ustawa o pomocy osobom niesamodzielnym

Wstępne założenia

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Osoby niesamodzielne, obecnie:

- potocznie to, osoby najciężej i trwale niepełnosprawne

-prawnie, osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji

lub o znacznym stopniu niepełnosprawności

Według GR: niezdolni do samodzielnej egzystencji w

wyniku choroby lub urazu i wymagający stałej pomocy w

czynnościach dnia codziennego.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Mamy tylko szacunki:

ZUS i KRUS (niezdolność do samodzielnej egzystencji

+znaczny stopień niepełnosprawności)- 2.073 tys.(2008)

Według UE – ok. 1 mln

770 tys. na podstawie wyliczeń DAS KPRM (2009)

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Kto opiekuje się niesamodzielnymi dzisiaj:

Rodzina – ok. 80 %, trudno jednak określić zakres i

jakość tej opieki.

Szara strefa, zatrudnienie nierejestrowe opiekunów

Pomoc społeczna, samorządy: usługi pielęgnacyjne

w domu, świadczenia pielęgnacyjne, zasiłki

pielęgnacyjne, domy pomocy, ośrodki wsparcia, w

tym domy dziennego pobytu.

Ochrona zdrowia :

- środowiskowa opieka długoterminowa

- - Odziały geriatryczne, ZOL i ZPO

ZUS i KRUS: dodatki pielęgnacyjne:

- 1,5 mln osób na kwotę ok.4 mld zł

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Ile wydajemy na opiekę nad niesamodzielnymi

(długoterminową):

- Szacunki KE – 0,4/0,5 PKB

- Wyliczenia Grupy Roboczej 10 mld (0,8 PKB)

- Wyliczenia ekspertów BŚ 13 mld (0,9%PKB)

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Uwagi: Dane dla Austrii, Belgii, Kanady, Dani, Węgier, Islandii, Norwegii, Portugali, Szwajcarii oraz Stanów Zjednoczonych odnoszą się jedynie do wydatków na usługi opieki długoterminowej w związku z problemami zdrowotnymi. W innych przypadkach, koszty odnoszą się zarówno do wydatków w związku z problemami zdrowotnymi (opieka pielęgniarska) oraz na opiekę długoterminową. Dane dla Islandii i Stanów Zjednoczonych odnoszą się jedynie do usług opieki pielęgniarskiej w ośrodkach opieki długoterminowej. Dane dla Stanów Zjednoczonych zaniżają wydatki na w pełni prywatne usługi opieki długoterminowej. Dane dla Polski nie uwzględniają wydatków na infrastrukturę, stanowiących 0,25% Produktu Krajowego Brutto (2007). Dane dla Holandii nie uwzględniają opłat ponoszonych przez osoby korzystające z usług opieki, szacowanych na około 8% całkowitych wydatków na opiekę długoterminową (2007).Źródło Dane na temat zdrowia Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju 2010

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Ograniczona dostępność, zbyt wysokie koszty dla

niesamodzielnych, rodzin i samorządów;

Niewłaściwie adresowane świadczenia, niska efektywność;

Zła organizacja (brak koordynacji, kompleksowości,

ciągłości, nakładanie się orzeczeń i uprawnień, różne

zasady kwalifikacji i kontroli jakości, brak lub niejednolite

standardy, nierówna konkurencja i przerzucanie kosztów;

Słabo rozwinięty rynek usług (uboga oferta, rozległa „szara

strefa”).

Kompleksowość publicznej ochrony ubezpieczeniowej OD w krajach OECD, 2008r.

Źródło: dane OECD dotyczące ochrony zdrowia, 2010.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Jak zmieni się sytuacja w przyszłości:

- Znacząco wzrośnie zapotrzebowanie na usługi w opiece

długoterminowej;

- Zwiększą się wymagania jakościowe;

- Skurczą się zasoby opieki krewniaczej;

- Zmaleją możliwości samodzielnego sfinansowania usług

przez niesamodzielnych i ich opiekunów;

- Wzrośnie presja na władze publiczne na pomoc osobom

niesamodzielnym;

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Realna możliwość zmian:

Etap I – jednolity, budżetowy system pomocy,

z możliwością doubezpieczenia;

