“ne dhe ata” - kcsf...sipas ‘shoqatës amerikane për psikologji’ (american psycological...

“NE DHE ATA”

PJESËMARRJA QYTETARE

NË KOSOVË

PJESËMARRJA QYTETARE NË KOSOVË

AUTORË:

Besnike KoçaniTaulant Hoxha

MBLEDHJA DHE PËRPUNIMI I TË DHËNAVE:

Besnike KoçaniSuzana ArniRina Krasniqi

DIZAJN DHE GRAFIKË:

Fidan Hallaqi

FINANCUAR NGA:

Fondi i Kombeve të Bashkuara për Demokraci

©KCSF, TETOR 2011

1 HYRJE


Përmbajtja

1. HYRJE ............................................................................................................................... 2

2. ÇKA ËSHTË PJESËMARRJA QYTETARE? .............................................................................. 3

3. PRAKTIKAT MË TË MIRA EUROPIANE TË PJESËMARRJES QYTETARE .................................. 5

4. PJESËMARRJA QYTETARE NË KOSOVË............................................................................... 7

5. KORNIZA LIGJORE PËR PJESËMARRJE QYTETARE – PËRMBLEDHJE E DISPOZITAVE

KRYESORE KUSHTETUESE DHE LIGJORE............................................................................. 9

5.1 Kuvend ............................................................................................................................... 95.2 Qeveri .............................................................................................................................. 105.3 Komuna............................................................................................................................ 12

6. INSTITUTICIONET PËRGJEGJËSE PËR PJESËMARRJE QYTETARE – PËRSHKRIM I SHKURTË I

INSTITUCIONEVE PËRGJEGJËSE DHE AKTORËVE TË SHOQËRISË CIVILE............................. 14

6.1 Autoritetet publike .......................................................................................................... 146.1.1 Zyra për Informim e Kuvendit të Kosovës............................................................. 146.1.2 Zyra për Qeverisje të Mirë pranë ZKM së............................................................. 156.1.3 Departamenti për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ.......................................... 166.1.4 Zyret për Informim në Komuna ............................................................................ 17

6.2 Shoqëria civile – platformat sektoriale dhe të përgjithshme .......................................... 187. ZBATIMI I KORNIZËS LIGJORE – SI ZBATOHEN NË PRAKTIKË DISPOZITAT LIGJORE PËR

PJESËMARRJE ................................................................................................................. 20

7.1 Përmbledhje e rasteve të mira ........................................................................................ 207.2 Përmbledhje e rasteve jo të mira .................................................................................... 23

8. SFIDAT KRYESORE ME TË CILAT BALLAFAQOHEN AUTORITETET PUBLIKE DHE SHOQËRIA

CIVILE RRETH PJESËMARRJES QYTETARE......................................................................... 25

8.1 Sfidat për autoritetet publike .......................................................................................... 258.2 Sfidat për shoqërinë civile ............................................................................................... 26

9. PËRFUNDIMET................................................................................................................ 27

10. REKOMANDIMET............................................................................................................ 28

11. SHTOJCA......................................................................................................................... 28

A. Kodi i praktikave të mira të pjesëmarrjes qytetare i Këshillit të Europës ......................... 28B. Tabela e organizatave të shoqërisë civile me kategoritë e ekspertizës në fusha të

ndryshme.......................................................................................................................... 28

2 HYRJE


1. HYRJE

Ky publikim është bërë në kuadër të projektit dy vjeqar për të fuqizuar përfshirjen e shoqërisëcivile në politik bërjen demokratike në Kosovë dhe është financuar nga Fondi i Kombeve tëBashkuara për Demokraci (UNDF). Raporti është përpiluar duke u bazuar kryesisht nëaktivitetet, studimet dhe praktikat e mira dhe jo të mira të zhvilluara gjatë dy viteve të fundit, singa ana e institucioneve përkatëse poashtu edhe nga ana e shoqërisë civile. Poashtu, raportiështë plotësuar edhe me të dhëna sekondare nga publikimet ekzistuese të KCSF së, analizatkrahasimore, udhëzues të ndryshëm si dhe me të dhënat nga ligjet, rregulloret dhe vendimet tëcilat janë të aplikueshme në Kosovë.

Ky projekt ka filluar në Nëntor të vitit 2009 dhe përfundon në fund të vitit 2011. Gjatë kësajkohe KCSF ka organizuar shumë trajnime e punëtori të avancuara të shoqëruara me udhëzuespraktik, përmes së cilave është synuar ngritja e shkathtësive të OShC ve1 dhe autoritetve publikepër të zbatuar rolin e tyre në raport me pjesëmarrjen qytetare. Gjithashtu, angazhimi ështëzgjeruar edhe në kontributin e drejtpërdrejtë në avancimin e kornizës ligjore dhe mekanizmavetjerë përcjellës. Në këtë mënyrë, KCSF ka marrë pjesë në mënyrë të drejtpërdrejtë ose tëtërthortë në shumë zhvillime për dhe rreth avancimit të pjesëmarrjes qytetare në Kosovë.

Megjithatë, ky raport nuk kufizohet vetëm në aktivitetet dhe të arriturat e këtij projekti dhe tëKCSF së, por synon të ofroj një pasqyrë më të detajuar dhe gjithëpërfshirëse mbi atë se çkaështë bërë gjatë këtyre viteve në evoluimin dhe avancimin e pjesëmarrjes qyetare në Kosovë.Përmes rasteve konkrete të ilustruara përbrenda këtij raporti, tentohet të ofrohen të dhënapraktike mbi hapësirën që i është ofruar shoqërisë civile në nivele të ndryshme të vendimmarrjes si në nivelin qendror poashtu në nivelin lokal, por edhe të analizojë punën që vetshoqëria civile ka bërë për ta pozicionuar veten më fuqishëm në kuadër të bërjes së politikavedhe ligjeve në Kosovë.

Duke ofruar një hyrje teorike mbi pjesëmarrjen qytetare, raporti analizon praktikat më të miraeuropiane; kornizën ligjore të zbatueshme në Kosovë; institucionet përgjegjëse për zbatimin emekanizmave ligjorë; gjendjen e shoqërisë civile në raport me këtë proces; si dhe raste konkretetë mira dhe jo të mira në nivele të ndryshme të qeverisjes. Bazuar në këto të gjetura, janëevidentuar arritje të rëndësishme por edhe sfidat kryesore me të cilat duhet të ballafaqohenautoritetet publike dhe shoqëria civile, me qëllim të avancimit të pjesëmarrjes qytetare nëKosovë. Në fund, një numër i rekomandimeve konkrete i drejtohen të dy sektorëve me qëllim tëvënjes në dispozicion të njëra tjetrës së burimeve dhe ekspertizës së të dyja palëve përavancimin e të mirës së përgjithshme, e që është qëllimi përfundimtar i autoriteteve publike dheshoqërisë civile.

1 Duke njohur faktin që jo vetëm organizatat jo qeveritare të regjistruara (OJQtë) bëjnë pjesë në shoqëri civile, termiOShC u referohet të gjitha formave të organizuara të shoqërisë civile. Termi OJQ, në këtë raport, përdoret vetëm nërastet kur flitet për dispozitat konkrete ligjore të cilat u referohen konkretisht organizatave jo qeveritare (OJQve).

3 ÇKA ËSHTË PJESËMARRJA QYTETARE?


2. ÇKA ËSHTË PJESËMARRJA QYTETARE?

Sipas ‘Shoqatës Amerikane për Psikologji’ (American Psycological Association), pjesëmarrjaqytetare definohet si ‘Veprim individual ose kolektiv, i dizjanuar për të identifikuar dhe adresuarçështje me interes publik’. Ndërsa në manualin për pjesëmarrje qytetare të përpiluar nga‘Qendra Ndërkombëtare për Studime Politike’ (International Center for Policy Studies) thuhet se‘Pjesëmarrja qytetare është një proces i bazuar në komunitet, ku qytetarët organizojnë vetën dheqëllimet e tyre në nivelin praktik dhe punojnë së bashku përmes organizatave jo qeveritarekomunitare për të ndikuar në procesin e vendimarrjes. Qytetarët përfshihen më së shumti nëkëtë proces kur çështja në fjalë ka të bëjë drejtpërdrejt me ta. Për më tepër, pjesëmarrja eqytetarëve ndodh kur të gjithë aktorët bashkëpunojnë për të zbatuar ndryshimet2’.

Ndërsa sipas Kodit të praktikave të mira të pjesëmarrjes qytetare në procesin e vendimarrjes tëKëshillit të Europës (shih shtojcën A) bartës kryesor i pjesëmarrjes qytetare është ‘shoqëria civilee organizuar përfshirë grupet vullnetare, organizatat jo për përfitim, shoqatat, fondacionet,organizatat bamirëse si dhe grupeve të komunitetit ose atyre për avokim në baza gjeografike osepër interesa të caktuara. Aktivitetet bazë të OJQve janë të fokusuara në vlerat e drejtësisësociale, të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundimit të ligjit. Në këto fusha, qëllimi i OJQ veështë promovimi i çështjeve dhe përmirësimi i jetës së njerëzve3’.

Në të trija rastet, flitet për dhënien e kontributit në arritjen e të mirës së përbashkët, ndërsa nëmënyrë më të përmbledhur pjesëmarrja në proceset e vendim marrjes nënkupton një mundësipër qytetarët, organizatat e shoqërisë civile dhe palët tjera të interesuara që të ndikojnë nëzhvillimet e politikave dhe ligjeve të cilat kanë ndikim te ta.

Megjithatë kur mendohet në nxitjen e pjesëmarrjes qytetare, atëherë ka disa parime bazë tëcilat duhet ndjekur, si: pjesëmarrja, besimi, llogaridhënja, transparenca dhe pavarësia. SipasKodit të praktikave të mira për pjesëmarrje qytetare në procesin e vendim marrjes, këto parimedefinohen si:

PjesëmarrjaOJQ të mbledhin dhe kanalizojnë pikëpamje nga anëtarët e tyre, grupet të cilave iu shërbejnëdhe qytetarët e interesuar. Këto pikëpamje ofrojnë një vlerë kyçe në procesin e vendim marrjespolitike, duke e rritur cilësinë, kuptimin dhe aplikueshmërinë afat gjate të nismave të politikave.Një parakusht për këtë parim është që proceset e pjesëmarrjes të jenë të hapura dhe tëqasshme, të bazuara në parametra të pajtuar për pjesëmarrje.

BesimiNjë shoqëri e hapur dhe demokratike është e bazuar në ndërveprim të sinqertë në mes tëaktorëve dhe sektorëve. Megjithëse OJQ të dhe autoritetet publike kanë role të ndryshme përtë luajtur, qëllimet e tyre të përbashkëta për përmirësimin e jetës së qytetarëve mund të arrihenme sukses vetëm nëse bazohen në besim, e që përfshin transparencë, respekt dhe besueshmëritë ndërsjellë.

2 International Center for Policy Studies, Manuali për Pjesëmarrje Qytetare, f. 16,http://siteresources.worldbank.org/INTBELARUS/Resources/eng.pdf, shiquar me 06.09.20113 Shtojca A, Kodit të Praktikave të Mira për Pjesëmarrje Qytetare në Procesin e Vendimarrjes, f.2

4 ÇKA ËSHTË PJESËMARRJA QYTETARE?


Llogaridhënie dhe transparencëTë vepruarit në interes publik kërkon hapje, përgjegjshmëri, qartësi dhe llogaridhënie si ngaOJQ të ashtu edhe nga autoritetet publike, me një transparencë në të gjitha fazat.

PavarësiOJQ të duhet të pranohen si trupa të lirë dhe të pavarur në qëllimet, vendimet dhe aktivitetet etyre. Ato e kanë të drejtën e veprimit të pavarur dhe avokimit për pozicione të ndryshme ngaato të autoriteteve, me të cilat përndryshe mund të bashkëpunojnë.

Për t’u përmbushur këto parime duhet poashtu të plotësohen disa kritere të caktuara qëndikojnë në arritjen dhe zbatimin e tyre siç janë kushtet për pjesëmarrje qytetare si dhepërfshirja. Kushtet për pjesëmarrje qytetare nënkuptojnë krijimin e një ambienti favorizues i cilipërfshinë sundimin e ligjit, mbështetjen e parimeve fundamentale demokratike, vullnetinpolitik, legjislacionin favorizues, procedura të qarta, përkrahje afat gjatë dhe burime për njëshoqëri civile të qëndrueshme si dhe hapësirë të përbashkët për dialog dhe bashkëpunim.Ndërsa përfshirja nënkupton nivelet e ndryshme të përfshirjes, siç janë informimi, konsultimi,dialogu, dhe partneriteti.

Për t’u përmbushur këto kritere duhet të gjenden mekanizma dhe mjete adekuate. Këto mundjenë: raporte vjetore, broshura, udhëzues, regjistra, shërbime telefonike, korrespodencë direktepërmes email it, takime publike, konsultime publike, sondazhe etj. Këto kushte mundësojnëndërtimin e një marrëdhënie konstruktive ndërmjet shoqërisë civile dhe autoriteteve publike,për të ndërtuar një besim reciprok dhe kuptim të ndërsjellë për demokraci pjesëmarrëse.

Një dokument i cili elaboron mjaft mirë të gjitha këto çështje dhe ofron praktika të mira është‘Kodi i praktikave të mira të pjesëmarrjes qytetare në procesin e vendim marrjes’ (shih shtojcënA). Ky kod nuk ka një karakter obligues, nuk imponon rregulla të caktuara, e as mekanizmazbatues. Kodi i ofron të gjithë aktorëve të procesit demokratik udhëzime të dala nga përvojapraktike konkrete e dialogut dhe bashkëpunimit mes shoqërisë civile dhe autoriteteve publike.Qëllimi përfundimtar i këtij Kodi është që të lehtësojë këtë ndërveprim dhe të rrisë fuqizimin eqytetarëve dhe pjesëmarrjen e tyre në proceset demokratike në nivelin lokal, rajonal dhekombëtar.

5 PRAKTIKAT MË TË MIRA EUROPIANE TË PJESËMARRJES QYTETARE


3. PRAKTIKAT MË TË MIRA EUROPIANE TË PJESËMARRJES QYTETARE

Në Europë pjesëmarrja e qytetarëve dhe vendim marrja në përgjithësi kanë evoluar dhe janëzhvilluar dukshëm gjatë dekadave të fundit. Megjithatë, duke qenë pjesë integrale e qeverisjes,ende mbetet mjaft rrugë për t’u bërë në drejtim të afrimit të qytetarëve me proceset eqeverisjes.

Në këtë aspekt, ka shumë shembuj të mirë dhe të qëndrueshëm të pjesëmarrjes qytetare tëcilët do të mund të përdoreshin si model nga vendet e reja dhe me demokraci në zhvillim esipër. Megjithatë, një ndër problemet kryesore qëndron në atë se në këto vende, përfshirëKosovën, këto raste nuk janë të njohura sa duhet. Përmes hulumtimit dhe identifikimit tëshembujve të mirë nga vendet tjera dhe plasimit të tyre para shoqërisë civile, autoritetevepublike dhe opinionit të gjërë, do të bëhej një hap më tej.

Deri më tani janë hartuar dokumente të shumta, e poashtu janë krijuar modele të ndryshme tëcilat përkrahin dhe fuqizojnë pjesëmarrjen qytetare. Disa nga këto dokumente janë: Letra ebardhë mbi Qeverisjen Europiane dhe Parimet e përgjithshme dhe standardet minimale përkonsultim të palëve të interesuara nga Komisioni (Parimet KE dhe Standardet Minimale) tëhartuara në vitin 2001 dhe 2002 nga Komisioni Europian4; Rezoluta mbi Perspektivat e Zhvillimittë Dialogut Civil me shoqërinë civile sipas Traktatit të Lisbonës, hartuar në 2009 nga ParlamentiEuropian5; Karta Evropiane e Vetëqeverisjes Lokale (1988)6; Kodi i praktikave të mira përpjesëmarrjen qytetare në procesin e vendim marrjes (2009)7 si dhe dokumente tjera.

Në disa vende, si për shembull në Hungari, procedurat dhe rregullat për pjesëmarrje qytetarerregullohen me ligje dhe rregullore, duke filluar nga Kushtetuta e vendit. Në nivelin qendrorjanë: Ligji mbi Legjislacionin8; Ligji mbi pjesëmarrjen shoqërore në hartimin e rregulloreveligjore9; Ligji mbi Lirinë e Informacionit Teknik10, ndërsa në atë lokal janë: Ligji mbi QeveritëLokale11 si dhe Dekreti mbi çështjet e marrëdhënieve në mes të OSHC ve dhe Bashkisë sëBudapestit.12

Në Angli dhe Austri, pjesëmarrja qytetare rregullohet përmes dokumenteve të ndryshmekryesisht jo obligative. Disa nga këto dokumente janë: Akti mbi Lirinë e Informacionit 200013,

4 COM(2001) 428. Teksti i Letrës së Bardhë:http://eur lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2001:0428:FIN:EN:PDF5 P6_TA(2009)0007, 13.01.2009. Teksti i Rezolutës: http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=//EP//NONSGML+TA+P6 TA 2009 0007+0+DOC+PDF+V0//EN6 Teskti i The text of the European Charter: http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/122.htm7 Teksti i Kodit të Praktikave të Mira: http://www.coe.int/t/ngo/Source/Code_English_final.pdf8 Akti CXXX i 2010 miratuar në Nëntor 2010, ka hyrë në fuqi me 01.01.20119 Akti CXXXI i 2010, ka hyrë në fuqi me 01.01.201110 Akti XC i 2005. Teksti i Aktit:http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/implementation/hu_trans_2005tvy90.doc11 Akti LXV i 199012 61/2008. (XI.21.) Teskti mund të gjendet në: http://www.budapest.hu/engine.aspx?page=civil_deklaracio13 Teksti i Aktit: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2000/36/pdfs/ukpga_20000036_en.pdf

6 PRAKTIKAT MË TË MIRA EUROPIANE TË PJESËMARRJES QYTETARE


Dekreti mbi marrëdhëniet në mes të Qeverisë dhe sektorit komunitar dhe vullnetar; Kodi ipraktikës së mirë në konsultimin dhe vlerësimin e politikave.14

Por ka edhe vende, siç është Kroacia, e cila i ka kombinuar të dyja këto variante. Përveç kësaj, nëKroaci në kuadër të Kushtetutës është e përfshirë edhe e drejta për pjesëmarrje. Niveli i parë ipjesëmarrjes publike sigurohet përmes Aktit mbi të Drejtën e Qasjes në Informata.15 Ndërsa,parimet e përgjithshme, standardet dhe masat për kryerjen e konsultimeve rregullohen meKodin e Praktikës për konsultime me publikun e interesuar mbi procedurat e miratimit të ligjeve,rregulloreve dhe akteve të tjera (Kodi).16 Qeveria e Kroacisë poashtu ka të themeluar Zyrën përBashkëpunim me OShC, si dhe Këshillin për Zhvillimin e Shoqërisë Civile, ndërsa Karta ebashkëpunimit në mes të qytetit të Sisakut dhe Shoqatave paraqet vetëm njërën ngamarrëveshjet e ndryshme të bashkëpunimit në nivelin komunal17.

Poashtu, disa aspekte të pjesëmarrjes së qytetarëve në vende të ndryshme janë të rregulluaraedhe me ligjet mbi lirinë dhe qasjen në informata, ligjet që rregullojnë procesin legjislativ,veçanërisht ligjet për pjesëmarrjen në legjislacion dhe ligjet mbi vetëqeverisjen lokale (Hungari,Angli, Kroaci etj). Në nivelin kombëtar, pjesa më e madhe e rregulloreve kanë të bëjnë meprocedurat e konsultimit në procesin e bërjes së politikave dhe vendim marrjes nëpër ministri edepartamente qeveritare dhe autoritete tjera publike.

Estonia ka të ashtuquajturin Kodi Estonian i praktikave të mira në përfshirjen e institucionevepublike, i cili praktikohet në masë të konsiderueshme por nuk është obligativ. Ky kodharmonizon parimet sipas të cilave duhet të veprojnë insitucionet publike dhe organizatat joqeveritare në përfshirjen e publikut dhe grupeve të interesit në vendim marrje.18

Ndërsa në nivel të Parlamentit, Letonia është ndër vendet me disa praktika të mira të përfshirjessë OShC ve në ligjbërje, ku në vitin 2006 Parlamenti Letonez (Saeima) ka nënshkruar Deklaratënrreth zhvillimit të shoqërisë civile në Letoni19 dhe bashkëpunimin me organizatat jo qeveritare.Nëpërmjet kësaj deklarate, Parlamenti Letonez i konsideron OShC të si partner të barabartë dhenjeh faktin se pjesëmarrja e OShC ve ofron një kontribut thelbësor në procesin e inicimit,përgatitjes dhe vlerësimit të ligjeve. Mbikqyrjen e zbatimit të kësaj deklarate e bën ForumiParlament – OShC, takim ky i përvjetshëm. Pjesëmarrësit e Forumit diskutojnë dhe vlerësojnërezultatet e bashkëpunimit dhe përcaktojnë programin dhe planin e veprimit për vitin eardhshëm.

14 Lista e departamenteve dhe agjensioneve të Mbretërisë së Bashkuar që praktikojnë Kodin gjendet në ueb faqen eRregulloreve më të Mira të Ekzekutivit.15 http://www.transparency.hr/dokumenti/zakoni/FOI RH ENG 1.pdf16 Kodi është miratuar nga Qevria me 21.11 2009,http://www.uzuvrh.hr/userfiles/file/code%20of%20practice%20on%20consultation croatia.pdf17 http://www.sisak.hr/uploads/documents/povelja o suradnji grada siska i udruga gradana.pdf18 Estonian Civil Society Development Concept19 http://www.nvo.lv/files/Cooperation_Saeima_ _NGOs.pdf

7 PJESËMARRJA QYTETARE NË KOSOVË


4. PJESËMARRJA QYTETARE NË KOSOVË

Në Kosovë, fillet e para të shoqërisë civile moderne identifikohen me nismat dhe organizatat epara të shoqërisë civile të cilët u themeluan nga fundi i viteve të 80 ta dhe fillimi i viteve të 90ta. Ishin këto nisma dhe organizata kryesisht të themeluara nga të rinjtë dhe intelektualët e asajkohe, si pjesë e rëndësishme e një sistemi tërësisht paralel dhe rezistencës civile ndaj regjimitserb të asaj kohe. Këto nisma/organizata kishin karakter kryesisht humanitar (ofrimin endihmave humanitare, mbrojtja e të drejtave të njeriut, lëvizjet e ndryshme civile etj), të cilatme kohë morën formën e një rezistence të gjithëmbarshme paqësore ndaj strukturave të asajkohe.

