BATILI ULKELERDE KIRSAL YASAM KULTURU VE STANDARTLARI

BATILI LKELERDE KIRSALYASAM KLTR VE STANDARTLARI Nurmamet CUMAYEV081205090KONYA-TRKYEDE KIRSAL ALAN-AVRUPA LKELERNDE KIRSAL ALAN-AB KIRSAL KALKINMA TEDBRLER-KIRSAL KALKINMANIN NEM-MERKEZ YNETM KURULULARI-SONU

Dnyada ve lkemizde istatistiksel almalarda standart bir kr- kent tanmnn bulunmamas, sektrler arasnda krsal alan algsnn farkl olmasndan kaynaklanmaktadr. Buna ramen, lkeleri bir arada ve ayn kritere gre karlatrabilmek amacyla uluslararas kurulularca standart tanmlar gelitirilmektedir. Bu tr tanmlarn banda, OECD tarafndan gelitirilen ve AB tarafndan da kullanlan tanmdr.

lkemizde 2002/4720 sayl Bakanlar Kurulu Kararnda ller, istatistiki blge birimi snflandrmasna (NUTS) gre, Dzey 3 dzeyindeki blgeler olarak kabul edilmitir. Buna gre, Dzey 3ten (illerden) daha alt seviyede bir snflandrma yaplmamtr. Fakat, lkemizde idari snrlar bakmndan tanml olan en kk birim lelerdir. le snrlar dahilindeki nfus younluunun km2 bana 150 kiiden az olmas durumunda bu ilenin nfusu krsal, 150 kiiden fazla olmas durumunda ise kentsel kabul edilmektedir. Ky-ehir tanm: Bata genel nfus saymlar olmak zere tam saymlarda kullanlan bu tanm, yerleim yerlerinin idari statsn baz almaktadr. Buna gre; nfus byklklerine baklmakszn l ve le merkezleri ehir olarak kabul edilirken, dier tm yerleimler ky kabul edilmektedir. .Gnmzde TK tarafndan ky ve ehir baznda yaymlanan tm almalarda bu tanm kullanlmaktadr.lkemizde halen, krsal ve kentsel alan ayrmnda 20 bin nfus eii kullanlmakla birlikte, baz almalarda belediye mcavir alanlar kent, bunun dnda kalan yerler ise krsal alan olarak deerlendirilmektedir

Yerleimlerin krsal nufs iindeki paylar :

Genel anlamda kr ve kent ayrm; beeri corafyann, iktisadi faaliyetlerin, sosyal yapnn, ve kltrel deerlerin farkllamasn ifade etmektedir. Bu balamda, kr ve kent kavramlar altnda zetlenen mekan farkllamas, krsal ve kentsel kavramlar altnda sosyolojik olarak da ina edilmektedir. Fakat, gnmzde kenti tanmlayan baz zelliklerin krda, kr tanmlayan baz zelliklerin ise kentlerde olduu grlmektedir. Nfus barndran belde ve kylerin toplam says ise, 2007 ylnda 36.434 iken, 2008 ylnda 36.127dir. Buna ramen, lkemizde 2008 itibaryla her 100 kiinin 25 inin halen belde ve kylerde yayor olmas, lkemizin nemli oranda krsal bir lke olduunu gstermekte ve krsal kalknma politikalarnn nemini ortaya koymaktadr. Yaln bir anlatmla, kentsel yerlemeler dnda kalan yerler olarak nitelendirilebilecek krsal alan kavram, aslnda tanmlayc somut-nesnel eleri bulunan bir mekandr.- Krsal alanda yaam ortam ve ekonomik aktiviteler, nemli lde doal retim kaynaklarnn kullanm ve deerlendirilmesine baldr.- Ekonomik toplumsal kltrel gelime sreci, greli olarak yavailemektedir.- Teknolojik gelimenin yaama ve retime yansma orannn, greli olarak gecikmeli olduu bir alan sz konusudur.- Gelenek ve trelerin, yaam biimini ve kurallarn etkileme gcfazladr.- Yaam biimi ve tketim kalb, grece gelenekseldir.