analiza naslovnih strana u dnevnoj štampi 2014 /2015
TRANSCRIPT
Odabrane Naslovne strane u dnevnoj štampi
Analiza sentimenta i tema
Decembar 2014. i 2015.
Ninamedia kliping
Sektor analiza medijskog sadržaja
Sofija Borković praktikantkinja
TEMA I CILJ ISTRAŽIVANJA I ANALIZE Postojanje termina „objektivnost“ u novinarstvu, navelo nas je da istraţimo koliko mediji objektivno pristupaju odreĎenim temama, da li su objektivni – neutralni kada pišu naslove ili su ipak ti naslovi obojeni negativnim ili pozitivnim, subjektivnim utiscima koje ima uredništvo u pojedinačnom mediju. Cilj istraţivanja bio je videti da li su srpski štampani mediji neutralni kada su u pitanju naslovi i teme koje su zastupljene u najčitanijim dnevnim novinama, te da li je novinarstvo najčešće senzacionalističko koje za cilj ima potpirivanje emocija kod čitalaca, ili to nije slučaj. Hipoteza 1: Mediji utiču na čitaoce jer im sugerišu šta da misle, ali i o čemu da misle, kao i kakvo osećanje bi trebalo da imaju kada čitaju odreĎene vesti. Hipoteza 2: Štampane novine su sredstvo za izazivanje emocija kod čitalaca tako što ispred naslova dodaju „šokantno“, „skandalozno“, „nećete verovati“, „neverovatno“ i još mnogo drugih epiteta. Hipoteza 3: Mediji jasno izraţavaju stavove prema odreĎenim temama, ljudima, dešavanjima.
METODOLOGIJA ISTRAŽIVANJA Da bismo dokazali ili opovrgnuli hipoteze, koristili smo kombinovan metod koji je uključio kvantitativno – kvalitativni metod analize medijskog diskursa, kao i deskriptivni metod. Kritička analiza diskursa je kvalitativna i voĎena je teorijom. U analizu uključuje kontekstualne informacije i na osnovu interdisciplinarnog pristupa dekonstruiše diskursne politike i strategije stvaranja moći u društvu, objašnjavajući zloupotrebu koju centri moći mogu imati. Deskriptivna metoda u istraţivanjima društvenih nauka poznata je i pod nazivima „neeksperimentalna“, „nekauzalna“ metoda, zatim kao „metoda istraţivanja nekauzalnih veza i odnosa“. Ona se oslanja na empirijske činjenice koje su date i koje se uzimaju u obzir pri istraţivanju. Njome se teţi što vernijoj deskripciji postojećih činjenica i to onakvim kakve one stvarno jesu. Na osnovi takvih činjenica i njihovog opisa prikazuju se stvarna stanja, procesi, dogaĎaji. KORPUS U radu je analizirano osam medija – Politika, Danas, Dnevnik, Alo, Informer, Kurir, Večernje novosti, Blic u periodu decembar 2014. i 2015. godine. Analizirane su naslovne strane u nekoliko kategorija. Teme su podeljene na sledeći način: politika, ekonomija, društvo, svet, kultura, zabava, sport, diplomatija, prosveta, kriminal, policija, sudstvo, mediji, zdravstvo, vojska, vreme, terorizam, religija, region, ekologija. Tonalitet koji su mediji dodeljivali naslovima ocenjivali smo u tri kategorije: pozitivan, negativan i neutralan.
Dnevni štampani mediji u decembru 2014 i 2015.
104
135
146
563
132
110
175
165
142
137
136
393
123
106
190
173
Alo
Blic
Danas
Dnevnik
Informer
Kurir
Politika
Večernje novosti
Ukupno vesti na naslovnim stranama
2014. 2015.
