peacetalks, padayunon tudo-gyera sang afp, untaton! · pdf fileabsoluto nga pagpamuno sang...
Post on 31-Jan-2018
263 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Sa subong nga Isyu
Editoryal: Peacetalks, padayunon; Tudo gyera sang AFP untatan. . . . . . . . . . . . . . . p.1
Sa ika-48 anibersaryo: NPA-Panay padayon nga nagabaskog. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.2
Sang kami na ang Nagdumala . . . . . . . . . . . . . p.3
Kababainhan nga Pulang hangaway sang Bagong Hukbong Bayan . . . . . . . . . . . . . . . . . . .p.5
NPA nagasulong sang katawhayan sa kaumhan. p.7
Mga Balita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.8
Alipalok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.9
Binalaybay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10
Caduy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10
Tuig 40, Numero 3 Hiligaynon nga Edisyon Marso 2017
Editoryal
Peacetalks, Padayunon Tudo-gyera sang AFP, Untaton!
agaisa ang rebolusyonaryong
pwersa kag pumuluyo sa Panay sa
pagsuporta sa liwat nga pagbalik sa
lamisa para sa peacetalks sa tunga sang
NDFP kag GRP sa una nga simana sang
Abril 2017. Apang kadungan sini, ginakon-
denar sang rebolusyonaryong pwersa kag
pumuluyo ang tudo-gyera sang AFP kag
3rd
ID sa isla sa pagpatuman sang mapanip-
lang nga Oplan Kapayapaan.
Ang nagkalain-lain nga progresibo
nga organisasyon sang mga sektor sa
kaumhan kag kasyudaran sang Panay, amo
man ang mga alyansa sang mga adbokasiya
para sa matarung nga kalinungan handa sa
paglunsar sang mga mobilisasyon. Ini bilang
kontribusyon sa pungsodnon nga pagsuporta sang
peacetalks kag pagduso sa rehimeng Duterte nga
magbalay upod sa NDFP sang kasugtanan sa subong
nga tuig para sa tunay nga reporma sa duta kag
pungsodnon nga industriyalisasyon sa CASER
(Comprehensive Agreement on Socio-Economic
Reforms) kag mga reporma kaangut sa pulitika kag
konstitusyon sa CAPCR (Comprehensive Agreement
on Political and Constitutional Reforms). Kadungan sini, iduso sang mga pumuluyo sa
ila kahublagan masa ang padayon nga pagsukot sa
rehimeng Duterte sa mga ginpromisa sini nga mga
reporma-- trabaho, pagpauntat sang kontrak-
twalisasyon sa mga mamumugon, demanda sa
pagpataas sang suhol, libre nga edukasyon, kag iban
nga serbisyo sosyal nga kinahanglan kapin sang mga
imol.
Sa pagbalik naman sang unilateral ceasefire
nga ideklarar sang CPP-NPA sa pagsuporta sa
peacetalks kag pagbalay sang CASER, ang CPP kag
N
2 Daba-Daba, Marso 2017 NPA sa Panay hugot nga magpatuman sini.
Ginpamatud-an na sang nagligad nga anom ka bulan
ang pagkaput sa mandu kag disiplina sang Pulang
Hukbo sa pagsunod sang ceasefire. Apang indi
magpang-alang-alang ang mga yunit sang NPA sa
Panay sa pagbunal sang mga aksyon militar para
masilutan ang mga nagabayolar nga tropa sang AFP
kon ginamandu ang paglunsar sang aktibo nga
depensa. Ginpakita na ini sa mga hitabo sang una nga
simana sang Pebrero kon sa diin, napatupa sini ang
apat ka aksyon militar sa sulod sang isa ka simana.
Duha ka tropa ang patay, may mga pilason sa tropa
sang AFP, kag nakaagaw pa ang mga Pulang
hangaway sang armas.
Agud may kahulugan ang ceasefire sa
magtimbang nga bahin, untatan na sang AFP ang pag-
operasyon sa kaumhan kag magbalik sa ila batalyon
hedkwarter. Indi nila pag-ipamilit nga bisan diin nga
lugar sang Pilipinas pwede sila maglunsar sang
operasyon pangkombat, pagpaniktik, kag saywar.
Duha ka gubyerno ang nagaluntad sa Pilipinas kag
naga-istoryahanay sa pag-ugat
sang kumplikto agud maagum
ang matarung kag malawigan
nga kalinungan.
Kon ipamilit sang AFP
ang ila operasyon sa teritoryo
sang NPA magapakita ini sang
indi pagka-sinsero sa ceasefire
kag peacetalks. Mahimo ma-
ngin basehan ini sang pag-untat
sang ceasefire. Magaresulta
man ini sang kapaslawan kag
pagkadiskontento sang
pumuluyo nga nagahandum sang kalinungan. Ini nga
sentimiento sang masa, magakonbertir sa malaparan
nga paghulag nga magabuyagyag sang kalakasan sang
mga tropa miitar kag pagbato sa Oplan Kapayapaan
nga ginapatuman sang 3rd
ID.
Halin sang ginmandu sang AFP ang tudo-
gyera, sunod-sunod ang paglapas sang militar kapin
sang 61stIB sa tawhanon nga kinamatarung kag
internasyunal nga layi sa gyera nga nasaad sa Com-
prehensive Agreement on Respect for Human Rights
and International Hamanitarian Law (CARHRIHL).