Ky vet organizim i popullatës shqiptare të Kosovës, vjen në shprehje sidomos pas abrogimit tëautonomisë së Kosovës, kur edhe filloi bojkoti ndaj institucioneve serbe nga e gjithë popullësiashqiptare në Kosovë, e cila në masë të madhe u përjashtua nga shërbimet e ndryshmeshoqërore dhe shëndetësore. Kjo situatë detyrimisht ndikoi që shoqëria civile të organizohej përt’u shndërruar në furnizues kryesor të këtyre shërbimeve. Kështu, për 10 vite, organizatahumanitare bamirëse Nëna Tereze mblodhi ndihma brenda dhe jashtë Kosovës dhe themeloi njësistem për shpërndarjen e ndihmave dhe shërbimeve shëndetësore për familjet e varfëra nëtërë Kosovën. Më tepër se 7,200 vullnetarë janë angazhuar në këtë iniciativë në mënyrë aktive.Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut gjatë periudhës së njëjtë ka monitoruar,identifikuar dhe ngritur vetëdijen për shkeljet e të drejtave të njeriut, duke kontribuardrejtpërdrejtë në informimin e komunitetit ndërkombëtar për shtypjen sistematike tëpopullësisë shqiptare nga regjimi serb.

Intervenimi i NATO s dhe krijimi i Misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) dheInstitucioneve të Përkohshme të Vetëqeverisjes (IPVQ) në vitin 1999 ka qenë pikë kthyese përzhvillimin e përgjithshëm të shoqërisë civile në Kosovë. Nevojat shumë të mëdha për ndihmëemergjente dhe rindërtim, si dhe për pajtim ndëretnik, bënë që shoqëria civile të transformojëaktivitetin e saj dhe t’i adaptohet realitetit të ri. Përkrahja e madhe financiare dhe teknike ngadonatorët ndërkombëtarë ka rezultuar në rritjen masive të numrit të OSHC ve, që jodomosdoshmërisht është përcjellë me cilësinë e rritur të punës së tyre. Fondet ‘lehtë tëarritshme’, të kombinuara me varësinë nga donacionet e huaja, krijuan shumë OJQ të nxituranga donatorët, si dhe OJQ ‘pasive’ që aktivizohen vetëm kur ka fonde në dispozicion. Nga ngaviti 1999, numri i OJQ ve të regjistruara vazhdimisht është rritur, dhe kjo sidomos për faktin seligji për OJQ nuk ka pasur ndonjë dispozitë konkrete për çregjistrimin e OJQve pasive për njëkohë më të gjatë.

Në raport me pjesëmarrjen qytetare në këtë periudhë, vlen të theksohet që për shkak të natyrëssë qeverisjes së vendit, përfshirja e qytetarëve dhe e shoqërisë civile në sistemin vendim marrëstë udhëhequr nga UNMIK u ishte gati se e pamundur. Madje, shpesh herë thuhet që edhe vetIPVQ të e kishin të vështirë këtë pjesëmarrje, sidomos në periudhën fillestare të administrimit tëKosovës nga Kombet e Bashkuara.

Pas shpalljes së pavarësisë në vitin 2008, Kosova ka hyrë në një periudhë dinamike të zhvillimevesocio ekonomike dhe politike. Natyrshëm, shoqërisë civile i është dashur të përcjellë zhvilliminshoqëror dhe t’i përshtatet rolit të saj të ri në kuadër të kornizës së përgjithshme të ndërtimit tëinstitucioneve. Aktualisht, pothujase 12 vite më pas, në Departamentin për Regjistrim dhe

8 PJESËMARRJA QYTETARE NË KOSOVË


Ndërlidhje me OJQ, janë të regjistruara mbi 6 300 OJQ20, prej të cilave jo më shumë se 10%mund të konsiderohen aktive21. Megjithatë, një numër i këtyre OJQ ve aktive vazhdimisht ështëngritur drejt profilizimit dhe shndërrimit në organizata kredibile, duke ndikuar në politika dhe nëzhvillime specifike, dhe si të tilla kanë pozicionuar shoqërinë civile si një sektor të rëndësishëmnë ndërtimin e shtetit dhe procesin e demokratizimit.22

Aktualisht, shoqëria civile e Kosovës po vazhdon rrugën e saj duke iu përshtatur situatës së re,në veçanti përmes rritjes së aktiviteteve dhe kapaciteteve të saj për të ndikuar në politikatpublike dhe vendim marrje, duke avokuar për dobi të anëtarëve të saj, duke synuar që të mbajëqeverinë përgjegjëse, dhe veçanërisht për t’i kontribuar procesit të anëtarësimit të Kosovës nëBashkimin Europian. Krijimi i një ambienti të favorshëm për pjesëmarrje qytetare dita ditës pobëhet pjesë e rëndësishme e angazhimit të shoqërisë civile, qoftë nëpërmjet presionit përpërfshirje në sektorë të ndryshëm apo vet kontributit të drejtpërdrejtë në identifkimin,themelimin dhe funksionalizimin e mekanizmave të ndryshëm.

20 Bajram Kosumi DRNOJQ, Lansimi dhe diskutimi i hapur për raportin Përtej Zeros, organizuar nga TACSO,02.09.201121 Duke mos pasur të dhëna të sakta rreth OJQve aktive, të dhënat e përafërta janë supozime të KCSF së të bazuara nëaktivitetet e saj të përditshme me OJQtë në Kosovë22 Shih Indeksi i Shoqërisë Civile i CIVICUS për Kosovë, KCSF, Mars 2011

9 KORNIZA LIGJORE PËR PJESËMARRJE QYTETARE – PËRMBLEDHJE E DISPOZITAVEKRYESORE KUSHTETUESE DHE LIGJORE


5. KORNIZA LIGJORE PËR PJESËMARRJE QYTETARE – PËRMBLEDHJE EDISPOZITAVE KRYESORE KUSHTETUESE DHE LIGJORE

Procesi legjislativ në Kosovë rregullohet përmes dy dokumenteve themelore: Rregullores sëPunës së Kuvendit të Kosovës (2010) si dhe Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës(2011).23 Poashtu, Kushtetuta e Republikës së Kosovës në nenin 79 të saj, nismën për tëpropozuar ligje e mundëson nga: Presidenti i Republikës së Kosovës nga fushëveprimtaria esaj/tij, Qeveria, deputetët e Kuvendit, grupet parlamentare ose më së paku dhjetë mijë qytetarësipas mënyrës së përcaktuar me ligj.24

Ndonëse sipas Rregullores së Punës së Kuvendit të Republikës së Kosovës (Neni 53) poashtuedhe sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës, qytetarët e kanë mundësinë për të inicuarligje, në mungesë të ligjit përkatës kjo ende nuk mund të realizohet. Por duhet theksuar se nëkohën e publikimit të këtij raporti Qeveria ka hartuar Projekt Ligjin për Nisma Legjislative, qëparashihet të rregulloj këtë çështje, ndërsa tashmë projekt ligji është në fazën e Kuvendit dhe sëshpejti pritet miratimi i tij.

5.1 KuvendKonsultimet e OShC ve me Kuvendin mund të bëhen sipas rregullave 65 dhe 66 të Rregullorës sëPunës së Kuvendit të Kosovës. Këto rregulla mundësojnë pjesëmarrjen e OJQ ve në takimet ekomisioneve parlamentare si dhe në dëgjime publike që mund të organizojnë këto komisione.25

Megjithatë, kjo rregullore përdor formulimin MUND, pa u thelluar më tej në mënyrën eshfrytëzimit të kësaj mundësie. Rrjedhimisht, edhe pse mundësia ekziston, prapë mbetet nëvullnetin e komisioneve nëse dëshirojnë ti përdorin këto instrumente si pjesë e procesitlegjislativ, ndërsa në aktivitetin e OshC ve për të bërë presion që këto mundësi të shfrytëzohen.Nga praktika e viteve të fundit statistikat flasin që jo më shumë se 1/3 e ligjeve të cilatmiratohen nga Kuvendi paraprakisht kalojnë në diskutime publike që organizohen ngakomisione të ndryshme parlamentare.

23 http://www.assembly kosova.org;24 Kushtetuta e Republikës së Kosovës, Neni 79, http://www.assembly kosova.org25 Rregullorja e Kuvendit të Kosovës, http://www.assembly kosova.org, shiquar me 31.05.2011



Duhet theksuar, se kjo Rregullore është në proces të amandamentimit, dhe deri në fund të vitit2011 pritet të miratohet Rregullorja e Re e Punës së Kuvendit.

5.2 Qeveri

Ndryshe nga Rregullorja e vjetër e Punës së Qeverisë (2007) e cila përmbante formulime si‘munden nëse dëshirojnë’, dhe përmes së cilave mundësia e përfshirjes së shoqërisë civilembetej nën vullnetin personal të anëtarëve të lartë të Qeverisë (Neni 6, Rregullorja e Vjetër eQeverisë), Rregullorja e Re e Punës së Qeverisë është shumë më specifike dhe siguron një bazëtë mirë të përfshirjes.

Në kuadër të rregullores së re, janë katër nene të cilat përcaktojnë mënyrën dhe kohën epërfshirjes së shoqërisë civile. Ato janë: Neni 32 Konsultimet publike; Neni 39 Procedurat ehartimit në ministri; Neni 69 Bashkëpunimi i Qeverisë me shoqërinë civile si dhe Neni 70Përgjigjet në pyetjet, nismat dhe propozimet që i adresohen Qeverisë.26

Sipas Nenit 32, organi propozues publikon përmbajtjen e propozimit për komente nga publikupor edhe në mënyre specifike nga OJQ të. Organi propozues sipas Nenit 39, në mes tjerashzhvillon edhe konsultime me publikun. Bashkëpunimi dhe debatimet e Qeverisë me shoqërinëcivile parashihen me Nenin 69 të kësaj rregulloreje. Ndërsa sipas Nenit 70, Qeveria duhet t'u

26 http://www.kryeministriks.net/repository/docs/RREGULLORE_E_PUNES_SE_QEVERISE_SE_REPUBLIKES_SE_KOSOVES_NR_09_2011.pdf,shiquar me 19.09.2011

Rregullorja e punës së Kuvendit (2010)Neni 65Dispozita plotësuese për komisionet (f.29)•1. Mbledhjet e komisioneve të Kuvendit, në parim, janë të hapura, përveç në rastet kur njëkomision:•a) diskuton çështje konfidenciale të sigurisë në Kosovë,•b) diskuton detaje të kontratave komerciale, në të cilat institucionet e Republikës së Kosovës hyjnëme një palë të tretë, ku diskutohet për çështje komerciale konfidenciale,•c) përgatit projektrekomandimet ose rekomandimet përfundimtare, duke e përfshirë edhe hartimine raporteve të rëndësishme për Kuvendin,•d) e vlerëson ndryshe.•...•3. Komisioni mund të angazhojë këshilltarë – ekspertë, në pajtim me udhëzimet procedurale dhefinanciare të Kryesisë.•4. Komisioni mund të ftojë në mbledhje përfaqësues të institucioneve dhe të shoqërisë civile për tëparaqitur prova ose për të ofruar dokumente të rëndësishme.

Neni 66Dëgjimet publike•1. Komisioni mund të mbajë dëgjim publik, për të marrë njoftime për çështje që janë në shqyrtim esipër, me ekspertë të organizatave publike, të përfaqësuesve të grupeve të interesit dhe tëpersonave të tjerë.•2. Për t’i sqaruar faktet komisioni mund të diskutojë gjerësisht me persona që ofrojnë njoftime.



përgjigjet pyetjeve, nismave, propozimeve si dhe peticioneve që i adresohen Zyrës sëKryeminsitrit, Kryeministrit ose Zëvendës Kryeminsitrit.

Rregullorja e Punës së Qeverisë së Republikës së Kosovës (Nr.09.2011)Neni 32Konsultimet publike

•1. Gjatë përgatitjes së propozimeve për të cilat kërkohet koncept dokumenti, përveç konsultimit tëministrive dhe organeve të tjera të administratës publike sipas nenit 7 të kësaj rregulloreje, organipropozues duhet të publikojë përmbajtjen e propozimit të saj për komente nga publiku dhe nëmënyrë specifike do të kërkojë komente nga organizatat jo qeveritare të cilat ndikohen në mënyrëtë konsiderueshme nga propozimi.•2. Gjatë këtij konsultimi, organi propozues do të ofrojë informata të mjaftueshme në një formëtëkuptueshme nga publiku për t’i mundësuar publikut që të kuptojë natyrën dhe pasojat epropozimit. Organi propozues gjithashtu do të shpallë publikisht fillimin e procesit të konsultimitdhe do të lejojë kohë të mjaftueshme për publikun dhe organizatat jo qeveritare që të shqyrtojnërekomandimet dhe të japin përgjigjet e tyre të mirëfillta.•3. Rezultatet e procesit të konsultimit do të raportohen në mbledhjen e Qeverisë ose në mbledhjene Komisionit Ministror dhe do jenë pjesë përbërëse e koncept dokumentit ose memorandumitshpjegues sipas nenit 29 dhe 30.•4. Procesi i konsultimit do të zhvillohet në pajtim me një udhëzues që lëshohet nga Sekretari sipaspropozimit nga Zyra Ligjore.•5. Përveç rasteve të përcaktuara në paragrafin 1 të këtij neni, Kryeministri, Qeveria ose një KomisionMinistror mund të kërkojë nga një Ministër që të zhvillojë konsultimin publik që çfarëdo çështjetjetër.

Neni 39Procedurat e hartimit në ministri

•1. Organi propozues është përgjegjës për procedurat e hartimit të projektit fillestar në përputhjeme parimet dhe standardet e hartimit të legjislacionit të përcaktuar nga Qeveria dhe nga ZKM:•1.1. Bashkërendon punën me ministritë tjera dhe kërkon ndihmë nga Zyra Ligjore dhe MIE sipasnevojës;•1.2. Zhvillon konsultime me publikun;•1.3. Bën pajtueshmërinë fillestare me Acquis Communautaire;•1.4. Përcjellë paketën e dokumenteve standarde të përcaktuar me këtë Rregullore dhe•Rregullores përkatëse në fuqi lidhur me parimet dhe standardet e hartimin e legjislacionit.•2. Departamenti Ligjor i ministrisë përkatëse shërben si sekretariat i organit propozues.

Neni 69Bashkëpunimi i Qeverisë me shoqërinë civile

•1. Qeveria bashkëpunon me Odën Ekonomike dhe odat tjera, shoqatat, shoqatat profesionale, OJQtë, sindikatat, komunitetet dhe me entitete tjera përmes Zyrës së Kryeministrit apo nëpërmjet tëministrive gjegjëse.•2. Qeveria debaton veçanërisht për mendimet dhe nismat e tyre, merr qëndrim për to, i informonato për qëndrimet dhe masat e veta dhe kur është e nevojshme, fton përfaqësuesit e tyre të marrinpjesë në organet punuese të Qeverisë dhe organizon forma tjera të bashkëpunimit.



Vlen të përmendet që në fund të muajit shtator 2011, Zyra së Kryeministrit ka nënshkruarUdhëzuesin për Procesin e Konsultimit Publik, dokument ky i përgatitur në bashkëpunim tëFondacionit Kosovar për Shoqëri Civile dhe Zyrën për Shërbime dhe Ndihmë Juridike të Zyres sëKryeministrit, ashtu siç parashihet në Nenin 32, pika 4 të Rregullores së Punës së Qeverisë.

5.3 Komuna

Sa i përket nivelit lokal, dokumentet themelore që rregullojnë procesin e konsultimeve mepublikun janë Ligji për Vetëqeverisjen Lokale si dhe rregulloret komunale që dalin nga ky ligj, siçjanë: Statuti i Komunës, Rregullorja për Transparencë si dhe Rregullorja për Organizimin dheFunksionimin e Komiteteve Konsultative nëpër komuna. Përmes këtyre dokumenteve ështëpërcaktuar mënyra e informimit si dhe konsultimit me publikun.27

Ligji për Vetëqeverisjen Lokale e njeh të drejtën e qytetarëve të një komune për të marrë pjesënë aktivitetet e komunës përkatëse (Neni 4.5). Ligji parasheh takime të hapura të KuvenditKomunal; për më tepër, kërkon të njoftohet publiku mbi datën e një takimi si dhe miratim tërregullave për të mundësuar pjesëmarrjen e publikut në takime (Neni 45). Qasja në informacionnë nivel lokal është poashtu e rregulluar me këtë ligj (Neni 68.5).

Ky ligj poashtu parasheh një mekanizëm të rregullt për informim dhe konsultim publik: së pakudy herë në vit, çdo komunë duhet të organizojë takime publike (Neni 68.1 2). Për më tëpër,komuna duhet t’i njoftojë qytetarët mbi ‘planet ose programet e rëndësishme për interesinpublik’ (Neni 68.3); si dhe Kuvendi Komunal duhet të miratojë rregullore lokale për të siguruarimplementimin efektiv të këtij ligji (Neni 68.4).

Përveç këtyre dispozitave, Ligji për Vetqeverisjen Lokale parasheh të drejtën e peticionit (Neni69), iniciativën qytetare (Neni 70), si dhe referendumin lokal (neni 71), duke siguruar një bazë tëmirë për pjesëmarrjen qytetare në përgjithësi. Për më tepër, ligji specifikisht u referohet OShCve në Nenin 73, duke i obliguar komunat që të themelojnë komitete konsultative brendasektorëve, në të cilat duhet të ftohen edhe përfaqësues të OShC ve.

27 http://www.gazetazyrtare.com, shiquar me 05.02.2010



Rregullorja për Transparencë si dhe Rregullorja për Organizimin dhe Funksionimin e KomiteteveKonsultative nëpër komuna përmbajnë dispozita dhe mekanizma konkretë për zbatimin eobligimeve ligjore të komunave në raport me pjesëmarrjen e qytetarëve në punën e tyre.

Ligji nr.03/L 04 për Vetëqeverisjen LokaleNeni 45Takimet e hapura

•45.1 Takimet e kuvendit të komunës dhe të gjitha komisioneve të tij janë të hapura për opinion.Anëtarëve të publikut u lejohet pjesëmarrja në takime të kuvendit të komunës, ashtu siç ështëparaparë në Rregulloren e punës.•45.2 Njoftimi për takimin e kuvendit të komunës bëhet publik

Neni 68Informimi publik dhe konsultimi

•68.1 Çdo komunë mban periodikisht, së paku dy herë në vit, takime publike në të cilat mund tëmarrë pjesë secili person apo organizatë me interes në komunë. Data dhe vendi i takimit publikohetsë paku dy javë përpara. Njëra nga mbledhjet mbahet gjatë gjashtë muajve të parë të vitit.•68.2 Në takime të tilla përfaqësuesit komunal informojnë pjesëmarrësit për aktivitetet e komunës,kurse pjesëmarrësit mund të shtrojnë pyetje dhe të japin propozime për përfaqësuesit e zgjedhurkomunal.•68.3 Përveç takimeve publike të cekura më lartë, komunat janë të obliguara t’i informojnë qytetarëte komunës për çfarëdo planesh apo programesh të rëndësishme me interes publik, siç rregullohetme statutin e komunës.•68.4 Kuvendi i komunës miraton rregulloren komunale që promovon transparencë të organevelegjislative, ekzekutive dhe administrative të komunës, duke e rritur pjesëmarrjen e opinionit nëmarrjen e vendimeve në nivel lokal dhe duke lehtësuar qasjen publike në dokumentet zyrtare tëkomunës. Ministria përgjegjëse për qeverisjen lokale mund të nxjerrë udhëzime administrative përtransparencë komunale.

Neni 73Komitetet konsultative

•73.1 Kuvendi i komunës themelon komitete këshillëdhënëse sektoriale me qëllim të pjesëmarrjes sëqytetarëve në procesin e vendimmarrjes.•73.2 Anëtarësia e komiteteve përbëhet nga qytetarët dhe përfaqësuesit e organizatavejoqeveritare.•73.3 Komitetet konsultative mund të dorëzojnë propozime, bëjnë hulumtime dhe ofrojnë mendimepër iniciativat e kuvendit të komunës, në pajtim me statutin e komunës.

14 INSTITUTICIONET PËRGJEGJËSE PËR PJESËMARRJE QYTETARE – PËRSHKRIM I SHKURTË IINSTITUCIONEVE PËRGJEGJËSE DHE AKTORËVE TË SHOQËRISË CIVILE


6. INSTITUTICIONET PËRGJEGJËSE PËR PJESËMARRJE QYTETARE –PËRSHKRIM I SHKURTË I INSTITUCIONEVE PËRGJEGJËSE DHEAKTORËVE TË SHOQËRISË CIVILE

6.1 Autoritetet publike

Përkundër që parimisht të gjitha institucionet publike janë të thirrura të përfshijnë qytetarët dheshoqërinë civile në punën e tyre, në nivelin qendror institucionet përgjegjëse të veçanta përnxitjen e pjesëmarrjes qytetare dhe të bashkëpunimit me shoqërinë civile janë: Zyra përInformim e Kuvendit të Kosovës, Zyra për Qeverisje të Mirë pranë Zyres së Kryeministrit si dheDepartamenti për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ në Ministrinë e Administratës Publike.

6.1.1 Zyra për Informim e Kuvendit të Kosovës

Aktualisht, në kuadër të Kuvendit të Republikës së Kosovës nuk ka zyrë e as ndonjë nëpunës qëmirret eksluzivisht me komunikimin dhe bashkëpunimin me shoqërinë civile. Megjithatë, nëkuadër të Kuvendit ekziston Zyra për Media dhe Marrëdhënie me Publikun, e cila merretkryesisht me komunikimin me mediat, por jo drejtpërdrejtë edhe me organizatat e shoqërisëcivile, edhe pse në Rregullorën për Rendin dhe Qasjen e Mediave dhe Publikut në Punën eKuvendit të Kosovës28 janë të përfshira edhe OJQtë.

