kapitulli 1 - hyrje

Kapitulli 1

Panko and PankoBusiness Data Networks and Security, 9th Edition

© 2013 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall

1

Sot ne jemi të rrethuar gjithandej prej rrjetave kompjuterike.

Njohuritë që do të merrni në këtë kurs do t’ju ndihmojnë të merrni pjesë në revolucionin e rrjetave kompjuterike.

Ky kapitull është një nga katër kapitujt që do ti konsiderojmë si kapituj bazë – hyrës.

Këta kapituj paraqesin konceptet dhe çështjet bazë të rrjetave kompjuterike.

Duhet të rikujtojmë dhe njohuritë e mëparëshme pasi disa nga aspektet e reja për rrjetat do të jenë më të lehta vetëm nëse kuptoni zhvillimin e internetworking.

2

Kapitulli 2: Standardet◦ Standardet janë pjesa qendrore e rrjetave.◦ Standardet bëjnë të mundur që sisteme të

ndryshme të punojnë së bashku.

Kapitulli 3: Siguria◦ Siguria shoqëron funksionimin e rrjetave.

Kapitulli 4: Dizenjimi dhe Menaxhimi i Rrjetave◦ Me anë të njohurive të marra në tre kapitujt e parë,

do të përpiqemi të mësojmë si të dizenjojmë rrjetat dhe ti menaxhojmë ato pasi janë krijuar.

3

Trajtojnë në detaje standardet dhe rrjetat sipas shtresave të ndryshme. ◦ Kalojnë nga shtresat më të ulëta (fizike) tek

shtresat më të larta (aplikimet).◦ Në secilin prej tyre do të marrim edhe koncepte

bazë hyrëse.

Kapitulli 5: Rrjetat me tela Ethernet LAN. Kapitulli 6-7: Wireless LAN Kapitulli 8-9: TCP/IP Internetworking Kapitulli 10: WAN Kapitulli 11: Aplikimet e rrjetit

4

Materiale të vështira Koncept Kyç (KK)

Merreni ngadalë, hap pas hapi.Kjo do të kërkojë punë ekstra.

Ky është një koncept kyç (KK) duhet ta kuptoni shumë mirë.

5

6

7

Punon në First Bank of Paradise (FBP) në Hawai`i

Zhvillon një fushatë marketingu duke përdorur media të reja, të tilla si Facebook, YouTube, e-mail dhe website-in e bankës

8

Projekti i tij aktual është karta e kreditit smart AlohaSmart◦ Kartat smart kanë chips sikurse edhe shirit

magnetik

9

Në mëngjes, ai hap kompjuterin e tij tablet, për të kontrolluar e-mail-in i cili përmban shënime për planin e tij marketing në PowerPoint

Ndez kompjuterin desktop dhe vazhdon punën për prezantimin në PowerPoint

Automatikisht e ngarkon (upload) “në cloud” me BlueSynch

Më vonë e disponon atë në notebook-un e tij dhe gjithashtu është disponibël dhe në kompjuterat e pjesmarrësve në takim

10

Cloud imagery tregon që përdoruesi nuk ka nevojë të kuptojë se si operon sistemi “brenda cloud”.

Cloud imagery tregon që përdoruesi nuk ka nevojë të kuptojë se si operon sistemi “brenda cloud”.

Prezantimi në Power Point i Jason është i ruajtur në Cloud dhe është i aksesueshëm nga çdo pajisje që ka bërë download privilegjet

11

PowerPoint është i instaluar në kompjuterin e tij desktop në zyrë.

Për kompjuterin e tij notebook dhe tablet, PowerPoint është i ruajtur në cloud.◦ Ai e shkarkon (download) atë kur i nevojitet.◦ Paguan për të çdo muaj, si një shërbim.◦ Ai quhet “Software as a Service” (SaaS).

12

Power Point është ruajtur në ofruesin e shërbimeve software në Cloud dhe shkarkohet (download) kur nevojitet

13

Punon në First Bank of Paradise si staf i rrjetit

Menaxhon Wireless LAN të ndërtesës qendrore të bankës

Lëviz lart e poshtë duke lexuar rrjetin me programin e saj Sniffer

Merr informacione në lidhje me pikat e aksesit, fortësinë e sinjalit dhe sigurinë e rrjetit.

14

SSID identifikon rrjetinBSSID është adresa e pikës së aksesitRSSI është fortësia relative e sinjalit

15

16

Aktualisht, lëviz nëpër godinë çdo ditë.◦ Pavarësisht kësaj, ka raste kur nuk i gjen dot

problemet.