Talalupangdon diri ang pagpatay sa duha ka
mangunguma sa Brgy. Jebaca, Maayon, Capiz sang
nagligad nga bulan; ang malawig na nga pagtenir kag
pagkampo sang militar sa iskwelahan kag Day Care
Center sa Brgy. Cabatangan, Lambunao, Iloilo; ang
pagtaming nila sang mga kabataan sa pag-operasyon,
kag iban pa nga mga paglapas.
Ang lapnagon nga pagpang-abuso ang magatu-
lod lamang sa masa nga magpasakup kag magsuporta
sa rebolusyon. Ining kongreto nga sitwasyon magapa-
reyalisar pa gid sa ila sang kaki-
nahanglanon sang ila direkta
nga pag-upod sa armadong pag-
himakas kag pagpatapu sa
Pulang Hukbo. Ang rebolus-
yonaryong pwersa lakip ang
NPA padayon nga magpabas-
kog para isulong ang malawigan
nga inaway banwa. Kay ang
inaway banwa para man sa
tunay nga malawigan kag may
katarungan nga kalinungan.#
Sa ika-48 nga anibersaryo:
NPA-Panay, padayon nga nagapabaskog
ini nga Marso 29, 2017, nagasulod na sa 48
anyos ang pagsulong sang New People’s Army
(NPA) sang malawigan nga inaway banwa sa
bilog nga pungsod.
Sa sulod sang ini nga panahon, gin-atubang
kag ginpaslaw sang NPA ang mapintas nga pagpang-
atake sang nagliligad nga anom ka mga rehimen halin
kay Marcos asta kay Aquino. Samtang ginapadayon
naman subong ang pag-atubang sa rehimeng Duterte
kag AFP sini nga nagdeklarar sang tudo-gyera kag
paggamit sang tanan nga resorsa kag kagamitan
panggyera agud “tapanon ang bukid” sa pag-atake sa
NPA kag pumuluyo.
Sa Panay, daku ang kahulugan sini nga
okasyon kon sa diin nag-amot man ini sa pungsodnon
nga pagpaninguha sa pagpaabanse sang inaway
banwa.
Sining nagligad nga tuig, sa idalom sang
absoluto nga pagpamuno sang Partido Komunista ng
Pilipinas, nabugkos ang armado nga pwersa sa
S
3 Daba-Daba, Marso 2017 rehiyon sa husto nga direksyon kag mga polisiya.
Ginpamatud-an sang NPA-Panay ang kapasidad sa
pagkaput sang disiplina kag pagpatuman sang polisiya
pareho sa unilateral ceasefire nga gindeklarar sang
pungsodnon nga pamunuan sang CPP-NPA.
Ginpakita man sang NPA sa rehiyon ang
kapasidad sa madasig nga paglunsar sang koordinado
nga mga aksyon militar. Natabo ini sadtong Pebrero
sang ginmandu na ang paglunsar sang mga aksyon
pangdepensa batuk sa mga tropa sang 301st Brigade
nga ara sa sulod sang sona kag nagapanghalit sa
baseng masa. Napatupa sang mga yunit sang NPA ang
apat ka aksyon militar. Duha ang patay sa kaaway,
may mga pilason kag nakaagaw pa ang NPA sang
armas kag mga bala. Nakatubong man ang NPA sa
isla sa pungsodnon nga panawagan sa paglunsar sang
amo nga mga aksyon.
Sa pahayag naman sang Coronacion Chiva
“Waling-Waling” Command-NPA Panay Region, sa
nagligad nga tuig, ang mga yunit sang NPA madasig
nga nagpasangkad sang mga areya nga ginahulagan
samtang namentinar ang mga daan na nga mga lugar.
Ginlab-ot sang mga platun sang NPA ang malapad
nga masang mangunguma, ginbuligan sila nga mag-
organisa, kag maglunsar sang mga kampanya sa pag-
pangapin sang kabuhian, pauswag sang produksyon
kag presyo sang produkto, pagpangapin sang
kinamaratung kag kalinungan.
Kasugpon sini nga mga kadalag-an amo ang
pagdamo sang nagaboluntad nga mga pamatan-on
ilabi na sa mga mangunguma nga mag-entra bilang
pultaym nga hangaway sang NPA, lokal nga gerilya
kag katapu sang lokal nga milisya sa kabaryuhanan.
Ang pultaym nga nga pwersa sang hangaway sa isla
nagdaku sang mga 18 porsyento.
Nagkonsolida ang mga platun sang Pulang
hangaway. Naglunsar ang mga kumand sang NPA sa
isla sang mga pagtuon kag ginatadlong ang mga
diperensya kag mga kasaypanan pareho sang
konserbatismo militar kag pagkaulihi sa iban nga mga
hilikuton. Naglunsar man sang mga paghanas para sa
dugang nga pagpauswag sang kapasidad pulitikal kag
militar.
Sandig sa pahayag sang CPP-Panay Region, sa
pagbalik liwat sang peacetalks sa tunga sang NDFP
kag GRP sa una nga simana sang Abril 2017,
ginasaligan nga ipatuman sang NPA-Panay ang ano
man nga atas ukon polisiya sang Partido kag sang
Pungsudnon nga Kumand sa Operasyon nahanungod
sa negosasyon pangkalinungan.
