Auditoriumi n Fier - Problemet e mjedisit Endri Gjata, student: Dihet q Fieri sht qyteti m i ndotur n republikn e Shqipris. Cilat jan projektet apo masat e mara pr kt problem?Eriselda obo: Qyteti i Fierit vrtet sht i ndotur, por nuk mund t them q sht m i ndoturi n Shqipri fatmirsisht. Gjthsesi pr aq sa ka n dor pushteti lokal prpiqet pr t br dika. Problemi kryesor q t gjith e shohim prdit sht problemi i lumit q kalon n qytet, ndotjet q sjell ai dhe shkarkimet e nafts q bhen aty. Ndotje t cilat ne nuk mund ti pengojm pasi industria e nafts varet nga qeveria dhe jan masa t ministris q duhet t aplikohen, por ajo far ka n dor bashkia sht q jemi duke hartuar nj projekt pr pastrimin dhe sistemimin e lumit Gjanica. Prsa i takon ndotjeve nga mbetjet urbane apo ndotjet e ajrit nga lvizja e makinave, trafiku kto futen n politikat kombtare.Aleksandr Furxhi: Ne mund t ndalemi tek ndotja nga nafta q qytetet e tjera nuk e kan, pasi ndotjet urbane i kan gjith qytetet. A keni mirkuptim, apo ju ln pas dore n nivel qndror qeveria. Prpjektjet tuaja a gjejn mirkuptim?Eriselda obo: Ne pr her t par kt vit kemi miratuar nj fond pr hartimin e ktij projekti, pr studimin e Gjanics dhe deri tani kemi patur proesin e przgjedhjeve t studiove q mund t merren, por gjithsesi ne do t arrijm deri n sistemim brigjesh, gjelbrimi dhe ndonj mnyr filtrimi mekanik, por asnj gj m tepr sepse jan t gjitha respektimi i ligjit t mjedisit apo i parametrave nga ndrmarrjet e nafts dhe ne nuk mund ta arrijm asgj. Kemi qen pr shum koh t ln pas dore nga ministria e mjedisit.Aleksandr Furxhi: Zoti Klosi ju keni qen antar i qeveris dhe ndotja n qytetin e Fierit nuk sht br sot. Natyrisht ne do ti krkojm llogari dhe qeveris, por ju jeni dhe deputet i ksaj zone. sht kaq e pamundur t evitohet kjo ndotje? Industria sht kaq e domosdoshme dhe kjo ndotje sht kaq e pashmangshme?Blendi Klosi: Problemet jan shum komplekse dhe natyrisht t lindura n vite. Prej vitesh zona e Fierit mbetet nj zon e markuar si nga m t ndoturat n vend. Ka patur prpjekje prsa i prket ringritjes s industris n kto zona, natyrisht dhe n bashkpunim me donatort e huaj.Mendoj q sa m shum t bhet n kt aspekt pra n rinovimin e teknologjis s vjetr q kan ndrmarrjet e nafts aq m shpejt do t rilindi ambjenti n qytetin e Fietit. Megjithat mendoj q vazhdohet puna dhe bashkia ka punuar shum mir pr t hapur hapsirat e gjelbrta, pr ti dhn m shum hapsira qytetit, por mendoj q sht nj nga problemet megjithmend akute dhe do qeveri do t duhet t fokusohet n kt aspekt.Ajo ka un shoh me shqetsim jo vetm pr qytetin, por dhe pr rrethinat e tij dhe sidomos i zons naftmbajtse sht mnyra se si ndrmarrjet e mdha shtetrore pothuajse e kan harruar kompensimin pr zonat n t cilat ata funksionojn. Ka pak ose aspak. N kohn kur un kam patur mundsi t komunikoja me kt ndrmarrje ato kan dhn disa investimet t paktn qoft dhe minimale pr zonat dhe komunat t cilat jan nn ndotjen e gazit dhe t nafts. Tashti kjo mbshtetje sht pothuajse zero.Mendoj q ndrmarrjet e mdha t qytetit t Fierit n planet e tyre t biznesit, do duhet t japin m shum pr komunitetin nn efektin negativ t ndotjes.Kshtu q nisma 1 euro synon n trheqjen e parave dhe investimeve t huaja dhe t vendit pr t aktivizuar biznesin e vdekur q sht dhe shkaku i ktyre ndotjeve.Aleksandr Furxhi: far mendojn qytetart e Fierit, ju shqetson ndotja apo nuk sht shqetsim?Florinda Prifti, prfaqsuese e kshillit t qarkut Fier: Do doja t thoja q mbase kjo ndotje nuk mund t hiqet fare, por mbase mund t ndihmohet me krijimin e hapsirave t blerta t cilat duhet t parashikohen n planin e rregullimit t territorit n Fier.Un kam qen n shum vende t bots dhe gjithmone kam par q prve ndrtesave q ktu po ndrtohen pa fund, ka patur dhe hapsira t blerta midis tyre.Artan Marku, punonjs i bashkis: Ndotja industriale si e dim t gjith vjen nga nj periudh para viteve 90. Un doja t bja nj apel si kemi br gjithmon si bashki sepse nuk sht vetm ndotje industriale, por edhe urbane pr t cilat ne jemi vazhdimisht duke punuar.Dhe kjo ka lidhje me rritjen e ndrgjegjes qytetare t ciln ne me aksione t vazhdueshme jemi munduar ta sensibilizojm prsa i prket ndotjes urbane. Duke marr shkas nga ky auditorium i bj apel gjith qytetarve t Fierit q t vazhdojn t jen sensibl prsa i prket ndotjes s mjedisit, sepse e ritheksoj ndotja nuk sht vetm industriale.Zenel Duraj, avokat: Prsa i prket industris s nafts pushteti qendror duhet t ndrhyj t paktn pr t grumbulluar n rezervuare mbetjet teknologjike sepse fillon q nga uzina e Ballshit q dmtohet e gjith Gjanica deri sa vjen n Fier. Kjo besoj se duhet t jet fuqia e pushtetit vendor.Vladimir Mua, gazetar: Meq po flasim pr mjedisin mbase Fieri nuk sht m i ndoturi n shkall republike, por q sht i ndotur pr shkak t industris s nafts etj. Mendoj se nuk ka strategji pr mbrojtjen e mjedisit n shkall kombtare dhe me sa kam un informacion fondet nuk kan munguar dhe nga Banka Botrore, por un dyshoj se kto fonde vidhen apo ndryshon destinacioni i tyre.Kisha dhe nj sugjerim pr ministrin e mjedisit zoti Xhuveli, cilat projekte zbaton ato t Nanos apo t Berishs. Qyteti i Fierit nuk zgjidhet as me rritjen e ndrgjegjes qytetare, as me gjelbrimin q u tha n kt panel.Ilir Ciko: Un do ta shikoja zgjidhjen e qytetit t Fierit me zhvillimin e qytetit dhe jo detyrimisht me industrin e nafts q i ka krijuar kto probleme. Prsa i prket problemit t ndotjes nga industria e nafts pa dyshim kjo mund t zgjidhet. Jam skeptik q kushdo qeveri q mund ti ket mundsit pr t investuar pr zgjidhjen e problemit mjedisor, por thjesht nprmjet nj privatizimi plotsisht t kontrolluar duke vn theksin ndaj ndjeshmris s shjtes s mjedisit. Origjina e Qytetit vjen nga periudha antike me .....Apollonin e famshme, duke u identikuar si nj nga stacionet e rrugs Egnatia........ e cila lidhte Romn n perndim me Kostandinopojn n lindje. Mendohet se Fieri mund t ket lindur si vendbanim n vitet 1700, si stacion prgjat rrugs Vlor Berat. Qyteti u themelua n vitin 1864 nga Kahreman Pasha Vrioni (Guvernatori Lokal). Ai punsoi disa arkitekt francez t projektonin qendrn e re tregtare dhe artizanale t qytetit. Themelimi i Fierit lidhet me rnien e Voskopojs, nga ku lloi nj shprngulje e grupeve t blegtorve drejt fushave t Myzeqes. Prejardhja e emrit sht e diskutueshme edhe sot. Mendohet se emri Fier rrjedh nga fjala italiane era, q do t thot panair. Ishin tregtart venedikas n shek e XIV q e pagzuan me kt emr qytetin. Ata blinin produktet bujqsore ne treg , asokohe qendr tregtare pr gjith zonn. 2. Tabolini dhe Molinari ishin dy arkitektt italian q, n llim tshek XX, u morn me projektimin e planit rregullues t qytetit. Fizionomin e Fierit n llim t shek XX na e jep dshmia e udhtares angleze Edit Durham, e cila gjat vizits s saj nga Pazari, u udit nga godinat solide prej guri dhe arkitektura e tyre moderne. Gjat periudhs s komunizmit Fieri u b qendr e rnd- sishme urbane dhe ekonomike. Pas vitit 1990, me ndryshimet e rendit politik dhe ekonomik n vend qyteti i Fierit psoi nj zhvillim t vrullshm, q ushoqrua nga lvizje t brendshme demograke dhe urbanizimi spontan. Sot, sht qendra ekonomike m e rndsishme e Shqipris pas Tirans 3. Fieri gjendet mes tre lumenjsh, Gjanics,Semanit dhe Vjoss.Plazhi i Semanit sht nj nga m piktoreskt n Shqipri.Ka nj shtrirje prej 3.5 km n nj brez 2 km t gjer. Dy ngakarakteristikat e tij jan: rra e imt dhe e ashpr e pasur me jod.Pozicioni i favorshm gjeograk i jep Plazhit te Semanit mundsipr zhvillimin e sporteve ujore.150 m larg nga bregu shtrihet nj pyll i dendur me pishashumvjeare.......Lagunat, me nj bimsi t larmishme, t populluara nga zogj trrall shtegtar e bjn interesante kt zon pr gjueti 4. Qyteti i Fierit sht i njohur pr tradita t hershme kulturoro sportive. N vitin 1924 sht formuar shoqriaApolonia, me nj program teatror, kulturor, sportivdhe artistik. M pas u formuan edhe shoqri t tjerasi, Myzeqeja, Lulja e Myzeqes, Ballkanikja Anglo-Persiania dhe n vitin 1930 Sport Klub Fieri.Edhe krijimtaria letrare dhe publicistike ka nj tradit mjaft t hershme. Ato zn !ll me botimin e Divanitt N.Frakulls m 1750, vazhdojn me poezin Shqiperiat Z. N. Libofshs, botuar n Kalendarin Kombiar m 1910, pr t vazhduar me intensitet n vitet30 t shekullit t kaluar. M 5 shkurt 1922 u botua gazeta e par e Myzeqes Djersa e bujkut. M 1926 u botua drama e par me autor !erak Z.Xoxa, Kuror trimrie. M 1939 botohet vllimi i par poetikXixllimet, me autor H.Emiri, ndrsa n vitin 1942 ubotua libri i par shkencor Raca shqiptare, me autor J. Mile. 5. Lvizja teatrore e ka zana!lln e saj n dekadn e dyt t shekullit t kaluar. N lokalet e qytetit,sheshe, dheqendra t populluara improvizoheshin her pas here shfaqje t ndryshme mbi baza amatore.Zyrtarisht kjodat shnohet m 8 shkurt 1936 me vnien n sken t drams historike t K. Floqit, Fe ekombsi, me regjizor Ll. Kola. Lvizja amatore e prfaqsoi qytetin deri n vitet 70. N vitin1971 u ngrit trupa teatrore profesioniste dhe teatri Bylis, i cili krijoi !zionomin e tij deri n vitin1980, duke u renditur mes teatrove m t mir t Shqipris. Kulmet artistike u arritn me vepra ttilla, si: Shoku Niqifor, Dy krisma n Paris, etj. Nga gjiri I teatrit Bylis, doli nj plejadaktorsh t cilt krijuan identitetin e tyre artistik me prmasa kombtare, si: Artisti i Popullit L.Paja, Artistt e Merituar F. Boi, T. Llupi,etj. N vitin 1957 u formua Estrada Profesioniste, m1970 ansambli Myzeqeja dhe m 1987 Grupi i Kngs Popullore Qytetare Fierake.Sot, teatri Bylis prbn nj nga qendrat m t rndsishme t zhvillimit artistik dhe kulturor tqytetit.Me godinn e pozicionuar pran parkut t madh n qendr t qytetit, arkitekturn modernebashkkohore t saj, ambjentet e brendshme t bollshme e funksionale, salln me kapacitet prej 435vendesh, i prgjigjet edhe pr disa dhjetra vjet zhvillimeve demografike t qytetit. Trupaprofesioniste e ktij teatri ka nj angazhimt prhershm artistik. Krahas vnies n sken t veprave t ndryshme, ajo zhvillon edhe aktivitetet rndsishme mbarkombtare. I till sht Festivali I Aktrimit Apollon, i cili tashm sht brnj tradit.N vlerat e shumta q shpalos ky festival, konfirmohen gjithmon e m tepr prioritetet kulturoredhe ndjenjatartdashse t ktij qyteti 6. Galeria e ArteveNj muze arti q konservon dhe shpalos veprat mcilsore n vite, n nj periudh historike mbi 30vjeare, ka n inventarin e saj mbi 300 vepra t tgjitha gjinive artistike n artet pamore, nga autortm t njohur shqiptar. N Galeri organizohen rreth10 ekspozita n vit. 7. N pavionet e tij prfshihet historia q nga periudhae Neolitit t mesm e deri sot. Nj vend t rndsishmz pavioni arkeologjik i cili prmban njiventar t pasur t objekteve antike t zbuluara n ,Dimal, Margelli, Bylis etj. Nj vend t rndsishm zpasqyrimi i momenteve kulmore t historis s rrethitsi: aktivitetet patriotike, kryengritjet fshatare, luftratpr liri e pavarsi kombtare, etj. Aty prfshihet edhekultura materiale popullore, kultura etnogra!ke, religjoni,etj. Iventari i tij prfshin mbi 800 eksponate tperiudhave t ndryshme historike. 8. Parku arkeologjik I ApoloniseApolonia sht nj nga qytetet m t rndsishmet zbuluara n territorin e Shqipris. Sipas Stefan Bizantinitishte ndr 30 qytetet e bots antike t mesdheutq mbanin t njjtin emr 9. U themelua rreth fundit t shek.VII p.Kr. nga kolonistt ardhur nga Korinthi n nj mjedis t banuar nga ilirtdhe me kushte t prshtshme natyrore, pr zhvillimine jets ekonomike t qytetit. Lumi Aoos, Vjosa esotme, q ishte i lundrueshm, kalonte athere fare prantij, duke e lidhur at me detin Adriatik, rreth 8 km larg, dheduke e kthyer n nj port me rndsi t madheekonomike. Qyteti njohu nj zhvillim t vrullshmdhe arriti t prfshinte nj siprfaqe prej 100 ha, errethuar nga nj mur mbrojts prej rreth 4000 m.Oratori i madh romak Ciceroni e quante n qytet imadh e hijernd Monumentet kryesore !lluan t dalin n drit megrmimet arkeologjike t ndrmarra n vitet `20 tshek.XX, nga arkeologu Leon Rey, t cilat vazhdojnedhe sot. Ndr objektet m t spikatura t zbuluaran , mund t prmendim: Muri rrethues, Obelisku,Temenosi, Porta me hark t rrem, Portiku, Rrugapr n teatr, Teatri, Fontana, Agoraja, Monumenti iAgonotetve (Buleterioni), Harku i trium!t, Biblioteka,Odeoni, Tempulli i Dians, Shtpia e Athinas,Dhoma e Akilit, Mozaiku gjeometrik, Dhoma e Nereids,Banesa me impluvium, Bazilika palokristianedhe Tempulli. 10. E ndrtuar n !llim t shek. XIII ajo mbart vlerat mt spikatura t stilit arkitekturor t kryeqytetit perandorakbizantin t ksaj periudhe. Ve mjedisitprpara bems, me arkitekturn e Kostandinopojs,kt kish e lidhin dhe absida pesfaqshe e tamburidymbdhjetfaqsh, q takohen n nj sr kishasht shek.XII, t ndrtuara nga Komnent (A. Meksi,Arkitektura e kishave t Shqipris, faqe 226).Eksonarteksi i shtuar m von sht i hapur n ann KISHA E SHEN MERISE , POJANperndimore paisur me nj harkad mbi kollona tholla elegante, kapitelet e t cilave prfytyrojn kafshdhe prbindsha t ndryshm (P.Thomo, Kishatpasbizantine n Shqiprin e Jugut). N vitin 1778sht ngritur dhe nj kambanore mbi murin perndimort narteksit. N faqen perndimore t objektitsht pikturuar nj afresk n t cilin paraqitet familjaperandorake bizantine e Perandorit Mihal VIII Paleologut,bashk me birin e tij, Andronikun e II dhe personat tjer, q sht piktura e vetme murale e tyren artin bizantin. (A.Meksi, po aty).Ky objekt sht pjes e kompleksit t Parkut Arkeologjikt Apolonis dhe vizitohet nga mijra turistt prvitshm. sht 8 km larg nga Fieri dhe shkohetme t gjitha mjetet. 11. sht objekt i tipit bazilikal, ndrtuar n vitin 1813 1815 me krkes t Ali Pash Tepelens. Rruga prt shkuar te ky objekt kulti sht e pasur me peizazhet bukura lumore dhe fushore, t cilat formohennga pasuria e bimve dhe drurve t harlisur q shoqrojnmeandret e lumit Seman dhe veanrishtpylli i kurors.Ndodhet n degzimin perndimor t rrugs Fier-Libofsh,n distancn 8 km nga qyteti i Fierit dhe 3 kmnga degzimi i Libofshs. Vihet me mjete t vogla. 12. Prbn nj ndrtim t tipit trikonksh i tipit kryqi brendashkruar me kupol, ndrtuar n gjysmne dyt t shek.XIV, n periudhn e sundimit tBalshajve. Ky objekt ka rndsi t veant pr prdorimine fragmenteve arkitektonike e skulpturoret periudhave antike e paleokristiane, si dhe t njguri varri, t vendosur n mnyr t parregullt kadshmon pr nj shije arkitektonike mesjetare.N vitin 1570 kishs i sht br nj meremetimi rndsishm dhe sht pikturuar me afresket eJoanit dhe Nikolls, birit t Onufrit. Kisha ndodhetn majn e nj kodre me pamje zotruese, nga kushfaqet qartazi horizonti me peizazhet mahnitse trelievit kodrinor, bleruar nga ullishtat e pafundme,vreshtat, vilat shumngjyrshe dhe liqeni arti!cial iksaj zone.KISHA E SHN KOLLIT KURJAN 13. Kurora e lumit t vjetr Seman e ka marr edheemrin prej forms q ka. Gjendet pran fshatit Adriatik,komuna Libofsh, rreth 10 m mbi nivelin e detitdhe ka nj pyll me siprfaqe 44 ha. Pylli i Kurorssht nj muze i gjall, me drur karakteristik e biodiversitett lart. Bimt barishtore t tipit t lianeveq ngjiten n plepat e lart, bashkshoqrimi dhedendsia e shum llojeve bimore, dihatjet e faunss egr, e sidomos bretkosave dhe gjinkallave, t japinndjesin e nj xhungle t vogl mesdhetare 14. Plazhi n grykderdhje t Vjoss ndodhet n fshatinPish t Komuns s Levanit t Rrethit t Fierit.I prket tipit t bregdetit t ult (akumulues), mevlera t mdha kurative. Ka rr t trash, n dallimme plazhet e tjer t Adriatikut, duke u prafruar mtepr me plazhet e bredetit abraziv t Jonit. sht njambient i virgjr, ku faktori njeri ende nuk ka hyrthell.Pr t shkuar ndiqet rruga automobilistike Fier-Levan,aksi rrugor Levan-Pish, e n vazhdim rruga kmbsorepr n plazhin e grykderdhjes s Vjoss, me t gjithallojet e mjeteve. Ndodhet 23 km nga Fieri 13 km ngarruga nacionale. 15. Plazhi i Darzezs ndodhet n Komunn Drmenast Rrethit t Fierit. Ka pamje gjatsore dhe format ulta relievi t veshura me shkurre mesdhetare.Grumbullimi i aluvioneve t sjella nga Semani gjatperiudhs q derdhej aty ka favorizuar krijimin ektij plazhi. Peizazhet e bukura, pastrtia e kristalt eujrave, rra e imt me ngjyr t hirt dhe qetsia absolutee kthejn kt plazh n atraksion pr turistt,sidomos n stinn e vers. Problematika e turizmit po ze gjithnje e me shume vend ne debatet ne media keto dy vitet e fundit, si pasoje e rritjes se numrit te turisteve nga Kosova dhe e rritjes se ndikimit te saj ne ekonomine shqiptare.Deri tani diskutimet publike jane perfshire me teper ne ate qe quhet hardware apo faqja e dukshme e turizmit: infrastruktura dhe ndertimet e njesive akomoduese. Nderkohe pak vemendje i eshte kushtuar asaj qe perben software dhe qe eshte e paprekshme d.m.th: sherbimi, njerezit, sjellja e komunitetit prites, apo mikpritja ne kushtet e ekonomise se tregut dhe problemet qe lidhen me te.