FBP po instalon një sistem të centralizuar të menaxhimit wireless.◦ Do të jetë në gjendje të menaxhojë të gjitha pikat

e aksesit në mënyrë qendrore.◦ Ajo mund të monitorojë për probleme në mënyrë

konstante rrjetin.◦ Vetë rrjeti do ta informojë (me alarme) atë për

problemet.◦ Sistemi madje do të mund të bëjë rregullime

automatikisht.

17

Është përgjegjës për sigurinë në rrjetin wireless të FBP

Problemi BYOD (Bring Your Own Device)◦ Numri i Smartphones dhe Tablets është duke u

shtuar shumë◦ Zotërohen nga punonjësit por përdoren pjesërish

dhe për qëllime biznesi◦ Ka një diversitet të SO në Smartphone dhe Tablet◦ Siguria e pajisjeve është përmirësuar por prap

është e limituar

18

Claire Lorek gjeti një Rogue Access Point në njërën nga ato kontrollet që bënte lart e poshtë.

Ajo dhe John Lee takojnë Albert Gomes i cili kishte instaluar pikën e paautorizuar të aksesit.

Albert mendonte se pika e aksesit ishte e sigurtë dhe në një gjendje fshehtësie.

Megjithatë, software i Claire dhe sigurisht dhe i ndonjë hackeri mund ta gjenin atë.

19

Nuk e dënuan sigurisht Albert Gomes, ata punuan për ta ndihmuar atë.

Departamenti i tij kishte nevojë për më shumë kapacitete.

Claire do të instalonte një tjetër pikë aksesi, por me një siguri më të lartë.

John dhe Claire krijuan një aleancë bashkëpunimi.

20

21

1.Rrjeti është një sistem që lejon aplikimet në rrjet të ekzekutohen në hoste të ndryshme dhe të punojnë së bashku.

1.Rrjeti është një sistem që lejon aplikimet në rrjet të ekzekutohen në hoste të ndryshme dhe të punojnë së bashku.

22

2.Bërthama e rrjetit është e vizatuar si një re.

Linjat e Aksesit lidhin hostet me rrjetin.

2.Bërthama e rrjetit është e vizatuar si një re.

Linjat e Aksesit lidhin hostet me rrjetin.

23

3.Çdo pajisje e lidhur në rrjet quhet Host. Këto mund të jenë pajisje të ndryshme që nga servera të mëdhenj, desktop të vegjël, laptop, netbook, PC, smartphones, dhe pajisje të tjera.

3.Çdo pajisje e lidhur në rrjet quhet Host. Këto mund të jenë pajisje të ndryshme që nga servera të mëdhenj, desktop të vegjël, laptop, netbook, PC, smartphones, dhe pajisje të tjera.

24

2. Aplikimet janë e vetmja gjë për

të cilën interesohen përdoruesit.

2. Aplikimet janë e vetmja gjë për

të cilën interesohen përdoruesit.

1. Rrjeti është një sistem që lejon aplikimet që ekzekutohen në hoste të

ndryshme të punojnë së bashku.

1. Rrjeti është një sistem që lejon aplikimet që ekzekutohen në hoste të

ndryshme të punojnë së bashku.

Përkufizim praktik

Aplikacione që kanë nevojë për rrjet

1970◦ E-mail, shkarkimi dhe transferimin e skedarëve

1990◦ World Wide Web, mesazhet direkte

Ky shekull

◦ Web 2.0 me përmbajtje të zhvilluar nga përdoruesit, p.sh. Wikipedia, YouTube

◦ Rrjetat sociale, p.sh. Facebook

◦ Transmetimet e mediave – TV online

25

26

Aplikimet komunikojnë duke i dërguar mesazhe njëri – tjetrit.

Mesazhet adresohen tek adresa e marrësit.

Aplikimet komunikojnë duke i dërguar mesazhe njëri – tjetrit.

Mesazhet adresohen tek adresa e marrësit.

27

1. Përdoruesve mund tu nevojitet të dinë

rreth “access links” të tyre me rrjetin.

1. Përdoruesve mund tu nevojitet të dinë

rreth “access links” të tyre me rrjetin.

Bërthama e rrjetit tregohet si një re, për të theksuar që për

përdoruesit nuk është e nevojëshme të dinë se çfarë

ndodh brenda saj.

Bërthama e rrjetit tregohet si një re, për të theksuar që për

përdoruesit nuk është e nevojëshme të dinë se çfarë

ndodh brenda saj.

28

Terminal - HostEkzekutimi i

aplikacionit kryhet i gjithë në host.

Terminal - HostEkzekutimi i

aplikacionit kryhet i gjithë në host.

29

Kjo u mundësua me shfaqen e PC

Kjo u mundësua me shfaqen e PC

Client / ServerKlienti dhe serveri ndajnë punën në ekzekutimin e

aplikacionit.

Client / ServerKlienti dhe serveri ndajnë punën në ekzekutimin e

aplikacionit.