- nsan ilikilerinde yz yzelik yaygndr.Avrupada krsal alan OECD snflamasna gre, AB snrlar iindeki topraklarn %80i krsal alanlardr ve Birlik nfusunun %17.5i bu alanlarda yaamaktadr. Bunun yannda, Avrupa krsal alanlar kendi aralarnda muazzam farkllklara sahiptir. rnein, OECD tanmna gre, ngilterede krsal topluluklarda yaayan nfusun toplam nfusa oran %8.7 iken bu oran Fransada %23.7ye Avusturyada %34.6ya ve svete %66.8e kadar kmaktadr. Krsall baskn alanlar dier blgelere gre tm ye lkelerde en dk gelir seviyesine sahip olmakla birlikte ye lkeler ulusal ekonomileri arasnda farkllklar olmas sebebiyle Avrupa krsal alanlar arasnda gelir farkllklar vardr. AB yurtii gayri safi haslas 100 kabul edilirse ngilterenin krsall baskn blgelerinde bu gelir 73.4 seviyesinde iken talyann ayn blgelerinde bu dzey 60.8e Portekizde 34.5e inebilmektedir. Baz ye lkelerde (ngiltere, Almanya, Fransa ve Danimarka ) isizlik oranlar krsal alanlarda kentsel alanlara gre daha dkken dier ye lkelerde isizlik krsal alanlarda kentsel alanlardakinden daha yksektir. Tarmn ve ormancln krsal ekonomilerde pay ye lkeler arasnda deimektedir. Tarmsal yaplar zellikle kuzey lkeleri ile gney lkeleri arasnda farkllklar arz etmektedir. Yunanistan, talya ve Portekiz gibi Akdeniz lkelerinde ortalama bykl 4-8 ha aras olan kk ve orta lekli tarmsal iletmeler hakimken, Almanya, Fransa, ngiltere gibi kuzey lkelerinde ortalama bykl 17 hadan 67 haya deien orta ve byk lekte tarmsal iletmeler yaygndr. ABde krsal alanlar, bu eitliliklerine ramen baz ortak skntlar yaamaktadrlar. Bu alanlarda yaanan skntlar en bata; zellikle eitimli gen nfusun dier blgelere g etmesi, neticesinde nfusun azalmas, buna bal olarak nfusta yalanma ve yetenekli insan ktl ile karlalmas, dier blgelere nazaran daha dk gelir seviyesi yakalanmas ve yksek oranda isizlik olarak sralanmaktadr.Bunun yannda bu tablonun zddn gsteren krsal blgelerde vardr. Baz krsal alanlarn Avrupann en dinamik alanlar olduu grlmekte, bunlar lke ortalamasndan yksek byme gerekletirmekte ve istihdam yaratmakta baarl olmaktadrlar. ncelendiinde bu gibi blgelerin ortak zellikleri olarak unlar ne kmaktadr:-Paylalan bir blge kimlii ve sosyal uyum- Arzu edilen hedef noktalar etrafnda odaklanma- Giriimci ortam- yi eitim dzeyi- Dier komu alanlarla ibirlii- ekici bir kltrel ve doal evre- Avrupann dier krsal alanlar ile kurduklar ibirlii ile uygun bilgiye ulamaimkan aramaa) Tarmsal iletmelerde yatrmBirlik, iftlik aralarnn modernletirilmesi, iletme gelirlerini ve yaam standartlarn artrmak, iftilerin alma koullarn iyiletirmek amacyla tarmsal iletmelerde yatrm desteklemektedir. Byle bir yatrmn aadaki hedeflerden birini veya birkan karlamasistenmektedir:-retim maliyetlerini drmek-rn kalitesini artrmak-doal evreyi, hijyen koullarn ve hayvan bakm standartlarn korumak-gelitirmek-iftlik faaliyetlerinin eitlendirilmesi desteklemek

Ayrca iftliklerin bu tedbir imkanlarndan yararlanabilmeleri iin:

- Ekonomik varlnn srdrebilirliini kantlamalar- evre, hijyen ve hayvan bakm standartlar salanmalar ve- iftinin yeterli mesleki yetenek ve yeterlilii tamas gerekmektedir.