Turizmi eshte nje industri qe karakterizohet nga perfshirja intensive e krahut te punes. Burimet njerezore per kete industri jane vleresuar si lende e pare apo jane parashikuar nga ekspertet si faktori me i rendesishem qe do te perballohet nga kjo industri gjate dekadave te fundit dhe ne vazhdim.

Por cfare cilesie ofrojne burimet njerezore ne turizmin shqiptar? A i kenaq ajo kerkesat dhe nevojat e klientit d.m.th te turistit? Ne mendojme se jo.Ka ardhur koha te vleresohet motivimi i vizitoreve te cilet paguajne per tu kenaqur. Por kur keta turiste paguajne ate vlere qe mund te jete e njejte apo dhe me e larte se ne nje vend tjeter, presin qe sherbimi te jete po aq i larte, ose me i mire. Eshte ky faktor qe do te percaktoje avantazhet konkurruese brenda turizmit vendas, por edhe ndermjet tij dhe turizmit te konkurrenteve tane te huaj.

Cilesine e sherbimit dhe rolin e njerezve mund ta shohim qe ne konceptimin e bizneseve dhe ndertesave deri ne menyren e kryerjes se sherbimit nga kamarieret, recepsionistet etj.Tashme ne Shqiperi gjen hotele dhe restorante te ndertuara me materiale te shtrenjta, me mermere dhe granit, me TV dhe kondicioner, me banjo me vaske etj. Por nderkohe banjua mund mos jete e pastruar mire, hoteli mund te mos kete uje ose drita, mund te mos i punoje dushi, mund te mos gjesh njeri te komunikosh ne gjuhe te huaj, sherbimi mund te filloje te ofrohet pas gjysem ore, cmimet i vene me te larta per te huaj apo kosovare, dhe kur i ankohesh pronareve te thone se mund te shkosh ne vend tjeter.Te gjithe keto kane te bejne me kulturen e sherbimit dhe ndikojne ne formimin e imazhit te sherbimit ne turizmin shqiptar. Ai qe ka provuar dhe jeton eksperiencat e turistit apo klientit te ketyre sherbimeve veren nje karakteristike te turizmit shqiptar: ndertime luksi, por qe ne mjaft raste mbesin si te akullta, nuk mbushen me gjallerine dhe ngrohtesine e mikpritjes, dhe humbin luksin dhe elegancen per shkak te sherbimit qe ofrohet.Duhet theksuar se fajtore per kete nuk jane vetem pronaret dhe punonjesit. Keta te fundit shpesh kane deshiren dhe vullnetin per te bere dicka te bukur, por u mungon kultura e duhur profesionale qe te dallojne se cilat jane kerkesat dhe nevojat e turisteve dhe prioritet e tyre.

Nese do te analizojme historine e industrise shqiptare te turizmit do te shohim se kemi shume pak tradite, duke marre parasysh historine 40 vjecare te nje regjimi qe luftonte konceptin e nje shoqerie konsumi, ku ofrimi i sherbimeve te shlodhjes dhe argetimit konsiderohej i huaj dhe mikroborgjez, ku arti i kulinarise nuk u zhvillua nga varferia, ku ne sferen e sherbimeve ekzistonin vetem restorante popullore apo gjelltore te ushqimit social, dhe ndertimi i hoteleve ne qytetet kryesore u be vetem ne vitet 1970 atehere kur nevoja per valuten te huaj u pa e domosdoshme.

Kjo shpjegon edhe interesin e paket te opinionit publik mbi turizmin. Edhe pse dicka ka filluar te levizi keto dhjete vitet e fundit, ajo ngelet akoma ne kuadrin e propogandes politike gjate muajve te sezonit turistik. Akoma nuk po mendohet per spoteve publicitare sensibilizuese qe i tregojne opinionit publik vendas rendesine qe ka turizmi yne ne zhvillimin ekonomik, nxisin sjelljen e kulturuar dhe sherbimin ne nivelin e duhur apo kritikojne fenomenin e perfitimit, tentativat zhvatese, indiferencen qe vihet re shpesh ne sektorin e sherbimeve ne pergjithese. Keto duhet te financohen nga qeveria shqiptare (ne bashkpunim dhe me NGO perkatese) dhe te transmetohen ne menyre te vazhdueshme disa muaj rrjesht para hapjes dhe gjate sezonit turistik, me parrullen e qarte "Mesazh i qeverise shqiptare" ne fund te spotit. Kjo praktike aplikohet shpesh ne vendet perendimore per luftimin e fenomeneve negative, por edhe per te transmetuar ide te reja, pozitive per zhvillimin e vendit

Ne fakt, me shume se nje ndergjegjesim te plote mbi potencialet e turizmit ne vendin tone, ka nje konfuzion, nje paqartesi, si ne sektorin publik ashtu edhe ne ate privat. Askush nuk eshte ne gjendje te te thote se cfare drejtimi do marre turizmi yne, kush do i percaktoje keto drejtime, si, kush, dhe kur do zbatohen. Shpetimi nga pyetje te tilla qe shtojne konfuzionin, vjen me pergjigjen: Ka nje masterplan per turizmin. Kete te thone kur duan te te heqin qafe ne Ministri, kete te thone edhe ne komunat e vogla me potencial zhvillimi turistik, megjithese nuk e dine se cfare eshte ky masterplani qe do tju vije nga ata lart ne qeveri. Rezultati me tragjik i ketij indiferentizmi ndaj turizmit tone, eshte se ai nuk po shihet akoma si potencial i tille as nga brezi i ri. Kjo vjen pikerisht per mungesen e atij sensibilizimi te opinionit publik qe permendem me siper. Dhe per pasoje, studentet shqiptare qe kane mundesi te studiojne jashte shtetit preferojne shume me pak degen e turizmit. Pra dikush qe shpenzon shuma te medha per tu shkolluar jashte, nuk e shikon akoma turizmin si nje sektor qe do marre ate rendesi dhe zhvillim te mjaftueshem, qe ti garantoj atij studenti nje burim te ardhurash per te ndertuar jeten e tij.

Por nese kete garanci nuk ja japin qeveritaret tane (sepse nuk e kane idene as vete se cdo behet me turizmin), duhet te jete sektori privat ai qe duhet te beje me shume. Ketu nuk e kemi fjalen per ato agjensi turistike qe mbahen me viza kontrabande, apo ato hotele qe mbahen me prostituta, por per ato subjekte private serioze, qe kane njefare pervoje ne turizem dhe perpiqen te ndryshojne dicka. Eshte detyra e tyre te perpiqen te krijojne brezin e ri te menaxhereve, sepse tek ta duhet te shikojne rritjen e fitimit te tyre dhe mbijetesen nga konkurrenca. Patjeter qe kete duhet ta kerkojne ta bejne ne bashkepunim me ministrite perkatese te turizmit dhe arsimit.

Nuk ka per te na i zgjidhur problemet e turizmit as nje masterplan qe nuk zbatohet ndonjehere, as nje funksionar ministrie qe degjon per here te pare per turizmin atehere kur e caktojne ne nje detyre te tille. Zgjidhja e vetme e problemeve te turizmit vjen nepermjet edukimit ne nivelet bashkohore.

