ANATOMSKE OSNOVE POKRETA

Muskulatura ramenog pojasa

Sveukupnu muskulaturu ramenog pojasa možemo podeliti na tri grupe:

I grupa mišića ramenog pojasa

I grupamuskulatura koja povezuje rameni pojas sa lobanjom, vratom igrudnim košem:

II grupa muskulatura koja predstavlja vezu između lopatice i nadlaktne kosti:

III grupamuskulatura koja predstavlja vezu između tela (grudnog koša) ihumerusa i pri tom ovi mišići ili nemaju pripoj na skapuli ili je hvatišteza skapulu minimalne površine.

Musculus serratus anterior je jedan od najbitnijih mišića u funkcionalnom smislu ove grupemuskulature ramenog pojasa. Bez ovog mišića gornji ekstremitet nebi mogao da se podigne iznadglave. Mišić polazi sa anterolateralne strane hemitoraksa od prvog do devetog rebra. Najnižepartije ovog mišića prožimaju se sa m. obliqus externus-om koji pripada grupi abdominalnemuskulature. Ostvarujući intimni kontakt sa toraksom mišić se pruža ispod skapule i pripaja namedijalnoj ivici lopatice. Najniže partije ovog mišića imaju hvatište za angulus inferior skapule saunutrašnje strane. Inervacija ovog mišića je od nervus thoracicus longus-a.

Musculus trapezius je površni mišić vrata i gornjeg dela leđa. Ime je mišić dobio pogeometrijskom obliku na koji podseća. Mišić se pripaja na ossis occipitalis i ligamentum nuchae,kao i na procesus spinosus od sedmog vratnog do dvanaestog grudnog pršljena. Pripaja se i naspoljnem okrajku kljućne kosti, akromionu i grebenu lopatice. Vlakna ovog mišića koja pripadajugornjim partijama povlače ekstremitet naniže i upolje, vlakna u srednjem delu pomažu zapodizanje ekstremiteta do horizontale, a najniža vlakna omogućavaju kretanje ekstremiteta ukosoi naviše. Inervacija je od spinalnih pomoćnih nerava.

Musculus romboideus major et minor povezuju skapulu sa kičmenim stubom. Gornji deopripada malom romboidnom mišiću, dok donji deo na koji otpada veći deo mišićne mase pripadavelikom rhomboidnom mišiću. Mišić se pripaja na ligamentum nuchae, kao i na trnastimnastavcima poslednja dva vratna i prva četiri torakalna pršljena. Insercija mu je na medijalnoj iviciskapule. Uloga mu je u podizanju i povlačenju lopatice. Veliki romboidni mišić ima ulogu i upovlačenju skapule naniže i njenoj rotaciji obzirom da mu je pripoj i na donjem uglu lopatice.Romboidni mišići imaju vlakna skoro paralelna međusobno, pravac im je perpendikularan uodnosu na donji deo trapeziusa. Inervacija mu je od dorzalnog skapularnog nerva koji se zbog toganaziva i romboidnim nervom. Ovaj mišić je moguće palpirati pri maksimalnoj relaksacijitrapeziusa koji ga inače prekriva.

Musculus pectoralis minor je prekriven najvećim delom od strane velikog grudnog mišića(m. pectoralis major). Ima pripoj za drugo, treće, četvrto i peto rebro i za procesus coracoideusscapulae. Mišić je inače trouglastog oblika. Inervacija mu je od nervus thoracis anterior.

Musculus levator scapulae, kao što mu i ime govori, ovaj mišić podiže lopaticu, što jeinače istovremena akcija sa gornjim delom trapeziusa i rhomboideusa. Pripoj mišića je napoprečnim nastavcima prva četiri vratna pršljena, pripaja se na medialnoj strani lopaticeiznad spinae scapulae. Inervacija je od strane nervus dorsalis scapulae. Ovaj mišić je prekriventrapeziusom, a deo pokriva i musculus sternocleidomastoideus. Sa zadnje strane, ovaj mišić sepruža prema malom romboidnom mišiću i spleniusu. Gornji deo trapeziusa sinhronizovanovrši kontrakciju sa levatorom scapule.

Musculus subclavius je mišić koji je smešten ispod ključne kosti i pri tom povezujeključnu kost sa prvim rebrom. Od prvog rebra vlakna su usmerena upolje i pripajaju se nadonjoj strani ključne kosti. Ovaj mišić se teško palpira.

Rameni pojas se jedino preko sternoklavikularnog zgloba povezuje sa grudnim košem.Nekoliko mišića učestvuje u suspenziji gornjeg ekstremiteta i ti mišići ujedno omogućavajuelevaciju ramenog pojasa. U slučaju postojanja paralize trapeziusa izostaje podrška ramenukoje ostaje spušteno pod uticajem težine gornjeg ekstremiteta. To dovodi da se skapula rotirananiže ispod svog mesta. Istovremeno kao posledica dejstva sile gravitacije moguće je da sepri paralizi trapeziusa pojavi i subluksacija sternoklavikularnog zgloba. Međutim, i poredpostojanja paralize trapeziusa, elevacija u zglobu ramena može se uraditi bez poteškoća.Ulogu trapeziusa preuzimaju levator skapule i m. rhomboideus.

Kad popusti tenzija mišića podizača ramenog pojasa, dolazi do spuštanja ramena što jeposledica težine ekstremiteta. Tada donji deo trapeziusa zajedno sa m. latissimus dorsi, kao isa delom m. pectoralis major-a započinju kontrakciju. Latissimus dorsii i pectoralis majorsvojom kontrakcijom ne deluju na skapulu već je njihov efekat na humerusu.

Pomeranje ramena unapred uglavnom se događa pod uticajem m. serratus anterior-a,čijom kontrakcijom dolazi do pomeranja skapule napred prema rebrima, tom prilikom sejavlja i kontrakcija m.pectoralis major-a, čije dejstvo dolazi do izražaja zbog pripoja nahumerusu. Pomeranje ramena unapred dok je nadlaktica postavljena uz telo ne dozvoljavaizolovanu kontrakciju m.serratus anterior-a i m- pectoralis major-a. Oba ova mišića počinju dase aktiviraju podizanjem nadlaktice do horizontalnog položaja. U slučajevima postojanjaparalize m. serratus anterior-a medijalna ivica lopatice zauzima položaj krila, a skapula sespušta na rebra.

Pomeranje ramena unazad (retrakcija ramena) odigrava se usled kombinovanekontrakcije m.trapezius-a i m.rhomboideus-a. Rotaciju naviše izvodi aktivacija trapezoidnogmišića, dok rotatorni pokret naniže zavisi od kontrakcije romboidne muskulature. Mogućnostgornjih delova trapezoidnog mišića i romboidne muskulature da izazovu kontrakcijomelevaciju ramena ograničava se kontrakcijom donjih partija trapezius-a i težinom gornjegekstremiteta čija bi uloga u ovom momentu bila obrnuta od akta elevacije. Rezultatistovremenih akcija trapeziusa (gornjih i donjih mišićnih masa) I romboideusa uz težinugornjeg ekstremiteta dovodi do pomeranja lopatice unazad prema rebrima, tako da medijalnaivica lopatice postaje paralelna sa kičmenim stubom.

