b usines s chool n ederland

businesschoolnederlandThe Action Learning MBA

Instrumentendag Financieel Management

5 december 2008 Tjalling Palmbergen©

Instrumenten BSN 2008 2

Onderwerpen

Terugblik visiedagSubset vragenDe artikelen en literatuurKostprijzenKostprijssystemenBusiness Balanced ScorecardActivity based costingBeslissingsondersteunende calculaties



Subset vragen

Subset 1

Vragen1. Wat is het verschil tussen de regelgeving in Europa die aangeeft aan welke inzichten de jaarrekening

moet geven en de voorschriften in Amerika hoe precies zaken voorgesteld en gewaardeerd

moeten worden?

2. Uit de ratio’s bij onze bedrijven komen soms opmerkelijke getallen. Zie punt 5. In hoeverre kunnen

ratio’s worden gebruikt om een onderneming te kunnen beoordelen.

3. Als vergelijk tussen verschillende jaren van een onderneming geven ratiocijfers een beeld van de

onderneming. Uit Volmer en Faas blijkt dat per industrie en door de jaren verschillende getallen als

norm worden gehanteerd. In hoeverre kunnen ratio analyses worden gebruikt om verschillende

bedrijven te vergelijken?

?



Subset vragen

Subset 1

Vragen4. EVA is opgekomen als reactie op stuurinformatie voor aandeelhouderswaarde (artikel Traas).

Heeft EVA nog wel een toekomst gezien de huidige financiële crisis en de vraagtekens die wellicht

geplaatst worden bij het continu najagen van aandeelhouderswaarde?

5. Hoe bepaal je de WACC? Kan middels een casebeschrijving een volledig rekenkundig voorbeeld van

een EVA-berekening worden getoond? Daarbij graag aandacht voor de cijfers die uit de balans en/of

het exploitatieoverzicht komen én vooral voor de aannames die ten aanzien van andere grootheden

moeten worden bepaald.

?



Subset vragenSubset 1

Vragen6. Het beeld van ABC bij de subsetleden is dat de tijd en energie die gaat zitten in de opzet en het

onderhoud van deze toerekeningsmethode niet opweegt tegen de informatiewaarde die het oplevert.

Ook in de literatuur wordt vaak naar dit aspect verwezen. Kan de docent vertellen wat zijn ervaringen

zijn ten aanzien van dit spanningsveld? Op basis van welke factoren kan een besluit voor een

methode van kostentoerekening het beste genomen worden?

7. Voorbeelden over investeringsbesluiten t.a.v. vaste activa als machines, een nieuwe vestiging, ed. zijn

redelijk te volgen in het boek. Maar wat als bijvoorbeeld een investeringsbeslissing genomen moet

worden over iets als 'Een nieuw softwaresysteem' of 'Publicitaire middelen' en de vraag is: 'Hoe snel

verdienen we deze investering terug?' Hoe kan je als organisatie dit soort vragen op een

gestructureerde manier beantwoorden?

?




Vragen1. Kengetallen uit de jaarrekening: moet hierbij niet altijd de branche

in acht genomen worden om waarde aan ratio’s te kunnen

hechten?

2. Als alle ratio’s positief zijn, heb ik dan te maken met een gezond

bedrijf? Zo ja, is voor een MBA’er het opstellen en beoordelen van

de ratio’s genoeg?

?




Vragen3. Is het gebruiken van gezond verstand niet beter dan eventuele

actie nemen n.a.v. bijvoorbeeld een hoge doorbelasting van

overhead? (bijvoorbeeld: als lokalen grotendeels leeg staan –

worden voor 90% alleen ’s morgens gebruikt- moet je dan als

MBA’er al niet aanvoelen dat dit veel beter moet/kan: daar heb je

geen doorbelasting of ratio voor nodig om hier achter te komen?!).

?




Vragen1. Wat zijn de verschillen tussen de waarderingsgrondslagen tussen

Amerika en Europa?

2. Als ratioanalyse van zoveel factoren afhankelijk zijn voor wie zijn

ze dan interessant; wie kijkt ernaar en wat kun je ermee?

3. Wat is nu een minimum vereist solvabiliteitspercentage?

4. En hoe beoordeelden we dat vóór de crisis en hoe beoordelen we

dat nu?

?