Topluluun toplam destek oran dezavantajl alanlarda azami %50, dier alanlarda %40tr. Gen iftiler iin bu oranlar dezavantajl alanlarda %55e ve dier alanlarda %45e kmaktadr. iftliklerin bir nesilden dierine gemesini kolaylatrmak amacyla Birlik gen iftilere iftlik kurma konusunda destek olacak kurulu yardm vermekte ve erken emeklilii tevik etmektedir.b) Gen iftilere destek lk defa bir tarmsal iletme kuruyor olan 40 yan altndaki iftilere yeterli mesleki yetenek ve yeterlilii tamalar,iftliin ekonomik varlnn srdrebilir olduunu kantlanmalar ve evre, hijyen ve hayvan refah standartlar salamalar artyla, kurulu iin, tek bir primden ve sbvansiyonundan oluan bir destek salanmaktadr. kurulutan kaynaklanan maliyetleri kapatan borlar iin faizc) Erken Emeklilikiftilii brakmak isteyen yal iftilere gelir destei salamak, yal iftilerle genler arasnda deiimi salamak amalaryla erken emeklilik tevik edilmektedir.Bu tedbir imkanlarn yararlanmak iin, iftlii brakan ifti:-btn ticari faaliyetlerini brakmal-emeklilik yandan kk 55 yandan byk olmal-gemi 10 ylda iftilikle uram olmaliftlii alan:-tarmsal iletmenin ba olarak braklan arazinin tamamn veya bir ksmn zerine almal-en az 5 yldr iftilik yapyor olmal ve-yeterli mesleki yetenek ve yeterlilii tamaldr.Tevik sadece iftlik sahiplerine deil tarmsal faaliyeti terk eden iilere de salanmaktadr. Bu imkandan yararlanabilmeleri iin iiler:

-btn tarm iini tamamen brakmal-emeklilik yandan kk 55 yandan byk olmal-bir sosyal gvenlik tedbirine bal olmal-son be ylda alma zamannn en az yarsn tarmsal ii olarak geirmi olmaldr.d) Eitimzellikle kaliteli rn retimini ve evreyle dost retim yntemlerini tevik etmek amacyla iftilerin mesleki yetenekleri ve yeterliliklerini gelitirmek zere mesleki eitime destek verilmektedir. Eitim aadakilerle ilgili olmaldr:-retimin yeniden organizesi, arazinin gelitirilmesi ve devamn salayacak retim yntemlerinin uygulanmas, evre koruma, hijyen ve hayvan bakm artlarn gelitirme, ekonomik iftilie ynelik yetenekleri gelitirmek-orman sahiplerine , orman ile ilgili faaliyetleri yrtenlere ynelik orman idaresi ile ilgiliolmak.e) Dezavantajl alanlar ve evresel bask altnda olan sahalar:Doal koullarn retim maliyetini artrmas ve tarmsal retimi azaltmas sebebiyle iftilik yapmann daha zor olduu ve yine bu sebepten uzun vadede iftliin mevcudiyetinin tehlikede bulunduu alanlar dezavantajl alanlar olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple burada iftilik yapanlara hektar zerinden telafi edici demeler yaplmaktadr. Bu demenin miktar 25-200 euro/hektar arasnda deimektedir. Dezavantajl alanlarn listesi Komisyon tarafndan hazrlanmtr. Bu alanlarn toplam ye lke alannn %10 unu geemez.f) Tarmsal evre tedbirlerievreyi korumak, krsal alanlarn yaamalarn temin etmek amacyla en az be yl boyunca evresel tedbirleri alan iftilere aldklar tedbirler sonucunda karlatklar zarar telafi edecek bir yardm verilmektedir. Bu yardmn miktar yllk 450 euro ile 900 euro/hektar arasnda deimektedir. Btn krsal kalknma tedbirlerinden sadece tarmsal evre tedbirlerinin lke krsal kalknma planlarnda yer almas mecburidir.g) Tarmsal rnlerin pazarlama ve ilemesini gelitirmeTarmsal rnlerin pazarlama ve ilemesini rasyonel hale getirme, rekabetiliini ve katma deerini artrmak amacyla iftileri iftliin ekonomik varlnn srdrebilirliini kantlamalar, evre, hijyen ve hayvan refah standartlar salanmalar artyla Birlik, yatrm miktarnn Hedef 1 blgeleri iin %50sini ve dier blgeler iin %40n finanse etmektedir.

