Çd tr e ş ğ ı İİ - kameratrt.com · yaka mikrofonu saklama teknikleri ile loop yaparak kablo...
Post on 02-Jun-2020
19 Views
Preview:
TRANSCRIPT
1
MMuuhhaarrrreemm AARRMMAANN KKaammeerraammaann
PPrrooddüükkssiiyyoonn KKaayynnaakkllaarrıı KKoooorrdd
DDıışş ÇÇeekkiimm vvee FFoottooğğrraaff SSeerrvviissii // AANNKKAARRAA
TTRRTT EEğğiittiimm DDaaiirreessii BBaaşşkkaannllıığğıı 22001155PPDD--119955
0011--0055 HHAAZZİİRRAANN 22001155
2
Aktüel Ses – 01 ve 02
(Birleşik Konu Anlatım Planı ve Notlar)
*1
1 PAZARTESİ
Aktülel Ses ve Sesçilik Konularını irdelerken iki farklı yoldan yürüyeceğiz.
1. Teknik olarak kullanılacak donanımın nitelikleri, temiz ve sağlıklı ses almak için gerekenler ile
cihazların birbiriyle uyum içinde kullanımına ilişkin konular,
2. Sinematografik olarak alınacak sesin seyirci üzerindeki bırakacağı etki yani anlatıma yönelik
niteliğinin nasıl olması gerektiğine ilişkin konular.
Aslında iki haftalık bir eğitim programı gerekiyor olduğunun altını çizmek lazım. Önümüzdeki (5) iş günü
içerisinde bu iki haftalık programı olabilecek maksimum verimle şekilde yeniden yapılandırarak, aşağıdaki
planı çıkardım.
Zaman içerisinde bu planı konulara göstereceğiniz ilgiye göre esnetip daraltabiliriz.
Aktüel Ekip Yapısı
o Aktüel çekim ekip kavramı ile üyelerin görevleri ve/veya görev paylaşımları
inceleyeceğiz.
o Çekimlerde ses açısından ideal olmayan ortamları yeniden yapılandırmak için ekip ile
kurulacak diyalog örnekleri sunacağım.
o Ekip üyelerinden; kamera, ışık ve video kurgu hakkında pratik bilgilerin uygulamalı olarak
anlatılması, bunların ses açısından çekim aşamasında verimin artmasına yönelik etkileri
konularını inceleyeceğiz.
o Tali bilgidir ancak yurt içi ve yurt dışı çekimlerde kullanılacak malzemenin tespiti ile
hangilerinin yurt dışı çekimlerde -malzemenin pasaportu olan- “ATA Karnesi”
hanelerinde yer alacağı konusunu paylaşacağım.
3
*2
2 PAZARTESİ
Teknik Başlıklar
o Aktüel kameranın genel tanıtımı
Aktüel kameranın (Sony XDCAM-HD PDW-700, diğer eski DigiBeta türleri ile
yakında alınacak UltraHD kameralarda) ses giriş ve çıkış bağlantı noktaları.
Ses ile ilgili kamera üzerindeki giriş seçenekleri ve ayarları. Ses nereye
kaydediliyor?
o Birden fazla kameralı aktüel çalışmalarda:
Sesin hangi kameraya nasıl kaydedileceği
Kameralar arasındaki ses açısından planlamanın nasıl yapılacağı
TimeCode nedir bizim için neden önemlidir?
o Analog görüntü bağlantısına alternatif olarak SDI (sayısal) bağlantının avantajı. Kablolu
ses transferi için imkanlar.
o Bir görüntü monitöründen ses almanın SDI sayesinde tek BNC kablo ile mümkün
olduğunun uygulaması.
o Kablolama
Kablo türleri.
(4)canlı-(1)ekranlı StarQuad kablo.
XLR3 ve XLR5 connector.
Connector bağlantı şemaları ve arıza tespiti.
o BrightEye kullanımı
Bu basit aracın yapılabilmesi için basit bir tarif.
Kablo test için kullanım.
Wallbox üzerinden doğru kanalı bulabilmek için.
o Balance ses kablolama, avantajları. Normal unbalance göre +6dB kazançlı olmasının
nedeni.
o Portatif mikserimiz SQN 4S tanıtımı, ayarları ve kullanım şekli. Sabit mikserlerden ayrılan
önemli özellikleri.
o Digital ses kayıt cihazı olarak Marantz (CF hafıza kartı üzerine kaydeder) sunumu.
o SteadyCam, JimmyJib gibi kamera taşıyıcı sistemler için master ses bağlantı çözümleri.
Telsiz gönder, yedek kaydet tekniği.
o Uygulama örnekleri
Yaka mikrofonu saklama teknikleri ile loop yaparak kablo paraziti engelleme.
Gürültülü ortamlarda ses almak için izlenecek yollar
Birden fazla kamera ile kayıt sırasında bağımsız olarak alınan sesin eşlenebilmesi
için uygulanan teknikler.
Telsiz mikrofonların kullanımındaki potansiyel zorluklar, neden öncelikle kablolu
mikrofon tercih ediyoruz?
Cihazlar arasında ses seviye ölçü uyumlaştırma (kalibrasyon)
Akustik problemler ve çözüm teknikleri.
Bilgisayar ile ses restorasyonu istenmeyen gürültünün bastırılması teknikleri.
(Video kurguda parameterik EQ kullanımı, Adobe Audition kullanımı uygulaması).
4
*3
3 PAZARTESİ
Sinematografik Başlıklar
Bu bağlığa ilişkin sonsuz varyasyonda çekim şekil ve durumu söz konusudur. Burada vermeye
çalışacağımız asıl kavram; sayacağımız başlıklara ilişkin sorun ve çözüm önerileri, diğer üçüncü
olasılıklara çabucak evirilebilir nitelikte olduklarını bilecek olmanızdır.
o Boş fon sesi mutlaka almalıyız. Bu neden önemlidir? Nerelerde işe yarar? Uygulamalı olarak
gösterimi.
o Video kurgu aşamasında bizden ne bekleniyor?
Tek kamera, çok açılı çekimlerde karşılıklı diyalog içerisinde sessiz boşluklar. (örneğin
soru soran ile cevap veren arasında kısa süreli sessizlik istenir)
Üst üste binmiş sesleri, zaman ve anlatım dinamizmini kaybetmemek için kaynağından
dublaj ile çözme tekniği.
Çok açılı çekimlerde, çekimler arasındaki ses karakterinin mümkün oldukça birbiriyle
uyumlu olması. (devamlılık / tutarlılık).
Kayıt seviyesi olarak ortalama -20dBfs (ortalama) ile -10dBfs (max) arasında bir
seviye ile doyurulmuş ses kaydı olması.
Sinyal gürültü oranı yüksek ses kaydı. (az gürültü, gürlüğü yüksek, anlaşılır ses)
o Mikrofon(lar)ı mümkün olduğunca saklamak, görüntüde yer almasının önüne geçmek ve buna
ilişkin saklama teknikleri.
o Telsiz yaka mikrofonu ve/veya boom ile takip arasındaki seyirci üzerindeki sinematografik
etkileri. Bu ikiliyi nasıl beraber kullanırız, uygulama teknikleri.
o Röportaj teknikleri, soruların sonradan ayrıca ikinci bir çekim ile alınarak montajda bir araya
getirilmesi imkanını bilerek iki yerine tek mikrofon kullanma imkanını tercih etmek, gürültüyü
büyük oranda azaltacağına ilişkin uygulama örnekleri.
o Belgesel :
Sahada Voice-over / Off-tube ses kaydı ve sahada almanın ayrıcalığı.
Belgesel türleri ana başlıkları ve bunlardan ses açısından dinamiği nedir?
- Haber Belgeseli, Gezi Belgeseli, Toplumsal Belgesel, Araştırma Belgeseli,
Bilimsel Belgesel, Tarih Belgeseli, Propaganda Belgeseli, Derleme Belgesel,
Arkeoloji Belgeseli, Spor Belgeseli
o Drama:
Senaryo okuma hakkında kısaca bilgi.
Bölüm / Sahne / Plan / Çekim ne anlama gelir?
Sahne dekupajı nedir, bu bilginin sesçi için neden büyük önemi vardır?
Dönem tipi drama için, döneme uygun olmayan seslerin takibinin önemi.
Dublaj nedir? Sesli çekilen bir drama projesinde dublaj esnekliği nasıldır?
o Müzik yapımları veya Müzik kaydı içeren belgesel, magazin vb. projelerde uygulamalar.
Sahada master ses kaydı teknikleri. Çekim yapılan atmosfere göre ses kaydını
özelleştirme teknikleri. (düğün, halk oyunu, yöresel müzik grupları)
Playback teknikleri. Tek kamera ve çok kameralı setup.
Sokak çalgıcıları gibi amatör gruplar ile çalışma teknikleri.
- Bir master kayıt ile birden fazla detay kayıt alırken, dudak, el senkronu
beklenemeyeceğinin yapımcı/yönetmene doğru aktarılması. Buna yönelik strateji
geliştirme tekniği.
5
*4
4 PAZARTESİ
Dış Çekim için Ses Çantamızı Hazırlayalım ( Tam Malzeme Seti )
o SQN 4S mikser (4 kanallı),
o Mikser için 15 m StarQuad multipin, kamera dönüşlü bağlantı kablosu.
AKÜ - Mikser ve her türlü cihazı beslemek için V-mount adapter
2 x kamera tipi LiION – AKÜ
1 x kamera tipi XLR4 DC Kamera besleme ünitesi (aynı zamanda şarj aletidir)
o 1 x DUAL (ikili tip) Telsiz alıcı ünitesi.
2 x Telsiz Bel tipi verici ünitesi
1 x Telsiz EL tipi verici ünitesi
o 2 x Kablolu yaka mikrofonu
o SES Amplifikatörü (akülü tip portatif)
o Marantz SSD (CF) Ses Kaydedicisi ve elektrik adaptörü.
o BrighEye test cihazı
o Ses Kabloları (varsayılan setup, fazlası yer varsa iyidir)
1 x 22 m. StarQuad kablo
2 x 11 m. StarQuad kablo
2 x 7 m. StarQuad kablo
o Mic.Boom 5,0 m.
o Mic.Boom 2,5 m.
o Akrobat Mikrofon Sehpası
o Stüdyo Tipi kulaklık ve 3 m. Kulaklık uzatma kablosu (spiral).
o Dişi STEREO => 2x Erkek MONO (Y) kablo Kamera 2x mono ses çıkışı için.
o Erkek STEREO => 2x Dişi MONO (Y) kablo Kamera 2x mono ekstra ses girişi için.
o Büyük boy çöp poşeti (cihazların altına ve/veya üzerini kapatmak için)
o Gaffer Bant (film bandı, yaka mikrofonu vücuda tespit vb.)
o Bazı ek aksesuarlar. (magic-arm, mikrofon askı aparatı vs.)
o Sayısız kablo dönüştürücü connectör. ( lale(tulip) – bnc – xlr vs. dönüştürücüler )
6
*5
Aktüel Ses (ing.Location Sound), stüdyo gibi kontrollü ve konforlu ortamlar dışındaki yerlerde
alınan sestir.
