Jon Sarasua:f.J{

ffic*{

V

=:

fJ

t\Atl

oN

ú.

Fv)

40. zenbokio 200_3ko opirilo

H ERRI ARDURALARITZARENEUSKAL ERAKUNDEA

6ldazkiakAlegario-idazt<ia:rafikoko salaketa--agiriei aurre egite-ko bidea

,Ió .

Lancan euskar*tNola nabarmendueuskara testu ele-bidunetan?

l8Erreportajealbarretxeren pro-pssamen politíkc-aren gaineka ikus-pegiakademikoa

"Ez dut oso gogoko euskalgin-tzaren aurkako 'eraso' horieierantzuteko dinamikan sartzea,dinamika horrek euskalgintza-ren iparra lausotzen duelako"Bertsoginaan hainbat urte eman ondoren utzi ziruen plazakJon Sar¿suali- baina ez du- hala ere. bertsolaritza erabatbaz-tertu: gaur e_run Eerrso:ale Elkartea-ren partaide dugu.Horrela- oholue¡en agerur gabe ere, alorreko beste kontu batzuen ardura du Jonek: bertsolari-zaren hedapena- tr¿nsrnisioa- bilketa-ikerketa... Euskalgintzarekin ere arduratsu dabilkigu;bere ustez. enskelginrzarako oinarri bazuk jadanik i¡adokita egon arren. eta gizarte-sareannahiko energia egonda, errealitarean badirudi ez dela mamitzen ari.

10. or.

I936-I939ko gerra:errepresal iatuen

duintasunaren aldeEspainian eta Eusk¿l Herrian bertan egindako zenbait indusketa historiko--arkeologikoek agerian utzi dituzte 1936-1939ko gerran izandako sarras-kiak; hainbat eta hainbat familiatan bameratutako zauriak guztion aureraplazar:atu dira. Iakin ahal izan dugu zer nolako ahaleginak egin dituzten etaegiten ari di¡en azkenaldian hildako askoren familiak, arbasoen duintasu-na berreskuratzeko. Guk aukera izan dugu garai hartan tiroz hildako gizonbaten bi alabekin hitz egiteko.

13. or.

Eztabaida:Familia eta laneko ardurakbateragarr¡ eg¡teko erakundeekhartutako neurriak nahikoak al dira?Gizonezkoekiko berdintasun eskubideak aldarrikatuz emakumea etxetik irten eta kanpoan lanean hasizenetik, familia eta etxea zarntzeko arazoak sortu di¡a. Nola egin bateragarri familia eta etxeko ardurak?Nahikoa al da Eusko Jaurlaritzak onarfutako Familien Laguntzarako Erakunde arteko Plana? Gizarteanahotik ahora dabilen gai honen guztiaren inguruan euskal gizafeko hainbat ordezkariren iritziak jasonahi izan ditugu, hona ekartzeko.

20. or.

|!otú

N

oN

r!(ú

N

oN

!Q'NotúN

N

oJl¡¡tr¡

Teledemok razta akti boa:Toki-administrazioaren garapenerako bultzada berria

Ezagrúzaren a¡o berrian, herriak izan behar du informazioa-ren gizafearen oinarri. Hori dela eta, Jungo esperientzia osoaurrekari baliagarria izan da demokrazia elektronikoareninguruan. Aurrekari horrek berehalako eragina izango duinformazioa¡en gizarteary Europar Batasunaren bamean,Espainiako administrazioan eta Iberoamerikako herrialdee-tan. Orain gutxi egin da Sydney-ko Teknologia lnstitu-tuarekin lankidetza-hitzafmela, eta Massachussets-ekoTeknologia lnstitutuko deka¡oak (hots, William J. Mitchell-ek1) zuzeneko a ez den. partaidetzaelektronikoa¡en alde aurkiegingo duen erronka ere aipatu beharra dago.

Junek 2.401 biztanle ditu eta Granadatik 4 kilometrora dago.Junen 2001eko ekainaren 28an egin zenizaera elkarreragile-ko lehenengo on line "udalbatza" edo osoko bilkura, eta

Internet bidez ikusteko aukera egon zen; horixe izan da, baiEspainian, bai nazioartean lehenengo "esperientzia pilotua".Garbi dago lege aldetik intgarrizko "hutsunea eta erronka"dagoela tokiko demokraziek informatikaren alorrean dutenetorkizunaren aurrean. Baina Jungo udalbatzak jada irekiditu bide oso zehatz batzuk, horren guztiaren inguruan aurre-ra egiteko eta arau batzuk ezartzeko.

