:leg idlitljdbclt an 2ltfacce · 470 id1 i~ceuen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll....

Post on 22-May-2020

0 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

467

Elr; (~) "A).W1I, tl'Ulor; dr; 'AnoA!.(JJlI(J. Ot' al~AoiJ

3~ ueljme uiimH4I \'Ilt I bav in 'oer er~en BeHe tr; Elr;, in Im

aroeiten nic9t Al' fon\m:n An j1eljt uub baß erj1e A 'oer Dritten BeiteaU bem ?)famen 2{poUoUG ßeljört; ber uid)t nttifcge 2{ccufatitl ljatnid)11S ?BefrembIi4ieö.

Bum ?Briefe \:leG IDlitljdbclt an 2ltfacce

{lei E; aHuft. fragm. hist. IV, 19. ({ritz.

?)fad) 'oem erllen E;a~e I \tlcr~cr 2lffen, bic Ul1t iljre ~~ei(­

l1\'1ljme \'Im ~tieg anßl'ßI'lnOCIl roerben, 3",ei ltrltlligtlll0en Alt @cm"t~efüljrt I folgt fofotl 'oie WlIrocu'tlunß auf bell ~hfaceß I ljan\:lf~riftri41

in 'oiefet @cftart: Tibi si perpetua pace fmi lieet, nisi hoslesopportuni ct sceleslissumi, egregia fama, si Romimos opprcs­scris, futura est, neque pelm'e audeam societatem ct fruslramala müa cum bonis tuis misccl·j spcrcll1. IDnfiir fdjreiMIDl I) mmfe n 013ergilllblullgen ber f. f~rl)f. @efeUfdjnfl 'oer 1IDiff.an ~eiP3iß, 3aljrauuß 1854, 6. 153): 1ibi si pel'pctua pace fruilieet, nisi hostes opporluni ct scclcslissullli j cgrcgia fama, siRoma nos Oppl't~sserH, futul'ß est: llcque pefere Rudeam so­cietalcm el fl'Ustl'u mala maa cum bonis tuis misteri sperem.lBor egregia fama fei in @cbanlett si ~u roie\:lCl:ljolen; lInb ",MUd}roüt'oe 'oie~ gefl'9cl)n tnüffen, au41 roclllt man {leim l)anbfd)riftrid} Clt~ed j1el)n bliebe, benn je'oellf\ltlG ljebt mit nequc petCl'c ber ?)f(ld}$f(l~ alt. 3n'oej1 (lud} mit bem arfl) \)etbeffertcn ~cxte rodp i~ ni4lt~ll\'e4lt 3lt tommclI.

3cuc 1IDicberljo(nng ilOlt si IllU~ miOfaUcn, weil cgrcgiafama ni4l1 11041 l)Oll !'rui lieet aul)ängt, fonlmn alG 6uvjeft mitfulura esl einen lIeUell gan3en 6a~ {IH'od; uni,) ftc crfdjcint tim fomiplir9H, fofmt in ben ?BcbillßlIno18r\l~ ft41 ein a11,1citcr: si Homanos opprcsscril, einfd}nd)tcH. IDaffdbc l)nbcn ",ir ",cacn nisilwsles e[e. öU HIIOCII, 'oCIIII ilUd) ~\lO .~d} \lllr"'lIbcru'oc nisi (= lIn t'

468 IDH~cerre1t.

nur ba p 11. f. IV. 3. lB. €SaU. Sug. 24. (fat. 20,7, beibe smaream €5c9ruffe) foUte nic9t \)011 einem lBebi119uUoäfa~e av~ä110cn; nl1bfo lVeit fin'oe irl} 'oie (fouJectur lilJi pcrpctua pace frui tieeretl)on einem ric9tigen @efit(lfe elnOclJevel1. lBef,1jH man ben 9ctllb.fe9tiftrirl}en 'X-e):t, fo lViirbe l)or nisi ~iuaU3ubel1rcn feiu etlVa: IV a~