Sipas njërit prej zyrtarwve tw kësaj zyreje, ‘informimi dhe komunikimi me shoqërinë civile nukështë punë e tyre, por shpesh ata me vullnetin e tyre u përgigjen kërkesave të ndryshme tëparashtruara nga qytetarët/shoqëria civile’, duke i’u referuar kryesisht përgjigjes në anketa apoofrimin e informacioneve të ndryshme mbi Kuvendin dhe organizimin e vizita grupore.Zakonisht, përfaqësuesit e shoqërisë civile kontaktojnë drejtpërdrejtë Zyrën për Parashtresa dheKërkesa, Sekretarin e Kuvendit apo Komisionet Parlamentare.29 Gatishmëria e disa zyrtarëve tëkëtij institucioni, e veçanarisht të Sekretarit të Kuvendit, për të bashkëpunuar me shoqërinëcivile është konfirmuar edhe nga përfaqësues të shoqërisë civile, por kjo konsiderohet epamjaftueshme për të nxitur pjesëmarrjen qytetare dhe për përfshirrjen e e shoqërisë civile nëprocest vendimarrëse në Kuvendin e Kosovës.

‘Kjo zyrë, mbase do të duhej të ri organizohej dhe ndonjëri nga punonjësit e kësaj zyreje tëcaktohej për informim/bashkëpunim me shoqërinë civile’ thotë një përfaqësues i shoqërisë civilei angazhuar drejtpërdrejtë në monitorimin e punës së Kuvendit të Kosovës. Për qytetarët apopërfaqësuesit e shoqërisë civile aktualisht është shumë e vështirë të sigurohet një dokument,draftligj apo ndonjë informatë e caktuar, në mungesë të një pike kontaktuese për shoqërinëcivile, përveç në rastet kur kanë kontakte personale me zyrtarët e njësive të caktuara tëKuvendit’.30 Më konkretisht, nëse një organizatë është e interesuar të përcjellë seancën plenaretë Kuvendit apo të marrë pjesë në dëgjimet publike të komisioneve parlamentare, atëherëparaqet kërkesën me shkrim në Zyrën për Kërkesa dhe Parashtresa e në disa raste kontaktojnëSekretarin e Kuvendit, por jo edhe Zyrën për Media dhe Marrëdhënie me Publikun të Kuvendit.

28 Miratuar nga Kryesia e Kuvendit të Republikës së Kosovës, 19.04.201129 Intervistë me Shefqet Konjufca Zyra për media dhe mardhënie me publiku/Kuvendi i Kosovës, 23.09.2011130 Intervistë me Isuf Zejna KDI, 26.09.2011



Ndërsa sa i përket ftesave për OShC të për të marrë pjesë në dëgjime publike, ato dërgohen ngaZyra Mbështetëse e Komisioneve.

Sa i përket stafit, kjo zyrë ka 8 zyrtarë, numër i cili sipas udhëheqësit të saj nuk është imjaftueshëm për të mbuluar gjithë vëllimin e punëve.31 Në anën tjetër, përfaqësues tëshoqërisë civile mendojnë se kjo zyrë ka numër të madh të punëtorëve, të cilët pavarësishtvullnetit të tyre të mirë për të komunikuar me shoqërinë civile, tani për tani në praktikë bëjnëpunën e njejtë sikurse disa zyrtarë të Divizionit për Mbështetje të Komisioneve, e që ështëhartimi i procesverbaleve nga seancat plenare, takimet/dëgjimet publike të KomisioneveParlamentare, si dhe plasimi i tyre në faqen zyrtare të Kuvendit. Realisht ka shumë burokracidhe ndodh shpesh që në mungesë të koordinimit të detyrave apo të mos komunikimit të duhurnë mes të divizioneve të caktuara përbrenda Kuvendit, edhe të duplifikohen punët’.32

Kjo zyre poashtu ballafaqohet me ndërrim të shpeshtë të stafit, sidomos në fushën eTeknologjisë Informative, e që në fakt manifestohet drejtpërdrejtë në uebfaqen zyrtare tëKuvendit, ku shpesh nuk mund të gjenden informatat mbi punën e Kuvendit dhe komisioneveparlamentare ose versionet finale të ligjeve të miratuara. OSBE ja, në bashkëpunim meKuvendin e Kosovës, këto ditë pritet të fillojnë një projekt i cili parasheh pasurimin e uebfaqes sëKuvendit edhe me një seksion të veçantë për OShC të, i cili do të mundësojë përcjelljenautomatike të informatave më të reja drejtpërdrejtë tek OJQ të e regjsitruara në këtëdatabazë.33

6.1.2 Zyra për Qeverisje të Mirë pranë ZKM së

Deri më tani Zyra për Qeverisje të Mirë (ZQM) mbetet organi i vetëm i Qeverisë së Kosovës nënivel qendror përgjegjës për pjesëmarrjen qytetare dhe përfshirjen e shoqërisë civile në punën eQeverisë. Kjo zyrë është themeluar me Rregulloren Nr. 2001/19 mbi Degën e Ekzekutivit, emëpastaj mandati dhe detyrat e kësaj zyreje u ri konfirmuan edhe me rregulloret tjerapërkatëse.34 Kjo zyrë është e vendosur në kuadër të Zyrës së Kryeministrit të Kosovës (ZKM), dheështë funksionale që nga vitit 2002, ndërsa aktualisht ka 7 punonjës.

Mandati i ZQM së është të bëjë mbikqyrjen dhe këshillimin e punës së Qeverisë në sferat eqeverisjes së mirë, të drejtave të njeriut dhe mundësive të barabarta. Më konkretisht detyrë eZQM së është të krijojë politika të veprimit dhe nxjerr urdhëresa, të shqyrtojë projektrregulloret qeveritare, të këshillojë dhe japë rekomandime për Kryeministrin dhe ministritë, tëkëshillohet me publikun dhe krijojë organe këshilldhënëse, të promovojë dhe ngrisë vetëdijenmbi standardet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, qeverisjes transparente, barazisëgjinore, mundësive të barabarta, kundër mashtrimit dhe korrupsionit dhe parimeve tjera tëqeverisjes së mirë, demokracisë, transparencës si dhe të inkurajojë pjesëmarrjen e qytetarëvenë qeverisje.35

31 Intervistë me Shefqet Konjufca Zyra për media dhe mardhënie me publiku/Kuvendi i Kosovës, 23.09.2011132 Intervistë me Isuf Zejna KDI, 26.09.201133 Intervistë me Shefqet Konjufca, Udhëheqës i Zyrës për Media dhe Marrëdhënie me Publikun, 23.09.201134 Rregullore e UNMIK ut nr. 2005/15 për ndryshimin e rregullores së UNMIK ut nr.2001/19 mbi degën e ekzekutivittë institucioneve të përkohshme të Vetëqeverisjes së Kosovës35 Trendelinë Dreshaj, ZQM, 20.07.2011



Megjithatë, ndonëse kjo zyre ka qenë relativisht aktive në fushën e të drejtave të njeriut dhemundësive të barabarta, fusha e nxitjes së pjesëmarrjes qytetare ka mbetur pothuajse epatrajtuar. Kjo për faktin se mandati i kësaj zyreje aktualisht është mjaft i gjërë dhe pa staf tëmjaftueshëm për t’i mbuluar të gjitha këto fusha. Deri më tani ZQM ja më shumë ka luajturrolin e raportuesit dhe ka qenë e fokusuar kryesisht në raportimin e ngjarjeve/aktiviteteve që ikryejnë njësitë/ministritë përkatëse se sa që është angazhuar në monitorimin dhe zbatimin estrategjive të hartuara, ose në këshillimin e ministrive në fushat përkatëse apo për të zhvilluarbashkëpunimin konkret me shoqërinë civile, respektivisht hartimin e dokumenteve tënevojshme për nxitjen e këtij bashkëpunimi.

Sa i përket bashkëpunimit me shoqërinë civile, aktualisht ZQM ja nuk ka ndonjë dokumentgjithëpërfshirës për bashkëpunim me shoqërinë civile, edhe pse ka pasur një vargbashkëpunimesh me shumë organizata vendore dhe ndërkombëtare, dhe atë kryesisht nëfushën e të drejtave të njeriut, barazisë gjinore, personave me nevoja të veçanta etj.

Shumë nga këto organizata janë përfshirë edhe në hartimin e strategjive, planeve të veprimit sidhe dokumenteve të ndryshme si: Strategjia dhe Plani i Veprimit për të Drejtat e Njeriut nëRepublikën e Kosovës 2009 2011; Strategjia dhe Planin Nacional të Veprimit për të Drejtat eFëmijëve 2009 2013 dhe dokumente tjera. Ka pasur raste kur përfaqësues të OJQ ve tëndryshme janë përfshirë edhe në mekanizma ndërministror, komitete drejtuese, komisione dhegrupe punuese si në: Këshillin Nacional për Personat me Aftësi të Kufizuara; KomitetiNdërministror për të Drejtat e Fëmijëve; Komiteti Drejtues Ndërinstitucional për Zbatimin ePlanit të Veprimit të Kosovës për për Integrimin e Komuniteteve Roma, Ashkali, dhe Egjiptas2009 2015 etj.

ZQM ja është gjithashtu përgjegjëse për ‘të inkurajuar pjesëmarrjen e qytetarëve në qeverisje’,36

që do të thotë se kjo zyrë është e obliguar të jetë aktive në lidhje me pjesëmarrjen e qytetarëvenë përgjithësi. Megjithatë, deri më tani ZQM më shumë është kufizuar në të drejtat e njeriut,minoritete dhe çështje gjinore, ndërsa pjesëmarrja qytetare në përgjithësi duket të mos jetëtrajtuar fare.

Nisma e fundit e ndërlidhur me ZQM në ka të bëjë me Strategjinë e bashkëpunimit në mes tëshoqërisë civile dhe qeverisë, ku në Shtator të vitit 2011 kjo zyre është mandatuar që të iniciojëprocesin e hartimit të këtij dokumenti.

6.1.3 Departamenti për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ

Departamenti për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ (DRNOJQ), është i vendosur në kuadër tëMinistrisë së Administratës Publike. Ky departament fillimisht u themelua si zyrë në kuadër tëUNMIK ut37, për tu shndërruar në departament në vitin 2005. Aktualisht departamenti kagjithësej 11 punonjës të cilët janë të shpërndarë në dy divizione: Divizioni për Regjistrimin eOJQ ve dhe Divizioni i Raportimit dhe Monitorimit.

36 Nga mandati zyrtar i ZQM së37 UNMIK Rregullorja 1999/22, http://www.unmikonline.org/regulations/1999/re1999_22.htm, shiquar me 8.07.2011



Divizioni i regjistrimit të OJQ ve merret me aplikimet e OJQ ve për regjistrim, shqyrton kërkesatpër regjistrim dhe kërkesat e OJQ ve për statusin e përfituesit publik; ndërsa Divizioni përRaportimin dhe Monitorimin e OJQ ve merret dhe shqyrton raportet vjetore dhe financiare,monitoron nëse OJQ të respektojnë statutet e tyre si dhe bashkëpunon me institucione tjera tërëndësishme.

Më konkretisht, DRNOJQ ja pranon dhe analizon kërkesat për regjistrim të OJQ ve, shqyrtonkërkesat për Status për Përfitim Publik, pranon dhe analizon raportet vjetore me pasqyrafinanciare të OJQ ve, monitoron aktivitetet e OJQ ve për të konstatuar sa e respektojnë statutine tyre si dhe ligjet tjera dhe bën rekomandime për përmirësimin e tyre, bashkëpunon meinstitucione të rëndësishme dhe merr vendime për regjistrimin e OJQ së, dhënien apo pezullimine Statusit për Përfitim Publik dhe çregjistrimin e OJQ ve.38

Ndonëse, ka disa vite që ekziston ky departament, pak gjëra kanë ndryshuar. Departametiaktualisht ka 11 zyrtarë, të cilët kryesisht merren me punët e regjistrimit të OJQ ve por pak përtë mos thënë fare me ndërlidhje me OJQ. Aktualisht, në këtë departament janë të regjistruarambi 6300 OShC, megjithatë vetëm 10% prej tyre konsiderohen të jenë aktive. Databaza përregjistrim online të OJQve, e përgatitur qysh në vitin 2009, është lansuar përfundimisht nëShtator të vitit 2011, duke rritur shpresën e ofrimit të shifrave të sakta se cilat prej këtyre OShCve janë aktive dhe në cilat fusha veprojnë. Ndonëse ka takime të kohëpaskohshme në mes tëkëtij departamenti dhe OShC ve (konferenca, takime, grupe punues për hartimin e ligjeve etj),ato mbesin të pamjaftueshme sidomos kur është në pyetje roli ndërlidhës që duhet të kryej kydepartament.

Kjo ndodhë për faktin se brenda këtij departamenti ende nuk ka një koncept të qartë mbipërgjegjësitë dhe aktivitetet që duhet të përfshijë procesi ndërlidhës. Deri më tani, kuptimi indërlidhjes brenda këtij departamenti kufizohet kryesisht në ofrimin e informatave për procesine regjistrimit të OJQ së dhe ofrimin e informatave zyrtare rreth numrit të OJQve dhe atyre meStatus të Përfitimit Publik për institucione tjera publike, siç janë Administrata Tatimore eKosovës dhe Doganat e Kosovës.39

6.1.4 Zyret për Informim në Komuna

Një segment shumë i rëndësishëm për funksionimin normal dhe të efektshëm të institucionevedemokratike legjitime, të dala nga vota e lirë e popullit padyshim janë Zyrat Komunale përKomunikim me Publikun. Fatkeqësisht, këto zyra deri më sot nuk janë konsoliduar dhefunksionalizuar sa dhe si duhet, as në aspektin e pajisjes së tyre me mjete konkrete të punësdhe as në aspektin e kompletimit të tyre me kuadër të nevojshëm profesional.

Sipas Rregullores për Shërbimin e Komunikimit Zyrtar me Publikun, Zyrat Komunale përKomunikim me Publikun janë përgjegjëse për të komunikuar me publikun mbi aktivitetet dhepolitikat komunale. Funksionet e strukturës administrative adekuate në komunë mund të

38 Departamenti i OJQ ve, http://map.rks gov.net/sq/Page.aspx?id=1839 Intervistë me stafin e Departamentit për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ, Pristinë, 12 Maj 2010 (e bërë përCIVICUS Indeksi i Shoqërisë Civile për Kosovë)



kryhen me një zyrtar me funksione të kombinuara, ose me një numër më të madh zyrtarësh përnjë funksion.40

Megjithatë, shumë prej këtyre zyrave më shumë u shërbejnë strukturave partiake në pushtet tëcilat udhëheqin me këto komuna. Shpesh nuk ka vullnet politik dhe janë shumë të mbyllura ndajpublikut dhe shoqërisë civile, e veçanërisht OShC ve të cilat monitorojnë punën e tyre.

Në shumicën e rasteve takimet me shoqërinë civile janë pro forma, pa proceduar më tutjeçështjet/sugjerimet që mund të dalin nga këto takime; informimi i qytetarëve është i vonshëmdhe mungojnë materialet e duhura rreth temave që do të diskutohen në takime; faqet e tyre tëinternetit janë të pa azhurnuara dhe me informata të vonshme. Në disa raste këto zyracilësohen si shumë të mbyllura dhe me qasje neglizhuese kundrejtë shoqërisë civile dhe publikutnë përgjithësi.

Rasti më konkret, është Zyra për Marrëdhënie me Publikun në Komunën e Prishtinës e cilacilësohet nga shoqëria civile dhe disa anëtarë të Asamblesë Komunale, se nuk është në shërbimtë publikut, dhe se ‘kjo zyrë është shumë e mbyllur dhe i shërben vetëm strukturave drejtuese nëpushtet, por jo edhe të tjerëve. Takimet publike eventuale që organizohen nga kjo zyrë bëhenvetëm sa për të thënë se u mbajtën, ndërsa informatat dhe dokumentet e nevojshme shumëvonë publikohen në faqen zyrtare të internetit të Komunës’.41

6.2 Shoqëria civile – platformat sektoriale dhe të përgjithshme

Përderisa organet e themeluara nga institucionet shtetërore që janë përgjegjëse për tëlehtësuar pjesëmarrjen qytetare në vendim marrje mund të thuhet që ende janë largfunksionalitetit të plotë, situatë e ngjajshme ekziston aktualisht edhe në anën e shoqërisë civile.Ekziston një numër i vogël platformash, ndërsa vetëm disa nga ato janë funksionale dhe arrijnëtë luajnë rolin e tyre si përfaqësues të anëtarëve të tyre.

Ndër sektorët e shumtë të cilat mbulohen nga organizatat e shoqërisë civile në Kosovë, vetëmdisa prej tyre kanë arritur që të bashkohen në rrjete të ndryshme. Rrjeti i Grave të Kosovësparaqet ndër shembujt e rrallë që edhe përkundër vështirësive të shumta, ka arritur të mbajëfunksionale platformën e cila përfaqëson mbi 60 organizata të grave në Kosovë. Koalicioni“Demokracia në Veprim” është një shembull tjetër i bashkëpunimit formal të një numriorganizatash që kanë monitoruar procesin e zgjedhjeve dhe kanë synuar që të kontribuojnë nëreformën zgjedhore në Kosovë. Vlen të përmenden edhe disa sektorë tjerë brenda të cilaveorganizatat e ndryshme janë organizuar në rrjete të ndryshme, në veçanti sektorët e ofrimit tëshërbimeve sociale ose strehimoret për viktimat e trafikimit njerëzor.

Sa i përket platformave të përgjithshme të shoqërisë civile, disa nisma jo formale ose formalekanë arritur që të mbijetojnë për një kohë, por jo të arrijnë ndonjë qëndrueshmëri afat gjatë.Shembull tipik është Grupi Këshillues për Avokim, një grup jo formal i një numri organizatash të

40 Rregullorja për Shërbimin e Komunikimit Qeveritar me Publikun, Neni 14, http://www.kryeministriks.net/repository/docs/RREGULLORE_03_2011_PER_SHERBIMIN_E_KOMUNIKIMIT_QEVERITAR_ME_PUBLIKUN.pdf,shiquar me 03.05.201141 Intervistë me Shemsi Veseli, anëtar i Asamblesë Komunale të Prishtinës, 04.05.2011



shoqërisë civile në Kosovë, të cilat takoheshin rregullisht për të diskutuar dhe avokuarbashkërisht për çështjet në interes të përgjithshëm. Në fillim i fokusuar kryesisht në Kuvendin eKosovës, më vonë Grupi Këshillues për Avokim kishte zgjeruar interesin e tij edhe në çështjetjera të cilat prekin drejtpërdrejtë organizatat e shoqërisë civile dhe grupet e qytetarëve të cilatkëto organizata i përfaqësonin. Përkundër disa sukseseve të mëdha që ky grup kishte arritur sirezultat i punës së përbashkët, pas rreth 3 vitesh të funksionimit grupi ka kohë që ka pushuaraktivitetin e vet.

Nga iniciativat formale të përgjithshme, e vetmja që vazhdon të mbetet aktive është PlatformaCiviKos. Kjo nismë e organizatave të shoqërisë civile në Kosovë, e themeluar për të krijuar njemjedis të përshtatshëm formal për bashkëpunim të sektorit të shoqërisë civile dhe Qeverisë sëKosovës, në vitin 2007 ka nënshkruar një Memorandum Bashkëpunimi me Qeverinë e Kosovës,që paraqet dokumentin e parë formal që parasheh përkushtimin e dyanshëm për njëbashkëpunim institucional dhe partneritet të mirëfilltë në mes të Qeverisë së Kosovës dheshoqërisë civile. Pas një periudhe pasiviteti të dyanshëm dhe moszbatimi të përkushtimeve qëparashihen në Memorandum, Platforma CiviKos në vitin 2010 ka rifilluar aktivitetin e saj nëdrejtim të dizajnimit të Strategjisë së Bashkëpunimit në mes të Qeverisë së Kosovës dheshoqërisë civile.

Duke njohur rëndësinë e ruajtjes së pavarësisë dhe individualitetit të organizatave të shoqërisëcivile, ekzistimi i platformave përfaqësuese të sektorëve të ndryshëm të shoqërisë civile poredhe atyre të përgjithshme është një parakusht i domosdoshëm për strukturimin dhefunksionalizimin e mekanizmave të ndryshëm të pjesëmarrjes qytetare. Dilema e vazhdueshmese kë duhet ta përfshijë Qeveria nëse dëshiron të marrë kontributin e shoqërisë civile për njëçështje të caktuar, edhe pse nuk zgjidhet tërësisht, lehtësohet shumë në rast të ekzistimit tëplatformave funksionale të shoqërisë civile. Për më tepër, arritja e qëllimeve të përbashkëta tëorganizatave të ndryshme është shumë më e lehtë në rastet e angazhimit të përbashkët nëçështje të caktuara.

20 ZBATIMI I KORNIZËS LIGJORE – SI ZBATOHEN NË PRAKTIKË DISPOZITAT LIGJORE PËRPJESËMARRJE


7. ZBATIMI I KORNIZËS LIGJORE – SI ZBATOHEN NË PRAKTIKËDISPOZITAT LIGJORE PËR PJESËMARRJE

Praktikisht, dispozitat ligjore për përfshirjen qytetare që janë paraparë në ligje/rregullore jogjithherë zbatohen në praktikë. Viteve të fundit, këto dispozita shpeshherë janë neglizhuar osethjeshtë në mungesë të vullnetit nuk janë zbatuar, jo vetëm në nivelin lokal por edhe atëqendror. Megjithatë ka edhe raste tjera të mira të cilat mund të përdoren si model përinstitucionet qendrore dhe komunat që ende nuk e kanë kuptuar mirë rëndësinë e përfshirjes sëqytetarëve në proceset vendim marrëse.

7.1 Përmbledhje e rasteve të mira

Ka disa raste që mund të konsiderohen relativisht të mira, si kur bëhet fjalë për përfshirjen eshoqërisë civile me iniciativën e autoriteteve publike apo edhe me vet iniciativën e shoqërisëcivile.