Ginaatasan ang tanan nga mga yunit sa idalom
sang NPA-Panay nga indi mangin kampante, tigaylo
mangin permi handa nga depensahan ang kaugalingon
kag mga pumuluyo sa mga kabaryuhanan batuk sa ano
man nga pang-atake sang AFP, PNP, paramilitar, mga
sindikato kag malain nga grupo. Suportahan sang
NPA ang mga kampanyang mangunguma para sa
kalinungan, mga tikang sa paglubad sa problema sa
duta kag pagpauswag sa produksyon
kag pagtib-ong sang mga kinamata-
rung sang pumuluyo kag pagpaluntad
sang kalinong. Kon liwat ipatuman
ang ceasefire, magaangkon sang mas
daku nga panahon ang NPA nga
magbulig sa kampanya sang mga
pumuluyo para sa ikaayong lawas,
edukasyon, kultura kag iban nga mga
kampanya para sa kaayuhan sang
pumuluyo ilabi na sa kaumhan.#
“Sang Kami na ang Nagdumala…”
ng pagpatanom sang kahoy bilang proyekto
sang gubyerno madugay na nga ginahimo.
Halin pa sa panahon sang BFD (Bureau of
Forest Development) sa panahon ni diktador Marcos
asta subong paagi sa DENR (Department of
Environment and Natural Resources).
Sa subong ara ang National Greening
Program (NGP) sa Sentral Panay. Sang 1990s, ara
man ang Greening Panay nga ginpangunahan sang
3rdID sa amo nga mga lugar.
Ang problema sa NGP kay nagapanglaksam
ini sang kadutaan sang mga mangunguma kag
Tumanduk sa bukid. Ang DENR amo ang nagatalana
A
4 Daba-Daba, Marso 2017 kon diin magtanom kag kon ano ang itanom. Wala
ginapapartisipar ang mga Tumanduk nga ila kadutaan
ang ginapatamnan. Ini ang rason nga ginapamatukan
ini nga proyekto kapin kon pagpang-agaw duta ang
padulungan.
Amo man ining padihut nga Greening Panay
sadto. Nagagamay ang lugar nga mauma bangud ang
natamnan sang kahoy indi man mapanag-iyahan sang
mga Tumanduk. Gani negosyo ini sa kahoy sang
3rdID kag kakunsabo nga ahensya sang gubyerno.
Inagihan sadto sa Antique
May inagihan na sadto ang mga mangunguma
sa isa ka banwa sang Antique sadtong dekada 80. Sa
isa ka baryo sa Culasi. Ginpamatukan sang mga ma-
ngunguma ang programa sang BFD nga pagpananom
sang kahoy nga wala konsiderasyon sa kabuhian sang
mga mangunguma.
Nagaabot sa 2,500 ektaryas nga kadutaan ang
kalaparon sang baryo. Publiko ini nga kadutaan. Pero
nakontrol ang daku sini nga bahin sang isa ka agalon
nga mayduta kag ginhimo niya pastuhan sang mga
baka. May isa pa ka agalon nga may duta nga
nagabuhi sa pastuhan kag sila nga duha nagabuhin
sang mga 300 ka baka. Samtang ang iban nga bahin
sang kadutaan diri, deklarado nga kontrol sang BFD.
Ang mga mangunguma sa baryo wala
ginatugtan sa pagtalauma sang agalon kag sang BFD
bisan bat-ol lang. Nagapatanom sang kahoy ang BFD
bilang proyekto. Ginasaylo-saylo
sang mga otoridad sang banwa
ang lokasyon sang baryo. Ini para
wala kuno sang magsabad sa
pastuhan kag sa proyekto sang
BFD. Gani wala sang istabilidad
ang mga mangunguma. Ginaha-
rab sang mga baka ang ila
pananom. Gani ang mga pumuluyo
nagapangita na lang sang iban pa
nga mapangabuhian: nagapana-
kada sa Negros kag Luzon, naga-
bis-ak sang kahoy kag ibaligya,
magpangamuhan sa banwa ang
mga kababaihan nga tigulang kag
pamatan-on. Limitado ang pala-
mugnan sa nursery sang BFD kag
tuman ka barato nga suhol.
Bangud sa kapigaduhon,
may 18 ka pamilya na ang nag-
gwa sa baryo kag nagkadto sa
iban nga lugar. Nagdata ang mga pagpamuyong kag
pang-abuso sang mga tinawo sang agalon nga may-
duta nga bantay sa pastuhan. May narekord man nga
pito ka kababainhan ang ginpanglugos, may
ginsapote, ginpatay kag ginpapriso ang mga tinawo
sang agalon nga mayduta.
Sa pag-abot sang NPA, nabuligan sila nga
mag-organisa sang ila kaugalingon nga mga
mangunguma. Naabot nila ang lebel sa ila likum nga
rebolusyonaryong organisasyon nga sila na ang nag-
dumala sa ila kaugalingon nga baryo. Ginpursiger nila
sa otoridad sang banwa nga magpabilin sa isa ka
depinido nga lugar kag wala na nagaliton-liton pa kon
diin ang sentro sang baryo.
Ginpalig-on sang mangunguma ang ila
organisasyon kag may nag-entra sa NPA. Nagtukod
man sila sang yunit sang lokal nga milisya. Ginhawa-
nan sang NPA ang mga buyong kag abusador nga
mga tinawo sang agalon nga mayduta. Ang iban nga
mga buyong kag malain nga elemento nagpalagyo na
sang mabatian nila nga may NPA sa palibot nga lugar.
Gindemanda kag ginkomprontar sang mga
mangunguma ang tag-iya sang pastuhan kag
ginpursiger nga magtalauma sila sa bahin sang duta.
