Evora, Maria Kristina Cassanda

Ang morpema ang pinakamaliit na bahagi ng wika na nagtataglay ng sariling kahulugan. Hindi ito dapat ipagkamali sa pantig na likha ng mga salita kung isinusulat o ang bawat saltik ng dila kapag binibigkas. Maraming mga pantig ang walang kahulugan sa sarili kaya Hindi maaaring tawaging morpema. Ang morpema ay maaaring isang salita o bahagi lamang ng isang salita. 

May tatlong anyo ang morpema : ang morpemang salitang - ugat, ang morpemang panlapi, at ang morpemang binubuo ng isang ponema. 

1. Morpemang salitang-ugat - ito ay binubuo ng salitang walang kasamang pan- lapi. Ito ay mga salitang payak. Tinatawag din itong malayang morpema. Halimbawa : ilog, bahay, araw, lupa, bandila 

2. Morpemang panlapi - ito ay may taglay na kahulugan sa sarili. Ngunit Tina- tawag ang ganitong morpema na di-malayang morpema. Hindi sila makakatayo sa kanilang sarili. kinakailangan pa itong samahan ng isang malayang morpema upang magkaroon ng ganap na kahulugan. Iba - ibang pusisyon ang kinalalagyan ng panlapi sa salita kaya may iba - ibang uri din ng panlapi ayon sa pusisyon nila sa loob ng salita. 

Unlapi - kapag inilalagay sa unahan ng salita. Halimbawa : magbasa, umibig, paalis, makahuli 

Gitlapi - kapag nakalagay sa loob ng salita. Halimbawa : sumayaw, lumakad, sinagot, ginawa 

Hulapi - kapag nakalagay sa hulihan ng salita. Halimbawa : ibigin, sulatan, sabihan, gabihin 

Kabilaan - kapag ang isang pares ng panlapi ay nakalagay sa unahan at ang isa ay nasa hulihan ng salita. Halimbawa : mag-awitan, paalisin, kaibigan, kadalagahan 

Laguhan - kapag makikita ang mga panlapi sa unahan, gitna at hulihan ng salita. Halimbawa : magdinuguan, pagsumikapan, ipagsumigawan 

3. Morpemang binubuo ng isang ponema - makikita sa mga sumusunod na halimbawa : doktor - doktora, abogado - abogada 

3.1 Ponemang patinig - Sa mga sumusunod na mga halimbawa ay makikitang ang patinig /a/ sa hulihan ng mga salita sa hanay sa gawing kanan ay nangangahulugang na  pagiging babae.Mga Halimbawa:a. doktor     doktorab. abugado  abugadac. lolo          lolad. sekretaryo  sekretaryae. tindero tinder

Ang Morpema

Ang morpema ay pinakamaliit na yunit ng isang salita

na nagtataglay ng kahulugan. Ang salita ay binubuo ng

pinagsama-samang pantig. Hindi lahat ng pinagsamasamang pantig ay makakabuo ng salita.Ang morpemang dimalaya ay tinatawag ding panlapi. Ang morpemang malaya

ay tinatawag ding salitang ugat.

Halimbawa:

1.Morpema di-malaya

ma-, mag-, -um-, -in

2.Morpemang Malaya

galing, sipag, linis, linaw, dilim, dasal 3.Morpemang Di-malaya + Salitang Ugat

Unlaping nag- + salitang ugat = nagdasal

Gitlaping –um- + salitang ugat = bumili

Hulaping -in + salitang ugat = linisin

3.Morpemang Di-malaya + Salitang Ugat

Unlaping nag- + salitang ugat = nagdasal

Gitlaping –um- + salitang ugat = bumili

Hulaping -in + salitang ugat = linisin

Aralin: MORPEMAAng morpema ay ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na nagtataglay ng kahulugan. Bawat salita sa isang wika ay binubuo ng mga pantig na pinagsama-sama. Subalit hindi lahat ng pinagsama-samang mga pantig ay makakabuo ng isang salita. May tatlong uri ng morpema: ang morpemang di-malaya (kilala rin bilang panlapi), ang morpemang malaya (kilala rin bilang salitang ugat), at angmorpemang di-malaya na may kasamang salitang ugat. 