Niveli qendor

Në nivelin qendror, shembulli më i mirë i suksesit të shoqërisë civile për tu involvuar në procesinlegjislativ dhe për ta ndikuar përmbajtjen e një projekt ligji është Projektligji për ndryshimin dheplotësimin e Ligjit për Lirinë e Asocimit në Organizata Jo Qeveritare.42 Në të vërtetë, Ligji përLirinë e Asocimit në Organizata Jo Qeveritare ishte miratuar në vitin 2009, dhe në procesin ehartimit të këtij ligji shoqëria civile kishte marrë pjesë në nivel të Kuvendit, por jo edhe të niveltë Qeverisë. Megjithatë, vetëm një vit pas miratimit të tij, në Mars të vitit 2010 (bazuar nëStrategjinë Legjislative 2010), zyrtarisht ky ligji u hap përsëri për ndryshime, për shkak të disaproblemeve që u prezentuan të ishin të natyrës teknike.

Pas hartimit të draftit fillestar të Projektligjit nga Ministria e Administratës Publike, ministri kjosponzorizuese e këtij projektligji, Departmenti për Regjistrim dhe Ndërlidhje me OJQ organizondebat publik ku prezantohet dhe diskutohet pikërisht ky draft. Në debat ishin ftuar edhepërfaqësues nga shoqëria civile si: ATRC, KFOS, FOL, CBM, IPOL, KCSF, KIPRED, BIRN, GAP, QPAetj.43

Me këtë debat fillon edhe involvimi intenziv i shoqërisë civile në procesin e hartimit të këtij ligji,fillimisht duke mos u pajtuar me ndryshimet fillestare të propozuara nga Ministria e që kishin tëbënin me: përjashtimin e OJQ të studentore, sportive, institucioneve mikrofinanciare dheuniversiteteve të regjistruara si OJQ të nga fusha e veprimit të këtij ligji; kufizime nëfushëveprimtarinë e lejuar të OJQ ve, kufizime në pronën dhe burimet e OJQ ve, nëpërmjetpërjashtimit të pasurive të patundshme dhe pasurisë personale prej listave të ardhurave të

42 http://www.gazetazyrtare.com/e gov/index.php?option=com_content&task=vieë&id=333&Itemid=28&lang=sq,shiquar me 07.06.201143 Ministria e Administratës Publike, Debati publik për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për lirinë e asocimit nëorganizata jo qeveritare, 15.04.2010



mundshme të OJQ ve; dënime jo proporcionale për OJQ me Status të Përfitmi Publik qëdështojnë të raportojnë brenda afatit të caktuar etj.

Pas kundërshtimeve nga shoqëria civile të propozimeve të Ministrisë, ZSHNJ fton publikisht OJQtë që të bëhen pjesë e procesit. Bazuar në marrëveshjen e dalë nga ky debat, Grupi Këshillues iShoqërisë Civile zgjedh përfaqësuesit e shoqërisë civile që do të marrin pjesë në procesin ehartmit të këtij ligji. Përfaqësuesit e zgjedhur vinin nga sektorë të ndryshëm të shoqërisë civilesi: shoqatat qendrore dhe lokale, fondacionet, organizatat donatore, si dhe nga Rrjeti i Grave sirrjeti më i madh sektoral. Përveç kësaj, u themelua edhe një ‘grup politik’, në mënyrë qëzyrtarisht të avokojnë te vendim marrësit kryesorë rreth kërkesave të shoqërisë civile në lidhjeme ligjin në fjalë.44

Pas procesit të përzgjedhjes së brendshme, përmes vendimit nr.102/2010 Qeveria i emëronpërfaqësuesit e shoqërisë civile si anëtarë të Grupit Punues Qeveritar. Në këtë grup, morënpjesë gjithsejt 27 anëtarë (10 nga shoqëria civile, të tjerët nga qeveria, administrata tatimore,doganat, insitucionet tjera etj), 18 prej të cilëve anëtarë të rregullt ndërsa të tjerët në cilësinë eekspertëve dhe vëzhguesve.45 Ky mund të cilësohet si përjashtim pozitiv nga ajo çfarëpërcaktonte Rregullorja e Punës e Qeverisë e asaj kohe, e cila madhësinë e Grupit PunuesQeveritar e kufizon në 10 apo përjashtimisht 15 anëtarë46.

Pas dy muaj punë intenzive, më 8 Qershor 2010 Grupi Punues Qeveritar përmbyll punën e vetdhe miraton versionin final të projektligjit, version ky i cili në masën më të madhe kishte marrëparasysh vërejtjet dhe kontributet e shoqërisë civile. Megjithatë, më 21 Qershor 2010, Ministriaqë inicioi procesin e ndryshimit dhe e cila ishte përgjegjëse për procedim të mëtejshëm tëdrafligjit në Zyrën e Kryeministrit, paraqet në ZSHNJ një projekt ligj krejtësisht të ndryshëm i cilidallonte thelbësisht nga versioni final i Grupit Punues Qeveritar. ZSHNJ e cila kishte marrë pjesëaktivisht në punën e Grupit Punues Qeveritar, pas ankesave zyrtare të shoqërisë civile, reagondhe nuk e pranon draftin e projektligjit të prezentuar nga Ministria e Administratës Publike.

Të gjendura para një situate të paparashikuar, organizatat e shoqërisë civile mobilizohen dhendërmarrin aktivitete shtesë (hulumtime, debate televizive, intervista, ekspertizëndërkombëtare, rekomandime konkrete me shkrim etj) për të bërë presion tek të gjitha palët eqë do të mund të ndikonin në këtë proces. Takime dhe komunikime të ndryshme bëhen menivele të larta të Qeverisë dhe Kuvendit të Kosovës, misioneve ndërkombëtare në Kosovë etj. Sipasojë e këtij presioni të rritur, Ministria e Administratës Publike tërheq verzionin e saj dheGrupi Punues Qeveritar në Shtator 2010 vazhdon punën dhe finalizon draftin që përban pjesënmë të madhe të rekomandimeve të dhëna nga përfaqësuesit e shoqërisë civile.

Përkundër vonesës pa ndonjë arsyetim konkret, ky draft më në fund u procedua më tutje ngaMinistria e Administratës Publike, dhe në muajin shtator 2011 u miratua Ligji për Lirinë eAsociimit në Organizatat Jo Qeveritare (Nr. 04/l 57) nga Kuvendi i Republikës së Kosovës.47

44 Nga procesverbalet e Grupit Këshillues të Shoqërisë Civile, të shikuara më 07.06.201145 Intervistë me Sylejman Gashi, Zyra Ligjore Ministria e Administratës Publike, 26.04.201146 Shih Rregulloren e vjetër të Punës së Qeverisë (2007), Neni 32, pika 247 http://gazetazyrtare.rks gov.net/



Ndër rastet më të mira të respektimit dhe zbatimit të kornizës ligjore si dhe bashkëpunimitkonstruktiv në mes të autoriteteve publike dhe shoqërisë civile është procesi i hartimit të Ligjitpër Qasje në Dokumente Publike i miratuar në 2010 nga Kuvendi i Kosovës. Ndonëse një ligj ingjajshëm ishte miratuar në vitin 2003, për shkak të disa të metave dhe defekteve që paraqistesidomos në planin praktik, ky ligj u dërgua në proces të plotësim ndryshimit (StrategjiaLegjislative e Qeverisë 2009).48

Ajo çka e bën këtë proces të konsiderohet si pozitiv është përfshirja e shoqërisë civile që nëfazën e parë, duke u bërë pjesë e Grupit Punues Qeveritar49. Organizatat u përzgjodhën bazuarnë punën e tyre të vazhdueshme në fushën të cilën trajtonte projektligji, si dhe aktivitetet eshumta dhe hulumtimet paraprake që kishin bërë këto organizata.

Pas një pune të përbashkët të Grupit Punues Qeveritar miratohet verzioni final i projektligjit, icili i dorëzohet Kuvendit të Kosovës për procedim të mëtutjeshëm. Organziatat e përfshira nëkëtë proces vazhduan të përcjellin projektligjin deri në aprovimin e tij nga Kuvendi, nëpërmjetpjesëmarrjes në dëgjimet publike të organizuara nga komisionet parlamentare. Ligji i ri për Qasjenë Dokumente Publike u miratua në vitin 2010.

Niveli lokalNë nivelin lokal, deri më tani qasja e strukturave drejtuese të Komunës së Pejës në raport meshoqërinë civile konsiderohet si një ndër rastet më të mira të përfshirjes dhe bashkëpunimit tëshoqërisë civile me autoritete publike në Kosovë. Përkushtimi i dyanshëm dhe mirëkuptimi i rolitdhe detyrave reciproke kanë bërë që të dy palët të ndërtojnë një qasje konstruktive tëbashkëpunimit. Organizatat e shoqërisë civile, siç është rasti i organizatës ‘Syri i Vizionit’, përvite me radhë kanë zhvilluar aktivitete dhe kontakte të ndryshme për të dëshmuar seriozitetindhe rëndësinë e punës që ata bëjnë, por edhe për të ngritur vetëdijen mbi rolin dhe konceptin eshoqërisë civile. Në anën tjetër, strukturat komunale janë treguar të hapura dhe u kanë ofruarhapësirën e nevojshme të veprimit.

Disa nga rastet ku shoqëria civile është e përfshirrë në mënyrë të drejtpërdrejtë janë: involvimi ishoqërisë civile në procesin e hartimit të Strategjisë Komunale për Komunitetin RAE dhe nëKëshillat Komunal për Komunitete, takimet e ndryshme për t’i diskutuar çështjet mjedisore,urbanistike, të arsimit dhe shumë fusha tjera të rëndësishme për rajonin e Pejës.

48 http://www.kryeministri ks.net/repository/docs/Strategjia_legjislative_per_vitin_2009.pdf, shiquar me 03.06.201049 QPA, FOL ishin pjesë e Grupit Punues Qeveritar, ndërsa KDI mori pjesë në cilësinë e vëzhguesit



7.2 Përmbledhje e rasteve jo të mira

Niveli qendror

Një ndër rastet që e ilustron më së miri injorimin dhe mos përfshirjen e shoqërisë civile nëprocesin e ligj bërjes është procesi i hartimit të Ligjit për Mbrojtjen nga Rrezatimi Jo jonizues,Jonizues dhe Siguria Nukleare, i cili përcakton masat e mbrojtjes së jetës dhe shëndetit tënjerëzve si dhe mjedisit nga ndikimi i dëmshëm jo jonizues dhe jonizues, masat e sigurisënukleare gjatë të gjitha veprimeve lidhur me aktivitetet nukleare, mbeturinave radioaktive dhembikqyrjes gjatë zbatimit të masave. 50

Procesi i hartimit të këtij ligji ka filluar qysh në vitin 2004, kur Kosova ende ishte nënadministrimin e UNMIK ut, dhe ka qenë i sponzoruar nga Ministria e Mjedisit dhe PlanifikimitHapësinor (MMPH). Ky ligj është miratuar në Shkurt të vitit 2010, ndërsa me 3 Mars 2010 udekretua nga Presidenti. Nga koha kur është inicuar e deri në miratimin e tij kanë kaluarsaktësisht 6 vite. Ndonëse ligji është i një rëndësie të veçantë dhe shumë i ndjeshëm kur ështënë pyetje shëndeti dhe jeta e njeriut, procesi i hartimit të tij është përcjellur me neglizhencëdhe mos përfshirje të shoqërisë civile, si në nivel të Qeverisë poashtu në atë të Kuvendit.

Pothuajse gjatë gjithë periudhës 6 vjeqare të draftimit të ligjit, nuk ka pasur asnjë informim,ftesë për debat debat publik ose takime tjera konsultative. Ky ‘përjashtim’ i shoqërisë civileështë arsyetuar me mungesë të rregullave për përfshirje, por edhe me mungesë të OShC veprofesionale në fushën e mjedisit të cilat do të mund t’i kontribuonin këtij procesi.

Aktualisht, zbatimi i këtij ligji nuk ka filluar, ndërsa në kuadër të Strategjisë Legjislative 2011është paraparë hartimi i Projektligjit për Agjencinë për Mbrojtjen nga Rrezatimet.51 Megjithatëende nuk është e qartë nëse bëhet fjalë për plotësim ndryshimin e ligjit ekzistues apo përhartimin e një ligji të ri. Deklaratat e Zyres Ligjore të Qeverisë dhe Departamentit të Mjedisit nëkuadër të Minsitrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor rreth kësaj çështjeje janëkontradiktore. Të parët thonë se është fjala për ligj të ri, ndërsa këta të fundit se është fjala përligjin e njejtë i cili aktualisht ka një varg defektesh, dhe si i tillë duhet të ndryshohet.52

Megjithatë, edhe nga ana e shoqërisë civile nuk është se ka pasur ndonjë interesim të theksuar.Në interesimin tonë rreth formës së komunikimit me institucionet përkatëse, përfaqësuesit eshoqërisë civile të fushës nuk kanë qenë të gjendje të na ofrojnë asnjë kërkesë zyrtare meshkrim për të qenë pjesë e Grupit Punues Qeveritar, por as edhe ndonjë rekomandim me shkrimpër personat apo institucionet përgjegjëse për hartimin e këtij ligji.

50 http://www.assembly kosova.org/common/docs/ligjet/2010 104 alb.pdf, p. 2, shiquar me 24.05.201151 http://www.kryeministri ks.net/repository/docs/Strategjia_Legjislative_2011 finale_e_miratuar_me_16_mars_2011_.pdf, shiquar me 25.05.201152 Raporti i hartuar nga Fondacioni per Mbrojtjen e Mjedisit, 2011



Niveli komunal

Edhe në nivelin komunal, ka raste kur dispozitat ligjore mbesin të shkruara vetëm në letër, poraspak nuk zbatohen në pratikë. Rasti i mos lejimit të shoqërisë civile që të marrë pjesë nëtakimet e Komitetit për Buxhet dhe Financa në Kuvendin Komunal të Prishtinës, e ilustron më sëmiri mungesën e vullnetit të strukturave drejtuese për të përfshirë dhe bashkëpunuar meshoqërinë civile.

Përkundër obligimit që del nga Neni 5 i Rregullores për Transparencë të Komunës së Prishtinëspër të përfshirë publikun në mbledhjet e komiteteve të saj,53 ky komitet ka qenë i mbyllur përorganizatën INPO për më shumë se një vit. Asnjë arsyetim me shkrim për mbylljen e takimit,ashtu siç kërkohet me këtë Rregullore, nuk është dhënë. Vetëm pas shumë takimeve zyrtare epresioneve në Ministrinë e Administrimit të Pushtetit Lokal dhe Avokatin e Popullit, ky komitetështë hapur për publik.

Ky rast dhe raste të ngjajshme tregojnë se sa të pa zbatueshme janë dispozitat ligjore kur nuk kavullnet politik dhe kur organet që janë të ngarkuara për të mbikqyrur zbatimin e ligjit nuk ekryejnë detyrën e tyre.

53 Rregullorja për Transparencë, Neni 5 (5.1 5.2), KK e Prishtinës, http://kk.rks gov.net/prishtina/

25 SFIDAT KRYESORE ME TË CILAT BALLAFAQOHEN AUTORITETET PUBLIKE DHE SHOQËRIACIVILE RRETH PJESËMARRJES QYTETARE


8. SFIDAT KRYESORE ME TË CILAT BALLAFAQOHEN AUTORITETETPUBLIKE DHE SHOQËRIA CIVILE RRETH PJESËMARRJES QYTETARE

8.1 Sfidat për autoritetet publike

Ndonëse mund të konsiderohet se janë bërë hapa përprara, sidomos në krijimin e kornizës sënevojshme ligjore sa i përket pjesëmarrjes qytetare, prapë se prapë sfidat me të cilatballafaqohen autoritetet publike në raport me nxitjen e pjesëmarrjes qytetare mbesin tëshumta. Disa nga sfidat kryesore të evidentuara gjatë viteve të fundit, e që duhet të adresohenparalelisht me njëra tjetrën nga autoritetet publike në të gjitha nivelet, janë:

1. Besimi –Hulumtimet dëshmojnë për një apati të madhe qytetare dhe mungesë të besimit nëinstitucionet bartëse të jetës publike në Kosovë, që vjen si pasojë e ngecjeve tëinstitucioneve politike për t’i adresuar nevojat e përgjithshme të qytetarëve. Gjithashtu, vetzyrtarët institucional nuk kanë ndonjë besim të theksuar në shoqërinë civile në tërësi dherolin e saj konkret në procesin e bërjes së politikave publike54. Arsye të ndryshme qëndrojnëpas këtij problemi, duke filluar nga mos komunikimi i duhur në mes të dy sektorëve,bashkëpunimi i pastrukturuar që rezulton me pritje jo reale ndaj njeri tjetrit dhe keqkuptime,si dhe mungesë e kuptimit të konceptit dhe rolit të shoqërisë civile në një shoqëridemokratike. Duke e njohur këtë problem i cili shpeshherë është i bazuar në përvojakonkrete nga të dyja palët, duhet reaguar me urgjencë në menyrë që niveli i besimit tëndërsjellë të mos shënojë rënie te mëtutjeshme, e me këtë të vështirësojë tejmase çfarëdokomunikimi dhe bashkëpunimi në mes të dy sektorëve. Mos besimi dhe stereotipet qëekzistojnë për njëri tjetrin mund të zvogëlohen vetëm nëse autoritetet publike dëshmojnëvullnet të duhur politik për t’u hapur sinqerisht ndaj kontributit të shoqërisë civile në punën etyre.

2. Mekanizmat funksionalë – Krahas vullnetit politik, i cili duhet të eliminojë skepticizmin eshoqërisë civile dhe publikut të gjërë rreth qëllimeve të autoriteteve publike për tëbashkëpunuar, krijimi i mekanizmave funksionalë dhe të zbatueshëm për pjesëmarrjeqytetare paraqet sfidën e rradhës. Avancimet e fundit të kornizës ligjore rreth konsultimevepublike duhet të plotësohen me një sistem të përgjithshëm të rregullave dhe mekanizmavekonkretë për të gjitha nivelet, duke siguruar që qasja e autoriteteve publike ndaj përfshirjessë qytetarëve të jetë e qëndrueshme dhe efikase.

3. Kapacitetet – Edhe pse e fundit, sfidë shumë të rëndësishme paraqesin kapacitetet eshërbyesëve civil për të avancuar pjesëmarrjen qytetare në vendim marrje. Asnjë mekanizëmligjor nuk mund të zbatohet me sukses nëse zyrtarët përgjegjës për zbatim të mos e kuptojnërëndësinë e pjesëmarrjes qytetare dhe të mos kenë shkathtësi të duhura për të ndërmarrëprocese të konsultimit dhe dialogut. Vetëm shërbyesit civil të informuar dhe të shkathtëmund të zbatojnë një politikë të hapur dhe të strukturuar ndaj përfshirjes së qytetarëve dheshoqërisë civile në proceset e vendim marrjes.

54 Shih Indeksi i Shoqërisë Civile i CIVICUS për Kosovë, KCSF, Mars 2011

26 SFIDAT KRYESORE ME TË CILAT BALLAFAQOHEN AUTORITETET PUBLIKE DHE SHOQËRIACIVILE RRETH PJESËMARRJES QYTETARE


8.2 Sfidat për shoqërinë civile

Duke vazhduar presionin ndaj autoriteteve publike në adresimin e sfidave të lartpërmendura,shoqëria civile paralelisht duhet të synojë të fuqizohet dhe të rrisë ndikimin e saj, duke iadresuar një varg sfidash që i takojnë këtij sektori.

1. Reagimi ndaj nevojave të qytetarëve – Reagueshmëria e shoqërisë civile ndaj problemevekryesore të qytetarëve mbetet në një nivel të ulët, dukë bërë që sektori shpesh herë tëperceptohet që mirret me çështje dytësore, të cilat janë larg prioriteteve të shoqërisë nëpërgjithësi. Kjo ka sjellur një shoqëri civile që nuk komunikon sa duhet me ata të cilët ipërfaqëson dhe rrjedhimisht pa shumë qytetarë të angazhuar në aktivitetet e saj55. Kjo nëveçanti vlen për organizatat me antarësi, të cilat jo gjithherë janë përfaqësuese të vërteta tëantarëve të supozuar të tyre. Rritja e komunikimit me qytetarë dhe ndërmarrja e aktivitetevenë përputhje me nevojat e identifikuara nga ky komunikim patjetër se do të ndikoninpozitivisht në ndikimin që organizatat e ndryshme të shoqërisë civile mund ta ushtrojnë nëbërjen e politikave publike. Zvogëlimi i varësisë nga donatorët është vetëm njëri nga hapatkonkretë që kontribuojnë në adresimin e kësaj sfide.

2. Kapacitetet – Edhe pse korniza ligjore nuk ka qenë më e favorshmja, megjithatë ka pasur disadyer të hapura për OShC të e interesuara për të kontribuar në procese të bërjes së politikave.Studimet dhe përvoja e mbledhur gjatë këtij projekti kanë dëshmuar që mundësitëekzistuese nuk janë shfrytëzuar sa duhet nga shumica e organizatave të shoqërisë civile.Mungesa e njohurive për procesin legjislativ, por edhe për mundësitë ligjore për të ndikuarnë faza të ndryshme të tij, ka bërë që shumë OShC të mos jenë në gjendje t’i shfrytëzojnëburimet dhe ekspertizën e tyre për të ndikuar në zhvillime të rëndësishme që lidhen mefushëveprimtarinë e tyre.

3. Bashkëpunimi brenda sektorial Deri më tani, shoqëria civile në Kosovë mund të quhet efragmentuar, ndërsa mungesa e platformave sektoriale dhe të përgjithshme e ka dobësuarndikimin e saj në procesin e bërjes së politikave dhe ligjeve në Kosovë. Ekziston një numër ivogël platformash, ndërsa vetëm disa nga ato janë funksionale dhe arrijnë të luajnë rolin etyre si përfaqësues të anëtarëve të tyre. Ndër sektorët e shumtë të cilat mbulohen ngaorganizatat e shoqërisë civile në Kosovë, vetëm disa prej tyre kanë arritur që të bashkohennë rrjete të ndryshme. Në aspektin e përgjithshëm, disa nisma jo formale ose formale kanëarritur që të mbijetojnë për një kohë, por jo të arrijnë ndonjë qëndrueshmëri afat gjate. Dukenjohur rëndësinë e ruajtjes së pavarësisë dhe individualitetit të organizatave të shoqërisëcivile, ekzistimi i platformave përfaqësuese të sektorëve të ndryshëm të shoqërisë civile poredhe atyre të përgjithshme është një parakusht i domosdoshëm për strukturimin dhefunksionalizimin e mekanizmave të ndryshëm të pjesëmarrjes qytetare.