Većina dnevnih štampanih novina su u decembru 2014. i 2015. godine imale sličan broj vesti na svojim naslovnim stranama, izuzev Dnevnika koji je imao 170 vesti manje na naslovnici u decembru 2015. godine. Analiza je pokazala da je uzok tome Dnevnikov turnir, kao deo sportskih vesti, koje analitičari nisu uvrstili kao vest. TakoĎe, Dnevnik je neretko na naslovnim stranama imao intervju kao vest, te se ni to nije računalo kao vest, izuzev, ako je bilo rečeno nešto od javnog značaja. Nakon Dnevnika najveći broj vesti na naslovnim stranama imala je Politika, zatim Večernje novosti, potom Danas, Blic, Informer, Kurir i Alo. Danas je skoro uvek imao isti broj vesti na naslovnim stranama, izuzev vesti koje su bile objavljene za Novu godinu, kada je broj varirao. Blic, Informer, Kurir i Alo nisu imale utvrĎen broj vesti na naslovnicama, već su amplitude tih vesti bile izrazito različite. Pojedine naslovnice nisu imale više od jedne vesti, dok ih je nekada bilo i do 10.
Dnevni štampani mediji u decembru 2014 i 2015.
715
365
448
569
422
409
negativan
neutralan
pozitivan
Tonalitet priloga u naslovima
2014.
2015.
Tonalitet je analiziran na sledeći način, ukoliko su mediji dodavali ton (negativan ili pozitivan) samoj vesti, analitičari su te vesti označavali negativnim ili pozitivnim (primeri: „Šokantno“, „Nećete verovati“, „Monstruozno“, „Dirljivo“). Iz grafikona se moţe zaključiti da štampani mediji subjektivizuju vesti na naslovnim stranazama, uvodeći pozitivne ili negativne sentimente. Na taj način, analiza je pokazala, senzacionalizam i tabloidizacija vesti su vrlo učestala pojava u srpskim medijima. Od 2.928 vesti, 2.141 vest je bila obojena odreĎenim tonalitetom. Neutralne vesti, vesti koje su bile prenošene bez ikakvog sentimenta, iznosile su broj od 787, što je u odnosi na „pozitivne“ ili „negativne“ vesti izuzetno malo. Više negativnih vesti je bilo u decembru 2014. godine jer su novine izveštavale o vremenskim neprilikama u raralnim predelima, kao i o zloupotrebi tajkuna i o ubistvu ćerke poslanice Republike Srbije, dok je broj pozitivnih vesti bilo pribliţno isti. Neutralnost je takoĎe ostala pribliţno slična, iako ne dosledna u medijima poput Alo, Kurir, Informer, Blic, Politika i Dnevnik.
Dnevni štampani mediji u decembru 2014 i 2015.
medij ton 2014. 2015. Razlika 2015-14
Alo
negativan 74 78 4
neutralan 9 27 18
pozitivan 21 37 16
Blic
negativan 79 66 -13
neutralan 20 26 6
pozitivan 36 45 9
Danas
negativan 52 53 1
neutralan 56 59 3
pozitivan 37 24 -13
Dnevnik
negativan 175 84 -91
neutralan 174 141 -33
pozitivan 214 168 -46
Informer
negativan 94 83 -11
neutralan 7 11 4
pozitivan 30 29 -1
Kurir
negativan 87 82 -5
neutralan 6 14 8
pozitivan 17 10 -7
Politika
negativan 78 64 -14
neutralan 54 83 29
pozitivan 43 43 0
Večernje novosti
negativan 76 59 -17
neutralan 39 61 22
pozitivan 50 53 3
Štampane novine Alo, Kurir, Informer i Večernje novosti su imale najviše negativnih sentimenata, zatim pozitivnih i najmanje neutralnih. Analiza je pokazala da ove novine vestima najčešće pristupaju na senzacionalistički način, objavljujući neprikladne fotografije i pridodajući različite epitete najvećem broju vesti. Blic, Večernje novosti i Politika su u decembru 2015. godine imale manje negativnih sentimenta kao i Dnevnik koji je imao izrazito manji broj negativnih sentimenata, čak 91, u odnosu na decembar 2014. godine. Danas je, pak, imao manji broj pozitivnog odnosa prema vestima u decembru 2015. godine, kao i Kurir. Dnevnik takoĎe ulazi u tu grupu sa 46 vesti koje nisu imale pozitivni sentiment u odnosu na decembar 2014. godine. Kada je u pitanju neutralnost, Dnevnikov broj neutralnih vesti se takoĎe smanjio u periodu decembar 2014. i 2015. godine i to za 33 vesti. Alo je imao više neutralnih vesti u 2015. godini, kao i Politika i Večernje novosti. Analiza je pokazala da Danas ima najneutralniji prstup dogaĎajima, zatim sledi Politika, potom Dnevnik koji ima veliki broj neutralnih sentimenta, ali i veliki broj obojenih sentimenata, kao što imaju i Blic, Večernje novosti, Alo, Informer i Kurir.
