aĞri ve aĞrili hasta bakimi...astim Çeşitli uyaranlara karşı hava yollarında aşırı...
TRANSCRIPT
İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
ACİL HEMŞİRELİĞİ DERSİ
DR.ÖĞR.ÜYESİ ASLI GENÇ
PULMONER
ACİLLER
Pulmoner Aciller Astım
KOAH
Yetişkin Solunum Zorluğu (ARDS)
Pulmoner Emboli
ASTIM
Çeşitli uyaranlara karşı hava yollarında aşırı yanıtlılık ile karakterize, spontan olarak veya tedavi ile şiddeti değişen, solunum yollarında daralma ile kendini gösteren bir hastalıktır.
Astımın Özellikleri1. Hava yollarında daralma olması ve bunun spontan olarak
veya tedaviyle giderilememesi2. Hava yollarında enflamasyon olması3. Çeşitli uyaranlara karşı aşırı cevap
Her yaşta gelişebilir ve akut önlenemeyen nöbetler ile karakterizedir.
Astım krizi geleneksel tedaviye cevap vermiyorsa ve durduralamıyorsa bu durum ‘status astmatikus’u gösterir. Bu
yaşamı tehdit eden bir durumdur. İlave olarak wheezing, dispne, asit-baz dengesizliği görülebilir.
Hatta ölümle sonuçlanabilir.
Belirti ve Bulgular
•En önemli belirti dispne
•Hırıltı (wheezing, ıslık sesi)
•Öksürük
•Göğüste sıkışma hissi
Bu belirtiler nöbetler halindedir, gece ve/veya sabaha karşı ortaya çıkma eğilimi gösterir.
Mevsimsel değişkenlik gösterebilir.
Tanı Bronkodilatör almadan önce tam kan sayımı için örnek
alınmalıdır.
Lökosit, eozinofil sayımı, total ve spesifik IgE antikorları, spesifik deri testleri yapılır.
Arter kan gazları
Solunum fonksiyon testleri
Göğüs radyografisi
Tedavi ve bakımın amacı:
Akut dönemde bronkospazm, ödem ve hava yollarında artmış mukus sonucu oluşan solunum problemlerini ortadan kaldırmak
Uzun dönemde astım şikayetlerinin olmaması
Mümkün olduğunca şikayetlerinin azaldığı kaliteli bir yaşam sağlamak
Hafif atak Orta atak Ağır atak
Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu:
(Salbutamol, Terbütalin)
İlk bir saatte: 20 dk.’da bir 4-5 puf.
İyileşirse; kr. Astım tedavisinde bir basamak yükseğe çıkılır.
İyileşmezse; orta atak tedavisine geçilir.
Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu:
(Salbutamol, Terbütalin)
İlk bir saatte: 20 dk.’da bir 4-5 puf, sonra 1-4 saatte bir 2-4 puf.
Sistemik steroid: Prednisolon0.5-1 mg/kg/gün, 2-4 doz oral /IV
Nazal Oksijen:
SaO2 erişkinde >%90, çocukta %95 olacak şekilde.
Çabuk etkili β-2 mimetikinhalasyonu: Nebülizatör ile 3 kez / devamlı Salbutamol2.5mg.
Sistemik steroid:
İlk 48 saat: Prednisolon 120-180mg/gün, 3-4 doza bölünerek IV.
3-10 gün: Prednisolon1mg/kg/gün.
Nazal Oksijen: SaO2 erişkinde >%90, çocukta %95 olacak şekilde.
Teofilin: 3-6mg/kg bolus, 0.5 mg/kg/saat IV inf.
İpratropium Bromür:Nebülizatör İlk saatte 0.5 mg, sonra saatte /4 saatte bir uyg. (Hastaneye yatır)
AKUT ASTIM ATAĞININ TEDAVİSİ
Tedavi ve Bakım-1 Hastaya solunumunu kolaylaştırıcı pozisyon verilir.
Sekresyonlsrın atılımını kolaylaştırmak için derin solunum ve öksürme egzersizleri öğretilir, gerekli ise nazotrakeal aspirasyon yapılır.
Oral ya da IV yolla sıvı verilerek sekresyonların yumuşaması sağlanır.
Gerekli olursa oksijen verilir.