Kad su nadlaktice podignute do horizontale, lopatica se rotira delom naviše dok segrudni koš lagano pomera unapred, povlačenje ramena tom prilikom zahteva jaku kontrakcijutrapeziusa. U slučaju paralize trapeziusa osoba nije u stanju da iz ove pozicije izazovepovratak lopatice na početni položaj. Efekat paralize trapeziusa izaziva nemogućnost vraćanjaramena u stojećem stavu, pri opuštenim gornjim ekstremitetima uz telo. Tom prilikom ramepokazuje tendenciju spadanja prema prednjem delu aksile.

U uspravnom stavu sa opuštenim gornjim ekstremitetima uz telo medijalna ivica skapuleje uglavnom paralelna sa kičmenim stubom. Kad se nadlaktica podigne iznad glave, lopatica se

rotira naviše klizeći preko rebara tako da donji ugao lopatice dolazi u poziciju aksilarnelinije, jer medijalna ivica lopatice nije više paralelna sa kičmenim stubom, već sklapa ugao sanjim. Musculus serratus anterior i m. trapezius zajedničkim kontrakcijama omogućavajuizvođenje ovog pokreta. Ova dva mišića istovremenom aktivacijom zadržavaju lopaticu u bilokom stepenu rotacije naviše. Ako dođe do paralize m. serratus-a osoba nije u stanju dapodigne nadlakticu iznad glave, jer snaga trapeziusa nije dovoljna da omogući ovaj pokret.Musculus trapezius tada nije sposoban da dovede do abdukcije nadlaktice koja je preduslov dase izvrši elevacija iznad glave. U slučajevima pak kad je došlo do paralize trapeziusa, serratusje u stanju da sam omogući pokret podizanja nadlaktice iznad glave. Kad su pak i musculusserratus i m. trapezius paralizovani skapula gubi mogućnost zauzimanja pozicije kojuodređuju paralizovani mišići i položaj lopatice zavisi od težine gornjeg ekstremiteta.

Ukoliko imamo obostranu paralizu trapezoidnog i zupčastog mišića pokreti lopaticom seodigravaju rotacijom naniže umesto naviše. Kompletni pokret elevacije nadlaktice jeonemogućen. Deltoidni mišić dovodi do rotacije lopatice naniže, jer dovodi do trakcijeakromialnog nastavka lopatice. U normalnim okolnostima ova aktivnost deltoidnog mišićaizostaje.

Prilikom plivanja kraul stilom npr. rotatori lopatice koji je povlače naniže dolaze upoziciju istovremene aktivnosti sa adduktorima i ekstenzorima ramena. Najvažniji mišić kojidovodi do rotacije lopatice naniže je m. rhomboideus majoris. Ovaj mišić‚ zahvaljujući svompripoju na medijalnoj ivici lopatice, izaziva ovaj rotacioni pokret koji je usmeren naniže. Uranim fazama započinjanja kretanja isto je omogućeno malim romboidnim mišićem, ali kakose kretanje nastavlja efekti rotacije koju ovaj mišić omogućava, postaju sve slabiji, pa kad jemedijalna ivica lopatice dovedena u položaj vertikale efekti rotacije izostaju. Od tog trenutkamali romboidni mišić pomera i podiže lopaticu bez rotacione komponente. Musculus levatorscapulae ima istu ulogu pri pokretima lopatice kao mali romboidni mišić na početku, a tekpotom kad izgubi ovu funkciju započinje pokret elevacije (podizanja) scapulae. Kad medijalnaivica lopatice prođe tačku u kojoj je paralelna sa kičmenim stubom dolazi do kombinovanekontrakcije m. rhomboideus majoris-a pozadi i m. pectoralis minoris-a od napred dovodeći dopovlačenja korakoidnog nastavka lopatice naniže. S obzirom da se i m. latissimus dorsi pripajana donjem uglu lopatice, katkad se formira džep od fascije koja obmotava latissimus dorsi, pato dozvoljava da pri kontrakcijama koje su omogućile addukciju i ekstenziju ramena skapulaponovo kreće ka rotaciji naniže.

II grupa mišića ramenog pojasa

Ovi mišići spajaju rame sa humerusom. Musculus deltoideus je površni mišić ramenogpojasa na kom razlikujemo tri dela (prednji, srednji i zadnji). Mišić počinje saglenohumeralnog zgloba, pokrivajući ceo zglob sa svih strana sem sa strane podpazušne jame.Gornji pripoj mišića je na lateralnom okrajku kljućne kosti, processus acromialis-u kao igrebenu lopatice. Od svoje gornje dosta proširene insercije, mišić se spušta prema deltoidnomtuberositasu na polovini dijafize nadlaktne kosti. Inervisan je od strane axilarnog nerva.Prednji i zadnji deo deltoidnog mišića često su po dejstvu međusobni antagonisti. Prednji deodeltoideusa pomera nadlakticu napred, a zadnji deo nazad. Srednje partije deltoidnog mišićadolaze do izražaja prilikom pokreta abdukcije nadlaktica. Inače, prilikom hiperekstendiranjaramena i protiv otpora koji se tom pokretu pruža, do izražaja dolazi jaka kontrakcija zadnjihpartija deltoidnog mišića. Na donjoj granici zadnjeg dela deltoidni mišić dolazi u blizak odnossa dugom glavom trucepsa (troglavi mišić nadlaktice) i malim i velikim teres mišićima. Prednjideo deltoidnog mišića može se uočiti kad se nadlaktica postavi u horizontalni položaj. Donjaivica deltoideusa ostvaruje blizak kontaktsa gornjom ivicom velikog grudnog mišića.

Musculus supraspinatus je mišić koji polazi iznad spinae scapullae. Skriven je odtrapeziusa i deltoideusa, i to tako što njegov pripoj prekriva deltoideus, a njegov mišićni deotrapezius. Pripoj mišića supraspinatusa ispunjava celu fosu supraspinatu. Mišić formira kratkutetivu koja prolazi ispod akromiona pripajajući se za kapsulu ramenog zgloba. Pripoj je i navelikoj kvrgi nadlaktice. Inerviše ga supraskapularni nerv. Samo pri brzim abdukcionimpokretima moguće je palpirati ovaj mišić, jer pri sporoj abdukciji trapezius prekriva mišić.Svojom kontrakcijom prevenira razdvajanje u humeroskapularnom zglobu (glenohumeralnomzglobu) do čega bi došlo kad bi se o gornji ekstremitet težinom tela, a po potrebi i dodatnimteretom, opteretio ovaj zglob.