55 Shih Indeksi i Shoqërisë Civile i CIVICUS për Kosovë, KCSF, Mars 2011

27 PËRFUNDIMET


9. PËRFUNDIMET

Duke analizuar situatën e këtyre viteve të fundit të paraqitur përmes rasteve dhe përvojave tëmësipërme, natyrshëm mund të përfundohet se janë bërë disa hapa para, sidomos nëavancimin e kornizës ligjore për nxitjen e pjesëmarrjes qytetare. Rasti i fundit i dispozitave tëveçanta për konsultime publike të përfshira Rregulloren e Punës së Qeverisë së Kosovës dhenxjerrja e Udhëzuesit për Konsultime Publike paraqesin shenja pozitive për krijimin emekanizmave përkatës që mundësojnë realizimin e të drejtave të qytetarëve për të qenëpjesëmarrës aktiv në qeverisjen e vendit. Megjithatë, ka ende shumë sfida të cilat krijojnëbarriera në marrëdhëniet autoritete publike shoqëri civile. Mungesa e besimit reciprok,funksionalizimi i plotë i mekanizmave ligjorë dhe mungesa e kapaciteteve të shërbyesëve civilëpër të ndërmarrë procese të mirëfillta konsultimi mbesin sfidat kryesore që duhet të adresohennga ana e autoriteteve publike. Në anën tjetër, Duke vazhduar presionin ndaj autoritetevepublike në adresimin e sfidave të lartpërmendura, shoqëria civile paralelisht duhet të synojë tërrisë reagueshmërinë ndaj nevojave prioritare të qytetarëve, kapacitetet e saj për të kontribuarnë proceset e bërjes së politikave si dhe të thellojë bashkëpunimin brenda sektorial.

Termi aq shumë i përdorur nga të dyja palët nëpër takime dhe konferenca të ndryshme “NE dheATA” asocion në dy botëra të ndara dhe larg njëra tjetrës. Ky kuptim për rolin e njëri tjetritduhet gradualisht të eliminohet, duke i vënë burimet dhe ekspertizën e të dyja palëve nëavancimin e të mirës së përgjithshme, e që është qëllimi përfundimtar i autoriteteve publike dheshoqërisë civile.

Për ti përafruar këto dy botëra, duhet përkushtim i të dyja palëve. Edhe autoritetet publikeedhe shoqëria civile kanë rolet dhe përgjegjësitë e tyre. Secila duhet ta respektoj rolin e tjetrësdhe t’i përshtasë pritjet dhe kontributin në kuadër të çfarëdo bashkëpunimi tëndërsjellë. Pranimi i roleve reciproke është parakusht themelor për një dialog dhe bashkëpunimtë mirëfilltë. Autoritetet publike duhet të fillojnë ta konsiderojnë shoqërinë civile si partner që elehtëson ushtrimin e detyrimeve të tyre ndaj qytetarëve, ndërsa shoqëria civile duhet të jetëshumë më aktive dhe të ofrojë alternativa konkrete karshi autoriteteve publike për çështje tëndryshme të interesit të përgjithshëm.

28 REKOMANDIMET


10.REKOMANDIMET

Për autoritetet publike:

Të ngrisin njohuritë e administratës publike mbi rolin e shoqërisë civile;Të hartojnë një politikë gjithëpërfshirëse qeveritare për bashkëpunim me shoqërinëcivile;Të ngrisin kapacitetet e shërbyesëve civil rreth përfshirjes së shoqërisë civile në punën eautoriteteve publike, sidomos në procesin e bërjes së ligjeve dhe politikave;Të ristrukturojnë mandatin dhe organizimin e institucioneve përgjegjëse përbashkëpunim me shoqërinë civile, në përputhje me politikën qeveritare përbashkëpunim me shoqërinë civile;Të shqyrtojnë mundësitë e formalizimit të bashkëpunimit në mes të Komunave dheshoqërisë civile;Të monitorojnë zbatimin e dispozitave ligjore dhe udhëzuesëve për procesin ekonsultimit publik në nivel qendror dhe të adresojnë problemet e evidentuara;Të bëjnë monitorim më rigoroz të zbatimit të ligjeve dhe rregulloreve në raport mepjesëmarrjen qytetare në nivelin komunal dhe të adresojnë problemet e evidentuara;Të bashkëpunojnë më shoqërinë civile për të definuar mekanizmat e përzgjedhjes sëOShC ve që përfaqësohen në trupa dhe grupe punuese qeveritare;

Për shoqërinë civile:

Të ngrisin komunikimin me qytetarë, me qëllim të adresimit dhe kontributit në çështjetprioritare të shoqërisë;Të ngrisin njohuritë mbi për procesin e bërjes së politikave dhe ligjeve dhe përmundësitë për të ndikuar në faza të ndryshme të tij;Të ngrisin kapacitetet profesionale dhe të kenë rol më proaktiv, duke u shndërruar ngamonitorues dhe reagues ndaj proceseve në kontribues aktiv në kohë të duhur, nëveçanti në nivelin lokal;Të ndërtojnë mekanizma të komunikimit brenda sektoral dhe platforma përfaqësuese,për të fuqizuar ndikimin e shoqërisë civile në procesin e bërjes së politikave dhe ligjeve;Të krijojnë mekanizma të brendshëm për përzgjedhjen e OShC ve;Të krijojë një sistem të kontrollit të brendshëm dhe të llogaridhënies, për të siguruarpërfaqësim kredibil në forume të ndryshme vendim marrëse;Të ndihmojnë Qeverinë në ngritjen e kapaciteteve të shërbyesëve civil rreth përfshirjessë shoqërisë civile në punën e autoriteteve publike;

11.SHTOJCA

A. Kodi i praktikave të mira të pjesëmarrjes qytetare i Këshillit të Europës

B. Tabela e organizatave të shoqërisë civile me kategoritë e ekspertizës në fusha tëndryshme

SHTOJCA A

Kodi i praktikave të mira të pjesëmarrjes qytetare i Këshillit të Europës

KODI I PRAKTIKAVE TË MIRA PËR PJESËMARRJEN QYTETARE NË PROCESIN E VENDIM-MARRJES *

I miratuar nga Konferenca e OJQve Ndërkombëtare, në takimin e saj më 1 Tetor 2009

* Përkthim jo-zyrtar nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF)

Përmbajtja

I. Hyrje.............................................................................................................................3

II. Objektivat dhe synimet................................................................................................4

III. Korniza e përgjithshme për Pjesëmarrje Qytetare......................................................5

IV. Si të Përfshihemi.........................................................................................................7

V. Matriksa e Pjesëmarrjes Qytetare............................................................................17

I. Hyrje

Një nga brengat kryesore të demokracive moderne është largimi i qytetarëve nga proceset politike. Në këtë kontekst, sikurse edhe në shumë procese tjera, edhe në proceset politike shoqëria civile përbën një element të rëndësishëm të procesit demokratik. Së bashku me partitë politike dhe grupet e lobimit, ajo u ofron qytetarëve një mënyrë alternative të kanalizimit të pikëpamjeve të ndryshme dhe sigurimit të interesave të ndryshme në proceset vendim-marrëse.

Komiteti i Ministrave i Këshillit të Europës, në Rekomandimin e datës 14 Tetor 2007 – CM/Recommendation(2007) – ka njohur “kontributin thelbësor të bërë nga OJQ - të në zhvillimin dhe zbatimin e demokracisë dhe të drejtave të njeriut, sidomos nëpërmjet promovimit të vetëdijes publike, pjesëmarrjes në jetën publike dhe sigurimit të transparencës dhe llogaridhënies së autoriteteve publike”.

Në takimin e Forumit për të Ardhmen e Demokracisë të Këshillit të Europës, të mbajtur në Suedi në Qershor 2007, pjesëmarrësit i bënë thirrje Konferencës së OJQve Ndërkombëtare të Këshillit të Europës që të përgatisë një Kod të Praktikave të Mira për pjesëmarrje qytetare, në të cilën do të mbulonte tema si mekanizmat e pjesëmarrjes së OJQve në proceset e vendim-marrjes dhe përfshirjen e shoqërisë civile në politikat publike.

Bazuar në këtë, Konferenca e OJQve Ndërkombëtare mori përgjegjësinë për të draftuar Kodin e Praktikave të Mira për Pjesëmarrjen Qytetare në Procesin e Vendim-Marrjes. Ky dokument shtron arsyet kryesore, kornizën dhe mënyrat për ngritje të pjesëmarrjes qytetare. Ky dokument u përgatit nga përfaqësues me përvojë të shoqërisë civile, u diskutua në një proces të gjërë konsultimi në mbarë Europën, u testua dhe u komentua nga anëtarë të OJQve kombëtare dhe ndërkombëtare si dhe tashmë ka filluar të përdoret nga aktivistë dhe përfaqësues të autoriteteve të ndryshme.

Konferenca e OJQve ndërkombëtare e Këshillit të Europës ka prodhuar një instrument lehtë të përdorshëm, të strukturuar dhe pragmatik i cili i synon vendim-marrësit dhe shoqërinë civile të organizuar, përfshirë OJQtë.

Kodi ofron një repertoar të praktikave të mira. Nuk ka një karakter obligues, nuk imponon rregulla të caktuara, e as mekanizma zbatues. Kodi i ofron të gjithë aktorëve të procesit demokratik udhëzime të dala nga përvoja praktike konkrete të dialogut dhe bashkëpunimit mes OJQve dhe autoriteteve publike. Qëllimi përfundimtar i këtij Kodi është që të lehtësojë këtë ndërveprim dhe të rrisë fuqizimin e qytetarëve dhe pjesëmarrjen e tyre në proceset demokratike në nivelin lokal, rajonal dhe kombëtar.

Konferenca mblodhi këshilla dhe kontribute konkrete edhe nga institucionet tjera të Këshillit të Europës. Ky Kod u mirëprit nga Kongresi i Autoriteteve Lokale dhe Rajonale si dhe nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Europës: Kongresi tregoi gatishmëri për të kontribuar në promovimin e tij dhe për ta përdorur atë në punën e tij, ndërsa Asambleja Parlamentare nga ana e saj theksoi rëndësinë e mjeteve elektronike të pjesëmarrjes.

Ky instrument duhet të ketë dhe do të ketë pasoja politike. Do t’i japë një nxitje dhe mbështjetje trendeve aktuale të autoriteteve lokale, rajonale dhe kombëtare për t’u konsultuar dhe bashkëpunuar me shoqërinë civile me qëllim të sjelljes së mjeteve moderne të qeverisjes demokratike, dhe në të njejtën kohë thellimit të pjesëmarrjes qytetare në jetën publike.

II. Objektivat dhe synimet

Objektivi kryesor i këtij Kodi të Praktikave të Mira për Pjesëmarrje Qytetare është kontributi në krijimin e një ambienti të favorshëm për OJQtë në vendet anëtare të Këshillit të Europës dhe Bjellorusi, duke i definuar në nivel europian një komplet të parimeve të përgjithshme, udhëzimeve, mjeteve dhe mekanizmave të pjesëmarrjes qytetare në proceset e vendim-marrjes politike. Qëllimi është që Kodi i Praktikave të Mira të zbatohet në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar. Kodi i Praktikave të Mira është i bazuar në përvojat aktuale të OJQve nga e gjithë Europa, të cilat kanë ndarë praktikat e mira të tyre dhe metodat e vlefshme për tu përfshirë në punë me autoritetet publike.

Një objektiv shtesë i Kodit të Praktikave të Mira është që të jetë një mjet relevant dhe efektiv për OJQtë, nga niveli lokal në atë ndërkombëtar, gjatë dialogut të tyre me Parlamentetet, Qeveritë dhe autoritetet tjera publike. Synon që të jetë një instrument interaktiv dhe i orientuar drejt veprimit në atë mënyrë që të jetë i dobishëm si për OJQtë ashtu edhe për autoritetet publike gjithandej Europës. Si një mënyrë e përkrahjes së aplikimit të tij, Kodi i Praktikave të Mira do të shoqërohet gjithashtu edhe me një grumbull të rasteve të studimit dhe një kompleti shtesë të mjeteve praktike.

Kodi i Praktikave të Mira i synon OJQtë kombëtare, përfshirë ato rajonale dhe lokale në vendet anëtare të Këshillit të Europës dhe Bjellorusi, sikurse edhe organziatat tjera në nivel europian dhe ndërkombëtar.

Gjithashtu i synon edhe autoritetet publike, që përfshijnë parlamentet, qeveritë dhe administratat publike në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar. Synimi është i gjërë, mirëpo mendohet se segmente të ndryshme të Kodit të Praktikave të Mira mund të përdoren në të gjitha nivelet e administratës publike.

III. Korniza e përgjithshme për Pjesëmarrje Qytetare

III.i Parametrat e Shoqërisë Civile

OJQtë dhe shoqëria civile e organizuar janë kontribues esencial në zhvillimin dhe zbatimin e demokracisë dhe të drejtave të njeriut. Një definicion i Këshillit të Europës për OJQtë mund të gjindet në Rekomandimit e Komitetit të Ministrave (2007) 14, i cili deklaron se “OJQtë janë trupa vet-qeverisës vullnetarë ose organizata të themeluara për qëllime në thelb jo për përfitim të themeluesëve ose anëtarëve të tyre”. Në raport me këtë Kod të Praktikave të Mira për Pjesëmarrje Qytetare termi i referohet shoqërisë civile të organizuar përfshirë grupet vullnetare, organizatat jo për përfitim, shoqatat, fondacionet, organizatat bamirëse si dhe grupeve të komunitetit ose atyre për avokim në baza gjeografike ose për interesa të caktuara. Aktivitetet bazë të OJQve janë të fokusuara në vlerat e drejtësisë sociale, të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundimit të ligjit. Në këto fusha, qëllimi i OJQve është promovimi i çështjeve dhe përmirësimi i jetës së njerëzve.

OJQtë formojnë një komponentë kyçe të pjesëmarrjes në një shoqëri të hapur dhe demokratike, nëpërmjet përfshirjes së një numri të madh të individëve. Fakti që shumë prej këtyre individëve janë gjithashtu edhe votues nënvizon marrëdhënien komplementare me demokracinë përfaqësuese.

OJQtë mund t’i sjellin proceseve të vendim-marrjes përfitime të dijes dhe ekspertizës së pavarur. Kjo i ka shtyrë qeveritë e të gjitha niveleve, nga ajo lokal dhe rajonal në atë kombëtar, sikurse edhe institucionet ndërkombëtare, që të përfitojnë nga përvoja relevante dhe kompetenca e OJQve për t’u ndihmuar atyre në zhvillimin dhe zbatimin e politikave. OJQtë gëzojnë një besim unik nga anëtarët e tyre dhe shoqëria për t’i dhënë zë brengave, për t’i përfaqësuar interesat e tyre dhe për të siguruar përfshirje në çështje të ndryshme, duke ofruar kështu kontribut kyç në zhvillim të politikave.

Ky tekst vë në pah kontributin e shoqërisë civile të organizuar në proceset demokratike dhe nuk fokusohet në pyetjet tjera të ndërlidhura të pjesëmarrjes qytetare, siç janë individët. Në këtë rast nënkuptohet që akti i zhvillimit të shoqatave dhe organizatave të komunitetit përbën një akt të një organizate të pavarur shoqërore dhe nuk është i fokusuar në veprimin individual. Nënkuptohet që grupet e organizuara ekzistojnë për të shtyrë më tej nevojat e anëtarëve të tyre dhe përfitimin e shoqërisë në përgjithësi; për këtë arsye ato veprojnë si një kanal kyç i pjesëmarrjes dhe shumëfishues i angazhimit të qytetarëve.

III.ii Parimet për Pjesëmarrje Qytetare

Për të nxitur një marrëdhënie konstruktive, OJQtë dhe autoritetet publike në nivele të ndryshme, duhet të veprojnë bazuar në parimet e përbashkëta si në vijim:

Pjesëmarrja

OJQtë mbledhin dhe kanalizojnë pikëpamje nga anëtarët e tyre, grupet të cilave iu shërbejnë dhe qytetarët e brengosur. Këto pikëpamje ofrojnë një vlerë kyçe në procesin e vendim-marrjes politike, duke e rritur cilësinë, kuptimin dhe aplikueshmërinë afat-gjate të nismave të politikave. Një parakusht për këtë parim është që proceset e pjesëmarrjes të jenë të hapura dhe të qasshme, të bazuara në parametra të pajtuar për pjesëmarrje.

Besimi

Një shoqëri e hapur dhe demokratike është e bazuar në ndërveprim të sinqertë në mes të aktorëve dhe sektorëve. Megjithëse OJQtë dhe autoritetet publike kanë role të ndryshme për të luajtur, qëllimet e tyre të përbashkëta për përmirësimin e jetës së qytetarëve mund të arrihen me sukses vetëm nëse bazohen në besim, e që përfshin transparencë, respekt dhe besueshmëri të ndërsjellë.

Llogaridhënie dhe transparencë

Të vepruarit në interes publik kërkon hapje, përgjegjshmëri, qartësi dhe llogaridhënie si nga OJQtë ashtu edhe nga autoritetet publike, me një transparencë në të gjitha fazat.

Pavarësi

OJQtë duhet të pranohen si trupa të lirë dhe të pavarur në raport me qëllimet, vendimet dhe aktivitetet. Ato e kanë të drejtën e veprimit të pavarur dhe avokimit për pozicione të ndryshme nga ato të autoriteteve me të cilat përndryshe mund të bashkëpunojnë.

III.iii Kushtet për Pjesëmarrje Qytetare

Kushtet për të krijuar një ambient të favorshëm për punën e shoqatave janë mirë të dokumentuara. Në pajtim me Konventën Europiane për të Drejtat dhe Liritë Themelore të Njeriut (KEDN), këto kushte kërkojnë liri të shprehjes (Neni 10 i KEDN) dhe liri të tubimit dhe shoqatave (Neni 11 i KEDN), sikurse edhe vendimet gjyqësore të Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut.

Për tu siguruar që kontributet thelbësore të OJQve janë të mbrojtura në procesin e vendim-marrjes politike pa diskriminim, një ambient favorizues është i domosdoshëm. Kushtet për një ambient favorizues përfshijnë sundimin e ligjit, mbështjetjen e parimeve fundamentale demokratike, vullnetin politik, legjislacionin favorizues, procedura të qarta, përkrahje afat-gjatë dhe burime për një shoqëri civile të qëndrueshme si dhe hapësirë të përbashkët për dialog dhe bashkëpunim. Këto kushte mundësojnë një marrëdhënie konstruktive ndërmjet OJQve dhe autoriteteve publike, të ndërtuar mbi një besim reciprok dhe kuptim të ndërsjellë për demokraci pjesëmarrëse.

IV. Si të Përfshihemi

Për të arritur objektivin kryesor të politikës së Kodit të Praktikave të Mira për Pjesëmarrje Qytetare, si dhe për të siguruar relevancën dhe aplikueshmërinë e tij për OJQtë gjatë përfshirjes së tyre në procesin e vendim-marrjes politike, ky kapitull thekson mënyrën e pjesëmarrjes së shoqërisë civile.

Ky proces ka dy dimensione të ndërlidhura. Së pari, nivelet e pjesëmarrjes janë të përshkruara në seksionin IV.i, të renditura sipas ngritjes së intensitetit, duke filluar nga ofrimi i thjeshtë i informatave deri në konsultim, dialog dhe në fund partneritet ndërmjet OJQve dhe autoriteteve publike. Së dyti, hapat e procesit të vendim-marrjes politike janë të përshkruara në seksionin IV.ii, respektivisht gjashtë hapat e ndërmarra nga autoritetet publike, nga caktimi i agjendës deri te zbatimi, mbikëqyrja dhe riformulimi.

Një seksion i veçantë (IV.iii) ofron mjete të cilat mund të aplikohen në secilën fazë, duke ofruar përkrahje për pjesë të ndryshme të procesit të pjesëmarrjes.

Këto elemente pastaj kombinohen në formë të një matrikse të pjesëmarrjes qytetare (V), e cila ofron prezentim vizual të natyrës së ndërlidhur të këtij procesi.

IV.i Nivelet e ndryshme të pjesëmarrjes

Përfshirja e OJQve në hapat e ndryshëm të procesit të vendim-marrjes politike ndryshon varësisht nga intensiteti i pjesëmarrjes. Ekzistojnë katër nivele graduale të pjesëmarrjes, nga ai me më së paku pjesëmarrje deri te ai më pjesëmarrësi. Këto janë: informimi; konsultimi; dialogu; dhe partneriteti. Këto nivele mund të aplikohen në secilin prej hapave të procesit të vendim-marrjes, por shpesh herë janë më relevantë në pika të caktuara të procesit.

Partneriteti

Dialogu -I gjërë

- Bashkëpunues

Konsultimi

Informimi

ULËT NIVELI I PJESËMARRJES LARTË

1. Informimi

Qasja në informata është baza e të gjitha hapave pasues në përfshirjen e OJQve në procesin e vendim-marrjes politike. Ky është një nivel relativisht i ulët i pjesëmarrjes i cili zakonisht konsiston në ofrimin një-kahor të informatave nga autoritetet publike, duke mos kërkuar dhe mos pritur ndërveprim ose përfshirje të OJQve.

Informimi është relevant për të gjitha hapat e procesit të vendim-marrjes.

2. Konsultimi

Kjo është një formë e iniciativës ku autoritetet publike u kërkojnë OJQve mendimin e tyre rreth një teme të caktuar të politikave ose zhvillimeve. Konsultimi zakonisht nënkupton informimin e OJQve nga autoritetet për zhvillimet e ndryshme të politikave dhe kërkesën për komente, qëndrime dhe reagim. Iniciativa dhe temat dalin nga autoritetet publike, e jo nga OJQtë.

Konsultimi është relevant për të gjitha hapat e procesit të vendim-marrjes, e sidomos për draftim, mbikëqyrje dhe riformulim.

3. Dialogu

Iniciativa për dialog mund të mirren nga të dyja palët dhe mund të jetë e gjërë ose bashkëpunuese.