Amo man sa BFD. Napilitan nga magpasugot ang
agalon nga mayduta nga magtalauma sila nga wala
sang ano man nga bayran nga arkila sa sulod sang
lima ka tuig. Ini sa rason nga nagapundar pa lang sila.
Nagsugot man ana BFD
nga makatalauma sila kag
napilitan nga magpataas sang
suhol sa pagpamugon sa nursery
halin sa P7 pakadto sa P9 asta
nakaabot sa P30 ang adlaw.
Gin-gamit mismo sang
mga mangunguma ang mga pala,
sadol, piko, kag tagad sang BFD
sa pagbungkal sang duta nga ila
palangumhan. Nagkampanya sila
sa pagpatuhaw sang binhi sang
palay, ulutanon, prutas kag iban
pa nga pananom nga mas
permamente. Nagdebelopar sila
sang natural nga irigasyon halin
sa mga sapa kag pagkontor sang
banglid para umahon. Sa diri,
epektibo nga nag-andar ang
grupong binuligay. Nakapatuhaw
man ang ila organisasyon sang
karabaw kag iban nga dugang
5 Daba-Daba, Marso 2017 nga gamit sa pagpanguma.
Sang ulihi, naabot nila ang pagdebelopar sang
ulumhan nga tagsa ka mangunguma may duta nga
nagalapad sang isa ka sako ang binhi sa mimimum.
May ginreserba man sila nga kadutaan nga ang
kalaparon nagaabot sa 60 ka sako ang binhi para sa
pagbalik sang iban nga mga nagpanakada sa iban nga
lugar may opsyon nga magpanguma kag magpabilin
sa baryo upod sa ila pamilya. Naggamay ang
pagpanakada halin sa 30 pakadto sa anom na lang.
Kadungan sa iban nga katambi nga mga lugar,
labi nga nagpagsik ang rebolusyonaryong kahublagan
sa baryo. Nagtuhaw ang grupo medikal, grupo sa
pangkomunikasyon kag transportasyon, pagdamo
sang katapuan sang lokal milisya kag grupo nga
nagapaniktik sa hulag sang kaaway kag pagpatunda.
Nagdugang ang mga nagpultaym sa NPA halin sa mga
aktibista sa baryo. Naabot man sang mga
mangunguma ang pagtukod sang tsapter sang
Pambansang Kaisahan ng mga Magbubukid (PKM) sa
ila baryo.
Nangin makahulusga sini ang likum kag
armado nga kahublagan. Kon wala sang NPA kag ang
ila pagpasakup sa rebolusyonaryong kahublagan, wala
sila nakatukod sang ila baryo, sang ila organisasyon,
kag palangabuhian. #
Kababainhan nga Pulang hangaway sang Bagong Hukbong Bayan
ng Marso 8, Internasyunal nga Adlaw
sang Mamumugon nga Kababainhan.
Bilang pagdumdom man sa rebolus-
yonaryong paghimakas sang mga kababain-
han, ang koresponsal sang Daba-Daba nagti-
pon sang mga istorya halin sa mga kababain-
han nga Pulang hangaway nga katapu sang
lain-lain nga platun sang NPA sa Panay.
Ini ang buhi nga pagsaysay nila sang
inagihan bilang mga kababainhan nga nag-
uyat sang armas para ipakig-away indi lang
ang kawsa bilang babae, kundi ang makasahi
nga paghimakas, pag-alagad sa pumuluyo kag
bag-uhon ang subong nga sistema sang
katilingban.
* * *
Ako si Ka Red, halin sa kubay sang manubo
nga nahanunga nga mangunguma. Bilang babaye, kag
lamharon pa lang nga edad, napahilayo ako sa akon
ginikanan. Gin-antos ko ang kabuhi nga ara sa luyo
sang nagpadaku sa akon nga puno sang madulom nga
eksperyensya. Naagyan ko ang nanari-sari nga kapi-
gusan bilang bata kag bilang babaye sa luyo sang
nagpadaku sa akon.
Sa amon lugar, may nagahulag nga NPA sa
kabukiran. Gusto ko mahibal-an kon ano gid bala ang
NPA. Ano ang ginahimo sang NPA sa kabukiran?
Nagpamat-ud ako nga mangin isa sa ila, nagtuon kag
amat-amat nga nakamuklat sa kahimtangan sang
madamo nga pumuluyo nga grabe ang pagpang-
himulos kag pagpamigos sang nagahari nga sahi.
Nalugar ko man ang akon kaugalingon nga inagihan.
Diri kag nasabat ang akon mga palamangku-
tanon sadto. Diri ko naintyendihan nga indi lang ako
ang babae nga pigos kag ginahimuslan, kundi
madamo pa nga mga kababainhan ang gusto mahil-
way sa garuk nga katilingban.
* * *
Ako si Ka Kei, nakamuklat, nakarealisar kag
nagpartisipar sa armadong paghimakas. Halin sa
pagkabata, indi ako hamulag sa rebolusyonaryo nga
kahublagan. Permi ang mga kaupod sa lugar kon diin
ako nagdaku. Amat-amat napundar ang akon rebolus-
yonaryo nga kamuklatan.
Sa dalayon nga pagtuon ko sa kaumhan,
nadebelopar ko ang makasahi nga kamuklatan. Mas
A
6 Daba-Daba, Marso 2017 diri ko naapresyar kag narealisar ko ngaa diri sila ni
Nanay kag Tatay pultaym sa rebolusyon. Mas
napasangkad ang pamensaron, sa sina nakarealisa ako
nga DIRI ako mas ginakinahanglan. Ang sitwas-yon
sang malapad nga masa malubad paagi sa armado nga
paghimakas. Ina ang banas nga ginpili ko.