Turisti i sotem modern, nuk pyet me se ku do veje per pushime, por cfare do beje atje ku do veje. Dhe me keta drejtuesa te turizmit tone, ne nuk u japim dot pergjigje as per pyetjen e pare, se per te dyten as qe behet fjale. Prandaj per te kapur ritmin e kohes, duhet te fillohet te mendohet urgjentisht per pergatitjen e brezit te ri te menaxhereve te ardhshem te turizmit.

Eksiston nje boshllek shume i madh ndermjet kerkeses per menaxher te tille dhe struktures arsimore te profilit te turizmit. Tre shkollat e mesme qe kemi nuk mund te pergatisin keta menaxhere. As ai gjysem simestri i Universiteteve tona smund ta bej kete. Ka ardhur koha te mendohet seriozisht per hapjen e nje shkolle te larte profesionale turizmi, e cila do pergatise nxenesit me te mire te ketyre shkollave te mesme drejt nivelit te menaxhereve. Hapja e nje shkolle te tille nuk eshte e lehte kur mendon kushtet dhe eksperiencen tone, por po te vleresohet seriozisht rendesia e saj, po te bashkepunojne Ministrite e Turizmit dhe Arsimit me sektorin private, dhe tre shkollat e mesme dhe Universitetet, kjo zgjidhje nuk eshte e pamundur. Dhe nese te gjitha palet japin kontributin e tyre, modelet apo dhe eksperienca mund te merret nga shkolla te ngjashme perendimore, te cilat jane gjithmone te gatshme te ndihmojne ne raste te tilla, kur shikojne nje angazhim serioz nga pala vendase.

Deri sa te hapet nje shkolle e tille, duhen pare mundesite e shpejta (qe te paraprijme sezonet e aferta te turizmit) per pergatitjen dhe thithjen e manaxhereve te rinj. Ne mendojme se ekzistojne dy alternativa: e para ka te beje me thithjen e atyre pak studenteve qe kane bere apo po bejne nje shkolle te tille ne vendet me turizem me te zhvilluar se ai i yni.

Qe te terhiqen studente te tille ne sektorin publik apo privat, duhet te kihet parasysh qe kjo nuk behet duke u ofruar nje vend pune si recepsionist apo preres biletash. Po ashtu studente te tille qe shpesh mund te kene nje background me te pasur sesa vete shefat e tyre potencial shqipetare, nuk mund te vleresohen me nje rroge prej 10 000 lekesh kur nderkohe puna me e rendomte qe ata mund te gjejne ne perendim u ofron te pakten 1 000 Euro. Dihet qe shuma te tilla jo te gjithe ti japin ne Shqiperi, prandaj nje zgjidhje (sidomos per ata studente qe kane veshtiresi per te gjetur nje pune jashte shtetit) mund te jete kompesimi nepermjet angazhimit te kompanive shqipetare drejt produktit turistik vendas. Nese psh nje agjensi turistike merr persiper sfiden per te zbuluar, perfshire ne paketen turistike, dhe shitur produktin shqiptar, atehere ky produkt do zhvillohet me shume, gje qe do sjelle edhe rritjen e normes se fitimit, pra dhe te shperblimit te punonjesve. Ne te njejten kohe do terheqi vemendjen edhe te operatoreve turistik te huaj, si rezultat do rrisi dhe numrin e turisteve. Pra drejtimi ndaj produktit vendas ofron me shume te ardhura dhe garanci per te ardhmen, si dhe u jep me shume mundesi studenteve te tille te vene ne praktik njohurite e tyre dhe kjo mund te jete nje arsye per ta qe te mos presin te njejten rroge.

Alternativa e dyte eshte sponsorizimi i studenteve me te mire te turizmit ne Shqiperi per te sudiuar ne nje shkolle perendimore. Kjo mund te behet nepermjet bashkepunimit te sektorit privat (individualisht ose te organizuar) me shkollat perkatese ne vend. Me keta studente mund te lidhet nje kontrate, ku kompani te ndryshme mund te paguajne nje burse (pervoja tregon qe nuk eshte ndonje shume e madhe per keto kompani) per studim te ketyre studenteve, kurse studentet duhet te arrijne nje rezultat te kenaqshem dhe te kthehen te punojne per kompanine shqiptare mbas studimit. Kjo e fundit realizohet duke kooperuar me autoritetet qe japin lejen e qendrimit te studentit ne vendin ku do studiohet, duke e bere kete leje qendrimi me kusht kthimi.

Keto ishin vetem disa ide, por nese palet e interesuara bashkohen me shqetesimet dhe problemet qe u trajtuan me siper, duhet qe nepermjet tavolinave te rrumbullakta, konferencave apo seminareve mbi turizmin (te cilat vazhdojne te jene nje fenomen i rralle ne Shqiperi!) te diskutojne me ne detaje ide te tilla per te gjetur zgjidhjen me optimale, dhe per ta zbatuar ate sa me shpejte ne praktike.

Tashme ka ardhur koha qe te mendohet seriozisht per burimet njerezore dhe kulturen e sherbimit para se mikpritja tradicionale shqiptare te komercializohet e te transformohet ne kulturen e moskujdesit, sherbimit te dobet, apo zhvatjes se klientit, duke perballur pasojat e pariparueshme te moskthimit dhe rrjedhjes se numrit te turisteveBashkohu edhe ti me vullnetart e Wikipedias!Merr pjes n krijimin e enciklopedis me t madhe n rrjet n gjuhn shqipe.Koordinatat:404326 Veri 193321.99 Lindje (Harta) Fieri

Shko te: navigacion, krko Fieri

Emblema

FieriFieri (Shqipria)

T dhnat baze

ShtetiShqipria

QarkuQarku i Fierit

RrethiRrethi i Fierit

Targat e automjeteveFR

Siprfaqja785 km

PopullsiaDendsia e popullsis85 000 banor255 ban/km

Kodi postar9302-9305 [1]

Prefiksi telefonik+355 (0) 34

Aeroporti Nn Terezakm nga Fieri

Faqja zyrtareBashkia e Fierit

Politika

KryetariBaftjar Zeqaj

Partia udhheqsePartia Socialiste

T tjera

VendasitFierak

Zona kohore

ZakonishtZKEQ (UTC+1)

N verOVEQ (UTC+2)

