hệ thống di tích kiến trúc tôn giáo

H thng di tch kin trc tn gionh, nTrong khu Ph c H Ni chng ti quan tm ch ti nhiu h thng di tch tn gio, ngun t liu vn bia, minh vn trong cc di tch trong quan trng nht l h thng kin trc nh trong khu Ph c.Vi hai chc nng: c s hnh chnh v c s tn gio, mi ngi nh gn b trc tip vi cng ng dn c xy dng ln di tch. khu Ph c hin nay cn 58 ngi nh (theo Q 6398) chim gn 50% tng s cc di tch tn gio tn ngng trong Khu ph c H Ni , gn gp 9 ln di tch kin trc Pht gio.Nhng ngi nh ny trc ht l ni th t ca cc lng, thng, phng c nn tn gi ca cc di tch ny hu ht phn nh a danh ca cc thng, phng c hoc ngh th cng truyn thng trong khu vc, v d: nh Thanh H (thng Thanh H), qun Huyn Thin (thng Huyn Thin), nh i Li (phng i Li), nh Tin H (thn Tin H, nh Hng Bi (gip Hng Bi), nh L Rn (phng Rn), nh Kim Ngn (ngh vng bc), nh Hng Qut (ngh lm qut)... cho r rng v tin cho vic theo di, ni dung lch s nhn vt th, tm chia lm hai loi chnh:Cc cng trnh tn gio th t nghNu k c cc ngi nh bin dng th cc ngi nh t ngh phn nh c hu ht cc ngh th cng truyn thng trn t Thng Long xa. Bi khi lp nghip Thng Long, mi ngh th cng u tp trung mt khu vc nht nh v to nn nhng phng hoc ph ngh. Khi cuc sng ca h n nh, iu kin kinh t cho php, h dng cc ngi nh chung p ng nhu cu tinh thn v tn vinh cc v t ngh. Ra i trong x hi qun ch Nho gio, truyn thuyt v cc v t ngh b lng vo t tng vng ngoi, hng ngun gc Trung Hoa ca tng lp nho s ng thi. Chuyn k v h tht phong ph, c khi l nhng ngi th, c khi c c kt li khun mu chung nht nh ri ci bin li theo ph hp vi tng ngh. Hu nh tt c c xy dng vi mt m tup ng hng: l nhng ngi ti gii, c dp i s hoc i thm Trung Quc, dng mo mc, k nng k xo a v ph bin cho qu mnh. Th H Ni l ni xut hin nhng nh th t ngh sm nht v nhiu nht: nh Kim Ngn th t s ngh kim hon. nh Trng Th th t s ngh kim hon. nh L Rn th t s ngh rn. nh Trc Lm th t s ngh da. nh Hi Tng th t s ngh giy. nh Hng Qut (Xun Phin Th) th t s ngh qut. nh Thun M, nh H V th t s ngh sn. nh Hoa Lc Th th t s ngh nhum. nh T Th th t s ngh thu. nh Kim H th t s ngh vi. nh Tranh Lu th t s ngh mc. nh Nh Kh th t s ngh tin. nh Phc Hu th t s ngh gng. nh Hng Thic th t s ngh thic.Cc t ngh khng ch c th nh m cn c th trong n miu. Vic th t ngh ca di tch tn gio tn ngng ca Khu ph c H Ni c ngha quan trng i vi vic tm hiu v quy hoch, dn c, kinh t x hi trong th c H Ni. Mi ngh gn vi mt v t ngh v quy hoch hot ng ca cc ph ngh c ghi li qua ti liu th tch.Vi cc quy hoch ca cc ngh th cng ring bit theo phng ph nh vy th vic tn ti cc ngi nh, n th t ngh s l nhng ct mc, t liu lch s quan trong xc nh s lng, v tr phn b, quy m, thi gian xut hin ca cc ngh th cng trong th thng nghip, th cng nghip H Ni trc y.Cc ngh th cng , hin c ngh vn ang cn tn ti v phc v nhu cu cuc sng hng ngy; c ngh thay i hnh thc cho ph hp, nhng thnh ta chung li, chng vn tn ti ri rc trong Khu ph c H Ni.Cc ngi cha th Pht, cc ngi nh, n th Thnh hong:Ngoi cc ngi cha th Pht (xem h s cha Cu ng 38 Hng ng), (cha Vnh Tr 59 Hng Lc), (cha Thi Cam 16 Hng G), (cha Kim C - 73 ng Thnh), cc ngi cha ny c xp hng. Nhng ngi n th Thnh, nh th Thnh hong lng sm xut