Aktüel Sesçi, dış çekim ortamında diyalog, ambiyans, video kurguda kullanılacak ses efektleri
vb. ses kayıtlarından sorumlu tek kişidir.
Aktüel Sesçi’de aranan beceriler, ses konusunda temel bilgi ve tecrübenin yanında diğer çeşitli
alanlarda ek teknik becerilerdir. (Kamera, Işık, Kurgu, Elektrik ve Elektronik, Bilgisayar vb.
ekstralar).
Teknik beceriler dışında kişisel özellikler açısından; öngörü sahibi olmak, kendine güvenir olmak,
profesyonel tutum sergilemek Aktüel Sesçi’ye ekip içerisinde ayrıcalık kazandırır. Böyle bir kişiye
elbette saygı ve güven duyulur. Eğer iyi iş çıkartırsanız insanlar sizinle çalışmaktan mutlu olurlar ve
bu da sizi daha da meşgul biri yapar, çünkü hep sizinle çalışmak isterler.
Her Aktüel Sesçi aynı zamanda bir Yönetmen, Kameraman, Işıkçı ve Video Kurgu Yönetmenidir. Bu
abartı değil hayatın bir gerçeğidir. Bunlara tek tek değinilecektir.
Öncelikli - temel sorumluluk; sahada anlaşılır bir diyalog ile kabul edilebilir bir ortam sesi veya
konumuz müzik ise temiz bir müzik kaydını alabilmektir.
Anlaşılırlık: Kötü mikrofon seçimi, mikrofonu yanlış konumlandırma sesin anlaşılırlığını (gürlüğünü)
azaltacağından önce kurgu aşamasında işin sahibini, sonraki yayın aşamasında da seyirciyi olumsuz
etkileyecektir.
Maliyet: Öngörülerimizi dile getirmekte çekinmeyelim. Olası çekim tekrarlarını minimuma
indirgemek dolayısı ile yapım sürecine gereksiz ek maliyet getirmemek için daha önceki
tecrübelerimizden faydalanarak olası sorunları paylaşıp önceden önlem alınmasını sağlamalıyız.
(öngörülemeyen aksaklıkları tecrübeniz ile azaltmak).
Unutulmaması gereken bir başka konu; iyi alınmış ses doğal olan sestir, proje geneli içerisinde pek
dikkat çekmez, ancak kötü ses alınmışsa bu hemen anlaşılır. Dolayısı ile şunu da dikkate almak
gerekir.
Alınacak sesi iyi hale getirmek kaynağında yani sette mümkündür. Kaydedilmiş bir sesi video kurgu
aşamasında, belki sorunlu bazı kısımları düzeltilebilir ancak kaynağından daha kaliteli bir ses yapmak
mümkün değildir. Bu nedenle diyoruz ki “sağlıklı ses kaynağından alınır”.
Sesçilik genellikle teknik bir iş yani zanaat olarak görülür. Ancak arkasında kesinlikle bir sanat vardır.
Teknik olarak konuşalım; herkes bir şekilde ses alabilir, ancak sahada bu ekstra beceri ve tecrübe ister.
Çünkü dışarıda potansiyel sorun çoktur.
Sanat kısmı ise, alınacak sesin niteliğinin konu ile ilgili katacağı anlam ile ilgilidir. Gerektiğinde
gürültülü bir fon kaotik anlatıma katkı sağlarken, kaotik ortamdaki dingin bir fon insanın iç sesine
yönelimi ifade edebilmektedir.
5 PAZARTESİ
7
*6
Sonuç olarak; ister yüksek bütçeli belgesel, drama vb. yapımlar olsun ister düşük bütçeli bir
magazin; sizden daima istenen ses kalitesi, temel prensip olarak aynıdır. Hedef yayına uygun temiz,
anlaşılır, devamlılık anlamında tutarlı ses elde etmektir.
Önerme: Gelişen teknolojiye aynı hızla sahip olamayabiliriz. Mevcut cihazları
kullanım tekniğimiz tek ve en önemli kozumuzdur. Alet işler el övünür, ancak bazen
teknolojik olarak iyi cihazlar bile istediğimiz sonucu veremeyebilir. Bilgece
yaklaşımla bir mikrofon ve kablo bile ortaya mucizeler çıkarır.
Aktüel Ekip Yapısı :
Aktüel Çekim Ekibi: Genellikle çekirdek bir ekiptir. Sayı 3 – 5 kişi kadarlık az sayıda insandan
oluşur. Bu kişiler
(1) Yapımcı ve yönetmen bir arada tek bir kişi olabildiği gibi (1) Yapımcı ve (1) Yönetmen
olarak iki ayrı kişi de olabilirler.
(1) Yapım asistanı (kaynak sıkıntısı nedeniyle bu işi yapımcı kendisi veya yerel bir asistan
edinerek de ikame edebilmektedir)
(2) Aktüel Kameraman (birisi genellikle işin sahibi asil, diğeri yardımcı / yedek
kameramandır ) (Aktüel sesçi olduğu zamanlarda eskiden kameraman sayısı da teke
düşmekteydi.)
(1) Aktüel Sesçi (Aktüel Sesçi kaynak sıkıntısı nedeniyle bu işi şu an yardımcı Kameraman
üstlenmektedir.)
Ek olarak Proje tiplerine göre ekstra olarak
Ulaşım için (1) Şoför, ek araç lazımsa araç sayısı kadar
Işık açısından yoğun bir proje ise (gece dış mekan çekimleri, çoklu kamera çekimleri vb.)
(1) Işıkçı ve yerine göre + (1) Işık asistanı
Kamera taşıyıcı sistemler için JimmyJib kurulum için (1) Operatör
Dramatik ögeler varsa
o (1) Sanat Yönetmeni
o (1) Dekorcu
o (1) Makyajcı
o (1) Jeneratörcü
o (1) Şaryocu
o (1) Set amiri ve (1) Set yardımcısı (dışarıdan kaynak alımı ile)
o …
6 PAZARTESİ
8
*7 Kaynak sıkıntısı profesyonelliği kıran bir olgudur. Bu nedenle işine önem veren Yapımcı ve/veya
Yönetmen mümkün olduğunca projesinde “Aktüel Sesçi” görevlendirilmesi için gereken talebini
mutlaka yapmalıdır.
Çekirdek ekiplerde zaman zaman kamera asistanlığı yapmak veya kameramana ışık konusunda
yardımcı olmak gerekebilir. Öte yandan aynı durum diğer ekip üyeleri için de geçerlidir. Aynı şekilde
eğer o an mevcut değilse size mikrofon boom asistanı olarak, ses mikseri kablonuzu taşıyan kablo
tutucu olarak veya malzeme taşımada diğer ekip üyeleri size yardım edebilirler.
Bunlar bir zorunluluk değil, tümüyle iş odaklı, ekip ruhundan kaynaklıdır. Sözsüz / yazısız
bir sözleşme varmışçasına bu kendiliğinden olur.
Bilinmesi gereken önemli bir konu da, ses dışındaki dallarda teknik bilgi ve beceriyi artı değer
olarak tecrübelerinize eklediğinizde, ilerleyen zamanlarda bu bilgi birikimi ses için size kolaylık
sağlayacak enstrüman(lar) olabileceğidir.
Bir kameraman gibi kamera açıları hakkında bilgi birikimine sahipseniz:
1. Boom mikrofonunu genel / yakın plan ses devamlılığı kaygısıyla maksimum ne kadar
yaklaştıracağınızı,
2. Yaka mikrofonu kullanılacak ise kamera önündeki konuğun bakış yönündeki yakasına
iliştirmeyi tercih ederek diğer yakaya nazaran en az +3 veya +6 dB değerli seviye
kazanacağınızı,
3. Güneş ışığına bağlı ve/veya kurgu tekniğindeki aks kavramına göre (daha sonra
değinilecektir) kameramanın omuzda çekim yaparken dahi açıların ne kadar da sınırlı
olduğunu, bundan dolayı boom ile daha az yorularak çok kolay ses alma imkanınız
olacağını,
4. Mikrofon ve boom ile çalışırken, boom mesafesi uzaklığından kamerayı uzaktan
gözlemleyerek, özneye göre dar açılı veya geniş açılı çekim yapıp yapmadığını,
kameranın tripod üzerinde yere paralel veya daha aşağı bakar halde olmasıyla
anlayabilir, monitörde görüntüyü görmediğiniz halde kolaylıkla karar vererek daha
rahat tutuş şekline dönebileceğinizi,
7 PAZARTESİ
9
*8
Işıkçı gibi ışık teknikleri hakkında bilgi birikimine sahipseniz:
1. Soft ışığın belirsiz gölge oluşturduğunu, boom ile çalışırken bu tip ışık kaynakları
ağırlıklı yerler seçebileceğinizi,
2. Ortamdaki çıplak ampullerin sert gölge yapacağını, dolayısı ile ışık konum ve ayarları
henüz yapılmadan önce kapatılarak ona göre ışık ayarlarının yapılması için fikir beyan
etmek ile işinizi kolaylaştıracağını,
3. Üç nokta ışık tekniğinden dolayı olası ışık konumlarına hakim olarak, mikrofon ve
kablolama yaparken öngörü sahibi olabileceğinizi,
4. Basit gibi görünse de set içerisinde ölü nokta tabir edilen kadraj dışı ve ışık
konulamayacak ancak sete hakim konumlara yerleşmek konusunda öngörü sahibi
olabileceğiniz,
vb. başka türlü işinizi kolaylaştıracak, kaliteyi arttıracak bilgiye sahip olabilirsiniz.
Sahada birbirinden farklı cihazları bir arada kullanıyor olacağız. Bunların her birinin farklı bir
disipline hizmet verdiğini düşünürsek farklı gösterge türü / skala değerleri olabilmektedir.
Cihazlar arası kalibrasyon (seviye denkliği için ölçümleme) için bazı ek bilgileri hatırlamamız
lazım.
Kullandığımız kamera sayısal (digital) bir ölçü skalasına, kullandığımız analog mikser ise
analog bir ölçü skalasına sahiptir.
Analog cihazlarda,
o VU-metre tipik olarak -20dB’den başlar ve skala + 6dB’ye kadar yükselir.
o Peak Program-metre -60dB’den başlar ve skala +12dB’ye kadar çıkar.
Analog cihazların bir ayrıcalığı, yüksek seviyelerde seste dikkate değer bozulma olmadan
üstesinden gelebiliyorlar. Sahada analog mikser bu sebeple daha verimli çalışırlar. (SQN4s de
analog bir mikserdir)
Sayısal (Digital) cihazlar seviye olarak bir tavan değeri ile sınırlıdırlar. Bu değer sayısal bir ses
bozulmasına yani kesme (clip) anına denktir ve 0 dBfs olarak adlandırılır.