'0 er ~ aIr lV är e; auer biefe €5tü~e für nisi burfte nirl}t luegvfei.llen. [Bar un~ feruer bei rgregia fama 'oa~ .3ei!ll,h)rt all l)ie{, fl,l~aven lViI' cö ~icr 311 l)ermiffett; 11,lcun mCll1 aver uirl}t fic~t, ov 'oie.fed opportuni ot scelestissumi 'Jjrö'oUat ober 2l'pflofttton frilt foff, foföunen luir uu('I nur bamit trö~eu, bar opportuni in bcm eincnlVie im aubern ~aUe 3\Uecrmibrig ßefaßt i~. €5ie finb boc9 wo'9fi9Ut, bem 2trfaceiS (\)gf. SUß. 46), alfo i9rl'm ~einbe (3I1g. 55)opportuni, finb opportuni iniul'iae (Su!J. 20), uämfirl} accipiun­dac. ~ie ~ein'oe finb opportuni, wenu i~re €5teHnng ober ~aße

eiurabel, über fie 'ger3ufaffel1. ~6er ellen '9ierin liegt ja bie Wög<lirl}feit, fiel) bauernbe mu!)e I,m i911en 3u frl}affflt; 3nräffto in unfe­tem 'X-exte würbe bad @eoeut(leif importuni fein.

@egcn bidBervefferull[l i9rerfcitü: si Homa nos opprcsscrit,l\lefrl}e firl} aUrrbiugö feirl}t vewerf~ef1i!Jt unb ueffer, afG bie über.lieferte ~cdart, biefc('l Drtcd firl} in bm .3ufammetl91'.\Itß einfüot,ergeben ftc9 mit· ntaUrl}erfei lBebeufen. Roma jlatt Romani, \\)ic9)?it~ri'oat fonft immer fprirl}t, man im @ebic9te aUßef)n; 9ier bagc"gen wiirbe nid}t eilll11af Romunus, 3un. 81 = dux Romanus,(Im sp(a~e fein. :Da ferner uuter nos uirl}t wie in nobis oppres­sis (f)illter 11une, quaeso, considera) unb am €5c9Tuffe 'X-igl'aueß(magnus aller rex) mit inoeoriffCll fein, fon'oern WIt~ribat nur~c9 aUdn meinen fönute, fo faUt unbequem, bau er im ferben (5a~e

ben 6il1gu(ar audellll1, sperem l'rau(~t. 1)ie rotößfid}fdt I ~ie(.

lIleljr bcu ~!rface~ lI1it ell1öufc9fief.eu, fäfTt fc{Jon bnrtmt lVcg, weitbiefe lBebinßul1g, l1irl}t biöjultftii,\ ciI1ßefii~rt, 'oie crjkl'c auf1)öbe, unb'ocr et\\laige Warl}ru1)m beu Untergau!} feineölUeOG fo weit auflViegt,baß 9J1it~ribat 'oefJ1)al'O llid)l fein 5Büubniß alt tragen bÜl'fte. G:nbfic9IPirb 'oie 5Be,)ie'9l!llg: werfen fama, biefclbe 111it opprcsseris beutfirl},bUl'rI} oppresserit, 'Nt tihi lttÖßTic9~ IUdt l\leßjl(1)t, nelltrafi~rt.

~ine cgl'egia fama üllcr~aupt t,eö (!rdgniffeö Wirb fajolt {lfei~elt:

469

a!io barf Wlit9ribat fte nid)t inbirett ilt 2I6rebe oie~n; IU&9ren'o fie&tt!l(dd} für i9n feinctt !!BerlV 9at. ~lfIei1l bem ottfulgc fragcn lUit:lUie fann bem fprad}enfun'olgen ~)Ut9ri'oat ober l,)ieflne9r bellt €lallu~

fin SJJ§iColoße unh S;>iporifer f bel' fe(ver fo fdjarf belllt unb gutfdjrci6t I dnell foldjen €laj,i outratten '? IDodj tl iUig fragen 2lnbcreben UnAuftiebenen f lUie cr bcnn au 9elfell gCbenfe.