h) OrmanclkAvrupa Birlii ormanclk stratejisinin bir paras olarak, Avrupa Birlii ormanlarnn korunmas, srdrlebilir ynetiminin salanmas ve gelitirilmesi amalaryla ormanclk faaliyetleri desteklenmektedir. Bu yaplrken ormancln ok fonksiyonlu oluu ve ormanlarn ekolojik, ekonomik ve sosyal bakmlardan stlendikleri nemli roller dikkate alnmaktadr.Destek zel teebbse , belediyelere veya bunlarn dernek-lerine ait ormanlk alanlara verilir. Hedefler dorultusun-daki ormansal rnlerin hasl edilmesi, ilenmesi ve pazarlanmasna ynelik yatrm, yeni rnler, dernekler kurma, aalandrma desteklenir.i) Krsal alanlarn gelitirilmesi ve uyumunu destekleme Yeni tzn (EC 1257/1999) 33 nc maddesi, Topluluk dzeyindeki entegre bir krsal kalknmay amalayan tedbirler serisini kapsamaktadr. Bu tedbir ile,arazi iyiletirilmesi,arazi birletirilmesi,turizm ve el sanatlarnn artrlmas, tarmsal ynetim hizmetlerinin tantm,kaliteli tarm rnlerinin pazarlanmas,krsal alana gtrlen temel hizmetler,kylerin yenilenmesi ve gelitirilmesi, krsal mirasn korunmas,tarm ve balantl faaliyetlerin eitlendirilmesitarmsal su kaynaklarnn ynetimi,tarmla ilgili krsal alt yapnn iyiletirilmesi,tarm, ormanclk ve doa ynetimi ile balantl olarak evrenin korunmas ve hayvan salnn iyiletirilmesi,tabii afetlerle oluan zararlarn giderilmesi ve yeni koruma tedbirlerinin tantm,maliyet mhendislii.Krsal kalknma tedbirlerinin uygulanmasnda aadaki yntem kullanlmaktadr:a) ProgramlamaKrsal alann gl ve zayf yanlarn, frsatlar ve tehlikeleri analiz eden ve neticede llebilir hedeflere sahip bir stratejiyi ngren ok yllk programlar hazrlanmas.b) Ortaklkye devletin Komisyona gnderdii program ye devlet veya blgelerle yakn ibirlii ile allr yasal ykmllkleri karlamak asndan program kamu yetkilileri ve AB tarafndan ortaklaa finanse edilir program sz konusu krsal alandaki ilgili taraflar bir araya getiren bir ortaklkla gelitirilir ve ynetilir.c) Ademi merkeziyeti ynetimProgramn mali ve idari ynetimi yetkili ulusal ve blgesel otoriteye braklmtr.d) zleme ve deerlendirmeProgramlar zel bir komite tarafndan yakndan takip edilir ve program nceden, ortada ve tamamlanmasndan sonra deerlendirmeye tabi tutulur.lkeler, gerek bulunduklar jeopolitik konumlar itibaryla gerekse doal kaynaklara yaknlk ve uzaklklar nedeniyle gelimelerinde farkllk gsterir. lkeler arasnda gelimilik farklarnn domasna neden olan bu genel etkenler dnda baka etkenler de vardr. Sanayi devrimiyle birlikte, devrimigerekletiren lkeler ksa dnemde byk gelimeler salamtr. 1750 lerden itibaren devrimin ortaya kt Bat Avrupa lkelerinin milli gelirleri nemli lde artt. Devrimin balangcndan itibaren geen yaklak 250 yl sonunda, sanayi devrimini yaayan lkelerin kaydettikleri gelime karsnda devrimi gerekletiremeyen lkelerin bu lkelerle yaptklar ticaret sonucunda smrlmekten kurtulamamalar, lkeler arasndaki gelimilik farklarnn daha da artmasna neden olmutur. kinci Dnya Savandan sonra ise dnya lkelerini gelimi lkeler ve az gelimi lkeler eklinde ikiye ayrmak mmkn hale gelmitir. Daha sonra Dnya Bankas bu lkeleri dier lkeler karsnda daha az gurur krc bir snflandrma olmas iin Gelimekte Olan lkeler olarak deitirmitir. Gelimekte olan lkeleri (GO), Gelimi lkelerden (G) ayran zellikleri grup altnda toplayabiliriz insan Bunlar ekonomik, demografik ve sosyal-kltrel zelliklerdir. KIRSAL KALKINMANIN