İlaç ve sıvı vermek amacıyla IV damar yolu açılır.
Genellikle bronkodilatörler ve kortikosteroidler uygulanır.
Hipoksi ve asidoz gelişimini kontrol etmek için EKG monütörizasyonu yapılır, arteryal kan gazı takibi ve oksimetre takibi yapılır.
Tedavi ve Bakım-2 Ventilatör desteği sağlamak üzere hazırlıklı olunur.
Astım krizini şiddetlendirici ortam, ilaçlar ve duygusal uyaranlardan korunur.
Hasta ve ailesi taburculuk sonrası bakım, tedavi ve takibi yönünden eğitilir; hastalığın gelişimi allerjen etkilerden uzak durma,sıcak ve soğuktan korunma, solunum egzersizleri, ilaç ve nebulizer kullanımı öğretilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
KOAH akciğer dokusunun elastikiyetini kaybetmesi ve alveol duvarının harabiyeti sonucu akciğer
alveollerinin genişlemesidir.
KOAH hastalıkları:
Amfizem
Kronik bronşit
Bazen astım ve bronşektazi bu gruba dahil edilebilir.
Kronik Bronşit
Birbirini izleyen iki yıl, öksürüğe yol açabilecek başka bir neden olmaksızın, her yıl en az üç ay
süre ile devam eden kronik, prodüktif öksürüktür.
Amfizem
Terminal bronşiollerin distalindeki hava yollarının belirgin fibrozis olmaksızın duvar harabiyeti ile
birlikte kalıcı olarak anormal genişlemesidir.
KOAH Nedenleri Vakaların çoğu tütün kullanımına bağlı,
Çevresel olarak solunan karbonlu partiküller
Alkol
Çocuklarda pasif sigara içimi
Adenovirüs enfeksiyonu ve diyette C vitamini eksikliği
Mesleki hastalıklar
Tüberküloz
Organik nitratlar
Belirti ve Bulgular Bronkospazm
Öksürük
Hipersekresyon
Fizik muayene sırasında raller, ronküs, uzamış ekpirasyon fazı
Pursed lip solunumu
Yardımcı solunum kaslarının kullanımı
Göğüs ön-arka çapının artması(fıçı göğüs, amfizeme özgü)
Siyanoz, hipoksi, taşikardi
Hiptansiyon, kardiyak ritim bozuklukları
Ortopne pozisyonu
Tanı Arteryal kan gazları
Tam kan sayımı
Balgam kültürü ve antibiyogramı
Alfa antitripsin enzimi
Göğüs radyografisi
Solunum fonksiyon testleri
Tedavi ve bakımın amacı: Semptomları azaltmak
Akut atakları önlemek
Solunum foksiyonlarının giderek kötüleşmesini önlemek
Yaşam kalitesini yükseltmek
Tedavi ve Bakım-1 Solunumu kolaylaştırıcı pozisyon verilir (?)
Nemlendirilmiş ve düşük akımlı oksijen tedavisi başlanır
Arteryel kan gazları takip edilir
Gerekirse ventilatör desteği sağlanır
Sıvılar ve ilaçlar için IV damar yolu açık tutulur
Bronkodilatörler, mukolitikler, ekspektoranlar ve antibiyotikler uygulanır
Oral ve IV yolla sıvı tedavisi yapılarak sekresyonlar yumuşatılır
Tedavi ve Bakım-2 Arteryel kan gazları seviyelerinin değişimine bağlı
gelişebilecek aritmiler izlenir
Hastaya uygun şekilde pursed lip solunumu yapma, diyafragmatik solunum tekniklerini kullanma, ilaçları uygun dozunda ve zamanında kullanma konusunda bilgi verilir.
Sakin bir ortam sağlanır
ARDS (Yetişkin Solunum Zorluğu Sendromu)
Akciğerlerde hem yapısal hem de fonksiyonel değişikliklerin olduğu akut bir solunum
yetmezliği tablosudur.
Patofizyoloji Genellikle temelde eski akciğer hastalığı yoktur.
Çeşitli nedenler ile alveoler kapiller membran zedelenmiş ve buna bağlı kapiller geçirgenlik artmış
bunun sonucunda intertisyel alana plazma ve proteinler geçer.
Kapiller perfüzyonun azalması ve ödeme bağlı olarak sürfaktan yapımı azalır.