IDie .!!Borte cgregia fama, si Romunos oppressel'is, fu­tura es!, lUeld)e oramU1atifdj unat\9ängiö I tictradjten Ivir l)()Tfäu~g

arG gar Ilidjt l,)Or9an'oen. 2{ver nun weiter refenb fe~e id) nidjt eilt,wie 9intcr fruslra - spercm mit Alque (ca, (juaa la mOl'uriposse videntllr, irll in Tigl'llnem recenlis belli ct meae resparum prosperae, si "era cxislumarc voles, maXUllle horla­bunlur) fortgcfa9\'fn werben f,mlt, wo bel' l'eillll ein i In @h.'ßen­t 9eil \)erfanot f ba aUG ben Umflänben, Itletdje ben 2IrfaceG nta§­1un f bel' @.\ptedjcr 'Oiefme§r .poffnuug fdjilpft. Alqlle 9cifdjt, bagentwebel' ein jidj eianenber l)ollPänbiger €laj,i f ober lUenigllellG einmit ira unb meae res auf gfdd)er ~inie lle~enbeG entlieft \)onhortabunlur l,)crauGgieng; idj beufe: hostes opporluni ct sce­leslissumi, unh fCge burdj nisi bie iBei&iubll1lß §erße~eat. IDie mebl.'rautet nunme~r: 'fibi si perpetua pace frui Hee!, neque pelereaudeam sociciatem eL frustra mala mea cum bonis tuis miSeel'lsperem; nisi hostes opporluni el 5eeieslissUini alque ea,quae eie. :t>ie @'\,l~e mit si unb nisi Tanfen ft~ coorbinirt, äVn..lidj lUie a.~. bort in bel' mehe ~at(l'G: si ipse pudicitiae - pe.pel'eil; nisi Herum bellum fecil, nur 9ier mit gemeillfd)aftri­djcm .panptfaße. ID1it~ribat giebt an auerlt, Wllrnnt er uidjt lUagenmödjte, unb bann, Warum Cl' cd g(eidjluo91 t§nc. :t>ie crjte lifr­ltl.lgunO: num Iieea! paeem agere, wirb mit LilJi si perpcluapace frui Iieet wieber aufgenommen, ullb ~ur~ hosles scelestis_Sllllli (per ({UOS non lieet) 9illler nisi al1 nller €lteUe bie per_pelua pax gdäußltet; aber ba(J ~eilUort opporluni fel&jt fo lUieim elc. ul1'o meae res eie. empfe91en id quod quaesitul'. 9t9c"torifdj lle9t bel' €laß !lisi - horlabunlur bel' 61tleiten lifl'ltlägunggeßenüver, feine lmi €lubjdte bell @cfidjtGpunftcn pium tulumgloriosum, \tlfUYI.' mit lIIe enim oblloxius eie. in umoere~rtl.'t

470 ID1 i ~ ceUen•

.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb; lulum lUirb elJburd) bie 9l11t!ifd)fClßf W1it9riDclflJ unb bie am stage liegenDen f aif\>uermeibrid)cn ~e9fer; saUs pia fein lUirb bie socielas belli, lUd!pe gegen ~einbe aud) beG Wrfaeed eiugegangen ltJirb. Buerft favtbie @'';j)oftlion lelle beiben SJ-\unfte aufamlllen, lUe(r!}e ben WrfacelJuebellr!id) ltlad)en l'öllnten, unb fd)rieflt lllt lila enim mit nlrl1lqueRomanis elG. 'oie hosles sceles!issumi alt.

mUll uurigt nod) f 'oie ?morte egl'egia fama, si Bomanosoppl'essel'is, fulm'a esl, ultteraubrinoelt. .pat fid) !)Ln: jenema!que eine ~%te peraudgeftefU, fo nafft gegeit (gnbe beG ~riefeG