1999ko abendua¡en 28an, Jun herriak (Granada) eskubideberri bati bide eman zion, herritarren eta agintarien afeanharremanak izateko modu guztiak irauliko zituen eskubidebafi: teledemokrazia aletibo¿. Hiri-estatuak zeuden garaikolehenengo demok¡azia haietan oinarriturik egongo zen, bainahasierako atenastar haiekin alderatuta, teledemokrazia honekInformazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (IKT) kon-tuan hartuko ditu. Mundu guztiko 181 egunkarik eman zutenaurkikuntza horren berri, zenbaitek lehen orrialdean, gainera.Horren guztiaren lehenengo sndorioa honakoa da: Intemet eta

IKTak herritarren oinarrizko eskubidezat ha¡tzea2, eta herrita-rrengandik hurbilen dzgoen administrazioak eman ditzakeenbeste edozeinen pareko izatea. Deklarazio hori erronka izuga-rria da; izan ere, Jungo herritar batek udalbatzaen lagunaajasotzen ez badu, justizia-auzitegira jo lezake Jrmgo iduma-ziomen gizafeko piramidea lehengoratu diezaiot€n, üdalbctzak onartutako konpromisoa kontuan izanda.

Intemet Jungo herritarren oinarrizko eskubidetzat hartzeakaskotariko erantzunak izan ditu herritar aktibo3 deitutakoa-rengan. Eta horretaz gain, toki-administrazioen lidergoaazpimarratu du.

l. Teledemokraziaren ondorio juridikoakEgilea: Carlos López López, Granadako Diputazio Probintzialeko idaz-kariordea

2. [Aikens, 1997] Aiken, Geoffrey S., American Democracy andComputer-Mediated Communication: A case study in Mi¡nesota, doc-torate of philosophy in social and political sciences, CambridgeUniversity. April. 1997.

3. Sartori, Giova¡ni, 1993 Democrazia. Cosa é, Milano, Rizzoli.

Herritarrek beraiek, udalbatza egin baino harnabost egunlehenago, jorratuko diren aztergaiak proposatzen dituzte, etabeharrezkoak diren agiriak aurkezten ditluzte udal-espedien-tean safzeko. Horrela, tdalbatza egingo den egunean, ezfa-baidan nahiz onarpenean parte hartuko dute. Hori guzia"kaptlarizazio"-prozesu bati esker gertatuko da: GIMANizeneko baliabidea sortu da (hots, Informazioaren GizartekoGarapenerako Gestorea izeneko langilea) eta horrek herrita-rrak dinamizatu egiten ditu. Horrela, "Aurrerapen sozialanorberaren aurrerapenaren ondorioa da" esaldia eraldatu eta

beste hau bihurtuko du garrantzitsuenak pertsonak di¡a, ez

e kip ame nduak e ta te kn olo giak.

Hala ere, informazioaren gizarteko piramidearen gailurra(teledemokrazia aktiboa deitutakoa) lortzeko, beharrezkoa da

atruetiaz beste urrats bat ematea: alfalcrutau-e digitalaEzinezkoabaita prestakuntza egokirik gabe tresna baurü era-biltzen jakitea, eta, gainera, awetiaz aitqarako esh¡bi«bbatek hori bermatu egiten zuen. Horrela bda Jungo herita-rren 7o80k jaso zuten affabetatze digitalal eta zenbait pertso-

nak alfabetatze osoa jaso atten.2.4Ol bizilaguáú l-6mjoan ziren alfabetatze-geletara. Eta ik¡stera lnn ez zirengehienek IKT erabiltzen bazekiten, bai nitsrsiararr ikasi-ta, baita lanean edo etxean ikasita ere. Hqrda bada, mo hila-bete gutxitan ( 18 hilabetean , batn anzn ere) IKferako pira-mide oso bat eraikitzea lortu zen gobmrmffa berri batgaratu ahal izateko. Eta hori guaia amera amateko agiriaBrusela eta Issy L-es Molineaux (P¡bl hir¡* ere izeryetuzuten, joan den urteko ,?.ar(BmEn 8il Jm egin zen telede-mokrazia aktiboari hruzfto lfuEEo 'rurh-rnailako kon-fereñtzian. Konferenrzia hmcn mürln Jrmgo Dekltrazioa

étzar, zerr- egiri huretm- rr¡ntr¡ lúri grrmziSuenek(Paris, Helsinki- I-mets" \ñm- Erma Amsterdam...)informazioaren gizz.@ ssltf¡F trr alftfo konp,romisoahartu zuteL eta hana*o Glúet Crtfox Dialogues sortukodute. Hmrcla beda ffi ela Bruselak 2ü)leko maiatzarenl6an Faiser il€riil rifi¡. üE¡m Helsinkiko Deklarazioasirranr silhen" fu demfu¿zia alciboaren jaioterri eta eredugarbieÉ bih¡rtu da, b€riatr bu¡¡u¡ baizen, munduan lehe-nengo aldia udalbo¡ clkareragite4 200leko ekainaren2Saoohzin nttsr e¡e- [Idalbaeahartan, tokiko erakunde bate-ko herritarrek ¡¡dal-anr¡ckmg¡ak sa¡earen bidez proposatu etaonartu ziüEt€ú- Ilmeztero, udalbatza guztiak horrela egitendira, bai ohüoak" bai ezohikoak; nahiz talde politikoek nahizhenitarrek deinra egrmeko aúergu "aurretikoaren" bidez.5

a. [-mdoo, 1995-] I-mdon, Scott, Teledemocracy vs. DeliberativeDemocrry: A C-onpative l-ook at Tivo Models of Public Talk,Iournal oflnterpo'sonal Computing and Technology, Vol. 3 No. 2, April1995, p 3155.