Sonuçta alveoller sıvı ile dolar ya da kollabe olur. Bu durumda da dokuların oksijenasyonu bozulur.
Nedenleri Yaygın akciğer enfeksiyonları
Toksik gazların aspirasyonu
Gastrik aspirasyon
Genel anestezide yüksek doz ilaç kullanımı
Peritonit, pankreatit, mikroemboli, mekanik ventilasyon
DIC
Yanıklar, boğulmalar
Aşırı sıvı yüklenmesi
Eklampsi
Travmalar
ARDS’nin en önemli nedenleri sepsis, pnömoni,mide içeriğinin aspirasyonu ve çoğul travmadır!!!
Belirti ve Bulgular ARDS başka bir hastalığın komplikasyonu olarak
geliştiğinden öncü hastalığa göre değişiklik olabilir.
Siyanoz
Hiperventilasyon, hırıltılı solunum, hipotansiyon
Siyanoz, hiperventilasyon, taşikardi
İnterkostal ve substernal çekilme
Terleme, huzursuzluk, anksiyete
Tanı Arteryel kan gazı değerleri oksijen basıncı 60
mmHg’nın altında
Göğüs filmi buzlu cam görüntüsünde
Solunum fonksiyon testlerinin değerlendirilmesi
Tedavi ve bakımın amacı:
Oksijen gereksinimini azaltmak
Dokulara giden oksijen miktarını arttırmak
Sıvı-elektrolit dengesini düzeltmek
Tedavi ve Bakım Hastaya fawler ya da lateral pozisyon verilir
Sekresyonları çıkarması için gerekirse aspirasyon, entübasyon uygulanır
Hava yolu açıklığı sürdülür, yeterli solunum ve dolaşım sağlanır
Arter kan gazları takip edilir
Aldığı-çıkardığı takibi yapılır ve saatlik idrar miktarı ölçülür.
Bronkodilatörler, kortikosteroidler, anlajezikler uygulanır
Hastanın bilinç durumu ve yaşam bulguları sürekli değerlendirilir
İleri hemodinamik monütörizasyon için hazırlıklı olunur (arteryel kateter, swan ganz kateteri, santral venöz kateter)
Sessiz ve sakin bir ortam sağlanır
Pulmoner Emboli (PTE)
Pulmoner tromboemboli (PTE) venöz sistemde oluşan trombüsün pulmoner arter ve dallarını
tıkamasıyla oluşur.
Nedenleri Kan pıhtısı, yağ, kemik, hava ya da amniyotik sıvı ile
meydana gelebilir.
Trombüs gelişiminde rol oynayan faktörler hareketsizlik, yatak istirahati, anestezi ve KKY nedeni ile ortaya çıkan staz, malignensi, östrojen tedavisi, hiperkoagülasyon, cerrahi ve travma sonucu oluşan damar duvar hasarı
Belirti ve Bulgular Solunum güçlüğü
Göğüs ağrısı
Öksürük
Taşikardi
Taşipne
Huzursuzluk ya da konfüzyon
Tanı Akciğer grafisi: plevral efüzyon, atelektazi görülebilir
EKG bozuklukları görülür
Oksijen satürasyonu düşer, hiperventilasyona bağlı solunum alkalozu görülür
Sedimantasyon hızlıdır, tam kan sayımında lökositler artar
Fibrin yıkım ürünleri yükselir
Pulmoner anjiografi tanıya yardımcı olur
Tedavi ve Bakım Hava yolu açıklığı sağlanır, solunum ve dolaşım sürdürülür
Arteryel kan gazları takip edilir
Akım hızı yüksek oksijen verilir (KOAH olduğu bilinen hastalarda dikkatli olunmalıdır
Damar yolu açılır
Gerekli ilaçlar; başlangıçta damar yolundan heparin ve daha sonra gerekli warfarin türevi oral antikoagülan tedavi verilir. bronkodilatörler, kardiyotonikler verilir
Böbrek fonksiyonlarını izlemek için üriner kateter takılır
Arteryal Kan GazlarıNormal AKG Değerleri
Ph - 7.35-7.45
PCO2 - 35-45 mmHg
Po2 - 80-100 mmHg
HCO3 - 22-26
TEŞEKKÜRLER