışımından oluşan bitki örtüsüne sahiptir. İran-Turan Fitocoğrafik

bölgesinde kuralçık karakterdeki otsu ve küçük ağaççıklardan oluşan türler hâkimdir.

Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik bölgesini temsil eden türler ise, nemli iklime adapte olan otsu

türler ile geniş yapraklı ve ibreli orman ağaçlarından oluşur.

Çalışma bölgesinin sınırları göz önüne alındığında, denizden yüksekliğinin 900-

1700 metre arasında değiştiği görülmektedir. Karaşar Beldesinin kuzey kesimindeki

vadinin başlangıcından kayalık yamaçlarda küçük ağaççık grupları halinde, Rosaceae

(Gülgiller) familyasına ait elemanlar bulunmaktadır. Bu elemanlar; Prumus (Erik), Cerasus

(Kiraz), Crataegus (Alıç), Rosa (Kuşburnu), Pyrus (Armut)'tur. Bu grup içindeki Alıç ve

Kuşburnu bireyleri yol boyunca ve step bölgelerinde değişik yoğunluklarda görülmeye

devam etmektedir. Ayrıca bu kayalıklar üzerinde Brassicaceae (Hardalgiller) familyasına

ait cinslerden de, arabis, Alyssum, Cardaria, Thlspi, Capsella türlerine rastlanmaktadır.

Bunların yanı sıra Centranthus (Valerianaceae), Campanula (Campanulaceae), Asteraceae

familyasından Senecio, Anthemis, Tanacetum, Tussilago (Öksürük otu) cinsleri, Fabaceae

(Baklagiller) Vicia ve Lathyrus cinsleri, Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasından Baltota

ve Acutellaria, Verbascum (Scrphulariaceae) türleri bulunmaktadır. Yol boyunca Apiceae

(Maydonozgiller) familya üyeleri görülmektedir.

Su kenarına yakın kesimlerde salix (Salicacea-Söğütgiller) üyeleri baskın ağaç türü

olarak göze çarpmaktadır. Su kenarına yakın nemli alanlarda ise şu gruplar görülmektedir.

Equisetum (Atkuyruğu), Adianthum (Venüs saçı), Ramunculus (Ranunculaceae,

Düğünçiçekgiller), Primula (Primulaceae-Çuhaçiçeğigiller), Veranica (Scrophulariaceae),

Epilobum (Onagraceae) cinsleri yer almaktadır.

Kayalık bölge ve yamaçlarda yoğun olarak, görsel güzelliğe sahip Galanthus

(Kardelen) türü göze çarpmaktadır. Su kenarındaki çayırlık ve sert toprakta soğanlı bir

bitki olan Muscari (Arap sümbülü) yetişmektedir.

Karaşar-Çukurören-Belenova bölgeleri çevresinde hâkim ağaç türü olarak Pinus

nigra subsp, pallasiana (Karaçam) yol boyunca görülmektedir.

Çukurören Yaylası çevresindeki alanda çalımsı gruplar halinde Juniperis (Ardıç) ve

Berberis (Karamuk) bulunmaktadır. Çayırlık alandaki otsu elemanlar ise şunlardır: Fabceae

familyasından Vicia, Lthyrus, Coronilla, Lotus, Trifoliam (Yonca-Üçgül), Medicago

40

cinsleri, Lamiaceae familyasından Nepeta, Salvia (Adaçayı) ve Ballota cinsleri,

Papaveraceae (Gelincikgiller) familyasından Chelidonium (Kırlangıçotu) ve Glaucium

cinsleri bulunmaktadır. Yumrulu ve soğanlı bitkiler olarak; Liliaceae (zambakgiller)

familyasından Galanthus, Muscari Gagea cinsleri ve Iridaceae (Süsengiller) familyasından

Crocus (Çiğdem) cinsi ilkbahar mevsiminin başlangıcında baskın bir örtü ile dikkat

çekmektedir. Gölet çevresinde ise Poaceae (Buğdaygiller) familyası üyeleri çayır

ekosistemini meydana getirir.

Çukurören mevkii ile Belenova yaylası arasındaki bölgelerde Karaçamın yanı sıra

Pinus Sylvestris (Sarıçam) 1650-1700 metrelerde yayılış göstermektedir. Aynı bölgede

bulunan kayalık orman açıklıklarındaki dar bir alanda ise Liliaceae familyasına ait Tulipa

(Lale9, Allium (Doğal soğan) ve Merendera cinsleri yayılış göstermektedir.

Belenova Yaylası yaklaşık 1600 metre yüksekliğe sahiptir. Bu bölgede taşlık step

karakterlerindeki çayırlık bölge geniş yer tutmaktadır. Bu çayırlık ile orman geçiş

alanlarında çalı formunda Jeniperus ve Berberis cinsleri görülür. Çayırı oluşturan

elemanlar şunlardır: Poaceae üyelerinden Lolium, Hordeum (Arpa), Poa (Çim), Festuca

(Çim), Bromus, Alopeccurus, Stipa cinsleri ve Scrophulariaceae familyasından Pedicularis

göze çarpmaktadır.

Belenova Yaylası ile Eğriova Yaylası (Şekil 3.8) arasında kalan bölgelerde 1700

metreden itibaren Pinus sylvestris (Sarıçam) ve Abies nordmaniana ssubp.

Bornmüelleriana (Uludağ Göknarı) bireyleri karışık orman oluştururlar. Yol boyunca

bulunan orman kenarında Astragalus (Fabaceae-Geven) ve soğanlı bitki Ornithogaahum

(Lilliaceae-Tükrükotu) bulunmaktadır.

Eğriova Yaylası ve çevresi step karakterindendir. Burada yükseklik 1500 metreye

inmektedir. Karakteristik step türlerinin yanı sıra gölet içerisinde sucul bitki olarak şu

cinsler görülür. Leemne (Lemnaceae-Su Mercimeği), Polygonum (Polygonaccac-Su

Sümbülü).

Su kenarında kökleri su içinde olan cinsler; Cyperaceae familyasından bataklık-

sazlık üyelerinden olan Cyperus ve Carex (Ayak otu), Juncaccac familyasından Juncus

(Kofa bitkisi), Ranunculus (Su düğünçiçeği)’dur.

Gölet çevresinde tabanda ise nemli alanları tercih cinsler yer almaktadır. Bunlar:

Scrophularia (Sccrophulariceae), Ornithogalum Myosotis (Boraginaccac-Unutmabeni),

41

Trifolium (Yonca-Üçgül), Veronica (Venüs Çiçeği), Potentilla (Rosaceae-Beşparmak

otu)’dır.

Şekil 3.8. Eğriova yaylasından görünüm

Eğriova-Çatal Ören arasında ve çevresinde taban suyu yüksek çayırlıklarda ilkbahar

mevsiminde Ranuncculus (Düğün Çiçeği) üyeleri baskın sarı renkli örtü oluşturmasıyla

dikkat çekmektedir. Ayrıca bu bölge hayvan otlağı olarak da kullanılmaktadır.

Çatal Ören bölgesinde Pinus nigra subsp. Pallusiana (Karaçam) yoğun orman

örtüsü oluşturmaktadır. Orman örtüsü altındaki nemli yerlerde Urticaccac familyasından

Urtica (Isırgan otu), Fragaria (Rosaccac) Çatal Ören ile alanın kuzeydoğusunda yer alan

Meler Boğazı yayla yerleşim bölgesi arasındaki çayırlık ve step vejetasyonu içerisinde şu

cinsler belirgin olarak bulunur: Lamium (Lamiaccac-Ballıbabagiller), Euphorbia

(Euphorbiaceae-Sütleğen), Trifolium, Sanguisorba (Rosaceae-Çayır düğmesi),

Scrophularia (Scrophulariaccac), Ranunculus, Poaccac üyelerinden ise Feztuca, Poa,

Dactylis, Koeleria'dır.

42

Bitki zenginliği oluşturan türler, yayılış alanları açısından insan tahribatına

duyarlıdır. Yayla kesimlerindeki yapılaşmanın artmasıyla türlerin devamlılığı tehdit altına

girebilir. Özellikle geofit (yumurta soğanlı, çok yıllık bitkiler) grubuna giren türler, bu

faktörlerden daha fazla üreyebildiklerinden, bu kısımlarının ortadan kalkması

çoğalmalarını engeller. Görsel açıdan güzellik oluşturan geofitlerin korunması alan

açısından önemlidir (www.karasarim.com).

Havzanın Topoğrafik Yapısı:

Havza üzerinde bulunduğu alan, Orta Anadolu İle Batı Karadeniz Bölgelerini

birbirinden ayıran Köroğlu Dağları silsilesinin bir bölümünü teşkil etmektedir. Havzanın

en yüksek noktası, 2056 m. rakımlı Sakal T.dir. En düşük noktası ise, havzanın güneydoğu

köşesinde ki Kavuşuk köprü mevkiidir (970 m). Diğer önemli dağ ve tepeler isim ve

yükseltileri de belirtilerek aşağıda gösterilmiştir. (Şekil 3.9)

Havzadaki dağ ve tepeler;

Kelkaya T. (1734 m), Kel T. (1715.4 m), Efeler T. (1770 m), Mürsel T. (1893 m),

Kartal T. (1735 m), Kavaklıburun T. (1788 m), Dedemezarı T. (1709 m), Kahyaoğlu T.

(1619 m), Güdükkaya T. (1564 m), Kıran T. (1532 m), Çobankuyu T. (1678 m), Türbe T.

(1573 m) dir. Sırtlar: Yaylankaya, Bayraklar, Kuşkaya, Taşlıalan, Kuzoluk, Ortadağ,

Kirazyanı, Karlık, Boyunkaya, Yapalak, Sarıkaya, Karakot, Kapaklı sırtlarıdır.

Havzadaki Belli Başlı Sular ve Dereler;

Eğriova deresi; Horhor, Kökpınar, Velevboğazı, Aşağıçepişlik, Sarıalan,

Kınıkboğazı derelerini alarak kuzeygüney istikametinde akar ve Eğriova göletine dökülür.

Efeler deresi daha sonra Ayı deresi adını alarak doğu-batı istikametinde akarak Eğriova

göletine dökülür. Eğriova göletinin güney ucundan çıkan Isırganlı deresi, Kınık deresini de

alarak güneybatıya doğru akar ve Takiçolan dere adıyla havzayı terk eder. Isırganlı dere

Fındıklı tepenin kuzeydoğusunda Dibidören dere olarak ayrılır ve güneye doğru akarak

sırasıyla, Göynükdibi, Üngün derelerini alarak Çukurören yaylasının kuzeyinde Makacan

deresi ismiyle Dumluca deresiyle birleşerek Çukurören göletine dökülür. Müftükonak ve

Dedemezarı dereleride batı-doğu istikametinde akarak sularını Çukurören göletine döken

belli başlı derelerdir. Çukurören göletinden çıkıp güneye doğru akan Çalardı deresi

sırasıyla Koca ve yayla dereleri, Boyunkaya ve ayı dereleri, Tatar, Alışcık ve Asarcık

derelerini alarak şeflik sınırı olan Bardakçı dereyle birleşir. Havzanın batı sınırını oluşturan

43

Delikli dere küçük derelerin sularını toplayarak kuzey-güney istikametinde akar ve Süvari

çayıyla birleşir. Süvari çayı, Kirmir çayıyla birleşir. Kirmir çayı da Sarıyar baraj göletine

dökülür. Yani havzanın sularının büyük kısmı Sarıyar baraj göletine gider (Şekil 3.9, Şekil

3.10).

Şekil 3.9. Havzayı gösterir topografik harita

Beypazarı Meteroloji İstasyonu iklim verileri Çizelge 3.4'de yansıtılmıştır. Sıcaklık

değerleri konumuz olan havzaya en yakın olan merkez rasat noktasından alınmıştır.

Yağışlar en fazla kış aylarında ve sonbahar mevsiminde düşmektedir. Yıllık yağış

ortalaması 396,2 mm'dir. En düşük sıcaklık Şubat (-17,7°C), en yüksek sıcaklık Temmuz

ayında (43°C) olarak gerçekleşmektedir. En çok yağış Aralık (54,0 mm), en az yağış Eylül

ayında (12,6 mm) düşmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 13°C'dir (DMİ, 2005) (Çizelge 3.4).

44

Çizelge 3.4. Havza iklim değerleri

Aylar En Yüksek

Sıcaklık (°C) En Düşük

Sıcaklık (°C)

Sıcaklık

Ortalaması (°C)Nisbi Nem (%) Yağış (mm)

Ocak 18.2 - 15.0 1.1 74 47.6

Şubat 20.1 - 17.7 2.8 70 33.4

Mart 26.2 - 13.8 7.0 63 33.8

Nisan 32.0 - 6.2 12.4 60 48.9

Mayıs 35.1 0.4 17.4 58 42.5

Haziran 39.0 4.8 21.5 53 29.4

Temmuz 43.0 7.9 24.8 49 14.0

Ağustos 43.7 8.2 24.4 50 14.1

Eylül 38.1 4.0 20.0 52 12.6

Ekim 34.9 - 2.0 14.0 62 28.3

Kasım 23.1 - 10.1 7.5 69 37.6

Aralık 18.2 -12.9 3.0 76 54.0

TOPLAM 396.2

Rasat Süresi: 1975 – 2005, Rakım: 682 m.

Şekil 3.10. Havzanın başka açıdan genel görünümü

45

3.2.Metot

Konuyla ilgili önceki çalışmalar çeşitli yönleriyle incelenmiştir. Havzada

uygulanmış ve uygulanmakta olan projelerin kırsal kalkınma amaçlı projelerin aksayan

yönleri tespit edilmiştir. Yöresel yapının tespitinde metot olarak Hızlı Kırsal Değerlendirme

Tekniği (HKDT) kullanılmıştır. HKDT daha önceki çalışmaların bazılarında Türkçe

bazılarında yabancı dilde RRA (Rapid Rural Apprassial) şeklinde geçmiştir. Bu tezde

Türkçe olan HKDT terimi kullanılmaktadır. Yarı yapısal mülakatlara ilişkin anket soruları,

havzayla ilgili dokümanların incelenmesi, uzmanlık gruplarının önerileri ve yöresel

gözlemlere dayanılarak hazırlanmıştır. Anket sorularının uygulanacağı kişi sayısı

istatistiksel olarak Örneklem Büyüklüğü yöntemiyle aşağıdaki gibi ortaya çıkarılmıştır.

1

1/

1

n = gerekli örneklem büyüklüğü N = hedef kitledeki birey sayısı

/ = belirlenen güven düzeyinde standart normal değer p = araştırılan özelliğin hedef bölgedeki oranı d = marjinal hata (Scheafer ve ark, 1979)

%95 güven düzeyinde, %7 marjinal hata ile gerekli örneklem büyüklüğü:

1762 0.5 0.5

1762 1 0.071.96 0.5 0.5

174,02 174

Bu işlem sonucunda hazırladığımız anket havzada enaz 174 kişiye uygulanmıştır.

Yapılacak yeni projeler için halkın beklentileri ortaya konmuştur. Yerel kaynaklar

tespit edilmiş, bunların harekete geçirilmesi için çeşitli çözüm yolları saptanmıştır. Klasik

orman envanteri ve anket çalışmalarına göre araştırıcılar ile kırsal yöre insanları arasında

direkt ve güçlü bir etkileşimin kurulmasını sağlayan ve diğer araştırma tekniklerine göre

daha kısa bir süre içinde ve daha az maliyetle, doğru ve eksiksiz bilgiler sağlayabilen bir

teknik olduğu için “Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği” (HKDT) bu çalışmada

kullanılmıştır.

46

3.2.1 Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği' nin Tanımı

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT); bir kırsal yerleşim biriminin yöresel

yapısını anlamak amacı ile çeşitli uzmanlık alanlarına sahip bir ekip tarafından, en az dört

gün en fazla üç haftalık süre içinde kırsal yapının gözlemlendiği ve içerisindeki insanlarla,

mülakat ve görüşmelerin yapıldığı bir kırsal değerlendirme çalışmasıdır (McCracken ve ark

1988; Tolunay, 1999; www.fao.org).

3.2.2. Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği'nin Ana Prensipleri

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniğinin (HKDT); sosyal ormancılık çalışmalarında

kullanılması sırasında aşağıdaki ana prensiplerin yerine getirilmesi gerekmektedir (Tolunay,

1999; www.fao.org).

3.2.2.1. Hız ya da Süratlilik

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT); kısa bir zaman süreci içerisinde bilgi

toplayan bir teknik olarak geliştirilmiştir. Yarı yapısal mülakatlar görüşme yapılan

kişilerden, istenilen bilgilerin kısa zamanda elde edilmesini sağlamaktadır. Tekniğin çeşitli

alanlarına sahip kişilerden oluşan bir ekip tarafından uygulanması, gerek araştırıcıların kendi

aralarında ve gerekse araştırıcılar ile kırsal yöre insanları arasında, hızlı bir işleyiş niteliği

olan öğrenim mekanizması kurmaktadır. (Tolunay, 1999; www.fao.org)

3.2.2.2. Bilgi Ağı Kurmak

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT), çeşitli bilgi ve kaynaklar ile

araştırıcılar arasında yoğun bir etkileşimi gerektirir. Kırsal yapının ortaya konmasında

yararlanılabilecek bir çok bilgi kaynağı bulunmaktadır. HKDT ekibi, bu bilgi kaynaklarına

ulaşabilmelidir. Çeşitli kaynaklardan bilgi elde etmeye yönelmek ve farklı kırsal yöre

insanları ile görüşmelerde bulunmak, bu prensibin temel hedefidir. Böylece HKDT; farklı,

konum ve görüş açılarında bulunan bilgi kaynakları ile kırsal olayların sağlıklı bir şekilde

olanak vermelidir (www.fao.org).

3.2.2.3. Tekrarlayıcılık

Elde edilen bilgilerin doğruluğu ve güvenirliğini artırmak için, HKDT ekibi

tarafından yapılan işlemler sürekli olarak yinelenmelidir. Araştırıcıların başlangıçta kurmuş

47

oldukları hipotezler ve varmış oldukları sonuçlar, elde edilen yeni bilgiler çerçevesinde

güvenilirliğini yitirebilir (Tolunay, 1999; www.fao.org).

3.2.2.4. Ekip Çalışması

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT); üzerinde çalışılan kırsal yörenin

resminin çok yönlü uzmanlık alanları ile yakalanmasını hedeflemektedir. Bu nedenle; kırsal

sistemin karmaşık ve bileşik ilişkilerinin ortaya konması gerekir. Bu işlem; farklı uzmanlık

alanlarına sahip kişilerin oluşturduğu bir ekip tarafından yapılabilir. Örneğin, böyle bir

ekibin üyeleri orman mühendisi, veteriner hekim, sosyolog, ekonomist vb uzmanlık alanı

olan kişilerden oluşabilir (Tolunay, 1999; www.fao.org).

3.2.2.5. Karşılıklı Etkileşim

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT) kırsal yörede geçerli ve sağlıklı bilgi

elde edilmesinde, toplanan ham bilgilerin analiz ve sentezinde yoğun bir etkileşim (hem ekip

üyeleri arasında hem de kırsal halk arasında) ve katılım içerisinde bulunmasını, gerektiren

bir çalışma ortamını zorunlu kılmaktadır (Tolunay 1999; www.fao.org).

3.2.2.6. Yöresel Bilgi Temeli

Sosyal ormancılık plan ve projelerinin dizaynına temel teşkil edecek bilgilerin,

doğrudan doğruya kırsal yörede yaşayan insanlardan elde edilmesi, HKDT’nin diğer bir

önemli prensibidir. Bu nedenle HKDT'nin çalışılan kırsal yöre üzerinde yoğunlaştırılması

gerekmektedir. Kırsal yöre insanların karşılaştıkları sorunların çözümlerine yönelik öneri ve

yaklaşımlar, sağlıklı plan ve projelerin oluşmasına zemin hazırlar, bu açıdan elde edilen

bilgiler, kırsal yörelerden elde edilmiş katıksız ve saf bilgiler olmalıdır (Tolunay 1999;

www.fao.org).

3.2.3. Bir HKDT Çalışmasının Yürütülmesinde Ana Aşamalar

Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği (HKDT) çalışmasına başlanılmadan önce, bu çalışmanın neden yapıldığı, hangi amaçlara hizmet ettiği ortaya konulmalı ve üzerinde alışılacak kırsal yöre ya da bölge, coğrafi alan olarak belirlenmelidir. Bir HKDT çalışmasının yürütülmesinde dört ana aşama bulunmaktadır (Tolunay, 1999; www.icra-edu.org).

1- Mevcut veri ve bilgilerin incelenmesi

2- HKDT çalışma konularının ve anahtar soruların belirlenmesi

48

3- Arazi çalışmaları ve organizasyonu

4- HKDT raporlarının hazırlanması

3.2.4. HKDT'nin Vaka Çalışmalarında Kullanımı

Vaka çalışmalarının amacı; havzanın fiziksel ve özellikle de sosyo-ekonomik açıdan

analizini yapmak, ulaşılabilir ve işlenebilir doğal kaynakların tespit etmek ve özellikle de

orman kaynakları kullanımını ortaya koyarak, kırsal kalkınmaya yönelik önerilen projeleri

irdelemektir (www.icra-edu.org).

3.2.5. Büro Çalışmaları

Büro çalışmalarında; havza ile ilgili mevcut veri bilgi ye haritalar incelenmiş, yerel

gözlemler yapılmış, arazide çalışılacak konular belirlenmiş ve çeşitli uzmanlık alanlarına

sahip grubun önerileri alınarak anahtar sorular geliştirilmiştir. Grupta; ziraat mühendisi,

veteriner, ekonomi uzmanı, teşkilatta çalışan orman mühendisi ve psikolog vardır. Grubun

bilgi koordinasyonu tarafımızdan yapılmıştır. Grup anket sorularının hazırlanması ve

değerlendirilmesi aşamalarını ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin ortaya konmasında

aktif olarak çalışmıştır. Vaka çalışmaları anket uygulamasında yer almamışlardır. Öncelikle

görüşme yapılacak konular tespit edilip hangi anahtar sorularının yöneltileceği belirlenmiştir.