Musculus infraspinatus i m. teres minor, bez obzira što inervacija ovih mišića dolazi oddva posebna nerva, mišići se opisuju zajedno jer su anatomski u bliskom kontaktu delujući pritom sinergistički. Infraspinatus se pripaja na spoljnoj ivici fossae infraspinatae scapulaezauzimajući najveći deo fossae i ostvarujući kontakt blizak sa skapularnim grebenom. Teresminor počinje sa lateralne ivice lopatice. Oba mišića se pripajaju na velikoj kvrgi nadlaktice ito tako što se infraspinatus pripaja na sredini velike kvrge, a teres minor ispod njega na velikojkvrgi humerusa. Tetive oba ova mišića adheriraju za kapsulu zgloba. Infraspinatus je inervisanod supraskapularnog, a teres minor od axillarnog nerva. Največim delom oba ova mišića supostavljena površno i dostupna su palpaciji, premda su neki delovi pokriveni trapezoidnim, aneki deltoidnim mišićem. Prilikom spoljašnje rotacije dolazi do umerene kontrakcije ova dvamišića.

Musculus subscapularis postavljen je ispod lopatice i u bliskom kontaktu je sa rebrima.Površina ovog mišića je glatka i olakšava klizanje preko rebara. Počinje sa prednje ili rebarnepovršine skapule, mišićno telo se usmerava prema aksili formirajući široku tetivu koja prelaziprednjom stranom preko kapsule humeroscapularnog zgloba. Insercija ovog mišića je namaloj kvrgi nadlaktne kosti, kao i na delu tela humerusa odmah ispod male kvrge. Inervacija jeod grana subskapularnog nerva.

Mišići manžete ramena (cuff muskulatura) - Zglob ramena je najpokretljiviji zglobčoveka. Ovakva mogućnost izvođenja pokreta omogućena je činjenici da je glenoidna jamaskapule plitka. Akromionski nastavak, korakoidni nastavak i jaki ligamenti (korakoakromialni,korakohumeralni i glenohumeralni) pružaju zaštitu ovom zglobu. Mišići čije se tetive nalaze učvrstom kontaktu sa kapsulom zgloba su supraspinatus, infraspinatus i teres minor. Saprednje strane zglob je zaštićen tetivom subskapularisa bez obzira na činjenicu da nemaadheriranja tetive ovog mišića za kapsulu zgloba. Sva ova četiri mišića nazivamo zajedničkimimenog manžete ramena ili cuff muskulaturom anglosaksonskih autora. I ostala muskulatura uneposrednoj blizini ramena deluje protektivno na zglob, ali nabrojani mišići ostvaruju najbližikontakt sa zglobom, pa se iz tih razloga izdvajaju kao posebna celina.

Musculus teres majoris postavljen je na ivici lopatice ka aksilarnoj jami, do teres minora.Znatno je veći od teres minorisa. Polazi sa donjeg ugla lopatice. Vlakna ovog mišića idu naviše ilateralno, te se insercija sa širokom i jakom tetivom vrši na maloj kvrgi humerusa. Inervacijaovog mišića je od nervus subscapularis-a. Ovaj mišić je lako palpabilan za razliko od insercijenjegove tetive.

Musculus coracobrachialis počinje od procesus coracoideus-a scapulae, pa prelazi kamedijalnoj strani humerusa pripajajući se na polovini tela humerusa. Inervacija je od nervusmusculocutaneus-a. Deo ovog mišića je pokriven od m. deltoideus-a i m. pectoralis majoris-a.

Kod elevacije ramena iznad horizontalne linije moguće je palpirati ovaj mišić i to donjemdelu aksilarne regije.

Musculus biceps brachii et m. triceps brachii - Ova dva mišića ne pripadajuskapulohumeralnoj mišićnoj grupi, jer nemaju svoju inserciju na humerusu. Međutim obeglave bicepsa, kao i duga glava tricepsa prelaze preko zgloba ramena vršeći pri tom uticaj nataj zglob. Biceps polazi sa supraglenoidnog, a triceps sa infraglenoidnog tuberculuma, uznapomenu da biceps ima pripoj i na korakoidnom nastavku skapule.

III grupa mišića ramenog pojasa

U ovoj grupi se nalaze dva mišića i oni imaju efekat prvenstveno na humerusu, premdaindirektno određuju i položaj ramenog pojasa. To su m. latissimus dorsii et m. pectoralismajoris. Oba ova mišića izazivaju addukciju i internu rotaciju u ramenu.

Musculus latissimus dorsi – u prevodu označava najširi mišić i nalazi se na leđnoj straniili zadnjoj strani grudnog koša. Smešten je površno, sem manjeg dela koji je prekriven donjimpartijama trapezoidnog mišića. Polazi od trnastih nastavaka grudnih pršljenova od šestog pananiže, dorzolumbarne fascije, zadnjeg dela cristae illiacae i donjih slobodnih rebara dolazećiu prožimajući odnos sa m. obliqus externus abdominis-om. Insercija je na maloj kvrginadlaktne kosti proksimalnije od pripoja m. teres majoris-a. Inervacija ovog mišića je odthoracodorsalnog nerva. Musculus latissimus dorsii et m. teres majoris se kontrahuju kad seograničavaju otporom pokreti addukcije ili ekstenzije ramena.

Musculus pectoralis majoris - je najveći mišić grudne regije. Polazi sa sternalne polovinekljućne kosti, sternuma i rebarnih hrskavica od drugog do sedmog rebra, kao i aponeurozeabdominalne muskulature. Mišić ima tri dela i to klavikularni, sternocostalni i abdominalnideo. Gornjim partijama ovog mišića pripada klavikularni deo, dok donjim partijama pripadajusternokostalni i abdominalni deo. Na humerusu i to na grebenu velike kvrge nalazi se pripojovog mišića, pre hvatišta ovaj mišić premošćuje intertuberkularni (bicipitalni) žljeb. Inervacijaovog mišića je preko medijalnih i lateralnih prednjih torakalnih nerava. Ovaj mišić se lakopalpira i observira obzirom da je površno postavljen i prekriven kožom.

Napomene o ulozi mišića II i III grupe pri pokretima u zglobu ramena

Mišići druge grupe ramenog pojasa koji povezuju lopaticu sa nadlaktnom kostiodgovorni su za vršenje pokreta nadlaktice u odnosu na lopaticu, ali isto tako i lopatice uodnosu na nadlaktnu kost. Prilikom kretanja nadlaktice mišići II grupe se nalaze u sinergizmusa mišićima koji pripadaju I grupi, a koji inače omogućava kretanje lopatice u odnosu nagrudni koš. Deltoidni mišić i supraspinatus, ukoliko ih poredimo sa m.serratus anterior-om im. trapetius-om, imaju kratke tetive kojima se vrši insercija. To ukazuje da je muskulatura kojapolazi sa lopatice predodređena za muskulatutu snage, dok su deltoidni mišić i supraspinatuspredodređeni za obavljanje pokreta koji imaju veću amplitudu.