Pauze



Kostprijzen



Kostprijsbepaling

SystemenDe functies van kostprijzenDe indeling van kostenInrichting van de systemen



KostenprijsbepalingKosten: De geldswaarde van de voor het produceren van goederen en

diensten noodzakelijkerwijze opgeofferde productiemiddelen

Waarde Prijs

Kosten Dekking

VerspillingenPrijsgrondslagOpportunity costsSunk costs



Kostprijsbepaling

Systemen:Enkelvoudige opslagmethodeMeervoudige opslagmethodeKostenplaatsmethode



Enkelvoudige opslagmethode

Per functie

Uurtarief = bruto jaarsalaris * overheadfactor

declarabele uren per jaar

Overheadfactor = totale bedrijfskosten + winstopslag

bruto jaarsalarissen fee-earners

Andere verschijningsvormenDirect costingBruto margemethode



Direct costing

Verkoopprijs -/- variabele kosten = dekkingsbijdrage vaste kosten

Let op: variabele kosten niet directe kosten !!!

Bruto margemethode

Verkoopprijs -/- inkoopprijs = bruto marge

Globale resultatenanalyse

Waardering exclusief dekking voor vaste kosten



Meervoudige opslagmethodeMeerdere opslagpercentages ter dekking van de kosten van verscheidene afdelingenCijfers in € 1.-

AdvieswerkProject

uitvoeringBruto jaarsalaris fee-earner 75,000 37,500Sociale lasten 17,500 12,500Autokosten etc. 12,500 + 7,500 +Personeelskosten fee-earner 105,000 57,500Opslag fee-earner 10% 10,500 + 30% 17,250 +Totale personeelskosten 115,500 74,750Opslag indirecte kosten 40% 46,200 + 40% 29,900Opslag holdingkosten 10% 11,550 + 10% 7,475 +Totale kosten 173,250 112,125

Directe uren 1.200 1.400

Uurtarief excl. winstopslag 144 80Winstopslag 25% 36 + 25% 20 +Calculatorisch uurtarief 180 100



Meervoudige opslagmethode

Calculatorisch uurtariefCijfers in € 1.-

Advieswerk Projektuitvoering

Meervoudig 180 100Enkelvoudig 194 83Verschil (14) (7%) 17 20%

(75,000 x 3.1)/1200 = 194(37,500 x 3.1)/1400 = 83



Kostenverbijzondering

Kostenverbijzondering:

Het zo volledig en correct mogelijk toekennen van de totale bedrijfskosten aan de kostendragers

Synoniemen: kostenallocatie, cost allocation

Kostendragers:

De produkten die een bedrijf vervaardigt of de opdrachten (jobs) die het in uitvoering neemt

Kostenverdelingsvraagstuk of kostendekkingsvraagstuk



Kostenplaatsmethode

Synoniem: productiecentramethode, standaardkostprijsmethode

Transfer price: dekking van kosten voor interne levering van goederen of diensten

Soorten kostenplaatsen Profit center: afdeling met verantwoordelijkheid voor kosten en dekking Cost center: afdeling met verantwoordelijkheid voor alleen de kosten Revenu center afdeling met verantwoordelijkheid voor allen de opbrengsten



Kostenplaatsmethode

Kostenplaats:

Verzameling van alle kosten die in een productieorganisatie gemaakt worden voor de uitoefening van een bepaalde functie

Ingesteld tbv de kostprijscalculatie en kostenbeheersing

Meestal een afdeling



Kostenplaatsmethode

Registratie van de kosten naar:

Kostensoorten Kostenplaatsen Kostendragers

Kostenverdeelstaat en kostendekkingsstaat

Kostenverdeelsleutel



Kostenplaatsmethode

Kostenverdeelstaat

Kostensoorten

Kostenplaatsen

Hulpkostenplaatsen

Zelfstandigekostenplaatsen

Laatste kostenplaatsen

Kostendrager

+

++

+

T

TT



Kostenplaatsmethode

Doorbelastingen:

Directe methodeStep down-methode Reciprocal methode

Inzichtelijkheid is bepalend voor het gebruik van de informatie



De functies van kostprijzen

Periodieke resultaatbepalingTarief en kostprijsberekeningResultaten analyseManagement informatiePlanning en beheersing




Periodieke resultaatbepaling

Period matching:Toekennen van opbrengsten en kosten aan periodes

Voorzichtigheidsprincipe:opbrengsten nemen als ze zijn gerealiseerdkosten nemen zodra ze bekend zijn

Relatie met het productieproces:het ontstaan van de productenen de inzet van productiefactoren