Anahtar sorularda, özellikle sorunlar ve çözümleri ortaya konulmaya çalışılmıştır (Hopur,

2004).

3.2.6. Arazi Çalışmaları

Büroda, araziye çıkmadan önce bir program yapılmıştır. Arazi yapısının

incelenmesi ve ön görüşmeler sonbaharda gerçekleştirilmiştir. Köylere kış ayları içinde de

gidilmiştir. Detaylı yerel incelemelerin yapılması ve anketlerin uygulanması için ilkbahar

ayları seçilmiştir (Hopur, 2004).

Arazide havzanın genel yapısı dikkatlice gözlemlenmiştir. Görüşme önceden

seçilen anahtar bilgi kaynaklan ile yapılmıştır. Anahtar bilgi kaynakları, belediye başkanı,

muhtarlar, ihtiyar heyeti üyeleri, jandarma karakolu personeli, imam vb. ileri gelen

kişilerdir. Köyün ana hatlarıyla ortaya konması, geçim kaynakları, arazi miktarı,

yetiştirilen tarımsal ürünler, gelir kaynakları, harcamalar, pazarlama, hayvancılık,

ormancılık, işlenebilir doğal kaynaklar vb. konularda çeşitli bilgiler elde edilmiştir.

Konuşulan her şey anında not edilmiş ve önceden hazırlanan anketler anahtar bilgi

49

kaynaklarına yönlendirilmiştir. Sorulara verilen cevaplar ve anlatılanlar, dinlenerek

dikkatlice tetkik edilip, sağlam ve güvenilir bilgiler elde etmeye çalışılmıştır. Bunların

ışığında hazırlanan anket 15 kişilik birincil bir denek grubuyla yapılarak anketin boşlukları

giderilerek anket daha reel bir şekilde havzayı yansıtır bir hal almıştır (Hopur, 2004).

Havzada köylerin ve kasabanın yerleşim yerleri ve sahip oldukları doğal kaynaklar

ve araziler araştırma alanı olarak seçilmiş bu bağlamda köylerin anketi 44 adet sorudan

oluşmuştur. Anket soruları; yörenin sosyo-ekonomik yapısının anlaşılmasını sağlaması

yanında kişilerin, kaynakların harekete geçirilmesi ile ilgili olarak düzenlenmiştir. Anket

sorularına doğruluk seviyesi yüksek cevaplar alınabilmesi amacı ile kişilerin isimleri ve

özel aile yaşamına ilişkin sorular sorulmamıştır. Çapraz soru tekniği ile anketten elde

edilmek istenilen bilginin birkaç kez ortaya çıkarılmasının yanında, tek soruda birkaç

istatistiki bilgi elde etme yoluna gidilmiştir (Hopur, 2004).

Havzadaki tüm köy ve mahalleler gezilerek bölgenin genel şartları, çok yetiştirilen

ürünler, orman ürünlerine duyulan ihtiyacın boyutu, meyvecilik, arıcılık, hayvancılık

ürünleri vb.nin bugünkü durumları ortaya konmaya çalışılmıştır. Hedef kitle olan 174

kişiden oluşan havzanın %10’ una yakın bir kesimidir (Hopur, 2004).

Yapılan çalışmada, HKDT'nin en az 4 gün en fazla 3 hafta olması gerektiği

ilkesinden hareketle havzadaki köylerde toplam 15 gün süre ile aktif çalışma yapılmıştır.

10 gün yerel gözlem ve incelemelerin yapılması ile yöre halkı ile olan diyalogların

geliştirilmesi çalışmaları yapılmıştır, bu sayede anketin güvenilir bilgilere ulaşabilmesi için

gerekli güven tesisi sağlanmıştır. 6 gün süre ile 44 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Bu

aşamadan sonra büro çalışmalarına geri dönülerek anket değerlendirmeleri yapılmıştır

(Hopur, 2004).

50

4. BULGULAR VE TARTIŞMA

4.1. Havzanın Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı

Karaşar bölgesinde şimdiye dek arkeolojik-tarihi çalışmalar yapılmadığı için

yerleşmenin tarihi açıklık kazanmadı. Ama elimize geçen verilere bakılırsa, en eski

yerleşmenin Hititlere ait olduğu görülür. Hititlerden sonra, M.Ö. 12. yüzyıl sonlarına doğru

Frigler, daha sonra Lidyalılar ortaya çıkar. Bu tarihlerden sonra da Bizanslıların ve sonra

Oğuz boyları ve Selçukluların izlerine rastlanır. Selçukluların yönetimi altındaki bölge,

1240 yılında Moğolların yönetimine girer. Moğolların, Anadolu’yu istilası sırasında halkın

bir kısmı göç eti. Bolu ve sonra Oğuz boyları burada tekrar etkili oldu. Günümüzde, Bolu

ve Beypazarı çevresinde halen Oğuz boylarının adlarını taşıyan yerleşme yerleri vardı.

Karaşar Kasabası; İç Anadolu Bölgesinin Yukarı Sakarya bölümünde, Ankara ili,

Beypazarı ilçesine bağlı bir kasabadır. Ankara iline 130 km Beypazarı ilçesine mesafesi 30

km. olup Beypazarı’nın kuzeyinde bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 1300 m olup yöre

karasal iklimin bütün özelliklerini taşımaktadır. Karaşar Kasabası; 3 mahalle (Gazi,

Cumhuriyet ve Yeni Mahalle) olup yüzölçümü 85 km² ’dir.2010 yılı nüfus sayımına göre

723 erkek 776 kadın olmak üzere toplam nüfusu 1499’dur (www.yerelnet.org.tr).

Bölgeden, Ankara’ya ve İlçesi Beypazarı’na önemli boyutlarda göç vardır. Göç

nedeni kaynakların yetersizliği ve şehirde iş bulma isteğidir. Kasaba ve köylerde gözlemlere

göre genelde çekirdek aile yapısı göze çarpmaktadır. Yalnız eş ve çocukları barındıran bu

aile yapısı aslında bir ataerkil aile yapısının bünyesinde yaşam sürdürmektedir. Çekirdek

aile sergileyen bu ailelerin yarısı, anne babanın yönlendirdiği ana evlere eklenti olarak

yapılan yan evlerde oturmaktadır, bu anlamda ataerkil aile yapısı sürdürülmektedir.

Yörede taşımalı bir ilköğretim sistemi vardır. Genç nüfusun tamamı, ilkokul

mezunudur. Orta yaşlı nüfusun %64'ü okuryazar ya da ilkokul mezunudur. Yaşlı nüfusun

%20'si okuryazar ya da ilkokul mezunudur. Üniversite düzeyinde eğitim alabilen kişiler

çıkmıştır ancak bunlar iş imkanını sadece ilçe ve şehirlerde bulmuşlardır. Bunların köye

dönüşleri ancak emeklilik yaşamak için olacaktır. Bu kişiler köyde yaşamamakla beraber

köy ile olan ilişkilerini kesmemişlerdir.

Köy evlerinin genelinde bahçe mevcuttur. Ev bahçelerinin genişliği yaklaşık ev

oturumu kadardır. Bahçelerde susuzluk nedeni ile herhangi bir sebze yetişmemektedir.

51

Bahçeler evin açık deposu, hayvan barınağı olarak kullanılmakta ve genelde içlerinde

ağaçlar yer almaktadır. Bahçe içlerinde elma, kiraz, armut ve erik gibi meyve ağaçları göze

çarpmaktadır.

Köylü, ihtiyacı olan sebzenin ve meyvenin tamamını ilçeden temin etmektedir.

Yapılan meyve-sebze alışverişi genelde haftalık olmaktadır. Sulama suyu sorunu sonucu

bahçeleri atıl kalmakta ve meyve-sebze ihtiyacının karşılanmasını şehre bağımlı

yapmaktadır. Köylüler ürettikleri et, yumurta vb. hayvansal ürünleri genelde kendi

tüketimlerinde kullanmaktadırlar. Süt üretimleri fazla olduğundan süt ürünleri fabrikalarına

satmaktadırlar. Yaz-kış süt ve ürünlerini şehir pazarına indirmektedirler. Kasabada İlçe

Tarım Müdürlüğü tarafından görevlendirilmiş 1 veteriner hekim bulunmaktadır.

Hanelerin dış cephe izolasyonu yetersizdir. Kışın yakıt tüketimi zayıf izolasyon

nedeni ile normalin üstüne çıkmaktadır. Tuvaletler genelde evin dışarısındadır.

Kanalizasyon sistemi kasaba ve köylerde tamamlanmıştır. Havzadaki sağlık hizmetleri il

sağlık planlamasına göre Karaşar’daki sağlık ocağından yararlanmamaktadır. Sağlık

Ocağında bir doktor bir hemşire bulunmaktadır.

Havzada Turizm

Karaşar kasabasının iki adet yaylası ve üç adet yapay göleti bulunmaktadır.

Yaylaların birincisi kasabaya 10 km. mesafede bulunan Çukurören yaylası, ikincisi

kasabaya 26 km. mesafede bulunan Eğriova yaylasıdır.

Göletler ise Nallıkaşı göleti, Çukurören göleti ve Eğriova göletidir.

Eğriova Yaylası'nda Ekoturizm

"Rio de Janeiro'da 3-14 Haziran 1992'de gerçekleştirilen UNFCCC and Global

Environment Facility "Çevre ve Kalkınma Konferansı'nın sonunda elde edilen Gündem 21

adlı eylem planında dağlar, duyarlı eko sistemler olarak belirlenmiştir. Gündem 12'de

dağlar aynı zamanda önemli bir su, enerji ve biyolojik çeşitlilik kaynağı olarak

tanımlanmış; küresel ekonominin korunması açısından büyük önem taşıdıkları

vurgulanmıştır.

Ülkemizde dağlık alanlar ile yaylalar arasında konumsal bir ilişki

bulunmamaktadır. Çünkü yayla, Türkiye'nin her bölgesinde yazın çıkılıp oturulan serin

yer, dağların üzerindeki yazlık yerleşim ya da sazlık mera olarak kullanılmaktadır.

52

Dolayısıyla ülkemiz koşullarında, dağ ve yayla eko sistemlerinin birlikte ele alınması

gerekmektedir.

Söz konusu alanların kazandığı önem, Birleşmiş Milletler tarafından 2002 yılının

hem "Uluslararası Dağlar Yılı" hem de 'Uluslararası Eko Turizm Yılı' ilan edilmesi ile

daha da belirginleşmiştir. Çünkü doğaya dönük turizm için iyi bir potansiyel oluşturan

yaylalar, zengin kültürel özelliklere sahip yerel toplumlarıyla da ziyaret ettikleri yörelerin

özelliklere sahip yerel toplumlarıyla da ziyaret ettikleri yörelerin değerlerine saygılı ve

ilgili, doğaya karşı sorumlu kitlesi için bulunmaz alanlardır.

Tübitak-Ydabag (Yer Deniz ve Atmosfer Bilimleri Araştırma Grubu) tarafından

desteklenen 'Eğriova Yaylası Örneğinde Yönetim Planlaması' konulu proje bu bakımdan

oldukça önemlidir. Peyzaj Mimarlığı, Botanik, Coğrafya ve Jeomorfoloji gibi meslek

disiplinlerinin ortak çalışması olan bu proje, 2000- 2002 tarihleri arasında tamamlanmıştır.

Eğriova Yaylası, Ankara'nın Beypazarı İlçesine yaklaşık 13 km uzaklıkta yer olan

Karaşar Beldesi halkınca kullanılmaktadır. Karaşar, İç Anadolu'nun Yukarı Sakarya

Bölümünde yer almakta olup, denizden yüksekliği 1356 metredir. Eğriova yayla serisinde

ise, bu yükseklik 2000 metreye kadar çıkabilmektedir. Yayla Ankara'ya oldukça yakın

konumlanmış olmasına rağmen Ankara halkının büyük bir çoğunluğu tarafından

bilinmemektedir. Eğriova Yaylası oldukça doğal bir ortamdır. Başta kardelen, çiğdem,

sümbül gibi feofitler olmak üzere değişik flora örneklerini ve kara leylek, tilki, ayı, geyik

gibi fauna örneklerini bünyesinde barındırmaktadır.

Eğriova Yaylasının doğallığını sürdürmesindeki en büyük etmenlerden biri, doğaya

saygılı ve onunla uyum içinde yaşayan Karaşar halkıdır. Karaşar'da genç nüfus genellikle,

öğrenim görmek ve iş bulmak amacıyla köyden göç etmek zorunda kalmıştır. Ancak yöre

ile bağlarını koparmayan genç nüfus, hemen hemen her ay ya da iki ayda bir Karaşar'a

gitmekte; yaz aylarını ise yaylada büyükleri ile birlikte çalışarak geçirmektedir.

Karaşar'da halk, hayvancılık ve ormancılıkla geçimini sağlamaktadır. Yöre halkı,

yaz aylarında yaylaya göç ederek beş ay süresince yaylacılıkla uğraşmaktadır. Ancak,

hayvanlardan elde edilen yumurta, süt ve süt ürünleri, ekonomik kazanç amaçlı olmayıp,

daha çok Karaşar halkınca tüketilmektedir. Yılın geriye kalan yedi ayında ise, kerestelerini

değerlendirerek, meyve ve sebze sandığı yapmakta; bunun yanı sıra, köye özgü çorap,

heybe gibi el sanatlarıyla ek gelir elde etmektedirler.

53

Çalışma alanı açılmadığından ve Karaşar halkı haricinde sınırlı bir kullanıcı kitlesi

tarafından bilindiğinden; diğer yaylalarda rastlanan ve özellikle yoğun kullanım ve

yapılaşmadan kaynaklanan sorunlar henüz gözlenmemektedir Eğriova Yaylası'nın turizme

açılması, son derece hassas ve üzerinde önemle durulması gereken sonuçları da

beraberinde getirebilir. Eğriova örneğinde Yönetim Planlaması konulu araştırmada en

önemli amaçlardan biri bu sonuçları mümkün olduğunca olumlu kılmaktır. Böylesi bir

projede, multidisipliner yaklaşımın yanı sıra yöre insanının desteğini almak oldukça

önemlidir. Çünkü kırsal alanda gerçekleştirilen planlama çalışmalarında genellikle halkın

beklentileri planlamaya aktarılmadığından uygulamada aksaklıklar söz konusu olmaktadır.

Bu noktadan hareketle, halkın yörenin geleceğine ilişkin düşüncelerini almak ve

planlamaya katılımını sağlamak amacıyla tartışmalı bir halk katılımı toplantısı

düzenlenmesi gerekmektedir.

Kırsal planlamada oldukça önemli olmasına karşın genellikle göz ardı edilen halk

katılımlı toplantısının gerçekleştirilmiş olması ve bu toplantı sonucunda halkın

beklentilerinin de projeye aktarılacak olması toplantının diğer önemli sonucudur. Yerel

halkın desteğini almak, söz konusu projenin başarısını oldukça etkileyecektir. Çünkü kırsal

alanda gerçekleştirilecek planlamalarda, sadece kısa dönemli yaklaşımı teşvik edici, hatta

zorlayıcı çalışmalardan çok ikna edici yaklaşımlara sahip olmak önemlidir. Bunun yanı

sıra, yaşanan sorunlara yerel halkın bakış açısıyla yaklaşmak da önemlidir. Ancak bu

durumda, yerel halkın sorunların çözümünde daha istekli katkıda bulunmaları sağlanabilir.

Bu nedenle çalışmaların başlangıcından itibaren alan, en az yöre insanı kadar iyi tanınmalı,

en az onlar kadar değerli anlaşılmalı ve en az yöre insanı kadar sorunlarla yüz yüze

gelinmelidir. Yöre insanı ve yerel otorite ile karşılıklı güvenin kurulması, ana amaçlardan

biri olmalıdır. Yöre insanının tepki ve eylemlerinin etkili ve yönlendirici olduğu göz

önünde tutularak, sorunlar örtbas edilmemeli, aksine sorunlara karşı karşıya gelinen

çözümlere ulaşılmasının iyi olduğu kabul edilmelidir (www.karasarim.com).

4.1.1. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halkın Geçim İmkânları:

Havza içindeki köyler halkının çoğunluğu geçimini; hayvancılık, orman işçiliği ve

tarım ile sağlamaktadır (Şekil 4.1, Şekil 4.2). Buğday, meyve, sebze vs. ekimi ile

büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanları yetiştiriciliği ve arıcılıktan bahsedilebilir (Şekil

4.3). Arazi yapısının elverişli olmaması nedeniyle, orman köylüleri ancak kendi

54

ihtiyaçlarını bile karşılayamayacak oranda ziraat yapabilmektedir. Genç nüfus geçimini

sağlamak için genellikle Ankara ve diğer büyük kentlere göç etmektedir.

Şekil 4.1. Ormanda üretim işlerinde çalışan kooperatif üyesi orman köylüleri

Şekil 4.2. Yaz aylarında Eğriova yaylasına çıkarılmış büyükbaşlar

55

Şekil 4.3. Arıcılık evlerin bahçelerinde yabani hayvanlardan korumaya alınarak yapılmaktadır

4.1.2. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halkın Ormandan Faydalanma Şekilleri ve

Miktarları:

Havza içindeki veya civarındaki halk, ormandan zati yapacak ve yakacak odun

teminini (Orman Kanunu’nun kendilerine sağladığı imkânlar çerçevesinde) birim fiyatla

veya gündelikle orman işçiliği, orman emvali taşımacılığı gibi yasalara uygun yararlar

sağlamanın yanında, hayvan otlatma ve zaman zaman (ciddi boyutlarda olmamakla

birlikte) orman emvali kaçakçılığı gibi yasa dışı eylemlerde de bulunabilmektedirler.

Bunun dışında halk pek yaygın olarak, eski geleneksel yayla alanlarından ve orman içi

açıklıklarından, yaz aylarında yayla olarak faydalanmaktadır. Son zamanlarda yaylalardan,

turizm ve rekreatif amaçlı kullanım emareleri de görülmektedir. Özellikle Eğriova

Yaylasında sosyal hareketlilik oldukça yoğundur.

4.1.3. Orman İçerisinde ve Civarındaki Halka ait Hayvan Cins ve Miktarları ile

Otlatılması Tarzı

Havza sınırları içindeki veya civarındaki halkın çoğunluğu geleneksel küçükbaş ve

büyükbaş sürü hayvancılığı yapmaktadır. Hayvan otlatmaya uygun alanlar yetersiz

olduğundan, otlatma genellikle ormanlık alanlarda yapılmaktadır. Halk henüz büyükbaş

56

ahır hayvancılığına yoğun olarak yönelmemiştir. Koyun, keçi ve sığır dışında at, eşek ve

katır gibi yük hayvanları da bulunmaktadır. Tarım İlçe Müdürlüğü yetkililerinden alınan

bilgilere göre küçükbaş hayvan 1500 adet, büyükbaş hayvan 100 adet, 60 kovan arı

bulunmaktadır ve kümes hayvanı 150 adete düşmüştür.

4.1.4. Orman İçerisindeki ve Civarındaki Halkın Ormana Yaptığı Etkiler

Havza sınırları içindeki veya civarındaki halk usulsüz ve kontrolsüz hayvan

otlatmayla ormanlara zarar vermektedir. Kaçak kesim, açmacılık vs. gibi ormana zarar

veren faaliyetler ciddi oranlarda değildir. Orman İşletme Şefliğinin yapacağı her türlü

ormancılık faaliyeti için yeterince işgücü vardır.

4.1.5. Orman-Halk İlişkilerinin Düzenlenmesine ait Gerçekleşmesi Mümkün Olan

Tedbirler

Havza içinde ve civarında yaşayan halkın ormanla olan ilişkileri, işgücü sağlaması

dışında olumsuzdur. İlişkilerin normal olabilmesi için bütün Türkiye için geçerli olan

birtakım tedbirlerin burada da alınması gerekmektedir. Bunlar genel olarak; orman

işletmeciliğinin entansif çalışmaya yönelerek (Bilhassa bozuk orman alanları ile orman içi

açıklıklarının ağaçlandırılmasının hızlandırılması) yöre halkına daha çok iş imkânı

sağlanması, geleneksel sürü hayvancılığından ahır hayvancılığına geçişin sağlanması,

arıcılığın teşviki, yaylacılığın bir turizm sektörü haline dönüştürülmesi suretiyle yöre

halkına yarar sağlanmalıdır. Kadastro işleri hızlandırılarak devlet ormanları ile özel mülk

sınırlarının kesinleştirilmesi, tarım faaliyetlerinin daha verimli duruma getirilmesi ve bu

faaliyetler dışında el sanatları v.b gibi başka ve yeni geçim alanlarının teşvik edilmesi gibi

tedbirlerin alınması gerekmektedir.

Havzadaki köylülerin temel geçim uğraşları önceleri hayvancılık ve orman idaresince

verilen işlerdir. Köyün orman kenarı olması ve orta dağlık bir arazi yapısının bulunması nedeni

ile köy içi tarımsal alanlar sınırlıdır.

Genç nüfus, köydeki kaynakların azalması ile şehre göç etmektedir. Benzer olarak yaşlı

nüfus, havzada var olan üretim potansiyelinin azaldığını ve bu nedenle geçimlerinin

güçleştiğini beyan etmektedir.

Köy yönetiminden birinci derece sorumlu kişi muhtar’dır. Köyün yönetiminde muhtara

sekiz kişilik "Köy İhtiyar Heyeti" yardımcı olmaktadır. Köy kararlan ihtiyar heyetinin de

57

katıldığı toplantılarda, oy birliği ile alınmaktadır. Alınan kararlar köyün karar deflerine

işlenmektedir.

Havzadaki hanelerin hepsinde televizyon bulunmaktadır. Yurtta ve dünyada

gelişen olaylar bu iletişim aracından izlenmektedir. Köylüler, ancak ilçeye gittiklerinde

gazete alabilmektedirler.