Një dialog i gjërë është një komunikim i dyanshëm i ndërtuar mbi një interes të ndërsjellë dhe qëllime potencialisht të përbashkëta, për të siguruar shkëmbim të rregullt të pikëpamjeve. Shtrihet nga diskutimet e hapura publike deri në takime të specializuara ndërmjet OJQve dhe autoriteteve publike. Diskutimet mbesin të gjëra dhe jo detyrimisht të lidhura me ndonjë proces të zhvillimit të politikave.

Një dialog bashkëpunues ndërtohet mbi interesin e ndërsjellë rreth një zhvillimi specifik të politikave. Dialogu bashkëpunues zakonisht sjell deri te ndonjë rekomandim, strategji apo ligj i përbashkët. Dialogu bashkëpunues është më i fuqishëm se dialogu i gjërë për shkak që përfshinë takime të përbashkëta, zakonisht të shpeshta dhe të rregullta, për të zhvilluar strategji të rëndësishme të politikave dhe zakonisht sjell rezultate sipas marrëveshjes.

Dialogu është shumë i çmuar për të gjitha hapat e ciklit të vendim-marrjes politike, por është kyç për caktimin e agjendës, draftimin dhe riformulimin.

4. Partneriteti

Një partneritet përfshin përgjegjësi të përbashkëta në secilin hap të procesit të vendim-marrjes politike, duke filluar nga caktimi i agjëndës, draftimi, vendimi dhe zbatimi i ndonjë nisme të politikave. Kjo është edhe forma më e lartë e pjesëmarrjes.

Në këtë nivel, OJQtë dhe autoritetet publike bashkohen për një bashkëpunim të ngushtë, por duke u siguruar që në të njejtën kohë OJQtë vazhdojnë të mbesin të pavarura dhe e kanë të drejtën e fushatave dhe veprimeve pavarësisht nga situata e partneritetit. Partneriteti mund të përfshijë aktivitete si delegimi i ndonjë detyre specifike te një OJQ, për shembull ofrimi i shërbimeve, si dhe

forume pjesëmarrëse e themelim të trupave të bashkë-vendimmarrjes, përfshirë edhe për alokimin e burimeve.

Partneriteti mund të ndodh në të gjitha hapat e procesit të vendim-marrjes politike dhe është në veçanti relevant për caktimin e agjendës dhe hapat e zbatimit.

IV.ii Hapat e procesit të vendim-marrjes politike

Cikli i mëposhtëm definon gjashhtë hapa të ndryshëm të procesit të vendim-marrjes politike: caktimi i agjendës; draftimi i politikës; vendim-marrja; zbatimi i politikës; mbikëqyrja; dhe riformulimi i politikës. Secili hap ofron mundësi për një ndërveprim në mes të OJQve dhe autoriteteve publike.

1. Caktimi i agjendës

Agjenda politike caktohet nga parlamenti dhe qeveria, por mund të formësohet edhe nga OJQtë ose grupet e OJQve nëpërmjet fushatave dhe lobimit për çështje, nevoja dhe brenga te veçanta. Nismat e reja të politikave janë shpeshherë rezultat i ndikimit të fushatave të OJQve. Gjatë këtij hapi OJQtë synojnë të ndikojnë vendim-marrësit në emër të një interesi kolektiv dhe të veprojnë në një mënyrë që është komplementare me debatin politik.

Kontributet e OJQve: - Avokimi: ngritja e çështjeve, brengave dhe nevojave të një grupi të ndryshëm, pikëpamjeve ose interesit të përgjithshëm publik i cili ende nuk është i mbuluar nga legjislacioni ose dokumentet, instrumentet apo masat e tjera të politikave; - Informimi dhe ngritja e vetëdijes: shpërndarja e të gjeturave të OJQve te autoritetet publike, përfshirja dhe përfaqësimi i anëtarëve, përfituesëve dhe grupeve kyçe të qytetarëve dhe veprimi si kanale për arritjen e qytetarëve; për të dëgjuar, reaguar dhe informuar;

Caktimi i agjendës

Riformulimi

Mbikëqyrja

Zbatimi

Vendimi

Draftimi

- Ekspertizë dhe këshilla: ekspertë më dije në një temë specifike luajnë një rol kyç në caktimin e agjendës politike. Analizat dhe hulumtimet e tyre identifikojnë nevojat aktuale dhe të ardhshme të shoqërisë dhe ofrojnë perspektiva vendimtare; - Inovacioni: zhvillimi i zgjidhjeve dhe qasjeve të reja; demonstrimi se si këto mund të përfshihen në agjendën politike - Ofrimi i shërbimeve: aktor kyç në formësimin e politikave dhe krijimin e shërbimeve alternative ose jo-ekzistuese për grupe të veçanta të përdoruesëve

Përgjegjësistë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: Ofrimi i informatave të fundit, të sakta dhe në kohë në një format të qasshëm për të gjitha palët e interesuara - Procedurat: Zhvillimi dhe zbatimi i një procesi transparent të vendim-marrjes. Ofrimi i procedurave të qarta, të hapura dhe të qasshme për pjesëmarrje - Ofrimi i burimeve: Mundësimi i pjesëmarrjes aktive të shoqërisë civile nëpërmjet p.sh. përkrahjes buxhetore, përkrahjes jo-financiare ose shërbimeve administrative - Reagueshmëria: Sigurimi i përfshirjes aktive të përfaqësuesëve relevantë të autoriteteve publike; dëgjo, reago dhe jep përgjigje

Mjete dhe mekanizma të dobishëm: - Informimi:

- Qasje e lehtë dhe e hapur në informata relevante, të sakta dhe në kohë mbi proceset e politikave, dokumentet dhe vendim-marrësit politikë, p.sh. databaza online - Hulumtime për të kuptuar një çështje të caktuar dhe për të zhvilluar zgjidhje të sugjeruara - Fushata dhe lobim nga OJQtë, bazuar në ngritje të vetëdijes si p.sh. dokumente të politikave, posterë dhe broshura, faqe të internetit, komunikata për shtyp dhe demonstrime publike - Faqe të internetit me qasje gjithëpërfshirëse të dokumenteve kyçe dhe lajmërime për aktivitete publike

- Konsultimi: - Peticione, si p.sh nëpërmjet internetit, si e-peticioni ose forumet e faqeve të internetit

- Konsultime, online ose me teknika tjera, për të mbledhur interesat dhe sugjerimet prej hisedarëve

- Dialogu: - Dëgjime dhe forume publike me hisedarët e interesuar, për të identifikuar dhe interpretuar ndjeshmërinë dhe interesat e grupeve të ndryshme - Forume të qytetarëve dhe këshilla të ardhshëm për të diskutuar me qytetarët dhe OJQtë - Kontakte kyçe qeveritare për t’i mundësuar shoqërisë civile qasje në informata mbi nismat aktuale të politikave

- Partneriteti: - Grupe punuese ose komitetet të krijuara si grupe të përhershme ose ad-hoc, për të këshilluar për preferenca të ndryshme të politikave

2. Draftimi

Autoritetet publike zakonisht kanë procese të strukturuara për draftimin e politikave. OJQtë këtu përfshihen shpesh në fushat si identifikimi i problemeve, propozimi i zgjidhjeve dhe ofrimi i fakteve për propozimin e tyre të preferuar, p.sh. me intervista ose hulumtime. Lehtësimi i mundësive për konsultim duhet të jetë element kyç në këtë hap, sikurse edhe forma të ndryshme të dialogut për të mbledhur kontribute nga të gjithë hisedarët.

Kontributet nga OJQtë: - Avokimi: duke garantuar që vëmendje i jepet nevojave dhe interesave të hisedarëve që ndikohen nga draft-politika - Informimi dhe ngritja e vetëdijes: OJQtë informojnë anëtarët, shfrytëzuesit dhe grupet kyçe të qytetarëve rreth procesit të draftimit - Ekspertizë dhe këshilla: ofrim i analizave dhe hulumtimeve në çështjet nën diskutim ose ngritje e prioriteteve shtesë për t’u përfshirë në draftin e politikave - Inovacion: ofrim i zgjidhjeve nëpërmjet prezantimit të qasjeve të reja, zgjidhjeve praktike dhe modeleve konkrete të cilat ofrojnë përfitime për grupet e ndryshme të shfrytëzuesëve - Ofrim të shërbimeve: kontribut në draftimin e politikave për të siguruar që po i kushtohet vëmendje nevojave të shfrytëzuesëve të veçantë dhe që po plotësohen kushtet e domosdoshme - Funksioni i rojtarit: Përcjellja e procesit të draftimit, për t’u siguruar që brengat e hisedarëve janë konsideruar dhe procesi është përfshirës dhe transparent

Përgjegjësitë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: Ofrimi i informatave gjithëpërfshirëse dhe me kohë mbi proceset aktuale të konsultimit - Procedurat: Zhvillimi dhe zbatimi i standardeve minimale të konsultimit, siç janë objektivat e qarta, rregullat e pjesëmarrjes, afatet kohore, kontaktet, etj. Organizimi i takimeve të hapura konsultative, përfshirë ftesën e të gjithë hisedarëve potencial - Ofrimi i burimeve: Ofrimi i afateve kohore dhe mjeteve adekuate për konsultim, për të siguruar pjesëmarrje të niveleve të ndryshme të shoqërisë civile - Reagueshmëria: Sigurimi i përfshirjes aktive të përfaqësuesëve relevantë të autoriteteve publike; dëgjo, reago dhe përgjigju ndaj kontributeve të konsultimeve


- Qasje e lehtë dhe e hapur në dokumente të politikave, përfshirë pikë të vetme të informimit rreth draftimit të politikave, me informata në dispozicion në formate të ndryshme për të arritur publikun - Faqe të internetit me qasje gjithëpërfshirëse në dokumentet kyçe dhe lajmërime për aktivitete publike - Fushata dhe lobim për t’i dhënë formë draft politikës nëpërmjet dokumenteve të politikave, letrave, manifesteve - Transmetime nëpërmjet internetit të dëgjimeve, takimeve dhe debateve për t’iu lejuar qytetarëve të shikojnë dhe dëgjojnë në kohë reale - Hulumtime për të dhënë kontribut në procesin e draftimit të politikave

- Konsultimi dhe dialogu: - Dëgjime dhe panele pyetje & përgjegje me hisedarë, për të identifikuar dhe interpretuar ndjeshmërinë dhe brengat, si dhe për të mbledhur propozime, me takime të drejtpërdrejta ose online - Seminare të ekspertëve ose takime duke përfshirë ekspertë në zhvillimin e hulumtimeve dhe studimeve të specializuara të cilat do të mund të përdoreshin gjatë draftimit - Komitete me shumë hisedarë apo trupa këshillues të përbërë nga ose duke përfshirë përfaqësues nga sektori i OJQve; mund të jenë të përhershme ose ad-hoc

- Partneriteti: - Bashkë-draftimi: përfshirje aktive në pjesët draftuese të procesit legjislativ

3. Vendimi

Format e vendim-marrjes politike ndryshojnë varësisht nga konteksti i vendit dhe legjislacioni. Karakteristikat e përbashkëta janë vendimi për një direktivë qeveritare për politikën e caktuar nga një ministri; ose për legjislacion, si p.sh. miratimi i ndonjë ligji nga Parlamenti; ose referendumi publik, që pastaj kërkon miratimin e legjislacionit përkatës. Draft ligjet dhe mocionet duhet të jenë të hapura për kontribut dhe pjesëmarrje të OJQve. Autoritetet publike duhet të vlerësojnë pikëpamjet dhe opinionet e ndryshme para se të mirret vendimi. Në këtë hap, konsultimi është kyç për një vendim të informuar. Megjithatë, fuqia e fundit e zgjedhjes qëndron te autoritetet publike, përveç në rastet kur vendimi mirret nga një votim publik, referendum ose mekanizëm i bashkë-vendimmarrjes.

Kontributi i OJQve: - Avokimi: influencimi i vendim-marrësëve para një votimi - Informimi dhe ngirtja e vetëdijes: informimi i anëtarësisë, shfrytëzuesëve dhe grupeve kyçe të qytetarëve rreth vendimeve politike dhe efekteve potenciale të tyre - Ekspertiza dhe këshillat: ofrimi i analizave detale për t’i informuar dhe influencuar vendim-marrësit - Funksioni i rojtarit: përcjellja e procesit të vendim-marrjes, për t’u siguruar që është demokratik, transparent dhe optimalisht efektiv

Përgjegjësitë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: Ofrimi i informatave mbi politikat që janë në proces të vendim-marrjes - Procedurat: Ofrimi dhe përcjellja e procedurave për mekanizmat e bashkë-vendimmarrjes, aty ku aplikohen - Ofrimi i burimeve: Mundësimi dhe përkrahja e pjesëmarrjes aktive të shoqërisë civile nëpërmjet afrimit të OJQve në vendim-marrje - Reagueshmëria: Dëgjo; merr parasysh dhe përgjegju në kontributin e shoqërisë civile

Mjete dhe mekanizma të dobishëm:

- Informimi: - Fushata dhe lobim për t’i influencuar vendim-marrësit, p.sh. duke përdorur broshura, faqe të internetit, komunikata për shtyp dhe demonstrime publike

- Konsultimi dhe dialogu: - Sesione të hapura plenare ose të komiteteve, për të siguruar qasje të hapur në debate gjatë vendim-marrjes

- Partneriteti: - Vendim-marrja e përbashkët, nëpërmjet formumeve, konferencave me qëllim të arritjes së konsensusit dhe takimeve tjera pjesëmarrëse - Bashkë-vendimmarrja, si p.sh. buxhetimi pjesëmarrës

4. Zbatimi

Ky është një hap në të cilin shumë OJQ janë më së shumti aktive, p.sh. në ofrimin e shërbimeve dhe ekzekutimin e projekteve. Shumica e punës që bëhet nga OJQtë në hapat paraprakë përfshinë tentimin për të ndikuar zbatimin e politikave. Kjo fazë është veçanërisht e rëndësishme për të siguruar që rezultatet e synuara po arrihen. Qasja në informata të qarta dhe transparente mbi pritjet dhe mundësitë është shumë e rëndësishme për këtë hap, njejtë sikurse edhe partneriteti aktiv.

Kontributi i OJQve: - Informimi dhe ngritja e vetëdijes: së pari të fokusuara në ngritjen e vetëdijes publike, shpjegimin e përfitimeve ose dizavantazheve dhe ndikimit të politikës së caktuar - Ofrimi i shërbimeve: një nga aktorët kyç në zbatimin e iniciativave të politikave, zakonisht duke mbajtur përgjegjësinë kryesore për ofrimin e shërbimit - Funksioni i rojtarit: për të vlerësuar dhe siguruar që politika është duke u zbatuar ashtu sikurse është paraparë, pa efekte anësore të dëmshme

Përgjegjësitë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: Ofrimi i informatave për strategjitë e zbatimit, procedurat e tenderimit publik dhe udhëzimet e projekteve - Procedurat: Përcjellja e vendimeve dhe rregullave të pajtuara për zbatimin e politikës - Ofrimi i burimeve: Mundësimi i pjesëmarrjes aktive të shoqërisë civile në zbatim përmes p.sh. përkrahjes buxhetore, përkrahjes jo-financiare ose shërbimeve administrative


- Qasje e hapur dhe e lirë në dokumentet e sektorit publik të lidhura me projektet dhe vendimet për zbatim - Faqe të internetit me qasje gjithëpërfshirëse në dokumentet kryesore dhe lajmërimet e aktiviteteve publike - Njoftime me e-mail, duke lajmëruar për projektet e ardhshme dhe mundësitë për financim - Pyetjet më të shpeshta (FAQ) nëpërmjet internetit ose kanaleve tjera, për të ofruar informata që prezentohen në formë të pyetjeve dhe përgjegjeve, që synojnë ofrimin e ndihmës dhe udhëzimeve praktike - Procedurat e tenderimit të paralajmëruara publikisht, për të ofruar një proces të hapur dhe transparent për ofrim të shërbimeve

- Konsultimi: - Aktivitetet, konferenca, forume dhe seminare për të informuar dhe diskutuar rreth zbatimit të politikave me OJQtë dhe publikun

- Dialogu: - Seminare për ngritje të kapaciteteve, për të rritur dijen dhe kapacitetet relevante për zbatim - Trajnime për OJQtë dhe autoritetet publike për temat e veçanta që janë relevantë për zbatim, si p.sh. prokurimi, projektet dhe aplikimet për financim

- Partneriteti: - Partneriteti strategjik, ku OJQtë dhe autoritetet publike krijojnë një partneritet për zbatimin e një politike; kjo mund të shtrihet nga skemat e vogla testuese në përgjegjësi të plota për zbatim

5. Mbikëqyrja

Në këtë pikë, roli i OJQve është mbikëqyrja dhe vlerësimi i rezultateve të politikës së zbatuar. Është me rëndësi që të jenë të vendosura sisteme efektive dhe transparente të mbikëqyrjes të cilat sigurojnë që politika/programi është duke arritur rezultatin e synuar.

Kontributi i OJQve: - Avokimi: mbikëqyr dhe trego nëse politika e caktuar ka arritur përfituesit e synuar dhe rezultatin e synuar për shoqërinë - Ekspertizë dhe këshilla: mbledh fakte ose hulumto rreth ndikimit të politikave; përfshij institutet hulumtuese - Ofrimi i shërbimeve: përgjegjësia për mbikëqyrjen e efekteve të programit në aspektet cilësore, të qëndrueshmërisë, efektivitetit dhe rasteve nga jeta e përditshme - Funksioni i rojes: një rol prioritar në mbikëqyrjen e efekteve të politikës, për t’u siguruar që qëllimet e synuara janë arritur

Përgjegjësitë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: Ofrimi i informatave për statusin aktual të politikave - Reagueshmëria: Dëgjo dhe reago ndaj pikave specifike të ngritura nga OJQtë dhe shoqëria civile

Mjete dhe mekanizma të dobishëm: - Informimi: - Qasje e hapur dhe e lirë në informata për progresin e politikës - Mbledhja e fakteve për të mbledhur raste dhe statistika për zbatimin e projektit - Vlerësimi i politikës dhe ndikimit të saj, nëpërmjet konferencave dhe raportimit - Studime hulumtuese të pavarura, për të nxjerrë mësimet kryesore

- Konsultimi: - Mekanizmat e reagimit për të përcjellë progresin si p.sh. anketimet, anketimet nëpërmjet internetit ose pyetësorët

- Dialogu: - Grupe punuese ose komitete, të përbëra nga OJQtë (edhe të shfrytëzuesëve edhe të ofruesëve të shërbimeve) të cilat e kanë përsipër mbikëqyrjen dhe vlerësimin e politikës së caktuar

- Partneriteti: - Grupe punuese ose komitete, të përbëra nga OJQ dhe autoritete publike që mblidhen në një partneritet strategjik për të mbikëqyrur dhe vlerësuar politikën e caktuar

6. Riformulimi

Dija e fituar nga vlerësimi i zbatimit të politikës, e plotësuar me nevojat në ndryshim të shoqërisë, shpesh herë kërkojnë një riformulim të politikës. Kjo duhet të bazohet në qasje në informata dhe mundësi për dialog, me qëllim të identifikimit të nevojave dhe nismave të ndryshme. Ky riformulim mundëson nisjen e një cikli të ri të vendim-marrjes.

Kontributet e OJQve: - Avokimi: lobimi për rishikimin e politikës, duke shprehur limitimet ose efektet anësore të politikës aktuale në raport me përmbushjen e nevojave të shfrytëzuesëve ose qytetarëve - Ekspertizë dhe këshilla: ndërmarrja e hulumtimeve dhe analizave për të identifikuar boshllëqet në politikat aktuale dhe ofrimi i arsyetimeve për riformulim - Inovacioni: zhvillimi i qasjeve të reja për të prekur çështjet relevante të politikave; kjo mund të jetë një element kyç në rishikimin e politikave - Ofrimi i shërbimeve: identifikimi i pengesave dhe mbledhja e fakteve për të ilustruar nevojat në ndryshim të cilat kërkojnë për një riformulim të politikës

Përgjegjësitë e autoriteteve publike: - Shpërndarja e informatave: ofrimi i informatave mbi rishikimin e mundshëm të një politike dhe ndryshimet që mendohen si të nevojshme në atë politikë - Procedurat: ofrimi i proceseve të qarta, të hapura dhe të qasshme për pjesëmarrje - Ofrimi i burimeve: mundësimi dhe përkrahja e pjesëmarrjes aktive të shoqërisë civile - Reagueshmëria: dëgjo dhe reago ndaj kontributeve të OJQve


- Qasje e hapur dhe e lirë në informata, duke ofruar vlerësime, rezultate të studimeve dhe fakte tjera rreth politikave ekzistuese

- Konsultimet: - Konferenca ose takime për të caktuar hapat e ardhshëm që planifikohen nga autoritetet publike - Konsultime nëpërmjet internetit për të mbledhur pikëpamjet e shoqërisë civile rreth vazhdimit të politikës/projektit

- Dialogu: - Seminare dhe forume debatuese për të përfshirë hisedarët e interesuar në zhvillimin e drejtimeve të reja në fushën e politikave, p.sh. metoda të ndryshme për diskutime të thella

- Partneriteti: - Grupe punuese ose komitete ku OJQtë krijojnë një grup ekspertësh, së bashku me hisedarët tjerë dhe autoritetet publike, me qëllim të rekomandimit të një politike të rishikuar

IV.iii Mjetet e ndërlidhura dhe mekanizmat për pjesëmarrje qytetare

Ekzistojnë disa mjete ose mekanizma të mbledhura nga e gjithë Europa gjatë konsultimit të këtij Kodi të Praktikave të Mira, të cilat ofrojnë përkrahje të ndërlidhur për pjesëmarrje përgjatë gjithë procesit të vendim-marrjes:

1. E-pjesëmarrja

Mjetet elektronike ofrojnë një potencial të madh për përmirësimin e praktikave demokratike dhe pjesëmarrjen e shoqërisë civile të organizuar. Ato mund të kontribuojnë shumë në transparencë, llogaridhënie dhe reagueshmëri të institucioneve, sikurse që mund të promovojnë angazhimin e qytetarëve dhe rritjen e fuqizimit, qasjes dhe gjithëpërfshirjes së proceseve demokratike. Me qëllim të një përfitimi të plotë nga potenciali i tyre, mjetet elektronike duhet të integrohen nga të gjithë pjesëmarrësit e vendim-marrjes, përfshirë autoritetet e të gjitha niveleve dhe shoqëria civile e organizuar.

