avrupada sağ populizm

7/29/2019 avrupada sa populizm

1/93

MURAT AKIR (Derl.)

NEOLBERALZMN EGEMENLK ARACI

SA POPLZM

AVRUPADAK SA POPLST PART

VE HAREKETLER

DIMOSTHENIS PAPADATOS-ANAGNOSTOPOULOS /

WITALI ATANASSOW / MURAT AKIR / JEAN-YVES

CAMUS / HANS VAN HEIJNINGEN / CARL MARS / ARJAN

VLIEGENTHART / DANIEL ZAMORA

www.kozmopolit.com

COPYLEFT


2/93


3/93

MURAT AKIR (Derl.)

NEOLBERALZMN EGEMENLK ARACI

SA POPLZMAVRUPADAK SA POPLST PART

VE HAREKETLER

DIMOSTHENIS PAPADATOS-ANAGNOSTOPOULOS /

WITALI ATANASSOW / MURAT AKIR / JEAN-YVES

CAMUS / HANS VAN HEIJNINGEN / CARL MARS / ARJAN

VLIEGENTHART / DANIEL ZAMORA


4/93

Bu brorde yer alan eviriler, trans-form! dergisinin 08/2011 nolu saysn-dan alnmadr.

http://www.transform-network.org/


5/93

NDEKLERGiri ............................................................................................................................

Birinci Blm:Murat akrBir fenomen olarak sa poplizm .............................................................................

kinci Blm: lke rnekleriJean-Yves CamusRadikal san yeni grnleri ..................................................................................Hans van Heijningen / Arjan Vliegenthart

Wilders fenomeni Bir aklama denemesi .............................................................Daniel Zamoraktisat krizi, kurumlar krizi ve Belika sosyal hareketinin perspektieri .................Carl MarsFinlandiyada sa poplizmin gelimesi Gerek Finler ........................................Witali AtanassowUkranya zgrlk Partisinin kayna Milliyetilik, yabanc dmanl vesosyal sorun ................................................................................................................Dimosthenis Papadatos-AnagnostopoulosMal kriz: Yeni ar san politik frsat .....................................................................Murat akrAlmanyada sa poplizm .........................................................................................

nc Blm: Avrupadaki sa poplist parti ve hareketlerAlmanya .....................................................................................................................Avusturya ....................................................................................................................Belika ........................................................................................................................Britanya ......................................................................................................................Bulgaristan .................................................................................................................Danimarka ..................................................................................................................Finlandiya ...................................................................................................................Fransa .........................................................................................................................Hollanda .....................................................................................................................talya ...........................................................................................................................sve ............................................................................................................................

svire .........................................................................................................................Macaristan ..................................................................................................................Norve .........................................................................................................................Polonya .......................................................................................................................Portekiz .......................................................................................................................Romanya .....................................................................................................................Yunanistan .................................................................................................................

7

13

31

35

39

43

49

55

59

6770717374767879808183

84858687899192


6/93


7/93

7

GR

Avrupada seksenli yllarn ortasndan bu yana sa poplist partiler srek-li gleniyor, yeni mevziler kazanyorlar: Avusturyann FPs, DanimarkannHalk Partisi, talyann Lega Nordu, Fransann Front Nationali, FinlandiyannGerek Finleri ve Norvein, toya Katliamn gerekletiren Andreas B. Breivikinde yesi olduu lerleme Partisi bunlardan sadece bazlar. Parti formasyonlarnn imdilik baarl olamad Almanya gibi lkelerde ise ne kp, ounluk toplu-munun desteini alanlar ise Thilo Sarrazin gibi biyolojik-kltralist tezleri savunantannm isimler.

Hepsinin ortak yan, bu parti ve hareketlerin veya tannm isimlerin taraftar olanounluk toplumu bireylerinin otoriter-milliyeti syleme yatkn olmalar ve etnikaznlklar ile toplum eperindeki farkllar hor grmeleri, aalayarak dlama-lardr. spanyann gneyinden, Norvein kuzeyine kadar geni bir alanda yaygnolan bir davran biimi ile kar karyayz.

Sa poplist parti ve hareketlerin Avrupann ounluk toplumlarnda destek bul-malar, onlara politikalarmzla halkn beklentilerine yant veriyor, toplum merkezinin

grlerini savunuyoruztezini kullanmalarna olanak salyor. Gerekten de, eitliAvrupa lkelerinde yaplan aratrmalar, sa poplist parti ve hareketlerin salt etabi-le politikaclara ders vermekveya hkmetleri protesto etmek iin seilen ksa va-deli seim alternatieri olmadklarn, aksine saylar giderek artan bir semen kitle-sinin sa poplistleri siyas yaamn olaan paralar ve uzun vadede hkmet ola-bilecek politik formasyonlar olarak grldklerini kantlyor.

Avrupann sa poplistlerinin mobilizasyon gcnn spesifik blgesel ve ulusalzelliklere dayand kukusuz phe gtrmez. Ar sa gzlemleyen uzmanlar,sa poplist partilerin belirli zaman aralklarnda ve bulunduklar blge veya lke-lerin kriz dnemlerinde ortaya kp, glendiklerine dikkat ekiyorlar. Ayrca gn-cel sorunlar ounluk toplumlarnn nyarglaryla birletirip sylemlerine tayansa poplistlerin, karizmatik ve gl bir hatip olmas gereken bir lider olmaksznbaarl olamadklar vurgulanyor. Bu nedenle baz gzlemciler, sa poplizmingeici bir fenomenolduundan bahsediyorlar. Gene de sa semeni duygularn-dan yakalayarak etkileyecek karizmatik bir lider ve politik hedeeri iin kolaylklaenstrmentalize edilebilecek gncel bir sorunun, sa poplizmin semen mobili-

zasyonu ve seim baars iin bir hazr reete olduunu sylemek olas.Ancak, kresel mal ve ekonomik krizin ykmna devam ettii, hatta Rosa Luxem-burg Vakf Toplum Analizi Enstitsnn iddia ettii gibi, gncel krizin mal piya-salar kapitalizminin organik krizi hline geldii[1] gnmz Avrupasnda sa po-plizmin seim baarlarnn geici olduunu sylemek, kanmca hayli iddial vebir o kadar yanltc bir tespit gibi gzkyor. nk gelimeler, sa poplist par-ti ve hareketlerin Avrupann parlamenter yaplar ierisinde kalclatklarna ia-ret ediyor.


8/93

8

Neolberalzmn egemenlk arac

Dahas, sa poplizmin seim baarlar Avrupann siyas partiler ve paradigma-lar haritasn nemli lde deiime uratyor.Bir kere sa poplizm, gelenekselneofaist ve ar sac partilerden farkl olarak, siyasetini sistem kart olmayanbir sylem zerinden kurguluyor. Neofaizm ve ar sa, kapitalizm kart syle-mi ideolojik ve programatik hedeeri iin kullanr ve kresellemeyi reddeden birmill dzen kurma amacn gderlerken, sa poplizm neoliberal politikalarn vesistemin glendirilmesinden yana ak tavr almaktadr. Bununla birlikte neofa-izmin biyolojik rkln ve faizan iddeti eletirerek (rnein Hollandal GeertWilders), Avrupa medeniyetinin demokratik konsenssierisinde hareket ettikleri-ni telkin etmektedirler.

Bu telkin, sa poplistlerin liberal ve muhafazakr partilerle ittifak yapmalarnn vebirlikte hkmetler oluturmalarnn nn amaktadr. Ayn zamanda tabu kra-rak elde ettikleri seim baarlar, liberal ve muhafazakr partilerin, hatta sosyalde-mokrasinin de ayn syleme sarlma pragmatizmine ve sosyal rk sosyal darvi-nist konseptleri gndelik siyasetlerinin merkezine oturtmaya itmektedir.

Gnmz Avrupasna frlatlacak stn kr bir bak, bu tezlerin dorulandngstermeye yetecektir: Sa poplizmin etkisi rnein Danimarkada hkmeti des-teklemekten, Avusturya ve Hollandada hkmet ortaklklarna ve talyada olduugibi, hkmete hakim konuma gelecek kadar artmtr. Fransadaki Front Nationalveya Belikadaki Vlaams Belang gibi partiler henz ulusal hkmetlere katlama-m olsalar da, hem blge ve yerel ynetimlerini ele geirerek, hem de ulusal par-lamentolara veya Avrupa Parlamentosuna grup dzeyinde girerek kendilerine top-lumsal dayanak salayabilmilerdir.

Sosyal sorunlar ve kitlesel isizlik, yaygnlaan yoksullama korkusu, kreselleme-nin getirdii kimlik bunalmlar ve partilere olan gvensizlikler gibi elikiler, sapoplizmin konularn oluturmaktadr. Bu sorun ve elikiler, hedei provokas-yonlar ve yerleik siyas-kltrel tabularn bilinli bir ekilde yklmas zerinden te-matize edilmekte, krklenen dmanlklar ile toplum merkezinde kklemi rk- veya refah venizmi nyarglarnn kullanlmas ve basit, ama radikal zm (!)nerileriyle semen kitleleri mobilize edilmektedir. Komplo teorileri, elitler halktankoptutelkinleri ve demokrasinin gncel sorunlar zmekten aciz olduupropa-gandasyla, Avrupann travma geiren orta snar korku toplumuna dntrl-mekte ve sosyal ihtilaar etnisize edilerek, politik sylemlerinin arac hline getiril-mektedir.

Sa poplist sylemin kamuoyu tartmalarnn odana oturmas ve sa poplistpartilerin hkmet orta olabilmeleri, gnmz Avrupasnda olaan durumdur,ki bu olaanlamann sreklilik arz etmesi somut bir durum hline gelmitir. n-k henz on yl ncesinde ortalama diskursda rk heyezan olarak nitelendirilerek,demokratik konsenss d grlen sosyal rk sosyal darvinist sylemler, bu-gn yaygn medya, etabile partiler ve tannm ahsiyetlerce ak olarak tartlmasmeru ve ampirik verilere dayanan bilimsel gereklerolarak lanse edilerek, hakim ka-muoyu gr hline getirilmeye allmaktadr.


9/93

9

Sa poplzm

Bu adan sa poplizmi ve seim baarlarn salt belirli zaman penceresi ierisin-de kabaran toplumsal kaymalar olarak grme yatknl son derece yanltcdr. Tamaksine, sa poplizm egemen blok iin bir egemenlik arac hline gelmitir. Kapi-talizmin devam eden organik krizi ve neoliberalizmin restore edilmesi abala-r, otoriter ynetimleri ve burjuva demokrasilerinin demokratiksizletirilerek iininboaltlmasn gerekli klmaktadr. Sa poplizm bu tandasn bir aracdr. Sanayi-lemi Bat toplumlarndaki ak-gizli rklklar, cinsiyetilik, patriarkal ve paterna-list devlet anlaylar, ayrmclklar ve refah venizmi, egemen iktidar ve mlkiyetilikileri zerinde kurulu olduklarndan, sorgulanmas gereken sa poplizmin ba-sit ve radikal zm nerileri veya seim baarlar deil, egemen iktidar ve mlki-yet ilikileridir.

Okumakta olduunuz bu almada sa poplizmin, neoliberal elitlerce bir ege-menlik arac olarak kullanldn ve Bat Avrupa burjuva demokrasilerinin, kendi-lerini var eden tm deerleri yok ederek, otoriter ynetim ve demokratiksizletirmetandasna girdiklerini kantlamaya alacam. Ayrca sa poplizm ile sosyal ykmpolitikalar, toplumun neoliberal dnm ve d politikann militaristletirilmesiarasndaki balanty gstermeye abalayacam.

almann btnselliini salamak amacyla poplizm tanmn amann, sapoplizm ile neofaizm ve ar sa arasndaki farklar koymann, liderliin ne-den nemli olduunu aklamann ve sa poplist parti ve hareketler arasndakifarkllklar gstermenin nemli olduunu dnyorum. kinci blmde lke r-neklerine deiniyoruz. Bu blmde Jean-Yves Camus Fransadaki, Hans van He-

ijningen ve Arjan Vliegenthardt Hollandadaki, Daniel Zamora Belikadaki, CarlMars Finlandiyadaki, Witali Atanassow Ukranyadaki ve Dimosthenis Papadatos-Anagnostopoulos Yunanistandaki gelimeleri anlatyorlar. Burada bu makalelerievirmeme izin veren transform! dergisine kran borlu olduumu belirtmeli-yim, nk bu lke rnekleri almay tamamlayan bir katk oldu.Son blmde iseAvrupadaki sa poplist parti ve hareketlerin tek tek tarihleri, geliimleri ve politi-kalarn ieren bir liste bulacaksnz. Bu blmde bata Wikipedia sitesi olmak ze-re, ilgili Almanca internet sitelerinden faydalandm.

Bu arada unu da vurgulamalym: Avrupa ve Trkiye arasnda benzerlikler grrse-niz armamalsnz. nk Trkiye de neoliberal dnyann bir paras, hatta neo-liberalizmin ender bir laboratuvardr.

almada, sa poplizme kar nasl bir mcadele verilmesi gerektii biimindebir akl verme giriiminde bulunmayacam. Bu alma, okurun bilgilenmesi-ne ve aydnlanmasna bir katk salarsa, amacn fazlasyla yerine getirmi olacaktr.

Kassel, 2012 OcakMurat akr

[1] Bkz: www.rosalux.de, Institut fr Gesellschaftsanalyse, Thesen August 2011.