Köy içi yol şebekesi asfalt ve parke kilit taşlıdır. Sokaklar araç geçişlerine imkân

vermektedir. İlçeye bağlanan 30 km'lik yolun tamamı asfalttır. Asfalt yol bakımlıdır ancak yayla

yolları orman yolları niteliğinde olduğu için araçlar, sayıca çok ve kesif olan çukurlardan

olumsuz etkilenmektedir.

4.2. ORKÖY Projeleri

Havzada uygulanmış ORKÖY aile işletmeciliği kredilendirme uygulamalarını

havzadaki her birim için ayrı ayrı göz önüne alacak olursak. Proje uygulamaları son yıllarda

yapılamamaktadır bundan dolayı önceki dönem çalışmalarına ulaşılmıştır.

4.2.1. Karaşar Kasabasında Uygulanan ORKÖY Projeleri:

Ekonomik Amaçlı Uygulamalar;

a) Fenni Arıcılık ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları

Çizelge 4.1. Fenni arıcılık ORKÖY ferdi kredi uygulamaları

Yıl Ünite Sayısı

1979 1

1980 5

1981 5

Her ünite 20 kovandan oluşmaktadır. Toplam 11 aileye 220 kovan verilmiştir.

58

b) Süt Sığırcılığı ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları:

Çizelge 4.2. Süt sığırcılığı ORKÖY ferdi kredi uygulamaları


1979 1

1980 2

1981 5

Toplam 8 aileye, 2 baş süt sığırı ve 5x10m’lik beş hayvan kapasiteli ahır için kredi verilmiştir.

Sosyal Amaçlı Uygulamalar;

a) Ev Dam Örtüsü İçin ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları:

Çizelge 4.3. Ev dam örtüsü için ORKÖY ferdi kredi uygulamaları


1979 20

1979 yılında 20 eve (aileye) verilmiştir. Sosyal amaçlı proje olduğu için faiz

uygulanmamıştır.

4.2.2.Saray Köyünde Uygulanan ORKÖY Projeleri:

Ekonomik Amaçlı Uygulamalar;

a) Fenni Arıcılık ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları:

Çizelge 4.4. Fenni arıcılık ORKÖY ferdi kredi uygulamaları


1980 4

1981 1

1988 5

1990 6

59

Her ünite 20 kovandan oluşmaktadır. Toplam 16 aileye 320 kovan verilmiştir.

b) Süt Koyunculuğu ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları:

Çizelge 4.5. Süt koyunculuğu ORKÖY ferdi kredi uygulamaları


2000 4

Toplam 4 aileye olmak üzere 8 koyun için kredi verilmiştir.





1935 58

1976 5

1977 5

1990 15

Toplam 83 aileye verilmiştir. Sosyal amaçlı proje olduğu için faiz uygulanmamıştır.

b) Güneş Enerjisi İle Su Isıtma Sistemi ORKÖY Ferdi Kredi Uygulamaları:

Çizelge 4.7. Güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi ORKÖY ferdi kredi uygulamaları


2008 18

2007 19

Toplam 37 aileye güneş enerjisi verilmiştir. Sosyal amaçlı proje olduğu için faiz uygulanmamıştır

4.2.3. Köseler Köyünde Uygulanan ORKÖY Projeleri:

Ekonomik Amaçlı Uygulamalar; Köseler köyünde ORKÖY’ün ekonomik amaçlı

bir uygulaması olmamıştır.

60





1979 5

Toplam 5 aileye verilmiştir. Sosyal amaçlı proje olduğu için faiz uygulanmamıştır.

Bu kredilerin faizi Ziraat Bankasının küçük ölçekli tarımsal kredilerinde uyguladığı

faizin 1/7 si oranında uygulanmaktadır.

Ancak bu projeler o kadar az sayıda uygulanmış ki yöre halkı bu konulardan çok

yakınmaktadır. Süt ve besi sığırcılığı projesi diğer orman köylerde olduğu gibi, genel olarak

istenilen başarıyı gösterememiştir. Başarısızlığın yaşanmasında ve kredilerin istenilen

oranda geri dönüşümünün temin edilememesinde bazı faktörler rol oynamıştır. Bunlardan en

önemlisi, kredi sisteminin sadece büyükbaş hayvanların tahsisi ile ayakta tutulmaya

çalışılmasıdır. Kırsal yöre halkı yem girdisinde büyük oranda hazır yem satın alma

durumunda kalmıştır. Üretilen hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi yine kırsal yöre

insanının kendi becerisine bırakılmıştır. Kredilerin kırsal kalkınmada istenilen etkiyi

gösterebilmesi; yem bankalarının oluşturulması hayvansal ürünlerin pazarlama garantisine

alınması ile mümkündür. Yem bankaları; köylünün tarım arazisinin belli bir bölümünün

ORKÖY kredisi ile alınan süt ve besi sığırcılığı için korunga, fiğ, yonca vb. yem türlerinin

yetiştirilmesi ile sağlanmaktadır. Yem konusunda bunların yanında köylüye silaj yapımı

anlatılmıştır satılamayacak durumda olan dolu gibi afet görünce mesela yada hayvancılığın

desteklenmesi için silaj konusunda bilgilendirilmiş, konu hakkında broşürler dağıtılmıştır.

4.3. Vaka Çalışmaları

Havzada yerel yapının tüm hatları ile ortaya konması ve sorunların tespiti amacı ile

mevcut belge ve dokümanların yanı sıra kırsal yörede yapılan "yarı yapısal mülakatlar”'dan

da yararlanılmıştır. HKDT tekniğinin gereği olarak ön tespitlere göre yörenin sosyo-

ekonomik yapısını ve muhtemel sorunları ortaya koymayı hedefleyen “anket soruları"

hazırlanmıştır. Hazırlanan bu anket sorulan; yazılı verilerin incelenmesi ve kırsalda ilk 5

61

günlük ön çalışmanın arkasından oluşturulmuş ve 10 gün süre ile kırsal kesim insanına

yöneltilmiştir.

Anket sorularının uygulanmasında; öncelikle günlük programlanan yerleri yöreden bir

yardımcı kişi genelde muhtar ile tespit edilmiştir. Aynı kişi ile beraber kişiye anket amacı

ile ilgili ön bilgiler verilerek samimi cevaplar alabilmek için güven tazelenmiştir, Anketin

uygulaması esnasında kişinin yalnız olmasına ve çevredeki insanlardan etkilenmemesine

dikkat edilmiştir, ancak genelde toplu mekânlarda topluca konuşma yapılıp ve birebir anket

uygulanmıştır.

Anket soruları 43+1 sorudan oluşmakta ve uygulaması 1 aile için ortalama 20-25

dakika sürmektedir. Anketler hane reislerine uygulanmakta ve doğru cevaplar alınması için

isim yazılmamaktadır. Sorulan sorulara alınan cevaplar cevap anahtarına işlenirken,

kişilerin havzanın sosyo-ekonomik durumunu yansıtan farklı düşünceleri de dinlemek sureti

ile köy profilinin çıkartılmasına katkı sağlanmıştır.

Anket sorulan ile öngörülemeyen kırsal kalkınmaya engel olan daha farklı sorunları

da ortaya çıkarmak için seçenek içermeyen ek bir soru 44. soru olarak yöneltilmiştir. Anket

sorulan ekler bölümünde yer almıştır.

Anket sorularının hazırlanması ve sorulara ilişkin değerlendirmeler büroda

yapılmıştır. Büro çalışmalarında anket formları analiz edilerek sorulara ait yanıtların

yüzdeleri çıkarılmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar HKDT ekibine sunulmuş ve böylece sosyo-

ekonomik ve kültürel yapının yorumlanması sağlanmıştır. Ekip üyeleri sonuçların

yorumlanması ile ortaya çıkan kalkınma önündeki sorunların tespitinin yanında, bu

sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin getirilmesinde de katkıda bulunmuştur. Anket sorularına

verilen cevaplar, yüzde oranları, grafikleri ve yorumları aşağıda verilmiştir.

Ulaşıma ait bulgular:

Soru 1 – Ankara’ya ulaşımınız hangi aralıklarla gerekiyor?

a) Günlük

b) 2-3 günde bir

c) Haftalık

d) Ayda bir ya da daha seyrek

62

Şekil 4.3.1. 1.Soruya verilen yanıt yüzdeleri

Havzada yerel halkın;

- %12'si her gün - %16'ü her 2-3 günde - %29'u haftada bir - %43'ü ayda bir veya daha seyrek şehir’e geliş gidiş yapmaktadır (Şekil 4.3.1).

Halkın %28'i yani yaklaşık yarısı günü birlik ya da 2-3 günde bir şehre geliş gidiş

yapmaktadır. Gidiş gelişlerde yöreyi şehre bağlayan 140 km'lik yol genelde özel araçlarla ya

da mutat vasıtalarla kat edilmektedir.

Ulaşımda toplu taşıma vasıtası kullanmama nedenleri;

- Vasıta sefer sayısının az oluşu (sabah ve akşam)

- Sefer saatlerinin dakik ayarlanamaması, uzun süreli gecikme yaşanabilmesi

- Yöre insanının kendi otomobillerini kullanması şeklinde kendini göstermektedir.

Havzada yerel halkın sadece %43'lik bir bölümü ayda bir veya daha seyrek şehre inme

ihtiyacı göstermektedir. Yerel halkın bir bölümü çok sık aralıklarla şehre inme ihtiyacı

duymaktadır. Bunun nedeni temizlik ve besin maddelerinin karşılanması zorunluluğudur.

Yöre halkı et ve süt ürünler dışındaki ihtiyaçlarını ilçede kurulan pazarlardan ya da

şehirdeki marketlerden alma durumundadır.

İnsan ulaşımında kullanılan minibüsler aynı zamanda farklı tonajlarda yem torbaları,

makine vb. yüklerini getirirken halkın ürettiği süt ve sür ürünlerinin ulaşımını sağlamaktadır.

a12%

b16%

c29%

d43%

1. soru

63

Kırsal yörelerde bu tür insan ve malların ortak ulaşım şekli seyahat sürelerinin normalin

üstüne çıkmasına neden olmaktadır.

Soru 2 – Beypazarı’na ulaşımınız hangi aralıklarla gerekiyor?

a) Günlük

b) 2-3 günde bir

c) Haftalık

d) Ayda bir ya da daha seyrek

Şekil 4.3.2. 2. Soruya verilen yanıt yüzdeleri

- % 31 ‘ i günlük

- % 21’i 2-3 günde bir

- % 29’ u haftalık

- % 19 ‘u ayda bir yada daha seyrek, şeklinde tespit edilmiştir (Şekil 4.3.2).

İlçede günlük nakliye, ticaret ya da işçi olarak çalışanlar ve benzeri işlerle uğraşan

% 52’ lik bir kesim ilçeye hemen hemen her gün gitmekte aile geçimlerini buy olla

sağlamaktadırlar.

% 29’luk kesim ise Beypazarı’nda kurulan Çarşamba pazarlarına katılmak orda

ürün satmak ve evlerinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla en az haftada bir ilçeye

inmektedirler.

a31%

b21%

c29%

d19%

2. soru

64

Yaşlı olanlar emekli olanlar ya da memurlar; ayda bir fatura, maaş ve ev

ihtiyaçlarını karşılamaya veya kişisel bakım (hamam, berber) ihtiyaçlarını karşılamaya

ayda bir ya da daha seyrek ilçeye inmektedirler.

Soru 3- İl ve İlçe merkezlerine ulaşımınızı nasıl sağlıyorsunuz?

a) Bütün ulaşım araçlarıyla sağlamak mümkün

b) Kasabanın / Köyün özel minibüsü ile

c) Kendi şahsi aracımızla

d) Diğer ( Belirtiniz………………. )


- % 26 ‘sı bütün ulaşım araçlarıyla sağlamak mümkün

- % 35 ’i köyün özel minibüsü ile

- % 29’u kendi şahsi aracıyla

- % 10’u ise belediyenin otobüsüyle ilçeye ulaşımlarını sağladıklarını belirttiler (Şekil

4.3.3).

% 10’luk kesim dar gelirli olan pazara mal satmaya ya da almaya giden hastaneye

gitmesi gereken kesimdir.

Diğer % 90’lık kesim ise serbest meslek ya da farklı işlerle uğraşanlar ilçede işleri

olduğunda bir vasıta ya da minibüs ile gidebilecek maddi durumdadırlar.

a26%

b35%

c29%

d10%

3. Soru

65

Soru 4 – Kışın yollarınız kapanmakta mıdır?

a) Evet ( Şu aylarda ………………………)

b) Hayır

c) Diğer ……………………….


- % 26 ‘sı evet kapanıyor,

- % 71 ’i hayır kapanmıyor,

- % 3’u nadiren kısa sureli dediler (Şekil 4.3.4).

Şekil 4.3.5. Kış aylarında havzadan bir görünüm

a26%

b71%

c3%

4. Soru

66

Soru 5 – Şehre veya İlçeye hangi amaçlarla gidiyorsunuz?

a) Çalışmak için

b) Alış-veriş yapmak için

c) Özel ve resmi daire işlerim için

d) Tanıdık ziyaretleri için


Bu konunun tespiti için havzada "Şehir’e daha çok hangi amaç/amaçlarla

gidiyorsunuz?" sorusu sorulmuştur. Yapılan değerlendirmeler sonucu kırsal kesim halkının

şehre gidiş amacı;

- % 16 ‘ sı çalışmak için,

- % 46’sı alış-veriş yapmak için,

- % 34 ‘ü özel ve resmi daire işlerim için,

- % 4 ‘ü tanıdık ziyaretleri için şeklinde tespit edilmiştir (Şekil 4.3.6).

Kırsal kesim halkının şehre geliş gidiş yapmasında en önemli etken alış-veriş

yapma ihtiyacıdır. Havzada yer alan kırsal kesim halkı büyük bir kısmı dışa bağımlı yaşar

hale gelmiştir.

Kırsal halkın bir kesimi ilçede çalışmaktadır. İlçede çalışanlar kendi iş yerlerinde ya da

başkalarının ticari müesseselerinde sigortalı olarak istihdam olmaktadır.

a16%

b46%

c34%

d4%

5. Soru

67

Kırsal kesim halkın resmi daireler için ulaşımlarının başında, sağlık amacı

bulunmaktadır. Sağlık işlemleri için gerekli tedavi ve ilaç temini konularında ilçeye ve şehre

ulaşım ihtiyacı duyulmaktadır. Resmi işlerin diğerleri ise; faturaların yatırılması, üç ayda bir

gelen yaşlılık maaşı çekimi ve diğer kişilerin farklı maaş çekimleri ile diğer devlet dairesi

işlemleridir.

Havzanın içinde bulunduğu ekonomik durum, geçmiş yıllardan beri şehre göçlerin

yaşanmasını beraberinde getirmiştir. Şehirde belli bölgelerde yaşayan aynı köyden gelmiş

insanlar "gecekondu" sistemi ile yerleşmişlerdir. Yerel halktan her ailenin şehre yerleşmiş

bir tanıdığı mevcuttur. Şehirde yapılan tanıdık ziyaretlerini, akrabalara ve eski hemşehrilere

yapılan ziyaretler oluşturmaktadır. Çok önceki yıllarda şehir merkezine göç etmiş insanlar

gerek ticari gerekse sosyo-ekonomik durumlarını geliştirmişlerdir. Bugün Türkiye’nin

başkentindeki çanta imalatçıları, hurdacılar ve ikinci el oto yedek parçası alıp-satan

kişilerin birçoğu bu havzanın insanlarıdır. Ekonomik gelişim ile birlikte insanların kasaba

ve köylerle bağlantıları kopmamıştır. Havzadaki geçmişten bugüne insanların üzerinde

ağırlığını hissettiren dede, baba kültürü bağların kopmamasında etkili olmuştur.

Arazi ve Ev Mülkiyeti'ne ilişkin bulgular;

Soru 6 – Kasabanızdan / köyünüzden arazi kadastrosu geçti mi?

a) Evet

b) Hayır


a78%

b22%

6. Soru

68

- % 78’i evet yapıldı,

- % 22'si hayır yapılmadı dedi (Şekil 4.3.7).

Havzada tarım arazisi yetersiz olduğundan deneklerin %20’lik kısmının arazi

kadastrosu konusunda bilgisi olmadığı anlaşılmıştır. Hâlbuki arazi kadastro çalışması

geçmişte yapılmış olup, kişilerin tapuları mevcuttur. Mevcut tapulu alanlarda da taşlılık

sorunundan dolayı tarımsal faaliyet yapılamayıp daha çok otlatma amaçlı kullanılmıştır.

Çukurören Yaylası Karaşar Kasabasında yaşayan kişilere tapuludur. Eğriova

Yaylasında tapu bulunmamasına rağmen, geçmişten beri kullanıla geldiği için Orman

Kanunun 2.maddesinin b fıkrasına göre orman sınırları dışına çıkarılarak hazineye

tapulanmıştır. Eğriova Yaylası gerek yayla gerekse mera olarak geçmişte olduğu gibi

şimdide kullanılmaktadır. Oysa hazine arazilerinin vatandaşlar tarafından kullanımı yasak

olduğu halde bu kullanım devam etmektedir. 2b maddesinin mevzuatı ile ilgili sorunlardan

dolayı vatandaşlar söz konusu yaylayı kiralayamamaktadırlar.

Bu konuyla ilgili olarak 2b maddesi hakkında gerekli düzenlemelerin yapılarak

orman köylerinde karşılaşılan bu tür sorunların çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

Soru 7 – Kasabanızdan / köyünüzden orman kadastrosu geçti mi?

a) Evet

b) Hayır


a80%

b20%

7. Soru

69

a55%

b45%

8. Soru

- % 80’ lik kısmı evet dedi,

- % 20’lik kısmı hayır dedi (Şekil 4.3.8).

Havzada 1952 yılında 3116 sayılı Orman Kadastrosu Yönetmeliği çerçevesinde

orman kadastrosu uygulaması yapılmıştır. Yapılan bu çalışma grafik metotla yapıldığı ve

arazideki nirengi noktalarında değişikler olduğundan bu çalışmaya göre hareket etmek

sağlıklı sonuçlar vermemektedir. Örneğin; bir dere yatağının değişmesi veya bir noktadaki

sabit kayanın dış etkenler nedeniyle yerinin değişmesi çalışmanın araziye aplikasyonunu

zorlaştırmıştır. Öyle ki geçmişte mera olarak kullanılan alanlar kendiliğinden ormanlaşmış,

orman olarak kabul edilen yerler başlangıçta tarla açmak amacıyla açılmış şimdi ise mera

arazisi halini almıştır.

Havzada Saray Yaylası olarak bilinen alan 1952 den sonra açılarak kullanılmaya

başladığından orman kadastrosunda halen orman olarak görülmektedir. Orman idaresince

2004 yılında yaylada bulunan yayla evlerine işgal-faydalanma davaları açılmıştır. Davalar

idare lehine sonuçlanmıştır. Yerel mahkeme karalarına göre Saray Yaylası orman

sayılmıştır, yargı süreci devam etmektedir.

Orman kadastrosu ile ilgili yukarda bahsettiğimiz 2b maddesinde ki sorunlar orman

kadastrosu içinde geçerlidir. Çok eski yıllarda yapılan bu çalışmaların şimdiki teknolojik

imkânlarla güncellenmesi ve sağlıklı hale getirilmesi gerekmektedir.

Soru 8 – Kendinize ait eviniz var mı?

a) Evet

b) Hayır


70

- % 55 ‘i evet evim var dedi

- % 45 ‘i hayır evim yok dedi (Şekil 4.3.9).

Şekil 4.3.10. Havzadaki ev mimarisinden bir görünüm (www.karasarim.com)

Havzada yer alan yerel halkın %55'i kendi evinde oturmaktadır. Kendine ait olmayan

evlerde oturan %45 'lik kesim kira ücreti vermeksizin akrabalarının evinde oturmaktadır.

Havdaki bazı evler yazlık olarak kullanılmaktadır. Havzada bulunan Nallıkaşı mevkiine

villa tipi yazlık evler yaptırılmış ve kullanılmaktadır, aynı şeklide Çukurören ve Eğriova

Yaylalarındaki evler yazlık olarak kullanılmaktadır. Yaylalarda elektrik olmadığından

kullanımı kısıtlanmıştır. Söz konusu yaylalara elektrik götürüldüğünde yayla nüfusu artacak

dolayısıyla havzanın gelişimine katkıda bulunacaktır.

Evlerin fiziki durumları;

- Tuvaletlerin evin dışında olmasına rağmen yeterli sayıda oda ve ev bölümlerine sahiptir

- Isı izolasyonu yetersiz

- Kerpiç ve ahşap kombinasyonlardan oluşmakta

- Dış yüzey sıvalan genelde acı kireçle yapılmıştır

- Evlerde yıpranmışlık bariz gözlemlenmekte ve bakım ister bir yapıdadır (Şekil 4.3.10).

71

Isınma soba sistemi ile sağlanmaktadır. Sobalar tek odada mevcut olup yalıtımın

yetersizliğinden dolayı odun ve kömür sarfiyatı fazladır. Bu sebeplerden dolayı bazıları kış

aylarını ilçe veya şehirde çocuklarının yanında ya da kendi evlerinde geçirmektedirler.

Şekil 4.3.11. Havzadaki geleneksel ev mimarisinden başka bir görünüm

Evlerin önemli bir çoğunluğu imar izni alınmaksızın kaçak yapı şeklinde inşa

edilmiştir. Projelendirmeleri, yapan ustanın yaklaşık pratik zekâsına dayanmaktadır. Havzada

yer alan evlerin genelde bahçeleri mevcuttur. Ev bahçelerinin genişliği yaklaşık ev oturumu

kadardır. Bahçeyi dış sahalardan ayıran kesif bir yapı yoktur. Çevirme işlemi, yığma taşlar,

ahşap malzeme ve cansız çalılarla yapılmaya çalışılmıştır. Bahçelerde susuzluk nedeni ile

herhangi bir ürün yetişmemektedir (Şekil 4.3.11).

Bahçeler evin açık deposu, hayvan barınağı olarak kullanılmakta ve genel olarak

içlerinde ağaçlar yer almaktadır. Havzadaki arıcılıkla uğraşan kişiler arılarını evlerinin

bahçelerinde barındırmaktadırlar. Ormanlarda bulunan ayıların arı kovanlarını olan

saldırılarından dolayı açık arazilere kovan konulamamaktadır.