2. Ngritja e kapaciteteve për pjesëmarrje

Është thelbësore zhvillimi i kapaciteteve dhe shkathtësive për OJQtë lokale, rajonale dhe kombëtare, në mënyrë që ato të përfshihen aktivisht në formulimin e politikave, zhvillimin e projekteve dhe ofrimin e shërbimeve. Ngritja e kapaciteteve mund të përfshijë gjithashtu trajnime për të përmirësuar kuptimin e roleve reciproke të OJQve dhe autoriteteve publike sa i përket këtij angazhimi, sikurse edhe programe të shkëmbimit për të lehtësuar kuptimin e realiteteve të njëri-tjetrit.

3. Strukturat e bashkëpunimit në mes të OJQve dhe autoriteteve publike

Me qëllim të lehtësimit të marrëdhënieve në mes të autoriteteve publike dhe OJQve, një numër i vendeve kanë zhvilluar trupa koordinues. Këto përfshijnë: trupa qeveritarë si p.sh. kontakt persona për shoqëri civile në secilën ministri, ose një trup koordinues qendror si një ndërlidhës i vetëm; struktura të përbashkëta si komitete të përbëra nga shumë hisedarë, grupe punuese, këshilla të ekspertëve dhe trupa tjerë këshillues (të përhershëm ose ad-hoc); ose aleanca/koalicione të OJQve të cilat i bashkojnë burimet e tyre dhe zhvillojnë qëndrime të përbashkëta.

4. Dokumentet kornizë mbi bashkëpunimin mes OJQve dhe autoriteteve publike

Në shumë vende europiane janë zhvilluar marrëveshje kornizë për të theksuar aktivitetet, rolet, përgjegjësitë dhe procedurat për bashkëpunim. Këto dokumente shtrojnë një bazë të qartë të marrëdhënieve, dhe në këtë mënyrë lehtësojnë dialogun e vazhdueshëm dhe mirëkuptimin e ndërsjellë në mes të OJQve dhe autoriteteve publike. Ato përfshijnë marrëveshje bilaterale me Parlamentin ose Qeverinë, dokumente strategjike për bashkëpunim dhe programe zyrtare për bashkëpunim, të aprovuara nga autoritetet publike.

V. Matriksa e Pjesëmarrjes Qytetare

Me qëllim të ilustrimit dhe qartësimit të marrëdhënieve, matriksa e mëposhtme vizualizon hapat e processit të vendim-marrjes politike dhe ndërlidhjen e tyre me nivelet e pjesëmarrjes. Kjo matriksë është e bazuar në praktikat e mira dhe shembujt nga shoqëria civile gjithandej Europës, dhe ka për qëllim që të frymëzojë veprime dhe fuqizojë ndërveprimin në mes të OJQve dhe autoriteteve publike.

Në secilën fazë të procesit të vendim-marrjes (nga e majta në të djathtë) ekzistojnë nivele të ndryshme të pjesëmarrjes së OJQve (nga poshtë, lartë). Duhet të theksohet që hapat e procesit të vendim-marrjes politike mund të aplikohen në çfarëdo konteksti të Europës, nga niveli lokal në atë kombëtar. Ashtu siç u tha edhe më lart, nivelet e pjesëmarrjes në secilën pikë të procesit të vendim-marrjes mund të ndryshojnë nga ato më të ulëtat te ato më të lartat, ndërsa synohet që mjetet e sugjeruara të përdoren si mënyra për të zbatuar secilin tip të pjesëmarrjes.

Kjo matriksë mund të përdoret në shumë mënyra, si p.sh. përshkrimi i niveleve të angazhimit të shoqërisë civile në secilin proces të politikave; vlerësimin e pjesëmarrjes së OJQve në secilën pikë të veçantë të një procesi; ose si burim praktik për planifikimin e aktiviteteve të ndërlidhura me politikat nga OJQtë. Kjo nuk pretendon të jetë një listë gjithëpërfshirëse dhe si e tillë mund të përshtatet edhe për shumë mënyra tjera përdorimi.

Matriksa ilustron elementet e ndërlidhura të pjesëmarrjes në procesin e vendim-marrjes. Ky shembull tregon se si mjetet e dobishme të përmendura më lart mund të arrijnë nivelin e synuar të pjesëmarrjes në secilin hap të procesit të vendim-marrjes.

Part

nerit

eti

Grup

e pu

nues

e os

e ko

mite

te

Bash

kë-d

raft

imi

Vend

im-

mar

rja e

pë

rbas

hkët

Ba

shkë

-ve

ndim

mar

rja

Part

nerit

ete

stra

tegj

ike

Grup

e pu

nues

e os

e ko

mite

te

Grup

e pu

nues

e os

e ko

mite

te

Dial

ogu

Dëgj

imet

ose

foru

met

pu

blik

e

Foru

met

ose

kës

hilla

t e

qyte

tarë

ve

Kont

akte

t kyç

e qe

verit

are

Dëgj

imet

dhe

pan

elet

Py

etje

&Pë

rgjig

je

Sem

inar

et e

eks

pert

ëve

Kom

itete

t me

shum

ë hi

seda

rë d

he

trup

a kë

shill

ues

Sesio

ne të

ko

mite

teve

os

e pl

enar

e të

ha

pura

Sem

inar

e pë

r ngr

itje

të k

apac

itete

ve

Traj

nim

e

Grup

e pu

nues

e os

e ko

mite

te

Sem

inar

e dh

e fo

rum

e të

deb

atit

Kons

ultim

et

Petic

ione

t

Kons

ultim

et

nëpë

rmje

t int

erne

tit

ose

tekn

ikat

tjer

a

Dëgj

imet

dhe

pan

elet

Py

etje

&Pë

rgjig

je

Sem

inar

et e

eks

pert

ëve

Kom

itete

t me

shum

ë hi

seda

rë d

he

trup

a kë

shill

ues

Sesio

ne të

ko

mite

teve

os

e pl

enar

e të

ha

pura

Ngj

arje

, kon

fere

nca,

fo

rum

e, se

min

are

Mek

anizm

a të

kt

him

it të

in

form

atav

e /

reag

imit

Konf

eren

ca

ose

taki

me

Kons

ultim

e në

përm

jet

inte

rnet

it

Info

rmim

i

Qas

je e

leht

ë dh

e e

hapu

r në

info

rmat

a

Hulu

mtim

Fush

ata

dhe

lobi

m

Faqe

të in

tern

etit

për

doku

men

tet k

ryes

ore

Qas

je e

hap

ur d

he e

leht

ë në

do

kum

ente

t e p

oliti

kave

Faqe

të in

tern

etit

për d

okum

ente

t kr

yeso

re

Fush

ata

dhe

lobi

m

Tran

smet

ime

në in

tern

et

Kont

ribut

e ng

a hu

lum

timet

Fush

ata

dhe

lobi

m

Qas

je e

hap

ur n

ë in

form

ata

Faqe

të in

tern

etit

për

qasje

në

info

rmat

a

Njo

ftim

me

e-m

ail

Pyet

je&

Përg

jigje

Proc

edur

a pu

blik

e t ë

te

nder

imit

Qas

je e

hap

ur n

ë in

form

ata

Mbl

edhj

e të

fa

ktev

e

Vler

ësim

e

Stud

ime

dhe

hulu

mtim

e

Qas

je e

ha

pur n

ë in

form

ata

Niv

elet

e

pjes

ëmar

rjes

Hapa

t në

proc

esin

e

vend

im-m

arrje

s po

litik

e

Ca

ktim

i i a

gjen

dës

Dr

aftim

i

Ve

ndim

i

Zb

atim

i

M

bikë

qyrja

Ri

form

ulim

i

SHTOJCA B

Tabela e organizatave të shoqërisë civile me kategoritë e ekspertizës në fusha të ndryshme

ShtojcaB.

Tabe

laeorganizatave

tëshoq

ërisë

civile,m

ekategoritëeekspertizës

nëfushatë

ndryshme

Vetëm

organizatate

shoq

ërisë

civiletë

cilatijanë

përgjigjurthirrjesp

ërinform

atapë

rkëtëpu

blikim

janë

listuar

nëkëtë

shtojcë

Emri

iorganizatës:

Vend

i:Em

ail:

Telefon:

Fushat

kryesore

tëveprim

it

1Ak

adem

iae

Trajnimevedh

eAsistencës

Tekn

ike

ATTA

Prizren

info@atta

ks.org

04415

668

21.Ndë

rtim

iikapa

citetit

tëko

mun

iteteve

2.Integrim

eEu

ropian

3.Ku

lturë

2AleancaKo

sovare

eBizneseve

AKB

Prish

tinë

aleancakosovareb

izneseve@

gmail.com

03855

131

11.Mbrojta

einteresittëBiznesit

2.Prom

ovim

iiekon

omisëKo

sovare

3.Qën

drue

shmerid

hezhvillim

ekon

omik

3Am

erican

Bar

Association,

ABA

ROLI

Prish

tinë

office@

ceelikosovo.org

04415

901

41.Sund

imiligjit

4

Asociacion

iiGa

zetarëve

Profesionistëtë

Kosovës(AG

PK)

Prish

tinë

info.agpk@

gmail.com

03824

455

11.Mbrojtja

einteresave

tëgazetarëve

2.Zh

villimiprofesion

aligazetarëve

3.Ofrim

iishërbimevepë

rgazetarë

5Asociacion

iiGa

zetarëve

Turq

Prish

tinë

kosovagazeteci@yaho

o.com

04417

591

81.Mbrojtja

etë

drejtave

tëgazetarëve

nëKo

sovë

2.Ad

aptim

iiko

mun

itetit

turk

nëshoq

erinëko

sovare

3.Organ

izim

iiseminareve

6Asociacion

iiKo

mun

avetë

Kosovës

Prish

tinë

sazanibrahim

i@komun

atks.net

03824

573

404

418

243

7

1.Ad

ministrim

Komun

al2.Iniciativ

aligjore

3.Zh

villim

tëpo

litikaveko

mun

ale

7Asociacion

iiPa

ktit

Atlantiktë

Rinisë

sëKo

sovës

APAR

KPrish

tinë

Besim

.salihu@

yata

kosova.org

04427

3379

1.Pë

rgatitjaetë

rinjëve

tëKo

sovësp

ërtë

kontrib

uarn

ëprocesineintegrim

eveeu

roatlantike

8Asociacion

ikun

dër

dhun

ësdh

end

ërtim

iipaq

esGjilan

anp_

kos@

yaho

o.com

04421

189

504

423

084

9

1.Ed

ukim

2.Ndë

rtim

tëpa

qës

3.Po

litikaPu

blike

9

Asociacion

ipër

Trajnime,

Hulumtim

edh

eAv

okim

eSociale

ASTR

A

Prish

tinë

astra_kos@

hotm

ail.com

04434

439

9

1.Hu

lumtim

enë

fushën

eshërbimevesociale

2.Ngritjekapa

citetesh

tëinstitu

cion

eve/OJQ

veng

afushae

shërbimevesociale

3.Av

okim

10Ba

lkan

Sunflowers

Prish

tinë

muh

amet.arifi@

balkansunflowers.org

04441

856

21.Im

plem

entim

iistrategjisëpë

rintegrim

ineko

mun

itetit

Romë

Ashk

alidhe

Egjip

tas

11Do

wnSynd

rome

Kosova

(DSK

)Prish

tinë

indo

@do

wnsyndrom

ekosova.org

03854

571

51.Të

drejta

tënjeriutPe

rson

atmeAftësitë

veçanta

2.Gjith

ëpërfshirje

Sociale

3.Shërbimesociale

12Ed

ukatori

Prizren

nebijaaljilji@

yaho

o.com

04419

099

91.Arsim

dheku

lturë

2.Diskutim

etpu

blikerrethpo

litikavedh

epa

rtivepo

litike3.Mbrojtja

etë

drejtave

tëpa

kicave

tëko

mun

ës

13EvolutionDa

nce

eDan

cePrish

tinë

evolution.dance.scho

ol@gm

ail.com

04427

836

61.Stim

ulim

iivallëzimitnë

Kosovë

2.Ed

ukim

ipërmes

vallëzimit

14Fond

acioniiK

osovës

përS

hoqë

ritë

Hapu

r–KFOS

Prish

tinë

[email protected]

03854

215

71.Integrim

Europian

2.Zh

villim

iSho

qërisëCivile

3.Ko

mun

itetiRo

madh

eminorite

tettjera

15Fond

acioniKo

sovar

përS

hoqë

riCivile

KCSF

Prish

tinë

office@

kcsfou

ndation.org

03824

863

603

824

864

31.Zh

villim

isho

qërisëcivile

2.Pë

rkrahjepë

rprocesineIntegrim

itEu

ropian

16Fond

acionipë

rMbrojtje

tëMjedisit

FMM

Prish

tinë

fmm.epf@gm

ail.com

04447

496

11.Mjedis

2.Hu

lumtim

dheAn

aliza

3.Av

okim

dhelobim

17Fond

iiFëmijëve

One

toOne

Prish

tinë

p.assistant@on

etoo

necf.org

03822

091

9

1.Ofrim

iishërbimevesociale

2.Ngritjaekapa

citeteve

tëorganizatave

tëshoq

ërisëciviledh

einstitu

cion

eveqe

veritarepë

rofrim

ineshërbimevesociale

3.Av

okim

dhelobim

nëmbrojtje

ndh

egjith

ëpërfshirje

ne

fëmijëve

tëkategoriv

etë

cenu

eshm

e.

18ForumiD

emok

ratik

iGrua

sPe

jëmyzafere@

yaho

o.com

04421

895

81.Të

drejta

tëgrua

s2.Të

drejta

tënjeriut

3.Ed

ukim

19Forumii

boshnjakëvetë

Kosovës

Prizren

mustafa.balje@gm

ail.com

04418

509

9

1.Të

drejtate

njeriutd

hetë

drejtate

pakicave

2.Krijimiimun

dësive

përk

omun

itetin

Boshnjakëdh

epjesëm

arrje

netyre

nëtë

gjith

asferat

eshoq

ërisë

3.Med

ia

20Forumipër

Integrim

dheZh

villim

/FIZH

Pejë

fizh.rks@

gmail.com

04413

622

31.Integrim

Europian

2.Zh

villim

Ekon

omik

3.Ed

ukim

profesiona

l

21Iniciativ

a6

Prizren

iniciativa_6@

yaho

o.com

04426

574

11.Arsimim

i2.Të

drejtatd

hefuqizimiigrua

s3.Të

drejtate

fëmijëve

22Iniciativ

aKo

sovare

përS

tabilitet

IKS

Prish

tinë

info@iksw

eb.org

03822

232

11.Çë

shtje

tsocio

ekon

omike

2.Çë

shtje

tsocio

politike

3.Mbrojtja

eAm

bien

titdh

eEn

ergjie

Ripë

rpun

ueshme

23Iniciativ

ape

rZh

villim

dhe

Integrim

Social

ISDI

Prish

tinë

isdi.kosovo@

gmail.com

04429

335

81.Ve

ndim

marrja

qytetare

2.Ed

ukim

ijoform

al3.Fushatat

vetëdijësuse

24Institu

tiBa

llkan

ikpë

rPolitika

IPOL

Prish

tinë

seb.bytyci@po

licyinstitute.org

04474

674

91.Pjesëm

arrje

qytetare

2.Integrim

Europian

3.Tran

sparen

cë

25Institu

tiDe

mok

racia

përZ

hvillim

(D4D

)Prish

tinë

info@d4

dks.org

03822

414

31.Hu

lumtim

e2.Zgjedh

je3.Mardh

ëdhë

niend

ëretnike

26Institu

tiDe

mok

ratik

iKosovës

(KDI)

Prish

tinë

[email protected]

03824

803

804

414

850

9

1.De

mok

ratizim

idhe

praktik

atpa

rlamen

tare

2.Qeverisjelokaledh

epjesëm

arrja

qytetare

3.Tran

sparen

cadh

ean

tiko

rrup

sion

i

27Institu

tiiK

osovës

përP

olitika

Zhvillimore(IK

PZH)

Prish

tinë

Institu

ti_po

litik@yaho

o.com

04450

254

603

823

901

0

1.Re

ndidhe

ligji

2.Po

litikazhvillimoreng

afushat:ren

didh

eligji

3.Ha

rtim

iistrategjiveng

afushat

epo

litikavezhvillimore

28

Institu

tiKo

sovarp

ërKë

rkim

edh

eZh

villimetë

Politikave(KIPRE

D)

Prish

tinë

info@kipred

.net

03822

777

8

1.Qeverisjeemirë

2.Pa

rtitë

politikedh

ezgjedh

jet

3.Sund

imiiligjit

dhesiguria

4.En

ergjia

5.Qeverisjelokale

6.Med

iat

29Institu

tipë

rAv

ancim

tëEd

ukim

itdh

eArsimit

IAEA

Gjilan

fatm

irlatifaj60@

hotm

ail.com

04461

576

51.Ed

ukim

2.Të

drejta

tënjeriut

30Institu

tipë

rStudime

tëAv

ancuaraGA

PPrish

tinë

info@institu

tigap.org

03822

414

51.Zh

villimiiQën

drue

shëm

Ekon

omik

2.Zh

villim

iQën

drue

shëm

Politik

3.Zh

villimiSocial

31Institu

tiRIINVE

STPrish

tinë

lumir.abdixhiku@

riinvestin

stitu

te.org

03860

123

01.Pë

rkrahjebiznesit

2.Zh

villim

ekon

omik

3.Hu

lumtim

edh

ean

aliza

32

KëshilliiGravepë

rmbrojtje

netë

drejtave

tënjeriut

(WCP

HR)

Fushë

Kosovë

ngo.wcphr.kosovo@gm

ail.com

04492

967

61.Po

zita

egravenë

vend

immarrje

,2.M

brojtja

dheprom

ovim

iide

jtave

tëgrave

33

Këshillipër

mbrojtje

netë

drejtave

etë

lirivetë

njeriut,KM

DLNJ

Prish

tinë

Kmdlnj.cdh

rf@gm

ail.com

03824

900

603

824

4028

1.Të

drejta

tënjeriut

2.Mon

itorim

iproceseve

gjyqësore

3.Kthimidhe

integrim

iipe

rson

avetë

zhvend

osur

dhe

refugjatëve.

34Kë

shilliR

inor

Kosovar

KYC

Prish

tinë

kyckosova@

gmail.com

04496

457

51.Pë

rfshirjadh

efuqizimiirolit

tëtë

rinjëve

nëvend

immarrje

2.Të

drejta

tëfëmijëve

3.Ed

ukim

dhetrajnime

35

Klub

iAvoku

espë

rPe

rson

atmeAftësi

tëKu

fizua

rnë

Kosovë

KAPA

K

Prish

tinë

shaqirhaxhaj@ho

tmail.com

04429

980

51.Ndihm

ëpe

rson

avemene

vojatë

veçanta

2.Të

drejta

tënjeriut

3.Ndihm

ëhu

man

itare

36Klub

ipër

politikëtë

jashtm

eKP

JPrish

tinë

office@

foreignp

olicyclub.org

03822

188

11.Integrim

eEu

ropian

e2.Ndë

rtim

tëpa

qes3

.Dem

okratizim

37Let's

shinetogether

LST

fatosm

_200

0@yaho

o.com

04455

809

51.Rini

38LëvizjaFO

LPrish

tinë

petrit@

levizja

fol.org

04419

536

11.Tran

sparen

cëdh

ello

garid

hënieeinstitu

cion

evepu

blike

2.Po

litikat

antiko

rrup

sion

3.Po

litikat

nëprok

urim

publik

39Nismaetë

rinjvepë

rtë

drejta

tënjeriut–

YIHR

Prish

tinë

ksoffice@

yihr.org

1.Të

drejta

tënjeriut

2.Ak

tivizmidhe

eduk

imiitë

rinjëve

3.Ba

llafaqimim

etë

kaluarën

dheba

shkëpu

nimirajon

al

40Oda

Ekon

omike

Amerikan

eAM

CHAM

Prish

tinë

leke.m

usa@

amchaksa.org

03824

601

21.Pë

rkrahjebiznesit

2.Zh

villim

ekon

omik

3.Mbrojtje

eko

nsum

atorit

41OJQ

UNIG

ROUP

Prish

tinë

valm

ir.mustafa@un

igroup

.org

04423

396

71.Rini

2.Ed

ukim

3.Zh

villim

Ekon

omik

42OJQ

"ABS

TRAC

T"Pe

jëOrganzia

ta.abstract@

gmail.com

04439

419

61.Rini

2.Ku

lturë

3.Zh

villim

ekon

omik

43OJQ

‘’Kalaja‘’

Pejë

ojqkalaja@

hotm

ail.com

04415

512

61.Mjedis

2.Ku

lturë,Spo

rt,R

ini

3.Ed

ukim

44OJQ

“Perspektiv

aEn

ergjetike”

Prish

tinë

perspe

ktiva.en

ergjetike@

gmail.com

04455

830

5

1.En

ergjiarip

ërtritë

sedh

eefiçiencaeen

ergjisë

2.Qën

drue

shmëriaekon

omikelid

hurm

ekapa

citetet

energjetike

3.Mjedis

45OJQ

”Union

Plus”

Gjilan

Gjilan

Union

_plus@

yaho

o.com

04444

593

81.Arsim

2.Ku

lturë

dheRini

3.Sport

46OJQ

Aksion

ikun

dër

dhun

ësdh

end

ërtim

iipaq

ësAN

PGjilan

Gjilan

anp_

kos@

yaho

o.com

04421

189

51.Ed

ukim

paqë

sor

2.Ndë

rtim

iipa

qës

3.Po

litikat

publike

47OJQ

Alma

Pejë

shem

sijeseferi@

hotm

ail.com

04425

744

31.Rini

2.Të

drejta

tënjeriut

3.Ba

razigjinore

48OJQ

Arnika

Pejë

arnika.ngo@gm

ail.com

04422

344

61.Trashë

gimikulturore

2.Mjedis

3.Rini

49OJQ

Developing

Together

(DT)