Portali Fieri

Fieri sht qytet n Shqiprin e jugut. Fieri ndodhet n jug t rrethit t Lushnjs, n perndim t rrethit t Beratit, kufizohet gjithashtu n jug me Vlorn dhe n juglindje me rrethin e Mallakastrs, rreth i cili para ndarjeve t reja administrative t viteve '90 bnte pjes gjithashtu n prbrjen e rrethit t Fierit. Prsa i prket qytetit t Fierit popullsia e tij pas viteve '90 t shekullit t XX numronte 40 000 banor, kurse n ditt e sotme, si rezultat i dyndjes s popullsis nga rrethi i Mallakastrs dhe nga rrethet veriore t vendit, vlersohet q popullsia e qytetit t Fierit t ket arritur n 85 000 banor.Prmbajtja 1 Historia 2 Karakteristika te pergjithshme te mjedisit natyror 3 Popullsia 4 Ekonomia 5 Turizmi 5.1 Pasurite Social Kulturore 5.2 Jeta shpirtrore 5.3 Folklori 5.4 Veshjet e Burrave 5.5 Veshjet e Grave 5.6 Kenget dhe vallet 5.7 Traditat dhe zakonet 5.8 Gatimet 6 Objektet vizitonjese 6.1 Muzeu historik 6.2 Biblioteka 6.3 Teatri Bylis 6.4 Qyteti antik i Apolonise 7 Plazhet 7.1 Plazhi ne derdhje te lumit Vjose 7.2 Plazhi Hidrovor - Hoxhare 7.3 Plazhi Vjose - Seman 7.4 Plazhi Seman 8 Politika 9 Transporti 10 Panorama e qytetit 11 Radiot dhe televizionet 12 Shiko edhe ktu 13 Referenca 14 Lidhje t jashtmeHistoria12 km larg qytetit te Fierit, ndodhen rrenojat e qytetit antik te Apolonise. Qyteti u themelua ne vitin 558 p.e.s ne nj koder pran detit dhe afr grykederdhjes se lumit Aoos (Vjosa) nga kolone te ardhur nga Korinti e Korfuzi. Ne lulezimin e tij mendohet te kt patur nj popullsi prej 50 000 - 60 000 banoresh. Pr rendesine ekonomike dhe kulturore dhe pr hapsirn e madhe te shtrirjes se tij, Ciceroni e ka quajtur "qytet t madh dhe hijerende".N vitin 1769 Fieri ishte nj fshat me rreth 24 shtpi prej balte dhe qerpii t ndrtuara nga voskopojart q sapo ishin ngulur n Fier dhe rrethinat prreth. Qyteti modern i Fierit u themelua m 1864 nga Kahraman Pash Vrioni dhe djali i tij, Omer Pash Vrioni, t cilt me ndihmn e urbanistve dhe arkitektve francez hodhn themelet e qyetit modern t Fierit. Fizionomin e ktij plani, qyteti i Fierit e ruan edhe sot ku ndrthuren dy sisteme; ai kuadratik dhe rrezor. N fund t shekullit t XIX Fieri kishte 4 lagje: Shkoz, Belik, Kish dhe Pasha. N librin e saj Brenga e Ballkanit udhtarja angleze Edit Durham kur shkruan pr Fierin e vitit 1904, tregon se n t jan ngritur godina prej guri me arkitektur uditrisht moderne.Monumentet me te rndsishme arkeologjike jan: muri rrethues, biblioteka, Odeoni, Portiku dhe Kisha Bizantine e shekullit te XIII. Kerkimet e para mbi thesarin historik te Apolonise u benne gjat Luftes se Pare Botrore nga arkeologet austriake, qe zbuluan dhe eksploruan muret e mdha qe rrethonin qytetin e dikurshem. Zbulimet sistematike filluan ne vitin 1924 nga Misioni Arkeologjik Francez drejtuar nga Leon Rey. Ata nxorren ne drite kompleksin e monumenteve te qendres se qytetit. Zbulimet kan vazhduar nga arkeologet shqiptare pas lirimit.Qendra te tjera te popullimit parahistorik ne rrethin e Fierit kan qen edhe Stefanafana, Nemfeumis, keshtjella Argyas, Kolkondasi, Cakrani, Margellici, Porteza, Petova etj.Regjistrimi I pare I populsise sht ai I vitit 1923 ku Fieri ishte nenprefekture nenvaresine e Beratit. Ne perberjen e Fierit futeshin 2 krahina: rrethi Fier me 71 fshatra, 2193 shtepi dhe 12.760 banor, krahina e Semanit me 22 fshatra, 305 shtepi dhe 1940 banor. Vete qyteti I Fierit kishte 5 lagjje dhe 1493 banor.Gjat fillimit te shekullit te XX-te deri ne vitet e Luftes se Dyte Botrore ne Fier ndodhen mjaft ndryshime demografike. Aty u vendosen banor te ardhur nga Laberia, amria dhe Kosova si dhe grupe t ndryshme popullatash te ardhur nga Toskeria si nga Mallakastra, Berati, Gjirokastra etj. Ndrsa pas Luftes ne qytetin e Fierit u vendos nj numer I madh camesh te debuar nga Greqia.Ne vitin 1958 sipas ndarjes se re administrative rrethi kishte nj siperfaqe prej 1175 km2. ne te bnin pjes 4 qytete si dhe 139 fshatra te grupuar dhe 21 te bashkuar. Me shnderimin e rrethit ne qendren ekonomike me te zhvilluar pas kryeqytetit, ndodhi nj proces I zhvilluar urbanizimi. Pr te plotsuar nevojat e industrise dhe bujqesise, filloi nj levizje e madhe migratore drejt Fierit. Ne vitin 1965 qyteti I Fierit numeronte 20 000 banor, kurse ne 1982 kishte 35 000 banor. Ne vitin 1985, Fieri si rreth kishte nj popullsi prej 226.200 banor, dhe dendesi 192 b/km2. Popullsia qytetare arrinte shifren 27.6% ndrsa ajo fshatare 72.4%. Rritja natyrore ishte 2.09%.Me fillimin e viteve 90 te ne Fier ndodhen mjaft ndryshime demografike. Nj pjes e madhe e banoreve kan emigruar drejt shteteve te huaja dhe kryeqytetit si dhe kan ardhur banor nga rrethet e Mallakastres, Tepelenes, Beratit, Elbasanit, Gjirokastres si dhe nga zonat veriore e verilindore te Shqipris. Ne vitin 2001 popullsia e rrethit te Fierit ishte 199.082 banor. Ndrsa qyteti I Fierit ka nj popullsi 82.262 banor. Dendesia e popullsise pr rrethin e Fierit 255 banor/km2, nj nga me te lartat ne Shqipri. Mosha mesatare e popullsise sht 38 vje.Karakteristika te pergjithshme te mjedisit natyrorRrethi I Fierit ofron dhe potenciale te rndsishme natyrore pr zhvillimin e tij.Ne prgjithsi kemi te bjm me nj rajon fushor me lartesi nga 0-100 m mbi nivelin e detit dhe me toka shum pjellore.Edhe relievet kodrinore jan pergjithesisht te buta dhe te mundshme pr shfrytezim bujqesor.Ne zonat e rrafsheta zhvillohen tokat e hirta kafe. Kemi edhe lloje te veanta tokash si aluvionale qe takohen ne luginat e Semanit e Vjoses, tokat e kripura qe shtrihen ne Hoxhare si dhe tokat mocalishte te Roskovecit. Ne rrethin e Fierit shtrihet nj pjes e Myzeqese se Madhe, Myzeqeja e Vogel dhe fushat e Frakulles e te Cakranit. Fieri ashtu si e gjith Shqipria bn pjes ne brezin e klimes mesdhetare, dhe dallohet pr tipare me te shprehura mesdhetare, e cila karakterizohet nga vera e nxehte dhe e thate me shkelqim t madh te diellit dhe dimeri i bute dhe me rreshje te mdha. Ngricat dhe debora jan dukuri tepr te rralla. I nxehti fillon qysh nga mesi i pranveres dhe vazhdon deri n fund te tetorit. Klima e Fierit sht e ngrohte sepse Fieri laget nga deti dhe sht i mbrojtur nga lindja prej ererave te ftohta. Fieri dallohet pr numerin e lart te ditve me diell mesatarisht 2800 ore ne vit. Rreshjet kan rregjim kohor shum te crregullt ato jan perqendruar kryesisht ne gjysmen e ftohte te vitit,sasia mesatare e tyre arrin 980-1000mm/vit. Vera ne Fier sht e thate dhe shpesh nuk bie shi pr jave te tera. Muajt me te lagesht jan nentori dhe janari, kurse muajt me te thate korriku dhe gushti. Ererat fryjne ne drejtime t ndryshme por gjat dimrit mbizotron era e jugut, e cila sjell edhe rreshje te mdha, ndrsa gjat veres era fryn nga veriu dhe veriperendimi. Afersia me detin bn qe klima te jet e bute dhe vetm ne raste tepr te rralla temperaturat te bien nn zero.Temperatura mesatare vjetore lekundet nga 150C-160C. Klima e Fierit lejon zhvillimin e nj bujqesie shum degeshe. Gjithashtu tokat bujqesore mund te shfrytezohen 2-3 here ne vit. Ne kuadrin e pasurive natyrore rndsi te veant kan pasurite ujore, ku prve detit Adriatik, rrethi pershkohet nga lumenjte Seman, Vjose e Gjanica. Semani -281 km i gjat formohet nga bashkimi I Devollit me Osumin ne afersi te Beratit.Siperfaqja e pellgut ujembledhes sht 5949 km2, prurja mesatare vjetore e tij arrin ne 96 m3/sek.Semani sht nder lumenjte me eroziv, duke e br lumin me eroziv n vend. Vjose - 272 km I gjat buron nga malet e Pindit ne Greqi.Siperfaqja e pellgut ujembledhes sht 6700 km2,ndrsa prurja mesatare vjetore e tij arrin 195 m3/sek. Gjanica - 67 km buron nga burimet e Pocemit e te Kalivacit.Siperfaqj a e pellgut ujembledhes sht 234 km2.sht nj nga lumenjte me te ndotur n vend, pr shkak te derdhjes se naftes. Rrethi ka dhe disa liqene artificiale ku me I madhi e me I rendesishmi prej tyre sht ai I Kurjanit me siperfaqe 375 ha, ujerat e tij prdoren pr ujitje. Bota natyrore bimore dhe shtazore e rrethit sht transformuar nga veprimtaria e njeriut. Megjithat rrethi I Fierit dallohet pr disa lloje bimesh e kafshesh sidomos ne pjeset bregdetare e fushore. Takohen disa lloje kafshesh si urithi, cakalli, nusja e lales, dhelpra, shkurteza, mellenja, thelleza e fushes si dhe disa lloje te ndryshm zvarranikesh e gjarprinjsh. Ndrsa ne ujerat e detit gjenden shum lloje peshqish si qefulli, levreku, koca etj. Rrethi I Fierit bn pjes ne brezin e shkurreve dhe te pyjeve mesdhetare. Shkurret perbehen nga nenkati I makies,ku rriten shkurret me gjelberim te perhershem si mareja, shqopa, gjineshtra, dafina. Ne kt nenkat bimor rriten edhe disa drure te lart si selvia, valanidhi, pisha e bute dhe e eger, qe ne disa raste formojne pyje te vegjel. Nentoka sht mjaft e pasur me lende djegese si jan gazi natyror dhe nafta ku dallohet zona e Patos-Marinzes, e cila sht dhe zona naftembajtese me e madhe ne Shqipri. Gjithashtu nenetoka sht e pasur dhe me materiale ndrtimi si zhavore, rerera, argjila etj.Rrethi I Fierit sht nj nga rrethet ku shoqria njerzore ka demtuar botn e gjall, si dhe me ndotjen mjaft te madhe te ajrit.Ne te bjn pjes disa zona te nxehta mjedisore si: fusha naftenxjerrese Marinez-Patos, Rafineria e Naftes Ballsh, AZOTIKU. Kto zona kan sjelle ndotjen e dy lumenjve Gjanica dhe Seman, ujerave nentokesore dhe ne kombinim me automjetet e transportit,qe clirojne nj numer t madh gazrash, pluhuri dhe bloze, si dhe kan br qe Fieri te kt edhe nj ajr tepr te ndotur mbi normat e lejuara. Nj nga problemet kryesore sht edhe eleminimi I 850 m3 me tretesire arseniti dhe arsenati tepr helmues qe ndodhen ne Uzinen e Plehrave Azotike.Popullsia12 km larg qytetit te Fierit, ndodhen rrenojat e qytetit antik te Apolonise. Qyteti u themelua ne vitin 558 p.e.s ne nj koder pran detit dhe afr grykederdhjes se lumit Aoos ( Vjosa) nga kolone te ardhur nga Korinti e Korfuzi.Ne lulezimin e tij mendohet te kt patur nj popullsi prej 50,000-60,000 banoresh. Pr rendesine ekonomike dhe kulturore dhe pr hapsirn e madhe te shtrirjes se tij, Ciceroni e ka quajtur qytet t madh dhe hijerende . Monumentet me te rndsishme arkeologjike jan: muri rrethues, biblioteka, Odeoni, Portiku dhe Kisha Bizantine e shekullit te XIII. Kerkimet e para mbi thesarin historik te Apolonise u benne gjat Luftes se Pare Botrore nga arkeologet austriake, qe zbuluan dhe eksploruan muret e mdha qe rrethonin qytetin e dikurshem. Zbulimet sistematike filluan ne vitin 1924 nga Misioni Arkeologjik Francez drejtuar nga Leon Rey. Ata nxorren ne drite kompleksin e monumenteve te qendres se qytetit. Zbulimet kan vazhduar nga arkeologet shqiptare pas lirimit. Qendra te tjera te popullimit parahistorik ne rrethin e Fierit kan qen edhe Stefanafana, Nemfeumis, keshtjella Argyas, Kolkondasi, Cakrani, Margellici, Porteza , Petova etj.Regjistrimi I pare I populsise sht ai I vitit 1923 ku Fieri ishte nenprefekture nenvaresine e Beratit. Ne perberjen e Fierit futeshin 2 krahina: rrethi Fier me 71 fshatra, 2193 shtepi dhe 12.760 banor , krahina e Semanit me 22 fshatra, 305 shtepi dhe 1940 banor. Vete qyteti I Fierit kishte 5 lagjje dhe 1493 banor. Gjat fillimit te shekullit te XX-te deri ne vitet e Luftes se Dyte Botrore ne Fier ndodhen mjaft ndryshime demografike. Aty u vendosen banor te ardhur nga Laberia, amria dhe Kosova si dhe grupe t ndryshme popullatash te ardhur nga Toskeria si nga Mallakastra, Berati, Gjirokastra etj. Ndrsa pas Luftes ne qytetin e Fierit u vendos nj numer I madh camesh te debuar nga Greqia.Ne vitin 1958 sipas ndarjes se re administrative rrethi kishte nj siperfaqe prej 1175 km2. ne te bnin pjes 4 qytete si dhe 139 fshatra te grupuar dhe 21 te bashkuar. Me shnderimin e rrethit ne qendren ekonomike me te zhvilluar pas kryeqytetit, ndodhi nj proces I zhvilluar urbanizimi. Pr te plotsuar nevojat e industrise dhe bujqesise, filloi nj levizje e madhe migratore drejt Fierit. Ne vitin 1965 qyteti I Fierit numeronte 20 000 banor, kurse ne 1982 kishte 35 000 banor. Ne vitin 1985, Fieri si rreth kishte nj popullsi prej 226 2000 banor, dhe dendesi 192 b/km2. Popullsia qytetare arrinte shifren 27.6% ndrsa ajo fshatare 72.4%. Rritja natyrore ishte 2.09%o .Me fillimin e viteve 90 te ne Fier ndodhen mjaft ndryshime demografike. Nj pjes e madhe e banoreve kan emigruar drejt shteteve te huaja dhe kryeqytetit si dhe kan ardhur banor nga rrethet e Mallakastres, Tepelenes, Beratit, Elbasanit, Gjirokastres si dhe nga zonat veriore e verilindore te Shqipris. Ne vitin 2001 popullsia e rrethit te Fierit ishte 199.082 banor. Ndrsa qyteti I Fierit ka nj popullsi 82.262 banor. Dendesia e popullsise pr rrethin e Fierit 255 banor/km2, nj nga me te lartat ne Shqipri. Mosha mesatare e popullsise sht 38 vje.