10/93

10


11/93

11

BRNc BLm


12/93


13/93

13

Murat akr

BR fENomEN oLaRaK popLzm

Almanyann tannm szl Duden poplizmi, oportnizmce belirle-nen, halka yakn, politik durumu dramatize ederek kitlelerin ltfunu (seimlerle ba-lantl olarak) kazanmay hedeeyen genellikle demagojik politikaolarak tanmlamak-ta. Avrupann siyas arenasnda poplizm tanm, kart politikaclar halk kiiselkarlar iin maniple ve enstrmentalize etme iddiasyla sulamak iin kullanlroldu. Bu balantda poplist politikaclarn gereki olmayan vaadlerde bulunduk-lar, salt kiisel kariyer hesaplaryla lkenin geleceini tehlikeye attklar ve politikhedeerinin srdrlebilirlilikten yoksun olduklar sulamas da kullanlmaktadr.Poplist olarak nitelendirilenler ise, yurttalara yakn olduklarnve etabile siyase-tin halkn gerek sorunlar ile ilgilenmediiniileri srmektedirler.[1]

Aslnda halklk olarak da Trkeye evrilebilecek olan poplizm tanm, 19.Yzyln sonlarnda byk sermaye egemenliine direnen bir ABDli ifti hareke-tine dayanmaktadr. ifti hareketi dk kredi politikalar, zira kooperatier ve ka-tlmc demokrasi talepleriyle mcadelesini balatm ve 1892de Populist Partynin[2] (Peoples Party olarak da tannyor) kurulmasna nayak olmutu. Siyaset bilim-cileri 19. Yzyln ikinci yarsnda arla ve sanayi kapitalizmine kar zira sosya-lizmi savunan Rus Narodnikilerini de poplist hareket olarak tanmlamaktadrlar.

Orta ve Dou Avrupada zellikle 20. Yzyln balarnda, genellikle faizme yat-kn olan poplist kyl hareketleri grlrken, 1930lu yllarda Latinamerikada,Brezilyada yoksullarn babas olarak tanmlanm olan Getlio Dornellez Vargas(1883-1954) veya Arjantinde Juan Domingo Pern Sosa (1895-1974) gibi liderlerinnclk yapt poplist hareketler g kazanyorlard. zellikle Vargas ve Pern

Sosa ign politik potansiyelini kullanmay becerebilmiler ve paternalist bir an-layla dalm politikalarn, devlet mdahaleleriyle alt ve orta gelir gruplarnn le-hine ynlendirmilerdi.

Poplizm, ABD ve Latinamerikadan farkl olarak ancak 1980li yllarda BatAvrupada siyas hareket hline dnt ancak, yukarda belirttiim gibi, politikdiskursta olumsuz bir tanmlama olarak kullanlmaya baland.

19. Yzyl ABDsinin ve Latinamerikasnn poplist hareketleriyle, 20. Yzyln


14/93

14


sonlarndan itibaren yaygnlamaya balayan Avrupa sa poplist hareketleri ara-sndaki farklar, poplizmin btnsel bir ideoloji olup olmad konusunda siyasetbilimi ierisinde tartmalara yol amaktadr. Gerekten de poplizmin ve poplisthareketlerin eitlilii ve farkllklar ak ve net bir bilimsel analiz yapmay zorla-trmaktadr. Bununla birlikte siyaset bilimcilerinin tek tek kullandklar poplizmtanmlar elbette kiinin politik sosyalizasyonlarnn da etkisiyle gncel gelime-lerle belirlendiinden, poplizm analitik kategori olarak tartmal bir tanm olarakkalmaya devam etmektedir.

Tartmalar etrefilletiren bir baka nokta ise, poplizmi politik sol ve politiksa erevesinde ele alarak, sol ve san eitlendirilmeye allmasdr. Po-litik solun parlamento ve parlamento d mcadelelerinde, bilhassa seim dnem-lerinde halk kitleleri arasnda popler olan konular sylemine tamas, hatta ra-dikal solun kimi gruplarnn ajitasyonu kolaylatrma pragmatizmi kaygsyla, ba-sit resimler ve yzeysel/sloganvar zm nerileriyle halk kitlelerine ulamaya a-ltklar, phe gtrmez bir gerek. Ancak solun, toplumsal ve politik yelpaze-deki tm eitlilii ile dayand ideolojik altyapnn, basitletirici ve maniplatif/demagojik sa poplist sylemle ayn olduunu savunmann pek bilimsel bir ta-rafnn olduu kansnda deilim. Geri solun, 19. Yzyl ABDsinde veya PernSosa Arjantinindeki gibi, veyahutta gncel bir rnek olan Hugo Rafael ChvezinVenezelasnda olduu gibi, poplist olmakla eletirilen politikalara bavuruyorolmas, kukusuz irdelenmeye deer bir konudur. Ama almann btnselliininbozulmamas kaygsyla burada blm olarak ele alnmamtr.

Alman siyaset biliminde poplizm hakknda nemli bir klliyat yaratlm olmasnaramen, poplizmin bir ideoloji olmaktan ok politik sendrom m yoksa siyasetstili mi olduu konusunda eitli grler mevcuttur. [3] Ancak siyaset bilimi ens-titleri, niversiteler ve kamuoyundaki tartmalarda bilhassa muhafazakr vakf vebilim insanlarnn tezlerinin yaygnlatrlmaya alld fazlasyla gze batmakta-dr. Bir karlatrma yaplacak olursa, bu almada savunduum tezin sa popliz-mi soldan okuma abas olduu ve dostum Joachim Bischo gibi, kendisini soldakonumlandran siyaset bilimcilerinin grleriyle rtt grlecektir.

Farkl tanmlamalara ramen, hemen herkes poplizmin ana konuyu siyasetininmerkezine yerletirdii konusunda hemfikir: Bunlarn banda Avrupa toplumlar-nn ok etnili ve ok renkli yaplara dnmesinin eletirisi gelmekte. Burada ilgieken bir nokta ise, sa poplizmin izafen homojen saylabilecek bir nfus yaps-

na sahip ve yerlilerden farkllk gsteren gmen gruplarnn hemen hemen hiolmad blge, kent ve kasabalarda, sanayilemi merkezler ve metropollerdekin-den daha fazla taraftar buluyor olmasdr. Hem grece refahn ortalamann zerin-de olan blgelerde, hem de gmen oran az, ama blgesel istihdam sorunu yaa-nan blgelerde ki bu bir eliki deil refah venizminin ve sa poplist sylemyatknlnn ne kt grlmektedir.

Toplumun homojen yapsnn bozulduu iddias zerine kurgulanan sa pop-list sylem, bilhassa mslman gmenlerin (rn. Almanyada Trkiye ve Krt k-


15/93

15

Sa poplzm

kenliler, Fransada Cezayir aslllar veya Hollandada Fasllar gibi) kkenleri, dininanlar ve kltrleri nedeniyle ounluk toplumu ile btnleme yetisine sahip olma-dklarniddia etmekte, gmen says ile kentlerdeki kriminalite oranlarnn art-mas arasnda birebir balant olduunuileri srmekte ve dolaysyla gmenlerinvarlnn i gvenlii tehdit ettiitelkininde bulunmakta ve en bata isiz, sosyalyardm alan ve su ilemi olan yabanclarn hemen yurtd edilmesitalep edilerek, o-unluk toplumlarnn farkl muhitlerinde taraftar bulabilmektedir. Yaplan aratr-malar [4] bu sylemlerin, salt yal insanlar tarafndan deil, akademikerler, iiler,ev kadnlar ve genler tarafndan da ifade edildiini gstermekte.

kinci temel konu olarak kreselleme sorunu tematize edilmektedir. Burada bataAlmanya olmak zere bir dizi lkede Avronun ortak para birimi hline getirilmesi,ABnin genilemesi (Dnyay biz doyuramayz) ve uluslararas tekellerin siyasgleri eletirilmektedir. Avronun ortak para birimi olmas, Avrupann eperindebor krizine saplanan Yunanistan veya spanya gibi lkelerin borlarn Alman hal-k demek zorunda braklyor propagandasna temel oluturmaktadr. 2011 Eyllsonunda Almanyann dayatmasyla kararlatrlan ve basnn bildirdiine gre top-lam 700 milyar Avroluk bir bteye sahip olacak Avrupa Mal Stabilizasyon Fonu,sa poplizmin en nemli hedefi hline gelmi durumda. Borlarn deyemiyor-larsa, iaslarn iln etsinlertalebiyle kamuoyu nne kan sa poplistler, zmnerisi olarak borlu lkeler egemenliklerini alacakl lkelere devretsintalebini de ilerisrmekteler, ki bu talepleri liberal ve muhafazakr hkmetler ile yaygn basn tara-fndan da borlu lkeler bte egemenliklerini AB kurumlarna devretmelidirlerbiiminde ak olarak savunulmaktadr.

Sa poplizm hem ABnin (kendi) ulusal parlamentolarnn yasa koyuculuunu k-stlamasn reddetmekte, hem de AB Genileme Politikasn iddetle eletirmekte-dirler. Buradaki eletiri zellikle Dou Avrupa lkelerinin ve Gneydou AvrupannBulgaristan ve Romanya gibi yoksul lkelerinin AB yesi yaplmalarna ynelmek-tedir. Getirilen temel eletiri ise Slav rklar / Dou Avrupallar ucuz igleri ileistihdam piyasalarmz altst edecek, zanaatkr hizmetleri dk teklierle zanaat sek-trmz iasa srkleyecek ve kriminalite artacakbiimindedir.

Kresellemenin bir taraftan homojen toplum yapsn bozarak insanlar kimlik kri-zine soktuunu, dier taraftan da ulusal devletin altn oyduunu iddia eden sapoplizm, uluslararas tekellerin iktisat ve siyaset zerindeki etkin rollerini de mil-liyeti bir temelde eletirmektedir. Burada da kendi ulusal irketlerimiz zor duruma

drlyorve hkmetlerimiz yabanc bankaclarn kontrol altndatelkini yapl-maktadr.

AB btnleme ve kreselleme sreleri Avrupa toplumlarnn nemli bir kesimizerinde olumsuz etki yaratarak sa poplist parti ve hareketlerin semen tabanngeniletiyor. Orta katmanlarn st kesimleri neoliberal politikalarla ynlendirilen busrelerden gelirlerinin artmas (bilhassa giderek st limiti daha da indirilen gelirvergisi sonucunda net gelirlerinin artmas) ve yaam standartlarnn daha iyilemesibiiminde faydalanr ve bu nedenle ABnin genilemesinden ve kresellemeden


16/93

16


yana tavr koyarlarken, orta katmanlarn alt kesimleri ve dk gelirliler, fabrika-larn baka lkelere tanmalar, AB ii ig zerinden istihdam piyasalarndayeni rakiplerin kmas ve sosyal devlet hizmetlerindeki erozyon nedeniyle ABbtnleme ve kreselleme srelerini ar bir tehdit olarak alglamakta ve karkmaktadrlar. Liberal, muhafazakr ve sosyaldemokrat partilerin ABnin genile-mesinden ve kresellemeden yana politikalar savunmalar, geleneksel olarak bupartilere oy veren semenleri hayal krklna uratyor ve Avrupa solunun AB vekreselleme konusunda tutarsz politikalar nedeniyle alternatif sunamamasndan,bu kesimler sa poplizmin oy deposu hline gelmektedirler.

nc temel konu da etabile siyasete halk kitlelerinin gvensizliidir: Sorumlu

politikac ve elitlerin haber konusu olan skandallar, kiisel kariyer hesaplar urunailedikleri ahlk sular, ayyuka kan saysz yolsuzluk olay, tekellerin ve var-lkllarn madd desteini almaya devam eden partiler ve hkmetteki grevi biterbitmez soluu uluslararas bir veya birden fazla irketin ynetim kurullarnda alanpolitikaclar, [5] halkn siyasete olan gvensizliinin artmasna neden oluyorlar. Bugvensizlik hem bir ok semenin politik resignasyona ekilerek, seimlere katlmoranlarnn ar derecede dmesine neden oluyor, hem de semenleri alternatifpolitik temsilci araylarna itiyor. Sa poplizm bu noktada Law-and-Order poli-tikalar, hkmetlere ynelik eletirileri, skandallar dramatize ederek devlet eldengidiyor propagandas ve ortalama Avrupalnn ruhunu okayan temiz, dzenli, a-lkan, geleneklere ve deerlere saygl, halkn dilini konuan politikacresmini kullana-rak, kendisini gerek alternatif olarak sunmaya alyor.

Bu temel konuyu, Avrupann, istisnasz btn sa poplist parti ve hareketlerin-de bulmak olanakl. Farkllk sadece blgesel ve/veya ulusal kontekste mevcut. Herne kadar ortak bir ideolojik temelin olmad vurgulansa da, bu temel konu sapoplizmin, daha doru bir deyimle, Avrupa sa poplizminin politik programnntayc iskeletini ve erevesini oluturmaktadr.