Prish

tinë

developingtogether@ho

tmail.com

03855

588

71.Ofrim

ishë

rbim

evekryesishtinfrastrukturore

2.Ndë

rtim

irap

orteve

qytetarinstitu

cion

e3.Pë

rkrahjeebu

jqësisënë

Kosovë

50OJQ

EkoSistemi

Gjilan

shpresa_ww3@

hotm

ail.com

04455

260

11.Ag

riKulturë2.Mjedis3.Flora

dheFaun

a

51OJQ

Integra

Prish

tinë

kushtrim

.koliqi@

ngointegra.org

03824

671

71.Të

drejta

tënjeriut

2.Ku

lturë

3.Rinidh

eminorite

te

52OJQ

Koha

Klinë

labino

tkrasniqi84@

gmail.com

04443

286

21.Të

drejta

tënjeriut

2.De

mok

ratizim

3.Integrim

Europian

53OJQ

Konsum

atori

Prish

tinë

ok.kosova@

gmail.com

,konsum

atori.ks@

gmail.com

04420

045

8

1.Mbrojtja

eko

nsum

atorit

2.Inform

imi,arsimim

i,ed

ukim

i,vetëdijësimiipjesëm

arrësvenë

tregun

eprod

ukteve,m

allërave

dheshërbimeve

3.Av

okim

i/lobimip

ërtë

drejtat,interesatd

hedinjite

tine

konsum

atorit

54OJQ

Lulebo

raPrish

tinë

Ojqlulebo

ra@yaho

o.com

044/04

9/11

0970

1.Fuqizimiifemrësn

ëshoq

ëri

2.Ak

tivite

temefëmijë

parashkollo

r3.Mjedisidh

ericiklim

iimbe

turin

ave

55OJQ

Milenium

iiRi

Prish

tinë

ojqm

ilenium

iiri@

yaho

o.com

04430

753

31.QeverisjeLokale

2.Rini

3.Mjedis

56OJQ

Oaza

Istog

sahitkan@gm

ail.com

04415

095

61.Av

okim

dheLobim

2.Të

drejta

tëpa

kicave

57OJQ

PEN

Prish

tinë

b_fejzu

llahu

@ho

tmail.com

03855

221

61.Rini

2.Ed

ukim

3.Të

drejta

tënjeriut

58OJQ

Shtëpia

shokëve

Mitrovicë

hajru

llahm

ustafa@ho

tmail.com

02853

032

171.De

mok

ratizim

2.Ku

lturë

3.Hu

lumtim

edh

eAn

aliza

59OJQ

SyriiV

izionit

Pejë

veton.mujaj@syriivizio

nit.o

rg03

942

324

01.Zh

villimiide

mok

racisë

2.Ndë

rtim

iipa

qës

3.Dialog

uSo

cial

60OJQ

VENER

APe

jëngovene

[email protected]

1.Ba

razigjinore

2.Ed

ukim

3.Zh

villim

ekon

omik

61OJQ

Vision

02Istog

visio

n02o

jq@yaho

o.com

04452

279

31.Pë

rparim

iipraktik

avede

mok

ratik

etë

shoq

erisëcivile

2.Pë

rparim

iiba

razisë

gjinore

3.Ngritjetë

kapa

citeteve

përrininë

62Organ

izatae

person

avemepa

aftësi

Graçanicë

oon_

distroficari@

yaho

o.com

04937

948

6

1.Pë

rkrahjetë

person

avemeaftësitë

veçanta2.Të

drejta

tënjeriut3

.Fuq

izim

isho

qërisëcivile

63Organ

izataSA

NI

Prizren

sani_m

umin@ho

tmail.com

02923

1724

04433

753

1

1.Zh

villim

ekon

omik

2.Am

bien

t3.Ku

lturë

64Platform

aCiviKo

sPrish

tinë

[email protected]

t03

824

863

603

824

864

31.Strukturim

iiba

shkëpu

nimitnë

mes

tëshoq

ërisëciviledh

eau

toritetevepu

blike

65Programip

ertë

drejtatcivile

nëKo

sovë

CRP/K

Prish

tinë

crp@

crpkosovo.org

03824

361

003

824

361

103

824

361

2

1.Asistencëligjore

falasp

ërrefugjatët,azil

kërkue

sit,pe

rson

atpa

shtetësi,tëzhvend

osurit,

tëkthyeritdh

ekategoritëtje

ratë

cenu

eshm

etë

popu

llatës.

66

Qen

draBu

rimoree

Integrim

itnë

BashkiminEu

ropian

EUIRC

Prizren

erkan@

euirc

ks.eu

04415

6682

1.Integrim

Europian

,2.Ed

ukim

dhetrajnime

3.De

mok

ratizim

67Qen

draeGruas

Preh

jaQGP

Sken

deraj

qgpreh

ja@ho

tmail.com

04419

530

1

1.Të

drejta

tënjeriut

2.Luftim

iidh

unës

nëfamilje

3.Mon

itrim

përçeshtjetë

demok

ratizim

itdh

etran

sparncës

nëdo

kumne

tetk

omun

ale

68Qen

drae

Komun

itetit

Shtërpce

Shtërpce

igor_savke@yaho

o.com

04924

116

51.Rini

2.Med

ia3.Ba

shkëpu

nim

meKu

vend

inKo

mun

alpë

rzhvillim

ekon

omik

69Qen

draeKo

sovës

përA

rsim

KEC

Prish

tinë

[email protected]

03824

425

71.Ed

ukim

2.An

alizëdh

ehu

lumtim

e3.Të

drejta

tënjeriut

70

Qen

draePa

varur

Kultu

rore

Inform

ativeRino

re“ElitaViti”

Viti

elita

viti@ho

tmail.com

0280

3812

6304

419

404

804

419

404

7

1.Tran

sparen

cëdh

einform

im2.Av

okim

dhelobim

3.Po

litikat

Publike

71

Qen

drae

Trajnimevedh

eBu

rimevepë

rAv

okim

–AT

RC

Prish

tinë

indo

@advocacy

center.org

03824

481

01.Qeverisjelokale

2.Sund

imiiligjit

3.Mjedis

72Qen

drako

sovare

përb

ashk

ëpun

imnd

ërko

mbë

tarK

CIC

Gjilan

blerton.abazi@

gmail.com

04417

732

01.Mirë

qeniaetë

rinjëve

2.Zh

villim

Ekon

omik,Pun

ësim

i/Re

gjen

erim

iivend

evetë

rejatë

punë

s

73

Qen

draKo

sovare

përR

ehab

ilitim

ine

tëMbijetuarve

tëTo

rturës

(QKR

MT)

Prish

tinë

[email protected]

03824

370

71.Re

habilitim

iofrim

iishërbimevepsikosocialetë

viktim

avetë

torturës

dhetrau

mës,2.H

ulum

timidhe

doku

men

timi,

3.Mon

itorim

idhe

Preven

imi

74Qen

draKo

sovare

përS

tudimeGjinore

Prish

tinë

info@kgscen

ter.n

et,

qksgj_kgsc@yaho

o.com

3864

3375

991

1.Çë

shtje

tgjin

ore

75Qen

draKo

sovare

përS

tudimetë

Sigurisë(QKS

S)Prish

tinë

[email protected]

1.Siguri

2.Drejtësi,

3.Ba

shkëpu

nim

Rajona

ldhe

Ndë

rkom

bëtar

76Qen

drako

sovare

përv

etëpë

rkrahje

(QKV

P)Prish

tinë

q_vetperkrahje@ho

tmail.com

03854

282

91.Ofrim

tëshërbimevepsikosociale

2.Re

habilitim

3.Integrim

social

77Qen

draMed

iale

Çagllavicë

mcentar.caglavica@gm

ail.com

04455

700

51.Inform

imdh

eMed

ia2.Ba

shkëpu

nim

multik

ulturor

3.Prom

ovim

ivlerave

demok

ratik

e

78

Qen

drapë

redu

kim,

trajnim

dhe

hulumtim

eshkencore'Ozon'

Prish

tinë

n_bresa@

yaho

o.com

04415

516

01.Mjedis

2.Trajnimepë

rsho

qëricivile

3.An

alizadh

ehu

lumtim

eshkencore

79

Qen

drapë

rIntegrim

ine

Komun

iteteteve

Etnike

(CIEZ)

Prizren

refko6

1@yaho

o.com

1.Të

drejta

tënjeriut

2.Pë

rkrahjetë

komun

iteteve

3.Pë

rfshirjesociale

80Qen

drapë

rMirë

qenien

eGruas

QMG

Pejë

pejawwc@

yaho

o.com

04427

880

91.Strehimiigravedh

efëmijëve

viktim

atë

dhun

ësfamiljare

2.Kë

shillim

epsikosociale

3.Ed

ukim

81Qen

drapë

rPolitika

dheAv

okim

(QPA

)Prish

tinë

info@qp

akosova.org

shpantina@

yaho

o.com

03822

653

0

1.Pjesëm

arrje

qytetare

2.Av

okim

përp

olitika

publike

3.Ngritjaekapa

citeteteve

tëzyrtarëvepu

blikdh

epë

rfaq

ësue

svetë

shoq

ërisëcivile

82

Qen

drapë

rPraktika

dheAlternativa

ZhvillimiNEX

TAlternative

Dragash

info@ne

xtalternative.org,

nextalternative@

gmail.com

04456

116

5

1.Prom

ovim

ipër

drejtësiekon

omike

2.Pë

rkrahjaeidevetë

form

ulua

ramirë

përm

odalite

tete

pjesëm

arrje

snëproceset

zhvillimoreekon

omike

3.Prezen

timiiplan

evestrategjikeqë

ofrojnëreko

man

dimedh

ezgjid

hjeko

nkrete

përp

roblem

etezhvillimitekon

omik

83Qen

drapë

rTo

lerancëdh

eIntegrim

CTIP

Pejë

cti.kosovo@

gmail.com

04473

314

71.Zh

villim

tëOSH

Cve

2.Mbë

shtetja

nëaktiv

itetp

ëred

ukim

,dem

okracidh

eintegrim

3.Të

drejta

tënjeriut

84Qen

drapë

rTrajnim

edh

eStud

imeGjinore

–QTSGJ

Prish

tinë

qtsgj@

yaho

o.com

03822

398

204

417

442

904

412

461

2

1.FuqizimiiGrua

snePo

litikëdh

eVe

ndim

marrje

2.Fuqizimiiorganizatave

dhegrup

evetë

gravedh

etë

tërin

jve

3.Drejtësiadh

eBa

raziaGjinore

85Qen

drapë

rZhv

illim

tëShoq

ërisëCivile

CCSD

Mitrovicë

milos_damjano

vic@

yaho

o.com

02842

158

106

423

455

7

1.Ndë

rtim

iipa

qes

2.To

lerancë

3.Zh

villim

isho

qërisëcivile

86

Qen

drape

rzhvillimine

komun

itetit

dhe

biznesit–CB

DC

Gjakovë

halilkaja@yaho

o.com

04412

281

6

1.Zh

villimiekono

mikikom

unite

tit2.Trajnimiitë

rinjvedh

egrup

evemargjinalenë

sferen

end

ërmarrësise

3.Ofrim

iishërbimevepë

rmen

axhiminebiznesit(m

enaxhim

ibizne

sit,

plan

ebiznesidhe

shërbimefin

anciare)

87

Qen

draRa

jona

lee

Mjedisitp

ërEu

ropë

Qen

droredh

eLind

ore(REC

)

Prish

tinë

[email protected]

03822

512

31.Mjedisidh

ezhvillimiiqë

ndrueshë

m2.Ed

ukim

Mjedisor

3.Legjislacion

dhePo

litika

88Qen

draRino

rePrizren

Prizren

prizren

youthcen

ter@

hotm

ail.com

04446

387

51.Rini

2.Ku

lturë

3.Pë

rfshirjesociale

89Qen

draRino

re“A

tëLorenc

Mazrreku”

/QRA

LMPe

jëateloren

cmazreku@gm

ail.com

03875

228

11.Ed

ukim

dheZhvillim

2.Sportd

heKu

lturë

3.Integrim

eShoq

ërore

90Qen

draRino

reDragash

Dragash

dragashyc200

2@yaho

o.com

04424

494

81.Zh

villimidhe

prom

ovim

iirin

isë

2.Integrim

idhe

bashkëpu

numindë

rmjetk

omun

iteteve

3.Prom

ovim

iiturizmitlokal

91Rrom

aniB

axtR

RBPrizren

kpacaku@

yaho

o.com

04438

947

01.Trashë

gimiK

ulturore

2.Med

ia3.Ed

ukim

92Sh

oqataAfariste

eGrua

s“SHE

–ER

A”Gjakovë

wsheera@gm

ail.com

0390

32319

404

412

269

604

430

784

7

1.Pë

rkrahjeegravenë

biznes

2.Hu

lumtim

edh

eAn

aliza

3.Av

okim

dheLobim

93Sh

oqataAk

torëve

Teatrit

Turk

“Rum

eli”

Prizren

etem

kazaz@

hotm

ail.com

04414

007

81.Ku

lturë

2.ArtiSken

ik

94Sh

oqataeGrave

"AURE

OLA

"Prish

tinë

aureola_p9

5@ho

tmail.com

03824

715

71.Arsimim

2.Të

Drejta

tëNjeriu

t3.Zh

villim

Ekon

omik

95Sh

oqataeGrave

Turke“H

ANIM

ELI”

Prish

tinë

lirka62@ho

tmail.com

04434

370

91.Ed

ukim

dhetrajnime

2.Ndihm

ëhu

man

itare

3.Ndihm

ëshën

detësor

96Sh

oqatae

Intelektua

leve

tëPa

varurSH

IPDe

çan

a_ship20

02@yaho

o.co.uk,

adem

lushaj@ho

tmail.com

04418

268

91.De

mok

ratizim

dhetolerancë

2.Mjedis

3.Av

okim

97Sh

oqataejuristëve

NORM

APrish

tinë

shno

rma@

hotm

ail.com

04412

642

8

1.Të

Drejtate

Njeriu

ttë

Drejtate

Grave2.Ndihm

ëjurid

ike

gravenë

realizim

inetë

drejtave

tëgarantua

rameligje3.

Avok

imipër

BaraziGjinore

98

Shoq

atae

paraplegjikëvedh

epa

ralizës

sëfëmijëve

tëKo

sovës

Hand

iKos

Prish

tinë

afrim

.maliqi@

hand

ikos.org

04417

086

01.Ndihm

ëpe

rson

avemene

vojatë

veçanta

2.Ndihm

ësocialedh

epsikologjike

3.Të

drejta

tënjeriut

99

Shoq

atae

person

avemeaftësi

tëku

fizua

ra“H

endifer”

Ferizaj

ngo_

hend

ifer@

hotm

ail.com

04422

692

3

1.Pë

rkrahjepe

rson

avemeaftësitë

veçanta

2.Lobim

dheavok

im3.Ofrim

iisherbimevesocialepë

rpersona

tmene

vojatë

veçanta

100

Shoq

atae

stud

entëve

tëdiplom

uarn

ëTu

rqi

Prizren

tumed

.kosova@

gmail.com

04426

708

21.Arsimi,Ed

ukim

2.Pu

nësim

3.Të

drejta

tëstud

entëve

101

Shoq

ataetë

rinjve

përtëdrejtate

njeriutY

AHR

Lipjan

Info.yahr@

gmail.com

,be

kimi75@

yaho

o.com

04478

641

404

982

314

0

1.De

mok

ratizim

2.Të

drejta

tënjeriut

3.Av

okim

102

Shoq

ataeTu

rizmit

Alternativtë

Kosovës

SHTA

KPrish

tinë

shtak.kosovo@gm

ail.com

04542

798

51.Prom

ovim

indh

ezhvillimineturizmittë

Kosovës

2.Ed

ukim

dhevetëdijësim

nëfushën

eturizmit

3.Organ

izim

tëvizitave

turistik

enë

Kosovë

103

Shoq

ataEkologjike

,,EKO

TREP

ÇA”

Mitrovicë

ramadan_u

ka@ho

tmail.com

03853

273

51.Mjedis

2.Shën

det

3.Ve

tëdijesim

104

Shoq

atako

sovare

përtëdrejtate

njeriutd

hefëmijës

KACH

R

Prish

tinë

vsylhasi@

kachrks.org

04415

464

41.Të

drejta

tënjeriut

2.Ed

ukim

dhetrajnime

3.Rini

105

Shoq

ataKu

lturore

Artistik

eBE

HAR

Prizren

kud_

behar@

hotm

ail.com

,mum

o24565@ho

tmail.com

02923

172

404

433

753

1

1.Ku

lturë

2.Mjedis

3.Të

drejta

tënjeriut

106

Shoq

atapë

rTekn

ologjitë

Inform

acionitd

hetë

Komun

ikim

ite

Kosovës

STIKK

Prish

tinë

vcavolli@

stikkks.org

03876

707

6

1.Krijimiinjëmjedisimëtë

favorshë

mpë

rTIK(Tekno

logjiae

inform

acionitd

heko

mun

ikim

it)2.Zh

villimiimun

dësive

biznesore,

3.Av

okim

dheLobim

107

Shpresa

Dren

assabrijekukaj@

hotm

ail.com

04417

065

21.Arsimim

përtërritu

rdhe

fëmijë

2.Hu

lumtim

e

108

ShtëpiaeSigurtë

SHES

Prish

tinë

Linjajuaj@

yaho

o.com

04416

185

7

1.Strehimidhe

mbë

shtetja

eviktim

avetë

dhun

ësnë

familje

dhetrafikim

it(nën

amefëmjëte

tyre)2

.Fuq

izim

,riin

tegrim

tëviktim

ave(ngritjeprofesiona

le)3

.Paran

dalim

/sesnsibilizim

për

luftim

inedh

unës

nëfamiljedh

eavok

imtekinstitu

cion

etlid

hur

mekëto

çështje

109

Vizion

iDrejt

Përparim

it(VDP

)Lipjan

iilazi@

hotm

ail.com

04436

155

41.Ed

ukim

/Trajnim

e2.Av

okim

dhelobim

3.Të

Drejta

tëFëmijëve

110

ZëriiR

oma,Ashkali

dheEgjip

tian

(VoR

AE)

Graçanicë

Voiceo

frae

k@ho

tmail.com

04525

666

51.Ed

ukim

2.Ekon

omi

3.Infrastruk

turë

F O N D A C I O N I K O S O V A R P Ë R S H O Q Ë R I C I V I L E

MISIONI

Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile - KCSF është organizatë e pavarur, jo-fitimprurëse e fokusuar në përkrahjen e iniciativave civile lokale që çojnë në një lëvizje e fuqishme të shoqërisë civile që do të promovojë një kulturë demokratike dhe për t’iu përgjigjur nevojave socio-ekonomike të Kosovës. Perspektiva e integrimit europian të Kosovës i ka sjellë KCSF-së një fokus të fuqishëm në çështjet e lidhura në kornizën e BE-së për Ballkanin Perendimor dhe Kosovën në veçanti.

PROGRAMET DHE AKTIVITETET

Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile, në kuadër të fushëveprimtarisë së tij angazhohet në kuadër të dy programeve kryesore:

Programi i zhvillimit të shoqërisë civile

Në kuadër të këtij programi, Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile angazhohet në përkrahjen e iniciativave civile lokale që çojnë në një lëvizje e fuqishme të shoqërisë civile që do të promovojë një kulturë demokratike dhe për t’iu përgjigjur nevojave socio-ekonomike të Kosovës. Konkretisht, në vitet e fundit KCSF angazhohet për krijimin e një ambienti favorizues për funksionimin e shoqërisë civile në Kosovë, nëpërmjet:

Ngritjes së kapaciteteve të organizatave të shoqërisë civile dhe autoriteteve publike në Kosovë nëpërmjet ofrimit të informatave, analizave, studimeve, trajnimeve për dhe rreth shoqërisë civile, si dhe rreth bashkëpunimit të autoriteteve publike me organizatat e shoqërisë civile

Avokimit të drejtpërdrejtë për krijimin e kornizës ligjore dhe mekanizmave të nevojshme për fuqizimin e rolit të shoqërisë civile në shoqërinë kosovare

Përkrahjes dhe pjesëmarrjes në iniciativat e rrjetëzimit vendor dhe ndërkombëtar të organizatave të shoqërisë civile

Programi i përkrahjes së procesit të integrimit europian

Në kuadër të këtij programi, Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile angazhohet të promovojë përmirësimin e njohurive për funksionimin e BE-së, të ngrisë vetëdijen publike dhe promovojë dialogun në procesin e Integrimit Evropian. Konkretisht, përmes këtij programi KCSF angazhohet për përshpejtimin e procesit të integrimit Evropian, informimin dhe ngritjen e vetëdijes për procesin, sikurse edhe monitorimin e zbatimit të dokumenteve kyqe që kanë të bëjnë me marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe BE-së, nëpërmjet:

Informimit dhe ngritjes së vetëdijes së shoqërisë kosovare lidhur me Procesin e Integrimit Evropian

Ngritjes së kapaciteteve të organizatave qeveritare, të shoqërisë civile, mediave dhe autoriteteve publike në Kosovë për Bashkimin Evropian nëpërmjet ofrimit të informatave, analizave, studimeve për dhe rreth procesit të integrimit Evropian

Avokimit të drejtpërdrejtë për krijimin e mekanizmave të nevojshëm për shfrytzimin e kapaciteteve të shoqërisë civile në këtë process

Promovimit të bashkëpunimit rajonal në procesin e integrimit europian dhe fushat sektoriale të BE-së, nëpërmjet rrjetëzimit dhe ndërtimit të partneriteteve sektoriale nga politikat e përbashkëta të BE-së

Si të na kontaktoni?

Fazli Grajqevci 4/a

10000 Prishtinë, Kosovë

Tel/Fax: + 381 (0)38 248 636, 248 643

E-mail: [email protected]

Web: www.kcsfoundation.org

TË ARRITURAT

284 PROJEKTE TË FINANCUARA 403 BURSA STUDIMI MBI 600 TË DIPLOMUAR NË SHKOLLËN PËR INTEGRIME EUROPIANE MË SHUMË SE 150 TRAJNIME BAZIKE DHE TË AVANCUARA

MË SHUMË 25 PUBLIKIME

“ne dhe ata” - kcsf...sipas ‘shoqatës amerikane për psikologji’ (american psycological...

Documents