Tarief en kostprijsberekening

totale kostenKostprijs=

totale aantal geproduceerde eenheden




Resultatenanalyse

Bedrijf/afdeling

Bestedingsresultaat: werkelijke kosten -/- begrote kosten

Bezettingsresultaat: (werkelijke bezetting -/- normatieve bezetting)*tariefPer tarief

Prijsverschillen: (werkelijke prijs -/- begrote prijs)*werkelijk verbruikPer project/Product

Transactieresultaat: verkoopsprijs -/- calculatorische kostprijs

Efficiencyresultaat: (werkelijk verbruik -/- normatieve verbruik)*tarief




Management informatie

InvesteringsbeslissingenAssortimentsamenstellingPrijsbeleidMake or buy beslissingen



De functies van kostprijzenPlanning en beheersing

Voorcalculatie Nacalculatie

Verschillenanalyse

Management by exception



Kostprijsbepaling

Complicaties:

Variabiliteit

Toerekenbaarheid

Waardering

InvesteringOverlopende activa/passiva



De indeling van kostenVariabiliteit

Vaste (constante) kosten:Kosten waarvan het totaal niet of sterk vertraagd reageert opveranderingen in de activiteitenomvang

per stuk variabel

Variabele kosten:Kosten waarvan het totaal toeneemt of afneemt bij een zelfs geringetoeneming of afneming van de produktie-activiteiten

per stuk vast




Vaste kosten:PeriodekostenSchaalvoordelenRelevant rangeSunk costs

Variabele kosten:

Volumegebonden kostenProportioneel variabelProgressief/degressief variabele kostenTrapsgewijs variabele kosten




Differentiële of incrementele kosten

Differentiële kostprijs

Marginale kosten en opbrengsten

Cost-volume analyse

Contributiemarge

Break-even point



De indeling van kostenToerekenbaarheid

Directe kosten:Kosten die specifiek ten behoeve van een bepaald soort product zijngemaakt

Indirecte kosten:Kosten die niet speciaal voor een soort product zijn gemaakt,maar voor de gehele productie en afzet

Prime kostenOverhead kosten



De indeling van kostenKostensoorten

Categorische kostenindeling:

GrondGrond- en hulpstoffenArbeidDuurzame produktimiddelenDiensten van derdenBelastingen



De indeling van kostenKostenplaatsen:

Functionele indelingEen geheel van gegroepeerde taken

InkoopProduktieVeiligheidMarketingAdministratie



Kostprijsbepaling

Kostprijsbepalingssysteem:

rekeningschemawijze van begrotenanalyse mogelijkheidwijze van denken



Kostprijsbepaling

Inrichting van de systemen:

Business Balanced Scorecard

Activity based costing




kritische succesfactoren CSF’s

omgevingsfactoren performance indicatoren PI’s

Bedrijfsmissie bedrijfsstrategie doelstellingen

tolerantiegrenzen



Business Balanced ScorecardBedrijfsperspectieven

W&V, Balans, Cashflow

klantentevredenheid, retention rate

personeelstevredenheid, doorloop-

tijden, uitval, ziekte

opleiding, time to market, time to

develop, leervermogen van de

organisatie

FINANCIEELhoe zien aandeelhouders het bedrijf

KLANTENhoe zien klanten het bedrijf

INTERNE BEDRIJFSPROCESENproceskwaliteit

INNOVATIEverbeteren van processen/producten

kern-competenties




Een geheel van oorzaak- en gevolgrelaties

Kwantificeren van de relaties

Grafische weergave

Vier tot zes bedrijfsperspectieven

Een tot drie CSF’s per perspectief

Een tot vier PI’s per CSF

Elke PI zijn eigen toterantiegebied

Verantwoordelijkheid plus acties



Activity based costing

Costdrivers:Factoren die variaties in de indirecte kosten goeddeels verklaren

Kostentoerekening gebaseerd op

Output: delingscalculatie

Input: opslagmethode

Proces: productiecentramethode en activety based costing



Activity based kostenmanagement

DoelstellingHet beheersen van kostenveroorzakers, en niet zozeer die kosten zelf.Door de kostenveroorzakers te beheersen, beheerst men op langetermijn ook de kosten zelf.