Popullsia ne vite e rrethit te Fierit

192619601985199019971999

50.377112.123226.200251.115207.983199.082

Struktura moshore e rrethit Fier

Mosha0-14ne%15-64ne%65 +ne%

Meshkuj29.563062.333637.0027

Femra28.0982864.326647.7638

Totali57.65828.6126.6576414.7657.4

Perqindja e popullsise qytetare ne vite

Viti1950196019801985199019962001

Perqindja8%17.10%27.20%27.60%28%40%48%

EkonomiaRethi I Fierit sht ekonomikisht nj nga rrethet me te zhvilluara te Shqipris. Ne kt zhvillim vecojme tre periudha te rndsishme kohore: paraclirimit, vitet 45-90-te dhe pas viti 1990.Ne periudhn paraclirimit Fieri ka qen nj zone e prapambetur bujqesore, qe vuante nga kenetezimi masiv dhe malaria. Shumica e popullsise jetonte ne fshat ku ruheshin akoma disa karakteristika te feudalizmit. Nj pjes e fshataresise kishte toke, ndrsa pjesa tjetr punonte ne cifligjet e shtetit dhe ne ato private. Ne vitin 1925 shoqria anglo-persiane OIL Company mori pr ta shfrytezuar pr kerkimin e vendburimeve te naftes nj siperfaqe prej 250.000 ha. Pas largimit te ksaj kompanie, vjen shoqria AIPA qe morri pr shfrytezim nj siperfaqe prej 164.000 ha. Ne vitin 1938 ekzistonin magazina te mdha mallrash dhe nj rrjet I dendur tregtar. Deget kryesore te ekonomise ne kto vite perfaqesoheshin me disa fabrika te industrise se leht dhe ushqimore. Ne 1937 dhoma e tregetise se qytetit numeronte 309 zejtare, tregtare dhe industrialiste. Pas pushtimit italiane vershuan shum sipermarres, punetore , fermere , nenpunes, njerz te profesioneve t ndryshme dhe bashke me ta dhe prodhimet e industrise italiane. Ky fenomen u shoqerua me pasoja negative pr prodhuesit vendas, kryesisht artizane, duke I rrenuar ekonomikisht dhe duke I detyruar te mbyllnin punishtet e tyre, gj qe solli keqesimin e gjendjes ekonomike te familjeve t tyre. Pas kapitullimit te Italise , pronat e shoqerise AIPA I morri ne dor shoqria gjermane Continental Oil.Ne periudhn 45-90, Fieri kthehet ne nj nga qendrat me te rndsishme industriale te vendit. Ktu u ndertua kompleksi me I madh energjitiko-kimik I vendit. Ne prodhimin e pergjithshem industrial te vendit , Fieri zinte 12% te tij. Deget kryesore te industrise ishin energjitika ( nxjerrja e prpunimi I naftes, prodhimi I energjise elektrike ), industria kimike, mekanike dhe ushqimore. Pr te mbshttur kto dege te industrise se rnd u ndertuan dy termocentrale, ne Fier dhe ne Ballsh. TEC-i i Fierit pr nga kapaciteti ishte me I madhi ne Shqipri me kapacitet 160.000 kw energji ne vit. Ne vitin 1952 u ngrit Uzina e Pastrimit te Pambukut, dhe me pas u ngriten edhe fabrikat e imdustrise ushqimore , si ajo e vajit, margarines, e veres etj. Strategjia ekonomike e ndejekur ne kto vite shtroi nevojen e zhvillimit te transportit automobilistik dhe hekurudhor. Fillimisht u zhvillua transporti automobilistik me ngritjen e dy parqeve me te mdha te vendit, parku automobilistik I Fierit dhe ai I transnaftes ne Patos. Me ngritjen e industrise se rnd perparesi morri dhe transporti hekurudhor. Ne viet 1967-68 u ndertua hekurudha Rrogozhine-Fier 53 km e gjat, ne 1974-75 hekurudha Fier- Ballsh 26 km, ndrsa ne vitet 1981-86 ajo Fier-Vlore 35 km. Sipas statistikave bujqesore deri ne vitin 1985 Fieri kishte 5 NB dhe 20 kooperativa bujqesore. Blegtoria u zhvillua dhe ajo si pjes e gjith kolektivizimit te bujqesise, por u vu ne plan te dyt. Ajo asnjher nuk I plotesoi tr nevojat e popullsise. Megjthate edhe blegtoria pati nj fare ecurie. Ne vitin 1985 ajo jepte 1/3 e prodhimeve bujqesore, ku rrethi Fier dallohej pr numrin me t madh te gjetheve n vend, duke dhn 1/5 e prodhimit te pergjithshem blegtoral. Komplekse blegtorale te rndsishme kishin NB-te e Roskovecit dhe Levanit, kooperativat e Zharezes, Pojanit , Cakranit etj. Periudha e tret pas viteve 90-te sht shoqruar me ndryshime te mdha edhe ne strukturen e ekonomise. Kjo si rezultat I ndryshimit te formes se pronesise, nga ajo shteterore ne at private. Shumica e ndermarrjeve private te krijuara I perkasin aktivitetit trehtar, pas tyre vijn ato te sektorit te sherbimeve dhe te sektorit te transportit. Ne rrethin e Fierit ka pasur edhe mjaft investime te huaja kryesisht ne sektoret joproduktive te ekonomise si banka, ndertime, transport si dhe ne industrine tekstile. Sot ne rrethin e Fierit ne industrine e nxjerrjes dhe perpunimit te naftes, veprojn dy nga kompanite me te mdha ne Shqipri, Albpetrol dhe ARMO si dhe kompania kanadeze Bankers . Ndrsa prsa I prket marredhenieve agrare, edhe ato njohen ndryshime rrenjesore. U kalua nga sistemi I kooperativave dhe NB-ve ne sistemin e prones private dhe te ekonomise te tregut te lir. Ne rrethin e Fierit procesi I ndarjes se tokave ka prfunduar ne vitin 1993 dhe toka sht shperndare sipas kritereve te percaktuara ne Ligjin pr Token. Shperndarje e tokes sht br ne varsi te siperfaqes se prgjithshme te tokes se punueshme me numrin e banoreve. Kshtu do person ka prfituar nga 0.15-0.3 ha. Kto kan sjelle rritjen e shpejte te numrit te njesive te prodhimit bujqesor. Bujqesia private dominohet nga fermat qe operojne ne nivel familjar. Ndrkoh qe nga shoqatat e fermereve po krijohen ndermarrje t reja qe synojne drejt ekonomise se tregut bujqesor modern. Sot ne rrethin e Fierit sipas Zyres se Punesimt ka 72.237 te punesuar dhe 18.135 te papune, ndrkoh qe joekonomikisht aktive jan 51.052. Nga te punesuarit , 44.591 jan te gjinise mashkullore dhe 27.646 te gjinise femerore.TurizmiPasurite Social KulturoreVlersimi turistik i ktyre motiveve nenkupton kulturn shpirtrore, materiale e origjinale. E lemente te till si: veshja, kngt dhe valle, instrumentet muzikore, doket dhe zakonet, fjalt e urta dhe legjendat, feja me institucionet e saj, muzeumet prezantojn shpesh vlera te rralla e te paperseritshme.Jeta shpirtroreRajoni Vjose Seman ka veorit e veta prsa i prket jets shpirtrore. Ky rajon bn pjes ne krahinen etnografike te Myzeqese. Turizmi fetar sht lloji me i vjetr i turizmit, praktikuar qe ne koht e lashta. Ne rajon egzistojne dy bashkesi fetare, ajo ortodokse dhe ajo myslimane. T dy bashkesite fetare jetojne ne harmoni te plot me njera tjetrn. Me shum interes jan objektet e kultit qe paraqesin interes nga ana arkitektonike dhe nga ana e misioneve fetare.Me vlera te shumeanshme do t veconim kishen e Shen Marise se Pojanit dhe afrekset e shekullit XIV qe ruhen aty. Me interes jan pagezimet dhe kurorezimet qe bhen ne kishe, si dhe ritet fetare qe i shoqerojne. Ne afersi te Kolkondasit ne vitin 1813 sht ndertuar Manastiri i Shen Kozmait, kun e 24 gusht te do viti organizohet Panairi i Shen Kozmait, ku besimtare nga e gjith Myzeqeja shkojn ne ceremoni. Objekte te tjera jan kisha ortodokse e Shen Gjergjit, kisha katolike, xhamia etj.FolkloriNe kt rajon jan zbuluar shum tradita kombtare si ne veshje, instrumenta, kenge etj. Prandaj pr oferten turistike te rajonit sht mjaft e rndsishme organizimi i manifestimeve folklorike dhe format tradicionale te jets e veprimtarise se tij. Turizmi nprmjet manifestimeve kulturore dhe vleresimit t tyre ndikon ne ruajtjen e folklorit, kultivimin e tij dhe ngritjen e shkalles artistike t tyre. Rajoni trashgon dhe kultivon nj thesar te pasur e te bukur folklorik ku pasqyrohet vitaliteti, kultura materiale dhe shpirtrore dhe ndenja fisnike. sht e vrtet qe kostumet popullore dhe orendite e tradites nn pervetesimin e jets moderne jan zhdukur nga prdorimi i perditshem, por ato mund te shihen dhe gjenden me tr bukurine dhe finesen e tyre artistike ne manifestimet folkloristike e ne muzete etnografike.Veshjet e BurraveKarakteristike ka qen veshja me kemishe (linj). Ky tip veshjesh perbehet nga kto pjes: kemishe, te mbathura, brezi, corapet, opingat. Gjeresia e fundit shkonte nga 1015 kinda, kurse menget bheshin te gjata dhe te gjra dhe pergatiteshin me pelhure liri.Opingat pergatiteshin nga lekura e regjur e lopes ose e buallit.Nj element qe spikat sht takia, qe mbahej nga burrat myzeqare ne dit dasme, te kremte fetare, dit pazari etj.Veshjet e GraveKrakteristike ka qen veshje ne kemishe e gune, qe perbehej nga jeleku, fanella, kemisha, brezi, perparesja, guna, mengorja, corapet, shamite e brezit, shamia e koks dhe stolite. Kto pergatiteshin me fije pambuku ose me lesh rud.Kenget dhe valletMuzika vokale ka nj perdorim me te dendur dhe sht karakteristike pr folklorin tradicional, duke perbere nj specifike kombtare. Vlera e valleve popullore perqendrohet ne kompozicionet e tyre te cilat mund te jen edhe primitive, por sit e rrall ato kerkohen ne programe turistike. Me e njohur dhe me origjinale sht dyshja e njohur myzeqare e burrave. Nga instrumentet popullore permendimsazet qe jan te perbera nga klarineta dhe defi. Kenga polifonike sht mbizoteruese ne kt krahine. Zakonisht kenga kndohet nga nj person dhe te tjert i mbajn iso.Traditat dhe zakonetNga vizitore te shumte flitet pr zakone te uditshme dhe te shumta. Mikepritja sht e kultivuar pergjate shum shekujve.Respekti pr mikun, te huajin pa shperblim sht dika e veant. Datat qe festohen me shum ne kt rajon jan 24 25 dhjetori, fillimi i Vitit te Ri, 6 janari ( dita e ujit te bekuar), pashket ortodokse, feste te cilrn banoret e ktij rajoni e festojne ne mnyr madheshtore me rite te tilla si therja e qengjit dhe ngjyerja e vezeve me boje te kuqe. Festa te tjera jan ato te karakterit zyrtar, kombtar dhe rajonal pr ngjarje dhe figura te medhaja historike.GatimetNe mjaft vende me tradite te zhvilluar gastronomia perben pothuajse nj lloj turizmi. Krahina t ndryshme kan gastronomi koralet, kshtu dhe rajoni yn ka veorit etij te gatimit. Llojet e peshkut jan t ndryshme si ngjala, lavrake, qefulli etj, por gjithashtu nder gjellet karakteristike prmenden rosnicat. Meqense rajoni sht fushor nj perhapje te madhe kan shpezet e buta, mishi i te cilave serviret ne do tavoline. Tipike jan edhe mblsirat te bra kryesisht me pete te derdhura si byreku, qumeshtori, bakllavaja. Nga pijet me te prdorshme jan rakia e rrushit,mnitsi dhe manaferres.Objektet vizitonjeseMuzeu historikMuzeu historik paraqet ne mnyr te permbledhur gjith historin shumeshekullore te Fierit. Nj vend te rndsishm ze pasqyrimi i monumenteve kulmore te histories krahinore si aktivitetet patriotike, kryengritjet fshatare, luftrat pr liri e pavaresi. Aty prfshihet edhe kultura materiale popullore, kultura etnografike, e kultura krishtere.BibliotekaBiblioteka sht nj nga institucionet kulturore mjaft te rndsishme me ambiente pune te bollshme te cilat e radhisin at ne nj nga bibliotekat me te mira n vend. Ne ambientet e saj zhvillohen mesatarisht 60 70 aktivitete te llojeve dhe natyrave t ndryshme artistike, shkencore, sociale. Numri i lexuesve te regjistruar arrin mbi 5000 persona ne vit.Teatri BylisTeatri Bylis i ndertuar ne vitin 1971 sht nj qendr shum e rndsishme e artit dhe kulturs. Ka nj kapacitet prej 400 vendesh. Ne te organizohen mjaft shfaqje nga trupa teatrore e estrades Fier, festivale tradicionale lokale dhe rajonale dhe shum veprimtari te tjera te larmishme.Qyteti antik i ApoloniseQyteti antik i Apolonise Kryeqendra e historis se Fierit ka qen qyteti antik i Apolonise I themeluar ne vitin 587 p.e.s. nga kolonet korkyras. Apolonia jetoi rreth 1200 vjet dhe ne kulmin e lulezimit te saj ne nj siperfaqe prej 140 ha jetonin 60 000 banor.Zhvillimi i madh kulturor qe mori qyteti vrtetohet me faktin se se ne shekullin e I p.e.s. Perandori i par romak Oktavian Augusti studioi ne Akademine e Apolonise. Apolonia sht nj qendr qe trheq me tepr vizitore e turiste t huaj te apasionuar pas arkeologjise dhe histories se lasht te ktij qyteti. Monumentet kryesore te qytetit antik te Apolonise jan Sheshi i Portikeve, Odeoni, Temosi, Nimfeu, Buletarioni.Prane Apolonise ndodhet Manastiri i Pojanit nj symbol i historis dhe kulturs se shekullit XIII. Me nj stil bizantin ai konsiderohet si nj kompleks arkitektonik mjaft interesant se bashku me kishen dhe inferieret ne dekorimet dhe pikturat murale te veant. Para 30 vjetsh ky manastir u shnderrua ne nj muzeum, ku ruhen statujat e periudhes iliro helenike dhe asaj romake, duke u shnderruar kshtu ne nj qendr mjaft te rndsishme kulturore artistike qe pasurohet dhe me zbulimet e reja arkeologjike.PlazhetDeti perben figuren kryesore ne vleresimin dhe shfrytezimin turistik rajonal ne rreth 48 km vij bregdetare. Ne rajonin ton dallojme ket plazhe:Plazhi ne derdhje te lumit VjoseKy plazh qe i prket tipit te bregdetit me rere te trashe duke br qe te dallohet qart nga plazhet e tjera te rajonit dhe te perafrohet me tepr me plazhet e bregdetit Jon. Vende vende rra e trashe zevendesohet nga zhavorret e permasave te vogladuke terhequr turiste dhe duke e br kt plazh mjaft interesant .Plazhi Hidrovor - HoxharePlazhi Hidrovor Hoxhare i prket tipit te bregdetit me rere shum te holle. Plazhi ka nj rere me vlera te mdha kurative duke terhequr me tepr moshat e mesme dhe te vjetra.Plazhi Vjose - SemanPlazhi Vjose Seman shtrihet ne zonen ku me pare ka qen grykderdhja e lumit Seman. Ne kt zone tani kan mbetur vetm aluvionet e sjella nga ky lum gjat periudhes qe ai derdhej aty.Plazhi SemanPlazhi Seman perben nj nga lokalitet turistike m interesante te rajonit. Ky plazh ka nj shtrirje prej 3,5 km me nj brez 2 m te gjer. Dy nga karakteristikat e tij jan rra e imet dhe e ashper e pasur me jod dhe pylli i mrekullueshem i pishave. Pozicioni i favoeshem gjeografik i jep Semanit mundsi pr zhvillimin e sporteve ujore net e ardhmen. Zona prmban dhe disa laguna qe shquhen pr variatet e vegjetacionit dhe specie te rralla shpezesh migratore. Bashke me turizmin balnear nj rol te rndsishm ka dhe turizmi rural.PolitikaKryetar i Bashkis s Fierit sht Baftjar Zeqo. Fieri sht gjithashtu qendr e Prefekturs s Fierit, e cila prfshin edhe rrethet e Lushnjs dhe Mallakastrs.TransportiFieri ndodhet rreth 115 km larg Tirans, kryeqytetit t Shqipris. Ndodhet rreth 40 km larg Vlors dhe rreth 40 km larg Beratit. sht nj nga nyjet kryesore t jugut prsa i prket transportit. Fieri sht pjes e rrjetit hekurudhor shqiptar.Panorama e qytetitApolonia [Pojan] Qyteti antik i Apolonis Kryeqendra e historis se Fierit ka qen qyteti antik i Apolonis I themeluar ne vitin 587 p.e.s. nga kolont korkyras. Apolonia jetoi rreth 1200 vjet dhe ne kulmin e lulzimit te saj ne nj siperfaqe prej 140 ha jetonin 60 000 banor. Zhvillimi i madh kulturor qe mori qyteti vrtetohet me faktin se se ne shekullin e I p.e.s. Perandori i par romak Oktavian Augusti studioi ne Akademin e Apolonis. Apolonia sht nj qendr qe trheq me tepr vizitore e turiste t huaj te apasionuar pas arkeologjis dhe historis s lasht te ktij qyteti. Monumentet kryesore te qytetit antik te Apolonis jan Sheshi i Portikeve, Odeoni, Temosi, Nimfeu, Buletarioni. Pran Apolonis ndodhet Manastiri i Pojanit nj simbol i historis dhe kulturs se shekullit XIII. Me nj stil bizantin ai konsiderohet si nj kompleks arkitektonik mjaft interesant se bashku me kishn dhe inferieret ne dekorimet dhe pikturat murale te veant. Para 30 vjetsh ky manastir u shndrrua ne nj muze, ku ruhen statujat e periudhs iliro helenike dhe asaj romake, duke u shnderruar kshtu ne nj qendr mjaft te rndsishme kulturore artistike qe pasurohet dhe me zbulimet e reja arkeologjike.

