ander lipusen antzerkigintza (ehaze)
TRANSCRIPT
EHAZE
ANDER LIPUSEN ANTZERKIGINTZA
ERRITUALA, KULTURA ETA IKUSKIZUNA
EHAZE
“Ikuspegi akademikoak abstrakziorako joera dauka,
dena laburbiltzen du korronte eta ideietan, eragin,
kausa eta ondorio argi eta neurgarriak, eta
antzerkiaren ezkutuko historia ahazten du,
antzerkiaren historia nahasi eta materiala.
Eugenio Barba
EHAZE
ANTZEZLANAK
Anderground trilogia:
Minutu bat (Saghi, 1997)
Ardoaz (Lartartegi, 1998)
Mis rarezas dirías tú (Peru Saban, Pedro Blanco, 1998)
8 Olivetti poetiko (Zenbait autore, 1999)
Yuri Sam (Gerediaga, 2003)
Au revoir triunfadoreak (Na Gomes, Gerediaga, 2005)
Babiloniako loreak (Gerediaga, 2009)
Erregea eta Bufoia (2008)
EHAZE
HASTAPENAK
Markina-Xemein, 1971 Ikasketak: Madrileko William Layton Bilbora 1996an: Bilbo postindustriala UTOPIA manifestua (1997, Unión Temporal O
Permanente de Inkietas Almas) 1997an Mina Espazioa
Gugemheim-en modelo kulturalaren aurka
Gune kontrakulturala, sortzaileen topagunea
Antzertia, literatura, zinea...
EHAZE
Anderground trilogia
“Egia beti ezkutatzen da lurpean.” Minutu bat (Saghi, 1997) --> UMEA
Ume siniestroa, testu ihardukitzailea: soziologia, metafisika eta politika
Ardoaz (Lartartegi, 1998)--> MOZKORRA Ignatius mozkor filosofoa
Hiperrealista, eskatologikoa, groteskoa
Gehien antzeztua
Mis rarezas dirías tú (Peru Saban, Pedro Blanco, 1998) --> EROA
Zirkua, eromenaren aldarria/arrazoimenaren kritika...
“Bakarrik umeek, mozkorrek eta eroek
esaten dute egia.”
EHAZE
8 Olivetti poetiko (1999)
Obra korala, elkarlanean idatzia eta Lipusek zuzendua.
Kantor, Artaud, Pirandello, Beckett --> oinarria eta omenaldia
Kantorren heriotza presente, baina ilusio eta itxaropen handiak --> antzerkiaren ospakizuna
Iraultza poetikoa Antzerkiolaren ametsaren hasiera Bideo pasartea
EHAZE
Bitalismo iluna
Antzerkiolaren estilo berezi eta originala Giro ilunak, musika goibel eta arranguratsua Pertsonaia grotesko eta fantasmagorikoak Konfliktoa pertsonaiaren barruan eta ez pertsonaien
artean Heriotza emankorra, kaos sortzailea Heraklito
EHAZE
Bertan behera utzitako lantegia
EHAZE
Bertan behera utzitako lantegia
Lantegi hutsak galera, uztasuna eta heriotza
irudikatzen ditu, baina aldi berean berriro hasteko
aukera-gunea ere bada; erabilpen berri askori leku
eman diezaiekeelako. Lantegi hutsa ilusioak eta
ekimenak bizitza berri batez erna dezaketen lekua da .
EHAZE
Ezetzaren estetika...
...antzertiari arrotz zaion guztiari (Grotowsky) ...indibidualismoaz antolatzen den gizarte alienatuari ...kulturaz arduratzen ez den egitura politikoari ...hipokresian oinarritutako gustu estetiko apaingarri
eta hutsalari Kontrakultura (post)punk: nihilismoa --> bitalismoa
EHAZE
Antzerti antropologia
Artaud Eugenio Barba Kathakali, Kalaripayyat Baliko maskara dantza Noh teatroa ISTA (International School of Anthropology)
EHAZE
Espiritualtasuna, Herria eta Tradizioa
Hirurak bat Espiritualtasuna: (neo)paganismoa, erlijio bitalista,
ez-dogmatikoa, naturari atxikia eta unibertsala. Herria: lurrak eta ondare kulturalak (hizkuntza eta
tradizioa) definitua. Tradizioa: herriaren berezko ahotsa, antzinakoa eta
sakratua.