Negativni sentiment prema temi za
decembar 2014. godine
Kod tema koje su pokrivale rubriku Politika, najviše negativnih sentimenata bilo je usmereno prema Aleksandru Vulinu, Vojislavu Šešelju i njegovom odlasku u Hag, Maji Gojković i Tomislavu Nikoliću. U rubrici Ekonomija najveći broj negativnog tonaliteta bio je usmeren prema Azotari, javnim preduzećima, otpuštanjima, kao i prema smanjenju broja plata i povećanju kreditnih stopa. Kriminal je takoĎe imao veliki broj negativnih sentimenata fokusiranih na ubistva, udese, silovanja, kao i na porodicu Ognjanović o kojoj su izveštavali kao o ljudima koji su zloupotrebili pruţenu pomoć. Zabava je takoĎe imala puno vesti sa negativnim tonovima ispred vesti na naslovnicama, kao što su izveštaji o ubistvu devojke Ţeljka Mitrovića i ćerke poslanice Srbije i negativne
ocene postupaka različitih ljudi sa estrade.
0 50 100 150 200
politika
ekonomija
kriminal
zabava
društvo
sport
svet
mediji
zdravstvo
sudstvo
vreme
policija
prosveta
kultura
religija
ekologija
region
vojska
Negativan sentiment prema temi za
decembar 2015. godine Vesti u rubrici Politika najviše negativnih sentimenata imale su prema Draganu Markoviću Palmi i učestalim promenama zakona, kao i odnosu Ustavnog suda prema zakonima. Za razliku od decembra 2014. godine, Zabava je na drugom mestu jer je imala veliki broj vesti sa negativnim tonalitetom koji su uključivali ocenjivanje učesnika Farme, a posebno Kristijana Golubovića. Analiza je pokazala da Blic, Alo, Kurir i Informer izveštavaju o dogaĎajima na Farmi kao da su to realne vesti, a ne pseudodogaĎaji. Nekolicina naslovnih strana je imala vesti o Mimi Oro i njenim postupcima u javnosti. Teme u Ekonomiji koje su imale negativan tonalitet, informisale su čitaoce o otpuštanjima i visokim kamatnim stopama. Rubrika Mediji je bila više zastupljena 2015. godine i pokrivala je teme kao što su inident sa Bratislavom Gašićem i kritika poslanice Gorjane Marinković koja je davala savete novinarima o njihovoj duţnosti.
0 50 100 150 200
politika
zabava
ekonomija
mediji
društvo
kriminal
svet
sudstvo
zdravstvo
sport
kultura
region
prosveta
religija
terorzam
diplomatija
policija
Pozitivan sentiment prema temi za
decembar 2014. godine Najveći broj pozitivnih sentimenata prema temama iz oblasti Ekonomija bili su usmereni ka različitim vrstama izgradnje, kao što su još jedan most na Dunavu i kineska ulaganja u Srbiju. Kada je u pitanju rubrika Zabava najviše naslovnih strana bilo je posvećeno ljudima sa estrade, a meĎu njima, najviše je bila zastupljena Svetlana Ceca Raţnjatović, njeni koncerti, deca, potencijalni udvarači. Bitno je napomenuti da su o estradi isključivo izveštavali Alo, Kurir, Blic, Infomer i Večernje novosti. Najveći broj pozitivnih sentimenata kada je rubrika Politika u pitanju, bilo je usmereno ka Aleksandru Vučiću, ali i politici koju Kina ima prema Srbiji. Sledeće vesti koje su imale pozitivan tonalitet ticale su se Društva i različitih humanitarnih akcija u kojima su najviše učestvovali graĎani Srbije.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
ekonomija
zabava
politika
društvo
sport
kultura
policija
svet
zdravstvo
religija
prosveta
kriminal
turizam
mediji
sudstvo
vreme
nauka
region
vojska
Pozitivan sentiment prema temi za