Radiot dhe televizionetN qytetin e Fierit ushtrojn veprimtarin e tyre disa stacione radiofonike dhe televizive, ku prmenden TV APOLLON, TV KOMBI dhe AVN (nj ndr stacionet m t hershme private q transmetonin n Shqipri). Kurse ndr radiot veohen RADIO Fieri 107.2 Mhz, Radio Star 105.5 Mhz dhe Radio +3 91.6 Mhz.Shiko edhe ktu Historia e Shqipris Lista e qyteteve t Shqipris Qytetet shqiptare Turizmi n Shqipri Hotel FieriReferenca1. ^ Kodet postare t ShqiprisLidhje t jashtme [1] Faqja zyrtare e Bashkise se Fierit: Bashkia Fier Keshilli i Qarkut Fier[shfaq] sdrBashkit dhe Komunat e Fierit

[shfaq] sdrQytetet e Shqipris

Kategorit: Qytete n Shqipri Fier Qytete shqiptareMenuja e navigimit Hap nj llogari Hyni Artikulli Diskutimet Lexo Duke kontrolluar Redakto Shiko historikunTop of Form

Bottom of Form Faqja kryesore Portale tematike Ngjarjet e tanishme Ndryshimet e fundit Artikull i rastit Ndihmsi DhuroniPrinto/eksporto Krijo nj libr Shkarkoje si PDF Version shtypiMjeteN gjuh t tjera Catal etina Dansk Deutsch English Espaol Eesti Suomi Franais Galego Hrvatski Magyar Bahasa Indonesia Italiano Lietuvi Nhuatl Nederlands Norsk bokml Polski Portugus Romn Srpskohrvatski / Simple English Slovenina / srpski Svenska Ting Vit Volapk Winaray Edit links T gjitha materialet q gjenden n kt faq jan t mbrojtura nga Creative Commons Attribution/Share-Alike License;. Shiko Terms of Use pr m shum informacione. Rreth t dhnave vetjake Rreth Wikipedia-s Shfajsimet Developers Pr celular

Oltison GjonajTop of Form

Bottom of Form

Navigation Home countries visited CV-Oltison Gjonaj detyra kursi Ekonomi turizmi Ekonomi-turizmi etik komunikimi MIS MJEDISI Organizomi i udhetimeve Turistike shkarkime Strategji e turizmit Thenie nga Sami Frasheri Untitled Post faqe personale fjale te urta lajmi i fundit Nje pershkrim i zhvillimit te turizmit nder vite SIFE (students in free enterprise) Strategjia Sektoriale e Turizmit TUR - FAQ Sitemapdetyra kursi ketu do gjen modele te detyrave te kursit ne lende te ndryshme

ndermarjet-turistike pamje nga DubaiMISOrganizomi i udhetimeve TuristikeStrategji e turizmitetike komunikimiEkonomi-turizmiKLIKO EKONOMI TURIZMIT.docxNDIKIMET EKONOMIKO-AMBJENTALE NGA ZVILLIMI I TURIZMIT NE QYTETIN E BERATIT

Subscribe to posts Untitled Postposted Oct 22, 2010, 3:59 AM by Oltison Gjonaj [ updated Sep 28, 2011, 2:22 AM ] Cv Tatjana BoranjiDownload

| Attachments: ANA (2).docx MJEDISIposted May 11, 2010, 1:22 PM by Oltison Gjonaj REGIONAL ENRIVONMENTAL CENTERShoqria Civile MjedisoreREC, n mnyr t ndrgjegjshme, ka br prpjekje t vazhdueshme pr t mbshtetur zhvillimin e shoqris civile mjedisore dhe institucioneve t saj. N 1999, kur REC ishte prfshir n hartimin e Programit Rajonal Mjedisor pr Rindrtimin pr Evropn juglindore (REReP), ka prgatitur nj prshkrim t prgjithshm t Shoqris civile si m posht:REC e kupton shoqrin civile si nj trsi e veant vlerash dhe aktivitetesh q dalin nga t drejtat e qytetarve pr t shprehur vetveten dhe t grupohen me t tjer. Kjo nnkupton prgjegjsin e individve pr t mbajtur lart kto vlera. Shoqria civile mund t manifestohet n formn e shoqatave vullnetare, organizatave joqeveritare, grupeve t pavarura t interesit, etj. Si e till, shoqria civile prbn nj pjes t shoqris civile q plotson qeverin dhe biznesin pr t maksimizuar mirqenien publikeN nj nivel pragmatik pr t ofruar mbshtetje, ky program fokusohet n:shoqrin civile mjedisore, q identifikohet si e till nga aktivitetet e individve dhe organizatave, qllimet e t cilve lidhen me nxitjen e mbrojtjes s mjedisit dhe prdorimin e qndrueshm t burimeve natyrore.Kyprkufizim i prgjithshm do t prdoret si baz pr grupin e synuar t organizatave q ky program synon t mbshtes (shih prkufizimin m posht).Organizata t Shoqris Civile MjedisoreOrganizata t Shoqris Civile Mjedisore (CSO) prkufizohen si grupe qytetarsh ose shoqata t regjistruara zyrtarisht ose grupe qytetarsh lehtsisht t identifikueshm q: Nuk veprojn si organizma qeveritare zyrtare; Jan organizata joprfituese (jo biznese); Funksionojn n nivel vendor, rajonal, kombtar dhe ndrkombtar; Kan qllime kryesore q lidhen me promovimin e nj ose m shum nga sa m posht: Mbrojtje dhe ruajtje e mjedisit, Prdorimi i qndrueshm i burimeve natyrore dhe energjive t riprtritshme, Vlerat kulturore tradicionale dhe njohurit q ojn n uljen e ndikimeve mjedisore t shoqris, Zhvillimin, politikat dhe projektet miqsore me mjedisin; Parimet e qeverisjes q sjellin krijimin e nj mjedisi t favorshm pr mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qndrueshm (ose ndryshe: masa antikorrupsion, transparenc, llogaridhnie dhe pjesmarrje publike); Jan t njohur n jetn publike, jasht strukturave familjare, duke shprehur vlerat dhe interesat e antarve t tyre, bazuar n konsideratat etike, kulturore, politike, shkencore, ose filantropike; dheveprojn n Shqipri.Zhvillimi i qndrueshm n vendet e Evrops JuglindoreZhvillimi i qndrueshm sht zhvillimi q plotson nevojat e s tashmes, pa kompromentuar aftsit e brezave q vijn, pr t plotsuar nevojat e tyre (Our Common Future, 1987Evropa Juglindore sht nj rajon n tranzicion dhe ende duhet pun pr t plotsuar nevojat e brezit aktual, prfshi sigurimin e ushqimit, furnizimin me uj t sigurt, sigurin personale, mundsin pr shndet dhe edukim, si dhe nj furnizim t qndrueshm me burime natyrore. Zhvillimi n rajon, i mbshtetur nga nj stabilitet relativ dhe ndihma e donatorve, ofron mundsit pr t prmbushur kto nevoja, por mund t ndjek rrug t ndryshme. Zhvillimi konvencional, ku zhvillimi joekonomik nuk konsiderohet pothuaj fare, shpesh fokusohet n prmbushjen e nevojave t qytetarve, pa konsideruar pasojat afatgjata. Zhvillimi i qndrueshm prpiqet t plotsoj nevojat e njerzve, duke gjetur zgjidhje t reja q nuk paraqesin presion pr mjedisin natyror dhe njerzor, m shum se kapaciteti i tyre, theksi vendoset n prmirsimin e kushteve t jetess pr t gjith, me nj barazi sociale relative.Rajoni paskonfliktual i Evrops Juglindore, i pasur n burime natyrore, me nivel t lart biodiversiteti, sht i ndar mes vendeve me nivele shum t ndryshme t zhvillimit dhe rritjes ekonomike. Kroacia dhe Mali i Zi po ndrtojn industrit e tyre t turizmit dhe e shohin mbrojtjen e mjedisit dhe turizmin e qndrueshm si nj pjes t rndsishme dhe integrale t ktij procesi. Shqipria, Republika ishJugosllave e Maqedonis dhe Serbia po prpiqen t ringjallin industrin e tyre dhe t trheqin investime t huaja. Forcat shtytse pr zhvillimin e qndrueshm mund t kategorizohen n t brendshme dhe t jashtme:T brendshmeNevoja pr t harmonizuar rritjen ekonomike me presionet n rritje ndaj mjedisit;Rritja e sektorit t shoqris civile q merret, kryesisht, me zhvillimin e qndrueshm si nj shtje kryesore;Presion publik n rritje, si pasoj e rritjes s ndrgjegjes publike, e lidhur me m shum akses ndaj informacionit, pjesmarrjes publike dhe t drejts pr tiu drejtuar gjykatsT jashtmeProcesi i antarsimit n BE dhe krkesat e tij, q lidhen me hartimin dhe zbatimin e politikave pr zhvillimin e qndrueshm;Industria e turizmit dhe krkesa n rritje pr natyr t ruajtur dhe mjedis t pastr;Mbshtetja e institucioneve ndrkombtare dhe donatoreMegjithat, kto forca shtytse po kthehen shum ngadal n prpjekje konkrete. Kapacitetet politike dhe institucionale t administrats shtetrore mungojn dhe roli i organizatave ndrkombtare sht thelbsor pr zhvillimin e kapaciteteve.Zhvillimi i qndrueshm n ShqipriShqipria sht nj vend ende n tranzicion, q ende nuk po gjen nj rrug t sigurt drejt zhvillimit dhe plotsimit t nevojave t banorve t saj. Dhe bhet fjal pr nevoja baz, si sigurimi i ushqimit, i ujit t pijshm e t sigurt, sigurimin e mundsive pr shndet t mir dhe arsimim pr t gjith. Prpjekjet pr zhvillim kan gjetur n Shqipri nj situat me stabilitet problematik, me ndihma t donatorve, q ofrojn mundsi pr t vn n praktik prpjekjet pr zhvillim. T gjith hapat e deritanishm n drejtim t zhvillimit nuk kan pasur n vmendje, ose nuk kan marr parasysh edhe zhvillimin joekonomik, duke u fokusuar n prfitimet e menjhershme, duke ln pas dore pasojat afatgjata.Sidoqoft, zhvillimi i qndrueshm sht br gjithnj e m shum pjes e programeve t zhvillimit n fushat prioritare t prcaktuara n strategjit e zhvillimit n gjith nivelet, vendore, rajonale e kombtare. T gjith aktort e kan tashm n vmendjen e tyre prpjekjet pr zbatimin e parimeve t zhvillimit t qndrueshm. Shqipria ka ndrmarr edhe angazhime n nivel ndrkombtar pr zbatimin e ktyre parimeve n prpjekjet e saj pr zhvillim.Megjithat, mbetet ende shum pr t br. Futja e parimeve t zhvillimit t qndrueshm n programet vendore e rajonale t zhvillimit sht nj sfid prpara shoqris civile dhe aktorve t tjer q veprojn n kto nivele. Ka nevoj ende pr ndrgjegjsim t aktorve t ndryshm dhe t komunitetit pr kt, por dhe pr praktika pozitive t zhvillimit sipas parimeve t zhvillimit t qndrueshm.Qndrueshmria urbanePjesa m e madhe e popullsis s bots, s shpejti, do t jetoj n qytete, duke shkaktuar ndikime lokale e globale n mjedis, shndet, ekonomi, kultur dhe teknologji. Kjo tendenc pr urbanizim sht, gjithashtu, e pranishme n vendet e Evrops Juglindore. Duke plotsuar gjendjen, fusha e shkencs s sistemeve urbane ndrthuret me shum disiplina dhe sht e rndsishme n shkall t ndryshme. Pr t vlersuar qndrueshmrin urbane sht e nevojshme nj mnyr e re t menduari mbi sistemet dhe komunitetet.Qndrueshmria urbane krkon akses n shrbimet baz prfshir strehimin e prshtatshm, ujin, ushqimin, shndetin dhe arsimin. Gjithashtu, krkon marrdhnie me prfitim t dyanshm ndrmjet rrethinave, gjithnj n ndryshim, dhe nj mjedisi t shndetshm, q sht i aft pr t siguruar burime dhe pr t thithur mbeturinat, meqense qytetet nuk mund t qndrojn kurr vetm me mundsit e brendshme. Nj qytet mund t ket marrdhnie me prfitime t dyanshme me botn prtej tij, duke respektuar kufizimet n burimet e mundshme pr t dhe kapacitetet e bots pr t thithur mbetjet e tij, si dhe duke ndar zhvillimet e reja pr progresin ekonomik dhe social. Nj marrdhnie e shndetshme krijohet kur lidhjet qytet rrethina jan t forta, kjo ndodh kur, pr shembull, fermert dhe konsumatort e qytetit ndrveprojn dhe jan t ndrgjegjshm pr gjendjen dhe nevojat e gjithsecilit. Gjithashtu, krkohet q t zvoglohen n maksimum varsit e ndrsjella n prdorimin e burimeve, si pr shembull, prdorimi efient i ujit, zvoglimi i ndotjes apo ulja e prdorimit t makinave private. Mnyra sesi jan ndrtuar qytetet, produktet q banort e tij prdorin dhe mnyrat se si prdoren dhe shprndahen, t gjitha kto rrisin ose zvoglojn aftsit pr t prdorur burimet dhe krijimin e mbeturinave.Me synim pr t prmirsuar mjedisin urban, n mnyr efektive, zhvillimi duhet t filloj n nivelin baz. Shoqria civile, prfshir komunitetin dhe organizatat joqeveritare, luan nj rol t rndsishm duke ndihmuar pr rritjen e cilsis s mjedisit urban. Vet komuniteti duhet t mbroj mjedisin e tij dhe t shpreh opinionet e tij tek autoritetet vendore lidhur me do sfid mjedisore q ndikojn tek ai. Komuniteti duhet t nxitet q t paraqesin opinionet e tij se si duhet t mbrohet dhe t mbahet pastr mjedisi. Mbshtetje duhet t jepet pr organizatat vendore q punojn pr mjedisin. Qeverisjet vendore duhet t mbshtesin komunitetin me burime dhe t sigurojn zbatimin e ligjeve.Pr qllimin e ktij projekti, ne do t prdorim prkufizimin e dhn nga Hardoy, Mitlin dhe Satterthaite (1992):[qndrueshmria urbane] duhet t prcaktohet pr t prfshir minimizimin e prdorimit t burimeve t parinovueshme, qndrimin brenda kufijve t kapaciteteve prthithse pr mbetjet dhe plotsimit t nevojave baz njerzoreDisa nga problemet kryesore q lidhen me mjediset urbane n Evropn Juglindore prfshijnPrdorimi i territorit dhe planifikimi urbanPavarsisht kuadrit ligjor, relativisht t mir, pr prdorimin e toks dhe planifikimin e territorit, qytetet n vendet e Evrops Juglindore kan probleme me zbatimin problematik dhe t dobt t ligjit. Kto mangsi, shpesh, lejojn q t zhvillohen projekte q rrezikojn zonat e gjelbra n qytete, shkatrrojn trashgimin kulturore dhe t kufizojn lvizjen e qytetarve, (p.sh. zonat pr kmbsort). Menaxhimi jotransparent i aseteve publike (p.sh. privatizimi i pronave publike), lidhur me korrupsionin mund t krijoj nj mjedis pr projekte problematike pr mjedisin.Bashkit, shpesh, kan munges ekspertize, q nevojitet pr planifikimin e mir urban, dhe mungesa pr nj vizion t prgjithshm pr problemet e zhvillimit urban. Kjo sht veanrisht e dukshme pr transportin urban, ku zonat e kmbsorve nuk lidhen me njra tjetrn, rrugt pr biikleta nuk ekzistojn, ndrkoh q makinat private jan mjeti m i preferuar. Transporti publik (relativisht i mirorganizuar n t shkuarn) po vjen n rnie, pjesrisht pr munges t burimeve, pjesrisht sepse bashkit (dhe publiku) nuk jan n gjendje t shohin prfitimet nga kjo mnyr transporti dhe kostot e tjera q vijn nga prdorimi i automobilave privat.Transporti dhe ndikimet e lidhura me tQytetet n Evropn Juglindore po prballen me nj rritje t vazhdueshme t numrit t automobilve n prdorim (pr banor), s bashku me pasojat q kjo sjell pr konsumin e materialeve dhe ndotjen. Cilsia e ajrit, veanrisht n qendrat urbane, bllokimet e trafikut dhe problemet me lvizjen jan probleme n rritje pr qytetet. Prve planifikimit urban dhe kolapsi i transportit publik, mosha dhe gjendja teknike e mjeteve t transportit, si dhe cilsia e karburanteve kontribuojn n prkeqsimin e cilsis s ajrit. Nj kuadr ligjor m i rrept pr standardet e shkarkimeve t automjeteve dhe bllokimi i karburanteve me prmbajtje plumbi mund t jen hapat e par drejt prmirsimit. Promovimi i transportit publik sht, gjithashtu, nj shtje kye (por duhet t trajtohet s bashku me planet e trafikut urban).Energjia dhe ndryshimet klimatikeProdhimi i energjis dhe efienca e prdorimit t saj n qytete sht nj problem i fshehur. N ekonomit e mparshme t centralizuara, mimi real i energjis ishte i ndryshuar dhe efienca e energjis nuk ishte kriter pr ndrtimin e godinave publike dhe banesave. Ndrtesat nuk jan t izoluara, humbjet e ngrohjes shkojn deri n 30% n stinn e dimrit. Rritja e mimit t energjis, shtyn veanrisht ata me t ardhura t pakta t krkojn burime alternative t energjis. Djegia, n shtpi, e qymyrit, e drurit dhe e mbetjeve sht mjaft e prhapur n rrethinat e varfra urbane.Menaxhimi i mbetjeveGjenerimi n rritje i mbetjeve, q vjen si pasoj e mnyrave t reja t prodhimit dhe konsumit, s bashku me mungesn e kuadrit ligjor dhe programeve pr riprdorim/riciklim, sht tashm nj realitet n qytetet e Evrops Juglindore. Bashkit nuk kan ekspertizn e duhur pr t hartuar plane t menaxhimit t mbetjeve, t cilat duhet t bazohen n trajtime alternative t problemit dhe jo vetm thjesht n grumbullimin e mbetjeve dhe depozitimin e tyre.Problemet mjedisore urbane n ShqipriShqipria po kalon nj periudh tranzicioni t vshtir, gjat t cilit qytetet dhe qendrat urbane jan ballafaquar me probleme t reja e t mprehta sociale, ekonomike dhe t mjedisit. Zhvillimi i qyteteve n kt periudh ka qen i pakontrolluar, pa organizim dhe planifikim. Si rrjedhim, kushtet e jetess n qytete jan n mnyr t ndjeshme nn krkesat optimale t nj situate t shndetshme dhe komforte, duke dal jasht kontrollit t autoriteteve administrative dhe teknike t qytetit.