Etap II – wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia

opiekuńczego o finansowaniu budżetowo -

ubezpieczeniowym z wykorzystaniem rozwiązań I

etapu

Osoba niesamodzielna, lub

jej bliscy

Składają jeden wniosek do OPS w

sprawie orzeczenia i przyznania świadczeń

Lekarz orzecznik

Orzeka o stopniu niesamodzielności i

wydaje opinię o potrzebnych

świadczeniach medycznych

Gminne zespoły interdyscyplinarne

Określają zakres świadczeń

Rodzina lub inni bliscy

Kontrakt z OPS, lub umowę ze

świadczeniodawcą

ZADBANA OSOBA NIESAMODZIELNA,

ZADOWOLENI BLISCY

OPS, Wojewoda

Kontrolują jakość opieki/świadczeń

PCPR i Wojewoda

Prowadzą rejestr świadczeniodawców

Osoby bliskie lub/i świadczeniodawcy

Świadczenie usług

OPS i wójt

Wydają i rozliczają czeki oraz szkolą

osoby bliskie (opiekunów)

Zawierać będą niezbędne definicje w tym:

niesamodzielności, opiekuna faktycznego, domowych

usług opiekuńczych, taryfy cen usług,

świadczeniodawcy i świadczeniobiorcy

ustala zasady opieki nad niesamodzielnymi: prymatu

opieki domowej nad innymi formami, równego

traktowania świadczeniobiorców i świadczeniodawców,

współdziałania, wzmacniania autonomii, ciągłości,

kompleksowości i koordynacji.MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Po 6- ciu miesiącach od wystąpienia niesamodzielności

Jaka będzie procedura :

1. Postępowanie: na wniosek własny, opiekuna faktycznego,

lekarza, pielęgniarki, kierownika OPS

- Dane we wniosku i załączniki m.in. wywiad środowiskowy i

wywiad pielęgniarki POZ, dane o opiekunach faktycznych

2. Orzeczenie lekarza orzecznika:

- kryteria, trzy stopnie niesamodzielności

- Od decyzji przysługiwać będzie odwołanieMIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

3. Gminny zespół ds. przyznawania świadczeń w

składzie:

- pracownik socjalny, pielęgniarka, sekretarz, osoba

niesamodzielna i/lub opiekun prawny możliwy udział

OP:

-Analizuje dokumentację i orzeczenie; ewentualnie

ocenia sytuację na miejscu;

- Dba o komplementarności działań opiekunów

faktycznych i zawodowych

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

- Wójt wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia;

- Decyzja określa:

1)Zakres zaangażowania opiekunów faktycznych i świadczeń z tytułu

niesamodzielności;

2)zasady współpracy opiekunów faktycznych i zawodowych

-Decyzję zawierającą ustalenia przesyła do: wnioskującego

(opiekuna), lekarza i pielęgniarki POZ oraz OPS;

-Od decyzji przysługiwać będzie odwołanie do SKO;

Świadczenia dzielą się na opiekuńcze i finansowe;

Świadczenia opiekuńcze: higiena ciała, odżywianie i

mobilność;

Świadczenia opiekuńcze udzielane będą w formie:

- Usług zwiększających autonomię i bezpieczeństwo

- Wspierania rodzin w sprawowaniu opieki

- Domowych usług opiekuńczych

- Opieki instytucjonalnej;

Świadczenia pielęgnacyjne – przysługują z ustaw

zdrowotnych

Szkolenie i informowanie opiekunów nieformalnych

(obowiązkowe w OPS, PCPR i Internecie);

OPS podpisuje umowę z opiekunami nieformalnymi w formie

kontraktu socjalnego;

Świadczenia finansowe:

- Opłacenie składek ubezpieczenia społ. i zdrowotnej

- Refundacja kosztów kwalifikowanych: opłacenie opieki

zastępczej, catering, usługi kąpielowe, dofinansowanie

zakupu sprzętu zwiększającego mobilność oraz zakupu

środków pomocniczych np. pieluchomajtek MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Świadczyć je mogą osoby fizyczne, podmioty gospodarcze,

organizacje pozarządowe, gminne lub powiatowe jednostki

organizacyjne, opiekun osoby niesamodzielnej;

Opiekun osoby niesamodzielnej: wiarygodny, na

podstawie umowy uaktywniającej zawartej między ONs,

rodziną (opiekunem faktycznym);