72

Kırsal yörede evlerin inşaat süreci hiç bitmemektedir. İmkânlar düzeyine artık

izolasyonu daha iyi daha modern yapılar yapılmakta ve belli bir aşamaya gelen eve

oturulmaktadır. Belli bir birikimin ardından, yapıdaki eksiklikler giderilmeye çalışılmaktadır.

Yerel yönetim seçimleri öncesi kaba inşaat yapılaşması hız kazanmaktadır. İnşaatın iç

donanımları zamana yayılmakta ve çoğu kez yılları kapsayan aralıklı bir inşaat süreci

yaşanmaktadır.

Yörede oturulamayacak düzeyde olan, ahırdan bozma yapılarda dahi

oturulmaktadır. Bu durumun sebebi hane reislerinin kira verebilecek ekonomik güce sahip

olmamalarıdır. Bu evlerde yaşam gün boyu aynı odada yaşam odası olan diğer odalarında

kapılarının açıldığı salonda sürmektedir. Geceleri yatma zamanında ebeveyn ve çocuklar

ayrı odalarda bulunmaktadırlar.

Arazi Kullanım Şekline ilişkin bulgular;

Soru 9 - Tarım arazileriniz sizce yeterli mi?

a) Yeterlidir

b) Kısmen yeterlidir

c) Yetersizdir

d) Kısmen yetersizdir


- % 15’i yeterlidir,

- % 18’i kısmen yeterlidir,

a15%

b18%

c57%

d10%

9. Soru

73

- % 57’ si yetersizdir,

- % 10’u kısmen yetersizdir dedi (Şekil 4.3.12).

Havza toprak yapısı itibariyle tarıma müsait olmadığından halkın % 67’si tarımsal

arazinin yetersiz olduğunu belirtmektedir. Arazilerdeki aşırı taşlılıktan dolayı toprak

işlenmemektedir bu nedenle tarım yapılamayıp arazileri otlakiye olarak kullanılmaktadır.

Soru 10 - Kendinize ait araziniz var mı?

a) Evet

b) Hayır


- % 50’si evet arazim var

- % 50 ‘si hayır arazim yok, dedi (Şekil 4.3.13).

Havzada tarımsal arazi zaten kısıtlı ve taşlıyken, birde karlı bir şekilde

kullanılmamasının yanında nüfusun yaş oranı da yüksek olduğundan emek sarf edecek

birey bulmak zorlaştığından kendi arazilerini de otlakiye olarak kullanmaktadırlar. Elde

edilen ürünlerin girdilerinin çok çıktının ürünün az olduğunu ve genelde emekli sandığı,

bağ-kur ya da işçi emeklisi olduklarından ilgilenmedikleri arazilerin çayırlık olarak

kullanıldığını ifade ettiler. Gençlerde orman işlerinde çalışmayı daha tarıma göre tercih

etmektedirler.

a50%

b50%

10 Soru

74

Soru 11 – Arazinizi daha çok hangi amaçla kullanıyorsunuz?

a) Arazimi kullanmıyorum

b) Bağcılık amaçlı kullanıyorum

c) Hayvan yemi üretiminde kullanıyorum

d) Tahıl üretiminde kullanıyorum.


- % 67 ‘ si arazimi kullanmıyorum,

- % 8’ i bağcılık amaçlı kullanmıyorum,

- % 23’ü hayvan yemi üretiminde kullanmıyorum,

- % 2 ‘si tahıl üretiminde kullanıyorum dedi (Şekil 4.3.14).

Havzada yukarıda ki soruların yorumlarında da değinildiği gibi tarımsal amaçlı

kullanım olmayıp, ormancılık ve hayvancılık ön planda olduğu için arazilere bakış açısıda

çayırlık ve yoncalık işletmesi olarak kullandıkları bir sonuç ortaya çıkmıştır. Patos

makinası ile otları balya yapıp hayvanlarına kışlık yem hazırlamaktadırlar. % 8 ‘lik kesim

hobi düzeyinde amatörce bağcılık ve meyvecilik yapmaktadırlar.

Havzadaki tarımsal arazi sahiplerinin % 67 gibi büyük bir bölümü arazi taşlılığı,

verimsizlik, ürünlerin karlı bir fiyatla satılamaması, emek yoğun çalışılması, makine

kullanımındaki zorluk ve diğer olumsuz nedenler sonucunda tarıma sıcak

bakamamaktadırlar.

a67%

b8%

c23%

d2%11. Soru

75

Soru 12 – Arazinizi tam olarak kullanmama sebebiniz nedir veya nelerdir?

a) Yeterli sulama suyu bulunmamaktadır

b) Topraklarımız yeterli verimlilikte değildir

c) Tarım için gerekli masrafları temin edemiyoruz

d) Üretimimizi iyi paraya satamıyoruz.


- % 33’ ü yeterli sulama suyu bulunmamaktadır,

- % 47 ‘si topraklarımız yeterli verimlilikte değildir,

- % 17 ‘si tarım için gerekli masrafları temin edemiyoruz,

- % 3’ü üretimimizi iyi paraya satamıyoruz dedi (Şekil 4.3.15).

Elde edilen oranlardan da anlaşılacağı üzere tarımın önündeki en önemli engel

topraklarımızın yeterli verimlilikte olmaması ve ikinci kullanamama nedeni ise sulama

suyunun yeterli düzeyde temin edilemeyişidir. Yeterli sulama suyunun araziye verilemeyişi,

topraktaki kıt olarak bulunan bitki besin maddelerinin harekete geçerek bitkiye ulaşımını

engellemektedir.

Tarımsal girdi temininde yaşanan sorun, diğer sorunlara dayanmaktadır.

Verimliliğin düşük olması; elde edilen mahsulde, kalite ve miktar olarak daha az ürün

demektir. Daha az ürün ise daha az para demektir. Daha az paranın kazanılması, bir sonraki

yılarda üretim yapılırken girdi teminini zorunlu hale getirmektedir.

a33%

b47%

c17%

d3%12. Soru

76

Pazarlama; ürün kalitesi ve toptan pazarlama ile yakından ilgilidir. Ürünlerinin para

etmemesi ve tüccardan paralarını alamamaları da her üründe olduğu gibi bu konuda da büyük

sıkıntıdır. Daha az su daha az besin maddesini harekete geçirebilir. Böyle bir ortamda bitkisel

verimlilik kalite ve miktar bakımından – İç Anadolu şartları göz önüne alınırsa - dekar başı

daha az ürün anlamını taşır. Bu gelir kaybının oluşmasında ana birinci etkenin sulama suyunun

az olması ve toprağın su buharlaşma ile su kaybının fazla olması tarım için suyun önemim

anlatmaya yetmektedir.

Ürünlerin ortak pazarda satışa sunulmaması sadece tarımsal ürünlerde gelir kaybına

yol açmamaktadır. Hayvansal ürünlerin de uygun zamanda ve ortak satılamaması çok daha

ciddi gelir kayıplarına yol açmaktadır.

Havzadaki makinalaşmaya ilişkin bulgular;

Soru 13 – Yakın çevrenizde tarımda traktör ve diğer makinaların kullanımı ne ölçüdedir?

a) Hiç kullanmıyoruz

b) Sadece arazi hazırlığı sırasında kullanılmaktadır

c) Arazi hazırlığı ve mahsul alımı aşamalarında kullanılmaktadır

d) Tarımın her safhasında kullanılmaktadır


- % 75’i hiç kullanmıyoruz,

- % 10’ü sadece arazi hazırlığı sırasında kullanılmaktadır,

a75%

b10%

c5% d

10%

13. Soru

77

- % 5’i arazi hazırlığı ve mahsul alımı aşamalarında kullanılmaktadır,

- % 10’ü tarımın her safhasında kullanılmaktadır dedi (Şekil 4.3.16).

Şekil 4.3.17. Köylerde kullanılmadığı için çürümeye terk edilmiş bir traktör

Anket genelinde sorulara verilen cevaplar ve ikili mülakatlardan anlaşılacağı üzere

köyde bulunan traktörler genel olarak orman işlerinde sürütme ve nakliye yapmak amaçlı

kullanılmaktadır. Havzada arazi taşlılık oranın yüksek olmasından dolayı traktör kullanımı

imkânsızdır. Bu soruya verilen yanıtlardan da anlaşılacağı üzere tarımsal amaçlı bir traktör

kullanımı yoktur (Şekil 4.3.17). Genelde küçük tarla ve bahçelerde yada otlaklardan yem

için ihtiyaçlarda da tırpan (Şekil 4.3.18) kullanılmaktadır.

Makinaların kullanımı tarım için değil hayvancılık için hayvan besiciliğinde gerekli

olan traktörün kuyruk miline bağlanan ve balya makinası (patos) adı verilen makinayla

Eğriova ve Saray yaylalarında ki otları, yoncaları ve kendi arazilerindekileri balyalayıp

köye hayvan yemi olarak istif edilmesinde kullanılır.

78

Şekil 4.3.18. Hayvanlarına ot biçerken tırpan kullanan orman köylüsü (www.karasarim.com)

Hayvansal varlığa ilişkin bulgular için;

Soru 14 – Hayvansal varlığınız ne durumdadır?

a) Hiç yok

b) Evimizin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar

c) Ev geçimine katkı karşılayacak kadar

d) Evimizin geçimi tamamen hayvanlarımıza bağlıdır


a34%

b44%

c16%

d6%

14. Soru

79

- % 34’ü hiç yok,

- % 44’ü sadece evimizin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar,

- % 16’sı ev geçine katkı karşılayacak kadar,

- % 6’sı evimizin geçimi tamamen hayvanlarımıza bağlıdır dedi (Şekil

4.3.19).

Şekil 4.3.20. Köylüler hayvanlarını yayılması için köyün dışına kadar yolluyor

Havzada, geçimi tamamen hayvansal varlığa dayalı aileler mevcuttur (Şekil 4.3.20).

Hayvancılıkla hiç uğraşmayan % 34’ lük kesim ise hayvana bakamayacak durumda olan

yaşlı ya da emekli insanlardır. Ev geçimine katkı sağlayacak düzeydeki hayvansal varlığın

getirisi değişebilmektedir. İlkbahar, yaz aylarında normal düzeylerde bir gelir söz

konusudur. Kışın hem yemin paraya dayalı temini hem de süt ürününün azalması söz

konusudur. Kurban Bayramı için yetiştirilen hayvanların satışı, yılda bir gelir katkısı

sağlamaktadır.

Havzada yer alan kırsal kesim halkının ifadelerine göre; geçmiş yıllarda havzada,

tamamen hayvancılığa dayalı bir ekonomi bulunmaktaydı. Her aile küçükbaş ve büyükbaş

hayvan varlığına sahipti. Köyün bu hayvanlar için geniş bir meraları vardır. Mera dolayısı

ile hayvanların sulanabileceği pınarlar mevcuttur. Tüm bu şartlar altında ekonomiye

kazandırılan hayvansal girdiler söz konusu olmaktaydı.

Bugün meraların ıslah edilmemiş olması ve hayvancılıkla uğraşacak nüfusun

azalması sonucu havzada hayvansal varlık tükenme noktasına gelmiştir. Küçükbaş

80

hayvanlar genellikle yazlık kışlık otlatma alanları farklıdır. Tüm yılda en fazla 1 ay

boyunca küçükbaş hayvanların belli bir kısmına yem, arpa v.b. parasal değeri yüksek

sayılabilecek yemler verilir. Kışın balyaların yanında hayvanlara mecburen fenni yem

verilmekte ve bu da vatandaşlara maddi külfet getirmektedir. Yem üretimi için uygun

sulak arazisi bulunmayan havzanın hayvansal varlığı ekonomik baskıya daha fazla

dayanamamıştır. Hayvancılıkla uğraşacak güçte genç nüfus kalmaması, gelirin azalması

gibi nedenlerden dolayı sürüler parça parça satılmak zorunda kalınmıştır.

Ticari hayvancılığın bitmesi sonucu;

- Çobanlık mesleği kaybolmuş

- Evlere hayvansal besin girdisi azalmış

- Ailelerin maddi geliri azalmış

- Ekonomiye hayvansal girdi sağlanamaz olmuş

- Yaşam asgari standartlarda sürer olmuştur.

Havzada dokümanların incelenmesi ve halkın ifadelerine göre; önceki dönemlerde

var olan ticari hayvancılık faaliyetleri ile bugünkü hayvansal varlığı dikkate aldığımızda

ancak, geçmişte var olan ticari hayvancılığın bittiği sonucu çıkmaktadır.

Ancak köylü, uygun kredi ve tekniklerle desteklenirsek yörenin hayvancılık için

müsait olduğunu ve gelir getirici, istihdam oluşturacak arttıracak ve köyün yine gençlerle

dolup şenleneceğini söylüyorlar.

Soru 15 - Hangi tür hayvanlara sahipsiniz?

a) Büyükbaş (100 Adet)

b) Küçükbaş (1500 Adet)

c) Kümes hayvanları (50 Adet)

81


- % 70 ‘i büyükbaş,

- % 20 ‘si küçükbaş,

- % 10’u kümes hayvanları dedi (Şekil 4.3.21).

Yörede hayvan sayısı evvel yıllarda çok fazla sürüler olduğunu şimdi ise bu

rakamlara düştüğünü öğrendik. Küçükbaş hayvanların bakımının büyükbaş hayvanlara

göre daha çok insan gücüne dayanması daha fazla emek ve çaba gerektirmesi küçükbaş

hayvan sayısının daha büyük oranda düştüğü, diğer orman köylerinde olduğu gibi

havzadaki köylerde yaşlanan nüfusun artması küçükbaş hayvancılığı olumsuz yönde

etkilemiştir. Bu nedenle bahsettiğimiz yaşlı nüfus bir büyükbaş hayvan ile 5-10 kümes

hayvanına ancak bakabilmektedir. Bu insanlar ticari beklentiden daha çok kendi

ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla hayvan beslemektedirler.

Soru 16 – Hayvan yemini daha çok ne şeklide veya şekillerde temin edebiliyorsunuz?

a) Uygun mevsimlerde hep dışarıda otlatıyorum

b) Tarım ürünlerinden temin ediyorum

c) Ormanlardan dal faydalanması yapıyorum

d) Fenni yem satın alıyorum.

a70%

b20%

c10%

15. Soru

82


- % 57 ‘si uygun mevsimlerde hep dışarıda otlatıyorum,

- % 3 ‘ü tarım ürünlerinden temin ediyorum,

- % 6’sı ormanlardan dal faydalanması yapıyorum,

- % 34’ü fenni yem satın alıyorum dedi (Şekil 4.3.22).

Havzada mevcut olan hayvanların besin ihtiyacı ağırlıklı olarak iki şekilde temin

edilmektedir. Havzada yaylacılıkta yapılması ve ot oranın fazla olması sebebi ile kar

yağmadığı iklimin el verdiği ölçüde otlatma yapılmakta ve kış ayları içinde ot balyaları

hazırlanmaktadır, diğer uygulama ise köylü istemese de madden çok değerli bu hayvanlar

için parayla hazır yem satın alımı şeklindedir. Kış aylarında hazır yem kullanımı %60' a çıkar.

Köylülerin ve Orman teşkilatının ifadelerine göre ormandan yasak olmasına

rağmen dal ve otlatma yararlanması olmaktadır. Gençlik sahaları dikenli tel ihatası

bulunduğundan hayvanların girmesi zordur ki köylüler de bu konuya dikkat ettiklerini

ifade etmektedirler.

a57%

b3%

c6%

d34%

16. Soru

83

Geçim kaynaklarına ilişkin bulgular;

Soru 17 - Ana geçim kaynağınız nedir? (Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Ziraat

b) Hayvancılık

c) Ormancılık

d) El sanatları

e) Diğer ( Belirtiniz……………………...)


- % 1’i ziraat,

- % 39’u hayvancılık,

- % 40’ı ormancılık,

- % 3’ü el sanatları,

- % 17’si diğer geçim kaynaklarını beyan etti (Şekil 4.3.23).

Anket sorularına verilen cevaplara göre havzadaki insanların çoğunluğu ormancılık

ve hayvancılık faaliyetlerinde bulunarak kazanç temin etmektedirler. % 17’lik kesim ise

daha önce çeşitli kuruluşlarda çalışmış, emeklilikten sonra köyüne geri dönmüş kişiler, dul

emeklileri, bağ-kur emeklileri ya da serbest meslekle uğraşan nakliyecilik ve benzeri işlerle

uğraşmış kesimdir.

a1%

b39%

c40%

d3%

e17%

17. Soru

84

Bu kişiler ormancılık faaliyetlerine katılmadıkları gibi küçük çapta da olsa

hayvancılık yapmazlar. Hayvansal gıda ihtiyaçlarını diğer köylülerden para karşılığı temin

etmektedirler.

El sanatları ve ziraat çok düşük seviyededir. Bunun nedeni bu uğraşlar gelir

getiriciliğinin az olması uğraşı gerektirmesi ve yaşlı nüfusun asla uğraşmamasıdır.

Havzanın geriye kalan % 89 oranındaki kesim tipik orman köyü profiline uygun bir

şekilde ormancılık (Şekil 4.3.24) ve hayvancılık (Şekil 4.3.25) faaliyetleri ile geçimlerini

sağlamaya uğraşmaktadır.

Şekil 4.3.24. Köylüler ormanda üretim işlerinde çalışırken

85

Şekil 4.3.25. Köylüler küçükbaş hayvanlarını otlatırken

Soru 18 - Elde ettiğiniz bitkisel ürünler geçiminiz için yeterli mi?

a) Yeterlidir


c) Yetersizdir



a3%

b20%

c69%

d8%

18. Soru

86

- % 3’ü yeterlidir

- % 20’si kısmen yeterlidir

- % 69’u yetersizdir

- % 8’i kısmen yetersizdir dedi (Şekil 4.3.26).

Anket sorularına verilen cevaplardan da anlaşılacağı gibi havzada kayda değer bir

bitkisel üretim yoktur. Bitkisel ürünlerimiz yeterlidir diyen insanlar hobi amaçlı yaptıkları

bahçelerden aldıkları ürünleri yeterli bulmuşlardır ama havzadaki bitkisel üretim

düşünüldüğünde üretimin yetersiz olduğu anlaşılacaktır. Birçok yönden olduğu gibi ilçeye

gıda yönünden de bağımlıdırlar.

Havzadaki işletmelere, tesislere ilişkin bulgular;

Soru 19- Kasabanızda/köyünüzde hayvansal ve tarımsal ürünlerinizi işleyebileceğiniz

sanayi tesisleri var mı? (Mandıra, soğuk hava deposu vb.)

a) Evet

b) Hayır

c) Diğer ( Neler olabilir? Belirtiniz ……………………………..)


- % 4 ‘ü evet

- % 94 ‘ü hayır dedi (Şekil 4.3.27).

a4%

b94%

c2%

19. Soru

87

Havzadaki tarımsal ve hayvansal ürünlerin üretimi büyük çapta olmadığı için

havzada birkaç küçük mandıra dışında ürün işlemesi için tesis kurulmamıştır. Ancak süt

üreticileri süt toplama araçlarının köylere düzensiz geldiği için süt ürünleri tesisi

kurulmasını istemektedir. Bunun yanında bahçelerden elde ettikleri, ormandan elde

ettikleri meyve ve sebzeler için konserve ve turşu tesisi kurulmasını talep etmekte olup

bunlar olursa üretim çalışmalarının artacağını söylemektedirler.

Isınma ve pişirmeye ilişkin bulgular;

Soru 20 – Isınma ve pişirme için yakıt olarak ne kullanıyorsunuz?

a) Her ikisi için de kömür

b) Her ikisi için de odun

c) Isınma için kömür, pişirme için odun

d) Isınma için odun, pişirme için tüp gazı


% 19 ‘u her ikisi için de kömür,

- % 24’ü her ikisi için de odun,

- % 31’i ısınma için kömür, pişirme için odun/ tüp gaz,

- % 26 ‘sı ısınma için odun, pişirme için tüp gazı kullanıyorum dedi (Şekil 4.3.28).

a19%

b24%

c31%

d26%

20. Soru

88

Şekil 4.3.29. Yakacak için ormandan alınmış ve evlerin bahçelerine istif edilmiş odunlar

Havzada kömür kullanan yöre halkının çoğu sosyal yardımlaşmaca her haneye

getirilen kömürleri yakabilmektedir. Yöre halkı yeterli yakacak malzeme ve izolasyonlu

evlere sahip olmadığından sağlıklı bir şekilde ısınamamaktadır.

Havzada ısınma materyali ihtiyacı şehre göre değişik bir yapı göstermektedir.

Yöresel mikroklima ve evlerin izolasyon durumu dikkate alındığında yakıt sarfiyatı

artmaktadır. Yöre rakım olarak yüksek bir değere sahip ve karsal iklimin etkisiyle kışlar

çok sert geçmektedir. Kullanılan sobalar ısıyı muhafaza edecek tarzda değildir. Oduna olan

ihtiyaç yüksek orandadır. Bu durum yakacak temini yönünden ormana baskıyı arttırmaktadır

(Şekil 4.3.29). Ormandan yakacak temini yakacak ihtiyacının işletmece verilmesi ve

ormandan kozalak (yörede gıdı olarak bilinir) toplanması, kurumuş dal yararlanması ve

bakımlarda dal yararlanması şeklinde olmaktadır.

Yemek için ise herkes tüp gaz kullanmaktadır. Kuzineli soba kullanımı da odun

ateşiyle kullanılmaktadır. Bu sobada vazgeçilmezler arasındadır, hem ısınırken odada hem

de yemek pişirilip ısıtılmasında kullanılmaktadır.

89

Havzanın sosyal güvenliğine ilişkin bulgular;

Soru 21 – Ailenizin bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumu var mı?

a) SSK

b) Bağ-Kur

c) Emekli Sandığı

d) Yeşil kart


- % 5’ i SSK,

- % 40 ‘ı Bağ-Kur,

- % 31’i Emekli Sandığı,

- % 24’ü yeşil kartlı olduğunu söyledi (Şekil 4.3.30).