Sa poplizmin bir dier zellii de, politik programn bu iskelet izerine kurar-ken, Bat Avrupa solunun ve ksmen geleneksel muhafazakr kesimlerin, hristiyaninanc temelinde savunduklar baz deerlere vurgu yapmas ve onlar savunuyorgzkmesidir. Jean-Yves Camus bunu Geert Wilders rneinde yle aklyor: [6]Wildersin Hollandadaki antiislam ajandas hogr, cinsiyet eitlii (ve cinsel zgr-lk) ile bireysel, ticar ve kiisel zgrlklere vurgu yaparak, seklarizm gibi kazanmlarAvrupa toplumlar adna koruma talebi zerine kurulu. Yeni poplist san kimlik kon-septi, politik ulus kategorisine veda etti ve belirli bir blgede etnik ve kltrel homojenliesahip bir halkn oluturduu vatan [veya yurt]a vurgu yapyor. Irkl ise hiyeraricideil, farkllk zerine kurgulanyor.

zellikle Geert Wilders rneinde cinsiyet eitlii ve cinsel zgrlk gibi kavramla-rn, slamn demokrasi ve Bat deerleri ile uyumazlngerekelendirmek iin kul-lanldn ve Avrupa solunun homofobiye kar gelitirdii yantlarn sa poplistsylem ierisine alndn gzlemlemek olanakl.


17/93

17

Sa poplzm

Bu sadece Hollanda iin geerli deil.

Almanyada da yaygn medya ve toplumsal Mainstream insan haklarn, daha do-rusu heteroseksel kadnlarn ve erkek hemcinsellerin haklarn, mslman g-menlerin geriliini kantlamak iin ska kullanmaktadrlar. Bu haklar, adalkve aydnlanmann, hatta medenliin turnusol kd hline getirilerek, [7] slamdmanlna temel oluturmaktadr. randa gaylerin aslmas, Afganistanda ka-dnlarn talanarak idam edilmeleri, Krdistanda zorunlu evlilikler veya stanbuldanamus cinayetine kurban giden bir gay (kabul edilemez bu gerekleri km-semek anlamnda sralamyorum), mslmanlarn ve dolaysyla slamn a prioriAvrupa deerleriyle uyumayan yabanc unsurlarolarak gsterilmeleri iin enstr-mentalize edilmektedirler. Toplum merkezine yerleik olan bu yaklam sa pop-lizm tarafndan krklenmekte ve biz halkn dndklerini sylyoruzpropagan-dasna alet edilmektedirler.

Sa poplzMn SyaSet konular ve Stratejler

Ksaca toparlayacak olursak, Avrupadaki sa poplist parti ve hareketler, bl-ge ve lke farkllklarndan doan farklara ramen, u ortak konular siyasetlerininerevesi hline getirmektedirler:

ABnin reddedilmesi (Avrupaya evet, ABne hayr) Milliyeti hkmranlk talepleri / etnik-kltrel homojen ulus veya etni yaps-

nn savunulmas Hristiyan-Yahudi Avrupa kltrnn slama kar korunmas / Trkiyenin

AB yeliinin reddedilmesi Muhafazakr-tutucu aile tasavvurlar / insan = Alman (Fransz, Hollandal,

Belikal v.s.), erkek, heteroseksel, beyaz, salkl, katolik/protestan, retkenkonstrksiyonu / slam lkelerinde kadn ve homoseksel haklarnn savunul-masna ramen, Avrupada homofobi

G ve kriminalitenin birbirine balanmas / Sua ve suluya kar Sfr-Tolerans-Politikas, i politikada sert ve yaptrmc tedbirler

Refah venizmi / Devletin gmenlere ve yoksullara (sosyal yardma muhtaolanlara) kar yaptrmc tedbirler almas

Neoliberal iktisat politikalar ile birlikte, kk ve orta lekli iletmeler iintevik talepleri

Basit, ama radikal zmler / Komplo teorileri.

Siyas sylemini bu konu balklar erevesinde kurgulayan sa poplizm, strate-jilerini var olan krizler zerine rmektedir. Bu erevede temel krizi ele almakolanakldr:

Dalm ve zenginliklere / hizmetlere ulam krizi: Sa poplizmin bu alandakistratejisi banal ve bir o kadar basittir sosyal sorun, ulusal sorun hline getirilmekteve isizler, yoksullar, (mslman) gmenler sosyal parazitler, sosyal kasalarmztalan edenler, bize ait olmayanlar veya tembel asalaklarbiiminde stigmatizeedilerek, toplumsal ve iktisad sorunlarn gnah keisi hline getirilmektedirler.


18/93

18


Siyasetin temsiliyet krizi: Burjuva demokrasisinin kurumlar ve etabile partileri ileelitler, toplumsal ve iktisad sorunlar kendi karlarn korumak amacyladerinle-tiren aktrler olarak sunulmakta ve meruiyetleri sorgulanmaktadr. alkan halkve sessiz ounlukile iktidar a, yolsuzluklara bulam politikaclarnkarlar-nn bir olmad, halkn gerek duygularnkendilerinin temsil ettii savunulmak-ta ve dorudan demokrasi, halk oylamalar gibi yurtta katlmnn glendirilmesitalep edilmektedir.

Kimlik krizi: zellikle kreselleme srecinin madurlarna ynelik olan strateji,yabanc unsurlardan arndrlmas gereken ulusal / etnik (lkeye gre blgesel)kimlik zel bir kltr deeri zerine kurgulanmaktadr. Bu nedenle ok etnili top-lum yapsna kar klmakta ve yerli halk ok etnili toplumun maduru hlineindirgenerek, slam kart syleme bavurulmaktadr, ki bu duygusallatrma sapoplizmin taraftarlarn / semenlerini politize eden en etkin strateji hline gel-mitir.

Avrupadaki sa poplist parti ve hareketlerin hepsine ortak olan bu konu ve stra-tejilere ramen, zellikle Bat ve Dou Avrupadaki parti ve hareketler arasnda be-lirgin farkllklar da mevcuttur. Batdaki sa poplistler sylemlerinde kendilerinidemokratlar olarak tantp, liberal ve muhafazakr partiler arasnda bir menteerol oynadklarn savunmaya alrlarken, Dou Avrupadaki sa poplistleri neo-faist olarak da nitelendirmek olanakldr. (bilhassa Bulgaristandaki Ataka Partisi,Polonyadaki Leh Aileler Ligi veya Macaristandaki Jobbik gibi). Dou Avrupann sonderece antisemitik ve rk pozisyonlara sahip olan sa poplistleri, Bat Avrupadan

farkl olarak semenlerini orta katmanlarn geni kesimleri arasnda bulmaktadr-lar. Geri daha sonraki blmde baz lke rneklerine deineceiz, ama buradaDou Avrupadaki sa poplistlerin devlet sosyalizmi dneminde gvenceli olan,ama kapitalist dnmn madurlar hline gelen geni bir kesimin desteinialdklarn vurgulamak gerekiyor.

Yeri gelmiken sa poplizm ile neofaist / neonazi parti ve hareketler arasndakifarka deinmek gerekli. Sa poplizmi, neofaizmden / neonazizmden ayrt edentipik fark, kendine ait bir devlet ve toplum konseptinin olmamasdr. Sa poplizm neofaizme / neonazizme hayli yakn durarak burjuva demokrasisinin belirliemarelerini eletirmekte ve bu erevede kamuoyu yaratmaya almaktadr. Sapoplizm bu balamda sistem ii ve konformisttir.

Neofaizm / neonazizm ise sistemi reddetmekte, ksmen antikapitalist sylemi kul-lanmakta ve burjuva liberalizmi ile demokratik hukuk devletine dayal parlamenterdemokrasiyi, ar rkn egemenliini engelleyen sapknlk olarak ykmay hedee-mektedir. Siyasetinin merkezinde, ar rk anlayna dayanan, rk bir milliyetilik,tm dier deer ve haklarn stnde duran bir deer ve dzen ilkesi olarak yksel-mektedir.

Sa poplizm ile neofaist / neonazi parti ve hareketleri arasndaki bu temel fark-llk, Almanya siyaset biliminde (Hannover niversitesinden Sven Schnfelderin


19/93

19

Sa poplzm

tanmlad) parti ve hareket tipi zerinde hemfikir olunmasna neden olmutur.Bu parti ve hareket tiplerini yle sralayabiliriz:

Birinci tip: Ilml milliyeti, yabanc dman, sistem ii ve konformist parti ve ha-reketler. Liberal ve muhafazakr partilerle koalisyonlara ak ve neofaist / neonaziparti ve hareketlerle ibirliine kapal (svirenin Halk Partisi SVP, Hollandada Ge-ert Wilders veya Danimarkann Danks Folkepartisi gibi).

kinci tip: Milliyeti, rk. Sisteme eletirel yaklaan, birinci tip parti ve hareketleremesafe koyan parti ve hareketler (Fransada Front National, Belikada Vlaams Be-lang, talyada Lega Nord veya Avusturyada FP ve BZ gibi).

nc tip: Neofaist ve neonazi parti ve hareketler. Sistem kartlar. Birinci tipparti ve hareketlerle her trl ibirliine kapal (Macaristanda Jobbik, talyada For-za Nuova, Britanyada BNP veya Almanyada NPD gibi).

Sa poplzMn SeMen profl

Sa poplist parti ve hareketlerin en nemli zelliklerinden birisi, ounluktoplumu ierisinde protesto yatknl olan kesimleri harekete geirebilmesidir.Yukardakilere yanl yolda olduklarn hatrlatma, politikaclar oke etme veyaakllarn balarna toplasnlar gibi gerekelerle etabile partileri uyarma hedeiprotesto oyu verme yatknl, genellikle semen nezdinde, Avrupa ParlamentosuSeimleri gibi, nemsiz grlen seimlerde daha ok ortaya kmaktadr.

Gnmzde ulusal ve blge/eyalet parlamentolar seimlerinde de ska grlmeye

balayan protesto oylar etabile partilerin, daha dorusu farkl toplumsal kesimlerierisinde taraftar olmas nedeniyle siyaset bilimince halk partileri olarak tanm-lanan siyas formasyonlarn kmsenemeyecek derecede oy kaybetmelerine nedenolmakta. Bununla birlikte, etabile partilerin uyguladklar politikalardan rahatszolan nemli bir semen kitlesinin bilhassa yerel ynetim ve Belediye BakanlSeimlerine katlmamalar nedeniyle, kaytl semen saysna gre dk olan pro-testo oylar iki hanelik oranlara dnerek, (genellikle) seim baraj olmayan yerelparlamento / belediye meclisleri yelpazelerinin kalc olarak deimesine de yol aa-bilmektedirler. rnein Almanyann kimi kentinde belediye seimlerine katlmoran yzde 20lere kadar dtnden, sadece sa poplist parti ve hareketler deil,NPD veya DVU (Alman Halk Birlii) gibi neonazi partileri de meclislerde grup ku-rabilecek gte yer alabilmektedirler.

Yaplan aratrmalar, sa poplist parti ve hareketlerin zellikle uzun yllar boyun-ca ok partili koalisyonlarn iktidarda olduu ve bireyselleme ile ekonomik dei-im srelerinin geleneksel yaam biimlerini ve koullarn aile, muhit, din veyaklasik anne rol gibi datt sanayilemi lkelerde daha baarl olduklarngstermekte (Almanya burada bir istisnadr, ama ona daha sonra deineceiz). ABbtnleme ve kreselleme srelerinin giderek daha hzl bir biimde ulus dev-letlere hkmranlklarn kaybettirmesine ve ulusal parlamentolarn ilevsizletiril-melerine kar diren gstermeyen, hatta bu sreleri destekleyen etabile partilerin,


20/93

20


geleneksel yaam biimleri ve koullarnn deiimine (halkn bekledii) gerek-li yant vermeyileri, siyaset bilimi tarafndan parti ve siyaset duyarszlna yolaan bir faktr olarak tanmlanmaktadr.

Siyasete olan duyarszlk, korkular, gelecek perspektifsizlii, sosyal devlet erozyo-nu ve yalnz kalma duygusuyla birleince, antiliberter yaklamlar, rk nyarglarve milliyeti biz duygusunun yaygnlamasn tetiklemektedir. Bu durumda ken-dilerini halkn karlarnn gerek temsilcilerive toplumumuzun ve kltrmznyok edilmesini engelleyecek tek golarak lanse eden sa poplizmin kitlelere ula-masn kolaylatrmaktadr. Tim Spier [8] bu nedenle sa poplizmin mesajlarnnekonomik, kltrel ve politik kresellemenin sonularndan olumsuz etkilenen ve politikhonutsuzluun, stat korkularnn, madd sknt ile ynszlk ve kimliksizliin yaygnolduu modernleme kaybedenleri arasnda yer edindiinivurguluyor. Almanyanntannm aratrmacs Wilhelm Heitmeyerin de yllardan beri tespit ettii gibi, ken-di karlarn temsil edecek rgt kurma yeteneinden yoksun olan bu, son dereceheterojen grup, ki aralarnda kalifiyesi dk gen erkek sanayi iisinden, dkknsahibi veya zanaatkr gibi varolularn tehdit altnda gren geleneksel orta katmanmensuplarna kadar bir ok insan bulunmaktadr, sa poplizmin semen rezervu-arn oluturmaktadr. Yaplan aratrmalar, gvencesiz i ilikilerinde olan ve kendiyaam koullarndan honutsuz olanlar arasnda da yksek oranda sa poplist se-men olduunu gstermektedir. Buna karn memurlar ve kamu alanlar arasndasa poplizme oy verenlerin oran en dk olarak tespit edilmitir.

Bu adan sa poplizmin (ve ksmen neofaistlerin / neonazilerin) sadece mo-

dernleme kaybedenleri arasnda deil, tehdit altnda olduunu hisseden refahvenisti orta katmanlar ve yaam ve alma koullarndaki ktlemelere yaban-clarn yol atn dnen kalifiye iiler arasnda da semen bulduunu syle-mek olanakldr. zellikle hayal krklna uram (ve eski sosyal devleti zleyen)sosyaldemokrat semen arasnda sa poplizme kayanlarn oran hayli yksek g-zkmektedir.