\)l,)r quod haud dillieile est eilte nod) arom f beren mot9fd)reifein .peraußgeuer geport pal. W1it9ribat farm !Jod) ltid)t raßen: llufbiefe Wrt lUerben 'oie mömer nod) aaeG \)ertifge1t, ltlaG ßl'lt' nid}!fd)ltler ifl:, ltJenn u)ir ~etbe i9r 9öd)fid} gefii9rbeted .peer \)on 3ltlei@leiten umocrrnelt. @efd)ie9t ~c~tmG, fo bünft eil i91t opne Bl\1ei..fef \)iefme9r ein ~eid)ted, mit bell VlÖlllcrn fertig &ll ltJerben; uul>~inüber f über ~erllid}tultO ber Vlöl1ler l1Iug \)or quod haud dU:"fieile esl bie 9lebe geoanocn fein. fd}reibe: audendo el fal­lelldo el beHn ex uellis sercndo magni facli, per hune moremexslingllent omnia aut oGcident. Egregia fama, si Hornanosoppresseris, fulura est, quod haud difficile esl eIe. XJll'ourdj,ba~ 'oie mÖntet \)or~et er~ gcnannt unb befdjriet1en ftnb, ifl: fadjridjemertiinbulIß oegeben. ~iue clUöbrütffidje bttrd) qnodsi lales homi­nes oppresseris eIe. \11ir'o »erfdjlt1ä9t; benn bel' .pl'luptbegriff egre­gin fama briil19t alt 'oie Slli~e bed S(l~ed, uuo 'oaG fd}etn&ar 2I6"gcurod)ene bcffefben mar!}t ~icr am @ld}fuffe bie Vlebe encl'gifd)er.XJie lliid)~ell ?morte : quod haud dilf. est eIe., fc&lietJelt fid) anbie ~ebi110un9 an, luc!d)e MrOiillgiO crfiHft l\1erbcn mll~; a!äoai'oaucr fOllllut W1it9l'ibat aud) auf bic egregia fama &urftcf UUll lUeifl:biefeil i~r 2Ittri&ut I>un~ i~ren SlIpalt l1adj. 3u ben ?morten 'fe­{l"e ilIa fama seqnelnr eie. !legt citle ~11rgfd)aft bafiir, bagim t1ml1ittelbcn~ morgcrgcgcnben bie lilma aur 611rad}c oefoltlrnen.Bunt Mrauö aber mad)eu fte gClUitJ, bau WCltpri'oat nid}t fagenl\1ill: bie VlÖlllcr ttlcl'beu ullfd}ltJcr ~ffetl »crtltgell f ltletllt lui.

,gIlt Sh it if uno (hflhu ng. 471

6ttlel i~t S)m umfteifen, aUßttlcir{}eub, an~att aUA1t!3teifeu. So aller*biugG 911t, wer feine ~ücfe auna1)m, l.lerU1ut1}fi~ ernört, unb ntugbann erWirf werben; aUetu ba würbe bem &rf(lcel'l dne farn!! 9au3anbeter ~d uar{}folaeu. Uebrigenl'l i~ au~ eine ~eife feiner Sfrieß*fii1}ruug uor{} uir{}f iu 2tulSfixl)t 6U ne~nlcll; bit 150Ige beG Ul1lfrcl*fenG, aur{} einel'l fodocfe~ten, wäre iibcdrielJen gcfr{}ifbcrt, bad \'ö­mifd}e tlm Yür ford}e ~tl.'O\lrtuugeu bon i1}m un~\l,lccfmaOill d}arafte­riftrt; unb IDlit1}rl'oat 1}llt nid)t f01uo1}f, ttla(l ben alillnern me1}r oberweniger, arG l.liefme1)r, bag riit ben ~rrfaceG baGjenioe chullG ~cid)­

teG fei, AU aeigcu, w03u er i{ln in bellt ~riefe illilforbert.gtagt man eublid), wie eG w(1)1 ßcfd)e1}elt fd, bag bic ue­