Peer-to-Peer (P2P) Computing

◦ Klientët i ofrojnë shërbime njëri - tjetrit.

◦ Kjo është bërë e mundur nga rritja e fuqisë përpunuese të PC.

Cloud Computing

◦ Burimet mundësohen (outsource) nga një ofrues që aksesohet nëpërmjet rrjetit.

◦ Përdoruesve ju nevojitet vetëm një PC ose një pajisje tjetër inteligjente.

◦ Kompanitë nuk kanë nevojë të zotërojnë servera ose aplikacione.

30

31

P2P Processing mund të realizohet pa një rrjet (siç tregohet) ose me një rrjet.

Nuk nevojiten Serverat.

P2P Processing mund të realizohet pa një rrjet (siç tregohet) ose me një rrjet.

Nuk nevojiten Serverat.

Matja e Shpejtësisë së Transmetimit

Normalisht matet në bits për sekond (bps)

Zakonisht jo në bytes për sekond (Bps)

Shkurtimet e njësive matëse

Kilobits per second kbps (gërmë e vogël k)

1,000 bps (jo 1,024)

Megabits per second Mbps 1,000,000 bps

Gigabits per second Gbps 1,000,000,000 bps

Terabits per second Tbps 1,000,000,000,000 bps

32

Shembuj (k, M, G)

◦ 56,000 bps është 56 kbps.

◦ 45,370 bps është 45.37 kbps.

◦ 34 Mbps është 34,000,000 bps.

◦ 4,676 bps është 4.676 kbps.

◦ 23,000,000 bps është 23 Mbps.

33

Shpejtësia e rrjetit

AplikacioniTransferim File

100 kbps

1 Mbps

10 Mbps

100 Mbps

1 Gbps

E-Mail (250 fjalë)

0.15 sec

0 sec 0 sec 0 sec 0 sec

Foto (5 MB) 8 min 1 min 5 sec 1 sec 0.1 sec

Film HD(Një orë-10 Mbps)

4 d 10 h 1 h 6 min 36 sec

Backup/Synch (10 GB)

12 d 28 hr 3 h 17 min 2 min

34

35

36

Sistemet e transmetimit Circuit-Switched i ofrojnë përdoruesve kapacitete të dedikuara

37

Qarqet garantojnë kapacitetet e nevojëshme gjatë gjithë kohëzgjatjes së telefonatës◦ Në çdo switch gjatë rrugës◦ Në çdo linjë gjatë rrugës në vazhdim

38

Kapacitet i rezervuar fillim – mbarim (thirrës – marrës)

Nuk ka vonesa

Kapaciteti paguhet edhe nëse nuk përdoret

Dial-Up Circuit Leased Line Circuit

Për shtëpitë dhe bizneset Për bizneset

Mund të telefonojnë çdo numër

Lidhje Point-to-Point midis dy vendndodhjeve

Kapacitet i rezervuar gjatë kohëzgjatjes së telefonatës

Kapacitet i rezervuar gjatë gjithë kohës

Shpejtësi e ulët për të dhënat (30 deri në 60 kbps)

Shpejtësi nga megabits në gigabits per second

Jo të kushtueshme Të shtrenjta

39

40

Garantimi i kapaciteteve nëpërmjet qarqeve të telefonisë është ekonomik për transmetimin e

zërit por jo të të dhënave.

Garantimi i kapaciteteve nëpërmjet qarqeve të telefonisë është ekonomik për transmetimin e

zërit por jo të të dhënave.

Trafiku i zërit:Përdorim krejt

konstant.Circuit Switching

(qarqet e rezervuara) janë

krejt eficiente.

Trafiku i të dhënave:

Përdorim i shkurtër. Heshtje të gjata.Circuit Switching

(qarqet e rezervuara) janë

shumë jo eficiente.

41

Kur flasim aparati i telefonit prodhon sinjal elektrik analog.

Nëse flasim me zë më të lartë sinjali forcohet.

Rrjeti i telefonisë pret dhe mundëson transmetimin vetëm të sinjalit analog.

42

43

Kompjuteri transmeton sinjal dixhital.

Sinjali dixhital ndryshon menjëherë sipas gjendjes (tensionin, etj).

Nëse kemi 2 gjendje kemi transmetim binar. Njëra është 1 tjetra është 0.

Nëse ka disa gjendje kemi transmetim dixhital.

44

Rrjeti telefonik transmeton vetëm sinjal analog.

Modemi konverton sinjalin dixhital kompjuterik në sinjal analog.

Këtu kemi, 1, 1, 0 që konvertohet në “e lartë, e lartë, e ulët”.

Ky është modulimi në aplitudë.

Rrjeti telefonik transmeton vetëm sinjal analog.

Modemi konverton sinjalin dixhital kompjuterik në sinjal analog.