Refah venizmi, sa poplizmin seim baarlarnn anahtarlarndandr ve ege-men politikalarla da krklenmektedir. Bilhassa muhafazakr ve liberal partilerin,gmenlerin varlnn ekonomik ve mal sorunlarn artmasyla hibir lkas olma-d defalarca bilimsel olarak kantlanm olmasna ramen, neoliberal hedeeringerekletirilmesi iin kullandklar yabanclar sosyal devleti ktye kullanyorlarpropagandas, refah venizmini krkleyen etkin bir faktr hline gelmitir.

Avrupa apnda bakldnda, sa poplizmin semenlerini iki temel grubun olu-turduu gzlemlenebilir: bir grubu kk burjuva orta katmanlar iken, dier gruptageleneksel sol partiler tarafndan temsil edilmediklerini dnen alt katmanlardr,ki burada kalifiyesiz gen erkek iiler ounluktadr. Zaten sa poplist parti ve ha-reketlerin ynetimlerinde de kadnlar ok dk bir oranda temsil edilmektedirler.

Kimi siyaset bilimci, ii snf ierisindeki sa poplizm yatknln (alt katman-larn otoratizmi) geleneksel sosyalist ve komnist partilerin devleti ve mdahaleci


21/93

21

Sa poplzm

politikalar ile balantl hle getirmektedir. Gerekten de bu, pek yabana atlacak birdnce deil. Sosyalist ve komnist partilerin (bazlarnda hlen var olan) paterna-list devlet anlaynn Avrupa ii snf ve sendikal hareketini zgrlkler alanndaolumsuz etkiledii sol-sosyalist akmlar arasnda da ifade edilmektedir. Kanmca iisnf ierisinde sa poplizm yatknlnn temel nedenlerinden birisi, Avrupa iisnf kurumlarnn ve deerlerinin bireyselleme ve paralanma sreleri nedeniyleurad erozyondur. rnein ayn fabrikada (Almanyadaki Volkswagen, Mercedesveya Opel gibi otomotiv tekellerini rnek alabiliriz) sendikann da onay ile 5 veya 6farkl toplu i szlemesi erevesinde, ayn ii yapp farkl cret ve alma koulla-rna gre altrlan iilerin, uluslararas ii snf dayanmasn dnmedikleriortada. Sendika ynetimlerinin fabrikalarda sadece ekirdek kadroya, yani salt kendi

yelerine arlk vermeleri ve ekirdek kadro dndaki alanlar ile kiralk iilergibi daha az gvenceli gruplarn karlarn masraf faktrn artran yan i olarakalglamalar, snf ii paralanmalar derinletirmi ve dolayl olarak sa poplizminii snf ierisinde yer edinmesine olanak yaratmtr.

Avrupa ii snf ierisinde sa poplizm yatknl konusunda baka bir rnek deBritanyadan verilebilir. 2009 ubatnda 11 petrol rafinerisi ve enerji santralindebini akn ii greve gitmiti. Grevin gerekesi, Lincolnshire Dkalnda FranszTotal tekeline ait bir kkrt arndrma tesisi inaatnda 400 talyan ve Portekiz ii-sinin (daha ucuzlar) altrlmas kararryd. Greve giden iiler, bu iilerin dahadk cretler ve daha kt koullarda altrlmasna kar kmyor, Britanyadakiiyerlerinin Britanyallara verilmesini istiyorlard. Daha sonralar Kuzey rlanda,Wales ve skoyada da ayn taleple dayanma grevleri gerekletirilmiti. Sonutaiiler 2007de Britanya Babakan Gordon Brownun yapt Britanyadaki iyerle-rinin Britanyallara verilmesini salayacazaklamasn ciddiye almlar ve sendikaynetimlerinde de destek bulmulard.

Sonu itibariyle sa poplizmin semen tabannn genilemesinin, sadece neolibe-ral politikalarn uygulanmasyla deil, sosyaldemokrasinin neoliberal cepheye ge-mesi ve Avrupa sendikal hareketinin sosyaldemokrasiyi takip etmesiyle de balantlolduunu tespit etmek olanakldr.

neolberal projenn Sonucu olarak Sa poplzM

Sa poplizm ile neofaizm / neonazizm arasndaki belirgin farkllklar, Al-manya siyaset biliminde, sa poplizmin etabile liberal ve muhafazakr partiler ta-

rafndan asimile edilebilecek lmllkta bir sa tandans olduu grne nedenolmakta. Bu tanmlama erevesinde de, poplizmin bir siyaset ve hkmet etmestili olarak, farkl kiiler, partiler veya koalisyonlar tarafndan uygulanabileceiiddia edilerek, sa ve sol poplizmin benzer olduklar sonucuna varlyor.

Joachim Bischo, Klaus Drre ve Gerd Wiegel gibi ben de bu gre katlmyorum.Elbette kimi radikal sol akmlar ajistasyonlarnda halkta yaygn olan protesto eili-mini tevik etmekte, basitletirici sylemleri veya yolsuzlua bulam elitler iddi-asn kullanmaktadrlar. Ancak solun, snar ve katmanlar toplum toporafisinin


22/93

22


temel kategorileri olarak ele alan ana akmlarnn ister devrimci, isterse reformistolsun dnya grleri ve siyas hedeerinin, homojen bir rk / ulus / etni tasav-vuru zerine kurulu ve kitle maniplasyonunu amalayan bir sylem ile ayn oldu-unu savunmak iin bilimi hayli emek gerekmektedir. Sa poplizm, neofaizm/ neonazizmle tm farkllklarna ramen, radikal san zgn bir biimidir. Sapoplizm, iddeti siyas hedeerinin arac olarak kullanmayarak veya kullanma teh-ditinde bulunmayarak, neofaist / neonazi parti ve hareketlerin aksine kendini mo-dernize etmi, programatik olarak yenilemi ve (bilhassa ekirdek Avrupa lkele-rinde) nasyonalsosyalizmi reddeden bir radikal sa akm olarak nitelendirilmelidir.

Sol Partili siyaset bilimci Christoph Butterwegge (Kln), sa poplizmin Avrupatoplumlarndaki etkilerinin artmasn ncelikli olarak sosyal sorunun derinleenkrizine dayandryor. Butterwegge, toplumun geni kesimlerinin algsnda sosyalsorunun deersizlemesi, sa poplizmi gelitiren zihinsel gbreolarak tanmla-makta ve drt tandasa dikkat ekmektedir: [9]

Birinci tandans, sosyal sorunun ekonomiletirilmesidir: Yaamn her alan, kl-tr, eitim, renim, bo zamanlar ve sosyal alt yap, piyasa rneine gre yenidendzenlenmektedir. Artk sosyal olan demek, hmanist temel tahayyller veya hris-tiyan karde sevgisine gre yoksullarla, hor grlenlerle veya engeli olan insanlarlave onlarn sorunlaryla ilgilenmek, ahlk ykmllkleri ve etik normlar yerine

getirmek anlamn tamyor. Sosyal olan daha ok neoliberal Zeitgeist tarafndanele geirilmi ve rekabet, kr hrs ve iktisad etkinlik anlaynca belirlenmektedir.

kincisi, sosyal sorunun kltralizasyonu gereklemektedir. Uzun bir zamandan

bu yana devlet, iktisat ve toplum zerine konuulduunda, bak asnn merke-zine madd karlar veya kar elikileri deil, kltrel kimlik oturtulmaktadr.Sosyal sorunun kltralizasyonu, topluma ait olmay, ortak karlar olan her-hangi bir snfa, katmana veya gruba ait olma (ve bu nedenle, bence bilinlerinekardklarnda yksek derecede dayanmay realize edecek olanlar) zerindentanmlamamakta, aksine daha ok kltrel birlikler, yani ortak dil, din ve gele-nekler sorulmaktadr. te bu, bylesi bir gelimeye kar direncin ok zor ifadeedilmesinin ve rgtlenilenememesinin nedenidir.

ncs, sosyal sorun etnikletirilmektedir. Ekonomik rekabet mevki yeriningvence altna alnmas erevesinde ne denli sertletike, farkl kkenden insan-lar arasndaki kltrel farklar o denli ne karlmakta ve sosyal transferlerde ra-kip olanlara kar o denli snrlama kriteri olarak kullanlmaktadr. Allagelmirefah devleti olmak istemeyen bir ulusal rekabet devleti etnikletirme srelerinintemelini oluturmaktadr. Bunun iki yan var: tekinin stigmatize edilmesininyansra, daha teye giden hedeeri takip eden kendini daha gl konturla-makta ve ulusal halk birliini kurmaktadr. Bylesi tahayylleri kitle bilincineyerletiren slogan, ayn yabanclar dar gibi nce Almanlar slogandr.

Drdnc tandans, sosyal sorunun biyolojizasyonudur. Gnmzde toplumsalolan hareket biimleri giderek daha fazla bir biimde genler zerinden aklan-


23/93

23

Sa poplzm

maktadr. Burada demorafi diskursu, yani toplumun ya yaplanmas zerineyrtlen tartmalar ve yazlar merkez rol oynamaktadr. Demorafik deiimlehuman biyoloji toplum siyasetinin merkezine oturmakta ve sanki doa kanunuy-mu gibi emekli aylklarnn ykseklii ve sosyal yardmlarn neye gre belirlene-ceine karar vermektedir. Medyada giderek yaygn bir biimde yer alan ve nfustahminlerini birer felaket senaryosu gibi veren haberleri okuyanlar, neonazilerinve ar san Alman ulusu yok olabilir (ve bu ekilde g eden mslmanlaradiren gstermeden memleketi teslim edebilir) korkusunun, toplum merkezine yer-lemi olduunu tespit edebilirler.

Butterweggenin bu tespitlerine katlmamak mmkn deil. Butterwegge, sa po-plizmin beslendii temel tandanslar ok iyi aklyor, ama bu tandanslarn arkaplanna yeterince deinmiyor. Asl nemli olan bu arka plandr. nk, naslAlmanyada nfus tahminlerinin felaket senaryosu olarak aktarlmasnn arkasn-da sosyal gvenlik sistemlerinin sigorta tekelleri zerinden kapitalist sermaye bi-rikimine teslim edilmesi ve zelletirme hedeeri gibi madd nedenler duruyorsa,sosyal sorunun ekonomikletirilmesinin, kltralizasyonunun, etnikletirilmesininve biyolojizasyonunun arka plannda neoliberal projenin durduunu tespit etmekgerekiyor.

Fazla deil, bundan 20 yl ncesinde demokratik konsenssn dnda grlenbtn iddia ve sylemlerin, bugn etabile siyaset, bilim ve medya tarafndan anla-labilir, ampirik verilerolarak lanse edilmelerinin, yoksullarn ve gmenlerin d-ndalanan (Exklusion) nfus hline getirilmelerinin olaanlatrlmasnn nasl bir

sre sonunda gerekletiini grmek iin, geriye ksaca bir bakmak yeterli.Kapitalizmin 1970li yllardaki krizi, zellikle Avrupadaki deiim srelerini tetikle-di. ki kutuplu dnyann snr lkesi olan Almanyada, bir tarafta Ren-Kapitalizminintemelleri sarslrken, dier tarafta da 1968 renci hareketinin mcadeleleriyle ba-layan liberter paradigma hedefe konuldu. Balayan, muhafazakrlarn deer resto-rasyonuydu.

Almanya niversitelerinde solcu ve solliberal olarak tannan bilim insanlar, 1970le-rin sonuna doru, devletin ve egemen elitlerin Almanyann nasyonalsosyalist ta-rihini bilimsel ve kamuoyu alannda izafletiren bir giriimle kar karya olun-duunu tespit etmilerdi. Tannm filozof Jrgen Habermas 1979da, yeni sanyorumlama tekelini yeniden ele geirmeyi stratejik bir biimde planladnvurgulad

[10] ve geni yank bulan makalesiyle tartmalara mdahale etmiti. Habermas ilebirlikte Wolfgang Abendroth gibi bilim insanlarnn da mdahalesiyle tarihilertartmas nasyonalsosyalizmin izafletirilemeyecei kabulyle sonulanm olsada, muhafazaklarn deer restorasyon sreci bu tartmadan sonra ivme kazand.

1980li yllarn bandan itibaren tartma, Ren-Kapitalizminin sosyal devlet anlay-n ykma hedefiyle, kader birlii olarak ulus, aile birliinin nemi, devlet ve i-veren iin feragatte bulunma meziyeti, retkenlii ulusal erdem olmasgibi konularaynlendirildi. Muhafazakrlar bu tartmayla ulusal deerler anayasadan daha nem-


24/93

24


lidiranlayn baaryla yaygn kamuoyu gr hline getirdiler. Buradaki krlmanoktas, 1982de iktidara gelen muhafazakr-liberal Helmut Kohl Hkmetidir.

Sosyal bilimci Katrin Reimer sa poplizmin gelimesinin neoliberal projeyle do-rudan balantl olduunu syleyerek, neoliberal projenin, sa poplizmin erevekoullarn yaratan dnemine dikkat ekiyor [11]:

Reimer birinci dnemi Kohl-Thatcher-Reagan-Dnemi olarak nitelendiriyor.1980leri yaayanlar anmsayacaklardr: neredeyse btn Avrupada iktidardaki h-kmetler alanlarn kolektif haklarn budamak ve g dengelerini deitirmekiin, sendikalarn zayatlmasn hedeeyen uygulamalar yrrle sokmulard.Bir tarafta Souk Savan sertletirilerek, antikomnizm propagandasnn yaygn-

latrld, dier tarafta da zelletirmeler, esnekletirmeler ve dzensizletirmele-re dayanan neoliberal ykm politikalarnn uyguland bir durum ile kar karyakalnmt.