Rejestr opiekunów prowadzić będzie PCPR;

W sprawowaniu opieki można będzie korzystać z pomocy

wolontariuszyMIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Rodzaje pomocy instytucjonalnej : ośrodki wsparcia

dziennego (DDP), ośrodki wsparcia całodobowego (DPS)

Pomoc świadczyć mogą osoby fizyczne, podmioty

gospodarcze, jednostki samorządowe, OP

Świadczenia mogą mieć charakter stały lub okresowy:

opieka wytchnieniowa (zasady i warunki przyznania –

różny wymiar)

Koszt opłacałaby gmina po przedłożeniu rachunku i

potwierdzeniu pobytu

Na realizację określonych świadczeń przysługiwać

będzie czek opiekuńczy o wartości zależnej od

stopnia niesamodzielności;

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Czek opiekuńczy to promesa płatności dla podmiotów

zarejestrowanych w rejestrze starosty lub wojewody;

Czek opiekuńczy wydawać się będzie ONs lub jej

opiekunowi faktycznemu;

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Czek realizować będzie OPS po przestawieniu umowy,

potwierdzeniu wykonania usługi oraz faktury;

Świadczeniodawca zobowiązany będzie do

powiadomienia OPS o rozpoczęciu świadczenia usług;

Osoba, której przyznano świadczenie tracić będzie

prawo do zasiłku i dodatku pielęgnacyjnego;

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Warunki wiarygodności świadczeniodawców;

Zasady kontroli: opiekuna faktycznego, OPS i wojewody

Postępowanie w przypadku stwierdzenia

nieprawidłowości przez opiekuna faktycznego

(powiadomienie OPS, kontrola, wykreślenie z rejestru);

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Postępowanie w czasie kontroli OPS i wojewody –

zgodność ze standardami: wykreślenie z rejestru,

zerwanie kontraktu z opiekunem nieformalnym;

O ponowne orzeczenie można się ubiegać po dwóch

latach (wcześniej OPS, lekarz, pielęgniarka z powodu

pogorszenia stanu zdrowia);

Zmiana zakresu świadczeń i zaangażowania opiekunów

rodzinnych możliwa w wypadku zmiany sytuacji

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Odpłatne wykonywanie usług opiekuńczych

będzie działalnością regulowaną i wymagać będzie

wpisu do rejestru: starosty (powiatowy obszar

działania) lub wojewody;

Zasady dokonywania rejestracji (potrzebne dokumenty

w tym oświadczenie o spełnieniu standardów);

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Wydawane będą certyfikaty poświadczające wpis;

Wojewoda/ starosta może dokonać kontroli

sprawdzającej;

Wydanie certyfikatu będzie odpłatne;

Świadczeniodawca musi informować o zmianie sytuacji;

Standardy i zobowiązanie do ich przestrzegania (określą je

ministrowie)

Instytut Badania i Regulacji Rynku Usług Opiekuńczych:

- Opracuje propozycje standardów;

- Określi zasady i sposoby mierzenia jakości;

- Będzie negocjował i zatwierdzał taryfy dla ośrodków wsparcia

całodobowego;

- Będzie monitorował skuteczność orzecznictwa oraz stopnia

zaspokojenia potrzeb i przygotowywał propozycje zmian oraz

prognozy;

Źródłem finansowania będzie budżet państwa;

Stworzony zostanie państwowy, celowy:

Fundusz Zabezpieczenia Opiekuńczego;

Środki pochodzić będą z dotacji budżetowej i będą

równe zmniejszeniu przewidywanej dotacji do ZUS i

KRUS na dodatki pielęgnacyjne dla osób po 75

roku w związku ze zmianą zasad ich

przyznawania oraz ze środków wydawanych dziś na

inne świadczeń;MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Wydatki na dodatki pielęgnacyjne dla osób powyżej 75 rż, oraz świadczenia z tytułu niesamodzielności

Świadczenia z tytułu niesamodzielności

Oprac. DAS KPRM

Ustalone zostaną wszystkie źródła przychodów i rodzaje

wydatków, w tym ewentualne środki dla samorządów

za wykonywanie zadań nałożonych ustawą;