Bu durumda sosyal güvencesi olan kesim %76'lık oranda temsil edilmektedir,

%24'ünde sosyal güvencesi yoktur. Sosyal güvencesi olmayan bu kesimin tamamı Yeşil

Kart sistemi ile sağlık güvencesine kavuşturulmuştur. Havzada bulunan Karaşar

kasabasındaki sağlık ocağında 1 doktor ve 1 hemşire vardır. Aile hekimliği uygulaması

havzada da uygulanmaktadır. Ancak önemli sağlık problemlerinde Ankara’daki Eğitim ve

Araştırma hastanelerini tercih etmektedirler.

İşgücünün çoğu yeşil kartın iptal olmaması için kooperatif dışında işlerde

çalışamamaktadırlar. Sosyal güvenceli işlerin uzun vadeli olmama korkusu fakir insanları

a5%

b40%

c31%

d24%

21. Soru

90

yeşil kartlara yani sosyal güvencesi olmayan işlere yönlendirmektedir..Havzanın işgücü

hayvancılık ve ormancılığa dayalı işlerde çalışmak durumundadır.

Yöredeki yerel hizmetlerle ilişkili bulgular;

Soru 22 – Yerel hizmetlerden yararlanamadığınız konu veya konular var mı? (Bu soruda

birden fazla şık seçebilirsiniz.)

a) Elektrik kullanamıyoruz

b) İçme suyu evimize kadar gelmiyor

c) Telefon kullanamıyoruz

d) Kanalizasyon şebekesi yeterli değil


- % 3‘ü elektrik kullanamıyoruz,

- % 14’ü İçme suyu evimize kadar gelmiyor,

- % 14’ü telefon kullanamıyoruz,

- % 69 ‘u kanalizasyon şebekesi yetersiz dediler (Şekil 4.3.31).

Havzada kırsal yöre halkının altyapı hizmetlerinden yoksun olduğu konular tespit

edilmiştir. Yörede bir kesimde kanalizasyon iç şebekesi tamamlanmıştır. Kanalizasyon sistemi

döşenmesinde Beypazarı Kaymakamlığı ve İl Özel İdaresi etkili olmuştur. Şebeke büyük bir

foseptik çukuru açılarak Karaşar’ın deşarjı buraya yapılmakta, ancak Saray ve Köseler’de

başka bir kesimde ise iç şebeke henüz tamamlanmamıştır. Bu kesimde kanalizasyon sistemi,

a3%

b14%

c14%

d69%

22. Soru

91

kanalizasyon sağlıksız koşullarda yürütülmektedir. Kanalizasyon şebekesi yörenin hemen

çıkışında kesilmiş olup dış şebeke açık bırakılmıştır. Havzada çöplerde büyük bir sorun

oluşturmaktadır. Yayla yoluna kasabanın çıkışında dere kenarlarına çöpler atılmaktadır

(Şekil 4.3.32).

Şekil 4.3.32. Köylerin çıkışlarında dere kenarlarına atılan çöpler

Yörede her eve ulaşmış olan elektrik, yeterli güçte iletim ağına sahip olmadığından hava

şartlarından fazla etkilenmektedir. Kış aylarında kesintiler uzun süreli olmakta, müdahaleler ise

gecikmektedir. Sık sık kesilen elektrik akımı elektrikli aletleri etkilemektedir. Güç

koşullarda alınmış olan makinelerin ani gelen yüksek voltaj ile kullanım dışı kalma riski

Beypazarı merkezine oranla daha yüksektir.

Su ve telefon hemen hemen her evde bulunmaktadır. Ancak yapının eski olduğu

yerler ve yayla evlerinde sıkıntı olduğu için bu oranlar ortaya çıkmıştır.

92

Yöre halkının eğitimine ilişkin bulgular;

Soru 23 – Çocukların eğitimini genelde hangi seviyede sağlayabiliyorsunuz?

a) Hiç okutmadım

b) İlköğretimi okutuyorum

c) Liseyi okutuyorum

d) Üniversiteyi okutuyorum


- % 18’i hiç okutmadım,

- % 33’ü ilköğretimi okutuyorum

- % 22’si liseyi okutuyorum

- % 27’si üniversiteyi okutuyorum, dedi (Şekil 4.3.33).

Anket sorularında eğitim düzeyi saptanırken öğrencinin devam ettiği eğitim düzeyi

esas alınmıştır. Eğitim düzeyinin saptanmasında okulun bitmiş olması aranmamış, devam

ediliyor olması yeterli görülmüştür. Sorunun bu şekilde yöneltilişi; eğitim bilincinin son

yıllarda körüklenmesi ve eğitimini yarıda kesme olayının sık yaşanmamış olmasından

kaynaklanmaktadır.

Üniversite eğitimi düzeyinin düşük olması; ilköğretimde yeterli alt yapının alınamamış

olması, şehirde yada ilçede alınan lise düzeyi eğitimin güç şartlar altında gerçekleşmesi,

öğrenim gören çocukların farklı işlerde çalışma zorunluluğu, ailenin içinde bulunduğu

a18%

b33%c

22%

d27%

23. Soru

93

ekonomik problemler ve yüksek eğitim bilincinin yörede yerleşmemiş olması nedenlerine

dayanmaktadır.

İlköğretim taşımalı sistemle Beypazarı’nda devam ettirilmektedir. İlçeye geliş gidiş

yapılarak sürdürülen taşımalı eğitim güç olmaktadır. İlköğretim düzeyindeki güçlük aynı

zamanda yetersiz alt yapıdan da kaynaklanmaktadır. Eğitim gören çocuklar ailelerine

ekonomik katkı sağlamak durumundadırlar. İlköğretim düzeyinde hayvanlara bakma, tarla

bahçede yardımcı olma vb. işlerde çalışılmaktadır. Lise düzeyinde okurken, çocuklar orman

işlerinde ve daha çok nakit getirişi olan işleri de yapma veya zanaat öğrenme durumunda

kalmaktadır. Bu durum ailenin içinde bulunduğu dar ekonomik yapıdan kaynaklanmaktadır.

Yörede okuyarak belirli konumlara gelebilmiş insan sayısı çok az ve özendirici

olmaktan uzaktır. Yüksek öğrenimin, yöre öğrencilerinin mevcut eğitim düzeyine ilave

olarak bir hazırlık kurs safhasını gerektirmesi açıktır. Lise sonrası hazırlık aşaması yörenin

çoğunluğunca kaldırılamayacak bir ekonomik gücü gerektirmektedir. Ekonomik durumun

ötesinde öncelikle yüksek eğitim bilincinin oluşturulması gerekmektedir. Bu koşullarda

yüksek eğitim bilincinin tam oluşması zaman alacaktır.

Yöredeki aile yapısıyla ilişkili bulgular;

Soru 24 - Aynı evi paylaştığınız kimseler var mıdır?

a) Anne ve babamla yaşıyorum

b) Evli evlatlarımla paylaşıyorum

c) Evli erkek kardeşimle paylaşıyorum

d) Yalnız eşim ve çocuklarımla yaşıyorum

94


- % 48’i anne ve babamla yaşıyorum,

- % 20’ si evli evlatlarımla paylaşıyorum,

- % 3’ ü evli erkek kardeşimle paylaşıyorum,

- % 29 ‘u yalnız eşim ve çocuklarımla yaşıyorum, dedi (Şekil 4.3.34).

Yöre halkının büyük bir çoğunluğu anne ve babasıyla yaşamayı tercih etmektedir.

Daha küçük bir kesim ise, çocukları ile aynı evde yaşam sürmektedir. Çekirdek ile yapısı

sergileyen %20 ‘lik kesim var. Köyde zaten evlerde anne-babanın evinnin hemen yakındadır.

Yörede ataerkil aile yapısının değişime uğrayarak çekirdek aile yapışma

dönüşmesinin ana nedenleri;

- Aileleri bir arada tutan güçlü hayvancılık ticaretinin çöküşü

- Ormancılık faaliyetlerinin getirisinin düşmesi

- Ekonomik darboğazlar nedeniyle dış göçlerin yaşanması

- Yazılı ve görsel medya ve çevresel etkilerle daha özgür ve rahat yaşama arzusu

şeklindedir.

Önceki dönemlerde güçlü olan hayvancılık ve ormancılık faaliyetlerin birlikte

yürütülebilmesi için fazla işgücü ve koordinasyona ihtiyaç duyulmuştur. Ataerkil aile yapısında,

ailede her zaman evli bir erkek çocuk tutulmuştur. Evli erkek çocuğun evden ayrılması, daha

küçük erkek kardeşin evlenmesi ile mümkündür. Bu sıralama son erkek çocuğun evlenmesine

kadar devam eder.

a48%

b20%

c3%

d29%

24. Soru

95

Havzada sergilenen aile yapısı şehre göre bazı farklılıklar gösterir. Evin geçiminden

daima erkek sorumludur. Kadın ev işlerinin yanı sıra ve hayvancılık işlerinde eşi ile birlikte

çalışır, mesaisi erkeğe göre daha çoktur. Evde erkeğin hegemonyası hâkimdir.

Soru 25 – Aileniz kaç kişiden oluşuyor?

a) 1 – 3 kişiyiz

b) 4 – 6 kişiyiz

c) 7 – 9 kişiyiz

d) 10 ve daha fazla kişiyiz


- % 66’ sı 1-3 kişiyiz,

- % 34’ ü 4-6 kişiyiz dedi (Şekil 4.3.35).

Yöredeki aileler genel olarak 1-2 çocuklu yaşam süren aile profili göstermektedir.

Bu ailelerin sahip olduğu çocuk ortalaması normalde 4-6 adettir. Bu çocuklardan bir bölümü

farklı sebeplerle aileden ayrılmıştır. Ayrı yaşayan çocukların ortalama yarısı evlilik

yaparak ayrılmıştır. Aileden ayrılarak yaşama durumunda olan çocukların diğer yansı,

askerlik ve iş gerekçesi ile Beypazarı ve Ankara’da hayat sürmektedirler. Şehir dışına

istihdam amacı ile giden çocukların tamamı ailenin erkek çocuklan oluşturmaktadır. Yörede

% 27’lik bir kesim ise yüksek öğrenimi nedeni ile ailesinden ayrılma durumunda kalmış,

oklu bittiğinde de iş nedeniyle köye dönmeleri ancak tatillerde olmaktadır. Ailenin genç

a66%

b34%

c0%

d0%

25. Soru

96

bireylerini evden ayrılmaya zorlayan ana nedenlerin başında ekonomik durum gelmektedir.

Özellikle iş göçü konusunda, havzadaki istihdam sorunu etkili bir nedendir.

Kırsal kesimde yaşanan bu istihdam dar boğazı aile bireylerinin birbirinden

ayrılmasını körüklemektedir. Yöre dışına istihdam amacı ile çıkan aile fertleri genelde

asgari ücret karşılığı niteliksiz işgücü olarak çalışmaktadır.

Küresel ve toplumsal gelişmelerden aile büyüklükleri etkilenmiştir. Çağımızda

çocukların iyi gelişimi, eğitim ve istihdam zorunluluğu gereğinin anlaşılmış olması aile

büyüklüğünde değişimi yaşatmıştır. Aile planlaması yerel halkın kendi bilinçaltında

uygulanmış ve çocuk sayısını azaltmıştır. Ne var ki çocuk sayısındaki azalma iyi gelişim,

eğitim ve istihdamda beklenen gelişmeyi gösterememiştir. Bu gün hala aileler sahip olduğu

çocukların ihtiyaçlarına yetişmekten uzaktadır.

Havzada 1-2 çocuklu yaşam süren aileleri oluşturan toplumsal kesim genelde

yaşlanmış çiftlerin oluşturduğu ailelerdir. Bu ailelerde çocukların aileden ayrılma oranı

daha fazladır. Bu tip ailelerin ekonomik durumları çok daha zayıftır. Karı - koca yalnız bir

yaşama sürüklenen bu aileler, iş bulma çabaları ile yöreden ayrılan ve geri dönemeyen

çocukların aileleridir. Hiçbir hayat standardı göstergesine giremeyecek olan bu yaşam şeklini

zorunlu kılan en önemli sebep; yöredeki istihdam kıtlığıdır.

Yöredeki göçle ilişkili bulgular;

Soru 26 - Son yıllarda kasabanızdan/ köyünüzden şehre göç var mı? Varsa yılda yaklaşık

olarak kaç kişi?

a) Var ( Yaklaşık ……….)

b) Yok

c) Sadece mevsimlik göç var

d) Diğer ( ………………………………..)

97


- % 33’ü var,

- % 24’ü yok,

- % 39 ‘u sadece mevsimlik göç var,

- % 4 ‘ü farklı cevaplar verdi (Şekil 4.3.36).

Havzada yaşayan insanların yaklaşık olarak %40 lık kısmı orman işlerinde çalışmak

üzere Eğriova bölgesine göç etmektedirler. Mevsimlik göçenler haftada ya da on günde bir

ilçeye inmekte ve alışveriş yapmaktadırlar. Hava şartlarına bağlı olarak 6-7 ay boyunca

ormanda yaşam devam etmektedir. Bunun dışında yaz aylarında il ve ilçe merkezinde

yaşayan yöre halkı sosyo-ekonomik durumları çerçevesinde tatillerini yayla evlerinde ya

da köylerdeki evlerinde geçirmektedirler. Bunun yanında köyde yerleşik bulunan emekli

kesim yaz aylarında yaylalara göç etmektedir, kış aylarını da ilçe ya da şehirde geçirenler

bulunmaktadır.

% 4’lük kesim zaten eskiden yeterince göç olmuştur. Bundan sonra nüfusumuz

azalma böyle kalır ancak yörede istihdam artarsa bu değişebilir hatta göç tersine döner

dediler.

a33%

b24%

c39%

d4%

26. Soru

98

Soru 27 - Göç varsa sizce sebebi nedir? (Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Kasabamızda/köyümüzde geçim sıkıntısı olduğu için

b) Daha iyi bir iş için

c) Çocukların eğitimi için

d) Diğer (……………………………………..)


- % 36’sı kasabamızda/köyümüzde geçim sıkıntısı olduğu için,

- % 29’ u daha iyi bir iş için,

- % 31’ i çocukların eğitimi için,

- % 4’ü göç için başka sebepler söylediler (Şekil 4.3.37).

Anket sorusuna cevap verirken deneklerimiz göç sebebini daha geniş çerçeveden

düşünerek cevaplandırmışlardır. Yapılan ikili mülakatlarda göç olayının genel olarak

geçim sıkıntısına dayandığı anlaşılmıştır. Genelde de geçmişten bugüne yaşanan göçler

düşünülerek soru cevaplanmıştır. Havzadaki köylerin diğer orman köylerinden farkı göç

vermeye daha erken başlamış olması ve göç olayını tamamlamış olması gözlemlenebilir.

Buna sebep olarak başkente yakın olmanın avantajı gösterilebilir.

% 4 lük kesim artık göç olmadığı ancak mevsimlik iş için ya da kışın soğuklardan

kaçmak için göç olmaktadır dediler.

a36%

b29%

c31%

d4%

27.soru

99

Bu göçlerin artık durmasını ve evlatlarını gözlerinin önünde görmek isteyen aile

büyükleri, istihdam artırıcı faaliyetlerin arttırılmasını belediyenin, devletin bu konuda

yatırımlar yapması gerektiğini söylemişlerdir

Soru 28- Sizce şehre göç edenler geçimini nasıl sağlıyor? (Birden fazla şık

işaretleyebilirsiniz.)

a) Vasıfsız işçi olarak

b) Devlet çalışanı olarak

c) Sağlayamıyor

d) Kendi işlerini kurarak


- % 37 ‘si vasıfsız işçi olarak,

- % 21 ‘i devlet çalışanı olarak,

- % 9 ‘u sağlayamıyor,

- % 33’ü kendi işlerini kurmuş olduklarını söylediler (Şekil 4.3.38).

Anket sorumuza verilen cevaplardan da anlaşılacağı üzere Ankara’ya ve

Beypazarı’na erken göç etmenin avantajını kullanarak %33’lük kısım kendi işyerlerini

kurmuş oldukları gözlemlenmiştir. Ankara’da çantacılık, hurdacılık ve kereste – mobilya

sektöründe ağırlıklı olarak istihdam olmaktadırlar. Aynı şekilde erken göç eden insanların

eğitim düzeyi arttığından devlet teşkilatında veya özel sektörde iyi yerlere gelen insanlar

a37%

b21%

c9%

d33%

28. Soru

100

olmuştur. Bugün havza kökenli insanlar eğitime büyük önem vermektedirler ve çocuklarını

bu yönde yönlendirmektedirler.

Halkın ormanla olan ilişkisine ait bulgular;

Soru 29 – Ormanla olan ilişkileriniz nelerdir?

a) Orman İdaresince ücretli çalıştırıldım

b) Hayvanlarımı otlatmaktayım

c) Yaprak, dal ya da kozalak yararlanması yapmaktayım

d) Ormandan hiçbir şekilde yararlanmıyorum


- % 26 ‘sı Orman İdaresince ücretli çalıştırıldım,

- % 42 ‘si hayvanlarımı otlatmaktayım,

- % 2 ‘si yaprak, dal ya da kozalak yararlanması yapmaktayım,

- % 30 ‘u ormandan hiçbir şekilde yararlanmıyorum dediler (Şekil 4.3.39).

Havzada yaşayan ve fiziksel olarak orman işlerinde çalışmaya elverişli olan ve

yörenin % 26’lık kesimdeki insanların tamamı orman işletmelerinin verdiği işlerde

kurdukları orman kooperatifleri aracılığıyla çalışmaktadırlar. % 42’si hayvanlarını da

ormanda hayvan otlatarak ormandan faydalanmaktadır. % 2’lik kesim hayvanlarına hem

yem olsun diye hem de yakacak olarak dal ve kozalak yararlanması yapmaktadır.

Ormandan yararlanmadığını söyleyen % 30’luk kesim ise fiziksel olarak çalışma

gücüne sahip olmayan yaşlı insanlardır ya da emekli maaşı alıp köyün temiz havasında

a26%

b42%

c2%

d30%

29. Soru

101

emekliliğini sürenledir. Orman idaresinden direkt olarak insanlar faydalanmasa da

ormanlardaki ürünlerden dolayı orman yollarından faydalanmaktalar ve bunu fayda

saymamaktadırlar.

Soru 30 - Kasabanızda/köyünüzde ormandan elde edip pazarlayabileceğiniz yan ürünler

(kuşburnu, ahlat vb) var mı? (Varsa neler olduğunu belirtiniz. )

a) Oluyor (…………………………………………………………)

b) Olmuyor


- % 39 ‘u oluyor

- % 61 ‘i olmuyor dedi (Şekil 4.3.40).

Yörede ormandan yada diğer hazine arazileri ve işletilmeyen özel arazilerde; ahlat,

armut, alıç, kuşburnu, mantar, yabani erik, yabani elma, adaçayı ve kekik

bulunmaktadır.Bu soruya verilen olumlu cevap yüzdesinin az oluşu bu ürünleri ormanla

haşır neşir olanlar bilir ve onlarda bunları ticaretini yapacak kadar çok toplamayıp kendi

kullanacakları kadar topladıklarından köylüler ormanda neler olduğundan habersizdirler.

a39%

b61%

30. Soru

102

Şekil 4.3.41. Havzada bol miktarda bulunan ahlatlar

Özellikle ahlat (Şekil 4.3.41) yönünden zengin bir potansiyele sahip olan havzada

Tarım İlçe Müdürlüğü ile koordineli olarak ahlatların aşılanması ve organik ürün olarak

pazara sürülmesi havzaya yüklü bir gelir getirebilir.

Soru 31- Çevrenizdeki ormanlarda hayvan otlattığınız oluyor mu? Oluyorsa hangi

mevsimde hangi hayvanlar otlatılıyor?

a) Oluyor (………………………………)

b) Olmuyor

103


- % 64 ‘ü oluyor,

- % 36 ‘sı olmuyor dedi (Şekil 4.3.42).

Havzada mayıs ayından başlayarak ekim ayına kadar büyük ve küçükbaş hayvan

otlatması yapılıyor. Hava sıcaklıkları azaldıkça daha düşük rakımlara hayvanlar indirilerek

otlatmaya devam ediliyor. Genel olarak Eğriova ve Çukurören yaylalarında 3 ay süreyle

hayvan otlatması yapılmaktadır. Diğer zamanlarda ise Nallıkaşı mevkiinde hayvanlar

otlatılmaktadır.

Büyükbaş hayvanlar genelde havzadaki köylerin civarında otlatılmaktadır.

Büyükbaşları yaymak için çoban dahi tutmamışlar hayvanlar köyün dışına kadar çıkarılıp

kendi başlarına yayılmalarını beklemektedirler. Büyükbaş hayvanlara genelde hazır ot ve

yem yedirilmektedir. Bu şekilde süt verimi arttırılmaya çalışılmaktadır.

Soru 32 - Kasabanızda / köyünüzde geçimini sağlamak için orman arazisi açılmakta mıdır?

a) Evet

b) Hayır

c) Diğer ( Belirtiniz………………………)

a64%

b36%

31. Soru

104


- % 41’i evet,

- % 53’ü hayır,

- % 6’sı bu konuda bilgisinin olmadığını ifade ettiler (Şekil 4.3.43).

Geçmişte bu tür açma ve işgal faydalanmalar yapılmış olsa da havzadaki nüfusun

azalmasıyla birlikte ormana olan sosyal baskı azalmış daha önceden açılan yerler terk

edilmiş ve otlak halini almıştır. Hayvan sayılarının da azalmasıyla birlikte bu gibi yerler

uygun şartlardaysa kendi kendine ormanlaşmış, kurak yerlerde ise ormanlaşamadığı için

otlak olarak kalmıştır.

Soru 33 - Orman işletmesi size yapacak/yakacak odun tahsis ediyor mu?

a) Evet

b) Hayır


a41%

b53%

c6%

32. Soru

105


- % 84’ ü evet,

- % 15 ‘i hayır,

- % 1’i soruya farklı bir açıdan bakmıştır çok karlı olmadığını söylemiştir

(Şekil 4.3.44).