trelfenbeu lIBorte l)om ~nbe beG iS~rift~iicfcG llll befreit ~nfan!l uer­fd}flloeu wurbeu, fo fonnte b"G &uoe bclf ~1t}fd)reiberlS l.lon eincr (fo*{umlle ber mIaUfcite ober bed Ilufgefd)fagellcn ~ud)eG lluf bie ilnllmavgdrrt fein; ~aae biefet &rt finben ftd) ja nid)t nUr l)iiufta im&ften unb 91euen ~e~amcnte, wo man fie viG je~t l.lcrfannt 91lt,foubertt aud} bei sprofllnfd)rift~ef{eru. ~cr 15e{ller il1 aoer mit ei·nem 3w~itelt tlcrflppt, b~r e&enfa{lll ~erger eHrt fdn wirr; unD ticiDI!bürften batum eiueu gemeinfd}llftlid)eu ®ruub paoen, fo bll~ fo1*geube lBorllefiung MU beltl.perßllltoe \\)(l~rfd}cinti~er bünft. ~ulS!Berlln"

lnffnng belS tlomöotdeuton - ris fuLUl'a esL unb diflicile esL wur*beu bie !!Borte einmll! irrt1)ümrid} ii&erfprungcn, nnll fobanu alll mannl!eber unter bel' (folumne ulld)oetjoU. iSie fef611, WellU tlid}t itjr tri·tifd}elS .3eid}en, jlanben nuITer bel' alei~e neben scelesLissumi, Uer.ldbten fid) 9ier I)or al{jue bem ~ertl! ein, uub 3milfcn biefe !Ber­binbuug. ~llllU aber It1U~tcu bie 6l'ibell @5ä~e (nisi - fuLura esL),bllmit nllr tjafbwegeG ein "ufd)eineuber €5iult ent~e91!, über nc­que pelore audeam tjinaufgetjobm werbcn, je'oor{} nid}t in ben ~Il­

fllng, rodl nisi ftd) Iln ein !BortjergetjenbeG anletjnt. Xliefcr ~u~

fd)rciber ffilgefte folgcuDelt @)inn 1)crllIlG: I/~Clllt bir ballernben~rieben 3" geltie~elt gegÖUllt ij1:, b"l.lon llbgcfe91l, ba~ 'oll 6equemfid} 6idenbe unb {leif!ofe geinbe t}ajl: fo wM>, f'lffll 'on nie 91ömerucroMtigll, bllo ein llIlßne1)mcn'oer alll9m feilt; IInb id} möd)te uid}twagen u. f. w." ~er l),ad}fll~ 90U i9m lllro mit egregin famaan, unb 1l1ll lt1efentlid}cu @c'ollnfen fau'o cr tjmilll.'l: !!Beun Wrfilccl.'l

472 IDHdccH cu.

~l'ieben ~a{len fönne, unb g(ei~wo9r Sfricg anfange, ilt for~em jleg­tei~, fo u. f. \u.: eille Wttffllffullg, mef4!e t9fifd im obinen omitdhfeitigt WorDCll, t~cifd Cillel' m3ibcr(cgullg nir9t 3" beDürfen fr9eint.

!B Cr '& Cffer 1111 gell 3u S) e ft 11.

@;. 268,3. 17 IJ. 11· fie~: "pcrhibclI t" 11a/t "prrhibens".@;. 270 ,3. 12 I'. 11· i11 fo öll fcfell: "alle. öllr lBertlleihllll(l feid}t cllt~C'

()cllher ~ntf)liltler ItlClliilnell~ 'oie meineII" ll· f· ltl.@;. 272 ·8. 5 Il. 1). lie~: ,,®iehcrerfellllllllll. ha d ~lll!lllriIlUl."

<1'5. 276 3. 18 IJ. 1). licd: ,,(pofJEQGJI".<1'5. 277 3· 25 IJ. ll· licd: "I u mcn" 11.,lt "ta mcu".<1'5. 280 ß· 19 ll. 1). lied: ,,®CIl eHIl".<1'5. 289 ,3. 13 ll. 11. lied: ,,'calln" ~att ,,'0 Clln".<1'5. 289 ß. 11 1). 11. lied: "l!lrfhirnIlQ".

Glrbrullt l>cl \EArl l3lcorgl In 180UlI.

top related