Këtu kemi, 1, 1, 0 që konvertohet në “e lartë, e lartë, e ulët”.

Ky është modulimi në aplitudë.

45

Në sinjalin dixhital, sinjali mbahet konstant në çdo cikël të orës.

Në fund të çdo cikli ai ose ndryshon ose qëndron njëlloj.

Në sinjalin dixhital, sinjali mbahet konstant në çdo cikël të orës.

Në fund të çdo cikli ai ose ndryshon ose qëndron njëlloj.

3 ClockCycles

46

Në këtë shembull, dy bitet e para janë 1. Nuk ka ndryshim të sinjalit.

Cikli i orës i lejon modemit të dallojë që ka dy 1 dhe jo një 1 të zgjatur.

Në këtë shembull, dy bitet e para janë 1. Nuk ka ndryshim të sinjalit.

Cikli i orës i lejon modemit të dallojë që ka dy 1 dhe jo një 1 të zgjatur.

3 ClockCycles

Shembull i transmetimit binar.12 volt gjatë një cikli ore është 0.

Ky është vetëm një shembull. Sistemet mund ti paraqisin në mënyra të ndryshme 0 dhe1.

Shembull i transmetimit binar.12 volt gjatë një cikli ore është 0.

Ky është vetëm një shembull. Sistemet mund ti paraqisin në mënyra të ndryshme 0 dhe1.

+3 deri në +15 volts është 0.+3 deri në +15 volts është 0.

47

Edhe nëse dobësohet tensioni, ka të ngjarë që sinjali të lexohet saktë.

Edhe nëse dobësohet tensioni, ka të ngjarë që sinjali të lexohet saktë.

48

Numri i gjendjeve

Bite të dërguara për një cikël ore

Paraqitja e gjendjes

2 (binare) 1 Gjendja 1=0, Gjendja 2=1

4 2 Katër gjendje paraqesin 00, 01, 10, dhe11

8 3 Tetë gjendje paraqesin 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111

49

Rritja e numrit të gjendjeve mundëson dërgimin e më shumë biteve për një cikël ore.

Rritja e numrit të gjendjeve mundëson dërgimin e më shumë biteve për një cikël ore.

Bits sent per clock cycle

Representation of states

2 (binary) 1 State 1=0, State 2=1

4 2 Four states can represent 00, 01, 10, and 11

8 3 Eight states can represent 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111

50

Megjithatë, nëse diferenca midis gjendjeve dhe tensionit bëhet më e vogël, rriten mundësitë e

gabimeve në transmetim.

Megjithatë, nëse diferenca midis gjendjeve dhe tensionit bëhet më e vogël, rriten mundësitë e

gabimeve në transmetim.

Numri i gjendjeve

Bite të dërguara për një cikël ore

Paraqitja e gjendjes

2 (binare) 1 Gjendja 1=0, Gjendja 2=1

4 2 Katër gjendje paraqesin 00, 01, 10, dhe11

8 3 Tetë gjendje paraqesin 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111

Zëvendësimi i circuit switchingPacket switching dhe multiplexingVendimet sekuenciale të switching

51

Pamë që rezervimi i kapaciteteve në qarqet e telefonisë është efiçent për komunikimet zanore, ku pothuajse gjatë gjithë kohës dikush është duke komunikuar.

Por është jo efiçent, shpesh i shtrenjtë për transmetim të dhënash, ku kërkohet transmetim i shpejtë në intervale të shkurtra, dhe me pauza të mëdha midis, gjatë të cilave kapaciteti i rezervuar nuk përdoret.

Packet switching është mënyrë më efiçente për transmetimin e të dhënave.

52

53

Packet Switching:

Mesazhi origjinal fragmetohet, dhe dërgohet në shumë paketa.

Riasemblohet nga marrësi.

Packet Switching:

Mesazhi origjinal fragmetohet, dhe dërgohet në shumë paketa.

Riasemblohet nga marrësi.

Paketat e burimeve të ndryshme ndajnë linjën (koston) e komunikimit midis

“packet switches”.Kjo e bën “packet switching” më pak të

shtrenjtë se “circuit switching”.

Paketat e burimeve të ndryshme ndajnë linjën (koston) e komunikimit midis

“packet switches”.Kjo e bën “packet switching” më pak të

shtrenjtë se “circuit switching”. 54

Linja e komunikimit bashkon (multiplex)

paketat e komunikimeve të ndryshme në të

njëjtën linjë

Packet Switch A merr një paketë të adresuar për Host Y.

Packet Switch A vendos për ta dërguar paketën tek B ose C.

Kjo është një vendimmarje për të bërë “forward”.

Packet Switch A merr një paketë të adresuar për Host Y.

Packet Switch A vendos për ta dërguar paketën tek B ose C.