Ustalone zostaną zasady(algorytmy) przekazywania

środków do wojewodów, starostw, gmin oraz na druk

czeków, działanie zespołów orzekających itd.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Zmiany obejmą bardzo wiele ustaw, w tym:

- o pomocy społecznej;

- o świadczeniach rodzinnych;

- o emeryturach i rentach z FUS;

- o ubezpieczeniu społecznym rolników;

- o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków

publicznych;

- o finansach publicznych;

- - kodeks pracyMIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Ustawa wdrażana będzie etapami :

I etap – świadczenia dla osób o największym stopniu

niesamodzielności;

II etap – świadczenia dla osób o największym i

umiarkowanym stopniu niesamodzielności;

III etap – dla wszystkich stopni niesamodzielności;

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Gdy niesamodzielny przebywa w domu a) z bliskimi sprawującymi opiekę:- szkolenie opiekunów w rodzinie;- pokrycie kosztów ubezpieczenia;- pokrycie kwalifikowanych kosztów opieki;- opieka zastępczą w pełnym wymiarze;b) z bliskimi pracującymi:- czek opiekuńczy na pokrycie kosztów opieki- opieka wytchnieniowa – w niepełnym wymiarzec) samodzielnie- teleopieka- czek na zatrudnienie opiekuna lub wynajęcie firmy

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Gdy niesamodzielny potrzebuje instytucjonalnej

pomocy w dzień:

- szkolenie opiekuna faktycznego/nieformalnego

- czek na zakup usług opiekuńczych

- opieka zastępcza w niepełnym wymiarze

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Gdy niesamodzielny potrzebuje pomocy całodobowej:

- czek na pokrycie części odpłatności za pobyt w placówce

całodobowej

We wszystkich przypadkach:

- Zdecydowane podniesienie poziomu dofinansowania i

dostępności usług opiekuńczych

- Wysokość każdego z pakietów świadczeń nie powinna

przekraczać wartości czeku określonego dla danego stopnia

niesamodzielności

Odczuwalna poprawa poziomu zabezpieczenia na wypadek

niesamodzielności;

Zdecydowane podniesienie wysokości świadczenia w

wypadku niesamodzielności;

Szansa na pracę (i godziwą emeryturę) dla osób w wieku

okołoemerytalnym(50+);

Możliwość odpoczynku i leczenia, gdy opiekun nieformalny

sprawuje opiekę;

Ograniczenie dostępności do świadczenia po 75 rż do

osób z orzeczeniem niesamodzielności.

OD to najbardziej obiecujący sektor zatrudnienia

w UE

Powstanie ok. 200 tys. miejsc legalnej pracy;

Ograniczona zostanie „szara strefa” zatrudnienia tzw.

nierejestrowego;

Zmaleje odpływ wykwalifikowanych opiekunów z

zawodu lub do innych krajów UE;

Wzrośnie poziom zatrudnienia w grupie 50+.MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Powstanie nowy rynek usług i kolejne kilkanaście tysięcy firm;

Nastąpi przekierowanie środków publicznych na dofinansowanie

usług opiekuńczych co podniesie opłacalność w tym sektorze i

zachęci do nowych inwestycji prywatnych;

Wprowadzenie czeku stworzy warunki do równej konkurencji;

Działalność gospodarcza w sektorze usług nad niesamodzielnymi

będzie miała charakter swobodny na tyle ile to możliwe

( deregulacja), a będzie regulowana na tyle i tylko tak długo jak

to okaże się konieczne ( najbardziej w zakresie całodobowej opieki

instytucjonalnej).

Zmiany w kodeksie pracy. Celem zmian jest umożliwienie łączenia

obowiązków opiekuńczych z pracą zawodową.

Istota zmian :- Obowiązek udzielenia bezpłatnego urlopu

opiekunowi osoby niesamodzielnej ( na wniosek, po okazaniu zaświadczenia lekarskiego – w celu przedłużenia – orzeczenia)

Zmiany w Kodeksie pracy cd. :- Łączny wymiar urlopu nie może przekraczać

3 lat;- Pracodawca nie może wypowiedzieć ani

rozwiązać umowy o pracę;- Pracodawca dopuszcza po urlopie do pracy

na tym samym stanowisku lub równoważnym;

- Pracownik może złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy maksimum do pół etatu, a pracodawca powinien go uwzględnić.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Gminy będą głównymi partnerami w realizacji nowego

systemu wsparcia:

Korzyści

- Niesamodzielni mieszkańcy gmin objęci zostaną opieką o

gwarantowanym poziomie;

- Znacząco zmaleją wydatki gmin na opiekę

środowiskową, półstacjonarną i stacjonarną;

- Zmaleje presja na wydatki inwestycyjne – każdy podmiot

będzie mógł wybudować i prowadzić ośrodek wsparcia;

- Wzrosną wpływy podatkowe.