Sa tunga sang kabudlayan kag pagtilaw diri sa
kaumhan, napamatud-an ko nga indi upang ang
pagka-babaye paano mangin maisog kag mabakod sa
pagpangibabaw kag mag-atubang sang realidad sang
kabuhi diri sa rebolusyon. Mas diri ko napanday ang
kaugalingon sa pag-atubang sang mga hitabo kag mga
pagpanghangkat sa pagpalig-on sang panindugan
bilang isa ka Pulang hangaway-- mga hitabo nga
nagtudlo sa akon nga mangin maukod kag inspirado
paano pa gid mas mapauswag ang mga hilikuton kag
hakson ang sense of responsibility bilang isa ka
upisyal sa hukbo.
* * *
Ako si Ka Ren, indi lipod sa akon ang
rebolusyon ukon ang NPA. Bata pa ako, madamo na
nga NPA ang nakita ko. Indi ko man sadto madetalye
ang ila kawsa, ang nabal-an ko lang nga maayo sila
nga mga tawo.
Sang ten-edyer na ako, nagpursige ako nga
mag-integrar sa NPA. Sa duha ka bulan nga akon
pagtuon, napadaluman kag napasangkad ang pag-
intyendi ngaa may NPA kag mga problema sang mga
bababainhan. Natun-an ko nga indi lang gali ako ang
biktima sang kaimulon kundi milyon-milyon nga
pumuluyo ang ginapigos kag ginahimuslan upod ang
malala nga nagaantus nga kababainhan sa katilingban.
Nagdisisyon ako nga mag-pultaym sadtong
Marso 18, 2011. Bilang babaye nga Pulang hangaway,
maathag nga bitbit ko ang kawsa nga bugrason ang
gapos sang mga kababainhan kag sang pumuluyo sa
idalom sang ini nga sistema. Subong nagasulod na sa
pito ka tuig na ako nga pultaym sa rebolusyon. Malig-
on ang determinasyon nga isulong ang armado nga
paghimakas.
* * *
Si Ka Mai. Mangunguma man ang sahi nga
ginhalinan. Nag-iskwela, working student umpisa 12
anyos sa high school kag nag-untat matapos ang apat
ka tuig kag nagdisisyon nga magbalik sa balay
Sang naga-working student, mabudlay ang
akon inagihan. Malala man nga problema nga manubo
ang paglantaw bilang babae, dugang pa sa lapnag su-
bong nga garuk nga kultura. Ang edukasyon sa
subong prebelihiyo lang gani sa makasarang
maggasto. Mabudlay man mangita estable nga obra
bisan may tinapusan ka…
Namuklat ako sa bulig sang mga Kaupod nga
nakabalik sa amon lugar. Nagpamangkot ako kag
amat-amat nga nakahangup sa sitwasyon kag ngaa
may nagarebolusyon. Sa nakita ko, minilyon ka
pumuluyo ang nagaantus. Ini ang rason kon ngaa
nagdisisyon ako nga maglubos-panahon bilang Pulang
hangaway. Bilang babae, dapat gid man ako
manindugan kag ipakigbato ang kinamatarung paagi
sa pagrebolusyon sa pagbag-o sang katilingban…
* * *
Ako si Ka Erya. Nagdaku ako nga nakita ang
kabuhi sang mga sacada. Nagalibot ang ila kabuhi sa
siklo sang pagtanom sang tubo, paghulat samtang indi
pa pwede matapas, magaling kag mangin kalamay.
Nakita ko ang gutom, kapigaduhon, kakulangon sa
serbisyo sosyal pareho sa ikaayong lawas kag
edukasyon. Pero indi ko ini sadto malugar. Nagmarka
sa akon pamensaron ang ila sitwasyon.
Sang nagaeskwela ako, nakita ko ang mga
aktibista, mga pursigido maghibalo. Nagmuklat ako sa
katilingban, sa imperyalismo, burukrata kapitalismo,
sa demokratikong rebolusyon sang banwa nga may
sosyalistang perspektiba. Ini sa tunga sang
konserbatibo nga panan-awan sang akon pamilya.
Wala duro pamangkot nga ginhakos ko ang
kahustuhan sang Marxismo, Leninismo kag Maoismo.
Sang nakaobra ako sa ospital, nakita ko ang
mga pasyente nga kulang ang bulong, wala makakaon
nga bantay, kulang ang gamit. Nakita ko ang respon-
sibilidad sang mga nars, kulang sila sang tawo, indi
maatipanan ang mga pasyente. Diin ang serbisyo
sosyal sang gubyerno?
Gin-agwanta ko ang kapoy kag kaugot sa
sitwasyon paagi sa pagsabat sa pamangkot kada
bugtaw ko: Para kay sin-o ka nagabangon? Para sa
pumuluyo nga ginapigos kag ginahimuslan. Nalab-ot
ako sang panawagan kag ginsabat man ang akon
pamangkot.
Nagsumpa ako bilang katapo sang Bagong
Hukbong Bayan kag maghatag sang lubos-panahon,
kinaalam kag ikasarang para magdaog ang
rebolusyon. Ka, dya ron ako!