NEM. GOnn ekonomileri tarma dayaldr. Nfusun byk bir blm tarmla urarken, Milli gelirierisinde de en yksek pay tarm sektr almaktadr. Dnya bankasnn 2000-2001 raporuna gre 1995 ylnda kentte yaayanlarn oran %45, krsalda yaayanlarn oran %55 iken, bu oranlarn 2025 ylnda kentte %55 ve krsalda %39 olaca belirtilmitir. Ayn raporda krsal alanlarn boalmaya devam etmesiyle kentte yaayan fakir insan saysnn 1995te 1,6 milyardan 2025 ylnda 3,1 milyara ulaaca belirtilmitir. Aratrmadan ortaya kan dier rakamlar aadaki tabloda yer almaktadr:Dnya genelinde yaam ve salkla ilgili baz gstergeler:YILLAR19952025Yoksullukla Yaama24003300Yetersiz Beslenenler1800500Alktan lenlerin Says2010Kirli Sudan lenlerin Says9.13.7Salk Kurulularna Eriememe1500700Yetersiz Barnma1100700Okula Eriememe1000500sizlerin Says100200Kaynak: World Bank 2000-2001 Report, s. 274-290, Washington D.C.Yukardaki tabloda yer alan yaam ve salkla ilgili zelliklerin krsal alanlarda grlecei ve 2025 ylnda bile krsal alanlarda yaayan insanlarn tm dnya nfusuna oran %40lar civarnda olaca dnlrse krsal alanlarn ve zellikle GOdeki krsal alanlarn kalkndrlmasnn nemi bir kez daha ortaya kmaktadr. Yani 2020li yllarda insanlar hala alktan lebilecek, hala kirli sulardan hastalanabilecek, hala barnma sorunlaryla karlaabileceklerdir. GOin bu sorunlar gelimi lkeleri de rahatsz etmeye devam edecektir. Bu yzden krsal kalknma her lkenin kendi sorunu olmasnn yannda uluslararas tarm politikasnn da gndeminde olan konulardandr.Merkezi Ynetim Kurulular1924 ylnda kurulan Tarm Bakanl, 1969 ylnda kurulan Orman Bakanl ve 1963 ylnda kurulan Kyileri Bakanl, 1983 ylnda Tarm Orman ve Kyileri Bakanl ad altnda birletirilmitir. 1991 ylnda Orman Bakanlnn ayrlmasyla bakanln unvan Tarm ve Kyileri Bakanl olmutur.Bakanln kurulu amac, 441 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye gre, kalknma plan ve programlar dorultusunda kyleri kalkndrlmak, bitkisel retim ve hayvancln gelitirilmesini salayacak grev alanna giren altyap tesisleri ile tarmsal, sosyal ve ekonomik kamu hizmetlerini yrtmektir. Bakanlk bu grevlerini kendisine bal olan tara tekilatlar araclyla yerine getirmektedir. Tara tekilat; aratrma enstitleri, il ve ile mdrlkleri, retme istasyonlar ve kontrol birimlerinden olumaktadr. Bakanln ayrca, yurt dnda da belirli merkezlerde tarm mavirlikleri bulunmaktadr.a)Tarm ve Kyileri Bakanl:Ana hizmet birimleri eitli genel mdrlklerden olumaktadr. Her birimin birbirinden farkl alanlarda sorumluluklar bulunmaktadr. Bakanlk bnyesinde grev yapan birimler;Tarmsal retim ve Gelitirme Genel Mdrl (TGEM)Koruma ve Kontrol Genel Mdrl (KKGM)Tekilatlanma ve Destekleme Genel Mdrl (TEDGEM)Tarmsal Aratrmalar Genel Mdrl (TAGEM) D likiler ve Avrupa Topluluu Koordinasyon Dairesi Bakanl (DATK)Tarm ve Kyileri Bakanlna bal kurulularTarm Reformu Genel MdrlAtatrk Orman iftlii Mdrl (AO)Ky Hizmetleri Genel Mdrlay letmeleri Genel Mdrl (AYKUR)Tarm ve Kyileri Bakanlna bal olmayan ancak Bakanlkla ilgili KTler: Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Mdrl (TMO) Tarm letmeleri Genel Mdrl (TGEM) Trkiye Tarm Kredi Kooperatiflerievre ve Orman Bakanl:Btn vatandalarn ortak varl olan orman ve evrenin korunmas ve iyiletirilmesi, krsal ve kentsel alanda arazinin ve doal kaynaklarn en uygun ve verimli ekilde kullanlmas ve korunmas, lkenin doal bitki ve