decembar 2015. godine Iako je Politika bila na trećem mestu 2014. godine, dok je Ekonomija bila na prvom, ipak najviše pozitivnog tona ispred vesti bilo je o Beogradu i o tome kakvu politiku vodi, Evropskoj uniji i o tome kako se Srbija bori protiv terorizma i o njenim dobrim odnosima sa svetom. Zabava je uključivala Stivena Sigala i njegovu ljubav prema Srbiji, kao i Anu Ivanović. Pozitivan sentiment je, u Ekonomiji, bio usmeren ka novim radnim mestima, što kontradiktorno jer su negativni sentimenti bili usmereni ka različitim otpuštanjima. To moţe biti objašnjeno time da su različite novine drugačije orijentisane, te da prema svojoj diferenciranoj ureĎivačkoj politici izveštavaju na drugačiji način o istim temama. Sport je bio usmeren kao uspesima u fudbalu, tenisu i dodeli različitih nagrada. Bitno je napomenuti da odreĎene novine nisu imale Sport na naslovnoj strani, kao i zabavu.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
politika
zabava
ekonomija
sport
društvo
diplomatija
kultura
kriminal
zdravstvo
prosveta
mediji
svet
ekologija
sudstvo
nauka
religija
terorizam
turizam
policija
Neutralni sentiment prema temi za
decembar 2014. godine
Iako se o različitim političkim temama u decembru 2014. godine izveštavalo najviše na negativan način, ipak statistika i analiza su pokazale da su pojedini mediji poput Danasa, najviše neutralno pristupale različitim političkim temama, dok su drugi mediji, na veći ili manji način, uključivali uu svoje izveštavanje negativan ili pozitivan sentiment. Teme o kojima se najviše neutralno izveštavalo bile su vezane za Juţni tok i Kosovo. Ekonomske teme su se ticale analiza, izgradnji, štednji i različitih saradnji. O Sportu se izveštavalo neutralno kada su se vesti ticale fudbala, tenisa i vaterpola. Analiza je pokazala da novine najčešće izveštavaju o rezultatima, dok se na naslovnicama u velikoj meri nisu mogli pronaći vesti o transferima, navijačima, malverzacijama.
0 20 40 60 80 100 120
politika
ekonomija
sport
društvo
zabava
kriminal
svet
sudstvo
kultura
prosveta
policija
religija
region
mediji
vreme
zdravstvo
Neutralni sentiment prema temi za
decembar 2015. godine
Politika je u odnosu na decembar 2014. godine imala mnogo više vesti sa neutralnim sentimentom. Teme u tim vestima bile su posvećene Evropskoj uniji, njenoj politici prema Srbiji, otvaranju različitih poglavlja i pregovorima. Ostale teme u Sportu su se, kao i 2014. godine odnosile na različite rezultate, dok su u Ekonomiji najveći broj vesti sa neutralnim tonom pokrivale legalizaciju objekata, ilegalne parcele i posede, kao i mogućnost njihovog legalizovanja. O ovim temama najviše su izveštavali Danas, Politika i Dnevnik, dok u ostalim analiziranim dnevnim novinama to nije bio slučaj.
0 20 40 60 80 100 120 140
kultura
region
sport
nauka
mediji
vreme
ekonomija
zabava
kriminal
politika
religija
prosveta
policija
društvo
svet
terorizam
zdravstvo
diplomatija
Negativni sentiment prema mediju za
decembar 2014. godinu
Najviše negativnih epiteta vestima na naslovnim stranama pridodavao je Dnevnik, potom Informer, Kurir, dok su Politika, Večernje novine i Blic imali isti proj negativnih sentimenata u decembru 2014. godine. Nešto manji broj negativnog tona u vestima imao je Alo, dok je Danas imao najmanji broj negativnih sentimenata na svojim naslovnicama. Analiza je pokazala da je Danas bio najobjektivniji dnevni, analizirani, štampani medij u Srbiji. Dnevnik je imao najviše ovakvih vesti jer je regionalni medij u Vojvodini, te je imao najviše vesti koje su bile lokalizovane i personalizovane kada su u pitanju lokalni političari i lokalno stanovništvo. Informer, Kurir, Večernje novosti, Blic i Alo su, od analiziranih medija, najviše izveštavali na subjektivan i senzacionalistički način, objavljujući različit broj neprikldnih (nudih, krvavih) fotografija. Politika je pak, negativno ocenjivala različita dešavanja u Srbiji.