Skala sonsuz (∞) değeriyle başlar ve maksimum ölçülebilir ses seviye değeri olan 0 dBfs ile sona
erer. (Kameramız PDW-700 için de bu durum aynen geçerlidir)
8 PAZARTESİ
10
*9
Kalibrasyon için kullanılan seviye eşitliği (kameramız için SMTPE 20 dBfs)
9 PAZARTESİ
11
*10 Sony PDW-700 XDCam HD Kamera
SES Bağlantı Noktaları ve Ayarları
o Kamera “Professional Disc”
şeklinde ifade edilen BlueRay
tabanlı bir optik medyaya kayıt
yapmaktadır. Ses ile görüntü
birbirinden bağımsız dosyalar
halinde kamera üzerinde (4)
bağımsız ses kanalı olarak kayıt
altına alınır.
Kamera üzerinde arkada (2) bağımsız
XLR-3 ses girişi, ön tarafta da STEREO
XLR-5 ile dual olmak üzere toplam (4) ses kanal bağlantısı mevcuttur.
REAR olarak adlandırılan arka ses kanallarının kumandası yan taraftaki potansiyometreler ile 1-2
bağımsız sağlanır.
FRONT olarak adlandırılan ön ses kanalları da kameranın hemen önünde objektif bağlantısının alt
kısımdaki potansiyometre ile 3-4 grup şeklinde beraber ayarlanabilmektedir.
10 SALI
12
*11 Haber Dairesi’nce kullanılan PMW-500 tipi kameralarda GRUP şeklinde
değil, ek (2) adet daha küçük boyda potansiyometre ile bu kontroller ayrılmış
olduğu görülmektedir. Kamera üretim sürecinde ihtiyaçlara göre her model
kamerada farklı uygulama örnekleri görebilmekteyiz.
Haber Dairesi tarafından kullanılan Sony PMW-500 kameralardaki
3 ve 4 nolu ses kanallarının bağımsız kontrol edilebilen
ek küçük potansiyometrelerinden görüntü
Ses Giriş Kanallarının Seçimi ve Ses Seviye Ayarlanması:
o ARKA veya ÖN ses giriş kanallarına ses kaynağı bağlantısı yapılır.
o Hemen bağlantı yapılan XLR girişin üzerindeki yatay (üç konumludur) switch ile bu
bağlantının en soldaki LINE veya en sağdaki MIC olarak türü seçilir.
NOT: Orta konum olan AES-EBU seçeneği sayısal ses girişi içindir. Eğer bu
konumda bırakılmış ise, kanal kullanılmıyor olsa dahi LINE konumuna alarak
öyle bırakınız. Bazı ses kanallarını otomatik olarak bloke edeceğinden, kanalların
AES-EBU seçeneğinde olmadığı daima kontrol edilmelidir.
o MIC konumu seçilmiş ise, hemen her girişini bitişik yanındaki dikey switch ile ihtiyaç
dahilinde (+48v) switch de ON veya OFF konuma alınarak Phantom Power kullanılır.
NOT: Harici splitter üzerinden kaynak alınıyorsa bu switch OFF konumunda
olduğundan emin olunuz. Kaynağımız ses dağıtım sistemi, ses trafo korumalı
değil ise Phantom Power nedeniyle diğer bağlı cihazların etkilenmesine neden
olabilir.
11 SALI
13
*12
o Ses kanal kablo girişi ve tip seçimi yapıldıktan sonra yan panelden ilgili girişin seçilerek
kayıt ortamına aktarılması sağlanmalıdır. Aksi taktirde bu giriş değerlendirilmeyecek,
kaydedilmeyecektir.
o AUDIO-IN başlığından dikey (3) konumlu giriş seçimi FRONT/REAR/WIRELESS
seçeneklerden uygun olanı seçilir.
o Üst kısımda AUTO/MANUAL seçeneği, ilgili kanalın ses seviyesinin elle ayarlanabilir
veya ses seviyesinin otomatik değişken durumda kullanılmasına yöneliktir. AUTO
seçeneği kontrolsüz bir seçenektir ve pilot ses dışında kullanılması tavsiye edilmez.
o Manuel ayarlama, yanda görülen potansiyometreler ve/veya kameranın ön kısmında
objektifin altındaki potansiyometre ile yapılarak ses seviyesi ayarlanır.
o “Pilot Ses” yayın için değerlendirilmeyen, sadece senkron kaygısı ile video kurgu
aşamasında kolaylık sağlamak için alınan sestir.
o CH3 ve CH4 için AUTO konumu SETUP menüsündeki MAINTENANCE ana başlığında
AUDIO-2 başlığındaki “AU CH34 AGC MODE” isimli ayarın MONO/STREO/OFF
seçenekleriyle değiştirilebilir.
o MONO kanalları bağımsız, STEREO bir kanaldaki etkiyi diğer kanala yansıtarak, OFF ise
manual mode anlamına gelir.
Kulaklığa Ses Monitör Etmek:
o Kamerada (2) adet mini kulaklık çıkışı vardır. Birisi önde
objektifin alt kısmında sol tarafta öne bakar şekilde, diğeri ise
tam aksi arka kısımda yine sol arka tarafta, arkaya bakar şekilde
yer alır.
o Yan kısımda MONITOR yazan kısmındaki switchler hangi ses
kanalını dinlemek istediğimizi seçtiğimiz seçenektir. Dikey
konumlandırılmış olan MONITOR switch üç konumludur. Üst
konum kanalın tekini, orta konum iki kanalı mix olarak, alt
konum ise diğer kanalı dinlemek istediğimizi ifade eder.
12 SALI
14
*13 o Yatay konumlu switch ise hangi kanal çiftini dinlemek istediğimizi seçtiğimiz kısımdır.
Soldaki seçenek 1 ile 2 nolu ses kanallarını dinlemek istediğimizi, sağdaki konum ise 3 ile
4 nolu ses kanallarını dinlemek istediğimizi ifade eder.
o Önce yatay konumdan ilgili çifti seçip, sonra dikey konumdan bu çiftin hangisini veya
beraber mix olarak dinlemek istediğimiz seçimini yaparız.
o Yuvarlak potansiyometrelerden MONITOR isimli olan ise kulaklık seviyesini, ALARM
yazan ise, kameranın sesli alarm sinyallerinin kulaklık ses seviyesini ayarlamaya yarar.
Eğer kulaklık girişlerinde takılı bir kulaklık yoksa, hemen yandaki minik dahili hoparlör
devreye girerek ses buradan verilir.
Genlik (amplitude) ile Ses Seviyesi (volume) kavramı farkı :
Genellikle bu iki kavram karıştırılabiliyor. Bilim adamları (Harvey Fletcher ve Wilden Munson) insan
duyma hissinden yola çıkarak bu iki kavramı ölçümlemişler. Fletcher-Munson Curve adını verdikleri
bir eğri ile örneklemişler.
Sonuç olarak düşük frekanslarda aynı seviyede duyma gerçekleşirken, yüksek frekanslarda aynı
seviyede bir duyma için daha yüksek seviyede sese ihtiyaç duyulmuş.
1 kHz frekanslı 40 dB-SPL’lik bir sesin kulak ile duyma hissi ile 20 Hz. frekanslı sesin 90 dB-
SPL seviyesinde eşit seviyede duyulduğunu ölçmüşler. Büyüklük olarak bahsedersek bu iki frekansa
karşılaştırmasında aynı volume seviyesi için 100.000 kat ses genlik seviyesine ihtiyaç duyulduğunu
tespit etmişler.
13 SALI
15
*14 Normal bir insanın ağzından çıkardığı sesin frekans aralığı 100Hz. - 3Khz. aralığı olarak
ölçülmüştür. Bu değer aralığı video kurgu sırasında filtre edilecek gürültü için kılavuz olmalıdır.
Bir hum gürültüsü olan ortamda kayıt almak gerekliliğinde bu ölçek değerlendirme için gereklidir.
Örneğin led aydınlatma yaygınlaştı, DC besleme trafoları şehir şebeke frekansı olan 50Hz
ile bu gürültüyü oluşturabilmektedir.
Mikserimizde her ses kanalı için 75Hz’e kadar olan frekanslar için bass-cut ile donatılmıştır.
Deneyip sonuca göre karar verilebilir siniz.
o Mikser kurulu değilse, kamera kaydını takiben kurgu aşamasında bilgisayar yazılımıyla
100 Hz frekansın altını bastırarak rahatlıkla restore edilebileceğinin bilinmesi herkesi
memnun edecektir .
Ses dalgaları duvardan geçebilirler. Geçerken de zayıflarlar. Alçak frekanslı (bass) sesler
güçlüdür. Duvardan geçerken güçlü olmayan yüksek frekanslı seslere nazaran daha kolay geçerler.
Kapalı bir mekanda, dışarında yoldan geçen bir otomobilden gelen yüksek sesli
radyonun sadece bass seslerini duyarız.
o Yüksek frekanslı sesleri, alçak frekanslı seslere nazaran daha kolay kontrol altına
alabiliriz. İlk ve basit teknik gürültüden uzaklaşmaktır. Gürültü kaynağını perdeleyecek
bir araç da ekstra faydalı olacaktır.
Voice Over ( üst metin ses kaydı ) : Sahada çalışırken çekilen materyalin konusuyla ilişkili,
görüntü üzerinde kullanılmak üzere asenkron ses kaydı ihtiyacı duyulabilir.
Konu ile ilgili bir metnin stüdyo ses kaydı yapılır. Ancak mekan ile olan empati zamanla
kaybolacağından istenen verim alınamayabilir. Bu nedenle sahada sessiz bir ortam aranır
ki sahadan dönmeden bu ses alınabilsin.
Ses kaydı kameraya yapılıyorsa color-bar üzerine alınması bir alışkanlıktır. Montajda
çekilen medya ortalarında color-bar görüldüğünde burada bir ses kaydı olduğu fikri
kendiliğinden oluşur.
Sadece başında neyin ses kaydı olduğunu sesli olarak söylemeniz montaj kolaylığı sağlar.
Adreslemek için belirli bir sıra izlerseniz arşiv değeri de olacaktır.
Bar üzerine kayıt notu örnekleri :
- “Metin Okuma – Edirne – Selimiye Camii’ni Mimar Sinan’ın 80’lerinde inşa ettiği üzerine”
- “Artvin, Karagöl, göl kenarı, gündüz, dış, ambiyans sesi”,
- “Denizli - Acıpayam, Gökçekaya köyü, gündüz, iç, yemek yerken ambiyans sesi” vb.
Sahadaki en sağlıklı yerler gürültüsüz bir otel odası veya trafikten uzak iseniz çekim yapılan
yerdeki aracınızın içidir.