Neoliberal politikalarn uygulanmas iin Avrupa toplumlarnn onay gerekmek-teydi. Bu da bilhassa deer restorasyonu ve yabanc dmanlnn krklenmesiy-le gerekletirilecek olan toplumsal paradigma deiimiyle salanabildi. zellikle1980li yllarn sonu ve 1990l yllar Avrupa apnda politik mlteciler ve snma-clar zerinden yabanc dman politikalarn zirve yapt dnem oldu.

Bu stratejinin uygulanmas Almanyada muhafazakr-liberal CDU/CSU/FDP-hkmetince gerekletirilirken, dier Bat Avrupa lkelerinde sa poplist partive hareketlerin glenmesi ve hkmet politikalarn etkilemeleri sayesinde gerek-letirildi.

Neoliberal politikalar sonucunda sosyal adaletsizlik ve cretli emein gvencesizle-tirilmesi artar, kitlesel isizlik kronik hle dnrken, Avrupa ounluk toplumlarg istilas, mlteciler zenginliklerimizi talan ediyorve teknemiz doldu, batmakzerebiiminde, yaygn medyann da yaynlaryla destekledii rk propagandalar-la korku toplumlarna dntrldler.

Almanyann Rostock, Solingen, Mlln, Hnxe gibi kentlerinde gmenlere ynelikrk ve yabanc dman saldrlar tam bu dnemde artt. Kundaklamalar, neonazicinayetleri ve rk sylem, ounluk toplumunda sosyal ve iktisad sorunlarn ne-deninin yabanclar olduu algsn derinletirdi ve bylelikle Avrupa apnda sapoplist ve rk sylemi yaygn bir ekilde etabile etti.

Sosyal devlet kazanmlarnn erozyonu ounluk toplumunu rahatsz etmekle bir-

likte, bunun nedeninin yabanclar olduu algs ve alan nfusun sadece yzde17sinin gvencesizlik tehditi altnda olmas nedeniyle, toplumsal diren oluamyorve bilhassa 1990 sonras dnemin de etkisiyle, neoliberalizmin deer yarglarnngeni taraftar bulmasna neden oluyordu.

Neoliberalizmin Avrupa toplumlar ierisinde genel kabul grmesi, neoliberal pro-jenin ikinci dneminde balad. Bu dnemi sosyaldemokrat-yeil dnem olarak danitelendirmek olanakl. Avrupa sosyaldemokrasisinin neoliberal cepheye katlmas-nn en etkin motoru Alman sosyaldemokrasisi oldu. 1999da Tony Blair ve Gerhard


25/93

25

Sa poplzm

Schrderin birlikte kaleme aldklar Blair-Schrder-Paper, [12] sosyaldemokrasi-nin modernizasyon bal altnda neoliberal cepheye gemesinin politik mani-festosu oldu.

Avrupa sosyaldemokrasisinin nde gelen bu iki lideri tezleriyle neoliberal projenindeer restorasyonuna eklemlendiler ve sosyaldemokrasi, ada hizmet toplumun-da iilerin koullara uyum salama yetilerini ve esnekliklerini tevik etmelidirdiyerek,zelletirme-esnekletirme-dzensizletirme politikalarna sosyaldemokrasi klfntaktlar.

Sosyaldemokrasinin ve onlarla birlikte bir zamanlarn pasifizmin ve nkleer kart-lnn politik formasyonu olan yeil partilerin cephe deitirmesi, neoliberalizm

efsanelerinin geni toplumsal kesimler tarafndan kabullenilmesini salad. Avru-pa apnda sosyaldemokrat-yeil hkmetlerce nclk edilen fili muhafazakr-liberal-sosyaldemokrat-yeil koalisyonlar, neoliberal cephe ierisindeki tm grfarkllklarna ramen, birlikte ve byk bir semen desteiyle Bat Avrupadaki sos-yal devlet anlaynn temellerini dinamitlediler.

Bu dnemde Avrupa apnda muhafazakr-liberal hkmetlerin tek bana asla ya-pamayacaklar (muhtemelen sendikalar bata olmak zere, geni kesimlerin dire-nii ile karlarlard) szde modernizasyon, zde ise kapitalist sermaye biriki-mi lehine olan reformlar gerekletirildi. 1998 sonras ikinci dnem sadece tektek lkelerin deil, ABnin btnnn neoliberal ve militarist dnmnn ennemli ivmeyi kazand dnem oldu. Buradaki krlma noktas 2000 Lizbon ABZirvesidir.

Lizbonda biraraya gelen AB devlet ve hkmet bakanlar, ABnin dnyann engl ve en yksek rekabet yetisine sahip iktisad blge olabilmesiiin bir dizi kararlaraldlar ve AB yesi lkelerde uygulamaya soktular. Almanyadaki sosyaldemokrat-yeil hkmet bu srecin iyi bir rneidir.

Schrder-Fischer Hkmeti rnein 1999 Kosova Savanda, Almanmuhafazakrlarnn defalarca denedii, ama baaramadklar bir ekilde sava son-ras Almanyasnn en nemli tabularndan birini ykt: 1945 sonrasnda ilk kezAlman askerleri yurtdnda bir saldr savana katldlar. ekirdek Avrupa ile ABiindeki en gl hegemon devlet olan Almanya, neoliberal-militarist dnmnde motorgc oldu, nk bu dnmn en fazla kr yapan lkesi, dnya ihracatampiyonu Almanyadr.

2003 Martnda balatlan Hartz-Yasalar ile Ren-Kapitalizminin en temel emaresiolan Alman sosyal devletinin son kaleleri de yklmaya baland. Sosyal devlet eroz-yonu, alagelmi gvenceli iyerlerinin byk apta yok edilmesi, ii ve sendikahaklarn teker teker geriye alnmas ve orta katmanlarn da, iinden kmak olanak-sz hle gelen gvencesizlik girdabna kaplma tehditinin artmas, derin toplumsaltravmalara yol at.

11 Eyll 2011 saldrlarndan sonra hz kazanan kltrler atmas ve ABDninNATO ile birlikte gerekletirdii saldr savalar ve igallerin de etkisiyle, Avrupann


26/93

26


korku toplumlar daha refah venisti, daha rk oldular. Orta katmanlarn krizlerinderinletii dnemlerde daha da belirgin olan yukardakinin ayaklarna kapanr-ken, kendinden gsz olan aadakine tekme atma yatknl, ii snf ierisin-deki paralanmalarn da etkisiyle, toplumun geneline hakim oldu. ABnin btnle-me ve kreselleme srelerine olan kartlk bu dnemde tavan yapt.

Neoliberal projenin ikinci dneminin deyim yerindeyse oy kaymann nemlibir blmn yiyenler ise sa poplist ve rk partiler oldu. Egemen politikannda tevik ettii biz ve tekiler anlay, hem egemen iktidar ve mlkiyet ilikileri-nin merui grlmesini salamlatrd, hem de toplumdaki travmalar kullanan sapoplizmin yelkenlerini iirdi. Artk etabile partiler ve hkmetler sadece sa po-plizmin sylemlerini zmsemekle kalmyor, ayn zamanda sa poplistler seimbaarlarndan seim baarlarna kouyorlard.

Katrin Reimerin hakl olarak vurgulad gibi, neoliberal projenin nc dnemihl devam etmekte. inde bulunduumuz nc dnemin en nemli gstergesi,neoliberal cephenin daha da btnlemi olmasdr. Kapitalizmin derinleen kre-sel krizlerine kar mdahaleci devlet politikalar uygulamak zorunda kalan Avrupahkmetleri, farkl partilerden olusalar da, artk birbirlerinden ideolojik olarak far-k kalmayan fraksiyonlar hline dnm, kimi lkelerde de (rn. talya ve Yuna-nistan) teknokratlar hkmetleri ibana getirilmitir.

Gnmz Avrupasnda sosyal devlet kazanmlar byk oranda geri alnm, ne-oliberal hegemoni srdrlebilir konuma ykselmitir. Dahas, sosyal sorununtoplumdan diren ykselmeksizin meritokrasiletirilmesi gzlemlenmektedir. Her

sosyal hizmet, bte konsolidasyonu gerekesiyle, ancak karl verildiinde al-nabilir duruma getirilmi, isiz kalma veya yoksul olma, kiinin kendi becerik-sizlii ile aklanr olmutur. Neoliberalizm, kendisini herkesin elit olabileceikurgusuna dayanan bir konseptle tanttndan, yeterli derecede mobil, retken,esnek ve alkan olanlarn pastadan alacaklar pay ykseltebilecei algs, gerekmedenyetin Avrupa medenyeti olduu savunusu ve dnyann Bat uygarlnnnclnde biimlendirilmekten baka aresi olmad propagandas, Avrupaounluk toplumlar ierisinde hakim grler hline gelmitir.

Neoliberal projenin bir sonucu olarak glenen sa poplizm, sadece ounluk top-lumlarnn egemen iktidar ve mlkiyet ilikilerini kabullenmesi ve olas toplumsaldiren mekanizmalarnn krlmasna yarayan bir egemenlik arac deildir. Ayn

zamanda Batnn, dnyann geri kalan blmleri zerinde asker, ekonomik, poli-tik ve teknolojik stnlnn doa kanunu olduu yaklamn yayarak ve beyazadamn dierleri zerinde biyolojik ve kltrel nedenlerden dolay hakimiyet kur-mas gerektiini savunarak, emperyalizmin de bir egemenlik arac hline gelmitir.

Uluslararas terrizme kar sava, slamn geri pskrtlmesi ve demokrasininihrac edilmesi / insan haklarnn korunmas iin asker iddet kullanmnn zorunlu ol-duupropagandasnn Avrupa ounluk toplumlarnda bylesine yaygn bir ekil-de kabullenilmesi; grece refahlarn ve zgrlklerini dnyann dier blgelerinin


27/93

27

Sa poplzm

smrlmesine dayandn ok iyi bilmelerine ramen, refah venizmi ve rk-ln yaygnlamas; Batnn ulustesi tekellerine yarayan serbest dnya ticaretininve hammadde ile enerji kaynaklarna engelsiz ulamn gvenliini salamak iinsaldr savalarnn yaplmasnn gerekli olduunun kabul grmesi ve bunun iinkendi aramzda BM artna, ama darda orman kanunlarna gre davranlmas-nn (Robert Cooper) [13] olaanlamas, ite bylesi bir srecin sonucudur.

Sa poplizm gnmzde hem neoliberal projenin besledii kendi ocuudur,hem de neoliberal hegemoniyi besleyen ve glendiren en nemli aralardan birisi-dir. Dahas, sa poplizm ekirdek Avrupa egemenleri tarafndan ABnin eperinidemokrasiden arndrlm blge hline dntrme arac olarak kullanlmaktadr.Bilhassa Dou Avrupadaki AB yesi lkelerde sa poplist parti ve hareketlerindorudan veya dolayl destekleriyle iktidara gelen hkmetler, anaysa deiiklikleri,basn ve ifade zgrlklerinin kstlanmas, milliyeti ve rk politikalarla olutur-duklar otoriter rejimlerle neoliberal dnm hzlandryorlar. ekirdek Avrupa,otoriter rejimler ve talya ve Yunanistandaki gibi ibana getirilen ve demokratikmeruiyeti son derece pheli hkmetleri destekleyerek, Avrupann neoliberal vemilitarist dnmn tamamlamak istiyor.

* * *

[1] Poplizm tanm iin bkz.: Vikipedi, zgr Ansiklopedi, www.tr.wikipedi.org (Almanca

sayfalarda daha geni bilgiler bulabilirsiniz).[2] nternette Populist Party hakknda bir ok bilgi ieren sayfalar bulabilirsiniz.[3] nternette Martin Reisigl, Florian Hartleb, Hans Georg Zilian, Frank Decker, JoachimBischo, Klaus Drre ve Elisabeth Gauthier gibi bilim insanlarnn konuyla ilgili yazdkla-r makale ve kitaplara ulaabilirsiniz, Bu almay hazrlarken yararlandm ada SaPoplizm balkl kitab okumanz iddetle neririm: Joachim Bischo, Klaus Drre v.d.,Moderner Rechtspopulismus Ursachen, Wirkungen, Gegenstrategien (ada Sa poplizm.Nedenleri, Etkileri, Kart Stratejiler), VSA Verlag, Hamburg 2004, ISBN 3-89965-0948[4] Bkz.: Wilhelm Heitmeyer (Derl.), Rechtspopulistisches Potential. Die saubere Mitte alsProblem (Sa poplist potansiyel. Sorun olarak temiz orta [katmanlar]), Frankfurt am Main2002, S. 124.[5] Bunun en bariz rneklerini Almanyada grmek olanakl: Gerhard Schrder anslye

olduu dnemde imzalad enerji antlamalaryla mthi krlar yapmasn salad Rusenerji devi Gazpromun danmanlna, hkmetten ayrldktan hemen sonra getirildi.Danmanlk creti basnn bildirdiine gre milyonlarca Avro ile ifade ediliyor. Ayrca fi-nans sektrndeki bir ok irketin de avukatln stlendi. Hkmetinde dileri bakanolarak grev yapan Yeiller Partisinin en nl politikacs Joseph Fischer ise hem NabuccoKonsorsiyumuna, hem de bir ok uluslararas tekele danmanlk yapyor.[6] Bkz.: Walter Beier, Erhard Crome, Transform dergisi, say 08/2011, Rechtspopulismus inEuropa (Avrupada sa poplizm), S. 90 ve devam, ISSN 1865-3480.