Negativni sentiment prema mediju za
decembar 2015. godine
Decembra 2015. godine Dnevnik je takoĎe bio na prvom mestu kada su u pitanu negativni sentimenti, meĎutim kao što se vidi broj vesti sa negativnim sentimentom je izrazito smanji, čak za 10 procenata. Ono što je takoĎe različito u odnosu na decembar 2014. godine jeste i to da sa njim prvo mesto deli i Informer koji je povećao broj vesti sa negativnim tonom. Nakon ovih novina slede Kurir i Alo koji su povećali ovakav broj vesti za 2, odnosno 4 procenata. Večernje novosti i Blic su smanjili vesti sa negativnim epitetima, dok je Politika imala isti broj. Danas je povećao broj ovakvih vesti za 2 procenata. Dnevnik je ipak drastično promenio ureĎivačku politiku kada su u pitanju naslovnice i smanjio subjektivizaciju kada je u pitanju ocenjivanje vesti. Ostale novine su na neznatno manji ili viši način zadrţale svoju ureĎivačku politiku kada su naslovne stranice u pitanju i vesti koje se na njima nalaze.
Pozitivni sentiment prema mediju za
decembar 2014. godine Kada je u pitanju pozitivan tonalitet, Dnevnik opet prednjači sa brojem vesti kojima dodeljuje odreĎeni, pozitivan status. Čak 48 procenata vesti imalo je epitete ispred vesti u decembru 2014. godine. Ovoliki broj se moţe objasniti time da su ove novine pred katolički boţić i Novu godinu imale izrazito veći broj pozitivnih tema na naslovnim stranama. Ukoliko se pogledaju druge novine moţe se zaključiti da sve imaju pribliţno slične procente kada su u pitanju pozitivni sentimenti, meĎutim ono što predstavlja drstičnu razliku jeste komparativna analiza pozitivnih i negativnih sentimenata. Naime, analiza je pokazala da novine kao što su Informer, Blic i posebno Kurir i Alo imaju mnogo veći proj vesti koje uključuju ubistva, silovanja, otmice i nesreće, dok broj vesti sa pozitivnim sentimentima skoro da i ne postoji na naslovnim stranama. Ukoliko se takvi epiteti naĎu meĎu naslovnicama, oni su uvek usmereni na različite postupke estradnih ličnosti. Za razliku od ovih medija, Politika, Večernje novosti i Danas imaju pribliţno sličan broj vesti koje su subjektivizovali.
Pozitivni sentiment prema mediju za
decembar 2015. godine
Za decembar 2015. godine, vidljivo je da su Dnevnik, Danas i Kurir smanjile broj vesti na naslovnim stranama koje su imale pozitivne epitete, dok je Informer imao isti broj vesti sa pozitivnim sentimentimentom. Politika i Večernje novosti su broj pozitivnih epiteta povećale za 2 procenta, Blic za 3 odsto, dok je ureĎivačka politika u Alu to uradila značajnije više, za 5 procenta. Broj pozitivnih vesti je kao i u decembru 2014. godine bio usmeren ka sličnim temama, te su novine, u skaldu sa svojom ureĎivačkom politikom izveštavale o vestima na svoj ustaljeni način koji je detaljnije bio prikazan za decembar 2014. godine.
Neutralni sentiment prema mediju za
decembar 2014. godine Dnevnik je, pored velikog broja pozitivnih i negativnih sentimenata, imao i veliki broj vesti o kojima je neutralno izveštavao. Danas je, prema analizi, imao najveći broj vesti koje su bile neutralne, citirane i objektivno prenesene. Nakon Danasa sledi Politika, koja ima isti procenat neutralnih sentimenata kao i Danas, meĎutim mnogo veći broj pozitivnih i negativnih sentimenata te se ne moţe zaključiti da je Politikino izveštavanje u potpunosti nepristrasno. Nakon Politike, slede Večerenje novosti koje su imale sličan broj pozitivnih, negativnih i neutralnih sentimenata. Najmanji broj neutralno prenesenih vesti imali su Blic, sa 5 odsto, a zatim Alo, Informer i Kurir sa 2 odsto. Ove novine su i vesti birale na drugačiji način od Danasa, Dnevnika i Politike, analiza je pokazala da su te vesti najčešće bile kontroverzne. TakoĎe, pristup temama je bio značajno drugačiji kada su ovi mediji u pitanju.