hayvan varl ile doal zenginliklerinin korunmas, gelitirilmesi ve her trl evre kirliliinin nlenmesi ile ormanlarn korunmas, gelitirilmesi ve orman alanlarnn geniletilmesi, ormanlarn iinde ve bitiiinde yaayan kyllerin kalkndrlmas ve bunun iin gerekli tedbirlerin alnmas, orman rnlerine olan ihtiyacn karlanmas ve orman rnleri sanayinin gelitirilmesi esaslarn dzenleyen evre ve Orman Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunla belirlenen erevede, srdrlebilir kalknma ilkesi erevesinde, evreye olumsuz etki yapabilecek her trl pln, program ve projenin, fayda ve maliyetleriyle evresel olgularn ortak bir ereve iinde deerlendirilmesini gerekletirecek evresel etki deerlendirmesi ve stratejik evresel deerlendirme almasnn yaplmasn salamak, bu almalar denetlemek ve izlemek.Dengeli ve srekli kalknma amacna uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararlarn bir arada dnlmesine imkn veren rasyonel doal kaynak kullanmn salamak zere, kalknma plnlar ve blge plnlar temel alnarak evre dzeni plnlarn hazrlamak veya hazrlatmak, onaylamak, uygulanmasn salamak. evre konusunda grev verilmi olan zel kurulular ile kamu kurum ve kurulular arasnda ibirlii ve koordinasyonu salamak; bu konuda faaliyette bulunan gnll kurulular ynlendirmek, desteklemek ve bakanlklar aras ibirlii esaslarn ynetmelikle belirlemek. evre ve orman konularnda uluslararas dzeyde srdrlen almalarn izlenmesi ve bunlara katkda bulunulmas amacyla ulusal dzeyde yaplan hazrlklar ilgili kurulularla ibirlii halinde yrtmek ve bu almalara Trkiye'nin itirakine ilikin koordinasyonun salanmasna, uluslararas ilikilerin yrtlmesiyle ilgili mevzuat erevesinde yardmc olmak. Devlet ormanlar iinde ve bitiiinde oturan kyllerin sosyal ve ekonomik gelimelerini salamak maksadyla bunlar her trl kredi ve yardm kaynaklaryla desteklemek, orman-halk ilikilerini gelitirmek ve bu konuda her trl tedbiri almak evre ve Orman Bakanlnn grevleri ierisinde yer almaktadr.b) Devlet Su leri Genel Mdrl6200 sayl Kanunla 1953 ylnda kurulan Devlet Su leri Genel Mdrl (DS), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlna bal, katma bteli ve tzel kiilii olan bir rgttr. Bu rgtn temel amac, su kaynaklarn gelitirme erevesinde, sosyal ve ekonomik kalknma politikasna ve kamu yararna uygun olarak lkenin yerst ve yeralt sularnn zararlarn nlemek, korunmalarn ve bunlardan eitli ynlerde yararlanmay salamaktr. DSnin balca grevleri; takn ve sellere kar koruyucu tesisler meydana getirmek, sulama tesisleri kurmak, bataklklar kurutmak, sorunlu arazilerin drenajn yapmak, hidroelektrik enerji tesisleri kurmak, byk ehirlere ime, kullanma ve endstri suyu salanmasna ynelik 167 sayl Kanunla verilen grevleri yapmak, akarsular slah etmek, kendi gelitirdii su kaynaklarnda su rnleri retimini artrc almalar yapmak, belirtilen eitli grevlere ilikin projeler hazrlamak, ehir ve kasabalarn ime suyu ve kanalizasyon projelerini incelemek, onaylamak ve denetlemek, yeralt ve yerst sularnn kirlilii konusunda ilgili kurulularla ibirlii yapmak saylabilir.DS bnyesinde yrtlen sulama almalarnda sulama rgtlerine ilikin baz sorunlar yaanmaktadr. Sulama amal kullanm bata olmak zere zellikle yerst sularnn tahsisi, korunmas ve kullanmnn planlanmas konularndaki hukuki boluklarn giderilmesi ve yeralt sularyla ilgili mevzuatn gncelletirilmesi gerekmektedir.