28/93

28


[7] Bkz.: Koray Ylmaz-Gnay, Karriere eines konstrurierten Gegensatzes: Zehn Jahre Mus-lime versus Schwule (Kurgulanan kartolumun kariyeri: On yl mslmanlar versus gay-ler), Berlin Eyll 2011.[8] Bkz.: David Gehen und Tim Spier (Hrsg.), Krise oder Wandel der Parteiendemokratie?Parteien und Parteiendemokratie Stand der Forschung, (Partiler demokrasisinin krizi mi,deiimi mi? Partiler ve partiler demokrasisi Aratrmann geldii nokta), Wiesbaden 2010.[9] Prof. Dr. Christoph Butterwegge: Was ist Rechtspopulismus?, In: Rechtspopulismus inBerlin Rassismus als Bindeglied zwischen der Mitte der Gesellschaft und Neonazismus?,Broschre, Berlin (Sa poplizm nedir?, Berlinde sa poplizm Irklk toplumun mer-kezi ile neonazizm arasndaki bir balant paras m?) Adl brorde, Berlin Temmuz 2011,S. 10

[10] Bkz.: http://de.wikipedia.org/wiki/Historikerstreit[11] Bkz.: Die neuen Rechten in Europa, Tagungsbericht, in: www.rosalux.de/news/37964/2364/tagungsbericht-die-neuen-rechten-in-europa-zwischen-neoliberalismus-und-sozialrassmus.html, (Avrupadaki yeni saclar, Konferans raporu).[12] Bkz.: Tony Blair-Gerhard Schrder, Der Weg nach vorne fr Europas Sosyaldemokraten,www.glasnost.de/schroederblair.html, (Avrupa sosyaldemokratlar iin ileriye giden yol), 8Haziran 1999.[13] Bkz.: Robert Cooper, The new liberal imperialism, 7 Nisan 2002 tarihli The Observer


29/93

29

KNc BLm:

LKE RNEKLER


30/93


31/93

31

jean-yveS caMuS

RaDKaL saN yEN GRNLER

Siyaset bilimi 21. Yzyln balarna kadar ar sa zerine olan birbirindenbyk farkllklar gsteren tanmlara ramen, bu siyas ailenin muhafazakr ve li-beral burjuva cephesinden esas itibariyle farkl olduu konusunda hemfikirdi. Ge-leneksel burjuva partilerinin ulus tanmn ieren ve ulusal kimlie bal olduunuhisseden bir konseptte srarl olmalar, Avrupadaki muhafazakr glerin yenidenkurulu yolu zerinde duran ve zerine tartlmas olanaksz olan bir nokta gibigrnyordu. Bu yeniden kurulu, 1943den bu yana rkla ve yabanc dmanl-na (antisemitizmden hi bahsetmemek gerekiyor) yakn olma zannna sahip herideoloji ve politik formasyonu etkileyen aforozu krabilirdi.

Ama imdi, bir tarafta sisteme kar kresel muhalefetin, dier tarafta da dikkatedeer seim baarlaryla bu sisteme katlmn olanakl olmas arasnda, karakterleriveya hkmet pratikleri ve tarihleriyle poplist ve yabanc dman melez bir sanvar olduunu gsteren bir ok formasyon ortaya kt. Bu balantda ideolojik dn-mn gerekletiren svire Halk Partisi (SVP), Jrg Haider nclnde baarelde eden Avusturya zgrlk Parti (FP), talyada Berlusconi Hkmetlerinekatlan Lega Nord, Danimarkann siyas yaamndaki rolyle Dansk Folkeparti veHollanda siyas arenasna oy patlamasyla giren Lijst Pim Fortuyn saylabilir.

Geleneksel antifaizm, 1930lu ve 1940l yllarn klasik rneklerinde yabanc dma-n poplizmin ortaya kmasn engellemeye alrken, Avrupa sa politik ekipma-nn temelden tadilattan geiriyordu. Aralarnda en radikal olanlar bile, prezentablolabilmek iin en azndan baz demokratik oyun kurallarna uymak zorunda olduk-larn grmlerdi. Gnmzde ar sac darbecilik pek beklenemez ve neofaizmsiyas gelecei olmayan marjinal bir kart kltr hline dnt. Milliyeti-poplist

partilerin semenlerini kazanma ve esasl dnmleri gerekletirme gayreti, h-kmetlerdeki sa partiler ierisinde imdiye kadar gerekletirilmemi olan ve g-venlik, g eletirisi ve vatandaln kimliksel anlay balklar altnda deerine kartan bir ideolojik atlma yol at.

yen karM

Peki ama, politik alann sa eperinde neler oluyor? Orada sa poplist veyabanc dman olarak radikalleen partilerden oluan yeni bir altgrup ortaya kt.


32/93

32


Bunlar ya liberal veya muhafazakr partilerden kopan sa ynelimli formasyonlar,ya da etabile formasyonlarn radikallemesinin bir sonucu veyahutta Lega Nord gibiyeni aktrleri oluturan [formasyonlardr]. Hepsi, yanl ynlenen temsil demok-rasi ile dorudan, halkn salkl duygularnn sesi ile ynetilen bir demokrasiarasnda grdkleri elikiden kardklar elitler ve halk arasndaki uurumun ele-tirisinde hemfikirler. Szde sa, kltrel izafyetletiricilik, hogr ve siyasetendoru tavrlarca belirlenen burjuva cepheleri ile sa arasnda fark grp, komp-lekslerden arnm, ideolojik atlganlkla geleneksel antlamalar fesh ederek ulusalkimlii temsil etme iddias hepsini birletiriyor. Mcadelelerinin merkezinde, ba-langta meru olarak grlebilen bir multikltralizm eletirisi durmakta.

lk yenilik phesiz, normalinde solun veya lml san temsil ettikleridahilletirmenin [Inklusion] deerlerine dayanan bir siyas dndalama [Exclusion]program kurgusundadr. Fortuyn ve Wildersin antiislam-ajandalar, Avrupa top-lumlar iin olaan olan tolerans, cinsiyetler eitlii (ve cinsel zgrlk) ile sekla-rizm ve bireysel, ticar ve kiisel zgrlklerin vurguland talepler zerinde inaedilmekte. Bunun dorudan sonucu da, bu partilerin, bu arada her trl engelleme-lerden kurtulmu kimi sa hkmetlerin zellikle Fransa ve talyada sradanhalk katmanlarnn daha nce sol semen olan kesimlerini, hukuk ve nizam, i veperformansa sayg taleplerini rehabilite ederek, kazanmalardr. Bu temel deerlerbasitce gerici saa mal edilemezler, aksine muhafazakr, otoriter ve etnomerkezcirenkteki ii veya halk kltrnn bileenidirler.

yen kMlk

kinci yenilik olarak, liberal-muhafazakr gelenekteki kimlikten esas olarakfarkl olan bir ulusal kimlik konsepti prezente edilmektedir. Birincisi 1789un ilke-leri ve antlama, ak irade ve evrensel deerlerin kabulyle elde edilen yurttalk ta-nm zerine kuruludur. skandinav rneindeki politik formasyonlarda, svireninSVPnde, Umberto Bossi ve Lega Nordun gen kuak milletvekillerinde kimlikulustan, yurt ise anavatandan nce gelmektedir. [Bu ulusal kimlik] esas itibariyledeitirilemezdir; alana, tarihe ve gelenee, bazen de etniye baldr. Cumhuriyetiulus, federal serbest ticaret Avrupas, kresel iktisat veya dnya hkmeti gibi tanm-lar olan yaplandrmac modellere alan tanmamaktadr. [Bu ulusal kimlik] genellik-le yeni san dncelerinde siyas olarak yeniden tanmlanan etno-diferensiyalistkimlik olarak tasvir edilmektedir. Bu onu dnya gr olarak ounluk deerleri-

nin vcuduna asimilasyonu hedeeyen klasik ve konsenss ynelimli ulusal kimliktanmndan radikal bir biimde ayrmaktadr. Ancak bu, yarm dorudur: Yukardaanlan partiler, ayn dier ve daha az tannan gruplar (rn. Katalunyadaki Platafor-ma per Catalunya, Fransz Bloc identitaire) gibi, belirli bir blgedeki halkn homo-jenliini savunmaktadrlar. Fransadaki yeni san kurucusu Alain de Benoist veFransz dnce kuruluu GRECE, Fransada yaayan topluluklarn etnokltrelkimliklerinin artk sadece zel alanda kullanlmamasn, aksine kamusal alanda ger-ek kabullenmenin konusu olmas gerektiini savunuyorlar. [1]


33/93

33

Sa poplzm

Bu nemsiz bir tartma deil ve sadece parlamento d veya radikal sa ile snr-landrlamaz. Muhafazakr iktidar partileri gelecek yllarda nerdikleri ulusal kimliktanmyla byk sorun yaayacaklar. Ya, Front National gibi, milliyeti-poplist tiptepartilerin semenlerini kazanamayacaklar ak yurttalk modeline karar verecek-ler, ya da bu anlan politik ynelimi ncelik hline getireceklerdir, ki bu da ulusunz zerine olan diskurslarn zorunlu olarak kimlik diskursu hline dntre-cektir. Eski dnyann ve llerin ulusal cumhuriyeti modeli, ulus devletin ve ta-rihsel olarak kabullenilen deerlere dayanan yurttaln vlmesi, phesiz, yerel,blgesel ve ulusal kklemeyi daha geni erevedeki ve hi bir zaman piyasa Av-rupasnn veya kurumlar Avrupasnn kimlii olmayacak olan bir Avrupa kimliiierisinde ifade eden etnik-kltrel kimlik modelinden ekici olamayacaktr.

Bu, u andaki politikasn, ulusal birlie ait olmay giderek daha sert koullara da-yandrarak biimlendiren Fransa iin, er ya da ge, Fransz kimliini sadece etnikanlamda Avrupal olan ve deerlerimizin katolik temelini kltrel norm olarakkabul edenlere tanyan Front Nationalin geleneksel semenlerinin ve ekirdekkadrosunun gerei ile kar karya kalaca anlamna gelmektedir. Muhafazakrsan, Front Nationalin (semen) glnde avlanmas, [bu gldeki av] kimlik tan-mnn farkl kimlik seviyelerinin en yakndan (il, blge, eyalet) ulusal dzeye vedaha uzana (Avrupa medeniyeti) ve birbirleri ile uyum ierisinde olmas gerek-tiine inandndan, baarszlkla sonulanacaktr. Sa kimlikler bu alanda dahaavantajldr: Tek lke, tek millet her zaman, bir tarafta Romanlar stigmatize edip,dier taraftan Balkan lkelerini ye yaparak AB genilemesini savunmaktan veyaFransz elitlerinin aslnda hukuk olarak varolmayan yabanc kkenli Franszlartanmlamasn vurgulayarak ifade ettikleri eitlilikten [Diversitt] ok daha kolayanlalabilir olacaktr. [2]

Hyerark olMayan rklk

Kimlik araynda olan sa hareketlerin son yenilii, geleneksel ar san karizmatik bir nder etrafnda yaplanma, Gender Gap anlam ve politik ynlen-dirmenin hiper kiiselletirilmesi gibi belirli yapsal zayklarn ortadan kaldr-m olmalardr. Karizma, bir Jean-Marie Le Penin veya bir Jrg Haiderin baarla-rn anlamak iin bir anahtar olabilir. Lega Nordda, Fremskrittspartiet veya DanskFolkepartide ise karizmann daha az nemi bulunmaktadr. nk bu partiler birnder kiiliin olmamasn, ynetim organlarnda ve seilmi temsilcileri arasn-daki kuak deiimi ile ve rgt temsil eden bir kii yerine bir ka kiiyi koyarak

kompanse edebildiler. talyadaki Alleanza Nazionale neofaist bir partiden, demok-ratik ve oulcuklu grnml bir politik formasyona dnrken aynen byle dav-ranmt. skandinavyada, kiisel anlamn tesinde bir temel akm temsil eden SivJensen ve Pia Kjaersgaard rneinde olduu gibi, nder kiiliin karizmasnn szkonusu olmadn veya izaf olduunu tespit edebiliriz. Bu son rnekler ayrca busiyas aile ierisinde kadnlarn da semenlerin gvenini kazanabildiklerini gster-mektedirler. Bu yeni [bir gelime] ve Macar Jobbikin bandaki Krisztina Morvaiinbaars, Hollandadaki PVVnin ynetiminde Fleur Agemasn nemli rol oynamas


34/93

34


ve en son Front Nationalin bana, en nemli grevi [partinin] modernizasyonuolan Marine Le Penin getirilmesi, bu trendi teyid etmektedir.