MGA ANYO NG MORPEMA1. Morpemang binubuo ng isang ponema( makabuluhang tunog )-nakikilala ang pagkakaibang ito sa pamamagitan ng [-a]Kinulong natin ang titik a dahil ito ay isang makabuluhang tunog o isang ponemahal. propesora(ibig sabihin dalawang morpema ang mabubuo.) Ang salitang propesor at ponemang a. Bakit? Dahil nung dinagdag natin ang ponemang a, ay nagbago ang kahulugan ng salitang propesor. Nakuha? Punta tayo sa pangalawang anyo.2. Morpemang salitang - ugat ( salitang payak ) mga salitang walang panlapi- ang salitang-ugat ay tinatawag ding malayang morpema dahil nakatatayo sila ng mag-isa kahit wala silang mga panlapihal. bahaybayanikain

ibig sabihin mayroong tig-iisang morpema ang mga nabigay na halimbawa dahil hindi na sila maaaring hatiin pa.o punta tayo sa ikatlong anyo.3.Morpemang panlapiMga PANLAPI: (Narito ang mga iba’t ibang gamit ng mga panlapia. -an o - han•lalagyan ng marami sa bagay na isinasaad ng salitang-ugathal. aklat= aklatan, manok = manukan•pook na ginaganapan ng kilos na isinasaad ng salitang-ugathal. luto = lutuan, tahi = tahian•gantihang kiloshal. damay = damayan, turo = turuan•panahon ng pagganap o maramihang pagganaphal. ani = anihan, tanim = tanimanb. -in o –hin•nagsasaad ng aksyon o galawhal. kamot = kamutin , ihaw = ihawin•relasyong isinasaad ng salitang-ugathal. tiya = tiyahin , ama = amahinc. ka-•kasama sa pangkathal. lahi = kalahi, baro = kabaro•nagsasaad ng relasyon ayon sa sinasabi ng salitang-ugathal. kambal = kakambal, galit = kagalitd. ka – an, han•nagsasaad ng pinakagitna ng salitang-ugathal. sama = kasamaan, sulat = kasulatan•nagsasaad ng kasukdulan ng pangyayarihal. tindi = katindihan, bagsik = kabagsikane. mag-•nagsasaad ng relasyong tinutukoy ng salitang-ugathal. ina = mag-ina, lolo = maglolof. pa-an•nagsasaad ng ganapan ng kiloshal. aral = paaralan, limbag = palimbagan•nagsasaad ng paligsahan ng kiloshal. galing = pagalingan,taas = pataasang. pala - an•nagsasaad ng sistema o pamamaraanhal. bigkas = palabigkasan, tuldik = patuldikanh. pang-/pam-/pan-•nagsasaad ng ukol o para sa bagay na binabanggit ng salitang-ugathal. bata = pambata, sahog = pansahogi. taga-•nagsasaad ng gawainhal. laba = tagalaba, masid = tagamasid•nagsasaad ito ng doon nakatirahal. bundok = tagabundok, Baguio = taga-Baguioj. tag-•nagsasabi ito ng panahonhal. lamig = taglamig, araw = tag-arawk. ma-•nagsasaad ng pagkakaroon ng katangianhal. kisig = makisig, talino = matalino•nagsasaad ng pagkamaramihal. tao = matao, bunga = mabungal. maka-•nagsasaad ng kampi o kapanalighal. tao = makatao, bayan = makabayan

m. mapag-•nangangahulugang “ may ugali “hal. usisa = mapag-usisa, biro = mapagbiroo. pala-•nangangahulugang “ laging ginagawa “hal. dasal = paladasal, tawa = palatawao, natapos tayo sa mga anyo ng mga morpema. Punta naman tayo sa alomorp ng morpemaMGA ALOMORP NG MORPEMA- ang katangian ng morpema na magbagong anyo dahil sa impluwensiya ng kaligiran nitoALOMORP- galing sa salitang Ingles na ALLOMORPH, na hinati sa salitang griyego naALLO ( kapara ) at MORPH ( yunit / anyo )Pang-, Mang-, Sing- Pam-, Mam-, Sim- Pan-, Man-, Sin-a,e,i,o,uK,g,h,m,n,ng,w,y b,p d,l,r,s,tPanggabiManggagawaSinggaling PambansaMambabatasSim PandikdikMandamaySintalino