Muskulatura III grupe, koja povezuje toraks (bistu) sa humerusom, uglavnomomogućava kretanje humerusa, a sa toraksom ostvaruje jaka hvatište. Pod određenimuslovima, moguće je pod uticajem muskulature ove grupe, izazvati kretanje toraksa u odnosuna humerus.

Pokreti abdukcije u zglobu ramena

Pokrete abdukcije u zglobu ramena uglavnom ostvaruju deltoidni mišić i supraspinatus.Ukoliko je rame u potpunosti rotirano upolje, duga glava bicepsa se može takođe pridružitiostvarivanju, ili bolje rečeno, asistenciji pri pokretima abdukcije. Abduktori ramena ostvarujučvrstu vezu između lopatice i nadlaktne kosti pri suspenziji tela hvatanjem gornjihekstremiteta za vratilo, npr. sprečavajući tom prilikom razdvajanje u humeroscapularnomzglobu koje bi rezultiralo luksacijom. Elektromiografske studije (Basmajian, 1974.) dokazujuaktivnost supraspinatusa prilikom opterećenja gornjeg ekstremiteta teškim predmetom. Iziste studije izdvajamo navode o postojanju mehanizma “zaključavanja” koji je neophodan zastabilnost zgloba ramena. Elektromiogafske studije ukazuju na relativnu inaktivnost, čak i prisnažnom istezanju ili vučenju ramenog zgloba preko humerusa, srednjih partija deltoideusa,dvoglavog mišića nadlaktice i duge glave tricepsa nadlaktice. Upravo zbog toga horizontalnavlakna supraspinatusa, zadnjih partija deltoidnog mišića i čvrstine gornjih delova zglobnekapsule sprečavaju donju luksaciju u humeroscapularnom zglobu.

Bez podrške koju omogućava m. supraspinatus došlo bi do pomeranja glave humerusananiže i upolje i faktički klizanja iz glenoida scapulae. Efikasnost supraspinatusa i deltoideusaprilikom pokreta abdukcije i fleksije u zglobu ramena u velikoj meri zavisi od sinergičnogdejstva m. serratus anterior-a i m. trapezius-a. U slučaju da dođe do izostajanja sinergičnogefekta ovih mišića, kontrakcije deltoideusa i supraspinatusa izazvale bi rotaciono pomeranjenaniže lopatice što bi izazvalo skraćivanje tih mišića i bez mogućnosti ostvarivanja snažnijekontrakcije. Do ovoga ne dolazi u normalnim mogućnostima, međutim pri nastanku paralizaskapulotorakalnih sinergista moguć je i takav ishod.

U slučajevima deltoidne paralize, a pri očuvanom supraspinatusu, ali lediranom teresminoru abdukcija zgloba ramena bi bila moguća. U slučajevima očuvanog deltoideusa, aparalitičnog supraspinatusa, mišićne mase iznad spinae scapulae atrofiraju, ali zbog očuvanefunkcije m. serratus anterior-a moguća je elevacija nadlaktice preko glave. Van Linge i Mulder(1963) posmatrali su deset mladih i zdravih ispitanika kod kojih je davanjem lokalnihanestetika sprečena inervacija koja je dolazila od nervus-a suprascapularisa m. supraspinatus-a. Na taj način je dobijen arteficijalno efekat sličan paralizi supraspinatusa. Svi ispitanici moglisu bez većih teškoća da podignu nadlakticu preko glave, ali su opisali opadanje snage mišićneaktivnosti. Zaključak je bio da se pri rupturi supraspinatusa javlja bol koji ograničava funkcijumišića i da se javlja suženje prostora između akromiona i glave humerusa. Kompletneabdukcije nema bez potpune spoljne rotacije u zglobu ramena. U poziciji spoljne rotacijenadlaktice, duga glava bicepsa nadlaktice u intertuberkularnom sulkusu zauzima dobarpoložaj za kontrakciju koja bi omogućila abdukciju. Na taj način možemo konstatovatimogućnost izvođenja abdukcije i u slučajevima paralize deltoidnog mišića i supraspinatusazahvaljujući dugoj glavi biceps brachi. Abdukciju je moguće izvesti iz položaja spoljne rotacijenadlaktice, ali ona izostaje ukoliko se pre toga nadlaktica dovede u položaj unutrašnje rotacije.

Fleksija u zglobu ramena se ostvaruje najvećim delom aktivacijom prednjeg i srednjegdela deltoideusa i supraspinatusa. Ova dva mišića su dovoljna da izvedu pun pokret fleksija uzmaksimalnu amplitudu. Ključni deo velikog grudnog mišića, m. coracobrachialis i obe glavebiceps brachii pomažu u aktu flektiranja u prvih 90 kretanja.

Uloga m. infraspinatus-a, teres minor-a i subscapularis-a u fleksiji i abdukciji u zgloburamena dokazana je elektromiografskim studijama u smislu permanentne aktivnosti koja seregistruje tokom izvođenja ovih pokreta. Njihova uloga se sastoji u grupnom sprečavanjuefekta deltoideusa koji bi glavu humerusa doveo do nasedanja na akromionski nastavaklopatice .

Glava humerusa pritiska glenoid te sila rotacije koja se razvija kao rezultanta dovodi dorotacije oko centra zgloba, te se iz toga pojavljuju fleksija i abdukcija. Infraspinatus i teresminor omogućavaju i neophodnu spoljnu rotaciju kojom se postiže kompletna elevacijanadlaktice.

Pokreti addukcije i ekstenzije u zglobu ramena se vrše zahvaljujući mišićima:m.latissimus dorsi, m.teres major, zadnjim partijama m.deltoideus-a, donjim delomm.pectoralis majoris-a i dugom glavom m.triceps brachii. Ukoliko nadlakticu koja je podignutaiznad glave spuštamo naniže sa strane tela, ekstremitet se može dovesti u poziciju addukcije iliekstenzije.

M.latissimus dorsi i m.pectoralis major imaju čvrste pripoje za bistu tela čoveka, dokteres major preti simultano m.rhomboideus major. Bez romboidne muskulature m.teres majorbi izazvao rotaciju skapule što se događa inače u slučajevima paralize romboideusa.M.latissimus dorsi i m.teres majoris dovode do addukcije i ekstenzije ramena, povlače rameunazad dok donje partije m.pectoralis majoris pomeraju unapred nadlakticu i omogućavaju tajpokret pri addukciji. U prvoj polovini pokreta ekstenzije aktivan je m.cracobrachialis, i to odpozicije kad je nadlaktica iznad glave, pa do prelaska nadlaktice u horizontalni položaj. Akodaljim kretanjem iz ekstenzije dovedemo ekstremitet i položaj hiperekstenzije aktivnostm.pectoralis majoris-a opada, a uočava se aktivacija zadnjeg dela deltoideusa. Ako sustrukture koje pripadaju zadnjem delu deltoideusa paralizovane pokret hiperekstenzije nijemoguće izvesti u potpunosti.