Gelecekte, ierisinde 1970li yllardan beri etno-diferensiyalist bir tasavvurun geli-tii geni bir hareketin kimlik konular n plana kacaktr. Pierre-Andr Taguie,hiyerarik rkln yerine [etno-diferensiyalist tasavvurun] getiine dikkat ekiyor.Bu kimlik tahayyl 11 Eyll 2001den sonra Clash of Civilisationsun yeni kon-teksinde yeniden formle edildikten ve slamn, Avrupa halklarnn ana dmaniln edilmesinden sonra, ar saa, muhafazakr-sa hkmet partileri ile radikalpoplizm arasndaki gri blgede yava yava yerleme olana almakta. Ar sa-n izafen byk seim baarlar, muhafazakr partileri ulusal kimlik doktrinleriniyeniden, yani ideolojik olarak daha keskin bir biimde formle etmeye zorluyor.Etnik-kltrel kimlikler ve ulus arasndaki balantyla ilgili olan soru, gelecek ylla-rn byk entelektel ve politik tartmalarnn konusu olacak.

* * *

[1] A. De Benoist / Charles Champetier: Manifeste de la Nouvelle droite de lan 2000,Elments No. 94, ubat 1999.[2] Bu tanmlama, semenlerin ar etnomerkezci kesimleri tarafndan Avrupal ve hristiyanolmayan kkenle eanlaml olarak alglanmaktadr.

Almancadan eviren: Murat akr


35/93

35

HanS van Hejnngen / arjan vlegentHart

WLDERs fENomEN BR aKLamaDENEmEs

Alman yazar Heinrich Heine (1797 1856) bir zamanlar, Almanyada devrimolursa Hollandaya kaacan, nk orada hereyin elli yl sonra baladn syler-mi. 19. Yzyln ortalarnda bu yargnn belirli bir hakllk pay olsa da, gnmzdeartk geerli deildir. Hollanda sadece dnya ile siyaseten bal deil, ayn zamanda,houmuza gitse de gitmese de, gnmzn saysz politik gelimesinin de ncshline geldi. Bu zellikle yeni bin ylda Avrupa ktasn bir sel gibi kaplayan radikalsa hareketlerin yaratt dalga iin geerli. Hollandann bu gelimede yle ya dabyle nemli bir pay var. 2000li yllarda Pim Fortuynn mthi ykseliine vedne tank olduk; ardndan 2010 parlamento seimlerinde semenlerin altdabirinin oyunu alan partisi Partij voor de Vrijheid (PVV) ile gncel politik manzaradaanahtar rol stlenen Geert Wilders ve hareketinin ykseliini grdk. PVV formel

olarak hkmete katlmasa da, hristiyan demokrat ve ortann sa liberallerin azn-lk hkmetini aktif olarak destekliyor. Hkmet te karlnda PVVya g ve en-tegrasyon politikalarnda tutucu bir yn gvencesi verdi. Ancak, PVVnin baarsnne aklayabilir? Herhangi bir tipik Avrupa konteksinde midir? Ve solun, Wilders ilemttefiklerinin ajandasna kar verdii mcadelede baar potansiyeli olan strate-jisi nasl olmaldr?

SeMenn tutarSzlnn teSnde Sa poplStlern ykSelnn nedenler

Hollandal siyaset bilimci Arend Lijphart bir zamanlar Hollanda toplumu-nu ve siyas temsilciliini stunlar nizam olarak tanmlamt. kinci DnyaSavandan sonraki ilk yirmi ylda Hollanda, snar ve din aidiyetler temelindefarkl toplumsal gruplara blnmt. Bu gruplarn kendi gazeteleri, radyolar, i-

veren birlikleri, sendikalar, kadn ve genlik rgtleri, kltrel aktiviteleri ve hattakendi spor klpleri vard. Toplumun bu stunlar ok ender interaksiyona giriyor-lard. Sadece nde gelen siyas temsilcileri, savata yklan lkeyi yeniden kurmakiin birbirleri ile yapc ilikilerde bulunuyorlard. Bu da sonucunda, semenlerinender taraf deitirdii ve sosyaldemokratlarn, hristiyan demokratlarn ve liberal-lerin iktidar aralarnda paylatklar bir siyas sisteme yol at. Sistem ayn zamandaverili siyas dzene, siyas yelpazenin solundan veya sandan, ciddye alnacak birkarta yer brakmyordu.


36/93

36


Bu politik pat durumu 1970lerden itibaren dramatik bir biimde deiti. Seklerle-me ve emansipasyon sreleri toplumu temellerinden sarst. renci hareketleri,ikinci feminizm dalgas, bar hareketi ve glenen bir evre hareketi siyas konste-lasyonu deitirdi. Semenlerin taraf deitirmesi artt ve her zaman nc parti olanhristiyan demokratlarn iinde olmad bir hkmet 1994de ibana geldi. ncePim Fortuyn, slamn Hollanda toplumu iindeki rol gibi kltrel sorunlarn artanderecede siyaslemesine yol aacak biimde egemen siyas snfa kar bir bakald-r balatt. lkenin siyas tarihinde bir ilk olan Fortuyn cinayeti, partisinin 2002desfrdan oylarn altda birini almasn engelleyemedi. Ancak, [Pim Fortuynn] l-mnden sonra miras kavgas nedeniyle gl nderden yoksun kalan hareket dal-d. Siyas sarka hemen Sosyalist Parti (SP) lehine dnd ve SP 2006 seimlerinde

25 sandalye kazand. SPnin daha nceki seimlerde elde ettii oylarn kat olanbu oran, drt yl nce Fortuyn partisinin elde ettii oy oran kadard. Ne yeni binyln balarnda yeniden glenen hristiyan demokratlar, ne de sosyaldemokratlarSP ile koalisyona girmek istemediler. 2010 seimleri sonucunda hristiyan demok-ratlarn byk yenilgisinden en fazla kr salayan Geert Wilders ve partisi ykseldi.

Taraf deitiren semenlerin orannn yksek olmas nedeniyle bir ok yorumcu,Hollandallarn ynlerini kaybettiklerini ve siyas yelpazenin her iki eperindekipoplistlerin honutsuz olanlar mobilize edebildiklerini tespit ediyorlard. Herne kadar bu tespitte doruluk pay olsa da, tek bana Hollandadaki ve belki deAvrupadaki gelimeleri anlayabilmek iin yeterli deildir. Son on yln siyas trb-lasyonlarna baknca, geni bir analiz denemesi yapmadan da baz derin tandanslargze batmaktadr. ncelikle Hollanda toplumunda yeni bir ayrma izgisi, daha

dorusu Avrupallama ve kreselleme sreleri nda eski snf snrlarnn biryeni konfigrasyonu gze batmakta. Kabaca sylenirse, bu iki sre toplumdakimlk olanlar ile baldr plaklarn [mlk olmayanlarn] arasndaki snrla-may keskinletirdi. ktisatn 2000li yllarn bandaki ve son mal ve iktisat kriz-lerindeki gibi sorunlarla kar karya olduu zamanlarda, genellikle yksek geliresahip ve isizlikten daha az etkilenen yksek gelirli Hollandallarn, toplumdakikonumlanlarna ve yeni iktisat dzeni koullar altnda gerekleen yeniden yap-lanmann meydan okumalarna olumlu baktklar grlmektedir. Bunun sonucun-da da, kresellemeyi ve ABnde kendini gsteren Avrupallamay, bu srelerinkendi kaderini tayin etme olanaklarn glendirecei ve Hollanda iinde ve dndayeni olanaklar yarataca anlamnda olumlu gelimeler olarak alglamaktadrlar.Dier tarafta ise bu gelimelerden olumsuz etkilenen geni toplumsal kesimler du-

ruyor. Onlar, iyerlerinin Dou Avrupaya veya Asyaya gittiklerini gryor ve ancakzorluklar altnda yeni i bulabiliyorlar. te bu blnme zellikle 2005 Avrupa Ana-yasas Referandumunda semenlerin te ikisinin hayr demesiyle grnmt.Burada ok ak olarak yksek gelirli Hollandallarn Avrupa Anayasasn onaylamatandanslar grlrken, alt gruplar reddediyordu.

Liberal, hristiyan demokrat ya da sosyaldemokrat partiler belirli bir zamandan berioalan bu grubu hi dikkate almamlard ve referandum sonular onlar oke etti.Sonuta hepsi evet denmesini savunmulard. Genel olarak bu partilerin, Hollan-


37/93

37

Sa poplzm

dallar arasnda yaygnlaan korkular veya bu srelerin kazananlar ile kaybeden-lerini birbirinden ayran toplumsal uurumla ilgilenmeden Avrupa btnlemesi-ni ve kresellemenin nimetlerini selamladklar tespit edilebilir. Toplumun genikesimlerinin korkularn konu hline getiren bu yeni siyas hareketlerin dikkatealnmamas, bu hareketlere kaplar at. Seklerleme ve emansipasyon sreleriile birlikte, toplumun deil bireyin karlarn n plana kartan neoliberal politika,Geert Wildersin PVV partisi gibi partilerine Hollanda siyasetine giden yolu at.

lgintir, bir zamanlar Hollanda Liberal Partisinin (VVD) yesi olan Geert Wilders,kariyerine 2000li yllarn ortasnda ekonomik-liberal olarak tanmlanabilecek po-zisyonda olan bir muhalif olarak balamt. Wilders o zamanlar asgar cret uygu-lamasnn kaldrlmasn ve iten kartmalardan koruma yasasnn fesh edilerek,iverenlerin Hire-and-fire kltr erevesinde kendi isteklerine gre ie alma veiten kartmalara karar verebilmelerini savunuyordu. 2010 seimlerinde ise aynWilders asgar cretin ve iten kartmalardan koruma yasasnn deitirilmelerinekar kt. Ayrca, partisinin ancak emeklilik snr olan 65 ya kuralnn deiti-rilmemesi durumunda hkmete ortak olacan aklad. PVV aslnda sol siyasspektruma ait olan bu pozisyonlarla aktif olarak, kreselleme sonularndan kor-kan iilerin desteini almaya alt. PVV ayn zamanda, bir elitler projesi olarakHollandann egemenliini zedelediini ve sadece bir aznla yaradn sylediiABne de kar kt. Salk hizmetleri ve renim alannda da alanlarn haklarnsavundu.

Bu pozisyonlar, PVVnin poplerliinin artmasna etkin katk saladlar. Wildersin

kitlesel g kavram altnda toplad slam eletirisi ve sorunlarn birbirleriylebalantl olarak kullanlmasyla PVV Hollandadaki semenlerin byk bir kesimi-nin ruh hlini yakalad. Wilders, hem 11 Eyll 2001den sonraki terrizme karsava konteksinde ekonomik ve kltrel korkular ve ok anlan kltrler mca-delesini birletirmeyi, hem de gmen genlerinin sosyal olmayan tavrlar ve ka-dn ve homoseksellerin islam hareketlerce dlanmas sonucu halkta ortaya kanslam korkusu ile gvencesiz dnemlerde artan yabanclar korkusunu birletirme-yi baard. Avrupadaki tartmalarn dikkati ncelikle ve hakl olarak antiislam ta-vrlarn krklenmesine younlam olsa da, bu tek bana Wildersin baarsnaklayamaz. Baarsnn ardnda, sadece kendi karlaryla uraan ve unutulmutoplum katmanlaryla ilgilenmeyen Hollandal elitlere ynelik yabanclama syle-miyle bezenmi ve birden ok konunun birbirleriyle balantl hle getirilmesinindurduu sylenebilir. Bu her halkrda Wilderse liberallerden ayrld zaman

hedeedii rzgr salad. 13 yldan beri milletvekili olmasna ramen, kendisiniAnti-Establishment-majn vermeyi ve Hollanday sata kartan sa ve sol elit po-litikaclarla mcadele eden birisi olarak tantmay baard.

WlderSn Sznden dnMeS ve Hollanda SyaSet

PVVnin baar nedenleri, solun zeki bir reaksiyonunu gerekli klyor.PVVnin sadece antiislamc ve gmen dman pozisyonlarna younlalmasnnbasitlik olacan dnyoruz. Bunun yerine hem bir tarafta Wildersin baars-


38/93

38


nn nedenlerini detayl olarak aratrmak, hem de dier taraftan, Den Haagdakisorumlularn ciddiye almadklarnn umut ve korkularna aktif yantlar aramak ge-rekmektedir.

Bu adan PVVnin u andaki liberal-muhafazakr aznlk hkmetini desteklemesi,PVVnin realitede sosyal vaadlerini nasl gerekletirdiinin (veya gerekletirmedi-inin) ortaya kartlmas iin iyi bir k noktasdr. Byle bakldnda PVVninhkmetin ilk drt aynda altm defa sznden dnd ve parlamentoda, seimprogramna aykr olarak defalarca oy verdii grlebilir. PVV imdi byk kentler-deki kamusal ulamn zorunlu zelletirilmesini desteklemekte ve salk sektrn-de alan yneticilerin cretlerine st snr getirilmesini onaylamakta. PVVyi birzamanlar alternatif olarak gren otobs ofrleri ve salk sektr alanlar arasn-daki hayal krklklar imdiden grlmektedir. Herhangi bir sonu kartmak iinhenz erken olsa da, PVVnin 2011 Martndaki son yerel seimlerde, rnein 2009Avrupa Parlamentosu Seimlerinde olduu gibi, semenlerini mobilize edemediigrld. u an iin PVVnin azalan semen destei ile sznden dnmesi arasndadorudan bir balant olup olmad pek ak deil, ama poplaritesi gerekten deazalmak zere.