Ky Hizmetleri Genel Mdrl 3202 sayl Kanunla 1984 ylnda bugnk yapya kavuturulan Ky Hizmetleri Genel Mdrl (KHGM), Tarm ve Ky lerine bal, katma bteli ve tzel kiilii olan bir rgttr. KHGMnn temel amac, krsal kesime gtrlen hizmetlerdeki tekrarlar nlemek, ksa srede daha ok ve daha ekonomik hizmet retmektir.Krsal Alana ve Tarm Kesimine Hizmet Verme ve Karar Almada Etkili Olan Dier Bakanlklar ve Kurulularileri BakanlSanayi ve Ticaret Bakanl Bayndrlk ve skan BakanlMaliye Bakanl,Ulatrma Bakanl,Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl,Devlet Planlama Tekilat (DPT),Hazine Mstearl,D Ticaret Mstearl,Gmrk Mstearl,Denizcilik Mstearl,Para Kredi Koordinasyon Kurulu,GAP Blge Kalknma daresi,Sermaye Piyasas Kurulu,Trk Standartlar Enstits saylabilir.Krsal alana gtrlen hizmetlerde karar alnmasnda lkemizde baz bakanlk ve kurulular etkin rol oynamaktadr. Bunlar arasnda u birimleri sayabiliriz:Avrupa Krsal Kalknma Fonunun Krsal Kalknma Kapsamnda Amalar

a) Krsal kesimde srekli i imkan yaratmak iin prodktif yatrmlara olanak salamak,b) Altyap yatrmlarna hz kazandrmak,c) Anavatann terk (g) etmeyen kesime destek salamak,d) Eitim ve salk alannda krsal kesime yatrmlar yapmak,e) evreyi korumaya ynelik yatrmlar yapmak,f) Aratrma ve gelitirmeye ynelik almalara kaynak yaratmak.Avrupa Yapsal Fonunun Krsal Kalknma Kapsamnda Amalara) Krsal alanda isiz kalm insanlarn kendi mesleklerineentegrasyonunu salamak,b) Krsal gen nfusu kendi meslekleriyle ilgili ilere entegre etmek,c) Tarm iilerini lkenin deien endstri stratejilerine adapte etmek,d) stihdam yaratmada stabilite ve genilemeyi salamak,e) Aratrma-Gelitirmede eitim, uygulama ve insan potansiyelininkatksn arttrmak. Tarm sektrnde yapsal oluumunu tamamlam olarak grnen krsal Avrupada kalknma iin salanan kaynaklar tamamen olumlu kullanlmakta ve her geen gn krsal kesimin sosyal refah dzeyini arttrmaktadr. Son yllarda krsal alanda youn koruma nlemleri ve transferlerin olumsuz sonularn engellemek iin evre ve srdrlebilir kalknma kavramlar zerine younlalmtr. Krsal alanlara uygulanacak her politikann arkasnda evre duyarll aranmaya balanmtr.SONUKalknma sorunu gelimekte olan lkelerin olduu kadar, gelimi lkelerin de sosyal ve ekonomik politikalarnn belirlenmesinde temel konular oluturmaya devam edecektir. Dnya kaynaklarnn snrl olmas, insan ihtiyalarnn ise snrsz olmas, insanl yenilenebilir kaynaklarn kullanmn snrlandrmaya yenilenemeyen kaynaklarn ise yok olmasna kar nlemler almaya mecbur brakmtr. Gelimi lkeler krsal kesime uyguladklar politikalar da son yllarda srdrlebilir kalknma kapsamnda dzenleme yoluna gitmektedirler. AB' de gbre ve kimyasal ila kullanmn kontrol altna alabilmek iin mali yardm politikas yerine ifti eitim programlarna daha fazla arlk verilmesi, ABD' de