* * *
Si Ka Gabby. Nag-umpisa sa simple nga
handum: makatapos sa pag-eskwela kag may istable
7 Daba-Daba, Marso 2017 nga trabaho, may maayo nga buwasdamlag sa
palaabuton. Pero imol kami, indi gid malab-ot ini nga
handum. Diri nagtuhaw ang pamensaron: Tani, may
duta si Nanay kag Tatay… tani, barato lang ang mga
balaklon, ngaa imol kami?
Sa amon lugar, may NPA. May nagahambal
nga malain sila, may nagahambal nga maayo sila kag
para sila sa mga imol… gusto ko matun-an kag
makapamangkot sa ila. Nagpangusisa ako, daw damgo
lang, pero nangin interesado na ako
sa NPA.
Samtang sa yunit, natul-id
ko ang ugat nga problema sa
katilingban kag kon ano ang
solusyon. Ini man ang nagtulod sa
akon nga mangin hangaway sang
banwa. Bilang babae indi upang
ang mangin Pulang hangaway. Kag
ang realisasyon ko nga sa sulod
sang organisasyon sang NPA
ginabag-o ang sala nga panan-awan
sa kababainhan, ginarespeto, may
prinsipyo…
* * *
Ako si Ka Sierra, nagdaku bilang petiburges.
Ang akon kabuhi madamo sang prebilihiyo nga indi
makuha sang iban. Nakaeskwela ako kag nasabat sang
ginikanan ko ang tanan nga kinahanglanon kag wala
ko nakaagi nga ginkulang ako.
Apang pinasahi ang akon ginikanan. Pareho
sila nga rebolusyonaryo kag temprano ako nga
namuklat sa inhustisya kag banggianay sa sahi.
Nangin aktibista ako umpisa 13 anyos pa lang.
Luwas sini, nag-upod ako sa mga
mission sa kaumhan kag community
immersions. Nakita ko ang grabe
nga kaimulon kag kawawad-on nga
nagapasakit sa pumuluyo.
Sa pihak sang pagkaakti-
bista ko, nagahandum ako gihapon
nga magtungod sang masobra pa.
Gusto ko maghatag sang labi pa gid
sa akon mahimo.
Gusto ko mangin hangaway.
Bangud nakita ko ang kakina-
hanglanon, bangud panahon na.
Bangud ginapangayo na ini sang
rebolusyon kag bangud gusto kag
kinahanglan ko na ini himuon. #
NPA nagasulong sang katawhayan sa kaumhan
iin man nga sonang gerilya, napagkit sa
pamensaron sang masa ang papel sang NPA
sa pagpaluntad sang katawhay kag kalinong.
Gani sa mga lugar nga temporaryo nabayaan
ginahandum kag ginahulat nila ang pagpanumbalik
sang Pulang hukbo.
Sa kabukiran, kon sa diin napatumbayaan ang
pumuluyo, maluya ukon halos wala sang pamunuan
sang gubyerno nga nagatamud sa kaayuhan kag
kauswagan sang mga mangunguma, isa ka kondisyon
ini sa pagduging sang indi maayo nga pamensaron kag
paghulag nila. Ginsakyan pa ang ila atrasado nga
pamensaron kag kultura sang mga oportunistang
elemento nga magamit sila sang mga sindikato nga
may koneksyon man sa mga burukrata, sa kapulisan
kag militar.
Sa pagluntad sang New People,s Army, ini sa
masami ang pangunahon nga problema nga gilayon
ginahatagan pagtamud sa paglubad. Nangin
talalupangdon nga ganar sang masa ang pagtapna sang
sindikato sang kinawatay sang mga hayop sa dulunan
sang probinsya sang Antique kag Iloilo nga
ginasalaming sa pila ka halimbawa:
1998: Halos hakson sang isa ka mangunguma
ang nabawi niya nga karabaw nga ginpabalik sang
NPA paagi sa pila ka barangay upisyal kag pumuluyo
sa isa ka baryo sang Igbaras. Halin sa ila lugar gin-
guyod sang kawatan kag gindala sa mabukid nga lugar
ang amo nga hayop. Namonitor sang NPA ang
gintago nga karabaw, gin-operate ang pagbawi kag
sang ulihi ginsilutan sang kamatayon ang nasambit
nga kawatan.
2005: paagi sa pag-ubay sang NPA sa mga
pumuluyo, natigayon nga mabawi sang mga
mangunguma nga ululupod nagpangita sang karabaw
nga nadula. Bangud sang ila organisado nga paghulag
nakit-an ang karabaw nga ginbayaan na sang
makawat.
2011: ululupod nga nabawi sang mga
pumuluyo ang ginkawat nga mga kasapatan halin sa
isa ka ulumhan sang Iloilo didto sa isa ka lugar sa
Antique. Nangin likuan ang ini nga hitabu sa mas
D
8 Daba-Daba, Marso 2017 madalom nga pagtalaod-taod sang NPA sang mga
inangtanay sang network sang sindikato sa cattle
rustling sa lindero sang duha ka probinsya.
Matapos matumod ang lambat sang sindikato
gilayon ginlunsar sang NPA ang kampanya sa
pagpanghawan sang kabukiran batuk sa grupo nga ini.
Ginlab-ot sang rebolusyonaryo nga hustisya ang mga
masupog kag indi na mabag-o nga mga elemento.
Ginsilutan sang kamatayon si Samuel Mariano nga
taga-Aningalan, San Remegio, Antique. Napilasan
man sang gin-ambus sang yunit sang NPA si Benny
Mariano utod ni Samuel.