KostenveroorzakersOorzaken die ten grondslag liggen aan het ontstaan van kosten van activiteitenDenkend in DDDDe factoren die bepalend zijn voor de mate van inzet van productiemiddelen

ActiviteitenDatgene wat een organisatie doet, de manier waarop de tijd wordtbesteed en de resultaten van het proces



Activity based kostenmanagement

ImplementatieInventarisatie van activiteitenHoe gedetailleerd, hoe waarborg je volledigheid

Bepalen van kostenveroorzakers (cost drivers)Meetbaarheid en causaliteit

Vaststellen van de inzet van productiefactoren (cost pools)Toerekenbaarheid

Toerekenen van de kosten van activiteiten aan productenTarieven per cost driver Denkend in DDDBepalen van de per activiteit te realiseren dekking



Beslissingsondersteunende calculaties



Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen

Product/dienst:1. Fysiek produkt2. Totaal produkt3. Emotioneel produkt

Markt:1. Volledige concurrentie2. Oligopolie3. Monopolie



Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen

Overige factoren

Prijszetter / Prijsvolger Korte termijn / Lange termijn Bezetting Opportunity costs Prijsdiscriminatie/prijsdifferentiatie



Beslissingsondersteunende calculaties

Make or buy beslissingenProduktiekosten van machine A en van machine BDekking van vaste kosten in een verliessituatieDe break even-analyseHet capaciteitsvraagstukDe economische levensduur



Make or buy beslissingen

Vaste kosten €500.000,=

Variabele kosten € 20,=

Kosten uitbesteding € 40,=

Het indifferentiepunt

40q = 500.000 + 20q

20q = 500.000

q = 25.000 onderdelen < 25.000 onderdelen: uitbesteden



Productiekosten van machine A en van machine B

Machine A Machine B

Vaste kosteen per jaar € 600.000,= € 800.000,=

Variabele kosten per eenheid € 8,= € 6,=

Het indifferentiepunt

8q + 600.000 = 6q + 800.000

2q = 200.000 stuks

q = 100.000 stuks > 100.000 stuks, machine B aanschaffen



Dekking van vaste kosten in een verliessituatie

Vaste kosten € 400.000,= per jaar; Variabele kosten € 26,= per stuk

Verkoopprijs € 30,= per stuk, maar met € 2,= dalend per jaar

Verkoopvolume

Jaar 1 2 3 4 5

Stuks 100.000 75.000 50.000 25.000 nihil

Verwachte verkoopopbrengst van productiemidelen nihil

Bij onmiddelijke stopzetting valt de gehele dekking van de vaste kosten weg



De break even-analyse

Vaste kosten € 800.000,= per jaar; variabele kosten € 75,= per stuk

Verkoopprijs (exclusief omzetbelasting) € 200,= per stuk

Opbrengst: 200q

Productiekosten: 800.000 + 75q

Break even-punt: 200q = 800.000 + 75q

125q = 800.000

q = 800.000/125 = 6.400 stuks




cBreak even afzet q = p-v

c: Vaste kosten per jaar

p: Verkoopprijs (exclusief omzetbelasting) per stuk

v: Variabele kosten per stuk

p-v: Brutowinstmarge




Break even-punt:

Totale brutomarge = totale vaste kosten




Kosten/ totale opbrengst totale kosten

Opbrengsten

variabele kosten

vaste kosten

aantal stuks



Het capaciteitsvraagstuk

Rationele overcapaciteitInitiële overcapaciteitOvercapaciteit vanwege de ondeelbaarheid van het produktiemiddelSeizoenovercapaciteitOvercapaciteit als veiligheidsmarge

Onvermijdelijk en voorzienbaar, derhalve doorberekenen



Het capaciteitsvraagstuk

Irrationele overcapaciteitOvercapaciteit als gevolg van planningsfouten in het verledenConjuncturele overcapaciteit

Vermijdbaar of onvoorzienbaar, derhalve niet doorberekenen

Overcapaciteit is structureel, onderbezetting is tijdelijk



De economische levensduur

Technische levensduurDe maximale periode waarover een productiemiddel een bijdrage aan de productie kan leveren

Economische levensduurDe maximale periode waarover het economisch verantwoord is van een productiemiddel gebruik te maken




Complementaire kostenAlle kosten die gemaakt moeten worden voor het vervaardigen van een produkt, muv de kosten van het produktiemiddel waarvan men de levensduur wil bepalenLoonkostenGrondstofkostenKosten van diensten van derden

Kosten van het duurzame produktiemiddelAfschrijvingRente ?




Kostprijs

Skp

economische levensduur

gebruiksduur

b usines s chool n ederland

Documents

de ratios

de aannames

de cijfers

de subsetleden

de voorschriften

de opzet

de regelgeving

de docent