shkarkimeposted Mar 14, 2010, 3:54 AM by Oltison Gjonaj

| Attachments: DETYRA NE OUT2.docx Detyre NE OUT 1.docx detyra ne OUT 3.docx Thenie nga Sami Frasheriposted Jan 30, 2010, 7:32 AM by Oltison Gjonaj do dit e jets sate sht nj faqe e biografis sate, kujdesu ta shkruash mir, sepse nj faqe e keqe ndyn gjith librin.

Njeriu duhet t prpiqet t msoj do gj, jo t tregoj veten e tij.

Zgjuarsia sht nj drit hyjnore, ndriimi i s cils ndrit jo vetm siprfaqen e sendeve, por edhe brendin e tyre.

M i forti i njerzve sht ai q sht i zoti t prmbaj vetveten.

Ajo q qeveris botn nuk sht as forca, as ligji, por sht mirsjellja dhe edukata.

Bota sht nj shesh i ekspozuar shiut dhe ers; ai q n kt shesh e ruan dritn e prpjekjes e t kuptimit dhe nuk e shuan, sht filozof i vrtet.

Ska njeri t pafajshm n bot; i mncuri nuk i thot djalit mos gabo, por e kshillon t gaboj sa m pak.

Nuk i takon gj dhmbit t skiles q qndron e mbyllur n strofkun e vet.

Njerzit ndryshojn nga njri-tjetri nga koka, jo nga kmbt

Miqsia sht si drita e shkreptims; sa m i errt t jet vendi, aq m shum ndrion.

Rruga e jets sht drejtsia, mos u ndaj nga rruga pr t hyr npr rrugica.

Njeriu mentar nuk flet pr veten e tij dhe pr pun q i prkasin atij vet.

Kush ve interesat e prgjithshme mbi t tijat, sht njeri me t vrtet.

Jeta e njeriut sht nj pe i dredhur nga lumturia dhe fatkeqsia. Po t ishte dredhur vetm nga fatkeqsia, do t ishte kputur shpejt, po t ishte prbr vetmnga lumturia, do t ishte tepr i ashpr dhe nuk do t hynte n pun.

Gabimi i atij q punon me dshir dhe endje, sht m i mir se t qlluarit e atij q punon pa dashur.

Grada e qytetris dhe e moralit t nj populli kuptohet nga kngt dhe lojrat e tij.

E vrteta sht nj lloj uj i nxeht q del nga toka, i cili shkrin dborrat dhe akujt q ka prqark, i bn pr vete dhe shtohet duke shkuar dhe sado q mund tngrij duke u ftohur ajri, pa kaluar shum koh prap bhet si ka qen (uj i rrjedhshm).

Gjithsecili dshiron ti shoh njerzit e mdhenj, por m mir sht t shohsh veprat e tyre, d.m.th. t shohsh ata vet, sepse idet e tyre skuptohen nga fytyrat e tyre, por dallohen nga veprat e tyre.

Kush nuk merret vesh me vllan, smerret vesh fare me bashkqytetart e tij.

Njeriu t mos ket frik nga ligji, t ket turp nga bota, t ket frik nga ndrgjegjeja e tij.

Mendojm se njeriu vdes dhe shkon, mirpo t vdekurit jan ata q edukojn fmijt tan, q na msojn diturit dhe shkencat, kur marrim n dor nj librdhe e lexojm n vetmi n nj ip dhe, sipas rastit, ata na bjn t qeshim apo t qajm.

Ai q pranon kshilla, sht m i madh se ai q jep, sepse, sa leht sht t japsh kshilla. aq r-nd sht ti pranosh.

Dyshimi sht gur argjendari i s vrtets, kush dyshon n marrdhniet e prditshme, sgabon asnjher, kush dyshon n veprimet e veta, bhet filozof.

Nj kokrr gruri nuk e mbush dot hambarin, por ndihmon kokrrat e tjera q e kan mbushur.

Ai q i prgjigjet me ligsi mirsis sate, bhet mjet pr t br t njohur mirsin tnde dhe ligsin e vet.

Forca e mendimit hy n pun m shum se tehu i shpats; prandaj ruaje at dhe mbaje gati pr ta prdorur n kohn e duhur.

Shkalla e par e marrzis sht t kujtosh se je i menur.

Njeriu ka nevoj pr arsim ashtu si bima pr uj. Ashtu sikundr q thahet pema kur sht e njom, po nuk u vadit, edhe njeriu thahet shpirtrisht po nuk u edukuaqysh n fmijri (vogli), sepse nuk i mbetet gj pr ti shrbyer njerzimit.

Njeriu nuk sht i prjetshm, le t prpiqet t jet e pavdekshme ajo q do t thot dhe ajo q do t bj.

Gjrat q numrohen t shenjta, si mendja, njohuria dhe dituria, nga shkaku i lakmis pr fam e madhshti, smund tu qndrojn disa dshirave t kota, ndrsa dashuria mund do gj.

Dashuria duron varfrin, nevojn, urin, mundimin, poshtrimin do gj. Dashuria e ndryshon sktern n parajs.

N qoft se krkohet nj shenj e bots shpirtrore n botn lndore, ajo shenj sht dashuria.

Fjalt dhe punt e njerzve t mdhenj nuk jan sipas vendit e kohs s tyre, ata mund ti prshtaten do kohe dhe do vendi.

Kush bazohet n forcn, bie pr tok po sa t thyhet forca, por ai q bazohet n drejtsin, sht i mbshtetur n nj godin t fort q nuk shembet kurr.

Mendja e nj kombi sht arsimi, zemra e tij morali i prgjithshm.

Ekonomi turizmiposted Jan 18, 2010, 6:08 AM by Oltison Gjonaj per te pare detyren klikoDownload

| Attachments: EKONOMI TURIZMIT.docx Ekonomi-turizmiposted Jan 18, 2010, 6:01 AM by Oltison Gjonaj USHTRIMNga kombinimi i 2 produkteve A dhe B prodhohen e mira 1 dhe e mira 2Prodhimi i nje te mire respektive realizohet nga kombinimet e me poshtme0.46a dhe 0.033b dhe 0.044 l jetp 1a3a dhe 0.033b dhe 0.666 l jep 1b 1. Te llogaritet prodhimi ne ekujliber kur kerkesa finale per prod: y1=150 y2=50 2.Punsimi ne ekuiliber3.Te llogariten kuotat sektoriale te prodhimit turistik duke supozuar se kemi identifikuar ne kerkesen finale 1 komponent te shpenzimeve turistike prej 70 dhe 40 njesi 4.Te llogariten kuotat direkte dhe indirekte sektoriale qe ndikojne ne kerkesen turistikey1=150 a21=0.033y2=50 a22=0.033S1 =70 l1=0.044S2=40 l2=o.666a11=0.46a12=3 Zgjidhje 0.46 a11+3a12 +y1=q1 0.033a21+0.033a22+y2=q2q1*=(1- a22) y1+ a12 y2/ I-Aq1*=(1- 0.033) y1+ 3 y2 / (1- a11) - a12 - a21 ( 1 a22)q1* =0.967 X 150 + 3 X 50 / 0.54 -3 -0.033 0.967q1*=145 + 150 /0.522 0.099 I-A= 0.423= =sigmaq1*=295/0.423 =697.4q1*=697.4q2*=(1- a11) y2+ a21 y1/ I-Aq2*=(1-0.46)50 + 0.033 X 150 /0.423q2*=0.54 X 50 + 0.033 X 150/0.423q2*=75.5Nga veprimet e bera dele qe: q1* =697.4 dhe q2* =75.5 =0.423N= l1q1* x l2 q2*=0.044 X 697.4 + 0.666 X 75.5 =80.9----=81d = s+c c=0 keshtu qe d=s d=[70,40]q1tur =(1- a22)s1 + a12 s2 / q1tur =0.967 X 70 +3 X 40 /0.423=443.7q2tur =(1-0.46) X40 +0.033X 70/0.423 =56.5Kuotat indirekteQ1= q1tur/ q1tot =0.64 Q2= q2tur/ q2tot =0.75Kuotat direkteq1 =D1/ q1tot =70/697.4=0.1q2=D2/ q2tot=40/75.5=0.53Punsimi ne ekuiliberN tot= l1 X q1tot + l2 X q2totN tot=0.044 X 697.4 + 0.666 X 75.5 = 80.8366KERKESAT 2 DHE 4 TE USHTRIMIT TE DYTE QE NA NGELEN PA PERFUNDUAR NE KLASELlog kuotat sektoriale duke ju referur kerkeses turistike prej 80 njesi A dhe 75 njesi BKuotat direkteq1 =D1/ q1tot =80/213.166 = 0.37529.....q2=D2/ q2tot = 75/219 .436 =0.43178Kuotat indirekteQ1= q1tur/ q1tot = 102.66/213.166=0.48159Q2= q2tur/ q2tot = 106.58/219.436 =0.485699Argumentoni rolin e kuotave sektoriale turistike ne prodhimin totalAnaliza imput-autput aplikuar per turizmin nxjerr ne pah faktin se nje rritje ne kerkesen finale e ardhur nga turistet duht te zbuloje perfshirjen e sektoreve te tjere ne prodhimin e te mirave dhe sherbimeve te konsumuara gjate vakances turistike.Turizmi,ne nje sistem ekonomik,shfaqet si nje pelhure,per endjen e thurjen e se ciles interesohet i gjithe sistemi prodhues kombetar.

etik komunikimiposted Jan 18, 2010, 5:49 AM by Oltison Gjonaj Diskriminimi gjinor n shkoll