Şekil 4.3.45. Evlerin bahçelerinde bulunan yakacak odunlardan bir görünüm

a84%

b15%

c1%

33.Soru

106

Bu soruya verilen yanıttan da anlaşılacağı üzere Orman İşletmesi havzadaki orman

köylerini yakacak ve yapacak odun ihtiyacını karşılamaktadırlar (Şekil 4.3.45). % 1’lik

kesim ise talep edilirse verildiğini ancak piyasa değerinden parası karşılığı aldıklarını ifade

etmiştirler. % 16’lık kesimin bazıları köyde yaşasalar da ikametleri ilçe veya şehirde

olduklarından orman köylüsüne sağlanan imkânlardan faydalanamamaktadırlar.

Soru 34 - Orman işletmesi tarafından size hiç iş verildi mi?

a) Evet

b) Hayır



- % 51’i evet,

- % 43’ü hayır,

- % 6 ‘sı yaşlandıklarını artık bu nedenle işlendirilemediklerini ifade ettiler

(Şekil 4.3.46).

Orman idaresi vatandaşa tek tek iş vermek yerine havzadaki tarımsal kalkınma

kooperatiflerine üretim işlerini, orman kanunun ilgili 40. maddesine dayanarak direk olarak

vermektedir. Yine aynı şekilde elde edilen orman ürünlerinin tüm nakliye işleri havzada

bulunan yöre halkı tarafından kurulan nakliyeciler ve taşıyıcılar kooperatifi tarafından

yapılmaktadır. Bunun dışında orman deposunda ki istif yükleme işleri, gençlik ve sıklık

a51%

b43%

c6%

34. Soru

107

bakımı gibi müdahaleler ve böcekle mücadele gibi işler birim fiyatı karşılığında havzada

yaşayan orman köylülerine yaptırılmaktadır.

Bölge orman işletmeciliği açısından yüksek bir iş yoğunluğuna sahiptir. Havzadaki

köyler kendi iş güçleri seviyesinde verilen işleri yapmaktadırlar. Geriye kalan işler bir

sonraki yıla kalmaktadır.

% 6’lık kesim ise gençliğimizde çalıştıklarını şimdi çalışmadıklarını ifade

etmektedirler.

Soru 35 - Orman idaresi ile ilişkilerinizde sorun yaşıyor musunuz? Yaşıyorsanız ne gibi

sorunlar yaşıyorsunuz?

a) Evet yaşıyoruz (…………………….)

b) Hayır yaşamıyoruz


- % 49’sı evet yaşıyoruz,

- % 51’ü hayır yaşamıyoruz dedi (Şekil 4.3.47).

Orman idaresiyle yaşanan sorunlar ormanla iş yapan kooperatiflerin üyeleri ile

yapılan anket ve mülakatlardan anlaşıldığına göre Orman İdaresinin birim fiyatları yani

yapılan birim iş karşılığında alınan bedelin düşük olduğunu bu birim fiyatların yükselmesi

gerektiği emek yoğun çalıştıkları ve havzada başka iş imkânlarının da bulunmadığını ifade

etmektedirler. Orman çalışma yollarının bozuk olduğu bu şartlarda çalışmanın iyice zor

a49%b

51%

35. Soru

108

olduğunu zaten yapılan işin karşılığını alamadıklarını ifade etmektedirler. Yörede kışın sert

olması ve yakacak odun satış fiyatlarının yüksek olması bütçelerini zorlamaktadır.

Orman idaresi genel bir çerçeveden baktığımızda o yörede orman işlerini yapacak

orman köylüsü bulamadığında başka yörelerden getirmek suretiyle işlerini yaptırmaktadır.

Bu durum fakir olan orman köylülerinin daha da fakirleşmesine neden olmaktadır.

Ayrıca ormanları çok hızlı bir şekilde tahrip edildiğini orman işletmesinin biraz

daha ılımlı uygulamalar yapması gerektiğini ifade etmektedirler.

Soru 36 - Orman idaresinden bugüne kadar ne gibi talepleriniz oldu? (Birden fazla şık


a) ORKÖY Ferdi kredisi için müracaat edildi

b) Yapacak/Yakacak ihtiyacı için müracaat edildi

c) Fidan almak için müracaat edildi

d) İstihsal işlerinde çalışmak için müracaat edildi

e) Herhangi bir talebim olmadı

f) Diğer (………………………………………………)


- % 3’ü ORKÖY Ferdi kredisi için müracaat edildi,

- % 15’i yapacak/yakacak ihtiyacı için müracaat edildi,

- % 17’si fidan almak için müracaat edildi,

- % 33’ ü istihsal işlerinde çalışmak için müracaat edildi,

- % 25’i herhangi bir talebim olmadı,

- % 5’i başka konulara değinmiştir (Şekil 4.3.48).

a3%

b15%

c17%

d34%

e26%

f5%

36.Soru

109

Havzada herkese yetecek kadar orman emvali üretimiyle ilgili iş olmasına rağmen

orman köylülerinin işe olan talepleri bitmez. % 33’lük kesim bunun bilinçaltındaki nedeni

daha çok iş alıp kolay olandan başlayarak gücü yettiğince fazla iş yapmak zor olan işleri

ise bırakmaktır. % 15’i orman köyü olduğundan ilk akla gelen yapacak/yakacak ihtiyacı

için odun müracaatında bulunmuşlardır. İkili mülakatlardan anlaşıldığı üzere belli bir

konuda yoğun bir talep söz konusu değildir.

% 17’lik kesim ORKÖY’den ve Tarım İlçe Müdürlüğünden meyve fidanı talebinde

bulunmuşlardır. % 25’lik kesimin bir beklentisi olmamıştır. % 3’ü değişik uygulamar için

taleplerde bulunmuştur. Bunlar son zamanlarda bağ, arıcılık ve güneş enerjisi yoğunluklu

taleplerdir. % 5’lik kesim orman çalışmalarındaki fiyatların düzeltilmesi, çevre sorunları

konusunda, kütürel ve eğitimle ilgili kurs taleplerinde bulunduklarını ifade etmişlerdir.

Soru 37 - Elde ettiğiniz hayvansal ve tarımsal ürünleri genelde nasıl pazarlıyorsunuz?

a) Köye tüccarlar gelip alıyor

b) Pazara götürüp kendimiz satıyoruz

c) Ürettiğimiz ürünle ancak kendi ihtiyacımızı karşılıyoruz

d) Devlete satıyoruz

e) Diğer (………………………………………………)


- % 14’ü köye tüccarlar gelip alıyor,

- % 14’ü pazara götürüp kendimiz satıyoruz,

- % 65’i ürettiğimiz ürünle ancak kendi ihtiyacımızı karşılıyoruz,

a14%

b14%

c65%

d2%

e5%

37. Soru

110

- % 2’si devlete satıyoruz,

- % 5’i de başka sebepler sunmuştur (Şekil 4.3.49).

Havzada piyasaya satılacak tarımsal bir ürün olan buğday ve arpadan söz etmek çok

zor. Bu ürünler zaten kendi ihtiyaçlarını dahi karşılayamayacak seviyededir. Arazisi olup

da üretim yapanlar hayvanlarına yem kendilerine ise tahıl ve bakliyat olarak kullanıp

fazlasını Beypazarı’nda haftalık kurulan köylü pazarında satmaktadırlar. Süt üretimlerini

de büyük süt fabrikalarının araçları köye geldiğinde onlara satmaktadırlar.% 5’lik kısım ise

ne tarım ne de hayvancılıkla uğraşmadığını ifade etmiştir.

Soru 38 - Kasabanızda / köyünüzde herhangi bir el sanatları veya farklı bir kurs ihtiyacı

var mıdır? Neler olabilir?

a) Gereklidir (…………………………………..)

b) Gereksizdir

c) Köyümüzde böyle bir kurs yapıldı (…………………………………….)


- % 36’sı gereklidir,

- % 54’ ü gereksizdir,

- % 10’luk kesim bazı kurslardan söz ettiler (Şekil 4.3.50).

Havzadaki nüfusun yaş ortalamasına bakılırsa ortalamanın üstündeler ilköğretim

örgencisi 20 kişi var, bir kısım ya orman işleri ile ilgilenen çalışma, üretme çağında olanlar

gerisi ise yaşlı sadece emeklilik yaşayıp vakit geçirmek isteyenlerdir.

a36%

b54%

c10%

38. Soru

111

Ev kadınları ve yaşlı nüfus vakit geçirecek hobi tarzı kurslar olursa katılırız,

kahvede oturacağımıza hem üretir faydalı oluruz düşüncesindeler. Mesela köylü arıcılık

konusunda meraklı ve zaten yapanlarda var bu konuda bir kurs yapılmasını istiyorlar.

Belediye başkanı ve havzayı gözlemleyen ileri gelenler organik tarım ve meyvecilik (ahlat)

konusunda bir seminer kurs olabilir katılım olur öz kaynaklarımızı değerlendirmiş oluruz

diyorlar. Köyde dikiş-nakış, ahşap oymacılığı ve halıcılık kursları verilsin istiyorlar.

% 10’luk kesim yörede verilen kursları şöyle sıralamıştır.

- Atatürkçülük ve Atatürkçü Düşünce Sistemi semineri,

- Ağaç işlemeciliği ve ahşap bakım kursu,

- Bayan saç kesim kursu,

- El sanatları kursu,

- Nakışlı çorap ve kazak örme kursu,

- Çevrenin ve doğal hayatın korunması bilinçlendirme kursu,

- Okuma-Yazma kursu,

- Genel sağlık ve Diş sağlığı konusunda bilinçlendirme semineridir..

Bu seminerlerin tekrarlanması ve yenilerinin eklenmesini istemektedirler.

Soru 39 - Siz kasabanızda/köyünüzde hangi tesislerin kurulmasını istersiniz? (Birden fazla

şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Süt işletme tesisleri

b) Konserve tesisi

c) Meyve suyu tesisi

d) Ahşap ve halı işleri ile ilgili tesis

e) Diğer ( Belirtiniz ……………………….)

112


- % 65 ‘i süt işletme tesisleri,

- % 5’i konserve tesisi,

- % 7 ‘si meyve suyu tesisi,

- % 14’ü ahşap ve halı işleri ile ilgili tesis,

- % 9’u farklı tesisler talep etmiştir (Şekil 4.3.51).

Havzada yeni yeni kurulmuş olan besi çitliklerinden elde edilen sütler için süt

işletmesi kurulması yöre halkı için önem arz etmekte çünkü dışarıdan süt toplamaya

gelenlerle fiyat ve zaman konusunda anlaşmadıklarını söylemekte bu süt tesisleri ve farklı

sektörlere ait tesisler açılırsa istihdam artacağından köyden şehre göçünde hızı kesilmiş

olur.% 9’luk kesim su kaynaklarının işletilmesi için su tesisleri kurulsun istemişlerdir.%

14’ü ise orman yönünden zengin bir yörede ahşap ve koyunlarımızdan elde edilen

yünlerden halı dokuma konusunda tesisler kurulup bu zenginliği kullanmamız

gerekmektedir dediler. Yörede azda olsa elde edilen sebze ve meyvelerinde uygun tesisler

kurularak milli servete kazandırılmasını ve bu tesislerde istihdam oluşursa da hem de

göçün engelleneceğini ifade etmiştirler.

Soru 40 – Son yıllarda karşılaştığınız doğal sıkıntılar nelerdir?

a) Sel felaketi yaşamaktayız

b) Rüzgâr ve fırtınadan fazla etkilenmekteyiz

c) Kasabadan/köyümüzden yakın çevreye ulaşımda hava şartları çok etkili olmaktadır

d) Önemli hiçbir doğal sıkıntımız yoktur

a65%b

5%

c7%

d14%

e9%

39. Soru

113


- % 23’ü sel felaketi yaşamaktayız,

- % 7’si rüzgâr ve fırtınadan fazla etkilenmekteyiz,

- % 11’i kasabadan / köyümüzden yakın çevreye ulaşımımızda hava şartları

çok etkili olmaktadır,

- % 59’u önemli hiçbir doğal sıkıntımız yoktur (Şekil 4.3.52).

Havza ilçeden 30 kilometre mesafede virajlı, dik ve zor bir yola sahip ve rakım

olarak daha yüksekte oluşu ve ormanlık bir yapıya sahip olduğundan yağışları daha fazla

almaktadır. Önceki yıllarda yoğun yağmur yağışı sele sebep olmuş ve havzadaki göletlerin

önündeki setlerin patlamasına sebep olmuştur.

Kış aylarında kar yağışıyla birlikte Eğriova ve Çukurören yaylalarına ulaşım kar

kalkana kadar kesilmektedir. Havdaki kasaba ve köylerin yolu uzun süreli

kapanmamaktadır. Havzadan ilçeye 2 gidiş yolu vardır Karaşar üzerinden giderse Köseler

ve Saray köyleri yol diğer taraftan Dereli köyü üzerinden inerse o tarafın yolları ham

topraktır ve her yağmurda sıkıntı oluşturmaktadır. Bunun dışında dağlık bir topografyaya

sahip olan yörede deprem sıkıntısı bilindiği kadarıyla olmamaktadır.

Soru 41 – Yeterli teknik bilgi sağlansa hayvancılığınızı çoklu ürünlere yönlendirir misiniz?

a) Evet uygularım

b) Evet, ama maddi imkânsızlıklarım bunu kısıtlar

c) Evet, ama tamamında uygulamam, denerim

d) Hayır, bildiklerimi uygularım

a23%

b7%

c11%

d59%

40. soru

114


- % 43’ü evet uygularım,

- % 23 ‘ü evet ama maddi imkânsızlıklarım bunu kısıtlar,

- % 11’i evet ama tamamında uygulamam, denerim,

- % 23’ü hayır bildiklerimi uygularım dediler (Şekil 4.3.53).

Havzada yapılan hayvancılık çok geleneksel olarak yapılmaktadır. Yörenin büyük

baş hayvanları yaz aylarında köyün dışına kadar sahipleri getirmekte buradan da hayvanlar

kendi hallerinde gezerek akşama kadar yayılmaktadırlar. Yörede hırsızlıkta olmadığı

herkesin birbirine güvendiği için çoban tutulmamış hatta başında köylüden birisi bile

nöbetleşe dursun desek bile bu değerli hayvanlar yine çobansız bir başına yayılmaktadırlar.

Yörede ormancılık mevsimlik bir iş ve getirisi azdır, geçimlerini sağlamak için tek

iş yetersiz olmakta hayvancılığa yönelmektedirler. Eğer hayvancılığın nasıl yapılacağını

anlatılsa ve yönlendirilse halk bu konuda hevesliler. Havzada bulunan bir veteriner hekim

halkın istekli olduğunu yörenin hayvancılık için çok ideal olduğunu teşvik edilse kredi

olarak ve süt ürünleri tesisi kurulsa büyük ve küçükbaş hayvancılık yapanlar artacak ve

daha teknik olarak profesyonelce yapılacaktır demiştir.

Halk arıcılık konusunda her şeye meraklılar kovanları bile köyde kendileri imal

etmektedirler. Ve evlerin bahçelerinde kovanlarını kurmuşturlar çünkü yaban hayvanları

musallat olmakta ancak ev bahçeleri müsaade ettiği kadar kovan kurmaktadırlar. Eğer

mümkün olsa daha çok ve profesyonelce yapmak ticaretini yapmak istiyorlar.

a43%

b23%

c11%

d23%

41. Soru

115

Ankete cevap verenlerden % 23’lük bir kısım imkânlarım el verirse yenilikleri

uygular denerim derken % 23’lik bir kısım ise yeniliklere açık olmadığını ifade etmiştir.

Soru 42 - Ekonomik olarak değerlendirilebilecek potansiyel kaynaklarınız var mı? (Birden

fazla şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Kaplıca

b) Madenler

c) Orman varlığı

d) Su varlığı (doğal ya da yapay göl, baraj, akarsu)

e) İlginç doğal oluşumlar

f) Kültürel ve tarihi değerler

g) Herhangi bir kaynağa sahip değiliz


- % 5’i kaplıca,

- % 1’i madenler,

- % 55’i orman varlığı,

- % 26 ‘sı su varlığı (doğal ya da yapay göl, baraj, akarsu),

- % 1’i ilginç doğal oluşumlar,

- % 5’i kültürel ve tarihi değerler,

- % 7’si herhangi bir kaynağa sahip değiliz dediler (Şekil 4.3.54).

a5%

b1%

c55%

d26%

e1%

f5%

g7%

42. Soru

116

Havza dışında Ankara’dan Beypazarı’na gelirken Ayaş ve sonrasında ki ovada

termal tesisler bulunmakta ancak rakım olarak yüksek ve dağlık bir topoğrafyası olan

havzada bu kadar yoğun ve işletilecek bir kaynak bulunmamaktadır.

İçme suyu yönünden çok verimli kaynakları bulunmaktadır. Hatta büyük su

firmaları tesis kurulması için yöre halkına teklifler sunmaktadırlar.

Fosil ormanları özellikle Çamlıdere merkezlidir ama bu oluşum buralara kadar

gelmiştir. Anıt ağaç statüsünde birçok ağaç bulunmaktadır.

Ankete % 55’lik büyük bir kesim tam bir orman köyünü simgeleyen orman

varlığından haberdar bir şekilde doğal kaynak zenginliği olarak ormanlarını söylemişlerdir.

Orman ekosisteminde bulunan bitkisel ve yaban hayatının çeşitliliğini ve fazlalığını

değerlendirmek gerekmektedir. Buna paralel olarak Eğriova’da yapılan ekoturizm

faaliyetlerinin (Şekil 4.3.55) geliştirilip tanıtımı yapılırsa yerli ve yabancı turist gelebilir bu

ekolojik yönden zengin çok sayıda flora ve faunaya sahip olan bu havza bilimsel olarak da

araştırılmaya değerdir.

Ankete % 7’lik bir kesim ise herhangi bir doğal zenginliğin olmadığını ifade

etmiştir.

Soru 43 – Sosyal ormancılık kapsamında hangi faaliyetler ilginizi çeker?

a) Orman meyve ağaçlarının mahsulünü uygun fiyatla toplayıp satmak

b) Hayvancılık ve ormancılık faaliyetleri için geri ödemeli uygun kredi alma

c) Kırsal kalkınmayı sağlayıcı planların uygulanmasında yardımcı olmak

d) Kırsal nüfusun eğitim-kültür yönünden geliştirilmesi içinde yer alma

117


Şekil 4.3.56. Eğriova’da düzenlenmiş yayla şenliklerden bir görüntü (www.karasarim.com)

Sosyal ormancılık; ormancılık faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında sosyal boyutu

da dikkate alan bir yaklaşımdır. Türkiye'de orman içi ve kenarı 20.293 adet orman köyü

mevcuttur. Her bir ağaç başına bir koruma görevlisi dikmek mümkün değildir. Ormanları

korumanın yolu ormanla bütünlük içinde yaşayan insanları yok saymamaktan geçer.

Orman köylüsünün ormana sahip çıkması ve koruma bilincinin gelişmesi, makul hayat

a7%

b44%

c18%

d31%

43. Soru

118

standardını yakalayabilmesi ile mümkündür. İşte arzu edilen bu hayat standardının

yakalanmasına yardımcı olan ormancılık faaliyetlerine "sosyal ormancılık" (social forestry)

denmektedir. Sosyal ormancılık aynı zamanda, ormanla direkt ilişkisi olmayan insanların

maddesel ve maddesel olmayan gereksinimlerinin sürdürülebilir teminini de öngörür.

Sosyal ormancılık kırsal kesim halkının hayat standardını iyileştirmeyi öngörür.

Ormancılık örgütü bu öngörünün gerçekleşmesinde, sadece kendi örgütü ile

yetinmemektedir. Yurt içi ve dışı kaynaklı bir çok sosyal kurum ile farklı devlet

kurumlarının katılımı ile çalışmalarını yürütür. Kapsamlı sosyal ormancılık projelerinin

uygulamasında kurumlar arası koordinasyonu ve yürütmeyi de yine bu örgüt üstlenir.

Havzada sosyal ormancılığın ne olduğu, amacı, nasıl yürütüldüğü ve kırsal kesim

halkına ne gibi faydalar sağladığı ve uyguladığı projelerinin içeriği aktarılmıştır. Tüm bu

bilgiler ışığında kırsal kesim halkının sosyal ormancılık kapsamında ilgisini çeken faaliyetler

ortaya çıkarılmıştır. Kırsal kesim halkının;

- % 7'si orman meyve ağaçlan mahsulünü birim fiyatla toplayıp satma

- % 44'ü eğitim-kültür yönünden gelişimi faaliyetleri içinde yer alma

- % 18'i kalkınma projelerinde ücretsiz iş gücü ve katılımcılık sergileme

- % 31'i hayvancılık kredisi alma konularında isteklidir (Şekil 4.3.56).

Havzada geniş kapsamlı ahlat, erik ve kuşburnu bulunmaktadır. Mahsule binmemiş bu

fidanların bakımları, aşılamaları yapılırsa yakın gelecekte meyve verir ağaçlar haline

geleceklerdir. Kırsal kesim halkı ile bu ürünlerin köy içi bir organizasyonla Orman İdaresi

ve Tarım Müdürlükleri ile yapılacak protokol çerçevesinde bakımlarının yapılıp, toplanıp

satılması mümkün olacaktır. Bu ağaçların koruma ve bakımlarının kendilerine ait olacağı,

ürün için cüzi bir bedelin orman dairesine ödeneceği, ürünlerin ortak toplanıp yine ortak

pazarlanacağı, gelirinin tüm köye kooperatifler aracılığı ile eşit dağıtılacağı konularında

bilgileri mevcuttur. Meyve ağaçlarının altında kontrollü otlatma, bakımla çıkan yakacak

odun ve yapraklı dal yararlanması köy için diğer faydalardandır. Uygulamaya girecek olan

bu yaklaşım ormana olan sosyal baskıyı hafifletecektir. Sosyal ormancılıkta gelir artırıcı

faaliyetler; arıcılık, halı kursları, hayvan yetiştiriciliği, geliştirilen tarımsal yaklaşımlar vb.

için bir eğitim süreci gereklidir. Bu eğitim süreci için gerekli olan vakti mesaiyi

ayırabileceklerdir.