Not: Ekip üyeleri, yorucu bir çekimden sonra bunu yapmak istemeyebilirler, atılan taş
ürkütülen kurbağa hesabı yapmak lazım
14 SALI
16
*15
Balanced / UnBalanced bağlantı
- Kullanılan kablo ve bağlantı konektör tipleri
- (Standart 2 canlı kablo, StarQuad 4 canlı kablo, XLR3, XLR5)
o Ses elektriğe dönüştükten sonra taşınabilir bir hal almıştır. Bunu kaynaktan olduğu
gibi taşırsak analog taşımış oluruz, sayısal olarak kodlarsak digital yani sayısal
olarak taşımış oluruz.
o Sesi kablo, optik veya RF (radyo frekans) olarak taşıyabiliriz. Analog taşımak için
kablo (Balance / UnBalance kavramını hatırlayalım), sayısal taşımak için kablo,
optik, RF şeklinde seçenekler artıyor.
o Ses sinyalini taşıyan kablo üzerinde harici elektriksel sinyaller ile olası etkileşim
(interferans) parazit oluşturur. Bu istenmeyen parazit olduğu gibi çıkışa ulaşırsa
elektiksel vızıltı, tıklama veya ham dediğimi bas uğultu şeklinde duyulur ve
kayda/yayına da yansır.
o Bu noktada elektrik sinyalini analog olarak A noktasından B noktasına ulaştırırken
kaçınılmaz olan bu parazitin bertaraf edilmesine yönelik teknikler geliştirilmiştir. Bu
tekniklerin en yaygın olanı Balance kablolama tekniğidir.
o Balance kablolama; (2) canlı uç ve bir ekranlama/şasileme olmak üzere (3) iletkenli
bir taşıma sistemidir. Profesyonel mikrofonlarda gördüğümüz sistemdir.
o XLR isimli çoklu pinli konnektörler ile bağlantılanır. Bu konnektörler, pin / bağlantı
noktası sayısı XLR ifadesinin sonunda eklenerek XLR-3 gibi adlandırılırlar. 16
o (2) canlı iletkende de aynı elektrik sinyalinin ancak 180 derece faz farklı iki hali
taşınır. Hedefe ulaşınca ikinci uçtaki sinyal 180 derece terslenerek aynı fazda eşlenir.
Böylece orijinal sinyal tek bir sinyale dönüşür.
o Bu iki iletkende faz hatası oluşursa, finaldeki tersleme işleminde orijinal sinyal
kendini yok edecek veya bozulacaktır.
15 SALI
16 XLR ilk defa James H.Cannon tarafından üretilmiş. Şimdi ITT’nin bir parçası olan şirket
üretiyor. Cannon X olarak üretilmiş, sonuna kilit sistemi eklenince Cannon XL (Lock ilk
harfi) ismini almış. Dişi türünde lastik kullanılınca (Rubber’in R’sini de almış) XLR adını
almış.
17
*17
Balance bağlantı şeklinin parazit önleme özelliği nasıl çalışır?
Orijinal ses sinyalinin bu kablodaki ilk iletkene normal
fazdaki hali, ikinci iletkene de aynı sinyalin ikinci bir
kopyası ancak ters fazdaki hali yüklenir.
Yani aynı sinyalin ters fazlı iki kopyası taşınır.
Eğer kabloya dışarıdan bir elektriksel parazit
binerse her iki kabloya da aynı fazda binecektir.
Sihirli sözcük aynı fazda olmasıdır. Çünkü yeni
parazitli sinyal hedefe ulaştığında iletkenler
arasında yeniden faz dönüşümü yapılacaktır.
Hedefe ulaşıldığında yeniden faz terslenmiş sinyal ile
göreceğiniz üzere bu defa orijinal sinyalimiz aynı faza
dönüşmüş, ancak aradaki parazit otomatik olarak 180
derece ters fazlı bir hale gelmiştir.
Şimdi bu iki sinyal birleştirildiğinde ters fazlı olan
parazit kendini yok edecek, orijinal sinyal temiz bir
şekilde yeniden restore edilmiş olacaktır.
Parazit giderme imkanı tanıdığı için uzun mesafeli
kablolamada balance kablolama tercih edilir.
Balance kablolamada parazit bertaraf edildiği gibi, orjinal
sinyalin ikinci kopyası aynı faza dönüştükten sonra
birleştirildiğinde sinyal seviyesine +6dB’lik bir artış sağlar.
17 SALI
18
*18
Balance – Balance XLR-3 bağlantı şeması
18 SALI
19
*19
StarQuad (Double Balance) Kablolama şeması
Standart Balance ses iletim kablosu için (2) canlı (1) ekran / şasi iletken
kullanıyoruz.
StarQuad kablo tipinde ise (4) canlı (1) ekran iletken kullanılır.
Bu özel yapı balance kablo parazit giderme verimini iki kat arttırıyor. Ancak doğru
bağlantı şeması uygulanması şarttır.
19 SALI
20
*20 Stereo ve Surround (çevresel ses) Teknikleri
Birçok ses mühendisi ideal stereo sesi alabilmek için farklı teknikler
geliştirmişlerdir. Tüm tekniklerin ortak özelliği -tahmin edeceğiniz üzere- insan
kulağının çalışma tekniği olan kulaklar arasındaki faz (zaman) farkı üzerine
kuruludur.
Ses ile ilgili kaynaklardan araştırmanızda kolaylık olması açısından bu teknikler
sıralanmak istenirse;
Stereo:
Coincident Pairs Office de Radiodiffusion-TÉlÉvision FranÇaise Spaced Pairs
Blumlein pair Olson Technique A/B Stereo
Mid/Side (MS stereo) RAI Technique Decca Tree
X/Y stereo Stereo 180 Optimized Cardioid Triangle
Near-Coincident Pairs Baffled Pairs Spaced Cardioid
DIN Stereo Binaural Stereo Spaced Omni
Eberhard Sengpiel Technique Jecklin Disk
Faulkner Array Sphere Microphone
Nederlandse Omroep Stichting
Wedge Technique
Surround:
Ambient Surround-Sound Miking,
Fukada Tree,
Hamasaki Square,
IRT cross,
Mid/Side/Mid,
Wide Cardioid Surround Array
Kulağımız Yönü Nasıl Algılar ?
Kulaklarımız sesin kaynağının konumunu veya yönünü
algılamak için üç metod kullanır
• Kulaklarımız arasındaki sesin genliği (amplitude)
farkları: Ses yakın olan kulakta, diğerine göre birazcık daha
yüksek hissedilir. 800 Hz.’den daha yüksek frekanslı sesler
için en geçerli göstergedir.
• Kulaklarımıza ulaşan sesin kulaklar arasındaki küçük
zamanlı (faz) gecikmeleri: Sesin kaynağına yakın taraftaki
kulak bu sesi, başımızın diğer tarafındaki uzak olan kulaktan
biraz daha önce duyar. Beynimiz her iki kulağımıza da ulaşan
sesin milisaniyenin de altındaki zaman farklılıklarını hesaplar.
800 Hz.’in altındaki frekanslı seslerin yönü için en geçerli
gösterge budur.
• Anatomimiz: yukarıda sayılan iki göstergenin oluşması
sırasında yüzümüzün ve kafamızın farklı bölümlerinden
geçerken, (burnumuz, elmacıklar, kulak kepçesi vb.) doğal bir
EQ işlemi görür ve ardından her kulağımızdan bu sesler değerlendirmeye alınır.
Bu üç etkinin bir araya gelmesi ile head related transfer function (HRTF) kafa yollu iletim
fonksiyonu etkisi denen duyma serisi gerçekleşir.
20 SALI
21
*21
Sadece iki kulak ile nasıl SURROUND (çevresel ses) etkisini alabiliyoruz sorusunun
cevabı da kulak kepçesinin fiziki kıvrımlı yapısı ve kafamızın ön ile arka kısmındaki
farklarında saklıdır.
Stereo Tekniklerinden en yaygın kullanılanlardan örnekleri sunarken bunlar arasında
aktüel ses amaçlı sahada kullanımı daha efektif olanlar kendiliğinden öne çıkacaktır.
21 SALI
22
*22
Pratik Bilgi Notları :
Kabloların kazaya uğraması Aktüel çalışmalar stüdyolara nazaran daha az
kontrollü mekanlar olduğaundan cihaz ve kabloların sağlığı için daha fazla özen
göstermek gerekmektedir.
Aktüel çalışmalarda ses/resim kayıt ünitesi, kamera ile kompozit veya
kamera üzerine bağlı üniteler şeklinde görülür. Dolayısı ile master
çıkışımız kameraya bir kablo ile taşınırken, bu kablo(lar) kamera ile sürekli
hareket halindedir. Yani sabitlenerek kullanma imkanı kısıtlıdır.
Örneğin; drama, belgesel ve müzik çalışmalarında şaryo adı verilen,
kameranın raylı bir sistem üzerinde taşınmasını sağlayan araba, üzerinde
kamera operatörü ve asistanının da olduğu değerlendirildiğinde oldukça
ağırdır. Bu arabanın hareketi sırasında ses ve/veya görüntü kablosu
üzerinden tekerlek geçerse genellikle kabloya zarar verir.
Şaryo üzerinden geçen bir kablo gözle görülen bir zarar görmemişse
dahi bu kısım artık güvenilemez/sabıkalı bölgedir. Bir elektrik bandı
yardımı ile kısım(lar) bantlanarak işaretlenmelidir. İlerleyen zamanda
kablo iletiminde bir arıza meydana gelirse, öncelikli kontrol noktaları bu
işaretli yerler olacaktır.
1’e 3 kuralı Mikrofon ses kaynağına olan mesafe örneğin 30cm ise, iki mikrofon
arası uzaklık en az 90cm olmalıdır. Bu bilgi birbirne yakın birden fazla boom ile
çalışırken ekstra önem taşır.
İki boom yakınlaşırsa boom operatörlerinden birisinin park konumuna
çekilerek, ikili diyaloğun tek boom ile takip edilmesi gerekir. Çünkü
ortalama 50 - 100 cm yakın mesafe için diğer boomun yakınlık derecesi
150 – 300 cm olmalıdır.
Boom mikrofonları yönlü olduğundan eğer iyi tevcih edilirse bu mesafe 1’e
2’ye kadar düşebilir ama bu durumda dahi 100 - 150 cm şartı oluşur ki
yeterince uzak olunamazsa miksajda istenmeyen faz gecikmesi (tünel)
etkisini alırız.
M/S Stereo Faz sönümlendirme (phase cancellation) olumsuzluğuna karşı çok
verimlidir. Mono uyumludur. Video kurgu aşamasında oda ambians genişliği
sonradan da değiştirilebilir.
22 ÇARŞAMBA
23
*23 Aktüel Bir Çekimde Olmazsa Olmazlar :
40 Saniyelik boş fon (ambiyans) sesi mutlaka kayıt altına almadan mekandan çıkmayalım.
Video kurgu aşamasında, röportaj sırasında fon sesinin olası değişken yapısına karşı,
yapılan kesme/birleştirme işlemlerindeki fon sesini restore etmek, dolayısıyla seste
devamlılık/tutarlılık sağlanması için gereklidir.
Öneğin röportaj sırasında trafik akışının başladığında ve durduğunda iki farklı fon sesi
durumu oluşur. Sonradan alınacak trafik fon sesi, montaj kesmelerini saklamak için eksik
kısımlara mikslenerek fon devamlılığı sağlanır.
Neden 40 saniye ? Bu süre bir kural değil, en az bu süre zarfında alacağımız fon kaydı
kurgu aşamasında genellikle yeterli olacaktır. Ayrıca fon üzerinde de gürültü olursa, kayıt
süresini uzatabiliriz veya olası gürültünün önünde veya arkasında yeterince payımız varsa
tercih kullanarak kaydı da sonlandırabiliriz.