Pokreti spoljne rotacije nadlaktice omogućeni su dejstvom infraspinatusa, teres minora izadnjim delom deltoideusa. Prva dva mišića, pri vertikalno opuštenoj nadlaktici uz telo,počinju kontrakciju i spoljna rotacija se postiže relativno lako. Zadnji deo deltoideusa, kad sesam kontrahuje tokom eksterne rotacije dovodi do hiperekstenzije ramena. U slučaju davanjaotpora pri pokretu spoljne rotacije sva tri mišića reaguju različitim aktivnostima, a uzavisnosti od položaja zgloba. Spoljna rotacija nadlaktice i pokret supinacije podlaktice sučvrsto povezani. Kad je lakat u ekstenziji spoljni rotatori nadlaktice i supinatori podlakticezajedno reaguju.

Pokreti unutrašnje rotacije nadlaktice omogućuje pet mišića. To su: m.subscapularis,m.teres major, m.latissimus dorsi, m.pectoralis major i prednji deo deltoidnog mišiće. Jedinipravi unutrašnji rotator među nabrojanim mišićima je m.subscapularis.

Aktivnost velikog grudnog mišića izaziva pokret unutrašnje rotacije, ali i delomaddukcije. Na taj način ovaj mišić doprinosi dovođenju nadlaktice ispred tela. Kad je položajinterne rotacije izveden, prednji deo deltoidnog mišića flektira rame, dok latissimus dorsi iteres major kombinuju unutrašnju rotaciju sa addukcijom i ekstenzijom. Kao što su pokretispoljne rotacije i supinacije povezani tako su međusobno povezani i pokreti unutrašnjerotacije i pronacije. Izolovani pokret pronacije je vrlo redak pri svakodnevnim aktivnostimačoveka. Npr. prilikom serviranja lopte u tenisu događaju se sledeći pokreti: unutrašnja rotacijai addukcija u zglobu ramena sa ekstenzijom u zglobu lakta, pronacijom podlaktice i rotacijomgornjeg dela tela. U momentu kad je obavljeno serviranje rame se povlači, dolazi do spoljnerotacije i abdukcije u zglobu ramena, fleksija se javlja u laktu, podlaktica prelazi u supinaciju, agrudni koš se rotira na stranu podignutog ramena.

Latissimus dorsi u ulozi podizača karlice dolazi do izražaja kod paraplegičnih pacijenatakod kojih su mišići donjih ekstremiteta oduzeti usled povrede kičmene moždine. Uloga ovogmišića je moguća zbog inervacije koja dolazi od torakodorzalnog nerva koji nastaje odkorenova C6, C7 i C8. Musculus latissimus dorsi ima pripoj na cristi illiaci. Ukoliko sedlanovima gornji ekstremiteti oslone na štake, ovaj mišić pomaže pri podizanju karlice, tad jemoguće povlaćiti donje ekstremitete po podlozi i na taj način omogućiti kretanje.

Sinergizam i antagonizam muskulature ramenog pojasa prisutan je u formi različitihkombinacija. Npr. dva mišića ramenog pojasa koja deluju u različitin smerovima, međusobnosu postavljeni kao antagonisti, ali taj antagonizam dejstva deluje samo pri jednom određenom

pokretu. Pri nekom drugom pokretu ovi mišići se ponašaju kao sinergisti. Posmatrajmosledeće primere:• Musculus serratus anterior i m. trapezius deluju sinergistički dovodeći lopaticu u poziciju

podizanja i spoljne rotacije, ali su istovremeno antagonisti pri povlečenju unazad ramena.• Musculus subscapularis i m. infraspinatus zajedničkim dejstvom pri položaju abdukcije

ramena dovode do spuštanja glave humerusa, dok su međusobno postavljeni kaoantagonisti pri pokretima spoljne i unutrašnje rotacije.

• Trapezoidni mišić i romboidni mišići pri retrakciji (povlačenju) ramena unazad susinergisti, ali su antagonisti u pokretima rotacionog kretanja ramena.

• Prednji i zadnji delovi deltoidnog mišića sinergično deluju pri abdukciji ramena ufrontalnoj ravni. Fleksorna komponenta prednjeg dela deltoideusa ne dolazi do izražajazahvaljujući ekstenzornom delovanju zadnjih partija deltoideusa. Ova dva dela istog mišićameđusobno deluju kao antagonisti pri pokretima fleksije i ekstenzije, kao što je pomeranjenadlaktice napred nazad u sagitalnoj ravni (pokret klaćenja nadlaktice).

• Musculus subscapularis i m. infraspinatus sinergistički deluju pri abdukciji spuštajućinaniže glavu humerusa. Njihovo antagonističko dejstvo dolazi do izražaja pri pokretimaunutrašnje i spoljašnje rotacije.

Koleno

Distalni delovi femura (kondili butne kosti) su najdostupniji delovi za klinički pregledzgloba. Palpaciji je ovaj deo najbolje izložen prilikom fleksije zgloba. Najbolje prikazani ilinajprominentniji delovi kondila su epikondili. Palpatorno je dostupna i glava fibule, patela,linija zgloba koja se palpira ispod patelae, tibijalni kondili. Palpacijom je dostupan ituberositas tibiae, čijom palpacijom klinički dijagnostikujemo aseptičnu nekrozu tuberositasa(Morbus Ossgood-Schlater). Distalno od tuberositasa tibiae palpiramo margo anterior tibiae.Pri ekstendiranju kolena, ali i pri maksimalnoj relaksaciji kvadricepsa lako izazivamo pasivnepokrete patele. Ukoliko je pak kvadriceps u stanju kontrakcije patelu nije moguće pasivnopokretati medijalno-lateralno, kao ni u smeru gore-dole. Tetiva patele je dostupna palpaciji ipri kontrakciji i pri relaksaciji kvadricepsa.

Strukture zgloba kolena koje nisu dostupne palpaciji i inspekciji su: unutrašnja stranapatele, kao i patelarna strana površine kondila femura, interkondilarna jamica, sadržaj fossaepopliteae sem palpacije arteriae poplitearis, tibijalni plato, medijalni i lateralni meniskusi,prednji i zadnji ukršteni ligament, kao i transferzalni anteriorni ligament koji povezujeprednje meniskalne strukture.