Kjo është një vendimmarje për të bërë “forward”.

55

“Packet switch”nuk e di rrugën që duhet të ndjekë

paketa deri në fund.Njeh vetëm switch-in e

radhës.

“Packet switch”nuk e di rrugën që duhet të ndjekë

paketa deri në fund.Njeh vetëm switch-in e

radhës.

56

Nëse Packet Switch A i dërgon

paketën Packet Switch B, cilat janë zgjedhjet e Packet

Switch B?

Nëse Packet Switch A i dërgon

paketën Packet Switch B, cilat janë zgjedhjet e Packet

Switch B?

57

Packet Switch B mund ta dërgojë paketën te D ose E.

Nëse Packet Switch B e dërgon paketën te Packet

Switch E, cilat janë zgjedhjet e Packet Switch

E?

Packet Switch B mund ta dërgojë paketën te D ose E.

Nëse Packet Switch B e dërgon paketën te Packet

Switch E, cilat janë zgjedhjet e Packet Switch

E?

58

Secili switch gjatë rrugës e nxjerr paketën nga një portë dhe e dërgon për tek një switch tjetër (ose tek hosti destinacion).

Secili packet switch nuk ka dijeni për gjithë rrugën “path” që përshkruan paketa.

Këtë çështje do ta trajtojmë më hollësisht në kapitujt në vazhdim.

59

60

Rrjetat mund të përshkruhen në disa shtresa detajesh.◦ Ashtu sikurse për analogji, njeriu mund të

përshkruhet në aspektin social, psikologjik, në lidhje me përbërjen muskulore, deri në nivelin e qelizës.

Secila shtresë i shërben shtresës që ka sipër saj.◦ Rruga i shërben rrotave të makinës.◦ Rrotat i shërbejnë makinës.◦ Makina i shërben shoferit.◦ Shoferi i shërben udhëtarëve që po transporton.

61

1.Physical links janë lidhjet midis çifteve të pajisjeve

fqinjë.

1.Physical links janë lidhjet midis çifteve të pajisjeve

fqinjë.

2.Data link është rruga e paketës brenda rrjetit.

Në këtë rast: X-A-B-D-F-Y

2.Data link është rruga e paketës brenda rrjetit.

Në këtë rast: X-A-B-D-F-Y

62

Nëpër sa data links kalon paketa?

Nëpër sa physical links kalon paketa?

Emërtojini ato.

Nëpër sa data links kalon paketa?

Nëpër sa physical links kalon paketa?

Emërtojini ato.

63

Pararendësi i Internetit

Financuar nga Larry Roberts në Advanced Research Projects Agency (ARPA)

◦ Tani quhet Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA)

Për të eksploruar packet switching

Për ti dhënë kërkuesve akses në software-t e financuar nga ARPA në kompjutera host në qytete në distancë

Katër nyjet e para filluan operimin në 1969

64

65

Packet switche-t u quajtën IMP. Çdo IMP

mund ti shërbente shumë hosteve të

lidhura në të.

Packet switche-t u quajtën IMP. Çdo IMP

mund ti shërbente shumë hosteve të

lidhura në të.

Çdo host ekzekuton software-n NCP.

NCP koordinon komunikimin e hostit me IMP e vet.

Çdo host ekzekuton software-n NCP.

NCP koordinon komunikimin e hostit me IMP e vet.

66

U formua nga studentët diplomantë për të krijuar standardet për ARPANET

I quajtën standardet e tyre “Requests for Comment” (RFCs)

◦ Nuk e ndjenin që mund të kishin autoritetin për të krijuar standarde, prandaj përdorën këtë term të dobët RFC

Ky grup evoloi në grupin e sotshëm për standardet e Internetit, Internet Engineering Task Force (IETF)

Standardet e Internetit edhe sot quhen RFC

67

68

Bob Kahn në DARPA kishte nevojë që kërkuesit në një rrjet të mund të përdornin burimet në një rrjet tjetër.

Paketat duhet të udhëtonin përgjatë shumë rrjetave.

Kahn dhe Vint Cerf ngritën idenë se mund të lidhnin shumë rrjeta me anë të pajisjeve të quajtura router-a.◦ (Emri origjinal ishte gateway.)

Në mënyrë të përgjithëshme, rrjetat e rrjetave janë internetet.

Kahn krijoi Internetin global (Gërma e madh I).69

Kapitalizimi i fjalës “Internet”

◦ Me gërmë të madhe “I,” Internet do të thotë Interneti global që ne përdorim çdo ditë.

◦ Me gërmë të vogël “i”, internet do të thotë çdo internet ose shresa internet.

70

71

Kahn dhe Cerf krijuan një shtresë të dytë të rrjetave në krye të një rrjeti të vetëm.

Kjo kërkonte krijimin e një grupi paralel konceptesh për një rrjet të vetëm dhe për internetet.