Boom Mikrofon ile çalışmak
Boom ile kullanılan mikrofonlardan:
Medium shotgun serisinden tabir edilen kısa tüfek mikrofonlar 10 cm –
150 cm mesafeler arasında gerek hafif oluşu, gerekse mesafe anlamında
verimli olarak kullanılabilir.
Shotgun (uzun tüfek) serisinden olanlar ise çok dar açılı olduğundan ortam
sesine göre belirli bir uzaklık belirtemesek de uzak mesafelerden
kullanılabilmektedir. Ancak mikrofon göreceli olarak daha büyük
olduğundan kullanılacak kafes malzeme de büyük, dolayısı ile ağır ve
hantal olacağı, açısının da dar olduğundan yönlendirmekte daha da dikkat
gerektirecek ve sizi biraz zorlayacaktır.
Boom mikrofon ile çalışırken ses kaynağına yukarıdan veya aşağıdan 45 derecelik
bir açı ile yönlendirerek kullanmak en verimli kullanım şeklidir. Bu açılamanın
nedenleri:
Ses kaynağından küresel olarak yayılan sesin diyaframa daha dik açı ile
gelmesi sağlanarak sesin gürlüğünde olumlu olarak arttırıcı etkinin
oluşması,
Shotgun mikrofonların polar karakteristiği gereği arka kısmından da daha
kısa mesafeli olmakla birlikte ses alıyor olması. Dolayısı ile gördüğü
açıdaki seslerin tavan veya yerden yansıyanı en aza indirgenmesi,
Karşılıklı konuşmalarda çift boom kullanımı söz konusu ise diğer
konuşmacının sesinin ulaşması dolayısı ile etkisini minimize edilemesi.
Çünkü shotgun mikrofonların yan kısımları en duyarsız kısımlardır.
23 ÇARŞAMBA
24
*24
Boom kafesi (şeklinden dolayı zeplin olarak da bilinir) üzerindeki kabartma
motifleri aerodinamik olarak şekillendirilmiştir.
Çıplak olarak meltem türü rüzgarları ve boom hareketi sırasındaki hava
oluşumlarının mikrofona ulaşmasını kolayca engelleyeceğinden konforlu
bir çalışma sağlar. Zepline ulaşan rüzgar durdurulmaz, geliş açısı hangi
yönden olursa olsun, kafes üzerindeki motif kabartma tasarımı sayesinde
çevre yüzeyden akarak yoluna devam eder.
Kafes içerisindeki mikrofonun etrafındaki durgun hava ise iki derece
önleme işlemini gerçekleştirir. İçeri ulaşacak kadar güçlü olan rüzgar,
içerideki havayı hareket ettirecek güce ulaşamadığı sürece mikrofona
olumsuz etkisi olamayacaktır.
Daha şiddetli rüzgarlı durumlarda, kafesin dışına çorap ismiyle ifade edilen
bir katman ile örtülür. Daha da şiddetli (örneğin açık denizde hareket
halinde) bu katman pelüş yapılı başka bir katman ile değiştirilir. Bu katman
sentetik malzemeden yapıldığından uzunca bir süre yağmura dahi
mukavametlidir.
Pelüş üzerindeki kıllar için özel bir tarak bulunur. Bununla taranarak
kabartılması, rüzgar engelleyici etkisinin artmasını sağlar.
Pelüşü oluşturan kılları, rüzgara göre bir rüzgar gülü gibi yeniden şekil
alırlar ve rüzgarın bu yapı üzerinden kayarak yoluna devam etmesini
sağlarlar. Böylece şiddetli rüzgar nedeniyle normal kulakla dahi
duyamayacağımız ortamlarda göreceli sağlıklı ses alınabilmektedir.
Boom ile güneşli ortamda gölge sıkıntısı yaşanabilir. Gölgenin konuk üzerinde
düşmesini engellemek için bazı fiziki göstergeleri kullanabiliriz.
Yerdeki boom gölgesi ile konuğun yerdeki gölgesinin takip ederek
kesişmesini engellediğiniz sürece gölge konuk üzerine düşmeyecektir.
Kameranın durumuna göre boomu zaman zaman üst konumdan alt konuma
indirip aşağıdan takip edebilirsiniz. Bu durum ses karakterini bir miktar
değiştirecektir, seste anlaşılırlık bozulmayacaksa gölge hiç istenemeyen bir
durumdur.
Boom operasyonunda dikkat edilecek unsrular.
Her zaman kameramana göz ucuyla bakalım, kameranın konumuna ve
görüş açısına göre hareket edebilir, kendimize en rahat yeni konumumuz ve
tutuş şeklimizi bulabiliriz.
24 ÇARŞAMBA
25
*25
Eğer sabit bir çekim söz konusu ise vücüdumuzu konuğa 90 derece yan
olacak şekilde dönerek rahat bir duruş ile daha az efor sarf ederiz. Daha da
iyisi bir mikrofon sehpası ile bu yorucu uygulamaya son veririz
Her zaman 45 derece açı ile mikronu yönlendirmeliyiz. Sesin gürlüğü için
en verimli açı budur.
Çekim statik ise bize en rahat olacak konum ve tutuş şekliyle çalışırız.
Çekim hareket içeriyorsa, kablomuzu takip edecek bir asistana görev
verelim. Bu kişi ekipteki herhangi birisi de olabilir.
Her zaman boom gölgemizi gözleyelim. Anahtar ışığın (kamera yayındaki
ana ışık kaynağı) diğer tarafından tutmayı tercih edelim. Güneş altında isek
anahtar ışık genellikle güneş olur, konuğun gölgesinin düştüğü tarafı tercih
edelim. Kameramanı takip edersek kolaylık olur, çünkü o da kendi
gölgesinin konuk üzerine düşmesini istemez
Her zaman mikrofonu tam tevcih edelim. En temiz sesi alabileceğimiz açı
ve uzaklığı duyarak tercih edelim. Dairesel olarak yavaş yavaş konuk
çevresinde açımızı değiştirerek ambians içerisinde istemediğimiz gürültüyü
hariç tutacak karşı açılar tespit ederek tercih edelim.
Kamera çekim görüş açısını anlamaya çalışalım. Bu bize boomu konuğa ne
kadar yaklaştırabileceğimiz hakkında fikir verecektir. Mümkün olan en
yakın mesafeyi tercih ederek temiz ses alabiliriz.
Eğer orta genişlikte bir kamera açısı ise, boom mikrofonunun maksimum
uzaklığı (orta tüfek için 150 cm) geçmemek yeterli olacaktır.
Boom sopasının öncelikle en ince olan ön kısmından başlayarak uzatmayı
tercih edelim. Ağırlık merkezi orta – arka kısımda kalması bizim için daha
konforlu bir çalışma sağlar.
Çekim sırasında sadece tek el ile yönlendirme, diğer açık el ile
taşıma/denge noktası uygulaması yapalım. Bu elimiz kaynaklı gürültüyü
minimize edecek çalışma şeklidir.
Sürekli hareket eden bir konuşmacı veya ikili bir diyalog sırasında boom
ve mikrofon konumu olarak sopayı küçük çevirir hareketler ile diğer
konuğa en az hareket ile yeniden yönlendirme imkanı olan yeri alalaım.
Bunun için konuşanın tam ağzına değil daha aşağı göğüs kemiği
kısmına dağru mikrofon tevcihini kaydırarak, tek ise konuşanın
mikrofon kapsama alanından çıkamamasını, ikili ise diğer
25 ÇARŞAMBA
26
konuşmacının da kolayca dahil olabilmesini sağlayalım. Buna
“lobeing tekniği” denir.
*26
Mikrofon görüş açısı aktif konuşanı görürken, söze girecek diğer
konuşmacıya yönelirken zayıf da olsa ses alabiliyor pozisyonda
olabilmeliyiz.
Son söz olarak, sakin ve rahat olmaya gayret edelim
Yaka Mikrofonu Saklama Teknikleri
Magazin tipi yapımlarda yaka mikrofonu genellikle açıkta durur ancak belgesel
gibi daha görsel yapımlarda görünmesi istenmez.
Yaka mikrofonu saklayacak yerler, gömlek düğme aralıkları, gömlek yaka aralığı,
kravat altı, kravat düğüm içi, T-shirt içinden bant ile sabitlenmiş, şapka altı, şapka
kenarı, gözlük çerçevesi iç kısmı, vücut üzerine direkt yapıştırma, …
Yaka mikrofonlar için bir kablo sürtünme gürültüsü potansiyeli taşıdığından,
kapsüle yakın bir noktada bir tur loop yapılmak suretiyle, gaffer bant ile bu daire
yapı sabitlenerek büyük oranda parazit engellenebilmektedir.
Aktüel veya Stüdyo, sesçi olarak temel kavramları biliyoruz. Ses hava veya su gibi ortamlardaki
titreşimlerdir ve bu titreşimler küresel dalgalar halinde yayılırlar. Bu basit tanım.
Doğrusal yolla ilerleyen ışığın aksine ses küresel olarak yayıldığından önüne engel
koyduğunuzda akustik olarak doğrudan engellenemeyen bir enerjidir. Bunu biz biliyoruz ama
ekipteki diğer herkes ve/veya çekim yaptığımız konuklarımız bilemeyebilirler.
Bu nedenle uyarılarımızı esirgemiyoruz. Telefonlarımızı -titreşimde dahi olsa- tam sessize
alıyoruz. Hatta bunu rasyonalize etmek için diğer yan faktörleri de kullanabiliriz. Karşı
tarafın egolarını hareket geçirin.
Aşağıdaki (4) örnek gerçek yaşamdan örneklerdir. Çekimlerde bu ve benzerlerini mutlaka
uygulayın. Sonuçta kimseyi kandırmıyoruz, çünkü gerçeği yansıtıyorlar. Bu yaklaşımlar sizin işe
değer verdiğiniz gerçeğini fikir olarak da karşıya aktarmayı sağlamak ile birlikte, karşı tarafın
egolarını da harekete geçirecek birkaç küçük unsur barındırıyorlar o kadar. Amaç temiz ve güzel
ses almaktır işi yokuşa sürmek değildir.
“Fısıltı dahi istemiyoruz. Biz mikrofonumuzun hassasiyetini gerektiği şekilde
ayarlayabiliyoruz ancak, konuşmacının konsantrasyonunu düşünün, dikkati dağılmasın…”
“Gürültülü bir ortam kabul ediyoruz, biz bu sesi bir şekilde alırız ancak, kamera önündeki
konuşmacının yüksek sesle kendini duyurmaya çalışan hali nasıl görünür? Uygunsuz bir
görüntü sunacağına daha sakin bir yer seçmeli, kaydımızı orada gerçekleştirmeliyiz.