Asl meydan okuma, sadece PVVnin sosyal ajandada neleri gerekletirmediinigstermek deil. Sosyal ajanda ayn zamanda, hem dier partilerin, hem de solungndeminde olduundan ve bu mcadele bizim de mcadelemiz olduundan,cidd bir analiz gerektirmektedir. Mcadelemiz ancak bylesi mcadeleye deece-ini gsterebildiimizde baarl olacaktr. Bu yzden sosyal mcadelelerin baarlolacan ve iyiletirmelere yol aacan gsteren rneklere ihtiyacmz var.

Ayn ekilde Anti-slam-Ajandas da cidd bir analiz gerektirmektedir. Geri Wildersbu konuda ulusal tartmalar etkiledi, ama pratik politikadaki baars o kadar bykdeil. slamn sorun olmadn ve sorunlarn, mslmanlar katoliklie gese de de-imeyeceini kantlamak zorundayz. Bu nedenle toplumumuza katlan gmenle-re entegrasyonda yardmc olan bir strateji gereklidir. Burada da, bu alternatif strate-jinin Wildersinkinden daha baarl olaca gsterilmelidir. Bu adan Avrupadakisol partiler birbirlerinden renmeli, kendi pozisyonlarnn farkn gstermeli vedaha iyi bir gelecek isteyenlerle ittifaka girmelidirler. Bu, sradan yurttan temel -karlarn kendi karlarmz hline getirmemiz ve bu karlar birlikte savunarak, ki-min onlarn yannda durduunu gstermek anlamna gelmektedir. Mttefik olarakgrlrsek, insanlar sa poplizmin ve yabanc dmanlnn karanlk ynlerinitartmaya hazr olurlar. Gerekli olan vaaz vermek deil, pratik eylemdir



39/93

39

danel zaMora

Ktsat KRz, KuRumLaR KRz vE BELKasosyaL haREKEtNN pERspEKtfLER

br krz dern err

Belikadaki durumla ilgili olarak medyada ve yaplan analizlerde kurum-lar krizi veya topluluklar krizinden bahsediliyor. Belikadaki durumun byletanmlanmas yanl olmasa da, eksiktir. Grne gre Belika kendi kurumsalreformunun krizince bloke olmusa da, lke Avrupadaki tasarruf planlar ve ikti-sat krizleri denizinde izole olmu bir ada deil. Belika, kaidenin istisnas da deil.

Belikann geleceine ynelik kurumsal tartmalarda sz konusu olan Belika sos-yal sigortasnn gelecei ve genel olarak da Belika sosyal sisteminin btn unsurla-rnn geleceidir. u anda kraln aracs yeni bir uzla peinde ve artk sadece aileyardmlarnn blgeselletirilmesinden deil, aksine istihdam piyasas politikasnn

ve salk hizmetlerinin blgeselletirilmesinden sz ediliyor. Bu blgeselletirme-ler, zenginlikleri datma sistemi olan Belika sosyal sisteminin ortadan kaldrl-mas iin nemli bir adm olacak. Bart De Weverin (Flaman milliyeti partisi YeniFlaman Birliinin [N-VA] bakan) grmelerde asl patronunun VOKA (Flamanveren Birlii) olduunu aka sylediini unutmayalm. VOKA ile N-VA btnnemli programatik konularda hemfikirler: isizlik yardm sresinin kstlanmas,erken emekliliin tamamen kaldrlmas, kiralk iilik uygulamasnn geniletilme-si, cret artrmnn durdurulmas ve cretlerin bir endekse balanmas gibi. Ger-ekten de var olan Belika milliyetiliinin ardnda ultraliberal bir iktisat ve sosyalajanda durmaktadr. Yani kurumsal soru, gelecein, ki iiler sre ierisinde dire-neceklerdir, sosyal ihtilaarnn tohumunu tamaktadr. Tasarruf planlar giderekdaha ak bir ekilde yaygnlaan konfederal bak as ierisinde belirlenmekteler.

Burada sz konusu olan, hep gsterildii gibi Flamanca ve Franszca konuan Beli-kallar arasndaki bir atma deil, aksine sermaye ve emek arasndaki, greve gideniiler ile krlar artan iverenler arasndaki elikidir.

br flaMan Sorunu Mu?

Milliyeti akmlarn Flamanca konuulan blgelerdeki siyas gelimeleri et-kiledii tartlmaz, ama buradan zgn bir Flaman sorununu kartmak yanlolur. Bu bak as Flanderni karikatrize etmektedir: Sanki bamszlk isteyen,


40/93

40


ar sac ve egoist bir Flandern, Belikann Franszca konuan ve sosyal gvenliksistemini kurtarmak isteyen ilerici blgelerine karym gibi! Sorunun sosyal a-dan okunmasn zorlatran bu bak as iki mit zerine kuruludur:

Birincisi: Flamanlar ounlukla sa-muhafazakr ve milliyetidirler.

Son seimlerden bu yana Flaman semenlerin oylarn topluluun meydan okuma-lar balamnda ve aka sa-muhafazakr partilere milliyeti oylar verdiklerinedair, son derece naif ve ar basitletirici bir tasavvur yaygnlamaya balad. Ancakbu tasavvur yaplan aratrmalar ve anketler nedeniyle genel olarak izafletirilmekzorundadr, nk belirleyici olan konularn, dil snrlar tesinde sosyal ve ekono-mik (emeklilik, iyerleri, cretler v.s.) nedenlere dayanmakta olduu ortaya km-

tr. Antwerpen niversitesinden siyaset bilimci Dave Sinardet defalarca, Flaman-larn seim tercihleri ile ilgili olan btn aratrmalar, topluluk konularnn ikincilrol oynadn ve blnmeyi isteyenlerin Flaman nfusu arasnda sadece yzde10 olduunu aa kardn vurgulamtr. Bir ok N-VA semeni blc de-ildir ve N-VAnn blc olduunu bilmemektedir. Bu da, ne Walonyada, ne deFlandernde insanlarn ounluunun blnmeden yana olmadklarn gstermek-tedir. Halk, istihdam, salk, evre ve satn alma gc gibi konulara eilecek olan birhkmet arzulamaktadr. Ve tam olarak da bu ulusal birliin ayakta tutulmas iinkurulan giriimler erevesinde ifadesini bulmaktadr.

kincisi: Franszca konuan Belikallar milliyetilie kardrlar ve ulusal birlii koru-maya almaktadrlar.

Birinci noktann tenor bizi, direnci salt Franszca konuan Belikallarn gster-dikleri ve sosyal karlar savunduklar dncesine gtryor. Ancak Franszca ko-nuan politikaclar, Flamanlar zerine olan stereotipik grleri yeniden reten birdiskurs ierisindeler. rnein frankofon partiler grmelerde sosyal sistemlerinayrlmasna kar karlarken bunu sadece Brksel ve Walonyann iktisad savun-mas erevesinde yaptlar, lkenin kuzeyi ve gneyi ile birlikte emek dnyasnnortak karlarn savunma mantyla deil. Buradan da Franszca konuan cep-he, frankofonluun savunulmas mant kmaktadr. Ama onlarn bu tavr,o ok eletirdikleri topluluk mantn glendirmiyor mu? Maalesef bu mantk,Flandernde var olan ve btn Belikallar iin ulusal bir sosyal gvenlik sistemi-nin kalmas mcadelesi veren eitli akmlarn aleyhine oldu. Flaman Ulusal Ti-yatro mdr Jan Goossens bu konuda hakl olarak yle konumutu: Franszca

konuan topluluk ierisinde N-VA olmasa da, bu orada topluluk mantnn yeredinmeye balamad anlamna gelmiyor. Franszca konuan kltr dnyasnnsadece N-VAya younlatn ve kendi taraarndaki milliyeti tavrlarla ilgilenme-diklerini dnyorum. Topluluklar erevesindeki bu dnce Belikann, hattaAvrupann her yerinde kendisini gstermektedir.

Kriz erevesinde yaplan zm nerilerine bakldnda, Flaman politikaclara iti-raz etmekten ok uzak olduu grlr. Siyas snfn btnnde bir noktada birlik-


41/93

41

Sa poplzm

telik var gibi: Tasarruf politikas gereklidir. Krize gya yant olan tasarruf tedbirlerikonusunda nedense topluluklar arasnda ihtilaf yok.

blnMeM br belka n reakSyonlar

23 Ocak 2011 tarihinde yaklak 45 bin insann katld SHAME miting-lerine medya ve siyasetin gsterdii tavr, gelimekte olan hareketin sosyal ve ileri-ci akmnn reddedilmesi konusunda hayli aklaycdr. SHAME mitingi resmolarak apolitik olarak gsterilse de, ok sayda hareketin, partinin ve sendikannkatld ve sosyal kstlamalarn protesto edildii renkli bir etkinlik oldu. Maalesefbylesi aktiviteler ska milliyeti reaksiyon veya politik altyaps olmayan ve ulu-sun var olmasn isteyen birlik uralar olarak gsterilmektedirler. Halbuki hem

Flandernde, hem Walonyada, hem de Brkselde sanatlarn, bilim insanlarnnve sendikaclarn katld ve milliyetilie kar kp, Belika ii hareketinin sos-yal kazanmlarn savunma iradesini ifade eden saysz ar yapld. nk, sen-dikaclarn deyimiyle lkenin en gzel katedrali olan birleik sosyal sigorta daBelikann kurulu harc arasndadr. Bu katedral, Flamanlar, Walonlar, Brk-selliler ve farkl kkenden gmenlerden oluan Belika sosyal hareketi tarafndanina edildi. 21 Ocak 2011de btn bu hareketler KVSin (Koninklijke Vlaamse Scho-uwburg) Brkselde dzenledii Niet in onze naam (bizim admza deil) adlplatformda yer aldlar. En nde genler yer alyordu ve onlarn Frittenrevolutionulke apnda federal sosyal gvenlik sisteminin korunmasn isteyen 7 bin genciayaklandrd.

Sendkal perSpektfler

Bu balamda branlarst toplu i szlemesi (AIP) iin gerekletirilen mo-bilizasyonun da byk sembolik ve siyas nemi var, nk Belikal iverenlerinsunduu toplu i szlemesi tasla 2011 iin genel bir cret artrm durdurumunuve 2012 iin sadece yzde 0,03lk bir cret artrm ngryordu. Taslak ayrcahizmetlilerin statsnde ktlemeler ve tazminat demelerine devlet btesindenkatlm da ngrmekteydi. ki sendika (FGTB ve CGSLB) tarafndan reddedilenve CSC sendikasnca sert bir ekilde eletirilen bu szleme, Belika topluluklar-nn krizini tamamen farkl bir bak asnda gz nne kartyor. Burada nce-likli olarak lkenin Kuzey-Gney-Ayrm sz konusu deil Belikadaki btnpartiler szlemenin imzalanmasn kabul ediyorlar , aksine burada iiler ile i-verenler arasnda bir blnmeden bahsetmek gerekir. Toplu i szlemesi zerineyrtlen tartmalar ok ksa oldu ve grmelere katlan btn partiler, iileringl protesto reaksiyonlarna ramen szlemeye olumlu baktlar. 4 Mart 2011delke apnda katlm olan bir ii grevi mobilize edildi: Gerek Kuzeyde, gerekse deGneyde iiler greve gittiler ve kazanmlarn savunmak iin mcadele ettiler.

imdiden Merkel-Sarkozy ikilisi tarafndan emekli aylklarna kar ve cretlerin birendekse bal hle getirilmesi planlarna kar bir mobilizasyon grlmektedir. 24Mart 2011de FGTB, CSC ve Avrupa Sendikalar Birlii ortaklaa iler AB rekabetantlamasna HAYIR diyor! bal altnda bir eylem gerekletirdiler.


42/93

42


Bu etkinlikler, Belika devletinin reformu ile Avrupa apndaki tasarruf planlararasndaki sk ba gz nne getirmeyi hedeiyor. Her iki sorunu birbiri ile ba-lamak, sosyal mcadelelerin gelimesi ve btn Belikal iilerin iverenlerin sal-drlarna kar mobilize edilmeleri iin belirleyici nemdedir. Belika ii hareketigemite kazanmlarn sadece ortak mcadele ile elde edebilmiti.

yen br SoSyal Hareket

Avrupa Birlii, sonucu sert yrtlen tasarruf politikas olan bir neolibe-ral model zerine kuruludur. Fransada, Yunanistanda, Portekizde, spanya veBritanyada genler ve iiler ulusal erevede imdiye kadar olmad dzeyde bupolitikalara kar itirazlarn dile getirdiler. Hepsinin ortak konusu, sosyal kazanm-

larn savunulmasyd. Mcadeleleri, blgesellik kisvesi altnda gerici sosyal prog-ramlar gizleyen snrl kltrel veya blgesel yaplanmalara geri dnn tamaksi olan Avrupa apndaki bir dayanmay gerekli klmaktadr. Bu adan Belika(dil ve kltr eitlilii nedeniyle) tm potansiyel kozlarn kullanabilir ve birlik vedayanmann, Avrupann gelecekteki sosyal mcadelelerinin bir rnei olabilir.ok sayda Belikal entelektelin imzalad bir ar u szlerle son buluyor: Ar-tk bu yeni sosyal hareketi kurma ve dar kafal milliyetilii reddeden Flamanlar, Walon-lar ve Brkselliler arasnda yeni kprler oluturma zaman gelmitir. Bizler, blnme-ye ka sessizce kabullenmeyeceiz. Belika topluluklar arasndaki derin uurumlaraacak ve N-VAnn en ok korktuu, milliyetilie kar ve dayanmac geni bir birliikurma perspektifinin zaman gelmitir.



43/93

43

carl MarS

fNLaNDyaDa

avrupada sağ populizm

Documents