Neutralni sentiment prema mediju za
decembar 2015. godine
Dnevnik je na naslovnim starnama u decembru 2015. godine imao znatno manji broj neutralnih sentimenata kada su vesti u pitanju. Što se tiče Politike, Večernjih novosti , Alo novina one su u decembru 2015. godine izveštavali više neutralno u odnosu na prethodnu godinu. Danas je ostao dosledan sebi, te im je najveći broj vesti imao neutralni ton. Što se tiče Bilca, Kurira i Informera, njihova neutralnost se povećala za 1 procenat, što je nedovoljno, jer im je broj subjektivnih vesti izrazito veliki.
Negativni sentiment za decembar 2014.
i 2015. godine
Analiza je pokazala da je na naslovnim stranama u decembru 2014. godine bilo više vesti sa negativnim sentimentima u odnosu na decembar 2015. godine. Tome su doprinele različite prepirke izmeĎu Kurira i Informera gde su vesti i kod jednih i kod drugi bile izrazito negativne kada je u pitanju ureĎivačka politika jednih, odnosno drugih.
Pozitivni sentiment za decembar 2014. i
2015. godine
Analiza je pokazala da se u decembru 2014. godine više izveštavalo o temama koje su same po sebi bile pozitivne, te su im mediji dodatno naglašavali status uspeha i pobeda, za razliku od 2015. godine kada su na naslovnim stranama bile zastupljene vesti o incidentu Bratislava Gašića, različitim primedbama na rad vlade i policije, kao i različitim negativnim komentarima koji su bili usmereni ka učesnicima Farme.
Zaključak Analiza koja je sprovedena za decembar 2014. i 2015. godine pokazala je da su analizirane novine ostale dosledne svojoj ureĎivačkoj politici, iako su u pojedinim slučajevima smanjile odreĎeni broj negativnih ili pozitivnih sentimenata, meĎutim taj procenat nije bio dovoljno veliki da bi napravio neku značajniju promenu. Istraţivanje koliko novine daju epitete vestima bilo je od značaja za dokazivanje da u Srbiji preovlaĎuju senzacionalistički naslovi, koji su neretkoo subjektivni i koji učestalo preuveličavaju same dogaĎaje, zauzimajući stranu ţrtve, osuĎujući okrivljene, dajući zaključke koji ne pokrivaju analizu i koji ne uključuju različite izjave očevidaca, već su ti zaključci isključivo subjektivni i često neprofesionalni. U ovoj analizi smo pošli od hipoteze da mediji utiču na čitaoce jer im sugerišu šta da misle, ali i o čemu da misle, kao i kakvo osećanje bi trebalo da imaju kada čitaju odreĎene vesti. Ova hipoteza je dokazana u procentima kada se pogleda odnos obojenih sentmenata u odnosu na broj neutralnih vesti. Ukoliko mediji poput Kurira, Informera, Blica, Večernjih novosti i Alo novina na naslovnim stranama prikazuju nage ţenske osobe, kao i različite fotografije udesa, okrivljenih osoba, političara na način kom se protive novinarski kodeksi, onda ti mediji publici sugerišu na očigledan način šta da misle o odreĎenoj temi, kao i kako bi trebalo da se tada osećaju. Na ovaj način smo potvrdili i drugu hipotezu da su štampane novine sredstvo za izazivanje emocija kod čitalaca tako što ispred naslova dodaju „šokantno“, „skandalozno“, „nećete verovati“, „neverovatno“ i još mnogo drugih epiteta. Na kraju moţemo potvrditi i treću hipotezu da mediji jasno izraţavaju stavove prema odreĎenim temama, ljudima, dešavanjima.