Kamera önündeki konuşmacıyı daha da estetize edecektir…”
26 ÇARŞAMBA
27
“Evet rüzgarlı bir ortam, biz bir şekilde bu sesi ek donanım ile sorunsuz olarak alırız
ancak, kamera önündeki konuşmacının saçı ve dikkati rüzgarda dağılacak, bu şekilde
çekim yapmak hoş olmayacak. Kameraman ve yapım ekibi olarak arka fondaki görünen
kısım sanatsal anlatımda olmazsa olmaz değilse daha az rüzgarlı bir yeri tercih edelim…”
“Arka planda bir marina ve yelkenli gemiler var. Güzel ve dingin bir fon ancak kamera
arkasında kadraj dışında, tam marinanın yanında şehirlerarası otoyol var. Oto trafik
gürültüsü konuşmacının mikrofonundan duyuluyor. Bu şekildeki bir çekim, izleyiciler
nazarında gürültünün kaynağını kamera açısı gereği göremeyeceği ve dolayısı ile
anlamlandıramayacağı için rahatsız edecektir. Kamera kadrajının bir şekilde otoyol
görünecek şekilde yeniden yapılandırması bu sorunu ortadan kaldıracaktır. …”
28
*27
STEREO Tekniği
o Stereo ses kaydı ağırlıklı olarak müzik ve belgesel ağırlıklı kullanım alanı buluyor. Stereo
mikrofon tekniklerinde, örneğin tüm bir müzik grubunu sesi bir bütün olarak sadece iki
veya üç mikrofon kullanılarak alınır. Kayıt alına alınan stereo sesi dinlerken, hoparlörler
arasında bu müzik grubunun doğru konumlanmış olduğunu hissedebiliyorsak başarılı bir
kayıt yapılmış diyebiliriz. Konumlama soldan sağa ve yakından uzağa şekildedir. Ölçüsü
sadece hislerimizdir.
Stereo kaydın avantajları: o Pop müzik kaydı sırasında her enstrümana birer mikrofon yerleştirir ve bunu kayıt
ederken PAN ile iki ses monitörü arasında dilediğimi yere yerleştirmek ile gerçek stereo
yaratmış olmayız. Bu her enstrümanın sesini sol, orta, sağ vs. yerini keskin aralıklı
duyardık, ancak ortam ambiansı fakiri bir kayıt olurdu.
o İki mikrofonlu stereo kayıt, müzik grubunun bütünsel olarak beraber performansını
alabilirken, paylaştıkları ambiansı da alır.
o Ayrıca büyük tekil enstrümanların da (piyano, davul vb.) kaydını stereo yapmak
faydalıdır.
o Stereo kayıt, gerçekliği katar çünkü aldığınız kayıtta :
Her enstrumanın soldan sağa yerini/konumunu
Her enstrümanın birbiri arasındaki derinlik veya arasındaki uzaklığı
Müzik grubunun izleyici olan bizlere olan uzaklığı (persfektif)
Akustik ortam tınısını, mekânsal salon ambiansını
Enstruman tınışlarının izleyici tarafından duyulmasını sağlamış olursunuz.
o Çok sayıdaki yakın konumlandırılmış mikrofon ile bu karakteristik özellikler yitiririr.
Diğer bir avantalı da müzik grubu için kompozitör ve/veya orkestra şefinin yaptığı balance
aynen kayda yansıyacaktır. Çünkü kompozitör özellikle daha az sesli notasyona göre
dinamikleri seyirciye göre berlirlemiş, enstrüman konumlarını ona göre zaten
özelleştirmiştir. Bu da doğru balance veya miks açısından sizin üzerindeki yükü de almış
anlamına geliyor.
o Burada karar veren mercii sizsiniz. Kompozitör ve/veya şefin balance dizilimi mi, yoksa
sizin kendi balance ayarınızı mı tercih edeceksiniz? Tabii ki doğru dengeyi yakalamak için
doğru stereo tekniğini kullanmak gerekir. Bunun için birden fazla sayıda farklı teknik var.
Amaç seyiricinin neyi duymasını istiyorsanız ona uygun stereo kaydını gerçekleştirmektir.
Başarılı bir Stereo için hedef nedir ?
Basit tabirle müzik grubu için konuşuyorsak, orkestra
elemeanlarının konumlarını doğru algılayabilimektir.
Ortadakiler ortada, kenardakiler kenarda duyulmalı.
(A) Orkestra yerleşimi (üstten görünüm)
(B) Dinleyicinin hissettiği aralıklı yerleşim.
(C) Dar sahne etkisi
(D) Ayırmada abartı etkisi
27 ÇARŞAMBA
A
B
C
D
29
*28
Stereo için mikrofon çifti birbirlerine açılı, birbirlerinden uzakta veya her ikisi birden olabilir.
Mikrofonların polar paterni ile aralarındaki açılama ve birbirine olan uzaklıkları stereo yerleşime
direkt etki eder.
o Eğer mikrofonların mesafesi veya açıları birbirine yakınsa Şekil 1C’deki “Dar Sahne” etkisini
elde edersiniz.
o Eğer mikrofonların mesafesi veya açıları birbirine uzaksa Şekil 1D’deki gibi “Abartılı
Ayırma” etkisini elde edersiniz.
Bunu kulağımızla test ederek karar veririz. İki ses monitörü ile 60 derecelik eş kenar üçgen
oluşturacak şekilde oturduğumuzda orkestranın konumunu doğru algılamayı bekleriz.
Birçok teknik içerisinde benzerlerinden ayrılan başlıca (6) Stereo tekniği vardır.
1. Merkezde Çakışan (XY) Stereo (Coincident pair)
2. Aralıklı (AB) Stereo (Spaced pair)
3. Blumlein Çiftler (çapraz figür-eight) (Blumlein Pair)
4. Mid-Side (MS) Stereo (MS Technique)
5. İnsan Kafası Simülasyonlu Bölünmüş (AB) Stereo (Baffled pair)
6. Decca Ağacı Tekniği (The Decca Tree)
1. Merkezde Çakışan (XY) Stereo *(Coincident Pair)
2. Aralıklı (AB) Stereo *(Spaced Pair (AB) )
28 ÇARŞAMBA
30
*29
3. Blumlein Çiftler (çapraz figür-eight) (Blumlein Pair)
4. Mid-Side (MS) Stereo (MS Technique)
5. İnsan Kafası Simülasyonlu Bölünmüş (AB) Stereo (Baffled pair)
6. Decca Ağacı Tekniği (The Decca Tree)
29 ÇARŞAMBA
31
*30
Verimli bir Surround Mikrofon Sistemi kurulumu:
o M-S (Mid-Side) Stereo tekniğini gördük. (1) Figure-8 ve (1) Cardiodid veya
Omnicardiodid mikrofon ile iki farlı kanala kayıt alıyoruz. Bu ham ses
verisinin STEREO karakterine dönüşmesi için video kurgu aşamasında ek bir
işlem yapılması gerekiyor demiştik.
o M-S Stereo tekniğine fazladan (1) adet
daha Mid (Cardiodid veya Super
Cardiodid) mikrofon eklediğimizde
üçüncü bir kanal kaydı yaparak 5.1 kanal
SURROUND elde edebiliyoruz. Sadece
ve sadece (3) ses kanalı işgal ediyoruz.
Ayrıca MONO’ya dönüşüm uyumlu ve
kameramızda fazladan sadece (1) kanal
işgal ediyoruz, geriye bize kullanacak (1)
kanal dahi artıyor
o
”Double M/S” bildiğimiz M/S stereo tekniğinin
geliştirilmiş hali demiştik. Öne bakan Cardiodid
(Mid) mikrofona ve sağa sola bakan Figure-8
(Side) mikrofona ek olarak, arkaya doğru bakan
bir Cardiodid (Mid.2) eklemek yeterlidir.
Ön ve Arkaya bakan yüzdeki mikrofonlar
Firgure-8 mikrofonun yanlardan aldığı sesi aynı
anda paylaşırlar. Sırt sırta koyulmuş iki tane M/S
Stereo mikrofon gibi de düşünebilirsiniz.
Sadeleştirince ortaya bu yapı çıkıyor.
Bir M/S Stereo sistemi Surround için (3) FRONT
kanalını ( Ön-Sol, Ön-Orta, Ön-Sağ) sağlarken
eklenen geriye bakan tek bir mikrofon ile kombine edilerek iki surround kanalına (Arka-Sol,
Arka-Sağ) daha sahip olmuş oluyoruz.
Bu stereo’ya göre biraz daha karmaşık gelebilir ancak mantık basittir. Ayrıca kurgu işleminde
kolaylık sağlamak için hazır bilgisayar yazılım paketleri mevcuttur.
30 ÇARŞAMBA
32
Aktüel olarak bizim ihtiyacımız olan üç unsur, (1) az kanal sayısı işgal etsin, (2) kurulumu ve
kullanımı kolay olsun, (3) bağımsız olarak dinleyerek sitemi oluşturan bileşenlerin çalıştığının
test imkanı olsun konularıdır.
33
Aşağıdaki bilgi sadece metinde kalabilir, soru geldiği takdirde üzerinden geçilebilir.
Mikrofon Tiplerini ve Çalışma Şekillerini Hatırlayalım
- Dinamik mikrofon, diyaframın hareket eden tel sargılı bir nüvenin üzerinde ve güçlü
bir mıknatıs ile oluşturulmuş manyetik bir alan içerisinde yer aldığını ve bu hareket ile
ses titreşimlerinin elektrik sinyaline dönüştüğünü burada hepimiz biliyoruz.
- Dolayısı ile daha fazla güç uygulamak ihtiyacı olduğundan sağır olarak
nitelendirdiğimizi hatırlayalım. Yapısal olarak göreceli olarak kapasitif olanlara
nazaran büyük ve ağır olduğunu da eklemek lazım.
- Bu tip mikrofonları stüdyoda yüksek ses seviyelerinde bozulmalara (distorsiyon) karşı
dayanıklı olduğundan davul, solist ve gitar amfilerinin önünde vb. ses kaynağına çok
yakın ve sağlıklı ses almamızı sağlar.
- Aktüel çalışmada da aynı durum geçerlidir. Kontrol edemediğimiz seslere (çevresel
gürültü) karşı da daha az hassas olacağından bu gibi durumlarda sinyal / gürültü oranı
yüksek, kaliteli ses almamıza imkan sağlarlar.
34
- Kapasitif mikrofonlar, diyaframı bir kondansatör iletken yüzeylerinden birisi olarak
yer alır. Kondansatörleri hatırlarsak, iki iletken levha arasındaki bir yalıtkan yüzeyden
oluşur. İletken levhalara elektrik uygulandığında bir yük şarjı oluşur. Bu yük şarjı
yüzeylerin büyüklüğü ile doğru, aralarındaki mesafe ile ters orantılıdır.
- Ses dalgaları öndeki iletken yüzeye baskı uyguladığında titreşim meydana gelecek, bu
da iletkenler arası mesafenin titreşim ile değişmesine, dolayısı ile yüklü kapasitenin de
değişiklik göstermesine sebep olacaktır. Bu değişiklik elektronik bir devre ile
okunarak elektrik yük değişikliği sinyalleri, yani sesin elektrik sinyaline dönüşmüş
halini oluşturacaktır. Diyafram hiçbir başka donanıma bağlı olmayan bir yüzeyden
oluştuğundan dinamik mikrofon yapısındaki diyafram ve onu ağırlaştırıp hantallaştıran
tel sargılı nüveli yapıya göre çok ama çok daha hassastır.