hin sm nht Thng Long. Nhng v Thnh, nhng v Thnh hong l nhng thin thn, nhn thn c cng vi dn, vi nc trong vic hnh thnh, n nh v pht trin cuc sng m tn tui c ghi li trong s sch hoc tuyn tng trong dn gian. Nhng nhn vt ny tp hp li thnh mt h gi tr xuyn sut lch s ca vng t pha ng thnh Thng Long. u tin phi k n nhng v Thnh hong H Ni gc l thn Bch M, thn T Lch v thn Thit Lm, h l nhng nhn vt c cng trong vic gip L Thi T bui u nh , xy thnh trn t Thng Long (Xem phn III, h s n Bch M 76 Hng Bum v nh Tn Khai 44 Hng Vi)( c xp hng).Tip n l h thng cc nhn vt l nhnganh hng vn hatrong bui u dng nc ca lch s dn tc. H c ngi sinh ra trn t Thng Long, c ngi dng nghip v cng c ngi hy sinh ti ni ny trong nhng cuc chin u chng ngoi xm ca nhn dn ta. l tng qun Ng Vn Long (xem s tch ti h s nh c Mn 38 Hng ng) c xp hng, L Tin L Cm (nh-n ng Thun), tng qun Cao L, Cao T (xem n Hng Ngha 13B o Duy T). Tng Trn Lu v tng gii thi L (th k 15) mt trong 18 nhn vt ca hi th Lng Nhai khi L Li khi qun chng qun Minh c th ti nh Thanh H; Nguyn Trung Ngn mt nhn vt ni ting thi Trn. ng tng gi chc Ph don Kinh s chc quan ng u Thng Long ( chc v ny thi L Trn chng ta mi ch bit n Nguyn Trung Ngn) c th mt s dich tch hu ht thuc a bn gn ca sng T xa y l phn gc ca khu th c (st cnh ng ca khu Ph c) l nh Pht Lc, nh Hng Bi, nh Hng Ngha, n Tin H (xem nh Hng Tng 64 M My).Vi quy hoch v c im kin thit o th ca ngi H Ni xa: Nh ca lin st nhau, vt liu xy dng ch yu l g, tranh tre, na l nn ha hon rt d xy ra v c sc tn ph cc k d di. S c nhiu ln ghi chp v nhng ha hon ln xy ra ti kinh thnh Thng Long. V phng nga nn ha hon, ngoi nhng bin php ch ng, phng nga nu trong sch V Trung ty bt, l vic xy n phng th Ha n Ha Thn 30 Hng iu c xp hng. Bn cnh vic th phng nhng nhn vt trn, c mt s nh, n th Ph T, Nam Hi, Liu Hnh, Trn Hng o.Hi qunC hai hi qun: Hi qun Phc Kin v Hi qun Qung ng.Hi qun Phc Kin (40 Ln ng) c lp do cng ng ngi Hoa gc Phc Kin sinh sng v lm n bun bn Thng Long. Cng ng ny nh c v hng thnh quanh khu vc Ln ng l khu vc thuc Hong Thnh ca Thng Long thi nh L b nh Nguyn ph xy dng thnh H Ni c quy m nh hn trc. Hi qun c dng ln th Thin Hu mt trong nhng v thn quan trng thn in ca ngi Trung Quc. Thin Hu cng gi l Thin Thng thnh mu, vic th phng n thn ny c ngun gc t Phc Kin vo cui th k XI v lan i khp Trung Quc trong th k sau .Hi qun Qung ng (22 Hng Bum) th Quan Vn Trng y l nhn vt ni ting v trung ngha sng thi Tam quc. ng thi, Ch tch H Ch Minh tng ca ngi: Vng hng sng mi d Quan Cng. Cng ng ngi Qung ng c triu nh nh L Trnh cho nh c phng H Khu sau khi nh Thanh Mn Chu thn tnh nh Minh Trung Nguyn.QunTrong khu vc Ph c H Ni c hai qun l ng Thin Qun v Huyn Thin Qun C Qun . ng Thin Qun ( nay l khu vc ng Tm Thng An Thi) c ngi cho l ngi nh Yn Thi (8 Tm Thng), c ngi cho l ngi cha Kim C 73 ng Thnh.Qun Huyn Thin (54 Hng Khoai) c mt sm trn t Thng Long. Qun th Huyn Thin Trn V mt nhn trong thn din ca o lo vo nc ta t sm. Trong quy hoch th c th y l v thn trn pha Bc. Huyn Thin l mt qun ni ting v c nht kinh thnh Thng Long.Bng thng k 1 cho bit ni dung th t mt s di tch tiu biu ( khng k cc ngi cha th Pht)