Zglob kolena

Osnovni pokreti zgloba kolena su ekstenzija i fleksija. Ovi pokreti inače jesu osnovnipokreti kod visećih zglobova, a iako koleno predstavlja noseći zglob kod njega su ovi pokretinajdominantniji. Kod ovog zgloba, upravo zato što nije zglob visećeg tipa, ne postoji stabilnaosa fleksije i ekstenzije, kretanje se znatnim delom odvija u zglobu klizanjem i kotrljanjem, aistovremeno je moguća i transferzalna rotacija u zglobu i to pri pokretima fleksije. Iz tihrazloga zglob kolena je zglob sa dva stepena slobode kretanja, i to fleksije i ekstenzije, kao

transferzalne rotacije.

Osovina (osa) kretanja za pokrete ekstenzije i fleksije nalazi se u projekciji kroz kondilefemura. Linija koja predstavlja kretanje u smislu pokreta fleksije i ekstenzije je prečnik koji jenajmanji prilikom maksimalne fleksije i koji se povećava sa odvijanjem pokreta ekstenzije.Radijus kretanja od fleksije ka ekstenziji prikazan je na slici 32.

Slika 32. Kretanje zgloba od fleksije do ekstenzije(Preuzeto od Ficka, 1911, strana 538)

Osovine prilikom kretanja u zglobu kolena koje opisujemo kao kotrljanje, prolaze prekokontaktnih tačaka između femura i tibiae. Ovo kretanje inače registrujemo iskljućivo uzadnjim fazama odvijanja ekstenzije i to na poslednjih 200 kretanja. Ovaj pokret inačenazivamo i terminalnom rotacijom ili mehanizmom zaključavanja zgloba kolena.

Kad je koleno dostiglo punu ekstenziju lateralni kolateralni i medijalni kolateralniligamenti zgloba kolena su zategnuti i to je uslov stabiilnosti zgloba kolena. Prilikomzapočinjanja flektiranja zgloba kolena dolazi do opuštanja kolateralnih ligamenata, štoomogućava pojavu transferzalne rotacije u manjem stepenu.

Na slici 33. prikazana je pozicija zgloba kolena u fleksiji (F) i ekstenziji (E), kao i tačka Akoja predstavlja pripoj kolateralnog ligamenta. Dužina AF je manja od AE i ukazuje koliko jepri manjoj dužini u fleksiji moguća relaksacija kolateralnog ligamenta.

Slika 33. Prikaz relaksacije kolateralnog lugamenta u zavisnosti od kretanja zgloba(Preuzeto od Ficka, 1911, strana 542)

Transferzalna rotacija se odigrava oko longitudinalne ose zgloba kolena, koja jesmeštena medijalno od interkondilarnih eminencija zgloba kolena. Kad govorimo orotacionim pokretima onda se mora imati u vidu pomeranje u smislu rotacije medijalnogfemoralnog kondila više unazad od lateralniog koji se pomera nešto više unapred.

Mesto projektovanja ose rotacije je u direktnoj zavisnosti od ugla ekstenzije odnosnofleksije zgloba kolena. Na slici 34. je prikazana osa transferzalne rotacije pri maksimalnomstepenu ekstenzije kolena, a horizontalna osa prikazuje putanju kojom se pomera osatransferzalne rotacije prilikom započinjanja flektiranja zgloba.

Slika 34. Putanja pomeranja ose transferzalne rotacije pri započinjanju fleksije kolena(Preuzeto od Ficka, 1911, strana 538)

Kad je koleno flektirano na 90 transferzalna rotacija je moguća do 50, pri uglu fleksijeod 70 stepeni. Kako se fleksija smanjuje to se smanjuje i mogućnost dobijanja rotacije i priskoro ekstendiranom kolenu dobijamo mogućnost rotacionog kretanja od svega 10. Rotacijazgloba je uglavnom van volje i automatska, prilikom hoda mi je nismo svesni. Kad se nalazimou položaju sedenja sa flektiranim zglobom kolena od 90, tada možemo voljno upravljatipokretima rotacije. Pomeranje tibiae prema spoljnjoj rotaciji sa flektiranim kolenom ifiksiranim stopalom je veće nego pomeranje u smislu ostvarivanja pokreta unutrašnje rotacije.Pri maksimalnoj ekstenziji kolena skoro nimalo nema mogućnosti odvijanja voljnih rotatornihpokreta u zglobu. Uspravni stav čoveka upravo zato ostaje stabilan pri ekstendiranimkolenima.

Patela (čašica) je sezamodina kost smeštena u tetivi kvadricepsa, a vezu sa tuberositastibiae ostvaruje preko patelarne tetive. Patelarni ligament ima širok pripoj, kratak je i prilikomkretanja fleksije i ekstenzije sam patelarni ligament ne dozvoljava mogućnost elongacije iliskraćenja, što je preduslov ostanka patele na stalnoj udaljenosti od tibije. Pomeranje patelekoje se uočava prilikom pokreta ekstenzije i fleksije u zglobu kolena odvija se ne prema tibiji,već prema femuru. Pokreti koje opisujemo kao pokrete “gore i dole“ su pokreti prema femuru iprilikom flektiranja zgloba može se uočiti diskretno lateralno pomeranje patele, kao i pomaknaniže. Pri ekstendiranju zgloba kolena patela se pomera naviše i diskretno medijalno.Unutrašnja površina patele je razdvojena grebenom (zglobna površina patele). Patela imavažnu ulogu u mehanici zgloba kolena koja nije samo protektivna, već se javlja i kao podizačtetive, odnosno daje efekat podizača tetivnog pripoja kvadricepsa te samim tim omogućava iveću efikasnost mišićnog rada.

Najčešći deformiteti kolena predstavljaju devijacije u različitim ravnima. Ugao kojisklapaju osovine femura i tibie iznosi oko 170. Ukoliko je taj ugao veći od 180, tj. ako se ugaootvara medijalno imamo stanje poznato kao genu varum. U slučajevima kad je ugao znatnomanji od 170 stanje u zglobu kolena, tada nazivamo genu valgum. Devijacije zgloba kolenamogu postojati i u sagitalnoj ravni i tada govorim o stanjima semifleksije zgloba kolena ili pakstanjima hiperekstenzije. Ukoliko se pojavi izražena hiperekstenzija zgloba kolena, onda tostanje nazivamo genu recurvatum. Ovo stanje je često prisutno u sklopu paraliza pojedinihmišića.

Mišići zgloba kolena

Ekstenzorna muskulatura zgloba kolena sastoji se od svih delova četvoroglavog mišićabuta (rectus femoris, vastus lateralis, vastus medialis et vastus intermedius). Kod osoba sasolidno razvijenom muskulaturom i bez mnogo masnog tkiva, svaki pojedinačni mišićkvadricepsa, sem intermediusa, može se posmatrati kao izolovana celina i može seinspekcijom i palpacijom detektovati.