Rrjetat e vetme dhe internetet përdorin koncepte të ngjashme por i japin këtyre koncepteve emra të ndryshëm.

Është shumë e rëndësishme ta keni të qartë këtë.

72

Elementët Rrjet i vetëm Internetet

Shfaqja Në fillim Më vonë

Adresat Variojnë nga teknologjia e rrjetit

32-bit adresë IP

Paketat quhen Frame Packets

Packet switches Switche Router

Rruga nga fillim në fund

Data links Routes

Internetworking kërkon të shtohet një shtresë e dytë rrjeti, duke duplikuar

konceptin por me emër tjetër.

Internetworking kërkon të shtohet një shtresë e dytë rrjeti, duke duplikuar

konceptin por me emër tjetër. 73

74

Në internet, një paketë udhëton gjatë gjithë rrugës nga hosti burim në hostin destinacion.

Në secilin rrjet të veçantë gjatë rrugës paketa ngarkohet në një frame të ndryshëm.

75

Në internet, një paketë udhëton gjatë gjithë rrugës nga hosti burim në hostin destinacion.

Në secilin rrjet të veçantë gjatë rrugës paketa ngarkohet në një frame të ndryshëm.

76

Në internet, një paketë udhëton gjatë gjithë rrugës nga hosti burim në hostin destinacion.

Në secilin rrjet të veçantë gjatë rrugës paketa ngarkohet në një frame të ndryshëm.

Përmbledhim

77

Në internet, një paketë udhëton gjatë gjithë rrugës nga hosti burim në hostin destinacion.

Në secilin rrjet të veçantë gjatë rrugës paketa ngarkohet në një frame të ndryshëm.

78

Viza e ndërprerë tregon rrugën e paketës nëpër të tre rrjetet.

Viza e ndërprerë tregon rrugën e paketës nëpër të tre rrjetet.

79

Sa “physical links” ndodhen midis dy

hosteve?

Sa “physical links” ndodhen midis dy

hosteve?

“Physical links” lidh pajisjet fqinjë, siç e theksuam më parë.

“Physical links” lidh pajisjet fqinjë, siç e theksuam më parë.

80

“Data link” është rruga e frame-t nëpër një rrjet të vetëm, siç e

theksuam më parë.

“Data link” është rruga e frame-t nëpër një rrjet të vetëm, siç e

theksuam më parë.

Për çdo rrjet ka një “data link”.Sa “data links” janë në figurë?Për çdo rrjet ka një “data link”.Sa “data links” janë në figurë?

81

“Route” është rruga e një pakete nëpër një internet.

Suplementar për internetet.

“Route” është rruga e një pakete nëpër një internet.

Suplementar për internetet.

Sa “routes” janë në figurë?Sa “routes” janë në figurë?

Host P transmeton një paketë tek Host Q.

Ndodhen shtatë rrjeta midis hosteve.

1. Sa paketa do të jenë gjatë rrugës?

2. Sa frame do të jenë gjatë rrugës?

3. Sa “routes” do të jenë gjatë rrugës?

4. Sa “data links” do të jenë gjatë rrugës?

82

83

Hap pas Hapi (Host–Router ose Router–Router)

Organizimi dhe forwarding i paketave

84

Skaj më Skaj (Host – Host)

Asemblimi dhe disasemblimi i paketave

Korrigjimi i gabimeve, rradhitja sekuenciale e paketave, kontrolli i përplasjeve

Përmbledhim

85

Skaj më Skaj (Host – Host)

Asemblimi dhe disasemblimi i paketave

Korrigjimi i gabimeve, rradhitja sekuenciale e paketave, kontrolli i përplasjeve

Hap pas Hapi (Host–Router ose Router–Router)

Organizimi dhe forwarding i paketave

Shtresa

Emri Qëllimi i gjërë Qëllimi specifik

5 Application Komunikimi midis aplikacioneve

I njëjtë

4 Transport

3 Internet

2 Data Link

1 Physical

86

Shtresa

Emri Qëllimi i gjërë Qëllimi specifik

5 Application

4 Transport Transmetimi në Internet

Fragmentimi i mesazheve të aplikacioneve, korrigjimi i gabimeve, reduktimi i përplasjeve, etj.

3 Internet Transmetimi i paketave nëpër një internet. Formati i paketave, operimi i routerave.

2 Data Link

1 Physical

87

Shtresat

Emri Qëllimi i gjërë

Qëllimi specifik

5 Application

4 Transport

3 Internet

2 Data Link Transmetimi në një rrjet të vetëm (switched ose wireless)

Lidhja përgjatë një rrjeti të vetëm. Formati i frame-t dhe operimi i switch-eve.