Ginbungkag ang nasapwan nga stockyard sang
mga kinawatan nga karbaw sa dulunan sang Igbaras
kag Tubungan. Ginpangwarningan kag ginpalayas ang
iban pa nga galamay. Kalakip man sa mga ginpang-
nyutralisa ang mga panting (lokal nga mga negos-
yante) nga muklat kag indi muklat nagapatigayon sa
pagbaligya sang mga kinawatan nga sapat.
Ang mga ginahinambitan pila lang sang mga
natigayon angut sa pagpaluntad sang katawhay kag
kalinong nga gintungdan sang NPA. Madamu pa ang
mahimo masambit umpisa nga nagluntad kag
nagpanggamot ini sa kaumhan. Mga kadalag-an ini
nga indi basta lang mapanas sa kasaysayan sang lugar.
Indi basta maagaw sang AFP sa pamensaron
kag tagipusuon sang pumuluyo nga nagahandum sang
makatarungan nga kalinong. Sa pihak sang binatalyon
nila nga operasyon sa kaumhan, paglibod sang kuno
“peace and development” nga mga aksyon kag
“pagbulig” sa masa, wala ini sang bisan isa ka
karbaw nga kinawatan nga nabalik sa mangunguma,
kag wala sila may nabungkag nga sindikato sang mga
kawatan sa kaumhan.
Ang nagakatabu sa mga binaryo nga malawig
ginteniran sang Philippine Army paagi sa mga
ditatsment ukon yunit pangsaywar nga “peace and
development teams” ukon PDT. Nagasungayan ang
daan na nga mga hurong sa lugar, nga ila man
ginarekrut nga mangin CAA, ukon mga impormer.
Nagaluntad ang kagamu kag nagasanyog ang indi
maayo nga bisyo kapareho sang inom, sugal, babaye
kag druga sa mga lugar nga ila ginateniran lakip na
ang mga kasapatan sang masa.#
Mga Balita
Wala gihapon hustisya kay Capalla,
biktima sang summary killing
Tatlo na ka tuig nga wala sa gihapon mahatagan sang
hustisya ang kamatayon ni Romeo Capalla, anay
manager sang Panay Fair Trade Center kag biktima
sang summary killing sadtong Marso 15, 2014.
Ginluthang siya sang RPA-ABB sa dikta sang militar
sa atubang sang Oton Public Market, mga 50 metros
ang kalayuon sa police station.
Suno sa Panay Alliance Karapatan, wala
gihapon sang hustisya kay Romy bangud sang kultura
sang impunity, (walay kahadlok nga magpanabat sa
layi sa pagkomiter sang krimen) nga nagaluntad sa
subong nga sistema sang katilingban kapin sa kubay
sang PNP kag militar lakip ang mga ahente sini kag
mga paramilitar.
Ulihi nakita si Capalla nga nagabulig sa mga
biktima sang bagyong Yolanda sa Capiz semana antes
ini ginpatay. Sa bahin naman sa mga kababainhan
nga nahatagan sang pamugnan sa PFTC, si Capalla
naghatag sang kahigayunan para sa pumuluyo nga
makatrabaho bilang palangabuhian.
Sa ikatlo nga tuig sang pagpatay kay Capalla,
naghiwat sang rali ang mga progresibo nga
organisasyon kag iban nga pumuluyo sa atubangan
sang tyendahan sang Oton sa pagdemanda sang
hustisya para iya. #
#WomenStrike sang Marso 8
Nagmartsa-rali ang kabilugan nga 2,750 nga
kababainhan halin sa kubay sang mga mangunguma,
mamumugon kag iban nga mga imol sa Iloilo City,
Capiz, Aklan kag sa Estancia sang nagligad nga
Marso 8, 2017 sa okasyon sang Adlaw sang
Kababainhan.
9 Daba-Daba, Marso 2017 Ang martsa-rali sang mga kababainhan
pagpahayag sang pagpamatuk nila sa padayon nga
paghimulos kagpagpamigos kag bilang pagpakig-isa
man sa iban nga kababainhan nga anakbalkas sa iban
nga pungsod nga ginakontrolar sang imperyalismong
US.
Ginpangunahan sang GABRIELA ang linibo
ka kababainhan sa ining kalibutanon nga
#WomenStrike agud ipanawagan ang Trabaho, Duta,
Hustisya kag Kalinungan.
Suno sa GABRIELA-Iloilo City, ang padayon
nga kawawad-on sang desente kag regular nga
trabaho, duta, serbisyo sosyal, kalakasan kag
inhustisya amo ang mga basehan agud padayunon
sang kababainhan nga Pilipino ang ginhimakasan sang
mga kababainhan nga anakbalhas sang nagliligad nga
tinuig nga nagtulod sa pagdeklarar sang Marso 8
bilang International Working Women's Day.
Madamo na sang kadalag-an ang militante nga
paghimakas sang kababainhan nga Pilipino upod sa
iban nga kababainhan sa luwas sang pungsod. Ini
kaangay sang kinamatarung nga makaboto,
paghimakas sa pagpanubo sa 8-oras kada adlaw nga
pagtrabaho halin sa 12 oras, layi batuk sa child labor
kag iban pa nga kadalag-an sa reporma sa pagprotehir
sa kinamatarung sang kababainhan kag kabataan.
Apang sa pihak sini, indi pa bastante agud
mabag-o ang kahimtangan kundi dapat padayon nga
militante nga iduso sang kababainhan ang matuod-
tuod nga pagbag-o agud maangkon ang kalinungan
nga nakabase sa hustisya.#
Paltik ang layi para sa libre nga edukasyon
Ang senate Bill 1304 ukon Affordable Education for
All, ang ginapabugal nga kuno libre nga edukasyon
isa ka pagpaniplang lang. Indi ini libre. Kundi hatagan
lang sang subsidyo kag ayuda ang mga istudyante nga
italana sang estado bilang imol nga hatagan sang
ayuda pinansyal.