Obowiązki wynikające z ustawy:

- wnioskowanie OPS o orzekanie, gdy nikt inny tego nie

robi, a jest to konieczne;

- wydawanie i realizacja czeków;

- refundowanie kwalifikowanych kosztów opieki;

- Zawieranie kontraktów z opiekunami nieformalnymi;

- kontrola jakości usług

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Korzyści:

- Zmaleje presja na wydatki inwestycyjne na remonty i

budowę nowych domów pomocy społecznej;

- Wzrosną możliwości utrzymania placówek na poziomie

odpowiadającym standardom;

- Pojawi się możliwość podwyżek płac w domach pomocy

i ośrodkach wsparcia;

Obowiązki:

zorganizowanie i prowadzenie Komisji orzekających (lub

wykorzystanie w tym celu PZON);

wydawanie decyzji ws zakresu usług opiekuńczych i

współdziałania z opiekunami rodzinnymi/faktycznymi;

prowadzenie rejestrów świadczeniodawców i opiekunów

osób niesamodzielnych;

opłacanie składek za opiekunów w rodzinie

szkolenie opiekunów rodzinnych/ faktycznych

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Wojewoda:

- Prowadzić będzie rejestr świadczeniodawców

- Przekazywać będzie środki budżetowe na realizację

ustawy

- Kontrolować będzie wykonywanie standardów jakości

usług

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

- Wydawać będzie rozporządzenia w zakresie :formularzy

i wniosków, kryteriów orzekania, zakresu świadczeń

opiekuńczych, wzoru czeku, standardy usług,

- Powoływać będzie Instytut badań i regulacji rynku

uslug opiekuńczych, nadawać mu statut i nadzorować

pracę

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Jasne rozdzielenie zadań medycznych i opiekuńczych w

opiece nad niesamodzielnymi;

Przejęcie finansowania usług z zakresu pielęgnacji

podstawowej ( higienicznej) przez nowy system opieki;

Zmniejszenie zjawiska pobytów socjalnych w szpitalach

oraz ZOL i ZPO

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Możliwość wykorzystania części bazy materialnej w

nowym systemie;

Uwolnienie fachowego, deficytowego personelu

pielęgniarskiego;

Dodatkowe wpływy ze składek na ubezpieczenie

zdrowotne

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Racjonalizacja wydatków publicznych w zakresie

pomocy osobom niesamodzielnym(niezdolnym do

samodzielnej egzystencji);

Wpływy podatkowe z nowych firm i od nowo

zatrudnionych;

Nowe wpływy do ZUS – zmniejszenie dotacji;

Zmniejszenie wydatków na aktywizację bezrobotnych i

pomoc społeczną.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Jak długo wystarczy środków na finansowanie zadań

wynikających z UPN:

- Największy napływ osób niesamodzielnych nastąpi w

latach 2020 –2025.

- W tych latach system pomocy osobom niesamodzielnym

powinien ulec przekształceniu.

Potrzeba wprowadzenia ubezpieczenia

opiekuńczego po 2020 r. jednak nie później niż w

2025 r.

Docelowy system powinien mieć charakter mieszany:

ubezpieczeniowo – budżetowy:

- zapobiegnie to przerzucaniu całego ciężaru opieki na

ubezpieczonych;

- obniży wysokość składki do ok. 1 – 1,5%;

- zabezpieczy system przed niedoborami wywołanymi

zmianami demograficznymi;

- pozwoli niemal w całości wykorzystać dorobek pierwszego

etapu reformy.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

Dobra koncepcja i projekt ustawy;

Aprobata interesariuszy i zorganizowane działania

informacyjne;

Aktywność organizacji samorządowych;

Aprobata i nacisk opinii publicznej;

Wola polityczna.

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP

MIECZYSŁAW AUGUSTYN

SENATOR RP