- Kapasitif mikrofon, ses kaynağına çok yakın kullanımlarda proksimiti sebebiyle
baslarda sıkıntı yaşama olasılığımız vardır. (Proksimiti sorunu, ses kaynağının
mikrofona yakın olması durumunda meydana gelen düşük frekanslı yani bas
frekansların artışıdır. LowCut özelliği olan mikrofonlar buna yönelik ek koruma
sağlar) Ancak dinamik mikrofonlara göre çok daha hassas ve duyarlı olduklarından
biraz önce sayılan yerler dışında kalan çalışma alanlarında özellikle tercih edilirler.
35
Frekansın genliğini (amplitude) insan kulağında ses seviyesi (phon/volume) olarak algılıyoruz. Bu
genliği dB (decibel) olarak ölçümlüyoruz.
o deci (onda bir), bel ise (Alexander Graham Bell’den alınarak) hayata geçirilmiş bir ölçü
birimidir. Sesin gücünü ifade etmek için; 10 dB dediğimizde 0dB sesin 10 katı daha
güçlü ses anlamını kazanmaktadır. 0dB’ye göre 100 katı güçlü demek için de 20dB
diyoruz. Bu değerler sadece cihaz ölçeğinde geçerlidir.
o Doğada duyduğumuz sesi dB-SPL (ses basınç seviyesi) olarak ölçeriz. 0dB değeri
sessizlik yani insan kulağı duyma alt eşiği olarak değerlendiren bir ölçüdür.
Duyma eşiği : 0 dB-spl
Yere düşen bir toplu iğne : 10 dB-spl
Fısıltılı konuşma : 35 dB-spl
Normal konuşma : 65 dB-spl
Tarfik sesi : 85 dB-spl
Rock konseri : 115 dB-spl
Jet uçağın yerden kalkış anı : 135 dB-spl
Kulak acı sınırı : 140 dB-spl
Silah sesi : 145 dB-spl
Rocket fırlatılış sesi : > 165 dB-spl
İnsan kulağının duyma dinamiği (Dynamic Range) 140 dB-spl olarak ölçülmüştür. Bu seviyelerde
ses bir süre sonra kulak zarına zarar verecektir.
Günlük uyanık kaldığımız zamanlarda maruz kaldığımız ses seviyesi 85 dB-spl kabul edilir ve
stüdyo ses monitörlerinin maksimum seviyesi de buna göre ayarlı olmalıdır.
Göreceğiniz üzere ölçümleme yaparken ters bir durum göze çarpıyor. İnsan kulağının minimum
duyma eşiği olan 0dB, cihazların ses bozulma ( distortion ) olmaksızın alabileceği maksimum ses
seviyesi ile aynı değer olan 0dB ile benzer şekilde ifade edilmiş oldu.
36
*31
Ölçü skalasında dBfs (son takı olan -fs “full scale” tam skala anlamındadır) kullanılır.
Sessizlik, ortam sesi : -95dBfs
Gece sessiziliği : -60dBfs
Ayak sesi : -50dBfs
Gece sakin / sessizliği : -40dBfs
Konuşma : -20dBfs
Yakından araba geçişi : -10dBfs
Kapı çarpma sesi : 0dBfs
Silah sesi : 0dBfs’de kesime gider.
Ses cihazlarının (2) farklı sinyal seviyesi kullanırlar.
Profesyonel Line Level : + 4 dBu = 1.781512501 dBv
= 3.47232701 volt p-p
= 1.228 volt RMS
Profesyonel Mic Level : - 60 dBu = -62.218487499 dBv
= 0.00219089 volt p-p
= 0.000774597 volt RMS
Detay bilgi: o dBu’daki (u) unloaded (yüklenmemiş) teriminden geliyor.
o Sayısal cihazların ses skalasında seviyeleri dBfs olarak yer alırken, çıkış seviyesi de dBu
olarak ölçeklendirilir.
o Maksimum değer olan 0 dBfs değerinin dBu karşılığı +10dBu ile +24dBu aralığındadır.
Çıkışının maksimum peak (kesme) seviyesine göre değişmesinden kaynaklı olarak örneğin bir
stüdyo mikserinin gruplarında bu değer +18 dBu iken master çıkışlarda +24 dBu’dur.
Gördüğünüz gibi line seviyesi mic seviyesinden çok güçlüdür. Mic seviyesi sinyalleri sinyali Line
seviyesine güçlendirmek için seviye yükselticisi elektronik devreye ihtiyaç duyulur. Ses ancak
bundan sonra cihazlarda kullanılmaya uygun seviyeye gelmiş olur. Bu yükselticiye Preamplifier
veya kısaca preamp denir ve cihazların girişinde seviye türünü seçen bir seçici düğme mevcuttur.
31 PAZARTESİ (1/2)
37
*32
Ses dalgaları yayılırken birbirinden uzaklaşırsa seyrelir veya birbirine yaklaşırsa üst üste binerek
sıkışabilir. Buna seste DOPPLER etkisi denir.
Sirenleri çalan bir ambülansı düşünün. Uzaktan bize
yaklaşır, yanımızdan geçerek uzaklaşırken siren sesinin
karakterinin değiştiğini hissederiz. Dışarıda size
yaklaşırken ve sizden uzaklaşırken üç farklı ses
karakterine bürünür. Ancak o ambülansın içinde
bulunsaydınız aynı sesi hiç değişmeden duyardınız.
Bunun sebebi, yaklaşırken sıkışma etkisini, yanınızdan geçtikten sonra uzaklaşırken de seyrelme
etkisidir. Bu durum Doppler etkisini anlatmak için uygun bir örnektir.33
Ses kaynağı hareket halinde ve ses hızına yakın bir hızda seyrediyorsa, bu sıkışma limitine kadar
gelmiştir. Bu hız aşıldığında küresel ses dalgalarında üst üste binmeler / çakışmalar oluşur.
Dışarıdan dinleyenler için patlama olarak duyulur. JET uçaklarının ses duvarını aşması ile duyulan
patlama sesi budur.
Frekans kavramını da kısaca hatırlayalım, basitçe birim zamanda (saniyede) ses dalgasının salınım
sayısına denir.
Alçak Frekans Bandı (ing. Low Range veya Low End) : 20 Hz – 200 Hz
o Alçak Orta (ing. Low Mid Range) :( 200 Hz – 1 KHz )
Orta Frek. Bansı ( ing. Mid Range veya Mids ) : 200 Hz – 5 KHz
o Yüksek Orta ( ing. High Mid Range ) :( 1 KHz – 5 KHz )
Yüksek Frek. Bandı ( ing. High Range veya High End ) : 5 KHz – 20 KHz
32 PAZARTESİ (1/2)
33 Doppler etkisi (veya Doppler kayması), adını ünlü bilim insanı ve matematikçi Christian Andreas Doppler'den
almakta olup, kısaca dalga özelliği gösteren herhangi bir fiziksel varlığın frekans ve dalga boyu'nun hareketli
(yakınlaşan veya uzaklaşan) bir gözlemci tarafından farklı zaman veya konumlarda farklı algılanması olayıdır.
38
Setup Menüsü
Menü Fonksiyon
USER Günlük rutin uygulamalarda kullanılan fonksiyonların bir araya
alındığı menü başlığıdır. Bu başlık MENU ON/OFF seçicisi
herhangi bir yere dokunmaksızın ON konumuna alınca direkt
gelir.
USER MENU CUSTOMIZE Bu menü ile USER menüsüne sayfa ekleyip kaldırmak için
kullanılır.
ALL Tüm sayfalardaki tüm alt kategorilerin bir arada bulunduğu menü
başlığıdır.
OPERATION Genellikle kameramana yönelik, özelleştirme ve çekim
olanaklarına yönelik bölümlere erişilen menü grubudur.
PAINT Kameranın elde ettiği görüntü üzerinde amaca uygun olarak
ayarlar yapmak için gruplandırılmış menü başlıklarını içerir.
MAINTENANCE Kamera yönetici menüsüdür. Sistem ayarlarına hükmeder.
FILE Menü ayarlarının dosyalama işlemlerinin yapıldığı menüdür.
Menü ayarlarını kaydetmek veya geri yüklemek için kullanılır.
DIAGNOSIS Şüphe duyulan, hatalı çalışma kuşkusu taşınan durumlarda; optik
disk sürücüsü durumunu veya sistemlerinin çalıştığı devrelerin
test edilmesini sağlayan başlıkları içeren menüdür.
SERVICE Ölçü bakım servisine açık menü başlığıdır. Daha alt seviyeli
ayarları içerir. Yazılım güncelleme vb. bunlara örnektir.
39
06 AUDIO-1 FRONT MIC
SELECT MONO/STREO Ön mikrofon için giriş modu
seçimi.
AUDIO CH3/4 MODE
CH1/2/SW Kanal CH3/4'e kaydedilecek kaynakları seçer. CH1/2: CH-1/2 ile aynı kaynaklar. SW: AUDIO IN CH-3/CH-4 anahtarları ile seçilen sinyaller.
REAR XLR
AUTO OFF/ON XLR bağlantısı otomatik
algılamayı açar ya da kapatır.
FRONT MIC REF -60dB/-50dB/-
40dB Ön mikrofonun referans seviyesini ayarlar.
REAR MIC REF -60dB/-50dB/-40dB
AUDIO IN CH1 konnektörü MIC olarak ayarlandığında referans seviyesini ayarlar.
MIN ALARM VOL
OFF/SET Tamamen kısıldığında, monitör hoparlörünün alarm tonu ses seviyesi OFF: Neredeyse işitilemez. SET: Zayıf işitilebilir.
SP ATT LEVEL OFF/3dB/6dB/ 9dB
Monitör hoparlörünün ses seviyesini ayarlar. Kulaklık ses seviyesi üstünde bir etkisi yoktur.
HEADPHONE
OUT STREO/MONO Arka kulaklığın mono ya da
stereo seçimini yapar.
40
07 AUDIO-2 AU REF LEVEL -20dB/-18dB/-
16dB/-12dB/ EBUL
1 kHz test sinyalinin çıkış seviyesini ayarlar.
AU REF OUT EBUL/0dB/
+4dB/-3dB Çıkış referans seviyesini ayarlar.
AU CH12 AGC MODE
MONO/STREO Kanal 1 ve 2'ye kaydedilecek analog ses sinyallerinin giriş seviyelerinin her kanaldan bağımsız olarak otomatik ayarlama modunu ya da stereo modunu seçer.
AU CH34 AGC MODE
MONO/ STREO/OFF
Kanal 3 ve 4'e kaydedilecek analog ses sinyallerinin giriş seviyelerinin her kanaldan bağımsız olarak otomatik ayarlama modunu ya da stereo modunu ya da hiçbirini (OFF) seçer.
AU AGC SPEC -6dB/-9dB/- 12dB/-15dB/-17dB
AGC doygunluk seviyesi ayarı.
AU LIMITER MODE
OFF/-6dB/-9dB/-12dB/-15dB/-17dB
Manuel ses giriş seviyesi ayarı için, yüksek giriş sinyallerinin sınırlayıcı doygunluk seviyesini seçer.
AU OUT
LIMITER OFF/ON Ses çıkış sınırlayıcıyı açar ya da
kapatır.