Musculus rectus femoris nalazi se u srednjem delu buta, postavljen je površno i polazisa dve posebne tetive. Prva tetiva polazi sa spinae illiacae anterior inferior, posteriorna tetivapolazi sa pripoja iznad rime acetabuluma, obe ove tetive pokrivaju sa prednje strane kapsuluzgloba kuka. Donji pripoj je za duboku aponeurozu sa usmerenošću ka pateli, odakle senastavlja patelarna tetiva čija je distalna insercija na tuberositasu tibiae. Dve granefemoralnog nerva vrše inervaciju rectus femorisa.

Sa spoljašnje strane pravog mišića buta nalazi se vastus lateralis čiji je gornji pripoj zaveliki trochanter na delu koji odgovara linea asperi. Distalna insercija je na pateli i odatle se

ponovo tetiva pruža u vidu patelarnog ligamenta sa pripojem na tuberositasu tibie, kao i nalateralnom delu tibialnog spoljnjeg kondila i fascije. Inervacija dolazi od femoralnog nerva.

Vastus medialis smešten je medijalno u odnosu na rectus femoris. Gornji pripoj je namedialnoj i zadnjoj strani intertrochanterne linije, a unazad do linije aspere. Pruža se ka patelii medijalnom kondilu tibie i fasciji, a potom se u sklopu patelarnog ligamenta spušta natuberositas tibie. Inervacija i ovog mišića je od grana femoralnog nerva.

Vastus intermedius je smešten ispod rectusa femorisa, a delom adherira za vastuslateralis i vastus medialis. Sa prednje i lateralne površine femura i uvis do malog trochanteraima svoj proksimalni pripoj, a potom se spušta prema pateli i fuzioniše mu se tetiva satetivama ostala dva vastusa i adherira direktno za kapsulu zgloba kolena. I ovaj mišić jeinervisan od grana femoralnog nerva.

Musculus articularis genu je mali pljosnati mišić koji počinje sa donjeg prednjeg delafemura i inserira se za kapsulu zgloba ili pak za gornju ivicu patele.

Fleksorna muskulatura zgloba kolena predstavljena je m. biceps femoris-om sa trihamstrings mišića, sa m.gastrocnemius-om, m.plantaris-om, m.popliteus-om, m.adductor-om,m.gracilis-om I m.sartorius-om. Biceps femoris je često opisivan i kao spoljašnji hamstrings.Duga glava ovog mišića polazi sa tuberositasa ischiuma odakle ima zajedničku tetivu sasemitendinosusom, druga ili kratka glava ovog mišića polazi sa donjeg dela dijafize femura i salateralnom intermuskularnog septuma. Dve glave se sjedinjuju u jednom telu i zajedničkainsercija je na glavici fibule, lateralnom kondilu tibie i lateralnom delu fascije buta. Granenervusa ischiadicusa sprovode inervaciju ovog mišića (zajednički peronealni nerv oživčavakratku, a tibijalni deo ischiadičnog nerva oživčava dugu glavu biceps femorisa).

Semitendinosus predstavlja medijalni hamstrings. Proksimalni pripoj je sa tuberositasaischiuma i pri tom je pripoj zajednički sa dugom glavom biceps femorisa. Pripaja seproksimalno medijalno na tibiji ispod pripoja gracilisa. Inervišu ga grane ischiadicusa.Medijalno odmah do semitendinosusa nalazi se m.gracilis.

Musculus semimembranosus polazi sa tiberositasa ischiuma i završava na medijalnomkondilu tibie. Inervacija i ovog mišića polazi od ischiadičnog nerva. Semitendinosus, m.adductor magnus i semimembranosus zajedno u kliničkom aspektu predstavljaju snažnumišićnu masu sa medijalne i posteriorne strane natkolenice. Donja insercija semitendinosusaje ispod semimembranosusa.

Dve glave m. gastrocnemiusa polaze sa fleksorne strane femoralnih kondila. Mišić selako uočava pri kontrakciji u slučaju fleksije kolena kojoj se pruža otpor. Ovaj mišić ima dalekoveću ulogu kao plantarni fleksor skočnog zgloba nego kao fleksor kolena.

Musculus plantaris je mali mišić u posteriornom delu zgloba kolena. Polazi odlateralnog kondila femura (pripoj je odmah iznad lateranog kondila) i smešten je izmeđuspoljne glave gastroknemiusa i popliteusa čvrsto adheriran za kapsulu zgloba. Pratećimedijalnu ivicu soleusa ovaj mišić ulazi u sastav Ahilove tetive koja se pripaja na tuberositasucalcaneusa. Inervacija dolazi od tibialnog nerva.

Musculus popliteus predstavlja najdublju mišićnu strukturu u potkolenoj jami. Smeštenu potkolenoj jami I čvrsto adherira za kapsulu zgloba prekriven plantarisom i lateralnomglavom gastrocnemiusa. Pripoj mu je jakom tetivom za lateralni kondil femura. Mišićna vlaknapružaju se nadole i ukoso medijalno pripajajući se na medijalnom delu tibie. Pripoj na tibiji jetriangularan, a inervacija je preko tibijalnog nerva.

Slika 35. Najdublji sloj mišića u zglobu kolena (m.popliteus)

Tetivni pripoj m. sartorius-a prolazi medijalnom stranom kolena spuštajući se kafleksornoj strani. Njegova uloga je izraženija u biomehanici kuka pa će o njemu više reči biti utom poglavlju.

Rotatori su adductor, gracilis i popliteus. Spoljna rotacija tibie je potpomognuta dejstvomm.biceps femorisom i m.tensor fasciae latae. Musculus biceps femoris je snažan spoljni rotatorčije dejstvo dolazi posebno do izražaja kad usled paralize, unutrašnji rotatori ostaju bezmogućnosti kontrakcije.

Uloga u podršci opterećenju telesnom težinom je neumitnost uspravnog položaja ibipedalnog hoda. Uloga mišića donjih ekstremiteta, kukova, kolena, kao i skočnih zglobova jebitna i u situacijama kad do izražaja postoji opterećenje telesnom težinom, kao i kad je onosmanjeno (npr. tokom plivanja) ili kad se eliminiše potpuno (aktivnosti u beztežinskomprostoru).

Dvozglobni mišići imaju efekat na dva zgloba odjednom što je posledica njihovekontrakcije. Ipak vrlo je retka simultana aktivnost oba zgloba pod dejstvom ovih mišića u tokukretanja. Ćešći je slučaj da pri kontrakciji dvozglobnog mišića u jednom zglobu pokret izostajeusled efekta sile gravitacije ili usled kontrakcije druge musculature. Pri bipedalnom hodunajčešće dva zgloba koja povezuje dvozglobna muskulatura imaju kretanje u pravcu u kom semišić postepeno izdužuje preko jednog zgloba izazivajući pri tom kretanje u drugom zglobu.Konačni efekat ove mišićne kontrakcije je otpočinjanje kretanja.