Orman köylüsünün kışın yeterli ısınabilmesi, hayvanlarının aç kalmaması,

tarlasından alacağı verimin düşmemesi harcayacağı tam günlük mesaiye bağlıdır. Kış

119

ayları bu eğitimler için en uygun tarihlerdir. Yakacak odun temini için kilometrelerce

patika yol aşılmak ve temin edilen ürün yakalanma korkusu içinde köye getirilmek

zorundadır. Tam mesaiye varan ve genelde geceye sarkan bu çalışma 50-60 kg yakacak odun

içindir. Otlatma yine kilometrelere varan bir günlük seyahati zorunlu kılar. Orman

köylerimizin birçoğunun genel durumu budur. Kırsal kesimdeki halk eğitimler için

zamanlarının olduğunu büyük bir oranla beyan etmektedir.

Soru 44 – Çevrenizde çözüme kavuşturulmasını istediğiniz farklı sorunlar var mıdır?

a)…………………………………………………………….

b) …………………………………………………………….

c) ……………………………………………………………

d) ……………………………………………………………

Anketin bu son sorusunda HKDT'de yapılan anket çalışmasında sorunların

tespitinde muhtemel sorunlara ilişkin varlık testi yapılmaktadır. Anket çalışması ile bir çok

sorun tespit edilmektedir. Anketin varlığının öngörmediği sorunların olup olmadığını, varsa

neler olduğunu tespit etmek için anket yapılanlara ve yörede yapılan çok katılımlı

toplantılarda bu soru sorulmuştur. "Çevrenizde çözüme kavuşturulmasını istediğiniz farklı

sorunlar var mıdır?".

Havzada anket soruları ile tespit edilen genel sorunlar;

- Ulaşım problemi, kışın yolların kapanması en çok kapanansa yayla yollarıdır,

- Evlerin izolasyonsuz ve yaşam için yetersiz yapıda olması,

- Alt yapı (elektrik, su, telefon ve kanalizasyon) sorunları,

- Orman işleri çok zahmetli ilkel metotlarla yapılmakta ve getirisi az olmaktadır yani

vahidi fiyat değerlerinin emek yoğun bu orman işinin karşılığı değildir,

- Orman idaresinin çok kesim yaptığı ormanlar üzerindeki baskının azaltılıp ormanların

biraz dinlendirilmesi gerektiği,

- Tarımsal arazi az ve yeterli verimde değildir,

- Emek yoğun bir tarım sistemi mevcuttur,

- Eğitim taşımalı olduğundan çok sıkıntılı olmaktadır,

- Isınma ve pişirme materyali temini yetersiz,

- Sosyal güvenlik dışı çok sayıda aileler vardır,

- Sağlık hizmetlerinin arttırılması,

120

- Hayvansal servet çok azalmış durumdadır.

Anket çalışması ile ortaya çıkan ortak sorunlara ek olarak 44. soru bulguları;

- Yaylalarının daraltıldığı ve kapatıldığı

- Hayvan ölümlerinin yaşandığı, tarım ilçe müdürlüğünün aşı ve kontrolü talebi

- Kadastro geçişindeki sorunlar (tapulardaki yer kargaşası)

- Doğal kaynakların kullanılmadığı (su, orman, hava vb. zenginlikler),

- Dışa göçlerin artması,

- Arazi kullanım şekli,

- Halkın eğitilmesi tarzı kurs ve seminerler, sportif amaçlı faaliyetler,

- Köye doğru bir göç olması ve yörenin kalkınması, yörenin cazibe merkezi haline

gelmesi,

- Yüksek okul açılması, bu konuda Gazi Üniversitesiyle gerekli girişimlerde

bulunulmuş Arıcılık, Avcılık, Ormancılık, Nalbantlık ve Süt Ürünleri gibi değişik

meslek yüksek okulu talepleri olmuştur.

Havzada yer alan kırsal kesim halkı tarafından kullanılan kaynaklar; orman

kaynakları, mera alanları, su kaynakları, tarım alanları ve mevcut hayvan varlığıdır.

Orman, mera ve su kaynakları ortak kullanılan kaynaklardır. Tarım alanları ve besi

hayvanları ise sahipli kaynak konumundadır. Bu kaynaklar havzada yer alan kırsal halkın

yaşadığı çevre içindedir. Çevresel dengeyi bozan sonuçlar (orman alanlarının azalması,

mera alanlarının verimliliğinin düşmesi, erozyon, tarımsal üretimin verimin düşüklüğü vb.)

bu güne kadar süregelen kaynak kullanımın yanlış olduğunu göstermektedir.

Yanlış kaynak kullanımının insanlara; gelir düşüklüğü, yapacak ve yakacak odun

kıtlığı, ot verimliliğinin azlığı vb. olumsuz sonuçlar getirmektedir. Yanlış kullanımın

önüne geçmek için uygun teknolojileri sosyal kurumlar aracılığı ile orman köylüsüne

götürmek gerekmektedir.

Havzada kırsal kesim halkı tarafından kullanılan kaynaklardan en önemlisi

ormandır. Kırsal halk ormandan kısmi otlatma, zati yakacak ve yapacak ihtiyacı, yapraklı

dal yararlanması, orman işçiliği vb. konularda faydalanmaktaydı. Orman içinde yer alan

otlatma alanlarının ağaçlandırma çalışmaları için köylünün muhalefet etmesine rağmen

kapatılması üzerine, var olan kısmi otlatma da ortadan kalkmıştır.

Yöre halkının önceleri kullandığı meralar bugün uygulamada kullanım dışı

kalmıştır. Kırsal kesim halkı meraların kapatılması sureti ile ağıl hayvancılığına

121

yöneltilmiş ve pahalı yem girdisi ile başa çıkamayan köylünün, hayvanlarını satması

sonucu ortaya çıkmıştır. Kırsal kesim halkı tahsis edilen sınırlı ve dar bir alanda otlatma

yapmayı istememektedir.

122

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Havzada yapılan doküman araştırmaları, ilgili kuruluşlar ve yöre halkı ile yapılan

mülakatlar ve yerel incelemeler neticesinde;

- Havzadaki kasaba ve köyler kırsal kalkınmaya muhtaçtır,

- Kırsal kalkınma önündeki sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır,

- Halkın kırsal kalkınma ile ilgili gereksinimleri önceliklendirilmiştir,

- Gereksinimlerin karşılanmasında kullanılabilecek müdahale yöntemleri ortaya

konmuştur,

- Sorunlara ilişkin çözüm önerileri getirilmiştir.

Sorunlar ve Müdahale Yöntemi

Yöre halkının sosyo-ekonomik durumunu ve orman-mera kullanımını etkileyen

sorunlar bulunmaktadır. Haneler arası gelir farklılığı açısından keskin sınırlar

olmadığından tüm köy halkı hedef grup olarak alınmıştır. Yörede karşılaşılan sorunlar şu

şekildedir:

1- Sulama ve kullanma suyu yetersizliği yani altyapı yetersizliği

2- Mera ve otlak alanlarının kullanım dışı kalması, hayvancılığın önünü kesmekte

3- Beslenme yetersizliği ve dengesizliği yani sağlık problemleri

4- Gelir düşüklüğü

5- Orman işlerinden alınan gelirin çok düşük olduğu

6- Yakacak ve yapacak odun kıtlığı

7- Tarımsal arazi ve verimliliğin düşük olması

8- Eğitim şartlarının yetersizliği

9- Sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetlerin yetersizliği

10- Kooperatifçilik faaliyetlerinin sorunları

Bu sorunlar hane halkı ihtiyaçlarına göre Çizelge 5.1'de öncelliğe göre

sıralanmıştır.

Çizelge 5.1. Havzada Hedef Grubun Gereksinim Öncelikleri

Öncelik Derecesi Gereksinimler

1. öncelik Gelir ve gıda güvenliği 2. öncelik Altyapı yetersizliği 3. öncelik Mera alanlarının kullanım dışı kalması, 4. öncelik Eğitimin yetersizliği

123

Havzada yer alan kırsal kesim halkının gereksinim öncelikleri dikkate alınarak,

müdahale yönteminde öncelikli konular belirlenmiştir (Çizelge 5.2).

Çizelge 5.2. Müdahale yöntemi aşağıdaki gibidir.

Öncelik Derecesi Öncelikli Konular 1. öncelik Para ve gelir üretmek 2. Öncelik Altyapı çalışmalarını yapmak 3. öncelik Hayvancılık için gerekli destekleri sunmak 4. Öncelik Eğitim düzeyini artırmak

Çözüm önerileri

Hedef grubun sorunları için aşağıdaki çözüm önerileri getirilmiştir;

1- Orman işlerinde yöre topografyası ve işlerine uygun birim fiyat tespiti yapılması.

2- Gelir getiren ve gıda güvenliği sağlayan uygulamalar.

3- Meyve ağacı plantasyon sahalarının kırsal halka devri

4- Hayvancılık için eğitim, kredi ve mera yönetimi uygulamasıyla otlatmaya

açılması

5- Kooperatiflerin daha bilinçli ve aktif kullanılması

6- Eğitim sorununun çözümlenmesi

7- Doğal kaynakların kullanılması (su, orman, maden, kültürel vb.)

Çözümlerin Uygulamaya Geçirilmesi

Havzada kırsal kalkınmayı engelleyen sorunlara ait çözüm önerileri yukarıda

sıralanmıştır. Sorunlar ve bunlara ilişkin çözüm önerileri kompleks bir yapı içindedir.

Kırsal kalkınmanın sağlanması çözüm basamaklarının bir bütünlük içinde

uygulanmasından geçer. Çözümde kat edilen her bir basamak bir diğerinin alt yapısı

niteliğindedir. Çözüm kompleksinden bir maddeyi çıkarmak veya farklı zaman diliminde

ele almak başarısızlığa neden olacak sonuçlar doğurabilir.

Çözümler tüm kurumsal kadroların ve yöre halkının ortak hareketi içinde orta vadede

uygulanabilir. Yörede hayvancılığın öz kaynaklar ve devlet destekleriyle yeniden

canlandırılması ortalama birkaç yıllık bir süreci gerektirmektedir. Hayvancılığın yeniden

eski haline bürünmesi çözüm uygulamalarının son aşamasına denk gelmelidir. Bu

düzelmenin arkasından havzada faaliyetlerinin yeniden canlanmaya başlaması

sağlanacaktır. Bundan sonra kırsal kesim halkının kendi kendini geliştirmesine olanak

124

sağlanmalıdır. Bunu destekleyen süt ürünleri tesislerinin de kuruluşu besi tesislerinin

kuruluşunun tamamlanmasında hazır olmalıdır. Üç-dört yıldan daha fazla süren doğrudan

resmi kurum müdahale ve yönlendirmeleri, kırsal halkta çözüme olan güven kaybına neden

olur. Bu nedenle yöre halkına, üç-dört yıllık ortak ve etkin bir uygulama planından sonra

üretim çarklarının işlerlik kazanacağı ve kurumsal desteklerin kırsaldan çekileceği

anlatılmalıdır.

Gelir artıran ve gıda güvenliği sağlayan uygulamaların, Gıda, Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı teşkilatlarının ilgili birimlerinin koordinesiyle

yürütülmesi ve uygulanması gerekmektedir.

Gelir getiren ve gıda güvenliği sağlayan uygulamalar;

- Fenni Arıcılığın yeniden canlandırılması

- Ahır hayvancılığına geçiş yapılarak Süt ve Besi sığırcılığı, Küçükbaş hayvancılık

işletmecilikleri

- Ormandaki meyve ağaçlarına işlevsellik kazandırılması

- El sanatları ( Nakışlı çorap ve kazak örme ) ve ağaç işlemciliğinin desteklenmesi

- Meyveciliğin güçlendirilmesi

- Organik tarım seferberliği

- Pazarlama sorununun çözümü

Havzada ORKÖY teşkilatınca kredi sistemi ile verilmiş olan arı kovanları, bunları

alan yöre halkı tarafından gerektiği gibi işletilememiştir. Sistemin işlemeyişindeki ana

etken, "pazarlama garantisi" olgusunun sağlanamamış olması ikinci etkende ayıların

saldırısından korkulduğu için kovanlar gezdirilemiyor ev bahçesinde yayılabildikleri

kadarıyla bal üretiyorlar. Arıcılık kredileri yeniden hayata geçirilmelidir. Havzada ki

kooperatifler ile üretilen tüm ürünlerde olduğu gibi bal ürünü de toplu ve etkili

pazarlamaya tabi olacaktır. İyi pazarlanan ve iyi para getiren bir bal işletmesi sahibi

tarafından daha titiz ve istekli bir yönetime sahip olacaktır. İyi para getiren bir işletmenin

zarar eden bir işletmeye oranla ayakta kalması olağan bir sonuçtur.

Süt ve Besi Sığırcılığı ve Süt Koyunculuğu; ORKÖY tarafından geçmiş dönemde

kırsal yörede kredi sistemi ile uygulanmış bir programdır. Program başarısızlıkla

sonuçlanmıştır. Programın başarıya ulaşamamasında ana etken yem girdisinde dışa

bağımlılık ve pazarlama sorunudur. Yörede yaz aylarında düşük sıcaklık nedeniyle arpa ve

buğdayların olgunlaşması çok uzun zaman aldığı ve hasatta problem olduğundan bu

125

ürünlerin yem olarak kullanılmak üzere silaj yapılması tavsiye edildi. Böylece ürünleri

pazarlama sıkıntısı, kurumasını bekleme sıkıntısı ve hayvanlara yem bulma sıkıntısı bir

nebze olsun azalmış olur. Yem bankalarının kurulması ile yem girdisinde ana kaynak hazır

yemden yörede yetişen yem bitkilerine dönüşecektir. Pazarlama sorununun aşılması

kooperatiflerin etkin bir hal almasıyla sağlanacaktır.

Nakışlı çorap ve kazak, ağaç işlemeciliği faaliyetleri daha çok öğrenim aşamasında

ve kısıtlı pazarlama ile yürütülmektedir. Gerçek anlamda maddi katkı, ürünlerin tanıtılması

ve iyi fiyatlarla satılabilmesi ile olacaktır. Kooperatifin pazarlama konusundaki katkısı,

havzada yürütülen el sanatları açısından da olumlu etkiler gösterecektir.

Meyvecilik faaliyetleri genel olarak elma, erik, armut, ahlat, kuşburnu ile sınırlı

kalmıştır. Köy içindeki ve tarım yapılan arazilerin çevresi ile köy içi atıl araziler meyve

ağacı plantasyonları ile tesis edilmelidir. Sahipsiz arazilerdeki ahlatların aşılanıp organik

ürün olarak satılması Tarım Müdürlüğünün katkılarıyla sağlanabilir. Meyve ürününün yanı

sıra odun ürünü de sağlayacak olan bu plantasyonlar kırsal kalkınmaya katkı sağlayacaktır.

Çiftlik ormancılığı uygulamalarında tarım ormancılığı üretim teknikleri olarak;

Sınır ağaçlandırması (tarlaların kenarında ağaç ve ağaççıkların yetiştirilmesi), yem

bankaları (Örneğin; korunga, fiğ vb.), meyve bahçeciliğinin tüm köy içi kullanım dışı

arazilerde hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Meyve ağacı plantasyon sahalarının kırsal halka devri;

OGM tarafından yapılan meyve ürününe sahip olan ( Bu havza için badem olabilir.)

sosyal ormancılık içerikli tüm çevre ağaçlandırma sahaları, havzada yaşayan kırsal kesim

halkına tahsis edilmelidir ya da 20 nolu Özel Ağaçlandırma Yönetmeliği kapsamında yüz

bin liralık Badem ağaçlandırması kredisi orman köylüsüne hibe olarak verilmektedir. Bu

özel ağaçlandırma kapsamında bademin bütün geliri köylüye ait olacaktır. Orman içindeki

önceden dikilen meyve ağaçları için tahsis işlemi; koruma, bakım ve mahsul toplamayı

kapsayan uzun periyotlu işletme hakkının yöre halkına bırakılması şeklinde olacaktır.

Ormanın sahipliği Orman işletmesine ait olacak ve amacının dışına çıkan kullanımlarda

işletmenin müdahale hakkı saklı kalacaktır. Yöre halkı yıllık bakımlarla yakacak aralama

etası elde edecektir. Yakacak odun kıtlığı yaşanan kırsal yörede bu ara ürün, ailelere

önemli bir katkı sağlayacaktır. Toplanılan meyve ürünlerinin satışında sembolik bir yüzde

payı Orman İşletmesi teşkilatına aktarılacaktır. Kırsal halka önemli maddi katkı

126

sağlamaktadır. Bu sistem ceviz, kuşburnu vb. meyve ağacı meşcereleri için de

uygulanabilir.

Orman İşletmesi ile havzadaki kooperatifler arasında yapılacak üç yıllık sözleşme

ile meyve plantasyonlarının işletme hakkı yöre halkına devredilmelidir. Üç yıl zarfında

planlandığı gibi olursa yeni sözleşme beş yıllık olarak yenilemesi uygun olacaktır. Bundan

sonraki sözleşme yenilemeleri de beşer yıllık olarak yapılacaktır.

Bahçe sulama suyu tahsisi; sulama suyunun gelmesi ile köy içinde hiç suyu

olmayan atıl durumdaki araziler bahçe tarımına açılacaktır. Bu hizmetin getirilmesi Köy

Hizmetleri Müdürlüğü’nce sağlanacaktır. Köy hizmetleri kaynağından itibaren her köyün

su şebekesini ayırma işlemini; İl Özel İdaresi bütçesinden ayrılan fonla gerçekleştirecektir.

Bahçe sebzeciliğinin oluşturulması ile hanelerin mutfak masrafı azalacaktır. Bahçe

sebzeciliği hanelere hiçbir nakit para girişi sağlamasa dahi mutfak harcamasını

azaltacağından kırsal kalkınmada önemli bir etken olacaktır.

Havzada yaşayan kırsal kesim halkının uzun yıllar kullanmakta olduğu meraları,

mera ıslah çalışmalarının uzun yıllar alması ile bu gün hala mera alanları tam olarak

otlatmaya açılmamıştır. Otlatma için dar alanlar gösterilmektedir. Islah projesi ile

hayvancılıkta beklenilenin tam tersi bir gelişme olmamış ve neticede yörede ekonomik

hayvancılık bitmiştir. Yapılan ilk ağaçlandırmanın üzerine her yıl tamamlama çalışmaları

yapılan sahalar mevcuttur. Tamamla çalışmalarının kronikleştiği bu tür başarısız sahaların

ağaçlandırma kapsamından çıkarılması ve meraya aktarılması ile eski otlak sahası

bünyesine kavuşması, hayvancılığın tekrar gelişimine katkı sağlayacaktır.

Bu mera alanlarının işletim organizasyonu "otlatma rotasyonu" sistemini

uygulaması koşulu ile Köy Tüzel Kişiliği'ne bırakılmalı, ormancılık örgütünün mera

kullanımında yol gösterici bir yaklaşımı olmalıdır. Köy halkının hayvanlarını eskiden

olduğu gibi günü birlik meraya indirip çıkarmasına izin verilmelidir. Kırsal halkın alıştığı

bu sistem ile hayvancılığın tekrar canlanması beklenmelidir. 3 -4 yıllık müsaade süresinin

arkasından tekrar oluşmaya başlayan ekonomik düzeydeki hayvancılık düzenlenmeye

başlanmalıdır. Hayvancılığın 3-4 yıllık toparlanma süresini doldurması ile ilave bir 2 yıllık

periyotta, verimi daha yüksek olan merada "konaklama sureti ile otlatma”ya geçiş

sağlanmalıdır. Bu yaklaşımlarla hayvancılığın güçlü bir yapıya kavuşması toplam 5-6 yıl

alan bir periyodu gerektirmektedir.

127

Mera ve orman alanlarına olan baskının azaltılması ve daha profesyonel

hayvancılık yapılması için ahır hayvancılığına geçiş anlatılıp, projeler ve kredilerle teşvik

edilmelidir.

Yöre halkının gelir düşüklüğü ve yaşam koşullarının olumsuzluğu gibi sorunları

olan orman köylerinin kalkındırılması için kullanılabilecek en önemli araçlardan birisi

kooperatifçiliktir. Tek başına fazla bir anlam ifade etmeyen dağınık güçlerin birleşmesi

sonucunda oluşan kooperatifler hissedilir bir güç olarak ortaya çıkmakta ve yöre halkının

ihtiyaçlarının daha iyi bir şekilde karşılanmasında katkıda bulunmaktadır

Kooperatifçilik faaliyetlerininde kendine özgü sorunları bulunmaktadır. Orman

Köylerini Kalkındırma Kooperatiflerinin sorunları ülke genelindeki, kooperatifçilik

faaliyetlerini de etkileyen sorunlardan kaynaklanmaktadır. Tarımsal Kalkınma

Kooperatiflerinin yasal sorunları ülkemizdeki kooperatifçilik sorunlarından farklı değildir.

Yönetimlerinin demokratik bir yapıya kavuşması gerekmekte ve üyelerinin haklarını

koruyacak anlamda bir yönetim yapısı oluşturulmalıdır. Kooperatiflerin amaçlarını

gerçekleştirebilmesi ve üyelerine hizmet vermede denetimin payı büyüktür. Bunun için

yönetim mekanizması iç denetimin yanında dış denetime de önem verilmelidir.

Kooperatiflerin bağlı olduğu birlikler arasında koordinasyon eksiklikleri bulunmaktadır.

Bu noksanlık örgütlenme sorunlarından kaynaklanmaktadır. Özellikle, birlikler arasındaki

koordinasyonun sağlanması ve tümünün Orman Kooperatifler Birliği (ORKOOP)

bünyesinde birleştirilmeleri gerekmektedir. Orman köylerini kalkındırma kooperatifleri

faaliyetlerinin Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde toplanması kuruluş ve fesih gibi

yetkilerin de Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na verilmesi, orman köylerinin sorunlarının

çözümünü kolaylaştıracaktır.