Suno sa tagpamaba sang Kabataan Partylist-
Panay, ang bersyon sang senado magadingut pa gid
sang edukasyon, imbes maangkon sang tanan. Ang
Senate Bill 1304 wala sang kinatuhay sa Socialized
Tuition System (STS) sang University of the
Philippines (UP). Sa STS, “ginasubsidyuhan” sang
estado ang imol nga istudyante. Samtang ang “may
sarang” magabayad sang mataas nga twisyon para
masuportahan ang imol nga istudyante.
Suno sa Kabataan Partylist, mangin rason lang
ini sang dugang nga pagtaas sang balayran sa mga
kolehiyo kag unibersidad pangpubliko. Ini bangud
tugtan na sila nga magpataas twisyon. Dugang pa sang
Kabataan Partylist-Panay nga ang socialized tuition
policy isa ka tabon sa pagpataas sang balayran sa
twisyon kag ang sa higher bracket magbayad sang
tuition sang ara sa lower bracket nga ginasubsidyo.
Ang Senate Bill 1304 labi nga nagapakita sang
komersyalisasyon sang edukasyon. Pabor ini sa mga
dalagku nga kapitalista sa edukasyon nga amo ang
nagaganansya sa pondo nga para kuno sa mga “imol”
nga istudyante.
Alipalok a panahon sang ceasefire, dapat untaton sang AFP
ang ila operasyon pangkombat, CMO kag intel. Sang
nagligad, ang AFP nagbayolar sang ila kaugalingon
nga deklarasyon sang ceasefire.
Halimbawa sini, ang kaso sang Cabatangan, Lam-
bunao. Sang wala pa ceasefire wala man sila diri nagatenir.
Oktubre sang nagligad nga tuig umpisa nga ginmiltiarisa
nila ang baryo bisan may ceasefire.
Asta sining ikaduha nga semana sang Marso 2017,
masobra apat na ka bulan ang may 50 ka katapo sang mili-
tar sa pagpamuno ni 1st Lt. Ferdinand Devera kag Capt.
Gilbert Facunlad nga nagagamit sang health center kag
barangay hall sang baryo.
Masobra duha ka semana nga nauntat ang pag-
eskwela sang mga kabataan bangud ginhimo nga kampo
sang mga militar ang Cabatangan, Elementary School.
Wala pa lubos nga nakabalik ang masobra 30 ka
mga pamilya nga nagbakwit sa kahadlok bangud sang
pagpaniro sang militar sang ila barangay hall kag day care
center sadtong tinalikdan nga Pebrero 4. Ginhimo pa sang
mga militar nga panaming ang 10 ka mga sibilyan lakip
ang isa ka tigulang nga babaye kag 6 ka menor de edad.
* * *
Duguon ang agi sang 61stIB. Nagalaba na gid ang
lista sang mga salabton sini nga paglapas sa tawhanon nga
kinamatarung. Sanday Sgt. Jeffrey Belarmino, Major Allan
Mangaser, executive officer sang 61st IB, kag Lt. Col.
Leonardo Pena, commanding officer sang 61st IB ang
nagpanguma sa pagpangluthang-patay kanday Lorendo
S
10 Daba-Daba, Marso 2017 kag Ian Borres sa Jebaca, Maayon, Capiz sadtong Pebreto
24.
Tropa sang Charlie Company sang 61stIB ang nag-
patay kay Rodelyn Aguirre, 6 anyos, sang ginpalukpan
sang M203 grenade launcher sadtong Marso 13. Si Rode-
lyn upod ang iya manghod nga si Rhoda, 3 anyos, ang
nagahampang sa gwa sang ila balay sa Brgy Tacayan,
Tapaz, Capiz sang gulpi lang naglupok ang M203 halin sa
detatsment sang mga militar 150 metros ang kalayuon sa
ila balay.
Isa ka bulan antes napatay si Rodelyn Aguirre,
pinatay man sang yunit sang 61stIB si Charito Eulalio kag
iya bana sa Brgy. Rizal Sur, Tapaz sadtong Pebrero 2012.
Oktubre 2013, ginstraping sang 61st IB ang balay ni
Rolando Diaz sa diin siya napilasan samtang patay naman
si Pastor Mirasol sa Brgy. Nayawan, Tapaz. Duro pa
krimen ining 61stIB sa Negros antes ginsaylo sa Panay.#
Pamatan-on, pagpasakup sa rebolusyon
Bilang pamatan-on,
Madamo ang nagasulod sa akon pamensaron
Kag isa na dira ang magrebolusyon
Madamo na nga kabuhi ang ginhalad sang mga kaupod
Kag ang ila gusto amo ang hilwayon ang pungsod.
Kon aton balikan ang kasaysayan
Madamo ang pumuluyo nga ginapigos kag ginahimuslan
Sang agalon nga mayduta kag mga manggaran
Gusto bala ninyo magpadayon ining kahimtangan?
Gani, magmata na kita nga mga pamatan-on
Bangud wala kita sang masanag nga palaabuton
Daku ang papel sang mga pamatan-on
Sa paghilway sang pungsod naton
Dapat kita mag-pultaym sa rebolusyon!
- Ka Jude
top related