41
08
AUDIO-3 AU SG (1KHz) ON/OFF/AUTO Color Bar modu sırasında 1 kHz'lik test tonunun çıkışıp çıkılmayacağını seçer. ON: Color Bar modu sırasında 1 kHz'lik bir test tonu çıkılır. OFF: Color Bar modu sırasında 1 kHz'lik bir test tonu çıkılmaz. AUTO: 1 kHz'lik bir test tonu sadece iç paneldeki CH 1 AUDIO SELECT anahtarı AUTO konumundayken çıkılır.
MIC CH1 LEVEL SIDE1/FRONT/ F + S1
Ön mikrofon sesini CH 1'e kaydederken hangi kontrolün seviye ayarı için kullanılacağını seçin. SIDE 1: LEVEL kontrolü (sol taraf) FRONT: MIC LEVEL kontrolü F + S1: LEVEL kontrolü (sol taraf) ya da MIC LEVEL kontrolü (İki kontrol birbirine bağlanır.)
MIC CH2 LEVEL SIDE2/FRONT/ F + S2
Ön mikrofon sesini CH 2'e kaydederken hangi kontrolün seviye ayarı için kullanılacağını seçin. SIDE 2: LEVEL kontrolü (sağ taraf) FRONT: MIC LEVEL kontrolü F + S1: LEVEL kontrolü (sağ taraf) ya da MIC LEVEL kontrolü (İki kontrol birbirine bağlanır.)
REAR1/WRR LEVEL
SIDE1/FRONT/ F + S1
Kablosuz mikrofona bağlı ekipmanın ve arka paneldeki AUDIO IN CH1 konnektörüne bağlı herhangi bir ekipmanın ses seviyesini ayarlamak için bu kontrollerden herhangi birini seçer. SIDE 1: LEVEL kontrolü (sol taraf) FRONT: MIC LEVEL kontrolü F + S1: LEVEL kontrolü (sol taraf) ya da MIC LEVEL kontrolü (İki kontrol birbirine bağlanır.)
REAR2/WRR LEVEL
SIDE2/FRONT/ F + S2
Kablosuz mikrofona bağlı ekipmanın ve arka paneldeki AUDIO IN CH2 konnektörüne bağlı herhangi bir ekipmanın ses seviyesini ayarlamak için bu kontrollerden herhangi birini seçer. SIDE 2: LEVEL kontrolü (sağ taraf) FRONT: MIC LEVEL
42
kontrolü F + S1: LEVEL kontrolü (sağ taraf) ya da MIC LEVEL kontrolü (İki kontrol birbirine bağlanır.)
AUDIO CH3 LEVEL e)
FIX/FRONT Kanal 3'te kaydedilen ses seviyesini seçer. FIX: Sabit FRONT: Kameranın ön panelindeki MIC LEVEL düğmesi tarafından ayarlanan seviye
AUDIO CH4 LEVEL e)
FIX/FRONT Kanal 4'te kaydedilen ses seviyesini seçer. FIX: Sabit FRONT: Kameranın ön panelindeki MIC LEVEL düğmesi tarafından ayarlanan seviye
09
WRR SETTING
WRR VALID CH SEL f)
ALL/CH1 Kablosuz alıcının 1. ve 2. kanalını ya da yalnızca 1. kanalını etkinleştirmeyi seçer. ALL: Hem 1 hem de 2. kanalı etkinleştirir. CH1: Yalnızca 1. kanalı etkinleştirir. Bu ayarı kablosuz alıcıyı bir mono alıcı olarak kullanmak için seçin.
WRR CH SELECT f)
TX1/TX2 Bu menüdeki diğer öğeler için hedef kanalı belirtir. TX1: Kanal 1 TX2: Kanal 2
WRR DELAY COMP f)
OFF/ON Kablosuz ses girişi için gecikme dengeleme fonksiyonunu etkinleştirir ya da devre dışı bırakır. OFF: Fonksiyonu devre dışı bırakır. ON: Fonksiyonu etkinleştirir (tüm EE çıkışındaki ses yaklaşık 8 ms geciktirilir).
TX*(*: kanal numarası) f)
- WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalda sinyalleri alınan vericinin adını gösterir.
TX* AUDIO PEAK (*: kanal numarası) f)
PEAK WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalda sinyalleri alınan vericinin AF seviyesinin pik seviyesinin üstünde olup olmadığını gösterir.
TX* INPUT LEVEL(*: kanal numarası) f)
MIC/LINE WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalda sinyalleri alınan vericinin giriş seviyesinin MIC ya da LINE olarak ayarlanıp ayarlanmadığını gösterir.
43
TX* ATT LEVEL(*: kanal numarası) f)
0dB WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalda sinyalleri alınan vericinin ATT seviyesini ayarlar (izin verilebilir ayar aralığı verici cihaza göre değişebilir).
TX* LCF FREQ(*: kanal numarası) f)
200Hz WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalda sinyalleri alınan vericinin alçak geçiren filtre seviyesini ayarlar (izin verilebilir ayar aralığı verici cihaza göre değişebilir).
TX* SYSTEM DELAY(*: kanal numarası) f)
AUTO/ 0.0ms~8.0ms
WRR DELAY COMP öğesi ON olarak ayarlandığında WRR CH SELECT tarafından seçilen kanalın ses gecikmesi miktarını ayarlar. AUTO: Gecikme miktarını, kablosuz alıcıdan gelen sesteki gecikme miktarı sıfır olacak şekilde ayarlar. 0.0ms~8.0ms: Çeşitli kablosuz sistemlerin ses mikseri gibi bir cihazda kullanılması durumunda beklenen kablosuz sistem gecikmesi miktarını ayarlar.
44
o Aktüel olarak uygulama alanları hakkında bilgilendirme. Drama / Belgesel / Müzik / Magazin / Haber.
o Avantajları / dezavantajları
o Portatif Mikser kavramı. Sabit veya Yarı taşınabilir mikser tiplerinden ayrılan özellikleri.
o Cihazlar arası seviye ölçü uyumlaştırma (kalibrasyon)
o Kameranın genel tanıtımı.
o Ses ile ilgili kamerada mevcut giriş ve çıkışlar.
o Ses kayıt ortamları. Kamera / Solid State Disk kayıt cihazları / MD / CD kayıtçılar.
o Kullandığımız Marantz marka (PMB670) SSD kayıt cihazının genel tanıtımı. Piyasada mevcut cihazlar hakkında genel
bilgilendirme.
o Önceki günün kısa tekrarı ve sorular.
o Sahadaki gereksinimlerimizin tespiti için hangi soruları sormalıyız.
o ( 1.Yapım sorumlusuna - 2.Kendimize sorulacak sorular )
o Her Sesçi sahada küçük arızaları tamir edebilir. Bunun için kablo tipleri ve pin yapısını bilmek, lehim cihazı
kullanabilmek yeterlidir.
o Kablolama ve pin şemaları. (XLR - Tip/Ring/Sleeve)
o Örnekleri uygulamalı olarak anlatılacak.-
o Kablolama ile ilgili bilinmesi gereken temel bilgiler.
o Olası kablolama sorunlarının tespitinde ve çözümünde takip edilecek yöntemler.
o BrightEye ile basit bit kablo test işlemi nasıl yapılır.
o Kendi BrightEye’ımızı imal edelim.
o Balance / Unbalance kablolama, sahada parazit önleme teknikleri. Balance kablolamayı bir adım ileri taşıyan StarQuad
kablo tipi ve Double Balance bağlantı şeması.
o Kullanılan Sony PDW-700 model HD kameranın menü sistemi açıklanarak AUDIO ilişkin ayarlarının anlatımına
görseller ile genel bir giriş.
o Kameradan (1) Khz. Tone nasıl alınır.
o Stereo / Surround Audio hakkında genel bilgi.
o Sahada kullanılabilecek (4) farklı stereo tekniğinin nerelerde nasıl kullanılacağı hakkında bilgiler.
o Her bir tekniğin avantajı, dezavantajı.
o Stereo teknikleri uygulamaları.
o Sinyal / Gürültü oranı kavramı
o Boom ile mikrofon kullanım teknikleri.
o Kamera kadrajında görünmeden boom kullanımı.
o Işık - gölge ilişkisiyle boom gölgesinin özne üzerine düşürmeden takip senaryoları.
o Yaka mikrofonları (lavalier)
o Loop yaparak parazit giderme.
o Yaka mikrofonu saklama teknikleri (Kravat altına, gömlek altına, gömlek yaka altına vb.)
o (İhtiyacımız olacak malzeme Gaffer Tape )
o Drama, Belgesel vb. için Efekt almak veya Fooley tekniği
o Rüzgar sesi nedir ? sorusunun cevabından yola çıkarak doğal ses kaynakları yapay ses kaynakları
o Ses nasıl meydana gelir
o Senkron ses / A-Senkron ses kavramı.
o Ambians sesi almak neden önemlidir ?
o Kurgu aşamasında sıkıntı yaşamamak için çekim sırasında dikkat edilecek unsurlar.
o Çekim için ortamın kamera / ses / ışık ekibi ile ortak payda oluşturabilmek için bilinmesi gerekenler.
o Aktüel çekimde her Sesçi aynı zamanda bir Kameraman ve bir Işıkçıdır. ( Bu birikim sağlıklı ses almak için kamera ve
ışık açısından çözüm senaryoları üretmeyi sağlar )
o Gürültülü ortamlarda ses almak için izlenecek yol(lar).
o Yönlü mikrofon kullanırken sokak seslerinin binalardan, duvardan yansıyabileceğini bilmek, ona göre yön / tevcih tercihi
yapmak gerektiği. ( Uygulamalı )
o Folklorik çekimler ile Playback teknikleri.
o Sahada müzik kaydı.
o Dudak ve/veya çalgı alet(ler)i el senkronu için nasıl bir uygulama izlenmeli ?
o Çekim planının sesçi tarafından belirlenmesi
o Konuşmacı (voice-over / off-tube) ses kaydı
o Ses efekt (SFX) kayıt teknikleri.
o Mikser’deki Bass Filter kullanımı uygulamaları
o Gün sonu itibariyle sorular alındı, görseller yardımıyla cevaplandı.
o Merak edilen konuların paylaşımı yapıldı. Yine görseller ile cevaplar verildi.
o Çoklu kamera çekimlerinde ses kaynağının bir kamerada toplanması, ses ve görüntü senkronizasyonu için TimeCode ve
Klape teknikleri.
o Kamera üzerindeki ses seviyelerinin yayın ile ilişkisi anlatılarak, mikrofon tiplerine göre kameraya bağlantı ve ayarları
uygulamalı olarak anlatıldı.
o Mikrofon montaj aksesuarları (Magic-arm, kablo askı aparatı, mıknatıslı yaka mikrofonu aparatı vs.)
o Mikrofon ses kafes ve pelüş seti kullanımı-
o Portatif Telsiz mikrofonlar.
o Kamera üzerindeki telsiz mik. ile harici Dual alıcı ünitelerin Kamera ile kullanımı. o Telsiz mikrofonda mesafe uzatma tekniği.
top related