EHAZE
Utopia eta errealitatea
Ametsak errealitatearekin talka: gizarte espezializatua, antzerki merkantilizatua.
Aktorea: langilea edo sorgina? Soluzioa: Errituala, Kultura eta Ikuskizuna
EHAZE
Errituala
Dohainik: truke kulturalean oinarritua Horizontal/parte-hartzailea: erlazio ez-
espezializatuak Herriaren gune “sakratuetan”: plazak, frontoiak... Kultura eta ondarea ospatu eta berpizteko Herriari buruzkoa: tokian tokira egokituriko
antzertia Ritos. Gure azken lur zatia, Maskar
EHAZE
Ritos. Gure azken lur zatia
Komunitateari antzertia deskubriarazi eta horren beharra eta grina sortarazi. Tailer eta ikastaroen bidez, arte eszenikoen pedagogia garatu. Komunitatearen portaera sozio-kultural eta artistikoaren ikerketa garatu, antzerki-
antropologiaren ikuspegi teoriko eta praktikoak erabiliz. Herriaren forma erritualak eta sasi-teatralak ikertu, behatu eta berrinterpretatu, hala nola
herriaren adierazpide folkloriko edo artistiko-kulturalak. Garaiko ikuspegi estetiko-dramatikoa sortu, ondare tradizionalaren berrinterpretatzetik abiatuz. Tokian-tokiko adierazpide linguistikoak ikertu eta testu dramatiko berrien sorkuntza bultzatu
jendearen artean. Herrietan antzerti talde ez-profesionala eta antzerkigile berriak agertzea bultzatu. Antzerti ibiltariaren beharra mahaigaineratu eta hori ahalbidetuko luketen aukerak sortu. Herri-antzertia eta herri-kultura jaso, ikertu, plazaratu eta bultzatu. Herrien eta Antzerkiolaren arteko elkartrukea sortu. Bideo pastartea.
EHAZE
Ikuskizuna
Katxea dauka. Sistema ekonomikoak kontrolatutako espazioetan:
ohiko antzokiak. Ikuskizuna publikoak kontsumitzen du, eta
entretenimendu huts bezala hartu ahal da. Gaiak orokorrak dira (ez herriari buruzkoak). Harremanak “espezializatuak” dira: antzerkigilea<--
sarrera<--ikusle pasiboa. Babiloniako loreak, Au revoir triunfadoreak...
EHAZE
Yuri Sam. Otoitza (Gerediaga, 2003)
Obrarik adierazgarriena. Ikuskizunaren barruko errituala. Yuri Sam, berpizturiko sorgina. Bizitzaren gorazarrea. Galdutako mundu mitikoa. Arrazoimenari kritika --> Mendebaldeko gizarteari kritika Maputxeen errituala + Kathakali + Baliko dantzak + Noh
teatroa + euskal ondarea Bideo pasartea.
EHAZE
Kultura
Errituala eta Ikuskizunaren artean Ez da trukean oinarritzen Rol desberdinak daude: ikusle-antzezle Katxe malgua edo katxerik ez Garrantzitsuena: tradizioa ospatzea. Formatu eta leku txikiak (frontoiak, antzoki
txikiak...) Ardoaz, Komedianteen karabana...
EHAZE
Kultura
Errituala eta Ikuskizunaren artean Ez da trukean oinarritzen Rol desberdinak daude: ikusle-antzezle Katxe malgua edo katxerik ez Garrantzitsuena: tradizioa ospatzea. Formatu eta leku txikiak (frontoiak, antzoki
txikiak...) Ardoaz, Komedianteen karabana...
EHAZE
Testuingurura egokituriko antzerkia
Ikuskizun handien zailtasunak Antzerti zaletasun falta hegoaldean Antzerkiolaren gainbehera Instituzionalizazioa Erdigune kulturaletik (Bilbo) --> periferiara (Berriz)
EHAZE
Erregea eta Bufoia (2008)
Prozesua: euskal gustu eta euskal azpiegiturara egokitua
Bertsolaritzaren bidez “tradizioan sartu”. “Gure” eta “Berri” Tradizioarekin esperimentatu = tradizioari hauspoa
eman Bertsolaria kolokan jarri --> tradizioa kolokan jarri
Erregea eta Bufoia
Esperimentazioaren potentziala Bufoien lehia
EHAZE
ANDER LIPUSEN ANTZERKIGINTZA
ERRITUALA, KULTURA ETA IKUSKIZUNA