teknik danmanlk hizmetlerinin krsal kalknmayla birlikte youn olarak uygulanmas, ormanlatrma almalarnn hzlandrlmas srdrlebilir kalknma kavramnn bu lkelerce dikkate alndnn gstergesidir.Yerel dinamiklerin harekete geirilerek halk-devlet dayanmasnn youn olarak yaand krsal kalknma projelerinin devamnn tm yurda yaylmas halkn byk bir ounluuna yaama ortam salayan krsal blgelerde uygulanacak proje tekliflerinin devlet kurumlar tarafndan deil yerel ynetimler tarafndan yaplmas lkemizde krsal kalknmann hedefine ulamas iin gerekli artlardr. Krsal kalknma projesi uygulanacak blgenin sosyal ve kltrel yapsn bilen, krsal kalknma projelerine srdrlebilir kalknma ruhunu yanstabilecek ve ayn blgede yaamakta olan kiilerin lider olarak krsal kalknma projelerine katlmas, hem srdrlebilir kalknmay salayacak hem de projelerin baarsn arttracaktr.Krsal kalknma projeleriyle birlikte oluan youn ve bilinsiz girdi kullanmyla tarmsal rnlerde grlen art, tarmsal gelirleri arttrmamaktadr. Uygun pazarlama koullarnn yaratlamamas yznden yurtii piyasalarda fiyatlar dalgalanma gstermekte ve ifti rgtlenmesi salanamad iin ihracat imkan da ortadan kalkmaktadr. Oysaki krsal kalknma projelerinde tarmsal rn art yerine ifti gelirlerini arttrc hedefler belirlenmeli ve alternatif gelir alanlar aratrlmaldr. Batl lkelerde ve ABD' de gbre ve kimyasal girdi kullanlmayan organik tarmsal rnlerin sat ve ihracat krsal kalknma projelerinin bir paras konumundadr. Yine krsal yaama zlem duyanlara, iftlik evlerinde konaklama yaparak tatil yapma imkan salayan krsal turizmin gelitirilmesi de tarmsal gelirli arttrmak bakmndan nemli stratejilerdendir. Bu tr krsal turistik potansiyeli olan blgelerin belirlenmesi de proje merkezinin grevleri arasnda olmaldr.ABye tam yelik yolundaki lkemizde AB politikalarna her alanda uyum olduu gibi krsal kalknma alannda da uyum salamak zorundadr. Gelecek kuaklara da salkl bir yaam ortam salayacak srdrlebilir kalknma kavramnn krsal kalknma projelerine aktarlmas ve mevcut kalknma planlarmzda da yer almas kanlmazdr.KAYNAKLAR:GRLK, S. 2001. Krsal Kalknma Projelerinin Makro-ekonomik Kriterlere Gre Deerlendirilmesi: Cumal Kzk rnei, Uluda niversitesi Fen Bilimleri Enstits Yaynlanmam YksekGLUBUK, B. 1998. Avrupa Birlii ve Trkiyede Blgesel Kalknma Politikalar, Tarm ve Mhendislik Dergisi, Say:58, Ankara. s.10-14. Lisans Tezi, Bursa. GERAY, C. 1981. Krsal Trkiyede Toplum Kalknmas ve Kooperatifilik, Tuna Yaynlar, Ankara.DNLER, Z. 1996. Tarm Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yaynlar, Bursa. s.36-48.EREN, T. 1992. Krsal Kalknmada Bir Model: Kylere Hizmet Gtrme Birlii Malkara Uygulamas, DPT Yaynlar No: 2312, Ankara. 77s.GERAY, C. 1981. Krsal Trkiyede Toplum Kalknmas ve Kooperatifilik, Tuna Yaynlar, Ankara.