Kooperatifin faaliyet alanları;

- Orman işletmesinin üretim ve diğer işleri

- Arıcılığın yeniden canlandırılması

- Süt ve besi sığırcılığı kredileri alınması ve uygulamaya geçilmesi

- Halıcılıkta kapasite artırımı

- Meyvecilik için sertifikalı fidan temini ve üründe kapasite artırımı

- Orman İşletmesine ait meyve ağacı plantasyonlarının işletilmesi

- Mera sahasında otlatma rotasyonunu koordinasyonun sağlanması

- Pazarlama

128

Pazarlama; kooperatifin maddi katkısının en etkili olduğu faaliyet alanını

oluşturacaktır. Pazarlama konusunda kooperatifin uygulamaları;

- Bal ürünün tek elden ambalaj sistemi ile pazarlanması

- Süt ve ürünlerinin tek merkezde toplanarak pazarlanması

- Meyve ürünlerinin (üzüm, elma vb.) iyi ambalajlarla ve tek elden pazarlanması

- İşletme hakkının devralındığı, orman meyve ağacı ürürlerinin pazarlanması

- Orman meyve ağacı plantasyonlarındaki aralama etasının değerlendirmesi şeklinde

olacaktır.

Eğitimde en önemli sorun mevcut ekonomik koşullar ve eğitim bilincinin yeterince

oluşmamasıdır. Uygulanacak olan kırsal kalkınma programları ile ekonomik koşulların

iyileşmesi, çalışmak ve eve para getirmek zorunda olan eğitim çağındaki genç bireylerin

eğitime yönlendirilmesine katkı sağlayacaktır. Eğitim bilincinin oluşması kırsal halkın

kendi aralarından çıkan okumuş ve iyi yerlere gelmiş bireylerin bu bilinci kendi köylüsüne

aşılaması ile mümkündür.

129

KAYNAKLAR

Bilimsel süreli yayınlar:

Anıl, Y., 1974. Orman Köylerinin Oluşumuna Tarihsel Açıdan Bakış, Ormancılık

Araştırma Enstitüsü Dergisi, Yıl: 1974, Cilt: 20, Sayı: 2, Ankara, Türkiye.

Ayberk, Ş., 1992. Tarımsal Ormancılık Tanımı, Önemi, Uygulama ve Araştırmalardan

Örnekler, Kavak ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü

Dergisi, Cilt:1, Seri No: 18, İzmit, Türkiye

Geray, U., 1993. Türkiye’ de Orman Kaynakları Yönetiminin Geliştirilmesine İlişkin

Sorunlar, İ. Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Cilt: 43, Sayı: 2, İstanbul,

Türkiye.

Oakley, P. ve Garforth, C., 1985. Guide to extension training, FAO Training Series, No:

11, FAO, Rome, Italy.

Sağkaya, A. 1986c. Ormancılıkta Politika Değişikliği, Orman Mühendisliği Dergisi, Yıl:

23, Sayı: 8, Ankara, Türkiye.

Sağkaya, A., 1986d. Dünya Ormancılığında Neler Oluyor? Orman Mühendisliği Dergisi,

Yıl: 23, Sayı: 9, Ankara, Türkiye.

Sagkaya, A., 1986a. Sosyal Ormancilik Orman Mühendisliği Dergisi 23-6: 5-6.

Sagkaya, A., 1986b. Hindistan Ormancılık Politikasındaki Gelişmeler, Orman

Mühendisliği Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 8, Ankara, Türkiye.

Tolunay, A., 1999. Hızlı Kırsal Değerlendirme Tekniği, Orman Mühendisliği, (9): 21-28.

Tolunay, A., Akyol, A., 2006. Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve

Tanımlar. S. D. Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı :2, Yıl: 2006, Sayfa :

116-127

Kitaplar:

Acun, E. (1983). Aydın İli Köylerinin ve Özellikle Orman Köylerinin Kalkındırılmaları

Üzerine Araştırmalar. İ.Ü.O.F. Yayın No: 338, İstanbul.

Arnold JEM., Dewees PA., 1995. Tree management in farmer strategies to agricaultural

intensification. Oxford, Oxford University pres.

130

Çağlar, Y. (1986). Türkiye’de Orman Köyleri ve Kalkındırılmasına Yönelik Etkinlikler.

MPM Yayın No: 340, Ankara.

Duruöz, E.; Anıl, Y ve Çoban, C. 1976. Orman köylüsünün Ormancılık Kesiminde ve

Orman Bölge Başmüdürlüklerindeki Kentlerde İşlendirilmesi olnakları, Ankara

Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları TSB No:79

FAO/RAPA,1998 Participatory Monitoring and Evaluation (Handbook for Training Field

Workers). FAO/RAPA Publication No:1988/2, Bangkok, Thailand.

Forrester, K. 1992. Social foresty in Turkey. An overview, shoal of Agricultural and forest

Sciences, Univ. Coll. of North Wales, Bangor, Gynweed, Wale

Geray, U., Acun. E., 1980. Orman Köylülerinin Kentlileşmesi ve Orman-Köy İlişkileri

(Safranbolu Örneği). İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No: 279.

Geray,U.,1991. Ekonomi, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü.Yayın No:3633. Or. Fak

Yayın No:408, İstanbul, Türkiye

GÖRÜCÜ, Ö., 2002. Sürdürülebilir Ormancılık İspanya’ daki Uygulamalar ve Türkiye İle Karşılaştırılması, KSÜ Yayın No:90, Ders Kitapları Yayın No:12, Kahramanmaraş.

İlkin, A.,1979.Kalkınma ve Sanayi Ekonomisi (Üçüncü Baskı), İ.Ü. Yayın No:2691, İk.

Fak. Yayın No: 453, İstanbul, Türkiye

Kapucu, F., 1997. Amenajman Ders Notu. K.T.Ü. Trabzon, 80s.

Karşılaştırılması, KSÜ Yayın No:90, Ders Kitapları Yayın No:12, Kahramanmaraş.

Özdönmez, M., İstanbullu, T., Akeser, A., Ekizoğlu, A. 1996. Ormancılık politikası, İ.Ü.

Yayın No: 3968, Orman Fakültesi Yayın No: 435, İstanbul.

R.L. Scheafer, W. Mendenhall and L. Ott. 1979. Elementary Survey Sampling. 2nd Ed.,

Duxbury Press.

Rasonyi L.,1988 Tarihte Türklük, Ankara.

Savaş, F.V., 1979. Kalkınma Ekonomisi (İkinci Baskı).İ. İ. T. İ. A. Nihad Sayar Yardım

Vakfı Yayınları, No: 315/547, İstanbul, Türkiye

Tezler:

Hopur, B., 2004 Dereli Köyü ve Mikrohavzasında Kırsal Kalkınma Araştırması ve

Projeksiyonları. K.S.Ü. Yüksek Lisans Tezi.

131

Ketmen, M., 2001. Kahramanmaraş Yöresi Orman Köylerinde Kırsal Kalkınma

Araştırması. K.S.Ü. Yüksek Lisans Tezi.

Tolunay, A., 1987. Özel Orman İşletmeciliği ve Özel Ağaçlandırmalar (Çal Örneği),

Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Orman Ekonomisi Anabilimdalı, İstanbul, Türkiye.

Tolunay, A., 1998. Türkiye'de Sosyal Ormancılık ve Kızılağaç Örneği. İ.Ü. Doktora Tezi.

İstanbul, 260s.

Raporlar:

Arnold, JEM. (1992) Policy issues related to the role of trees in rural income and welfare

security. In: Gregersen H, Oram P and Pears J (eds) Priorities for Forestry and

Agroforestry Policy Research: Report of an International Workshop, pp 15-31.

IFPRI, Washington DC.

DMİ, 2005. 1975 – 2005 yılları arasındaki rasat değerleri

DPT, 2007. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2007-2013)

Leibenstein, H. 1969, Enterpreneurship and Development. American Economic Review,

Supplement, May.

McCracken,. A., Pretty,. W. and Conway, G. R. (1988), An Introduction to Rapid Rural

Appraisal For Agricultural Development, International Institute For Environment

And Development, London.

ORKÖY, 2011. İller İtibari ite Orman Köyü ve Nüfus Durumlan (Yayımlanmamış Rapor).

Ankara.

Tebliğler:

Beebe, J., 1987. Rapid Appraisal: The Evaluation of the Concepts and The Definition of

Issues, in KKU Proceedings, Thailand, pp 47-68.

Warner, K., 1997. Toplum Ormancılığının Sürdürebilir Kalkınmadaki Vizyonu ve Rolü.

XI. Dünya Ormancılık Kongresi Bildirileri, 5: 53-55.

İnternet kaynakları:

DPT, 2006. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi.

132

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kara%C5%9Far,_Beypazar%C4%B1

http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=29426

http://www.fao.org/docrep/006/w2352e/W2352E03.htm#ch3

http://www.fao.org/docrep/W3241E/w3241e09.htm#rra definition

http://www.icra-edu.org/objects/anglolearn/Appraisal_Methods-Approaches(new).pdf

http://www.karasarim.com/articles.php?article_id=167&y=2013&m=5

http://www.karasarim.com/articles.php?cat_id=2

http://www.karasarim.com/infusions/hsgallery_panel/photogallery.php?album_id=5



http://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye.php?belediyeid=129485)

133

EKLER

ANKET SORULARI

Soru 1 – Ankara’ya ulaşımınız hangi aralıklarla gerekiyor ?

a) Günlük

b) 2-3 günde bir

c) Haftalık

d) Ayda bir yada daha seyrek.

Soru 2 – Beypazarı’na ulaşımınız hangi aralıklarla gerekiyor ?

a) Günlük

b) 2-3 günde bir

c) Haftalık

d) Ayda bir ya da daha seyrek.

Soru 3- İl ve İlçe merkezlerine ulaşımınızı nasıl sağlıyorsunuz?

a) Bütün ulaşım araçlarıyla sağlamak mümkün

b) Kasabanın / Köyün özel minibüsü ile

c) Kendi şahsi aracımızla

d) Diğer ( Belirtiniz………………. )

Soru 4 – Kışın yollarınız kapanmakta mıdır?

a) Evet ( Şu aylarda …………………)

b) Hayır

c) Diğer ……………………….

Soru 5 – Şehre veya İlçeye hangi amaçlarla gidiyorsunuz?

a) Çalışmak için

b) Alış-veriş yapmak için

c) Özel ve resmi daire işlerim için

d) Tanıdık ziyaretleri için.

Soru 6 – Kasabanızdan / köyünüzden arazi kadastrosu geçti mi?

a) Evet

b) Hayır

134

Soru 7 – Kasabanızdan / köyünüzden orman kadastrosu geçti mi?

a) Evet

b) Hayır

Soru 8 – Kendinize ait eviniz var mı?

a) Evet

b) Hayır

Soru 9 - Tarım arazileriniz sizce yeterli mi?

a) Yeterlidir


c) Yetersizdir


Soru 10 - Kendinize ait araziniz var mı?

a) Evet

b) Hayır

10 nolu soruya cevabınız hayır ise 13.soruya geçiniz.

Soru 11 – Arazinizi daha çok hangi amaçla kullanıyorsunuz?

a) Arazimi kullanmıyorum

b) Bağcılık amaçlı kullanıyorum

c) Hayvan yemi üretiminde kullanıyorum

d) Tahıl üretiminde kullanıyorum.

Soru 12 – Arazinizi tam olarak kullanmama sebebiniz nedir veya nelerdir?

a) Yeterli sulama suyu bulunmamaktadır

b) Topraklarımız yeterli verimlilikte değildir

c) Tarım için gerekli masrafları temin edemiyoruz

d) Üretimimizi iyi paraya satamıyoruz.

Soru 13 – Yakın çevrenizde tarımda traktör ve diğer makinelerin kullanımı ne ölçüdedir?

a) Hiç kullanmıyoruz

b) Sadece arazi hazırlığı sırasında kullanılmaktadır

c) Arazi hazırlığı ve mahsul alımı aşamalarında kullanılmaktadır

d) Tarımın her safhasında kullanılmaktadır

135

Soru 14 – Hayvansal varlığınız ne durumdadır?

a) Hiç yok

b) Evimizin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar

c) Ev geçimine katkı sağlayacak kadar

d) Evimizin geçimi tamamen hayvanlarımıza bağlıdır.

Soru 15 - Hangi tür hayvanlara sahipsiniz?

a) Büyükbaş ( ……. Adet )

b) Küçükbaş (……...Adet )

c) Kümes hayvanları (…… ..Adet)

Soru 16 – Hayvan yemini daha çok ne şeklide veya şekillerde temin edebiliyorsunuz?

a) Uygun mevsimlerde hep dışarıda otlatıyorum

b) Tarım ürünlerinden temin ediyorum

c) Ormanlardan dal faydalanması yapıyorum

d) Fenni yem satın alıyorum.

Soru 17 - Ana geçim kaynağınız nedir? ( Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Ziraat

b) Hayvancılık

c) Ormancılık

d) El sanatları

e) Diğer ( Belirtiniz……………………...)

Soru 18 - Elde ettiğiniz bitkisel ürünler geçiminiz için yeterli mi?

a) Yeterlidir


c) Yetersizdir


Soru 19 - Kasabanızda / köyünüzde hayvansal ve tarımsal ürünlerinizi işleyebileceğiniz

sanayi tesisleri var mı? ( Mandıra, soğuk hava deposu vb.)

a) Evet

b) Hayır

c) Diğer ( Neler olabilir? Belirtiniz ……………………………..)

136

Soru 20 – Isınma ve pişirme için yakıt olarak ne kullanıyorsunuz?

a) Her ikisi için de kömür

b) Her ikisi için de odun

c) Isınma için kömür , pişirme için odun

d) Isınma için odun , pişirme için tüp gazı

Soru 21 – Ailenizin bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumu var mı?

a) SSK

b) Bağ-Kur

c) Emekli Sandığı

d) Yeşil kart

Soru 22 – Yerel hizmetlerden yararlanamadığınız konu veya konular var mı? ( Bu soruda

birden fazla şık seçebilirsiniz. )

a) Elektrik kullanamıyoruz

b) İçme suyu evimize kadar gelmiyor

c) Telefon kullanmıyoruz

d) Kanalizasyon şebekesi yeterli değil

Soru 23 – Çocukların eğitimini genelde hangi seviyede sağlayabiliyorsunuz?

a) Hiç okutmadım

b) İlköğretimi okutuyorum

c) Liseyi okutuyorum

d) Üniversiteyi okutuyorum

Soru 24 - Aynı evi paylaştığınız kimseler var mıdır?

a) Anne ve babamla yaşıyorum

b) Evli evlatlarımla paylaşıyorum

c) Evli erkek kardeşimle paylaşıyorum

d) Yalnız eşim ve çocuklarımla yaşıyorum

Soru 25 – Aileniz kaç kişiden oluşuyor?

a) 1 – 3 kişiyiz

b) 4 – 6 kişiyiz

c) 7 – 9 kişiyiz

d) 10 ve daha fazla kişiyiz

137

Soru 26 - Son yıllarda kasabanızdan / köyünüzden şehre göç var mı? Varsa yılda yaklaşık

olarak kaç kişi?

a) Var ( Yaklaşık ……….)

b) Yok

c) Sadece mevsimlik göç var

d) Diğer ( ………………………………..)

Soru 27 - Göç varsa sizce sebebi nedir? ( Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz.)

a) Kasabamızda / köyümüzde geçim sıkıntısı olduğu için

b) Daha iyi bir iş için

c) Çocukların eğitimi için

d) Diğer (……………………………………..)

Soru 28 - Sizce şehre göç edenler geçimini nasıl sağlıyor? ( Birden fazla şık


a) Vasıfsız işçi olarak

b) Devlet çalışanı olarak

c) Sağlayamıyor

d) Kendi işlerini kurarak

Soru 29 – Ormanla olan ilişkileriniz nelerdir?

a) Orman İdaresince ücretli çalıştırıldım

b) Hayvanlarımı otlatmaktayım

c) Yaprak , dal ya da kozalak yararlanması yapmaktayım

d) Ormandan hiçbir şekilde yararlanmıyorum

Soru 30 - Kasabanızda / köyünüzde ormandan elde edip pazarlayabileceğiniz yan ürünler (

kuşburnu, ahlat vb) varmı? ( Varsa neler olduğunu belirtiniz. )

a) Oluyor (…………………………………………………………)

b) Olmuyor

Soru 31 - Çevrenizdeki ormanlarda hayvan otlattığınız oluyor mu? Oluyorsa hangi

mevsimde hangi hayvanlar otlatılıyor?

a) Oluyor (…………………………………………………………)

b) Olmuyor

138

Soru 32 - Kasabanızda / köyünüzde geçimini sağlamak için orman arazisi açılmakta mıdır?

a) Evet

b) Hayır


Soru 33 - Orman işletmesi size yapacak / yakacak odun tahsis ediyor mu?

a) Evet

b) Hayır


Soru 34 - Orman işletmesi tarafından size hiç iş verildi mi?

a) Evet

b) Hayır


Soru 35 - Orman idaresi ile ilişkilerinizde sorun yaşıyor musunuz ? Yaşıyorsanız ne gibi

sorunlar yaşıyorsunuz?

a) Evet yaşıyoruz (……………………………………….)

b) Hayır yaşamıyoruz

Soru 36 - Orman idaresinden bugüne kadar ne gibi talepleriniz oldu? ( Birden fazla şık


a) ORKÖY Ferdi kredisi için müracaat edildi

b) Yapacak/Yakacak ihtiyacı için müracaat edildi

c) Fidan almak için müracaat edildi

d) İstihsal işlerinde çalışmak için müracaat edildi

e) Herhangi bir talebim olmadı

f) Diğer (………………………………………………)

Soru 37- Elde ettiğiniz hayvansal ve tarımsal ürünleri genelde nasıl pazarlıyorsunuz?

a) Köye tüccarlar gelip alıyor

b) Pazara götürüp kendimiz satıyoruz

c) Ürettiğimiz ürünle ancak kendi ihtiyacımızı karşılıyoruz

d) Devlete satıyoruz

e) Diğer (………………………………………………)

139

Soru 38 - Kasabanızda / köyünüzde herhangi bir el sanatları veya farklı bir kurs ihtiyacı

var mıdır? Neler olabilir?

a) Gereklidir (…………………………………..)

b) Gerksizdir

c) Köyümüzde böyle bir kurs yapıldı (…………………………………….)

Soru 39 - Siz kasabanızda / köyünüzde hangi tesislerin kurulmasını istersiniz? ( Birden


a) Süt işletme tesisleri

b) Konserve tesisi

c) Meyve suyu tesisi

d) Ahşap ve halı işleri ile ilgili tesis

e) Diğer ( Belirtiniz ……………………….)

Soru 40 – Son yıllarda karşılaştığınız doğal sıkıntılar nelerdir?

a) Sel felaketi yaşamaktayız

b) Rüzgar ve fırtınadan fazla etkilenmekteyiz

c) Kasabadan / köyümüzden yakın çevreye ulaşımımızda hava şartları çok etkili

olmaktadır

d) Önemli hiçbir doğal sıkıntımız yoktur

Soru 41 – Yeterli teknik bilgi sağlansa hayvancılığınızı çoklu ürünlere yönlendirir misiniz?

a) Evet uygularım

b) Evet ama maddi imkansızlıklarım bunu kısıtlar

c) Evet ama tamamında uygulamam, denerim

d) Hayır bildiklerimi uygularım

Soru 42 - Ekonomik olarak değerlendirilebilecek potansiyel kaynaklarınız var mı? (Birden


a) Kaplıca

b) Madenler

c) Orman varlığı

d) Su varlığı ( doğal ya da yapay göl, baraj, akarsu)

e) İlginç doğal oluşumlar

f) Kültürel ve tarihi değerler

g) Herhangi bir kaynağa sahip değiliz

140

Soru 43 – Sosyal ormancılık kapsamında hangi faaliyetler ilginizi çeker?

a) Orman meyve ağaçlarının mahsulünü uygun fiyatla toplayıp satmak

b) Hayvancılık ve ormancılık faaliyetleri için geri ödemeli uygun kredi alma

c) Kırsal kalkınmayı sağlayıcı planların uygulanmasında yardımcı olmak

d) Kırsal nüfusun eğitim-kültür yönünden geliştirilmesi içinde yer alma

Soru 44 – Çevrenizde çözüme kavuşturulmasını istediğiniz farklı sorunlar var mıdır?

a)…………………………………………………………….

b) …………………………………………………………….

c) ……………………………………………………………

d) ……………………………………………………………

• 44. soru ile ilgili cevaplar, dinlenilmek ve yazmak suretiyle elde edilmiştir.

141

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Adı, soyadı : Muzaffer ÖZSAN

Uyruğu : T.C.

Doğum tarihi ve yeri : 16.01.1978 Kahramanmaraş

Medeni hali : Bekar

Telefon : 0 (312) 207 57 75

Faks : 0 (312) 207 57 76

e-posta : [email protected]

Eğitim

Derece Eğitim Birimi Mezuniyet tarihi

Lisans İÜ/ Orman Mühendisliği Bölümü 1999

Lise Kahramanmaraş Lisesi 1995

İş Deneyimi Yıl Yer Görev

2011- Çölleşme ve Eroz. Müc. Gen.Müd.lüğü Şube Müdürü

2007-2011 Ankara İÇO Müdürlüğü AGM Mühendisi

2006-2007 Çamlıdere Orman İşl. Müdürlüğü İşletme Şefi

2003-2006 OGM Yangın Harekat Merkezi Mühendis

2000-2003 OGM Amenajman Daire Başk.lığı Mühendis

1999-2000 OGM Harita veFoto.Müdürlüğü Mühendis

Yabancı Dil

İngilizce

Hobiler

Doğa bilimleri, Seyahat, Spor, Yüzme

beypazari orman kÖylerİnde kirsal … · muzaffer Özsan yÜksek l ... nurcan dÖnmez’e...

Documents