1 Physical Lidhjet fizike midis pajisjeve fqinje. 88

89

Standardet TCP/IP drejtojnë Internetin dhe shumë Internete Korporatash.

Shtresa Standardet

Application HTTP SMTP etj.

Transport Transmission Control Protocol

(TCP)

User Datagram Protocol (UDP)

Internet Internet Protocol (IP)

90

IP

◦Protokolli i shtresës së Internetit

◦ Përpjekja më e mirë por e pasigurtë për operimin e shtresës së internetin

Nuk ka garanci që paketat do të shpërndahen.

Nuk ka garanci që nëse paketat arrijnë, do të jenë në rregull, sipas rradhës.

91

TCP◦ Protokolli i shtresës së Transportit

◦ Mesazhet TCP quhen “segmente”

◦ Siguron funksionalitetin e shtresës së transportit për të rregulluar problemet

◦ Korrigjimi i gabimeve, etj

UDP◦ Protokoll tjetër i shtresës së Transportit

◦ Mesazhet quhen “datagrams”

◦ I pasigurtë, kështu që përdoret kur siguria nuk nevojitet

92

1977◦ Lidhjet e para eksperimentale të tre rrjetave◦ (Dy wireless dhe ARPANET-it)

Fundi i viteve 1970◦ Interneti u hap për rrjetat e jashtme për

shkëmbimin e e-mail-eve.

93

Standardet TCP/IP evoluan në vitet 1970.◦ Hostet mund të ekzekutonin standardet TCP/IP ose

NCP.

1983◦ Gjithë hosteve ju kërkohet të ekzekutojnë TCP/IP.

NSFNET◦ Në vitet 1980, NSFNET financuar nga NSF ishte

bërthama e Internetit.◦ NSF kishte Politika Pranimi Përdorimi, përveç

aktiviteteve tregëtare, si e-commerce.

94

1995◦ NSFNET u zëvendësua nga ISP-të comerciale.

◦ e-commerce nuk ndalohet më.

◦ Filloi revolucioni i e-commerce.

◦ World Wide Web u bë popullore në këtë kohë.

95

Për të përdorur Internetin, ju

nevojitet një Ofrues Shërbimi Interneti dhe një linjë aksesi

tek ISP.ISP-ja ju jep akses

dhe dërgon paketat tuaja.

Për të përdorur Internetin, ju

nevojitet një Ofrues Shërbimi Interneti dhe një linjë aksesi

tek ISP.ISP-ja ju jep akses

dhe dërgon paketat tuaja.

Organizatat gjithashtu kanë nevojë për ISP.

Organizatat gjithashtu kanë nevojë për ISP.

96

ISP-të së bashku përbëjnë shtyllën kurrizore të Internetit.

Ato ndërlidhen tek Network Access Points (NAP) për të shkëmbyer paketat.

ISP-të së bashku përbëjnë shtyllën kurrizore të Internetit.

Ato ndërlidhen tek Network Access Points (NAP) për të shkëmbyer paketat. 97

Gjurmoni rrugën e paketës që nga Përdoruesi PC tek Webserveri.

Gjurmoni rrugën e paketës që nga Përdoruesi PC tek Webserveri.

98

Përtej dërgimit të paketave

99

IP, TCP, dhe UDP janë standarde për shpërndarjen e paketave.

TCP/IP gjithashtu kanë protokolle mbikqyrjeje.

◦ Të menaxhojnë gjërat përtej shpërndarjes së paketave.

◦ Menaxhimi i adresave IP.

◦ Menaxhimi i gabimeve, dhe të tjera.

◦ Do të trajtojmë dy nga këto protokolle në këtë kapitull.

◦ Do të trajtojmë shumë të tjera në Kapitullin 10.

100

Situata

◦ Ndizet (boots up) një PC klient.

◦ Ai kupton se nuk ka një adresë IP.

◦ Kjo është njësoj si të mos kesh një numër telefoni.

◦ PC klient thërret një Dynamic Host Configuration Protocol Server.

◦ Serveri DHCP i jep PC klient një adresë IP për ta përdorur përkohësisht (dhe informacione të tjera konfigurimi).

101

102

Mesazh Kërkesë drejt DHCP:

Adresa ime e rrjetit është F102A.

Të lutem më jep një adresë IP 32-bit.

Mesazh Përgjigje i DHCP:

Adresa jote IP 32-bit është ...

Ja dhe informacionet shtesë të konfigurimit:

Adresa IP e routerit tuaj default;

Adresa IP e serverit tuaj DNS;

103

Hosti duhet të kontaktojë me një server DNS për të gjetur adresën IP

të Voyager.

Hosti duhet të kontaktojë me një server DNS për të gjetur adresën IP

të Voyager.

1. Hosti dëshiron ti dërgojë një paketë Voyager.shindler.hawaii.edu. Ai duhet të mësojë adresën IP të Voyager për ti dërguar paketën.