Pr t ju shmangur ktij problemi serioz q shkakton divergjenca dhe trauma tek t rijt e q m von prodhon numr t madh delikuentsh, duhet hartuar projekte t shndosha pedagogjike me t cilat arsimi do ti largohet nj diskriminimi, tani m serioz s pari me formimin dhe informimin e rregullt t trupit arsimor n kt drejtim si dhe hapjes s nj diskutimi mbi mundsin e ndarjes s klasave, s paku, n fillim pr ata q e dshirojn kt. Nj prcjellje statistike e ktij lloji t shkollimit paralelisht me shkollimin e przier do t tregoj nse me t vrtet klasat e ndara q n koh t fundit e krkojn numr pr do dit m i madh prindrish, pedagogsh dhe psikologsh n bot, do t jet m i suksesshm. Kjo metod krahasuese, ka rrnjt e veta tanim n disa vnde n bot dhe duket se rezultatet jan pozitive. sht me rndsi q kjo iniciativ, n rast mungese t interesit nga ana e pedagogve (disa her t fjetur) t nis nga vet prindrit q njherit do t jet jo vetm mbrojtje e djemve t tyre, por edhe mbrojtje e t dy gjinive sepse zvoglohen n minimum mundsit e fitimit t notave pr hatr "se je vajz" ...Diskriminimi racor drejtat tuaja ligjore Racial Discrimination - Your legal rights Askush nuk ka t drejt t ju diskriminoj apo ngacmoj pr shkak t ngjyrs s lekurs tuaj apo etnicitetit. Ka ligje t fuqishme q e ndalon kt t ndodh. Kjo fletushk ju spjegon t drejtat tuaja ligjore dhe ka duhet t bni nse ju diskriminoheni. Kur mund t ndodh diskriminimi ka thot ligji Ngacmimi n vend t puns Diskriminimi kur merrni shtpi/banes me qirra apo bleni Diskriminimi n shkoll apo kolegj Diskriminimi kur bleni apo prdorni shrbime apo pajisje Diskriminimi nga autoritetet publike ka mund t bni pr diskriminim Tribunali pr punsim Gjyqi Ligji i t drejtave t njeriut Kjo fletushk do t ju spjegoj t drejtat tuaja ligjore por nuk ju jap udhzime t plota t ligjit, dhe nuk ka qllim t jet udhzim ligjor pr raste specifike. Nse keni problem ju duhet t merrni m shum informata dhe kshilla personale pr ta gjet mnyrn m t mir pr ta zgjedh problemin. Kur mund t ndodh diskriminimi Diskriminimi ndodh kur dikush trajtohet m keq (n terme ligjore quhet m me pak favor) se nj person tjeter n situat t njejt apo t ngjajshme. Kjo fletushk ju tregon t drejtat tuaja nse ju diskriminoheni pr shkak t: racs ngjyrs nacionalitetit origjins etnike apo nacionale. N kt fletushk ne i prdorim fjalt rac dhe racore pr ti mbuluar racn, ngjyrn, nacionalitetin, origjinn etnike apo nacionale. Njerzit mund t vuajn nga diskriminimi: n vend t puns kur blejn apo prdorin pajisje apo shrbime kur marrin me qirra apo blejn shtpi n shkoll apo kolegj me autoritetet publike (p.sh. me policin). Ligji ju mbrron nga diskriminimi dhe ju jap t drejtn q ju mund t shkoni n tribunalin pr punsim apo gjyq nse ju besoni q jeni trajtuar n mnyr paligjore. Ju mund t gjeni se jeni t diskriminuar pr m shum se nj arsye. Nse kjo ndodh ju keni nevoj pr kshilla se ka t ndrmerni. Ju mund t krkoni kshilla nga: sindikati qendrn ligjore lokale n qendrn pr kshilla (Citizens Advice Bureau) apo nga avokati Diskriminimi racor nuk sht e njejt si dhuna racore ( p.sh. nse dikush ju sulmon). Dhuna racore sht krim dhe nse ju jeni viktim nga ky krim, ju duhet ta lajmroni policin. ka thot ligji Ligji pr relacione racore vitit 1976 ju mbrron nga diskriminimi racore dhe ngacmimet dhe ju jap t drejtn pr ta sfiduar diskriminimin negativ n gjyq apo n tribunalin pr punsim. Nse e drgoni dikend n tribunal apo gjyq mund t ndryshoj mnyrn se si nj organizat sillet dhe n t ardhmen nuk do t diskriminoj kundr njerzve t tjer. Ligji poashtu e bn t mundur diskriminimin racor joligjore nga autoritetet publike siq sht policia dhe krkon nga departamentet e shtetit dhe organizatat publike q t ken rregullore q nxit barazi racore. Ligji i mbron t gjitha grupet racore nga diskriminimi jo vetm zezakt dhe grupet nga minoritet etnike. Diskriminimi Ligji pr barazi flet pr tri lloje t diskriminimit: Diskriminimi Direkt sht kur ju trajtoheni m me pak favor n baza racore. Kjo mbulon trajtimin m me pak favor prshkak t racs tuaj dhe trajtimi m me pak favor prshkak t racs e ndonj personi tjetr. Pr shembull, nse ju refuzoni ti vijoni urdhrat e pundhnsit pr ta diskriminuar dikend nga nj rac tjetr dhe prshkak tl ksaj ju prjashtoheni nga puna, ju mund t bni ankim pr diskriminim racial. Diskriminimi Indirekt kur rregullat dhe kushtet aplikohen pa arsye t vlefshme dhe kan efekt t keq n personat nga racat e tjera. Pr shembull nse n nj vend t puns krkohet nj person me gjuh amtare angleze, kjo do t thot se nuk i prfshin personat nga grupet tjera racore, t t cileve gjuha amtare nuk sht gjuha angleze por ata flasin gjuhn angleze rrjedhshm. Viktimizimi kur ju trajtoheni m me pak favor sepse ju jeni ankuar pr diskriminim racor apo i keni ndihmuar nj koleg q sht ankuar pr diskriminim racor. Ngacmimi Ngacmimi sht nj sjellje e padashur q e lndon dinjitetin apo krijon atmosfer friksuese, armiqsi apo turprim pr ju. Kjo fletushk i mbulon gjasht vende kryesore ku mund t ndodh diskriminimi apo ngacmimi: N vend t puns Kur e keni lshuar punn Kur bleni apo merrni me qirra shtpi N shkoll apo kolegj Kur bleni apo prdorni pajisje apo shrbime Kur keni pun me autoritetet publike Diskriminimi n vend t puns sht kundr ligjit nse nj pundhns ju diskriminon n baza racore n raste kur ata zgjedhin puntor pr punsim dhe kur vendosin se cilt puntor do t: promovohen jipen prfitime n vend t puns, p.sh. trajnime diciplinohen prjashtohen nga vendi puns shpallen puntor t panevojshm Aplikimi pr punsim sht kundr ligjit pr nj pundhns t diskriminoj n rastet q vijojn: Kur vendosin se cilit personi do ti ofrohet puna. Kjo prfshin prshkrimin e puns, specifikimet personale, (prshkrimi i aftsive, prvojave dhe kualifikimeve t nevojshme pr punsim), formularin e aplikimit, procesin e zgjedhjes, intervistat dhe seleksionimi i fundit. Pr kushtet e kontrats s punsimit, siq jan pagesa, pushimi vjetor apo kushtet e punsimit. Duke mos e konsideruar aplikiminin tuaj. Ligji pr realcione racore i mbron puntort edhe ata q punojn prkohsisht dhe puntort me kontrata. Kjo vlen edhe pr agjencionet pr punsim, sindikatin dhe partnert pr t diskriminuar. Ngacmimi n vend t puns sht kundrligjore pr nj punsues dhe koleg t ju ngacmojn n mnyr racore. Nse personi q ju ngacmon nuk ndalet pasi q ju e keni krkuar nga ata, ju duhet t ankoheni te pundhnsi. Shumica e pundhnsve i trajtojn ngacmimet racore nga puntort e tyre si kundrvajtje diciplinore, dhe ata duhet ta diciplinojn personin q ju ngacmon. Nse pundhnsi juaj nuk bn asgj apo nuk bjn sa duhet pr ta ndaluar ju mund t bni ankes kundr atyre n tribunalin e punsimit. N shum raste, ju poashtu mund t: t veproni n mnyr ligjore n gjyq kundr personit q ju ngacmon juve apo kundr pundhnsit nn ligjin e vitit 1977 pr mbrojtjen nga ngacmimi; apo br ankes pr pakujdesi apo thyerjen e kontrats kundr pundhnsit. Nse ju jeni sulmuar, ju duhet ta lajmroni policin. Nn ligjin e vitit 1998 pr krim dhe rregullim, ngacmimi apo sulmi mund t shkaktoj denim m t madh pr personin q ju ka sulmuar me motiv racist. Diskriminimi apo ngacmimi pasi q e keni lshuar punn Pundhnsit nuk duhen t diskriminojn apo ngacmojn juve pasi q e keni lshuar punn. Shembull i ksaj mund t jet nse pundhnsi refuzon t ju jap karakteristikat tuaja, kur puntorve tjer nga nj grup tjeter racor ju jipen kto karakteristika. Prgjegjsit e pundhnsve Ligji pr relacione racore thot q pundhnsit jan prgjegjs pr aktet e diskriminimit racor apo ngacmimeve nga puntort e tyre apo agjencionet q i prdorin, prveq nse pundhnsit kan marra masa t duhura pr ta ndaluar diskriminimin. Ju mund ta drgoni rastin tuaj n tribunalin pr punsim nse jeni duke vuajtur nga diskriminimi apo ngacmimi. Kur mund pundhnsi t diskriminoj Jan disa raste kur pundhnsit lejohen t diskriminojn: Nse raca, ngjyra, kombsia apo origjina etnike ose kombtare jan krkesa apo kualifikimet e nj personi pr nj vend pune dhe personat vetm nga ky grup i prcaktuar mund ta bjn punn. Nse rregulla sht q e kufizon punsimin pr njerzit e nj nacionaliteti t posaqm apo origjine kombtare. Kjo aplikohet vetm n punsimet nga autoritetet shtetrore apo organizatat publike. Nse kjo nuk mbulohet nga ligji pr relacione racore. Diskriminimi kur merrni me qirra apo bleni shtpi apo banes sht joligjore t diskriminoni kundr dikujt pr shkak t gjinis kur shitni apo lshoni me qirra shtpin apo banesn. Pr shembull, nse nj agjent pr banesa nuk mund t ju refuzoj t ju tregoj pronn prshkak t ngjyrs tuaj, poashtu pronart t refuzoj t ia lshojn pronn me qirra nj familje t zez pr arsye t njejta. Poashtu sht kundrligjore pr pronart t diskriminojn n mnyr racore n mnyrn se si i trajtojn qirragjinjt. Ky ligj aplikohet edhe pr pronat e bisniseve. Nse ju banoni n banes nga kshilli apo shoqatat pr strehim dhe ju jeni t diskriminuar n mnyr racore nga banuesit e tjer, ju duhet t lajmroni kshillin apo shoqatn e strehimit. Shumorganizata kan rregullore pr ti mbrojtur banuesit nga ngacmimet racore. Ata mund t marrin urdhr nga gjyqi pr ndalim me gjyq nga gjyqi pr ti ndaluar njerzit t ngacmojn juve ose ata mund t prjashtojn nga banesa. Diskriminimi n shkoll apo kolegj sht kundrligjore pr shkolla dhe kolegje t diskriminojn apo ngacmojn ju apo fmijn tuaj: n kushtet t cilat ofrohen pr ta pranuar fmijn tuaj kur vendosin nse do ta prjashtojn fmijn nga shkolla; apo mnyrn se si fmija juaj arsimohet Shkolla apo kolegji duhen t ndrmarrin masa pr fardo ngacmimi racor apo dhuns nga puntort. Poashtu sht kundrligjore pr autoritetet lokale t arsimit t diskriminojn kur i vlersojn nevojat speciale arsimore t fmijs tuaj. Nse mendoni q fmija juaj ballafaqohet me diskriminim racor, m s pari ju duhet t bisedoni pr problemin me msuesit apo drejtorin e shkolls. Departamenti pr arsim dhe aftsi prmban informata se si ta tejkaloni kt. Nse kjo nuk bn pun, bni ankesn te qeveritart e shkolls apo autoritetet lokale pr arsim. Ju mund t merrni kshilla nse ju nevojiten nga: komisioni pr barazi racore (Commission for Racial Equality) kshilli lokal pr barazi racore qendra pr kshilla pr edukim Nse ju jeni student, kolegji apo fakulteti duhet t ket rregullore pr t drejta t barabarta pr studentt poashtu edhe puntort. Diskriminimi kur bleni apo prdorni pajisje dhe shrbimet sht kundrligjore pr bisnise apo shrbime t diskriminoj n mnyr racore apo ngacmoj juve duke: ju refuzuar apo me qllim t ju furnizojn me pajisje apo shrbime mos ju furnizuar me pajisje apo shrbime t t njejtit kualitet, n t njejta kushte si personat tjer. I prfshin gjrat q jan falas por edhe at q duhet t paguani. Kjo i mbulon shum bisnise dhe shrbime, duke prfshir: dyqanet vendet publike si hotelet, restoranet, klubet e nats dhe qendrat sportive xhirrollogarit e banks, kredit, kartat kreditore dhe sigurimi udhtimet dhe shrbimet transportuese q jan publike apo t ofruara nga kompanit private apo agjentt e udhtimit shrbimet e furnizuara nga autoritetet lokale siq jan qendrat sportive Kur lejohen bisniset apo shrbimet t diskriminojn Bisniset apo shrbimet mund t diskriminojn n disa raste nse: organizata sht joqeveritare n t cilat qllimi sht t furnizojn me shrbime nj grup t posaqm racor (mirpo nuk mund t diskriminoj n baza t ngjyrs s personave) nse diskriminimi nuk mbulohet nga ligji pr relacione racore ka disa prjashtime nn ligjin pr relacione racore. Shembull i ksaj mund t jet nse nj klub me m shum se 25 antar i t cilve qllimi kryesor sht t furnizojn shrbime nj grup t posaqm racor (mirpo nuk mund t diskriminoj n baza t ngjyrs s personave). Diskriminimi nga autoritet publike sht kundrligjore pr organizatat publike t diskriminojn n baza racore n mnyrn se si i kryejn funksionet e tyre. Shembuj t organitazave dhe funksioneve t cilat prfshihen jan: policia (ndalesat nga policia dhe kontrollimet) autoritetet lokale (inspektort pr ambient shndetsor) shrbimet n burgje (diciplina n burg) zyret e tatimeve (inspektimet e tatimeve dhe kontrollimet) Poashtu organizatat publike e kan pr detyr kur kryejn kto funksione t konsiderojn se si mund t: eliminojn diskriminimet racore nxisin barazi t rasteve dhe relacione t mira racore. Ju mund t ndrmerrni aksion ligjor kundr organizatave publike q nuk i prmbahen me kt detyr. Disa autoritete publike duhen t ken skem pr barazi racore q quhet rregullorja pr barazi racore n institucionet arsimore, e cila vendos se si rregulloret i prmbushin kto kriterie apo ka bjn pr ti prmbushur kto kriterie. Nse ata nuk kan skem apo rregullore pr barazi racore, komisioni pr barazi racore mund t ndrmerr masa kundr tyre. Racizmi dhe diskriminimi, "t ligjruar" n S