5. 'trónica de la primera sesión plenaria en España retransmitida enInteroet por el Municipio de Jun". Carlos López López jaunaren komu-

oo, * ar*or,oo /) f)EUSKARAZ ZZ

I

I

i"Gizarte berrian urtebete galtzeak

atzean uzten ari garengizartean hamarkada bat bainogehiago galtzea esan nahi du"

Horrela bada, komunikazioa efa elka¡rizketa izateko. eta infor-mazioa lortzeko aukerak asko hobetuko di¡a, bai herritarrenak,bai erakundeenak, bai administrazioarenak, bai enpresenak. baisaltokienak eta bai gizarte-eragileenak ere. Eta hori guaia POR-TAL INVERSO deitutako proiekrua abian jartzearekin, gorene-ko mailara iritsiko da. Proiektua aurrera eramateko. SidneykoTeknologia Institutuaren laguntza izango dute, eta 2003ko maia-tzaren2íean, beste esperientziabat egingo dute: lehenengo aldizjarriko dute abian boto elektronikoa (sare bidez eta bertaratugabe) birtualki emateko aukera. Horretarako, Massachussets-ekoTeknologia Institutuaren laguntza izango dute. Boto elektroniko-aren esperientzia hori abian jartzeko, sarearen beste aldean dago-en pertsona zein den jakitea beharrezkoa da. Hori dela eta, gor-putzeko energiaren bidez zein pertsona den jakingo dute.Horrela, bada, prozedura biometriko oso aurreratuez baliatuta,pertsona horren ordez beste norbait arilzea eragotziko dute. Izanere, gaur egungo sinadura elektronikoaren bidez ez dakigu sare-aren beste aldean dagoena benetan ote den berak dioen pertsona.

Baina gaur egun, indarrean dauden legeak kontuan hartuta, ezda erraza prozesu elkarreragile batean parte hartu ahal izatea.Carlos López López jurista entzutetsuak (GranadakoDiputazioko idazkariorde nagusiak) egindako txosten bateanadierazten denez. herritarrek udalbatzetan parte hartzeko, KodeZibileko 2. artikulua hartu behar da oinarritzat. Artikulu horre-tan adierazten denez. legeak, arauak... murgilduta dauden uneraegokitu behar dira Beraz, kasu honetan, informazioaren gizr-tera egokitu behar dira, eta. horretarako, udalbatzan atsedenaldi

nikazioa Guadalajaran (Mexiko) egin zen Organización Interamericana deC o o p e rac i ó n I nr e rmuni c i Hl -en (OICD XXV. Kongresuan. 200 1 eko urriaren24ttk26ta.

José Antonlo Rodríguez Salas

Elemarikoa sortu behar da eguneko aztergaien puntu bakoitza-ren aurretik eta ondoren. herritarrek parte hartzeko aukera izandezaten.

Hiriak krritanen helburuen mandatari izango dira. Pertsonakdira protagonista nagusi. Ezagutzaren gizarte honek aurreraegrngo dr¡, baldin eta bere aktibo garrantzitsuenaren aldekoerronka egiten badu; hots, giza baliabideen, pertsonen aldekoa.Baina ezin dugu honen inguruan hausnafu gabe amaitu, eta aregutxiago, honako datuak ikusita: Espainiako alkateen Vo7,l3(8.200 alkateetatik 581, alegia) soilik daude sarera konektatuta;aitzitik, kaleko jendearen Vo2l,3 dago konektatuta. Eta horrekhonakoa adierazi nahi du: herritarrengatik hurbilen dagoenarduradun politikoak ezagntzaferl gizartean teknofobia badu,nekez iritsiko dela bere herritarrengana.

Jtnen ezagtÍzaren gizartean parte hartzeko eskubidea beranazaitortuta ez balego, inoiz ezingo zatekeen abian jarri A.I.R.Egailua (baliabide exogenoak hartzeko eta informazioa lortzekoantena da, eta proiektu guztiak lantzeko baliabideak eskuratze-ko aukera eman digu), ezta haririk gabeko konexio-sistemarikaurreratuena, SMS mugikorren alerta-sistema eta aurki, UMTS-plataforma (Florentzia, Atenas eta Jun herrien artean lantzen arigarena), Keelan proiektua eta teknologia berrien alorreko bestehainbat proiektu ere. Ekimen gehienak herritarrek onartu egitendituzte, behetik gora egiten direlako eta infoaberatsen eta info-pobreen artean alderik ez duen gizarteberia sortzen delako.

José Antonio Rodríguez SalasJungo Udaleko alkateordea

E'ü§(Áfr'AZ 2 3