Jednozglobni mišići zgloba kolena su npr. vastus lateralis, vastus medialis i vastusintermedius, dok je m. rectus femoris mišić koji se ponaša dvozglobno i njegove kontrakcije semanifestuju i na zglobu kuka i na zglobu kolena. Kratka glava biceps femoris-a i m. popliteus

Analiza funkcije mišića zgloba kolena

pripadaju jednozglobnim mišićima. Ostali fleksori zgloba kolena su u grupi dvozglobnemuskulature.

Fleksija kolena kombinovana sa ekstenzijom kuka - Ukoliko je telo ispitanikapostavljeno u položaj ležanja na trbuhu (položaj pronacije) ili u uspravnom stavu sapodignutim a flektiranim kolenom, hamstring muskulatura se skraćuje preko oba zgloba.Ispitivanja ukazuju na gubitak snage u momentu fleksije kolena, dok je kuk u ekstenziji. Jošjedan faktor često limitira punu kontraktibilnu ekskurziju hamstring musculature, a to jenemogućnost rectus femoris-a da se, obzirom na pripoje na kuku i na kolenu, uspešno izduži.

Ekstenzija kolena kombinovana sa fleksijom kuka - Ova aktivnost je moguća pripoložaju supinacije tela (ležanje na leđima) ili pri uspravnom stavu sa flektiranim kukom dokje koleno pri tom u položaju ekstenzije. Teškoće ovog položaja se sastoje u nemogućnostihamstring muskulature da se elongira. U momentu flektiranja kuka i kolena, fleksori kuka ihamstring mišići reaguju na taj način što dovode do funkcionalno korisnog kretanja. Dakle,efekat je u sinergizmu, dok pri drugim pokretima ovi mišići deluju kao antagonisti.

Ekstenzija kolena sa istovremenom ekstenzijom kuka – Ovo se najčešće sreće prisvakodnevnom životu i to prilikom ustajanja iz položaja sedenja, pri penjanju uz stepenice,prilikom trčanja ili pak skakanja. Tom prilikom hamstrings muskulatura deluje kaomuskulatura ekstenzora kuka, dok kvadriceps deluje kao ekstenzor kolena omogućavajući pritom izduženje hamstring mišića preko kolena.

Fleksija kolena sa istovremenom plantarnom fleksijom - Gastrocnemius je mišić koji jesposoban da omogući istovremeno odvijanje ova dva pokreta. Zbog npr. intencije postizanjapunog obima ovih pokreta, mišić se skraćuje i mišićni tonus iscrpljuje.

Ekstenzija kolena sa istovremenom plantarnom fleksijom – Četvoroglavi mišić butadovodi do ekstenzije zgloba kolena, dok istovremeno m. triceps surae dovodi do plantarnefleksije u skočnom zglobu. U momentu kad kvadriceps opruži koleno m.gastrocnemii se izdužepreko kolena i nastaje optimalni momenat za plantarnu fleksiju na nivou skočnog zgloba.Prilikom podizanja na vrhove nožnih prstiju, pri trčanju i skakanju ovaj pokret se može videtipri svakodnevnim aktivnostima.

Musculus tensor fasciae latae je adheriran za iliotibijalni trakt, te je iz tih razloga umogućnosti da zatežući trakt potpomogne ekstenziju u zglobu kolena. Ipak, ovaj mišić nemože biti posmatran kao ekstenzor i to zbog činjenice da ne omogućava ekstenziju u slučajukad je koleno u položaju fleksije. Njegova uloga u ekstenziji kolena je zanemarljiva. Glavnomesto dejstva ovog mišića ogleda se na zglobu kuka.

Musculus sartorius je, takođe, važniji kao mišić kuka nego kolena. Radni efekat ovogmišića na zglob kolena je takođe zanemarljiv.

Musculus rectus femoris je u mehaničkom smislu mišić koji je u mogućnosti da izazoveflektiranje zgloba kuka. Ovaj mišić se može smatrati uslovnim ili pomoćnim fleksorom kuka.Njegova aktivnost dolazi do izražaja u slučajevima kad je prisutan otpor fleksiji kuka. U slučajusupinacionog položaja tela i kad je koleno postavljeno na ivicu stola, rectus femoris uslučajevima ekstenzije kuka, deluje kao ekstenzor zgloba kolena sinhronizujući svoje dejstvosa vastusom medialisom i vastusom lateralisom. Ukoliko je koleno ekstendirano u položajusedenja posmatranog subjekta, konstatuje se na EMG nalazima da je odložena reakcija rectusfemorisa sve do skoro potpunog ekstendiranja zgloba kolena.

Musculus vastus medialis je važan mišić za kompletiranje ekstenzije zgloba kolena.Ukoliko je ovaj mišić oslabljen ili paralizovan, vastus lateralis povlači patelu naviše i lateralno,te

na taj način možemo dobiti fenomen luksacije patellae. Prilikom povrede zgloba kolena i pridužim imobilizacijama treba imati u vidu ovu mogućnost u slučaju slabljenja vastus medialisa.

Markee je sa saradnicima od 1955. godine sprovodio mnogobrojne eksperimente nakadaveričnom materijalu i tom prilikom konstatovao da se mišići buta koji pripadaju grupidvozglobnih mišića ne kontrahuju od pripoja koji su iznad zgloba kuka prema pripojima ispodzgloba kolena, zbog “pripoja” koji nastaje usled adheriranosti za fasciju. Ovaj prekid kojipostoji usled adheriranosti za fasciju dovodi do toga da se gornje i donje partije istog mišićaponašaju kao da se radi o delovima različitih mišića. Tako npr. semitendinosus, zbog različiteinervacije svojih delova (misli se na različite nervne ogranke), pokazuje mogućnost da distalnideo mišića reaguje kao fleksor kolena, a proksimalni kao ekstenzor kuka.

Uloga musculus popliteusa je zanemarljiva u smislu omogućavanja fleksije zglobakolena, ali je primarna u smislu rotatornih pokreta. Moguće je preko EMG nalaza konstatovatipostojanje još jedne uloge ovog mišića koji poprima ulogu potporne trake u stojećem stavu priekstendiranim kolenima. Prilikom uspravljanja čoveka u stojeći stav, femoralni kondili sepomeraju put napred preko tibijalnog platoa i ligamentum cruciatum posterium nije dovoljanda zadrži kondile sprečavajući subluksaciju zgloba, već mu u tom položaju popliteus znatnopomaže održavajući zglobnu stabilnost i kongruenciju. Zadnji ukršteni ligament se pripaja zamedijalni kondil femura, dok se popliteus pripaja svojom snažnom tetivom za lateralni kondilbutne kosti.