104

Hosti DNS është si një direktori telefonike.

Ju i dërgoni atij emrin e hosti për të cilin doni adresën IP.

Hosti DNS është si një direktori telefonike.

Ju i dërgoni atij emrin e hosti për të cilin doni adresën IP.

2. Mesazhi kërkesë tek DNS :

“Emri i hostit është Voyager.shindler.hawaii.edu”

105

Serveri DNS kërkon adresën IP dhe e dërgon

mbrapsht atë.

Serveri DNS kërkon adresën IP dhe e dërgon

mbrapsht atë.

3. Mesazhi përgjigje nga DNS :

“Adresa IP është 128.171.17.13 ”

106

Hosti i origjinës tani mund të dërgojë paketat tek hosti i synuar.

Nuk nevojitet më DNS për pjesën tjetër të komunikimit midis hostit burim dhe

atij të destinacion.

Hosti i origjinës tani mund të dërgojë paketat tek hosti i synuar.

Nuk nevojitet më DNS për pjesën tjetër të komunikimit midis hostit burim dhe

atij të destinacion.

Si DHCP dhe DNS ju dërgojnë (hostit burim) një adresë IP.

Në DHCP, për çfarë pajisje është adresa IP?

Në DNS, për çfarë pajisje është adresa IP?

107

108

Kategoria Local Area Networks

Wide Area Networks

Shkurtimi LAN WAN

Përkufizimi Në godinat e përdoruesve (apartamente, zyra, ndërtesa, kampuse, etj.)

Në hapësirat e një korporate ose midis korporatave

109

Kategoria Local Area Networks

Wide Area Networks

Implementimi Individual Në përshtatje me rregullat e komunikimit

Mundësia për të zgjedhur teknologjinë

E lartë E ulët

Nevoja për të menaxhuar teknologjinë pas instalimit

E lartë E ulët

110

Kategoria Local Area Networks

Wide Area Networks

Kostoja për bit-e të transmetuar

E ulët E lartë

Shpejtësia tipike e transmetimit

Zakonisht 100 Mbps në 10 Gbps

Zakonisht 256 kbps në 50 Mbps

Distanca më të gjata në transmetim do të thonë kosto më e lartë për bite të

transmetuar.Ndërkohë që çmimi për njësi rritet, kërkesa bie. (Askush nuk mund të përballojë rritje arbitrare).

Distanca më të gjata në transmetim do të thonë kosto më e lartë për bite të

transmetuar.Ndërkohë që çmimi për njësi rritet, kërkesa bie. (Askush nuk mund të përballojë rritje arbitrare).

111

Kategoria Local Area Networks

Wide Area Networks

Mund të përdoret teknologjia switched ose wireless?

Po Po

Mund të përdoret teknologjia e internetit (routed)?

Po Po

Si LAN dhe WAN mund të jenë rrjeta të vetme “single switched”

(ose wireless) ose mund të jenë internete.

Si LAN dhe WAN mund të jenë rrjeta të vetme “single switched”

(ose wireless) ose mund të jenë internete.

112

113

Komponentë HardwareKomponentë Hardware

114

115

116

Aplikacionet: Ndan Aksesin në Internet

Aplikacionet: Ndan Aksesin në Internet

117

Aplikacionet: File dhe Printer Sharing

brenda një Rrjeti Shtëpie

Aplikacionet: File dhe Printer Sharing

brenda një Rrjeti Shtëpie118

119

Access Router është shumë më

tepër se një router.

Access Router është shumë më

tepër se një router.

120

Serveri DHCP i ISP-sëi jep rrjetit të shtëpisë një adresë

të vetme IP.Në figurë është 60.47.243.112.

Serveri DHCP i ISP-sëi jep rrjetit të shtëpisë një adresë

të vetme IP.Në figurë është 60.47.243.112.

121

“Access router-i” juaj ka një server DHCP.

Ai i jep secilës pajisje në shtëpi një adresë IP të ndryshme.

“Access router-i” juaj ka një server DHCP.

Ai i jep secilës pajisje në shtëpi një adresë IP të ndryshme.

122

Funksioni NAT i “Access router-it” përkthen midis adresave të brendëshme

dhe të jashtëme.

Funksioni NAT i “Access router-it” përkthen midis adresave të brendëshme

dhe të jashtëme.

123

Kapitulli 1 paraqitëm konceptet kritike të standardeve.

Kapitulli 2 i trajton standardet më në thellësi.

◦ Kalon në karakteristikat kryesore të standardeve, si p.sh. Sintaksa e mesazheve.

◦ Do të fokusohet në shtresat data link, internet, transport, dhe application, të cilat punojnë duke dërguar mesazhe të strukturuar.

124